Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / ജാതക-അട്ഠകഥാ • Jātaka-aṭṭhakathā |
നമോ തസ്സ ഭഗവതോ അരഹതോ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ
Namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa
ജാതക-അട്ഠകഥാ
Jātaka-aṭṭhakathā
(ദുതിയോ ഭാഗോ)
(Dutiyo bhāgo)
൨. ദുകനിപാതോ
2. Dukanipāto
൧. ദള്ഹവഗ്ഗോ
1. Daḷhavaggo
[൧൫൧] ൧. രാജോവാദജാതകവണ്ണനാ
[151] 1. Rājovādajātakavaṇṇanā
ദള്ഹം ദള്ഹസ്സ ഖിപതീതി ഇദം സത്ഥാ ജേതവനേ വിഹരന്തോ രാജോവാദം ആരബ്ഭ കഥേസി. സോ തേസകുണജാതകേ (ജാ॰ ൨.൧൭.൧ ആദയോ) ആവി ഭവിസ്സതി. ഏകസ്മിം പന ദിവസേ കോസലരാജാ ഏകം അഗതിഗതം ദുബ്ബിനിച്ഛയം അഡ്ഡം വിനിച്ഛിനിത്വാ ഭുത്തപാതരാസോ അല്ലഹത്ഥോവ അലങ്കതരഥം അഭിരുയ്ഹ സത്ഥു സന്തികം ഗന്ത്വാ ഫുല്ലപദുമസസ്സിരികേസു പാദേസു നിപതിത്വാ സത്ഥാരം വന്ദിത്വാ ഏകമന്തം നിസീദി. അഥ നം സത്ഥാ ഏതദവോച – ‘‘ഹന്ദ കുതോ നു ത്വം, മഹാരാജ, ആഗച്ഛസി ദിവാ ദിവസ്സാ’’തി. ‘‘ഭന്തേ, അജ്ജ ഏകം അഗതിഗതം ദുബ്ബിനിച്ഛയം അഡ്ഡം വിനിച്ഛിനന്തോ ഓകാസം അലഭിത്വാ ഇദാനി തം തീരേത്വാ ഭുഞ്ജിത്വാ അല്ലഹത്ഥോവ തുമ്ഹാകം ഉപട്ഠാനം ആഗതോമ്ഹീ’’തി. സത്ഥാ ‘‘മഹാരാജ, ധമ്മേന സമേന അഡ്ഡവിനിച്ഛയം നാമ കുസലം, സഗ്ഗമഗ്ഗോ ഏസ. അനച്ഛരിയം ഖോ പനേതം, യം തുമ്ഹേ മാദിസസ്സ സബ്ബഞ്ഞുബുദ്ധസ്സ സന്തികാ ഓവാദം ലഭമാനാ ധമ്മേന സമേന അഡ്ഡം വിനിച്ഛിനേയ്യാഥ. ഏതദേവ അച്ഛരിയം, യം പുബ്ബേ രാജാനോ അസബ്ബഞ്ഞൂനമ്പി പണ്ഡിതാനം വചനം സുത്വാ ധമ്മേന സമേന അഡ്ഡം വിനിച്ഛിനന്താ ചത്താരി അഗതിഗമനാനി വജ്ജേത്വാ ദസ രാജധമ്മേ അകോപേത്വാ ധമ്മേന രജ്ജം കാരേത്വാ സഗ്ഗപുരം പൂരയമാനാ അഗമിംസൂ’’തി വത്വാ തേന യാചിതോ അതീതം ആഹരി.
Daḷhaṃdaḷhassa khipatīti idaṃ satthā jetavane viharanto rājovādaṃ ārabbha kathesi. So tesakuṇajātake (jā. 2.17.1 ādayo) āvi bhavissati. Ekasmiṃ pana divase kosalarājā ekaṃ agatigataṃ dubbinicchayaṃ aḍḍaṃ vinicchinitvā bhuttapātarāso allahatthova alaṅkatarathaṃ abhiruyha satthu santikaṃ gantvā phullapadumasassirikesu pādesu nipatitvā satthāraṃ vanditvā ekamantaṃ nisīdi. Atha naṃ satthā etadavoca – ‘‘handa kuto nu tvaṃ, mahārāja, āgacchasi divā divassā’’ti. ‘‘Bhante, ajja ekaṃ agatigataṃ dubbinicchayaṃ aḍḍaṃ vinicchinanto okāsaṃ alabhitvā idāni taṃ tīretvā bhuñjitvā allahatthova tumhākaṃ upaṭṭhānaṃ āgatomhī’’ti. Satthā ‘‘mahārāja, dhammena samena aḍḍavinicchayaṃ nāma kusalaṃ, saggamaggo esa. Anacchariyaṃ kho panetaṃ, yaṃ tumhe mādisassa sabbaññubuddhassa santikā ovādaṃ labhamānā dhammena samena aḍḍaṃ vinicchineyyātha. Etadeva acchariyaṃ, yaṃ pubbe rājāno asabbaññūnampi paṇḍitānaṃ vacanaṃ sutvā dhammena samena aḍḍaṃ vinicchinantā cattāri agatigamanāni vajjetvā dasa rājadhamme akopetvā dhammena rajjaṃ kāretvā saggapuraṃ pūrayamānā agamiṃsū’’ti vatvā tena yācito atītaṃ āhari.
അതീതേ ബാരാണസിയം ബ്രഹ്മദത്തേ രജ്ജം കാരേന്തേ ബോധിസത്തോ തസ്സ അഗ്ഗമഹേസിയാ കുച്ഛിസ്മിം പടിസന്ധിം ഗഹേത്വാ ലദ്ധഗബ്ഭപരിഹാരോ സോത്ഥിനാ മാതുകുച്ഛിമ്ഹാ നിക്ഖമി. നാമഗ്ഗഹണദിവസേ പനസ്സ ‘‘ബ്രഹ്മദത്തകുമാരോ’’ത്വേവ നാമം അകംസു. സോ അനുപുബ്ബേന വയപ്പത്തോ സോളസവസ്സകാലേ തക്കസിലം ഗന്ത്വാ സബ്ബസിപ്പേസു നിപ്ഫത്തിം പത്വാ പിതു അച്ചയേന രജ്ജേ പതിട്ഠായ ധമ്മേന സമേന രജ്ജം കാരേസി, ഛന്ദാദിവസേന അഗന്ത്വാ വിനിച്ഛയം അനുസാസി. തസ്മിം ഏവം ധമ്മേന രജ്ജം കാരേന്തേ അമച്ചാപി ധമ്മേനേവ വോഹാരം വിനിച്ഛിനിംസു. വോഹാരേസു ധമ്മേന വിനിച്ഛയമാനേസു കൂടഡ്ഡകാരകാ നാമ നാഹേസും, തേസം അഭാവാ അഡ്ഡത്ഥായ രാജങ്ഗണേ ഉപരവോ പച്ഛിജ്ജി. അമച്ചാ ദിവസമ്പി വിനിച്ഛയട്ഠാനേ നിസീദിത്വാ കഞ്ചി വിനിച്ഛയത്ഥായ ആഗച്ഛന്തം അദിസ്വാ ഉട്ഠായ പക്കമന്തി, വിനിച്ഛയട്ഠാനം ഛഡ്ഡേതബ്ബഭാവം പാപുണി.
Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente bodhisatto tassa aggamahesiyā kucchismiṃ paṭisandhiṃ gahetvā laddhagabbhaparihāro sotthinā mātukucchimhā nikkhami. Nāmaggahaṇadivase panassa ‘‘brahmadattakumāro’’tveva nāmaṃ akaṃsu. So anupubbena vayappatto soḷasavassakāle takkasilaṃ gantvā sabbasippesu nipphattiṃ patvā pitu accayena rajje patiṭṭhāya dhammena samena rajjaṃ kāresi, chandādivasena agantvā vinicchayaṃ anusāsi. Tasmiṃ evaṃ dhammena rajjaṃ kārente amaccāpi dhammeneva vohāraṃ vinicchiniṃsu. Vohāresu dhammena vinicchayamānesu kūṭaḍḍakārakā nāma nāhesuṃ, tesaṃ abhāvā aḍḍatthāya rājaṅgaṇe uparavo pacchijji. Amaccā divasampi vinicchayaṭṭhāne nisīditvā kañci vinicchayatthāya āgacchantaṃ adisvā uṭṭhāya pakkamanti, vinicchayaṭṭhānaṃ chaḍḍetabbabhāvaṃ pāpuṇi.
ബോധിസത്തോ ചിന്തേസി – ‘‘മയി ധമ്മേന രജ്ജം കാരേന്തേ വിനിച്ഛയട്ഠാനം ആഗച്ഛന്താ നാമ നത്ഥി, ഉപരവോ പച്ഛിജ്ജി, വിനിച്ഛയട്ഠാനം ഛഡ്ഡേതബ്ബഭാവം പത്തം, ഇദാനി മയാ അത്തനോ അഗുണം പരിയേസിതും വട്ടതി ‘അയം നാമ മേ അഗുണോ’തി സുത്വാ തം പഹായ ഗുണേസുയേവ വത്തിസ്സാമീ’’തി. തതോ പട്ഠായ ‘‘അത്ഥി നു ഖോ മേ കോചി അഗുണവാദീ’’തി പരിഗ്ഗണ്ഹന്തോ അന്തോവളഞ്ജകാനം അന്തരേ കഞ്ചി അഗുണവാദിം അദിസ്വാ അത്തനോ ഗുണകഥമേവ സുത്വാ ‘‘ഏതേ മയ്ഹം ഭയേനാപി അഗുണം അവത്വാ ഗുണമേവ വദേയ്യു’’ന്തി ബഹിവളഞ്ജനകേ പരിഗ്ഗണ്ഹന്തോ തത്ഥാപി അദിസ്വാ അന്തോനഗരേ പരിഗ്ഗണ്ഹി. ബഹിനഗരേ ചതൂസു ദ്വാരേസു ചതുഗാമകേ പരിഗ്ഗണ്ഹി. തത്ഥാപി കഞ്ചി അഗുണവാദിം അദിസ്വാ അത്തനോ ഗുണകഥമേവ സുത്വാ ‘‘ജനപദം പരിഗ്ഗണ്ഹിസ്സാമീ’’തി അമച്ചേ രജ്ജം പടിച്ഛാപേത്വാ രഥം ആരുയ്ഹ സാരഥിമേവ ഗഹേത്വാ അഞ്ഞാതകവേസേന നഗരാ നിക്ഖമിത്വാ ജനപദം പരിഗ്ഗണ്ഹമാനോ യാവ പച്ചന്തഭൂമിം ഗന്ത്വാ കഞ്ചി അഗുണവാദിം അദിസ്വാ അത്തനോ ഗുണകഥമേവ സുത്വാ പച്ചന്തസീമതോ മഹാമഗ്ഗേന നഗരാഭിമുഖോയേവ നിവത്തി.
Bodhisatto cintesi – ‘‘mayi dhammena rajjaṃ kārente vinicchayaṭṭhānaṃ āgacchantā nāma natthi, uparavo pacchijji, vinicchayaṭṭhānaṃ chaḍḍetabbabhāvaṃ pattaṃ, idāni mayā attano aguṇaṃ pariyesituṃ vaṭṭati ‘ayaṃ nāma me aguṇo’ti sutvā taṃ pahāya guṇesuyeva vattissāmī’’ti. Tato paṭṭhāya ‘‘atthi nu kho me koci aguṇavādī’’ti pariggaṇhanto antovaḷañjakānaṃ antare kañci aguṇavādiṃ adisvā attano guṇakathameva sutvā ‘‘ete mayhaṃ bhayenāpi aguṇaṃ avatvā guṇameva vadeyyu’’nti bahivaḷañjanake pariggaṇhanto tatthāpi adisvā antonagare pariggaṇhi. Bahinagare catūsu dvāresu catugāmake pariggaṇhi. Tatthāpi kañci aguṇavādiṃ adisvā attano guṇakathameva sutvā ‘‘janapadaṃ pariggaṇhissāmī’’ti amacce rajjaṃ paṭicchāpetvā rathaṃ āruyha sārathimeva gahetvā aññātakavesena nagarā nikkhamitvā janapadaṃ pariggaṇhamāno yāva paccantabhūmiṃ gantvā kañci aguṇavādiṃ adisvā attano guṇakathameva sutvā paccantasīmato mahāmaggena nagarābhimukhoyeva nivatti.
തസ്മിം പന കാലേ ബല്ലികോ നാമ കോസലരാജാപി ധമ്മേന രജ്ജം കാരേന്തോ അഗുണകഥം ഗവേസന്തോ ഹുത്വാ അന്തോവളഞ്ജകാദീസു അഗുണവാദിം അദിസ്വാ അത്തനോ ഗുണകഥമേവ സുത്വാ ജനപദം പരിഗ്ഗണ്ഹന്തോ തം പദേസം അഗമാസി. തേ ഉഭോപി ഏകസ്മിം നിന്നട്ഠാനേ സകടമഗ്ഗേ അഭിമുഖാ അഹേസും, രഥസ്സ ഉക്കമനട്ഠാനം നത്ഥി. അഥ ബല്ലികരഞ്ഞോ സാരഥി ബാരാണസിരഞ്ഞോ സാരഥിം ‘‘തവ രഥം ഉക്കമാപേഹീ’’തി ആഹ. സോപി ‘‘അമ്ഭോ സാരഥി, തവ രഥം ഉക്കമാപേഹി, ഇമസ്മിം രഥേ ബാരാണസിരജ്ജസാമികോ ബ്രഹ്മദത്തമഹാരാജാ നിസിന്നോ’’തി ആഹ. ഇതരോപി നം ‘‘അമ്ഭോ സാരഥി, ഇമസ്മിം രഥേ കോസലരജ്ജസാമികോ ബല്ലികമഹാരാജാ നിസിന്നോ, തവ രഥം ഉക്കമാപേത്വാ അമ്ഹാകം രഞ്ഞോ രഥസ്സ ഓകാസം ദേഹീ’’തി ആഹ. ബാരാണസിരഞ്ഞോ സാരഥി ‘‘അയമ്പി കിര രാജായേവ, കിം നു ഖോ കാതബ്ബ’’ന്തി ചിന്തേന്തോ ‘‘അത്ഥേസോ ഉപായോ’’തി വയം പുച്ഛിത്വാ ‘‘ദഹരസ്സ രഥം ഉക്കമാപേത്വാ മഹല്ലകസ്സ ഓകാസം ദാപേസ്സാമീ’’തി സന്നിട്ഠാനം കത്വാ തം സാരഥിം കോസലരഞ്ഞോ വയം പുച്ഛിത്വാ പരിഗ്ഗണ്ഹന്തോ ഉഭിന്നമ്പി സമാനവയഭാവം ഞത്വാ രജ്ജപരിമാണം ബലം ധനം യസം ജാതിം ഗോത്തം കുലപദേസന്തി സബ്ബം പുച്ഛിത്വാ ‘‘ഉഭോപി തിയോജനസതികസ്സ രജ്ജസ്സ സാമിനോ സമാനബലധനയസജാതിഗോത്തകുലപദേസാ’’തി ഞത്വാ ‘‘സീലവന്തസ്സ ഓകാസം ദസ്സാമീ’’തി ചിന്തേത്വാ ‘‘ഭോ സാരഥി, തുമ്ഹാകം രഞ്ഞോ സീലാചാരോ കീദിസോ’’തി പുച്ഛി. സോ ‘‘അയഞ്ച അയഞ്ച അമ്ഹാകം രഞ്ഞോ സീലാചാരോ’’തി അത്തനോ രഞ്ഞോ അഗുണമേവ ഗുണതോ പകാസേന്തോ പഠമം ഗാഥമാഹ –
Tasmiṃ pana kāle balliko nāma kosalarājāpi dhammena rajjaṃ kārento aguṇakathaṃ gavesanto hutvā antovaḷañjakādīsu aguṇavādiṃ adisvā attano guṇakathameva sutvā janapadaṃ pariggaṇhanto taṃ padesaṃ agamāsi. Te ubhopi ekasmiṃ ninnaṭṭhāne sakaṭamagge abhimukhā ahesuṃ, rathassa ukkamanaṭṭhānaṃ natthi. Atha ballikarañño sārathi bārāṇasirañño sārathiṃ ‘‘tava rathaṃ ukkamāpehī’’ti āha. Sopi ‘‘ambho sārathi, tava rathaṃ ukkamāpehi, imasmiṃ rathe bārāṇasirajjasāmiko brahmadattamahārājā nisinno’’ti āha. Itaropi naṃ ‘‘ambho sārathi, imasmiṃ rathe kosalarajjasāmiko ballikamahārājā nisinno, tava rathaṃ ukkamāpetvā amhākaṃ rañño rathassa okāsaṃ dehī’’ti āha. Bārāṇasirañño sārathi ‘‘ayampi kira rājāyeva, kiṃ nu kho kātabba’’nti cintento ‘‘attheso upāyo’’ti vayaṃ pucchitvā ‘‘daharassa rathaṃ ukkamāpetvā mahallakassa okāsaṃ dāpessāmī’’ti sanniṭṭhānaṃ katvā taṃ sārathiṃ kosalarañño vayaṃ pucchitvā pariggaṇhanto ubhinnampi samānavayabhāvaṃ ñatvā rajjaparimāṇaṃ balaṃ dhanaṃ yasaṃ jātiṃ gottaṃ kulapadesanti sabbaṃ pucchitvā ‘‘ubhopi tiyojanasatikassa rajjassa sāmino samānabaladhanayasajātigottakulapadesā’’ti ñatvā ‘‘sīlavantassa okāsaṃ dassāmī’’ti cintetvā ‘‘bho sārathi, tumhākaṃ rañño sīlācāro kīdiso’’ti pucchi. So ‘‘ayañca ayañca amhākaṃ rañño sīlācāro’’ti attano rañño aguṇameva guṇato pakāsento paṭhamaṃ gāthamāha –
൧.
1.
‘‘ദള്ഹം ദള്ഹസ്സ ഖിപതി, ബല്ലികോ മുദുനാ മുദും;
‘‘Daḷhaṃ daḷhassa khipati, balliko mudunā muduṃ;
സാധുമ്പി സാധുനാ ജേതി, അസാധുമ്പി അസാധുനാ;
Sādhumpi sādhunā jeti, asādhumpi asādhunā;
ഏതാദിസോ അയം രാജാ, മഗ്ഗാ ഉയ്യാഹി സാരഥീ’’തി.
Etādiso ayaṃ rājā, maggā uyyāhi sārathī’’ti.
തത്ഥ ദള്ഹം ദള്ഹസ്സ ഖിപതീതി യോ ദള്ഹോ ഹോതി ബലവദള്ഹേന പഹാരേന വാ വചനേന വാ ജിനിതബ്ബോ, തസ്സ ദള്ഹമേവ പഹാരം വാ വചനം വാ ഖിപതി. ഏവം ദള്ഹോവ ഹുത്വാ തം ജിനാതീതി ദസ്സേതി. ബല്ലികോതി തസ്സ രഞ്ഞോ നാമം. മുദുനാ മുദുന്തി മുദുപുഗ്ഗലം സയമ്പി മുദു ഹുത്വാ മുദുനാവ ഉപായേന ജിനാതി. സാധുമ്പി സാധുനാ ജേതീതി യേ സാധൂ സപ്പുരിസാ, തേ സയമ്പി സാധു ഹുത്വാ സാധുനാവ ഉപായേന ജിനാതി. അസാധുമ്പി അസാധുനാതി യേ പന അസാധൂ, തേ സയമ്പി അസാധു ഹുത്വാ അസാധുനാവ ഉപായേന ജിനാതീതി ദസ്സേതി. ഏതാദിസോ അയം രാജാതി അയം അമ്ഹാകം കോസലരാജാ സീലാചാരേന ഏവരൂപോ. മഗ്ഗാ ഉയ്യാഹി സാരഥീതി അത്തനോ രഥം മഗ്ഗാ ഉക്കമാപേത്വാ ഉയ്യാഹി, ഉപ്പഥേന യാഹി, അമ്ഹാകം രഞ്ഞോ മഗ്ഗം ദേഹീതി വദതി.
Tattha daḷhaṃ daḷhassa khipatīti yo daḷho hoti balavadaḷhena pahārena vā vacanena vā jinitabbo, tassa daḷhameva pahāraṃ vā vacanaṃ vā khipati. Evaṃ daḷhova hutvā taṃ jinātīti dasseti. Ballikoti tassa rañño nāmaṃ. Mudunā mudunti mudupuggalaṃ sayampi mudu hutvā mudunāva upāyena jināti. Sādhumpi sādhunā jetīti ye sādhū sappurisā, te sayampi sādhu hutvā sādhunāva upāyena jināti. Asādhumpi asādhunāti ye pana asādhū, te sayampi asādhu hutvā asādhunāva upāyena jinātīti dasseti. Etādiso ayaṃ rājāti ayaṃ amhākaṃ kosalarājā sīlācārena evarūpo. Maggā uyyāhi sārathīti attano rathaṃ maggā ukkamāpetvā uyyāhi, uppathena yāhi, amhākaṃ rañño maggaṃ dehīti vadati.
അഥ നം ബാരാണസിരഞ്ഞോ സാരഥി ‘‘അമ്ഭോ, കിം പന തയാ അത്തനോ രഞ്ഞോ ഗുണകഥാ കഥിതാ’’തി വത്വാ ‘‘ആമാ’’തി വുത്തേ ‘‘യദി പന ഏതേ ഗുണാതി വദസി, അഗുണാ പന കീദിസീ’’തി വത്വാ ‘‘ഏതേ താവ അഗുണാ ഹോന്തു, തുമ്ഹാകം പന രഞ്ഞോ കീദിസോ ഗുണോ’’തി വുത്തേ ‘‘തേന ഹി സുണാഹീ’’തി ദുതിയം ഗാഥമാഹ –
Atha naṃ bārāṇasirañño sārathi ‘‘ambho, kiṃ pana tayā attano rañño guṇakathā kathitā’’ti vatvā ‘‘āmā’’ti vutte ‘‘yadi pana ete guṇāti vadasi, aguṇā pana kīdisī’’ti vatvā ‘‘ete tāva aguṇā hontu, tumhākaṃ pana rañño kīdiso guṇo’’ti vutte ‘‘tena hi suṇāhī’’ti dutiyaṃ gāthamāha –
൨.
2.
‘‘അക്കോധേന ജിനേ കോധം, അസാധും സാധുനാ ജിനേ;
‘‘Akkodhena jine kodhaṃ, asādhuṃ sādhunā jine;
ജിനേ കദരിയം ദാനേന, സച്ചേനാലികവാദിനം;
Jine kadariyaṃ dānena, saccenālikavādinaṃ;
ഏതാദിസോ അയം രാജാ, മഗ്ഗാ ഉയ്യാഹി സാരഥീ’’തി.
Etādiso ayaṃ rājā, maggā uyyāhi sārathī’’ti.
തത്ഥ ഏതാദിസോതി ഏതേഹി ‘‘അക്കോധേന ജിനേ കോധ’’ന്തിആദിവസേന വുത്തേഹി ഗുണേഹി സമന്നാഗതോ. അയഞ്ഹി കുദ്ധം പുഗ്ഗലം സയം അക്കോധോ ഹുത്വാ അക്കോധേന ജിനാതി, അസാധും പന സയം സാധു ഹുത്വാ സാധുനാവ ഉപായേന ജിനാതി, കദരിയം ഥദ്ധമച്ഛരിം സയം ദായകോ ഹുത്വാ ദാനേന ജിനാതി. സച്ചേനാലികവാദിനന്തി മുസാവാദിം സയം സച്ചവാദീ ഹുത്വാ സച്ചേന ജിനാതി. മഗ്ഗാ ഉയ്യാഹി സാരഥീതി, സമ്മ സാരഥി, മഗ്ഗതോ അപഗച്ഛ. ഏവംവിധസീലാചാരഗുണയുത്തസ്സ അമ്ഹാകം രഞ്ഞോ മഗ്ഗം ദേഹി, അമ്ഹാകം രാജാ മഗ്ഗസ്സ അനുച്ഛവികോതി.
Tattha etādisoti etehi ‘‘akkodhena jine kodha’’ntiādivasena vuttehi guṇehi samannāgato. Ayañhi kuddhaṃ puggalaṃ sayaṃ akkodho hutvā akkodhena jināti, asādhuṃ pana sayaṃ sādhu hutvā sādhunāva upāyena jināti, kadariyaṃ thaddhamacchariṃ sayaṃ dāyako hutvā dānena jināti. Saccenālikavādinanti musāvādiṃ sayaṃ saccavādī hutvā saccena jināti. Maggā uyyāhi sārathīti, samma sārathi, maggato apagaccha. Evaṃvidhasīlācāraguṇayuttassa amhākaṃ rañño maggaṃ dehi, amhākaṃ rājā maggassa anucchavikoti.
ഏവം വുത്തേ ബല്ലികരാജാ ച സാരഥി ച ഉഭോപി രഥാ ഓതരിത്വാ അസ്സേ മോചേത്വാ രഥം അപനേത്വാ ബാരാണസിരഞ്ഞോ മഗ്ഗം അദംസു. ബാരാണസിരാജാ ബല്ലികരഞ്ഞോ ‘‘രഞ്ഞാ നാമ ഇദഞ്ചിദഞ്ച കാതും വട്ടതീ’’തി ഓവാദം ദത്വാ ബാരാണസിം ഗന്ത്വാ ദാനാദീനി പുഞ്ഞാനി കത്വാ ജീവിതപരിയോസാനേ സഗ്ഗപുരം പൂരേസി. ബല്ലികരാജാപി തസ്സ ഓവാദം ഗഹേത്വാ ജനപദം പരിഗ്ഗഹേത്വാ അത്തനോ അഗുണവാദിം അദിസ്വാവ സകനഗരം ഗന്ത്വാ ദാനാദീനി പുഞ്ഞാനി കത്വാ ജീവിതപരിയോസാനേ സഗ്ഗപുരമേവ പൂരേസി.
Evaṃ vutte ballikarājā ca sārathi ca ubhopi rathā otaritvā asse mocetvā rathaṃ apanetvā bārāṇasirañño maggaṃ adaṃsu. Bārāṇasirājā ballikarañño ‘‘raññā nāma idañcidañca kātuṃ vaṭṭatī’’ti ovādaṃ datvā bārāṇasiṃ gantvā dānādīni puññāni katvā jīvitapariyosāne saggapuraṃ pūresi. Ballikarājāpi tassa ovādaṃ gahetvā janapadaṃ pariggahetvā attano aguṇavādiṃ adisvāva sakanagaraṃ gantvā dānādīni puññāni katvā jīvitapariyosāne saggapurameva pūresi.
സത്ഥാ കോസലരാജസ്സ ഓവാദത്ഥായ ഇമം ധമ്മദേസനം ആഹരിത്വാ ജാതകം സമോധാനേസി – ‘‘തദാ ബല്ലികരഞ്ഞോ സാരഥി മോഗ്ഗല്ലാനോ അഹോസി, ബല്ലികരാജാ ആനന്ദോ, ബാരാണസിരഞ്ഞോ സാരഥി സാരിപുത്തോ, ബാരാണസിരാജാ പന അഹമേവ അഹോസി’’ന്തി.
Satthā kosalarājassa ovādatthāya imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā jātakaṃ samodhānesi – ‘‘tadā ballikarañño sārathi moggallāno ahosi, ballikarājā ānando, bārāṇasirañño sārathi sāriputto, bārāṇasirājā pana ahameva ahosi’’nti.
രാജോവാദജാതകവണ്ണനാ പഠമാ.
Rājovādajātakavaṇṇanā paṭhamā.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / ഖുദ്ദകനികായ • Khuddakanikāya / ജാതകപാളി • Jātakapāḷi / ൧൫൧. രാജോവാദജാതകം • 151. Rājovādajātakaṃ