| Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / પાચિત્યાદિયોજનાપાળિ • Pācityādiyojanāpāḷi |
૨. રતનસિક્ખાપદં
2. Ratanasikkhāpadaṃ
૫૦૨. દુતિયે પમુસ્સિત્વાતિ સતિવિપ્પવાસેન પમુસ્સિત્વા. પુણ્ણપત્તન્તિ તુટ્ઠિદાયં. તઞ્હિ મનોરથપુણ્ણેન પત્તબ્બભાગત્તા ‘‘પુણ્ણપત્ત’’ન્તિ વુચ્ચતિ. તસ્સ સરૂપં દસ્સેતું વુત્તં ‘‘સતતો પઞ્ચ કહાપણા’’તિ. ઇધ પન કહાપણાનં પઞ્ચસતત્તા પઞ્ચવીસકહાપણા અધિપ્પેતા. આભરણસદ્દસ્સ અલઙ્કારસદ્દેન પરિયાયભાવં દસ્સેતું વુત્તં ‘‘અલઙ્કાર’’ન્તિ. ‘‘મહાલતં નામા’’તિ ઇમિના ન યો વા સો વા અલઙ્કારો, અથ ખો વિસેસાલઙ્કારોતિ દસ્સેતિ. મહન્તાનિ માલાકમ્મલતાકમ્માનિ એત્થાતિ મહાલતા. લતાગહણેન હિ માલાપિ ગહિતા. નવહિ કોટીહિ અગ્ઘં ઇમસ્સાતિ નવકોટિઅગ્ઘનકં, નવકોટિસઙ્ખાતં અગ્ઘં અરહતીતિ વા નવકોટિઅગ્ઘનકં.
502. Dutiye pamussitvāti sativippavāsena pamussitvā. Puṇṇapattanti tuṭṭhidāyaṃ. Tañhi manorathapuṇṇena pattabbabhāgattā ‘‘puṇṇapatta’’nti vuccati. Tassa sarūpaṃ dassetuṃ vuttaṃ ‘‘satato pañca kahāpaṇā’’ti. Idha pana kahāpaṇānaṃ pañcasatattā pañcavīsakahāpaṇā adhippetā. Ābharaṇasaddassa alaṅkārasaddena pariyāyabhāvaṃ dassetuṃ vuttaṃ ‘‘alaṅkāra’’nti. ‘‘Mahālataṃ nāmā’’ti iminā na yo vā so vā alaṅkāro, atha kho visesālaṅkāroti dasseti. Mahantāni mālākammalatākammāni etthāti mahālatā. Latāgahaṇena hi mālāpi gahitā. Navahi koṭīhi agghaṃ imassāti navakoṭiagghanakaṃ, navakoṭisaṅkhātaṃ agghaṃ arahatīti vā navakoṭiagghanakaṃ.
૫૦૪. અન્તે સમીપે વસનસીલત્તા પરિચારિકો ‘‘અન્તેવાસી’’તિ વુચ્ચતીતિ આહ ‘‘પરિચારિકો’’તિ.
504. Ante samīpe vasanasīlattā paricāriko ‘‘antevāsī’’ti vuccatīti āha ‘‘paricāriko’’ti.
૫૦૬. દ્વે લેડ્ડુપાતાતિ થામમજ્ઝિમસ્સ પુરિસસ્સ દ્વે લેડ્ડુપાતા. સઙ્ઘ…પે॰… નવકમ્માનં અત્થાય ઉગ્ગણ્હન્તસ્સ વા ઉગ્ગણ્હાપેન્તસ્સ વા દુક્કટન્તિ યોજના. અવસેસન્તિ જાતરૂપરજતતો અવસેસં. માતુકણ્ણપિળન્ધનતાલપણ્ણમ્પીતિ માતુયા કણ્ણે પિળન્ધિતતાલપણ્ણમ્પિ, પટિસામેન્તસ્સાતિ સમ્બન્ધો.
506.Dve leḍḍupātāti thāmamajjhimassa purisassa dve leḍḍupātā. Saṅgha…pe… navakammānaṃ atthāya uggaṇhantassa vā uggaṇhāpentassa vā dukkaṭanti yojanā. Avasesanti jātarūparajatato avasesaṃ. Mātukaṇṇapiḷandhanatālapaṇṇampīti mātuyā kaṇṇe piḷandhitatālapaṇṇampi, paṭisāmentassāti sambandho.
‘‘કપ્પિયભણ્ડં હોતી’’તિ ઇમિના અકપ્પિયભણ્ડં ન વટ્ટતીતિ દસ્સેતિ. ઇદન્તિ ભણ્ડં. પલિબોધો નામાતિ અત્તનો પલિબોધો નામ. છન્દેનપીતિ વડ્ઢકીઆદીનં છન્દહેતુનાપિ. ભયેનપીતિ રાજવલ્લભાનં ભયહેતુનાપિ. બલક્કારેનાતિ કરણં કારો, બલેન કારો બલક્કારો, તેન, બલક્કારો હુત્વા પાતેત્વાતિ અત્થો.
‘‘Kappiyabhaṇḍaṃ hotī’’ti iminā akappiyabhaṇḍaṃ na vaṭṭatīti dasseti. Idanti bhaṇḍaṃ. Palibodhonāmāti attano palibodho nāma. Chandenapīti vaḍḍhakīādīnaṃ chandahetunāpi. Bhayenapīti rājavallabhānaṃ bhayahetunāpi. Balakkārenāti karaṇaṃ kāro, balena kāro balakkāro, tena, balakkāro hutvā pātetvāti attho.
તત્થાતિ મહારામે. યત્થાતિ યસ્મિં ઠાને, સઙ્કા ઉપ્પજ્જતીતિ સમ્બન્ધો. મહાજનસઞ્ચરણટ્ઠાનેસૂતિ બહૂનં જનાનં સઞ્ચરણસઙ્ખાતેસુ ઠાનેસુ. નગહેતબ્બસ્સ હેતું દસ્સેતું વુત્તં ‘‘પલિબોધો ન હોતી’’તિ. યસ્મા પલિબોધો ન હોતિ, તસ્મા ન ગહેતબ્બન્તિ અધિપ્પાયો. એકોતિ એકો ભિક્ખુ પસ્સતીતિ સમ્બન્ધો. ઓક્કમ્માતિ ઓક્કમિત્વા.
Tatthāti mahārāme. Yatthāti yasmiṃ ṭhāne, saṅkā uppajjatīti sambandho. Mahājanasañcaraṇaṭṭhānesūti bahūnaṃ janānaṃ sañcaraṇasaṅkhātesu ṭhānesu. Nagahetabbassa hetuṃ dassetuṃ vuttaṃ ‘‘palibodho na hotī’’ti. Yasmā palibodho na hoti, tasmā na gahetabbanti adhippāyo. Ekoti eko bhikkhu passatīti sambandho. Okkammāti okkamitvā.
રૂપસદ્દો ભણ્ડપરિયાયોતિ આહ ‘‘ભણ્ડ’’ન્તિ. ભણ્ડં રૂપં નામાતિ યોજના. ભણ્ડિકન્તિ ભણ્ડેન નિયુત્તં પુટકં. ગણેત્વાતિ ગણનં કત્વા. નિમિત્તન્તીતિ એત્થ ઇતિસદ્દો નામપરિયાયો. લઞ્છનાદિ નિમિત્તં નામાતિ હિ યોજના. લઞ્છનાદીતિ આદિસદ્દેન નીલપિલોતિકાદયો સઙ્ગણ્હાતિ. લાખાયાતિ જતુના.
Rūpasaddo bhaṇḍapariyāyoti āha ‘‘bhaṇḍa’’nti. Bhaṇḍaṃ rūpaṃ nāmāti yojanā. Bhaṇḍikanti bhaṇḍena niyuttaṃ puṭakaṃ. Gaṇetvāti gaṇanaṃ katvā. Nimittantīti ettha itisaddo nāmapariyāyo. Lañchanādi nimittaṃ nāmāti hi yojanā. Lañchanādīti ādisaddena nīlapilotikādayo saṅgaṇhāti. Lākhāyāti jatunā.
પતિરૂપા નામ ઇધ લજ્જિકુક્કુચ્ચકાતિ આહ ‘‘લજ્જિનો કુક્કુચ્ચકા’’તિ. થાવરન્તિ જઙ્ગમા અઞ્ઞં થાવરં. અદ્ધુનોતિ કાલસ્સ. સમાદપેત્વાતિ અઞ્ઞે સમાદપેત્વા. ઉદ્દિસ્સ અરિયા તિટ્ઠન્તિ, એસા અરિયાન યાચના’’તિ (જા॰ ૧.૭.૫૯) વુત્તનયેન યાચિત્વાતિ અત્થો.
Patirūpā nāma idha lajjikukkuccakāti āha ‘‘lajjino kukkuccakā’’ti. Thāvaranti jaṅgamā aññaṃ thāvaraṃ. Addhunoti kālassa. Samādapetvāti aññe samādapetvā. Uddissa ariyā tiṭṭhanti, esā ariyāna yācanā’’ti (jā. 1.7.59) vuttanayena yācitvāti attho.
૫૦૭. રતનસમ્મતન્તિ મનુસ્સાનં ઉપભોગપરિભોગન્તિ. દુતિયં.
507.Ratanasammatanti manussānaṃ upabhogaparibhoganti. Dutiyaṃ.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / વિનયપિટક • Vinayapiṭaka / મહાવિભઙ્ગ • Mahāvibhaṅga / ૯. રતનવગ્ગો • 9. Ratanavaggo
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / વિનયપિટક (અટ્ઠકથા) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / મહાવિભઙ્ગ-અટ્ઠકથા • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ૨. રતનસિક્ખાપદવણ્ણના • 2. Ratanasikkhāpadavaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / સારત્થદીપની-ટીકા • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ૨. રતનસિક્ખાપદવણ્ણના • 2. Ratanasikkhāpadavaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વજિરબુદ્ધિ-ટીકા • Vajirabuddhi-ṭīkā / ૨. રતનસિક્ખાપદવણ્ણના • 2. Ratanasikkhāpadavaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વિમતિવિનોદની-ટીકા • Vimativinodanī-ṭīkā / ૨. રતનસિક્ખાપદવણ્ણના • 2. Ratanasikkhāpadavaṇṇanā
