Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਜਾਤਕ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Jātaka-aṭṭhakathā

    [੩੩੨] ੨. ਰਥਲਟ੍ਠਿਜਾਤਕવਣ੍ਣਨਾ

    [332] 2. Rathalaṭṭhijātakavaṇṇanā

    ਅਪਿ ਹਨ੍ਤ੍વਾ ਹਤੋ ਬ੍ਰੂਤੀਤਿ ਇਦਂ ਸਤ੍ਥਾ ਜੇਤવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਕੋਸਲਰਞ੍ਞੋ ਪੁਰੋਹਿਤਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ। ਸੋ ਕਿਰ ਰਥੇਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਭੋਗਗਾਮਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਸਮ੍ਬਾਧੇ ਮਗ੍ਗੇ ਰਥਂ ਪਾਜੇਨ੍ਤੋ ਏਕਂ ਸਕਟਸਤ੍ਥਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਸਕਟਂ ਅਪਨੇਥਾ’’ਤਿ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਸਕਟੇ ਅਨਪਨੀਯਮਾਨੇ ਕੁਜ੍ਝਿਤ੍વਾ ਪਤੋਦਲਟ੍ਠਿਯਾ ਪੁਰਿਮਸਕਟੇ ਸਾਕਟਿਕਸ੍ਸ ਰਥਧੁਰੇ ਪਹਰਿ। ਸਾ ਰਥਧੁਰੇ ਪਟਿਹਤਾ ਨਿવਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸੇવ ਨਲਾਟਂ ਪਹਰਿ। ਤਾવਦੇવਸ੍ਸ ਨਲਾਟੇ ਗਣ੍ਡੋ ਉਟ੍ਠਹਿ। ਸੋ ਨਿવਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ‘‘ਸਾਕਟਿਕੇਹਿ ਪਹਟੋਮ੍ਹੀ’’ਤਿ ਰਞ੍ਞੋ ਆਰੋਚੇਸਿ। ਸਾਕਟਿਕੇ ਪਕ੍ਕੋਸਾਪੇਤ੍વਾ વਿਨਿਚ੍ਛਿਨਨ੍ਤਾ ਤਸ੍ਸੇવ ਦੋਸਂ ਅਦ੍ਦਸਂਸੁ। ਅਥੇਕਦਿવਸਂ ਭਿਕ੍ਖੂ ਧਮ੍ਮਸਭਾਯਂ ਕਥਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਸੁਂ ‘‘ਆવੁਸੋ, ਰਞ੍ਞੋ ਕਿਰ ਪੁਰੋਹਿਤੋ ‘ਸਾਕਟਿਕੇਹਿ ਪਹਟੋਮ੍ਹੀ’ਤਿ ਅਡ੍ਡਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਸਯਮੇવ ਪਰਜ੍ਜੀ’’ਤਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਕਾਯ ਨੁਤ੍ਥ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏਤਰਹਿ ਕਥਾਯ ਸਨ੍ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ‘‘ਇਮਾਯ ਨਾਮਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਇਦਾਨੇવ, ਪੁਬ੍ਬੇਪੇਸ ਏવਰੂਪਂ ਅਕਾਸਿਯੇવਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਅਤੀਤਂ ਆਹਰਿ।

    Apihantvā hato brūtīti idaṃ satthā jetavane viharanto kosalarañño purohitaṃ ārabbha kathesi. So kira rathena attano bhogagāmaṃ gacchanto sambādhe magge rathaṃ pājento ekaṃ sakaṭasatthaṃ disvā ‘‘tumhākaṃ sakaṭaṃ apanethā’’ti gacchanto sakaṭe anapanīyamāne kujjhitvā patodalaṭṭhiyā purimasakaṭe sākaṭikassa rathadhure pahari. Sā rathadhure paṭihatā nivattitvā tasseva nalāṭaṃ pahari. Tāvadevassa nalāṭe gaṇḍo uṭṭhahi. So nivattitvā ‘‘sākaṭikehi pahaṭomhī’’ti rañño ārocesi. Sākaṭike pakkosāpetvā vinicchinantā tasseva dosaṃ addasaṃsu. Athekadivasaṃ bhikkhū dhammasabhāyaṃ kathaṃ samuṭṭhāpesuṃ ‘‘āvuso, rañño kira purohito ‘sākaṭikehi pahaṭomhī’ti aḍḍaṃ karonto sayameva parajjī’’ti. Satthā āgantvā ‘‘kāya nuttha, bhikkhave, etarahi kathāya sannisinnā’’ti pucchitvā ‘‘imāya nāmā’’ti vutte ‘‘na, bhikkhave, idāneva, pubbepesa evarūpaṃ akāsiyevā’’ti vatvā atītaṃ āhari.

    ਅਤੀਤੇ ਬਾਰਾਣਸਿਯਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਦਤ੍ਤੇ ਰਜ੍ਜਂ ਕਾਰੇਨ੍ਤੇ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਤਸ੍ਸੇવ વਿਨਿਚ੍ਛਯਾਮਚ੍ਚੋ ਅਹੋਸਿ। ਅਥ ਰਞ੍ਞੋ ਪੁਰੋਹਿਤੋ ਰਥੇਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਭੋਗਗਾਮਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋਤਿ ਸਬ੍ਬਂ ਪੁਰਿਮਸਦਿਸਮੇવ। ਇਧ ਪਨ ਤੇਨ ਰਞ੍ਞੋ ਆਰੋਚਿਤੇ ਰਾਜਾ ਸਯਂ વਿਨਿਚ੍ਛਯੇ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਸਾਕਟਿਕੇ ਪਕ੍ਕੋਸਾਪੇਤ੍વਾ ਕਮ੍ਮਂ ਅਸੋਧੇਤ੍વਾવ ‘‘ਤੁਮ੍ਹੇਹਿ ਮਮ ਪੁਰੋਹਿਤਂ ਕੋਟ੍ਟੇਤ੍વਾ ਨਲਾਟੇ ਗਣ੍ਡੋ ਉਟ੍ਠਾਪਿਤੋ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ‘‘ਸਬ੍ਬਸ੍ਸਹਰਣਂ ਤੇਸਂ ਕਰੋਥਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਅਥ ਨਂ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ‘‘ਤੁਮ੍ਹੇ, ਮਹਾਰਾਜ, ਕਮ੍ਮਂ ਅਸੋਧੇਤ੍વਾવ ਏਤੇਸਂ ਸਬ੍ਬਸ੍ਸਂ ਹਰਾਪੇਥ, ਏਕਚ੍ਚੇ ਪਨ ਅਤ੍ਤਨਾવ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਪਹਰਿਤ੍વਾਪਿ ‘ਪਰੇਨ ਪਹਟਮ੍ਹਾ’ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਅવਿਚਿਨਿਤ੍વਾ ਕਾਤੁਂ ਨ ਯੁਤ੍ਤਂ, ਰਜ੍ਜਂ ਕਾਰੇਨ੍ਤੇਨ ਨਾਮ ਨਿਸਾਮੇਤ੍વਾ ਕਮ੍ਮਂ ਕਾਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਇਮਾ ਗਾਥਾ ਅਭਾਸਿ।

    Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente bodhisatto tasseva vinicchayāmacco ahosi. Atha rañño purohito rathena attano bhogagāmaṃ gacchantoti sabbaṃ purimasadisameva. Idha pana tena rañño ārocite rājā sayaṃ vinicchaye nisīditvā sākaṭike pakkosāpetvā kammaṃ asodhetvāva ‘‘tumhehi mama purohitaṃ koṭṭetvā nalāṭe gaṇḍo uṭṭhāpito’’ti vatvā ‘‘sabbassaharaṇaṃ tesaṃ karothā’’ti āha. Atha naṃ bodhisatto ‘‘tumhe, mahārāja, kammaṃ asodhetvāva etesaṃ sabbassaṃ harāpetha, ekacce pana attanāva attānaṃ paharitvāpi ‘parena pahaṭamhā’ti vadanti, tasmā avicinitvā kātuṃ na yuttaṃ, rajjaṃ kārentena nāma nisāmetvā kammaṃ kātuṃ vaṭṭatī’’ti vatvā imā gāthā abhāsi.

    ੧੨੫.

    125.

    ‘‘ਅਪਿ ਹਨ੍ਤ੍વਾ ਹਤੋ ਬ੍ਰੂਤਿ, ਜੇਤ੍વਾ ਜਿਤੋਤਿ ਭਾਸਤਿ।

    ‘‘Api hantvā hato brūti, jetvā jitoti bhāsati;

    ਪੁਬ੍ਬਮਕ੍ਖਾਯਿਨੋ ਰਾਜ, ਅਞ੍ਞਦਤ੍ਥੁ ਨ ਸਦ੍ਦਹੇ॥

    Pubbamakkhāyino rāja, aññadatthu na saddahe.

    ੧੨੬.

    126.

    ‘‘ਤਸ੍ਮਾ ਪਣ੍ਡਿਤਜਾਤਿਯੋ, ਸੁਣੇਯ੍ਯ ਇਤਰਸ੍ਸਪਿ।

    ‘‘Tasmā paṇḍitajātiyo, suṇeyya itarassapi;

    ਉਭਿਨ੍ਨਂ વਚਨਂ ਸੁਤ੍વਾ, ਯਥਾ ਧਮ੍ਮੋ ਤਥਾ ਕਰੇ॥

    Ubhinnaṃ vacanaṃ sutvā, yathā dhammo tathā kare.

    ੧੨੭.

    127.

    ‘‘ਅਲਸੋ ਗਿਹੀ ਕਾਮਭੋਗੀ ਨ ਸਾਧੁ, ਅਸਞ੍ਞਤੋ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ ਨ ਸਾਧੁ।

    ‘‘Alaso gihī kāmabhogī na sādhu, asaññato pabbajito na sādhu;

    ਰਾਜਾ ਨ ਸਾਧੁ ਅਨਿਸਮ੍ਮਕਾਰੀ, ਯੋ ਪਣ੍ਡਿਤੋ ਕੋਧਨੋ ਤਂ ਨ ਸਾਧੁ॥

    Rājā na sādhu anisammakārī, yo paṇḍito kodhano taṃ na sādhu.

    ੧੨੮.

    128.

    ‘‘ਨਿਸਮ੍ਮ ਖਤ੍ਤਿਯੋ ਕਯਿਰਾ, ਨਾਨਿਸਮ੍ਮ ਦਿਸਮ੍ਪਤਿ।

    ‘‘Nisamma khattiyo kayirā, nānisamma disampati;

    ਨਿਸਮ੍ਮਕਾਰਿਨੋ ਰਾਜ, ਯਸੋ ਕਿਤ੍ਤਿ ਚ વਡ੍ਢਤੀ’’ਤਿ॥

    Nisammakārino rāja, yaso kitti ca vaḍḍhatī’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਅਪਿ ਹਨ੍ਤ੍વਾਤਿ ਅਪਿ ਏਕੋ ਅਤ੍ਤਨਾવ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਹਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਪਰੇਨ ਪਹਟੋਮ੍ਹੀ’’ਤਿ ਬ੍ਰੂਤਿ ਕਥੇਤਿ। ਜੇਤ੍વਾ ਜਿਤੋਤਿ ਸਯਂ વਾ ਪਨ ਪਰਂ ਜਿਤ੍વਾ ‘‘ਅਹਂ ਜਿਤੋਮ੍ਹੀ’’ਤਿ ਭਾਸਤਿ। ਅਞ੍ਞਦਤ੍ਥੂਤਿ ਮਹਾਰਾਜ, ਪੁਬ੍ਬਮੇવ ਰਾਜਕੁਲਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਅਕ੍ਖਾਯਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬਮਕ੍ਖਾਯਿਨੋ ਅਞ੍ਞਦਤ੍ਥੁ ਨ ਸਦ੍ਦਹੇ, ਏਕਂਸੇਨ વਚਨਂ ਨ ਸਦ੍ਦਹੇਯ੍ਯ। ਤਸ੍ਮਾਤਿ ਯਸ੍ਮਾ ਪਠਮਤਰਂ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਕਥੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਏਕਂਸੇਨ વਚਨਂ ਨ ਸਦ੍ਦਹਾਤਬ੍ਬਂ, ਤਸ੍ਮਾ। ਯਥਾ ਧਮ੍ਮੋਤਿ ਯਥਾ વਿਨਿਚ੍ਛਯਸਭਾવੋ ਠਿਤੋ, ਤਥਾ ਕਰੇਯ੍ਯ।

    Tattha api hantvāti api eko attanāva attānaṃ hantvā ‘‘parena pahaṭomhī’’ti brūti katheti. Jetvā jitoti sayaṃ vā pana paraṃ jitvā ‘‘ahaṃ jitomhī’’ti bhāsati. Aññadatthūti mahārāja, pubbameva rājakulaṃ gantvā akkhāyantassa pubbamakkhāyino aññadatthu na saddahe, ekaṃsena vacanaṃ na saddaheyya. Tasmāti yasmā paṭhamataraṃ āgantvā kathentassa ekaṃsena vacanaṃ na saddahātabbaṃ, tasmā. Yathā dhammoti yathā vinicchayasabhāvo ṭhito, tathā kareyya.

    ਅਸਞ੍ਞਤੋਤਿ ਕਾਯਾਦੀਹਿ ਅਸਞ੍ਞਤੋ ਦੁਸ੍ਸੀਲੋ। ਤਂ ਨ ਸਾਧੂਤਿ ਯਂ ਤਸ੍ਸ ਪਣ੍ਡਿਤਸ੍ਸ ਞਾਣવਤੋ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਆਧਾਨਗ੍ਗਾਹਿવਸੇਨ ਦਲ਼੍ਹਕੋਪਸਙ੍ਖਾਤਂ ਕੋਧਨਂ, ਤਂ ਨ ਸਾਧੁ। ਨਾਨਿਸਮ੍ਮਾਤਿ ਨ ਅਨਿਸਾਮੇਤ੍વਾ। ਦਿਸਮ੍ਪਤੀਤਿ ਦਿਸਾਨਂ ਪਤਿ, ਮਹਾਰਾਜ। ਯਸੋ ਕਿਤ੍ਤਿ ਚਾਤਿ ਇਸ੍ਸਰਿਯਪਰਿવਾਰੋ ਚੇવ ਕਿਤ੍ਤਿਸਦ੍ਦੋ ਚ વਡ੍ਢਤੀਤਿ।

    Asaññatoti kāyādīhi asaññato dussīlo. Taṃ na sādhūti yaṃ tassa paṇḍitassa ñāṇavato puggalassa ādhānaggāhivasena daḷhakopasaṅkhātaṃ kodhanaṃ, taṃ na sādhu. Nānisammāti na anisāmetvā. Disampatīti disānaṃ pati, mahārāja. Yaso kitti cāti issariyaparivāro ceva kittisaddo ca vaḍḍhatīti.

    ਰਾਜਾ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਸ੍ਸ વਚਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮੇਨ વਿਨਿਚ੍ਛਿਨਿ, ਧਮ੍ਮੇਨ વਿਨਿਚ੍ਛਿਯਮਾਨੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸੇવ ਦੋਸੋ ਜਾਤੋਤਿ।

    Rājā bodhisattassa vacanaṃ sutvā dhammena vinicchini, dhammena vinicchiyamāne brāhmaṇasseva doso jātoti.

    ਸਤ੍ਥਾ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਜਾਤਕਂ ਸਮੋਧਾਨੇਸਿ – ‘‘ਤਦਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਏਤਰਹਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋવ ਅਹੋਸਿ, ਪਣ੍ਡਿਤਾਮਚ੍ਚੋ ਪਨ ਅਹਮੇવ ਅਹੋਸਿ’’ਨ੍ਤਿ।

    Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā jātakaṃ samodhānesi – ‘‘tadā brāhmaṇo etarahi brāhmaṇova ahosi, paṇḍitāmacco pana ahameva ahosi’’nti.

    ਰਥਲਟ੍ਠਿਜਾਤਕવਣ੍ਣਨਾ ਦੁਤਿਯਾ।

    Rathalaṭṭhijātakavaṇṇanā dutiyā.







    Related texts:



    ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਜਾਤਕਪਾਲ਼ਿ • Jātakapāḷi / ੩੩੨. ਰਥਲਟ੍ਠਿਜਾਤਕਂ • 332. Rathalaṭṭhijātakaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact