Library / Tipiṭaka / ཏིཔིཊཀ • Tipiṭaka / སཾཡུཏྟནིཀཱཡ (ཊཱིཀཱ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
༡༢. རཱསིཡསུཏྟཝཎྞནཱ
12. Rāsiyasuttavaṇṇanā
༣༦༤. རཱསིཾ ཀཏྭཱ མཱརཔཱསཝསེན, ཏཏྲཱཔི ཨནྟརབྷེདེན ཝིབྷཛིཏྭཱ པུཙྪིཏབྦཔཉྷེ ཨེཀཏོ རཱསིཾ ཀཏྭཱ། ཏཔནཾ ཨཏྟཔརིཏཱཔནཾ ཏཔོ, སོ ཨེཏསྶ ཨཏྠཱིཏི ཏཔསྶཱི, ཏཾ ཏཔསྶིཾ། སོ པན ཏཾ ཏཔཾ ནིསྶཱཡ ཋིཏོ ནཱམ ཧོཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ‘‘ཏཔནིསྶིཏཀ’’ནྟི། སོ པན ཨནེཀཱཀཱརབྷེདེན ལཱུཁཾ ཕརུསཾ ཛཱིཝནསཱིལཏྟཱ ལཱུཁཛཱིཝཱི ནཱམ། ཏེནཱཧ ‘‘ལཱུཁཛཱིཝིཀ’’ནྟི། མཛ྄ཛྷིམཱཡ པཊིཔཏྟིཡཱ ཨུཔྤཐབྷཱཝེན ཨཝནིཡཱ གནྡྷབྦཱཏི ཨནྟཱ, ཏཏོ ཨེཝ ལཱམཀཏྟཱ ཨནྟཱ། ལཱམཀམྤི ‘‘ཨནྟོ’’ཏི ཝུཙྩཏི ‘‘ཨནྟམིདཾ, བྷིཀྑཝེ, ཛཱིཝིཀཱནཾ (ཨིཏིཝུ॰ ༩༡; སཾ॰ ནི॰ ༣.༨༠), ཨེཀོ ཨནྟོ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (སཾ॰ ནི॰ ༢.༡༥; ༣.༩༠)། ཨཊྛཀཐཱཡཾ པན ཨཉྙམཉྙཨཱདྷཱརབྷཱཝཾ ཨུརཱིཀཏྭཱ ‘‘ཀོཊྛཱསཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ། ཧཱིནོ གཱམོཏི པཱལི༹། གཱམ-སདྡོ ཧཱིནཔརིཡཱཡོཏི ཨདྷིཔྤཱཡེནཱཧ ‘‘གཱམྨོ’’ཏི། གཱམེ བྷཝོཏི གཱམྨོ། གཱམ-སདྡོ ཙེཏྠ གཱམཝཱསིཝིསཡོ ‘‘གཱམོ ཨཱགཏོ’’ཏིཨཱདཱིསུ ཝིཡ། ཨཊྛཀཐཱཡཾ པན ‘‘གཱམཝཱསཱིནཾ དྷམྨོ’’ཏི ཝུཏྟཾ, ཏེསཾ ཙཱརིཏྟནྟི ཨཏྠོ། ཨཏྟ-སདྡོ ཨིདྷ སརཱིརཔརིཡཱཡོ ‘‘ཨཏྟནྟཔོ’’ཏིཨཱདཱིསུ ཝིཡཱཏི ཨཱཧ ‘‘སརཱིརདུཀྑཀརཎནྟི ཨཏྠོ’’ཏི།
364.Rāsiṃ katvā mārapāsavasena, tatrāpi antarabhedena vibhajitvā pucchitabbapañhe ekato rāsiṃ katvā. Tapanaṃ attaparitāpanaṃ tapo, so etassa atthīti tapassī, taṃ tapassiṃ. So pana taṃ tapaṃ nissāya ṭhito nāma hotīti vuttaṃ ‘‘tapanissitaka’’nti. So pana anekākārabhedena lūkhaṃ pharusaṃ jīvanasīlattā lūkhajīvī nāma. Tenāha ‘‘lūkhajīvika’’nti. Majjhimāya paṭipattiyā uppathabhāvena avaniyā gandhabbāti antā, tato eva lāmakattā antā. Lāmakampi ‘‘anto’’ti vuccati ‘‘antamidaṃ, bhikkhave, jīvikānaṃ (itivu. 91; saṃ. ni. 3.80), eko anto’’ti evamādīsu (saṃ. ni. 2.15; 3.90). Aṭṭhakathāyaṃ pana aññamaññaādhārabhāvaṃ urīkatvā ‘‘koṭṭhāsā’’ti vuttaṃ. Hīno gāmoti pāḷi. Gāma-saddo hīnapariyāyoti adhippāyenāha ‘‘gāmmo’’ti. Gāme bhavoti gāmmo. Gāma-saddo cettha gāmavāsivisayo ‘‘gāmo āgato’’tiādīsu viya. Aṭṭhakathāyaṃ pana ‘‘gāmavāsīnaṃ dhammo’’ti vuttaṃ, tesaṃ cārittanti attho. Atta-saddo idha sarīrapariyāyo ‘‘attantapo’’tiādīsu viyāti āha ‘‘sarīradukkhakaraṇanti attho’’ti.
ཨེཏྠཱཏི ཨེཏསྨིཾ ཏཔནིསྶིཏགརཧིཏབྦཔདེ ཀསྨཱ ཨནྟདྭཡམཛ྄ཛྷིམཔཊིཔདཱགཧཎཾ? ཨཏྟཀིལམཐཱནུཡོགོ ཏཱཝ གཡ྄ཧཏུ ཨིདམཏྠིཏཱཡཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ། ཀཱམབྷོགཱིཏཔནིསྶིཏཀནིཛྫརཝཏྠཱུནཾ དསྶནེ ཡཐཱདྷིཔྤེཏསྶ ཨཏྠསྶ ཝིབྷཛིཏྭཱ ཀཐནཾ སམྦྷཝཏཱིཏི ཏེ དསྶེཏྭཱ ཨདྷིཔྤེཏཏྠོ ཀཐིཏོ།
Etthāti etasmiṃ tapanissitagarahitabbapade kasmā antadvayamajjhimapaṭipadāgahaṇaṃ? Attakilamathānuyogo tāva gayhatu idamatthitāyāti adhippāyo. Kāmabhogītapanissitakanijjaravatthūnaṃ dassane yathādhippetassa atthassa vibhajitvā kathanaṃ sambhavatīti te dassetvā adhippetattho kathito.
ཏམཏྠནྟི ཡོ ‘‘ཀཱམབྷོགཱིཏཔནིསྶིཏཀེསུ གརཧིཏབྦེཡེཝ གརཧཏི, པསཾསིཏབྦེཡེཝ ཙ པསཾསཏཱི’’ཏི ཝུཏྟོ ཨཏྠོ, ཏམཏྠཾ པཀཱསེནྟོ། སཱཧསིཀཀམྨེནཱཏི ཨཡུཏྟེན ཀམྨེན། དྷམྨེན ཙ ཨདྷམྨེན ཙཱཏི དྷམྨིཀེན ཨདྷམྨིཀེན ཙ། ཨཡོནིསོ པཝཏྟཾ བཱཧིརཀཾ སནྡྷཱཡ ཙོདཀོ ‘‘ཀཐ’’ནྟིཨཱདིམཱཧ། ཨིཏརོ ནཡིདཾ ཏཱདིསཾ ཨཏྟཔརིཏཱཔནཾ ཨདྷིཔྤེཏཾ, ཨཐ ཁོ ཡོནིསོ པཝཏྟཾ སཱསནིཀམེཝཱཏི དསྶེནྟོ ‘‘ཙཏུརངྒཝཱིརིཡཝསེན ཙཱ’’ཏི ཨཱཧ། ཏཏྠ ‘‘ཀཱམཾ ཏཙོ ཙ ནྷཱརུ ཙ ཨཊྛི ཙ ཨཝསིསྶཏཱུ’’ཏིཨཱདིནཱ (མ॰ ནི॰ ༢.༡༨༤; སཾ॰ ནི॰ ༢.༢༢.༢༣༧; ཨ॰ ནི॰ ༢.༥) ནཡེན ཝུཏྟཱ སརཱིརེནིརཔེཀྑཝིཔསྶནཱཡ ཨུསྶུཀྐཱཔནཝསེན པཝཏྟཱ ཝཱིརིཡབྷཱཝནཱ ‘‘ཙཏུརངྒཝཱིརིཡཝསེནཱ’’ཏི ཝུཏྟཱ། ཏཐཱ ཨབྦྷོཀཱསིཀནེསཛྫིཀཏཔཱདིནིསྶིཏཱཝ ཀིལེསནིམྨཐནཡོགྱཱ ཝཱིརིཡབྷཱཝནཱ ‘‘དྷུཏངྒཝསེན ཙཱ’’ཏི ཝུཏྟཱཏི། ཨརིཡམགྒེན ནིསྶེསཀིལེསཱནཾ པཛཧནཱ ནིཛྫརཱ། སཱ ཙ ཨཏྟཔཙྩཀྑཏཱཡ སནྡིཊྛིཀཱ ཏིཎྞཾ མཱུལཀིལེསཱནཾ པཛཧནེན ‘‘ཏིསྶོ’’ཏི ཙ ཝུཏྟཱ། ཏེནཱཧ ‘‘ཨེཀོཔཱི’’ཏིཨཱདི།
Tamatthanti yo ‘‘kāmabhogītapanissitakesu garahitabbeyeva garahati, pasaṃsitabbeyeva ca pasaṃsatī’’ti vutto attho, tamatthaṃ pakāsento. Sāhasikakammenāti ayuttena kammena. Dhammena ca adhammena cāti dhammikena adhammikena ca. Ayoniso pavattaṃ bāhirakaṃ sandhāya codako ‘‘katha’’ntiādimāha. Itaro nayidaṃ tādisaṃ attaparitāpanaṃ adhippetaṃ, atha kho yoniso pavattaṃ sāsanikamevāti dassento ‘‘caturaṅgavīriyavasena cā’’ti āha. Tattha ‘‘kāmaṃ taco ca nhāru ca aṭṭhi ca avasissatū’’tiādinā (ma. ni. 2.184; saṃ. ni. 2.22.237; a. ni. 2.5) nayena vuttā sarīrenirapekkhavipassanāya ussukkāpanavasena pavattā vīriyabhāvanā ‘‘caturaṅgavīriyavasenā’’ti vuttā. Tathā abbhokāsikanesajjikatapādinissitāva kilesanimmathanayogyā vīriyabhāvanā ‘‘dhutaṅgavasena cā’’ti vuttāti. Ariyamaggena nissesakilesānaṃ pajahanā nijjarā. Sā ca attapaccakkhatāya sandiṭṭhikā tiṇṇaṃ mūlakilesānaṃ pajahanena ‘‘tisso’’ti ca vuttā. Tenāha ‘‘ekopī’’tiādi.
རཱསིཡསུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ།
Rāsiyasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ཏིཔིཊཀ (མཱུལ) • Tipiṭaka (Mūla) / སུཏྟཔིཊཀ • Suttapiṭaka / སཾཡུཏྟནིཀཱཡ • Saṃyuttanikāya / ༡༢. རཱསིཡསུཏྟཾ • 12. Rāsiyasuttaṃ
ཨཊྛཀཐཱ • Aṭṭhakathā / སུཏྟཔིཊཀ (ཨཊྛཀཐཱ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / སཾཡུཏྟནིཀཱཡ (ཨཊྛཀཐཱ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ༡༢. རཱསིཡསུཏྟཝཎྞནཱ • 12. Rāsiyasuttavaṇṇanā