Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / મહાવગ્ગપાળિ • Mahāvaggapāḷi |
૪. રાજાયતનકથા
4. Rājāyatanakathā
૬. અથ ખો ભગવા સત્તાહસ્સ અચ્ચયેન તમ્હા સમાધિમ્હા વુટ્ઠહિત્વા મુચલિન્દમૂલા યેન રાજાયતનં તેનુપસઙ્કમિ, ઉપસઙ્કમિત્વા રાજાયતનમૂલે સત્તાહં એકપલ્લઙ્કેન નિસીદિ વિમુત્તિસુખપટિસંવેદી. તેન ખો પન સમયેન તપુસ્સ 1 ભલ્લિકા વાણિજા ઉક્કલા તં દેસં અદ્ધાનમગ્ગપ્પટિપન્ના હોન્તિ. અથ ખો તપુસ્સભલ્લિકાનં વાણિજાનં ઞાતિસાલોહિતા દેવતા તપુસ્સભલ્લિકે વાણિજે એતદવોચ – ‘‘અયં, મારિસા, ભગવા રાજાયતનમૂલે વિહરતિ પઠમાભિસમ્બુદ્ધો; ગચ્છથ તં ભગવન્તં મન્થેન ચ મધુપિણ્ડિકાય ચ પતિમાનેથ; તં વો ભવિસ્સતિ દીઘરત્તં હિતાય સુખાયા’’તિ. અથ ખો તપુસ્સભલ્લિકા વાણિજા મન્થઞ્ચ મધુપિણ્ડિકઞ્ચ આદાય યેન ભગવા તેનુપસઙ્કમિંસુ, ઉપસઙ્કમિત્વા ભગવન્તં અભિવાદેત્વા એકમન્તં અટ્ઠંસુ. એકમન્તં ઠિતા ખો તપુસ્સભલ્લિકા વાણિજા ભગવન્તં એતદવોચું – ‘‘પટિગ્ગણ્હાતુ નો, ભન્તે, ભગવા મન્થઞ્ચ મધુપિણ્ડિકઞ્ચ, યં અમ્હાકં અસ્સ દીઘરત્તં હિતાય સુખાયા’’તિ. અથ ખો ભગવતો એતદહોસિ – ‘‘ન ખો તથાગતા હત્થેસુ પટિગ્ગણ્હન્તિ. કિમ્હિ નુ ખો અહં પટિગ્ગણ્હેય્યં મન્થઞ્ચ મધુપિણ્ડિકઞ્ચા’’તિ? અથ ખો ચત્તારો મહારાજાનો ભગવતો ચેતસા ચેતોપરિવિતક્કમઞ્ઞાય ચતુદ્દિસા ચત્તારો સેલમયે પત્તે ભગવતો ઉપનામેસું – ‘‘ઇધ, ભન્તે, ભગવા પટિગ્ગણ્હાતુ મન્થઞ્ચ મધુપિણ્ડિકઞ્ચા’’તિ. પટિગ્ગહેસિ ભગવા પચ્ચગ્ઘે સેલમયે પત્તે મન્થઞ્ચ મધુપિણ્ડિકઞ્ચ, પટિગ્ગહેત્વા પરિભુઞ્જિ. અથ ખો તપુસ્સભલ્લિકા વાણિજા ભગવન્તં ઓનીતપત્તપાણિં વિદિત્વા ભગવતો પાદેસુ સિરસા નિપતિત્વા ભગવન્તં (ઓનીતપત્તપાણિં વિદિત્વા ભગવતો પાદેસુ સિરસા નિપતિત્વા ભગવન્તં) 2 એતદવોચું – ‘‘એતે મયં, ભન્તે, ભગવન્તં સરણં ગચ્છામ ધમ્મઞ્ચ, ઉપાસકે નો ભગવા ધારેતુ અજ્જતગ્ગે પાણુપેતે સરણં ગતે’’તિ. તે ચ લોકે પઠમં ઉપાસકા અહેસું દ્વેવાચિકા.
6. Atha kho bhagavā sattāhassa accayena tamhā samādhimhā vuṭṭhahitvā mucalindamūlā yena rājāyatanaṃ tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā rājāyatanamūle sattāhaṃ ekapallaṅkena nisīdi vimuttisukhapaṭisaṃvedī. Tena kho pana samayena tapussa 3 bhallikā vāṇijā ukkalā taṃ desaṃ addhānamaggappaṭipannā honti. Atha kho tapussabhallikānaṃ vāṇijānaṃ ñātisālohitā devatā tapussabhallike vāṇije etadavoca – ‘‘ayaṃ, mārisā, bhagavā rājāyatanamūle viharati paṭhamābhisambuddho; gacchatha taṃ bhagavantaṃ manthena ca madhupiṇḍikāya ca patimānetha; taṃ vo bhavissati dīgharattaṃ hitāya sukhāyā’’ti. Atha kho tapussabhallikā vāṇijā manthañca madhupiṇḍikañca ādāya yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu, upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhaṃsu. Ekamantaṃ ṭhitā kho tapussabhallikā vāṇijā bhagavantaṃ etadavocuṃ – ‘‘paṭiggaṇhātu no, bhante, bhagavā manthañca madhupiṇḍikañca, yaṃ amhākaṃ assa dīgharattaṃ hitāya sukhāyā’’ti. Atha kho bhagavato etadahosi – ‘‘na kho tathāgatā hatthesu paṭiggaṇhanti. Kimhi nu kho ahaṃ paṭiggaṇheyyaṃ manthañca madhupiṇḍikañcā’’ti? Atha kho cattāro mahārājāno bhagavato cetasā cetoparivitakkamaññāya catuddisā cattāro selamaye patte bhagavato upanāmesuṃ – ‘‘idha, bhante, bhagavā paṭiggaṇhātu manthañca madhupiṇḍikañcā’’ti. Paṭiggahesi bhagavā paccagghe selamaye patte manthañca madhupiṇḍikañca, paṭiggahetvā paribhuñji. Atha kho tapussabhallikā vāṇijā bhagavantaṃ onītapattapāṇiṃ viditvā bhagavato pādesu sirasā nipatitvā bhagavantaṃ (onītapattapāṇiṃ viditvā bhagavato pādesu sirasā nipatitvā bhagavantaṃ) 4 etadavocuṃ – ‘‘ete mayaṃ, bhante, bhagavantaṃ saraṇaṃ gacchāma dhammañca, upāsake no bhagavā dhāretu ajjatagge pāṇupete saraṇaṃ gate’’ti. Te ca loke paṭhamaṃ upāsakā ahesuṃ dvevācikā.
રાજાયતનકથા નિટ્ઠિતા.
Rājāyatanakathā niṭṭhitā.
Footnotes:
Related texts:
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / વિનયપિટક (અટ્ઠકથા) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / મહાવગ્ગ-અટ્ઠકથા • Mahāvagga-aṭṭhakathā / રાજાયતનકથા • Rājāyatanakathā
ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / સારત્થદીપની-ટીકા • Sāratthadīpanī-ṭīkā / રાજાયતનકથાવણ્ણના • Rājāyatanakathāvaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વજિરબુદ્ધિ-ટીકા • Vajirabuddhi-ṭīkā / રાજાયતનકથાવણ્ણના • Rājāyatanakathāvaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વિમતિવિનોદની-ટીકા • Vimativinodanī-ṭīkā / રાજાયતનકથાવણ્ણના • Rājāyatanakathāvaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / પાચિત્યાદિયોજનાપાળિ • Pācityādiyojanāpāḷi / ૪. રાજાયતનકથા • 4. Rājāyatanakathā