| Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / કઙ્ખાવિતરણી-અભિનવ-ટીકા • Kaṅkhāvitaraṇī-abhinava-ṭīkā |
૨. રતનસિક્ખાપદવણ્ણના
2. Ratanasikkhāpadavaṇṇanā
મુત્તાદિદસવિધન્તિ ‘‘મુત્તા મણિ વેળુરિયો સઙ્ખો સિલા પવાળં રજતં જાતરૂપં લોહિતઙ્કો મસારગલ્લ’’ન્તિ (પાચિ॰ ૫૦૬) દસવિધં રતનં. અજ્ઝાવસથેતિ ગેહે. તેનાહ ‘‘પરિક્ખિત્તસ્સા’’તિઆદિ, પરિક્ખિત્તસ્સ આવસથસ્સાતિ અત્થો. આવસથોતિ ચેત્થ અન્તોગામે નિવિટ્ઠગેહં અધિપ્પેતં. આરામે નિવિટ્ઠગેહં પન અજ્ઝારામગ્ગહણેનેવ ગહિતં. ‘‘આવસથોતિ ચેત્થ અન્તોઆરામે વા હોતુ, અઞ્ઞત્થ વા, અત્તનો વસનટ્ઠાનં વુચ્ચતી’’તિ (સારત્થ॰ ટી॰ પાચિત્તિય ૩.૫૦૬) કેચિ. સબ્બેસમ્પિ અત્થાય દુક્કટમેવાતિ અત્તનો વા તેસં સઙ્ઘાદીનં વા અત્થાય ઉગ્ગણ્હન્તસ્સ વા ઉગ્ગણ્હાપેન્તસ્સ વા દુક્કટમેવ. સચે પન માતાપિતૂનં સન્તકં અવસ્સં પટિસામેતબ્બં કપ્પિયભણ્ડં હોતિ, અત્તનો અત્થાય ગહેત્વા પટિસામેતબ્બન્તિ આહ ‘‘તાદિસં પના’’તિઆદિ. તાદિસન્તિ યં માતાપિતૂનં સન્તકં અવસ્સં પટિસામેતબ્બં કપ્પિયભણ્ડં, તાદિસં. છન્દેનપિ ભયેનપીતિ વડ્ઢકિઆદીસુ છન્દેનપિ, રાજવલ્લભેસુ ભયેનપિ.
Muttādidasavidhanti ‘‘muttā maṇi veḷuriyo saṅkho silā pavāḷaṃ rajataṃ jātarūpaṃ lohitaṅko masāragalla’’nti (pāci. 506) dasavidhaṃ ratanaṃ. Ajjhāvasatheti gehe. Tenāha ‘‘parikkhittassā’’tiādi, parikkhittassa āvasathassāti attho. Āvasathoti cettha antogāme niviṭṭhagehaṃ adhippetaṃ. Ārāme niviṭṭhagehaṃ pana ajjhārāmaggahaṇeneva gahitaṃ. ‘‘Āvasathoti cettha antoārāme vā hotu, aññattha vā, attano vasanaṭṭhānaṃ vuccatī’’ti (sārattha. ṭī. pācittiya 3.506) keci. Sabbesampi atthāya dukkaṭamevāti attano vā tesaṃ saṅghādīnaṃ vā atthāya uggaṇhantassa vā uggaṇhāpentassa vā dukkaṭameva. Sace pana mātāpitūnaṃ santakaṃ avassaṃ paṭisāmetabbaṃ kappiyabhaṇḍaṃ hoti, attano atthāya gahetvā paṭisāmetabbanti āha ‘‘tādisaṃ panā’’tiādi. Tādisanti yaṃ mātāpitūnaṃ santakaṃ avassaṃ paṭisāmetabbaṃ kappiyabhaṇḍaṃ, tādisaṃ. Chandenapi bhayenapīti vaḍḍhakiādīsu chandenapi, rājavallabhesu bhayenapi.
તાદિસે ઠાનેતિ મહાવિહારસદિસસ્સ મહારામસ્સ પાકારપરિક્ખિત્તે પરિવેણે. સઞ્ઞાણં કત્વાતિ ‘‘એત્તકા કહાપણા’’તિઆદિના રૂપેન વા લઞ્છનાદિનિમિત્તેન વા સઞ્ઞાણં કત્વા, સલ્લક્ખેત્વાતિ અત્થો. પતિરૂપાનં ભિક્ખૂનં હત્થેતિ લજ્જીનં કુક્કુચ્ચકાનં ભિક્ખૂનં હત્થે. લોલજાતિકાનઞ્હિ હત્થે ઠપેતું ન લબ્ભતિ. નેવ પક્કમતીતિ નેવ તમ્હા આવાસા પક્કમતિ. ‘‘થાવરં સેનાસનં વા’’તિઆદિના અત્તનો ચીવરાદિમૂલં ન કાતબ્બન્તિ (પાચિ॰ અટ્ઠ॰ ૫૦૬) દસ્સેતિ. તં દસ્સેત્વાતિ યં થાવરસેનાસનાદિ કતં, તં ઉપાસક તવ સન્તકેન ઇદં નામ કતન્તિ એવં દસ્સેત્વા. સમાદપેત્વાતિ અઞ્ઞં સમાદપેત્વા, ‘‘ઉદ્દિસ્સ અરિયા તિટ્ઠન્તિ, એસા અરિયાન યાચના’’તિ વુત્તનયેન યાચિત્વાતિ અત્થો.
Tādise ṭhāneti mahāvihārasadisassa mahārāmassa pākāraparikkhitte pariveṇe. Saññāṇaṃ katvāti ‘‘ettakā kahāpaṇā’’tiādinā rūpena vā lañchanādinimittena vā saññāṇaṃ katvā, sallakkhetvāti attho. Patirūpānaṃ bhikkhūnaṃ hattheti lajjīnaṃ kukkuccakānaṃ bhikkhūnaṃ hatthe. Lolajātikānañhi hatthe ṭhapetuṃ na labbhati. Neva pakkamatīti neva tamhā āvāsā pakkamati. ‘‘Thāvaraṃ senāsanaṃ vā’’tiādinā attano cīvarādimūlaṃ na kātabbanti (pāci. aṭṭha. 506) dasseti. Taṃ dassetvāti yaṃ thāvarasenāsanādi kataṃ, taṃ upāsaka tava santakena idaṃ nāma katanti evaṃ dassetvā. Samādapetvāti aññaṃ samādapetvā, ‘‘uddissa ariyā tiṭṭhanti, esā ariyāna yācanā’’ti vuttanayena yācitvāti attho.
અનુઞ્ઞાતટ્ઠાનેતિ અજ્ઝારામઅજ્ઝાવસથે. આમાસન્તિ આમસિતબ્બઞ્ચેવ પટિસામેતબ્બઞ્ચ વત્થાદિ.
Anuññātaṭṭhāneti ajjhārāmaajjhāvasathe. Āmāsanti āmasitabbañceva paṭisāmetabbañca vatthādi.
રતનસિક્ખાપદવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Ratanasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
