Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / મહાવગ્ગપાળિ • Mahāvaggapāḷi |
૨૭. રાજભટવત્થુ
27. Rājabhaṭavatthu
૯૦. તેન ખો પન સમયેન રઞ્ઞો માગધસ્સ સેનિયસ્સ બિમ્બિસારસ્સ પચ્ચન્તો કુપિતો હોતિ. અથ ખો રાજા માગધો સેનિયો બિમ્બિસારો સેનાનાયકે મહામત્તે આણાપેસિ – ‘‘ગચ્છથ, ભણે, પચ્ચન્તં ઉચ્ચિનથા’’તિ. ‘‘એવં, દેવા’’તિ ખો સેનાનાયકા મહામત્તા રઞ્ઞો માગધસ્સ સેનિયસ્સ બિમ્બિસારસ્સ પચ્ચસ્સોસું. અથ ખો અભિઞ્ઞાતાનં અભિઞ્ઞાતાનં યોધાનં એતદહોસિ – ‘‘મયં ખો યુદ્ધાભિનન્દિનો ગચ્છન્તા પાપઞ્ચ કરોમ, બહુઞ્ચ અપુઞ્ઞં પસવામ. કેન નુ ખો મયં ઉપાયેન પાપા ચ વિરમેય્યામ કલ્યાણઞ્ચ કરેય્યામા’’તિ? અથ ખો તેસં યોધાનં એતદહોસિ – ‘‘ઇમે ખો સમણા સક્યપુત્તિયા ધમ્મચારિનો સમચારિનો બ્રહ્મચારિનો સચ્ચવાદિનો સીલવન્તો કલ્યાણધમ્મા. સચે ખો મયં સમણેસુ સક્યપુત્તિયેસુ પબ્બજેય્યામ, એવં મયં પાપા ચ વિરમેય્યામ કલ્યાણઞ્ચ કરેય્યામા’’તિ. અથ ખો તે યોધા ભિક્ખૂ ઉપસઙ્કમિત્વા પબ્બજ્જં યાચિંસુ. તે ભિક્ખૂ પબ્બાજેસું, ઉપસમ્પાદેસું. સેનાનાયકા મહામત્તા રાજભટે પુચ્છિંસુ – ‘‘કિં નુ ખો, ભણે, ઇત્થન્નામો ચ ઇત્થન્નામો ચ યોધા ન દિસ્સન્તી’’તિ? ‘‘ઇત્થન્નામો ચ ઇત્થન્નામો ચ, સામિ, યોધા ભિક્ખૂસુ પબ્બજિતા’’તિ. સેનાનાયકા મહામત્તા ઉજ્ઝાયન્તિ ખિય્યન્તિ વિપાચેન્તિ – ‘‘કથઞ્હિ નામ સમણા સક્યપુત્તિયા રાજભટં પબ્બાજેસ્સન્તી’’તિ. સેનાનાયકા મહામત્તા રઞ્ઞો માગધસ્સ સેનિયસ્સ બિમ્બિસારસ્સ એતમત્થં આરોચેસું. અથ ખો રાજા માગધો સેનિયો બિમ્બિસારો વોહારિકે મહામત્તે પુચ્છિ – ‘‘યો, ભણે, રાજભટં પબ્બાજેતિ, કિં સો પસવતી’’તિ? ‘‘ઉપજ્ઝાયસ્સ, દેવ, સીસં છેતબ્બં, અનુસ્સાવકસ્સ 1 જિવ્હા ઉદ્ધરિતબ્બા, ગણસ્સ ઉપડ્ઢફાસુકા ભઞ્જિતબ્બા’’તિ. અથ ખો રાજા માગધો સેનિયો બિમ્બિસારો યેન ભગવા તેનુપસઙ્કમિ, ઉપસઙ્કમિત્વા ભગવન્તં અભિવાદેત્વા એકમન્તં નિસીદિ. એકમન્તં નિસિન્નો ખો રાજા માગધો સેનિયો બિમ્બિસારો ભગવન્તં એતદવોચ – ‘‘સન્તિ, ભન્તે, રાજાનો અસ્સદ્ધા અપ્પસન્ના. તે અપ્પમત્તકેનપિ ભિક્ખૂ વિહેઠેય્યું. સાધુ, ભન્તે, અય્યા રાજભટં ન પબ્બાજેય્યુ’’ન્તિ. અથ ખો ભગવા રાજાનં માગધં સેનિયં બિમ્બિસારં ધમ્મિયા કથાય સન્દસ્સેસિ સમાદપેસિ સમુત્તેજેસિ સમ્પહંસેસિ. અથ ખો રાજા માગધો સેનિયો બિમ્બિસારો ભગવતા ધમ્મિયા કથાય સન્દસ્સિતો સમાદપિતો સમુત્તેજિતો સમ્પહંસિતો ઉટ્ઠાયાસના ભગવન્તં અભિવાદેત્વા પદક્ખિણં કત્વા પક્કામિ. અથ ખો ભગવા એતસ્મિં નિદાને એતસ્મિં પકરણે ધમ્મિં કથં કત્વા ભિક્ખૂ આમન્તેસિ – ‘‘ન, ભિક્ખવે, રાજભટો પબ્બાજેતબ્બો. યો પબ્બાજેય્ય, આપત્તિ દુક્કટસ્સા’’તિ.
90. Tena kho pana samayena rañño māgadhassa seniyassa bimbisārassa paccanto kupito hoti. Atha kho rājā māgadho seniyo bimbisāro senānāyake mahāmatte āṇāpesi – ‘‘gacchatha, bhaṇe, paccantaṃ uccinathā’’ti. ‘‘Evaṃ, devā’’ti kho senānāyakā mahāmattā rañño māgadhassa seniyassa bimbisārassa paccassosuṃ. Atha kho abhiññātānaṃ abhiññātānaṃ yodhānaṃ etadahosi – ‘‘mayaṃ kho yuddhābhinandino gacchantā pāpañca karoma, bahuñca apuññaṃ pasavāma. Kena nu kho mayaṃ upāyena pāpā ca virameyyāma kalyāṇañca kareyyāmā’’ti? Atha kho tesaṃ yodhānaṃ etadahosi – ‘‘ime kho samaṇā sakyaputtiyā dhammacārino samacārino brahmacārino saccavādino sīlavanto kalyāṇadhammā. Sace kho mayaṃ samaṇesu sakyaputtiyesu pabbajeyyāma, evaṃ mayaṃ pāpā ca virameyyāma kalyāṇañca kareyyāmā’’ti. Atha kho te yodhā bhikkhū upasaṅkamitvā pabbajjaṃ yāciṃsu. Te bhikkhū pabbājesuṃ, upasampādesuṃ. Senānāyakā mahāmattā rājabhaṭe pucchiṃsu – ‘‘kiṃ nu kho, bhaṇe, itthannāmo ca itthannāmo ca yodhā na dissantī’’ti? ‘‘Itthannāmo ca itthannāmo ca, sāmi, yodhā bhikkhūsu pabbajitā’’ti. Senānāyakā mahāmattā ujjhāyanti khiyyanti vipācenti – ‘‘kathañhi nāma samaṇā sakyaputtiyā rājabhaṭaṃ pabbājessantī’’ti. Senānāyakā mahāmattā rañño māgadhassa seniyassa bimbisārassa etamatthaṃ ārocesuṃ. Atha kho rājā māgadho seniyo bimbisāro vohārike mahāmatte pucchi – ‘‘yo, bhaṇe, rājabhaṭaṃ pabbājeti, kiṃ so pasavatī’’ti? ‘‘Upajjhāyassa, deva, sīsaṃ chetabbaṃ, anussāvakassa 2 jivhā uddharitabbā, gaṇassa upaḍḍhaphāsukā bhañjitabbā’’ti. Atha kho rājā māgadho seniyo bimbisāro yena bhagavā tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho rājā māgadho seniyo bimbisāro bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘santi, bhante, rājāno assaddhā appasannā. Te appamattakenapi bhikkhū viheṭheyyuṃ. Sādhu, bhante, ayyā rājabhaṭaṃ na pabbājeyyu’’nti. Atha kho bhagavā rājānaṃ māgadhaṃ seniyaṃ bimbisāraṃ dhammiyā kathāya sandassesi samādapesi samuttejesi sampahaṃsesi. Atha kho rājā māgadho seniyo bimbisāro bhagavatā dhammiyā kathāya sandassito samādapito samuttejito sampahaṃsito uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkāmi. Atha kho bhagavā etasmiṃ nidāne etasmiṃ pakaraṇe dhammiṃ kathaṃ katvā bhikkhū āmantesi – ‘‘na, bhikkhave, rājabhaṭo pabbājetabbo. Yo pabbājeyya, āpatti dukkaṭassā’’ti.
રાજભટવત્થુ નિટ્ઠિતં.
Rājabhaṭavatthu niṭṭhitaṃ.
Footnotes:
Related texts:
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / વિનયપિટક (અટ્ઠકથા) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / મહાવગ્ગ-અટ્ઠકથા • Mahāvagga-aṭṭhakathā / રાજભટવત્થુકથા • Rājabhaṭavatthukathā
ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / સારત્થદીપની-ટીકા • Sāratthadīpanī-ṭīkā / રાજભટાદિવત્થુકથાવણ્ણના • Rājabhaṭādivatthukathāvaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વિમતિવિનોદની-ટીકા • Vimativinodanī-ṭīkā / રાજભટવત્થુકથાવણ્ણના • Rājabhaṭavatthukathāvaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / પાચિત્યાદિયોજનાપાળિ • Pācityādiyojanāpāḷi / ૨૭. રાજભટવત્થુકથા • 27. Rājabhaṭavatthukathā