| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / द्वेमातिकापाळि • Dvemātikāpāḷi |
९. रतनवग्गो
9. Ratanavaggo
१. अन्तेपुरसिक्खापदवण्णना
1. Antepurasikkhāpadavaṇṇanā
रतनवग्गस्स पठमे खत्तियस्साति खत्तियजातिकस्स, मुद्धाभिसित्तस्साति खत्तियाभिसेकेन मुद्धनि अभिसित्तस्स। अनिक्खन्तो राजा इतोति अनिक्खन्तराजकं, तस्मिं अनिक्खन्तराजके, सयनिघरेति अत्थो। रतनं वुच्चति महेसी, निग्गतन्ति निक्खन्तं, अनिग्गतं रतनं इतोति अनिग्गतरतनकं, तस्मिं अनिग्गतरतनके, सयनिघरेति अत्थो। इन्दखीलं अतिक्कमेय्याति एत्थ अत्तनो आगतभावं अजानापेत्वा सयनिघरस्स उम्मारं पठमं पादं अतिक्कामेन्तस्स दुक्कटं, दुतियं पाचित्तियं।
Ratanavaggassa paṭhame khattiyassāti khattiyajātikassa, muddhābhisittassāti khattiyābhisekena muddhani abhisittassa. Anikkhanto rājā itoti anikkhantarājakaṃ, tasmiṃ anikkhantarājake, sayanighareti attho. Ratanaṃ vuccati mahesī, niggatanti nikkhantaṃ, aniggataṃ ratanaṃ itoti aniggataratanakaṃ, tasmiṃ aniggataratanake, sayanighareti attho. Indakhīlaṃatikkameyyāti ettha attano āgatabhāvaṃ ajānāpetvā sayanigharassa ummāraṃ paṭhamaṃ pādaṃ atikkāmentassa dukkaṭaṃ, dutiyaṃ pācittiyaṃ.
सावत्थियं आयस्मन्तं आनन्दं आरब्भ रञ्ञो अन्तेपुरप्पविसनवत्थुस्मिं पञ्ञत्तं, असाधारणपञ्ञत्ति, अनाणत्तिकं, तिकपाचित्तियं, पटिसंविदिते अप्पटिसंविदितसञ्ञिनो, वेमतिकस्स च दुक्कटं। पटिसंविदितसञ्ञिस्स, न खत्तियस्स वा, न खत्तियाभिसेकेन अभिसित्तस्स वा, उभोसु वा, उभिन्नं वा अञ्ञतरस्मिं निक्खन्ते सयनिघरं पविसन्तस्स, असयनिघरे, उम्मत्तकादीनञ्च अनापत्ति। खत्तियता, अभिसित्तता, उभिन्नम्पि सयनिघरतो अनिक्खन्तता, अप्पटिसंविदितता, इन्दखीलातिक्कमोति इमानेत्थ पञ्च अङ्गानि। समुट्ठानादीनि पठमकथिनसदिसानि, इदं पन किरियाकिरियन्ति।
Sāvatthiyaṃ āyasmantaṃ ānandaṃ ārabbha rañño antepurappavisanavatthusmiṃ paññattaṃ, asādhāraṇapaññatti, anāṇattikaṃ, tikapācittiyaṃ, paṭisaṃvidite appaṭisaṃviditasaññino, vematikassa ca dukkaṭaṃ. Paṭisaṃviditasaññissa, na khattiyassa vā, na khattiyābhisekena abhisittassa vā, ubhosu vā, ubhinnaṃ vā aññatarasmiṃ nikkhante sayanigharaṃ pavisantassa, asayanighare, ummattakādīnañca anāpatti. Khattiyatā, abhisittatā, ubhinnampi sayanigharato anikkhantatā, appaṭisaṃviditatā, indakhīlātikkamoti imānettha pañca aṅgāni. Samuṭṭhānādīni paṭhamakathinasadisāni, idaṃ pana kiriyākiriyanti.
अन्तेपुरसिक्खापदवण्णना निट्ठिता।
Antepurasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
२. रतनसिक्खापदवण्णना
2. Ratanasikkhāpadavaṇṇanā
दुतिये रतनन्ति मुत्तादिदसविधं। रतनसम्मतन्ति यंकिञ्चि मनुस्सानं उपभोगपरिभोगं। अज्झारामे वाति परिक्खित्तस्स अन्तोपटिक्खेपे अपरिक्खित्तस्स द्विन्नं लेड्डुपातानं अन्तो। अज्झावसथेति परिक्खित्तस्स अन्तोपटिक्खेपे, अपरिक्खित्तस्स मुसलपातब्भन्तरे। अयं पनेत्थ विनिच्छयो – जातरूपरजतं अत्तनो अत्थाय उग्गण्हन्तस्स वा उग्गण्हापेन्तस्स वा निस्सग्गियं पाचित्तियं । सङ्घगणपुग्गलचेतियनवकम्मानं अत्थाय दुक्कटं, अवसेसे मुत्तादिरतने सब्बेसम्पि अत्थाय दुक्कटमेव। कप्पियवत्थुं वा अकप्पियवत्थुं वा अन्तमसो मातुसन्तकम्पि भण्डागारिकसीसेन पटिसामेन्तस्स पाचित्तियं, तादिसं पन अत्तनो सन्तकं कत्वा पटिसामेतुं वट्टति। ‘‘इदं पटिसामेथा’’ति वुत्ते पन ‘‘न वट्टती’’ति पटिक्खिपितब्बं। सचे कुपिता पातेत्वा गच्छन्ति, पलिबोधो नाम होति, पटिसामेतब्बं। विहारे कम्मं करोन्ता वड्ढकीआदयो वा राजवल्लभा वा ‘‘यंकिञ्चि उपकरणं वा सयनभण्डं वा पटिसामेत्वा देथा’’ति वदन्ति, छन्देनपि भयेनपि न कातब्बमेव, गुत्तट्ठानं पन दस्सेतुं वट्टति।
Dutiye ratananti muttādidasavidhaṃ. Ratanasammatanti yaṃkiñci manussānaṃ upabhogaparibhogaṃ. Ajjhārāme vāti parikkhittassa antopaṭikkhepe aparikkhittassa dvinnaṃ leḍḍupātānaṃ anto. Ajjhāvasatheti parikkhittassa antopaṭikkhepe, aparikkhittassa musalapātabbhantare. Ayaṃ panettha vinicchayo – jātarūparajataṃ attano atthāya uggaṇhantassa vā uggaṇhāpentassa vā nissaggiyaṃ pācittiyaṃ . Saṅghagaṇapuggalacetiyanavakammānaṃ atthāya dukkaṭaṃ, avasese muttādiratane sabbesampi atthāya dukkaṭameva. Kappiyavatthuṃ vā akappiyavatthuṃ vā antamaso mātusantakampi bhaṇḍāgārikasīsena paṭisāmentassa pācittiyaṃ, tādisaṃ pana attano santakaṃ katvā paṭisāmetuṃ vaṭṭati. ‘‘Idaṃ paṭisāmethā’’ti vutte pana ‘‘na vaṭṭatī’’ti paṭikkhipitabbaṃ. Sace kupitā pātetvā gacchanti, palibodho nāma hoti, paṭisāmetabbaṃ. Vihāre kammaṃ karontā vaḍḍhakīādayo vā rājavallabhā vā ‘‘yaṃkiñci upakaraṇaṃ vā sayanabhaṇḍaṃ vā paṭisāmetvā dethā’’ti vadanti, chandenapi bhayenapi na kātabbameva, guttaṭṭhānaṃ pana dassetuṃ vaṭṭati.
अज्झारामअज्झावसथेसुपि यादिसे ठाने ‘‘भिक्खूहि वा सामणेरेहि वा गहितं भविस्सती’’ति आसङ्का उप्पज्जति, तादिसेयेव ठाने उग्गहेत्वा वा उग्गहापेत्वा वा सञ्ञाणं कत्वा निक्खिपितब्बं, ‘‘यस्स भण्डं नट्ठं, सो आगच्छतू’’ति च आचिक्खितब्बं। अथ यो आगच्छति, सो ‘‘कीदिसं ते भण्डं नट्ठ’’न्ति पुच्छितब्बो, सचे सञ्ञाणेन सम्पादेति, दातब्बं। नो चे, ‘विचिनाही’ति वत्तब्बो। तम्हा आवासा पक्कमन्तेन पतिरूपानं भिक्खूनं हत्थे, तेसु असति पतिरूपानं गहपतिकानं हत्थे निक्खिपित्वा पक्कमितब्बं। यो पन नेव पक्कमति, न सामिकं पस्सति, तेन थावरं सेनासनं वा चेतियं वा पोक्खरणिं वा कारेतब्बो। सचे दीघस्स अद्धुनो अच्चयेन सामिको आगच्छति, तं दस्सेत्वा ‘अनुमोदाही’ति वत्तब्बो। सचे नानुमोदति, ‘‘देहि मे धन’’न्ति चोदेति, समादपेत्वा दातब्बं।
Ajjhārāmaajjhāvasathesupi yādise ṭhāne ‘‘bhikkhūhi vā sāmaṇerehi vā gahitaṃ bhavissatī’’ti āsaṅkā uppajjati, tādiseyeva ṭhāne uggahetvā vā uggahāpetvā vā saññāṇaṃ katvā nikkhipitabbaṃ, ‘‘yassa bhaṇḍaṃ naṭṭhaṃ, so āgacchatū’’ti ca ācikkhitabbaṃ. Atha yo āgacchati, so ‘‘kīdisaṃ te bhaṇḍaṃ naṭṭha’’nti pucchitabbo, sace saññāṇena sampādeti, dātabbaṃ. No ce, ‘vicināhī’ti vattabbo. Tamhā āvāsā pakkamantena patirūpānaṃ bhikkhūnaṃ hatthe, tesu asati patirūpānaṃ gahapatikānaṃ hatthe nikkhipitvā pakkamitabbaṃ. Yo pana neva pakkamati, na sāmikaṃ passati, tena thāvaraṃ senāsanaṃ vā cetiyaṃ vā pokkharaṇiṃ vā kāretabbo. Sace dīghassa addhuno accayena sāmiko āgacchati, taṃ dassetvā ‘anumodāhī’ti vattabbo. Sace nānumodati, ‘‘dehi me dhana’’nti codeti, samādapetvā dātabbaṃ.
सावत्थियं अञ्ञतरं भिक्खुं आरब्भ रतनउग्गण्हनवत्थुस्मिं पञ्ञत्तं, ‘‘अञ्ञत्र अज्झारामा वा, अज्झावसथा वा’’ति अयमेत्थ दुविधा अनुपञ्ञत्ति, साधारणपञ्ञत्ति, साणत्तिकं, अनुञ्ञातट्ठाने अनादरियेन उग्गहेत्वा अनिक्खिपन्तस्स दुक्कटं। अनुञ्ञातट्ठाने गहेत्वा निक्खिपन्तस्स, यं होति आमासं रतनसम्मतं, तं विस्सासं वा तावकालिकं वा उग्गण्हन्तस्स, पंसुकूलसञ्ञाय गण्हतो, उम्मत्तकादीनञ्च अनापत्ति। अननुञ्ञातकरणं, परसन्तकता, विस्सासग्गाहपंसुकूलसञ्ञानं अभावो, उग्गहणं वा उग्गहापनं वाति इमानेत्थ चत्तारि अङ्गानि। समुट्ठानादीनि सञ्चरित्तसदिसानीति।
Sāvatthiyaṃ aññataraṃ bhikkhuṃ ārabbha ratanauggaṇhanavatthusmiṃ paññattaṃ, ‘‘aññatra ajjhārāmā vā, ajjhāvasathā vā’’ti ayamettha duvidhā anupaññatti, sādhāraṇapaññatti, sāṇattikaṃ, anuññātaṭṭhāne anādariyena uggahetvā anikkhipantassa dukkaṭaṃ. Anuññātaṭṭhāne gahetvā nikkhipantassa, yaṃ hoti āmāsaṃ ratanasammataṃ, taṃ vissāsaṃ vā tāvakālikaṃ vā uggaṇhantassa, paṃsukūlasaññāya gaṇhato, ummattakādīnañca anāpatti. Ananuññātakaraṇaṃ, parasantakatā, vissāsaggāhapaṃsukūlasaññānaṃ abhāvo, uggahaṇaṃ vā uggahāpanaṃ vāti imānettha cattāri aṅgāni. Samuṭṭhānādīni sañcarittasadisānīti.
रतनसिक्खापदवण्णना निट्ठिता।
Ratanasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
३. विकालगामप्पवेसनसिक्खापदवण्णना
3. Vikālagāmappavesanasikkhāpadavaṇṇanā
ततिये सन्तं भिक्खुं अनापुच्छाति इदं चारित्ते वुत्तनयमेव। विकालेति मज्झन्हिकातिक्कमतो पट्ठाय अन्तोअरुणे, एतस्मिं अन्तरे ‘‘विकाले गामप्पवेसनं आपुच्छामी’’ति वा, ‘‘गामं पविसिस्सामी’’ति वा अनापुच्छित्वा असति तथारूपे अच्चायिके करणीये परिक्खित्तस्स गामस्स परिक्खेपं अतिक्कमन्तस्स, अपरिक्खित्तस्स उपचारं ओक्कमन्तस्स पठमपादे दुक्कटं, दुतियपादे पाचित्तियं। सचेपि सम्बहुला केनचि कम्मेन गामं पविसन्ति, सब्बेहि अञ्ञमञ्ञं आपुच्छितब्बं। ‘‘तस्मिं गामे तं कम्मं न सम्पज्जती’’ति अञ्ञं गामं गच्छन्तानं पुन आपुच्छनकिच्चं नत्थि। सचे पन उस्साहं पटिप्पस्सम्भेत्वा विहारं गच्छन्ता अन्तरा अञ्ञं गामं पविसितुकामा होन्ति, आपुच्छितब्बमेव। कुलघरे वा आसनसालायं वा भत्तकिच्चं कत्वा तेलभिक्खाय वा सप्पिभिक्खाय वा चरितुकामेन सचे पस्से भिक्खु अत्थि, आपुच्छितब्बो, असन्ते ‘नत्थी’ति गन्तब्बं। वीथिं ओतरित्वा पन भिक्खुं दिस्वापि आपुच्छनकिच्चं नत्थि। यो पन गाममज्झेन मग्गो होति, सचे तेन गच्छन्तस्स ‘‘तेलादीनं अत्थाय चरिस्सामी’’ति चित्तं उप्पज्जति, पस्से भिक्खुं दिस्वा आपुच्छितब्बं। मग्गा अनोक्कम्म चरन्तस्स पन आपुच्छनकिच्चं नत्थि, ओक्कमन्तस्स वुत्तनयेनेव पाचित्तियं।
Tatiye santaṃ bhikkhuṃ anāpucchāti idaṃ cāritte vuttanayameva. Vikāleti majjhanhikātikkamato paṭṭhāya antoaruṇe, etasmiṃ antare ‘‘vikāle gāmappavesanaṃ āpucchāmī’’ti vā, ‘‘gāmaṃ pavisissāmī’’ti vā anāpucchitvā asati tathārūpe accāyike karaṇīye parikkhittassa gāmassa parikkhepaṃ atikkamantassa, aparikkhittassa upacāraṃ okkamantassa paṭhamapāde dukkaṭaṃ, dutiyapāde pācittiyaṃ. Sacepi sambahulā kenaci kammena gāmaṃ pavisanti, sabbehi aññamaññaṃ āpucchitabbaṃ. ‘‘Tasmiṃ gāme taṃ kammaṃ na sampajjatī’’ti aññaṃ gāmaṃ gacchantānaṃ puna āpucchanakiccaṃ natthi. Sace pana ussāhaṃ paṭippassambhetvā vihāraṃ gacchantā antarā aññaṃ gāmaṃ pavisitukāmā honti, āpucchitabbameva. Kulaghare vā āsanasālāyaṃ vā bhattakiccaṃ katvā telabhikkhāya vā sappibhikkhāya vā caritukāmena sace passe bhikkhu atthi, āpucchitabbo, asante ‘natthī’ti gantabbaṃ. Vīthiṃ otaritvā pana bhikkhuṃ disvāpi āpucchanakiccaṃ natthi. Yo pana gāmamajjhena maggo hoti, sace tena gacchantassa ‘‘telādīnaṃ atthāya carissāmī’’ti cittaṃ uppajjati, passe bhikkhuṃ disvā āpucchitabbaṃ. Maggā anokkamma carantassa pana āpucchanakiccaṃ natthi, okkamantassa vuttanayeneva pācittiyaṃ.
सावत्थियं छब्बग्गिये आरब्भ विकाले गामप्पवेसनवत्थुस्मिं पञ्ञत्तं, ‘‘सन्तं भिक्खु’’न्ति च ‘‘अनापुच्छा’’ति च ‘‘अञ्ञत्र तथारूपा अच्चायिका करणीया’’ति च इमा पनेत्थ तिस्सो अनुपञ्ञत्तियो, असाधारणपञ्ञत्ति, अनाणत्तिकं, तिकपाचित्तियं, काले विकालसञ्ञिनो, वेमतिकस्स च दुक्कटं। कालसञ्ञिनो पन, यो च अच्चायिके वा करणीये, सन्तं वा आपुच्छित्वा, असन्तं वा अनापुच्छित्वा पविसति, अन्तरारामभिक्खुनुपस्सयतित्थियसेय्यपटिक्कमनेसु वा अञ्ञतरं गच्छति, तस्स, गामेन मग्गो होति, तेन गच्छतो, आपदासु, उम्मत्तकादीनञ्च अनापत्ति। सन्तं भिक्खुं अनापुच्छता, अनुञ्ञातकारणाभावो, विकाले गामप्पविसनन्ति इमानेत्थ तीणि अङ्गानि। समुट्ठानादीनि कथिनसदिसानेव, इदं पन किरियाकिरियन्ति।
Sāvatthiyaṃ chabbaggiye ārabbha vikāle gāmappavesanavatthusmiṃ paññattaṃ, ‘‘santaṃ bhikkhu’’nti ca ‘‘anāpucchā’’ti ca ‘‘aññatra tathārūpā accāyikā karaṇīyā’’ti ca imā panettha tisso anupaññattiyo, asādhāraṇapaññatti, anāṇattikaṃ, tikapācittiyaṃ, kāle vikālasaññino, vematikassa ca dukkaṭaṃ. Kālasaññino pana, yo ca accāyike vā karaṇīye, santaṃ vā āpucchitvā, asantaṃ vā anāpucchitvā pavisati, antarārāmabhikkhunupassayatitthiyaseyyapaṭikkamanesu vā aññataraṃ gacchati, tassa, gāmena maggo hoti, tena gacchato, āpadāsu, ummattakādīnañca anāpatti. Santaṃ bhikkhuṃ anāpucchatā, anuññātakāraṇābhāvo, vikāle gāmappavisananti imānettha tīṇi aṅgāni. Samuṭṭhānādīni kathinasadisāneva, idaṃ pana kiriyākiriyanti.
विकालगामप्पवेसनसिक्खापदवण्णना निट्ठिता।
Vikālagāmappavesanasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
४. सूचिघरसिक्खापदवण्णना
4. Sūcigharasikkhāpadavaṇṇanā
चतुत्थे भेदनमेव भेदनकं, तं अस्स अत्थीति भेदनकं। तस्मा एवरूपे सूचिघरे करणकारापनेसु दुक्कटं, पटिलाभेन पन तं भिन्दित्वा पाचित्तियं देसेतब्बं।
Catutthe bhedanameva bhedanakaṃ, taṃ assa atthīti bhedanakaṃ. Tasmā evarūpe sūcighare karaṇakārāpanesu dukkaṭaṃ, paṭilābhena pana taṃ bhinditvā pācittiyaṃ desetabbaṃ.
सक्केसु सम्बहुले भिक्खू आरब्भ बहुसूचिघरविञ्ञापनवत्थुस्मिं पञ्ञत्तं, साधारणपञ्ञत्ति, साणत्तिकं, अत्तना विप्पकतं अत्तना वा, परेहि वा, परेहि विप्पकतम्पि अत्तना वा, परेहि वा परियोसापेत्वा लभन्तस्स चतुक्कपाचित्तियं। अञ्ञस्सत्थाय करणकारापनेसु, अञ्ञेन कतं पटिलभित्वा परिभुञ्जने दुक्कटं। गण्ठिके अरणिके विधे अञ्जनिया अञ्जनिसलाकाय वासिजटे उदकपुञ्छनियाति एतेसु यंकिञ्चि अट्ठिआदीहि करोन्तस्स, उम्मत्तकादीनञ्च अनापत्ति। सूचिघरता, अट्ठिमयादिता, अत्तनो अत्थाय करणं वा कारापेत्वा वा पटिलाभोति इमानेत्थ तीणि अङ्गानि। समुट्ठानादीनि सञ्चरित्तसदिसानीति।
Sakkesu sambahule bhikkhū ārabbha bahusūcigharaviññāpanavatthusmiṃ paññattaṃ, sādhāraṇapaññatti, sāṇattikaṃ, attanā vippakataṃ attanā vā, parehi vā, parehi vippakatampi attanā vā, parehi vā pariyosāpetvā labhantassa catukkapācittiyaṃ. Aññassatthāya karaṇakārāpanesu, aññena kataṃ paṭilabhitvā paribhuñjane dukkaṭaṃ. Gaṇṭhike araṇike vidhe añjaniyā añjanisalākāya vāsijaṭe udakapuñchaniyāti etesu yaṃkiñci aṭṭhiādīhi karontassa, ummattakādīnañca anāpatti. Sūcigharatā, aṭṭhimayāditā, attano atthāya karaṇaṃ vā kārāpetvā vā paṭilābhoti imānettha tīṇi aṅgāni. Samuṭṭhānādīni sañcarittasadisānīti.
सूचिघरसिक्खापदवण्णना निट्ठिता।
Sūcigharasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
५. मञ्चपीठसिक्खापदवण्णना
5. Mañcapīṭhasikkhāpadavaṇṇanā
पञ्चमे मञ्चन्ति मसारकादीसु अञ्ञतरं। पीठम्पि तादिसमेव, तं पन मञ्चो विय अतिदीघं, आसन्दिको विय च समं चतुरस्सं न होति। छेदनकं भेदनकसदिसमेव।
Pañcame mañcanti masārakādīsu aññataraṃ. Pīṭhampi tādisameva, taṃ pana mañco viya atidīghaṃ, āsandiko viya ca samaṃ caturassaṃ na hoti. Chedanakaṃ bhedanakasadisameva.
सावत्थियं उपनन्दं आरब्भ उच्चे मञ्चे सयनवत्थुस्मिं पञ्ञत्तं, पमाणिकं करोन्तस्स, पमाणातिक्कन्तं लभित्वा छिन्दित्वा यथा पमाणमेव उपरि दिस्सति, एवं निखणित्वा वा, उत्तानं वा कत्वा, अट्टकं वा बन्धित्वा परिभुञ्जन्तस्स, उम्मत्तकादीनञ्च अनापत्ति। पमाणातिक्कन्तमञ्चपीठता, अत्तनो अत्थाय करणं वा कारापेत्वा वा पटिलाभोति इमानेत्थ द्वे अङ्गानि। सेसं सब्बं सूचिघरसिक्खापदसदिसमेवाति।
Sāvatthiyaṃ upanandaṃ ārabbha ucce mañce sayanavatthusmiṃ paññattaṃ, pamāṇikaṃ karontassa, pamāṇātikkantaṃ labhitvā chinditvā yathā pamāṇameva upari dissati, evaṃ nikhaṇitvā vā, uttānaṃ vā katvā, aṭṭakaṃ vā bandhitvā paribhuñjantassa, ummattakādīnañca anāpatti. Pamāṇātikkantamañcapīṭhatā, attano atthāya karaṇaṃ vā kārāpetvā vā paṭilābhoti imānettha dve aṅgāni. Sesaṃ sabbaṃ sūcigharasikkhāpadasadisamevāti.
मञ्चपीठसिक्खापदवण्णना निट्ठिता।
Mañcapīṭhasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
६. तूलोनद्धसिक्खापदवण्णना
6. Tūlonaddhasikkhāpadavaṇṇanā
छट्ठे तूलं ओनद्धमेत्थाति तूलोनद्धं, चिमिलिकं पत्थरित्वा तूलं पक्खिपित्वा उपरि चिमिलिकाय ओनद्धन्ति वुत्तं होति। उद्दालनकं भेदनकसदिसमेव।
Chaṭṭhe tūlaṃ onaddhametthāti tūlonaddhaṃ, cimilikaṃ pattharitvā tūlaṃ pakkhipitvā upari cimilikāya onaddhanti vuttaṃ hoti. Uddālanakaṃ bhedanakasadisameva.
सावत्थियं छब्बग्गिये आरब्भ तूलोनद्धकारापनवत्थुस्मिं पञ्ञत्तं, आयोगे कायबन्धने अंसबद्धके पत्तत्थविकाय परिस्सावने बिम्बोहने, अञ्ञेन कतं तूलोनद्धं पटिलभित्वा उद्दालेत्वा परिभुञ्जन्तस्स, उम्मत्तकादीनञ्च अनापत्ति। बिम्बोहनञ्चेत्थ सीसप्पमाणमेव वट्टति, सीसप्पमाणं नाम यस्स वित्थारतो तीसु कोणेसु द्विन्नं अन्तरं विदत्थिचतुरङ्गुलं होति, मज्झे मुट्ठिरतनं, दीघतो दियड्ढरतनं वा द्विरतनं वा। तूलोनद्धमञ्चपीठता, अत्तनो अत्थाय करणं वा कारापेत्वा वा पटिलाभोति इमानेत्थ द्वे अङ्गानि। सेसं वुत्तनयेनेव वेदितब्बन्ति।
Sāvatthiyaṃ chabbaggiye ārabbha tūlonaddhakārāpanavatthusmiṃ paññattaṃ, āyoge kāyabandhane aṃsabaddhake pattatthavikāya parissāvane bimbohane, aññena kataṃ tūlonaddhaṃ paṭilabhitvā uddāletvā paribhuñjantassa, ummattakādīnañca anāpatti. Bimbohanañcettha sīsappamāṇameva vaṭṭati, sīsappamāṇaṃ nāma yassa vitthārato tīsu koṇesu dvinnaṃ antaraṃ vidatthicaturaṅgulaṃ hoti, majjhe muṭṭhiratanaṃ, dīghato diyaḍḍharatanaṃ vā dviratanaṃ vā. Tūlonaddhamañcapīṭhatā, attano atthāya karaṇaṃ vā kārāpetvā vā paṭilābhoti imānettha dve aṅgāni. Sesaṃ vuttanayeneva veditabbanti.
तूलोनद्धसिक्खापदवण्णना निट्ठिता।
Tūlonaddhasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
७. निसीदनसिक्खापदवण्णना
7. Nisīdanasikkhāpadavaṇṇanā
सत्तमे निसीदनन्ति सन्थतसदिसं सन्थरित्वा एकस्मिं अन्ते सुगतविदत्थिप्पमाणं द्वीसु ठानेसु फालेत्वा कताहि तीहि दसाहि युत्तस्स परिक्खारस्सेतं नामं।
Sattame nisīdananti santhatasadisaṃ santharitvā ekasmiṃ ante sugatavidatthippamāṇaṃ dvīsu ṭhānesu phāletvā katāhi tīhi dasāhi yuttassa parikkhārassetaṃ nāmaṃ.
सावत्थियं छब्बग्गिये आरब्भ अप्पमाणिकानि निसीदनानि धारणवत्थुस्मिं पञ्ञत्तं, ‘‘दसा विदत्थी’’ति अयमेत्थ अनुपञ्ञत्ति, असाधारणपञ्ञत्ति, पमाणिकं वा ऊनकं वा करोन्तस्स, अञ्ञेन कतं पमाणातिक्कन्तं पटिलभित्वा छिन्दित्वा परिभुञ्जन्तस्स, वितानादीसु यंकिञ्चि करोन्तस्स, उम्मत्तकादीनञ्च अनापत्ति। निसीदनस्स पमाणातिक्कन्तता, अत्तनो अत्थाय करणं वा कारापेत्वा वा पटिलाभोति इमानेत्थ द्वे अङ्गानि। सेसं वुत्तनयेनेव वेदितब्बन्ति।
Sāvatthiyaṃ chabbaggiye ārabbha appamāṇikāni nisīdanāni dhāraṇavatthusmiṃ paññattaṃ, ‘‘dasā vidatthī’’ti ayamettha anupaññatti, asādhāraṇapaññatti, pamāṇikaṃ vā ūnakaṃ vā karontassa, aññena kataṃ pamāṇātikkantaṃ paṭilabhitvā chinditvā paribhuñjantassa, vitānādīsu yaṃkiñci karontassa, ummattakādīnañca anāpatti. Nisīdanassa pamāṇātikkantatā, attano atthāya karaṇaṃ vā kārāpetvā vā paṭilābhoti imānettha dve aṅgāni. Sesaṃ vuttanayeneva veditabbanti.
निसीदनसिक्खापदवण्णना निट्ठिता।
Nisīdanasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
८. कण्डुप्पटिच्छादिसिक्खापदवण्णना
8. Kaṇḍuppaṭicchādisikkhāpadavaṇṇanā
अट्ठमे कण्डुप्पटिच्छादिन्ति अधोनाभिउब्भजाणुमण्डलं कण्डुपीळकअस्सावथुल्लकच्छाबाधानं पटिच्छादनत्थं अनुञ्ञातं चीवरं।
Aṭṭhame kaṇḍuppaṭicchādinti adhonābhiubbhajāṇumaṇḍalaṃ kaṇḍupīḷakaassāvathullakacchābādhānaṃ paṭicchādanatthaṃ anuññātaṃ cīvaraṃ.
सावत्थियं छब्बग्गिये आरब्भ अप्पमाणिकायो कण्डुप्पटिच्छादिकायो धारणवत्थुस्मिं पञ्ञत्तं, साधारणपञ्ञत्ति, सेसं निसीदने वुत्तनयेनेव वेदितब्बन्ति।
Sāvatthiyaṃ chabbaggiye ārabbha appamāṇikāyo kaṇḍuppaṭicchādikāyo dhāraṇavatthusmiṃ paññattaṃ, sādhāraṇapaññatti, sesaṃ nisīdane vuttanayeneva veditabbanti.
कण्डुप्पटिच्छादिसिक्खापदवण्णना निट्ठिता।
Kaṇḍuppaṭicchādisikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
९. वस्सिकसाटिकसिक्खापदवण्णना
9. Vassikasāṭikasikkhāpadavaṇṇanā
नवमे सावत्थियं छब्बग्गिये आरब्भ अप्पमाणिकायो वस्सिकसाटिकायो धारणवत्थुस्मिं पञ्ञत्तं, सेसमेत्थ यं वत्तब्बं, तं निसीदने वुत्तनयमेवाति।
Navame sāvatthiyaṃ chabbaggiye ārabbha appamāṇikāyo vassikasāṭikāyo dhāraṇavatthusmiṃ paññattaṃ, sesamettha yaṃ vattabbaṃ, taṃ nisīdane vuttanayamevāti.
वस्सिकसाटिकसिक्खापदवण्णना निट्ठिता।
Vassikasāṭikasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
१०. नन्दसिक्खापदवण्णना
10. Nandasikkhāpadavaṇṇanā
दसमे सावत्थियं आयस्मन्तं नन्दं आरब्भ सुगतचीवरप्पमाणं चीवरं धारणवत्थुस्मिं पञ्ञत्तं, साधारणपञ्ञत्ति, सेसं निसीदने वुत्तनयमेवाति।
Dasame sāvatthiyaṃ āyasmantaṃ nandaṃ ārabbha sugatacīvarappamāṇaṃ cīvaraṃ dhāraṇavatthusmiṃ paññattaṃ, sādhāraṇapaññatti, sesaṃ nisīdane vuttanayamevāti.
नन्दसिक्खापदवण्णना निट्ठिता।
Nandasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
रतनवग्गो नवमो।
Ratanavaggo navamo.
कङ्खावितरणिया पातिमोक्खवण्णनाय
Kaṅkhāvitaraṇiyā pātimokkhavaṇṇanāya
सुद्धपाचित्तियवण्णना निट्ठिता।
Suddhapācittiyavaṇṇanā niṭṭhitā.
