Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / థేరగాథా-అట్ఠకథా • Theragāthā-aṭṭhakathā

    ౯. రక్ఖితత్థేరగాథావణ్ణనా

    9. Rakkhitattheragāthāvaṇṇanā

    సబ్బో రాగో పహీనో మేతి ఆయస్మతో రక్ఖితత్థేరస్స గాథా. కా ఉప్పత్తి? అయం కిర పదుముత్తరస్స భగవతో కాలే కులగేహే నిబ్బత్తిత్వా విఞ్ఞుతం పత్తో ఏకదివసం సత్థు ధమ్మదేసనం సుత్వా పసన్నమానసో దేసనాఞాణం ఆరబ్భ థోమనం అకాసి. సత్థా తస్స చిత్తప్పసాదం ఓలోకేత్వా ‘‘అయం ఇతో సతసహస్సకప్పమత్థకే గోతమస్స నామ సమ్మాసమ్బుద్ధస్స రక్ఖితో నామ సావకో భవిస్సతీ’’తి బ్యాకాసి . సో తం సుత్వా భియ్యోసోమత్తాయ పసన్నమానసో అపరాపరం పుఞ్ఞాని కత్వా దేవమనుస్సేసు సంసరన్తో ఇమస్మిం బుద్ధుప్పాదే దేవదహనిగమే సాకియరాజకులే నిబ్బత్తి, రక్ఖితోతిస్స నామం అహోసి. సో యే సాకియకోలియరాజూహి భగవతో పరివారత్థాయ దిన్నా పఞ్చసతరాజకుమారా పబ్బజితా, తేసం అఞ్ఞతరో. తే పన రాజకుమారా న సంవేగేన పబ్బజితత్తా ఉక్కణ్ఠాభిభూతా యదా సత్థారా కుణాలదహతీరం నేత్వా కుణాలజాతకదేసనాయ (జా॰ ౨.౨౧.కుణాలజాతక) ఇత్థీనం దోసవిభావనేన కామేసు ఆదీనవం పకాసేత్వా కమ్మట్ఠానే నియోజితా, తదా అయమ్పి కమ్మట్ఠానం అనుయుఞ్జన్తో విపస్సనం వడ్ఢేత్వా అరహత్తం పాపుణి. తేన వుత్తం అపదానే (అప॰ థేర ౧.౧౪.౧-౯) –

    Sabborāgo pahīno meti āyasmato rakkhitattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayaṃ kira padumuttarassa bhagavato kāle kulagehe nibbattitvā viññutaṃ patto ekadivasaṃ satthu dhammadesanaṃ sutvā pasannamānaso desanāñāṇaṃ ārabbha thomanaṃ akāsi. Satthā tassa cittappasādaṃ oloketvā ‘‘ayaṃ ito satasahassakappamatthake gotamassa nāma sammāsambuddhassa rakkhito nāma sāvako bhavissatī’’ti byākāsi . So taṃ sutvā bhiyyosomattāya pasannamānaso aparāparaṃ puññāni katvā devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde devadahanigame sākiyarājakule nibbatti, rakkhitotissa nāmaṃ ahosi. So ye sākiyakoliyarājūhi bhagavato parivāratthāya dinnā pañcasatarājakumārā pabbajitā, tesaṃ aññataro. Te pana rājakumārā na saṃvegena pabbajitattā ukkaṇṭhābhibhūtā yadā satthārā kuṇāladahatīraṃ netvā kuṇālajātakadesanāya (jā. 2.21.kuṇālajātaka) itthīnaṃ dosavibhāvanena kāmesu ādīnavaṃ pakāsetvā kammaṭṭhāne niyojitā, tadā ayampi kammaṭṭhānaṃ anuyuñjanto vipassanaṃ vaḍḍhetvā arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 1.14.1-9) –

    ‘‘పదుముత్తరో నామ జినో, లోకజేట్ఠో నరాసభో;

    ‘‘Padumuttaro nāma jino, lokajeṭṭho narāsabho;

    మహతో జనకాయస్స, దేసేతి అమతం పదం.

    Mahato janakāyassa, deseti amataṃ padaṃ.

    ‘‘తస్సాహం వచనం సుత్వా, వాచాసభిముదీరితం;

    ‘‘Tassāhaṃ vacanaṃ sutvā, vācāsabhimudīritaṃ;

    అఞ్జలిం పగ్గహేత్వాన, ఏకగ్గో ఆసహం తదా.

    Añjaliṃ paggahetvāna, ekaggo āsahaṃ tadā.

    ‘‘యథా సముద్దో ఉదధీనమగ్గో, నేరూ నగానం పవరో సిలుచ్చయో;

    ‘‘Yathā samuddo udadhīnamaggo, nerū nagānaṃ pavaro siluccayo;

    తథేవ యే చిత్తవసేన వత్తరే, న బుద్ధఞాణస్స కలం ఉపేన్తి తే.

    Tatheva ye cittavasena vattare, na buddhañāṇassa kalaṃ upenti te.

    ‘‘ధమ్మవిధిం ఠపేత్వాన, బుద్ధో కారుణికో ఇసి;

    ‘‘Dhammavidhiṃ ṭhapetvāna, buddho kāruṇiko isi;

    భిక్ఖుసఙ్ఘే నిసీదిత్వా, ఇమా గాథా అభాసథ.

    Bhikkhusaṅghe nisīditvā, imā gāthā abhāsatha.

    ‘‘యో సో ఞాణం పకిత్తేసి, బుద్ధమ్హి లోకనాయకే;

    ‘‘Yo so ñāṇaṃ pakittesi, buddhamhi lokanāyake;

    కప్పానం సతసహస్సం, దుగ్గతిం న గమిస్సతి.

    Kappānaṃ satasahassaṃ, duggatiṃ na gamissati.

    ‘‘కిలేసే ఝాపయిత్వాన, ఏకగ్గో సుసమాహితో;

    ‘‘Kilese jhāpayitvāna, ekaggo susamāhito;

    సోభితో నామ నామేన, హేస్సతి సత్థు సావకో.

    Sobhito nāma nāmena, hessati satthu sāvako.

    ‘‘పఞ్ఞాసే కప్పసహస్సే, సత్తేవాసుం యసుగ్గతా;

    ‘‘Paññāse kappasahasse, sattevāsuṃ yasuggatā;

    సత్తరతనసమ్పన్నా, చక్కవత్తీ మహబ్బలా.

    Sattaratanasampannā, cakkavattī mahabbalā.

    ‘‘కిలేసా ఝాపితా మయ్హం…పే॰… కతం బుద్ధస్స సాసన’’న్తి.

    ‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    అరహత్తం పన పత్వా అత్తనో పహీనకిలేసే పచ్చవేక్ఖన్తో ‘‘సబ్బో రాగో’’తి గాథం అభాసి.

    Arahattaṃ pana patvā attano pahīnakilese paccavekkhanto ‘‘sabbo rāgo’’ti gāthaṃ abhāsi.

    ౭౯. తత్థ ‘‘సబ్బో రాగో’’తి కామరాగాదిప్పభేదో సబ్బోపి రాగో. పహీనోతి అరియమగ్గభావనాయ సముచ్ఛేదప్పహానవసేన పహీనో. సబ్బో దోసోతి ఆఘాతవత్థుకాదిభావేన అనేకభేదభిన్నో సబ్బోపి బ్యాపాదో. సమూహతోతి మగ్గేన సముగ్ఘాటితో. సబ్బో మే విగతో మోహోతి ‘‘దుక్ఖే అఞ్ఞాణ’’న్తిఆదినా (ధ॰ స॰ ౧౦౬౭; విభ॰ ౯౦౯) వత్థుభేదేన అట్ఠభేదో, సంకిలేసవత్థువిభాగేన అనేకవిభాగో సబ్బోపి మోహో మగ్గేన విద్ధంసితత్తా మయ్హం విగతో. సీతిభూతోస్మి నిబ్బుతోతి ఏవం మూలకిలేసప్పహానేన తదేకట్ఠతాయ సంకిలేసానం సమ్మదేవ పటిప్పస్సద్ధత్తా అనవసేసకిలేసదరథపరిళాహాభావతో సీతిభావం పత్తో, తతో ఏవ సబ్బసో కిలేసపరినిబ్బానేన పరినిబ్బుతో అహం అస్మి భవామీతి అఞ్ఞం బ్యాకాసి.

    79. Tattha ‘‘sabbo rāgo’’ti kāmarāgādippabhedo sabbopi rāgo. Pahīnoti ariyamaggabhāvanāya samucchedappahānavasena pahīno. Sabbo dosoti āghātavatthukādibhāvena anekabhedabhinno sabbopi byāpādo. Samūhatoti maggena samugghāṭito. Sabbo me vigato mohoti ‘‘dukkhe aññāṇa’’ntiādinā (dha. sa. 1067; vibha. 909) vatthubhedena aṭṭhabhedo, saṃkilesavatthuvibhāgena anekavibhāgo sabbopi moho maggena viddhaṃsitattā mayhaṃ vigato. Sītibhūtosmi nibbutoti evaṃ mūlakilesappahānena tadekaṭṭhatāya saṃkilesānaṃ sammadeva paṭippassaddhattā anavasesakilesadarathapariḷāhābhāvato sītibhāvaṃ patto, tato eva sabbaso kilesaparinibbānena parinibbuto ahaṃ asmi bhavāmīti aññaṃ byākāsi.

    రక్ఖితత్థేరగాథావణ్ణనా నిట్ఠితా.

    Rakkhitattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / థేరగాథాపాళి • Theragāthāpāḷi / ౯. రక్ఖితత్థేరగాథా • 9. Rakkhitattheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact