| Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / દ્વેમાતિકાપાળિ • Dvemātikāpāḷi |
૨. રત્તન્ધકારવગ્ગો
2. Rattandhakāravaggo
૧. રત્તન્ધકારસિક્ખાપદવણ્ણના
1. Rattandhakārasikkhāpadavaṇṇanā
અન્ધકારવગ્ગસ્સ પઠમે રત્તન્ધકારેતિ રત્તિઅન્ધકારે. અપ્પદીપેતિ પજ્જોતચન્દસૂરિયઅગ્ગીસુ એકેકેનાપિ અનોભાસિતે. પુરિસેનાતિ સન્તિટ્ઠિતું સલ્લપિતુઞ્ચ વિઞ્ઞુના મનુસ્સપુરિસેન સદ્ધિં. સન્તિટ્ઠેય્ય વાતિ હત્થપાસે ઠિતમત્તાય પાચિત્તિયં. સલ્લપેય્યાતિ તત્થ ઠત્વા ગેહસિતકથં કથેન્તિયાપિ પાચિત્તિયમેવ.
Andhakāravaggassa paṭhame rattandhakāreti rattiandhakāre. Appadīpeti pajjotacandasūriyaaggīsu ekekenāpi anobhāsite. Purisenāti santiṭṭhituṃ sallapituñca viññunā manussapurisena saddhiṃ. Santiṭṭheyya vāti hatthapāse ṭhitamattāya pācittiyaṃ. Sallapeyyāti tattha ṭhatvā gehasitakathaṃ kathentiyāpi pācittiyameva.
સાવત્થિયં અઞ્ઞતરં ભિક્ખુનિં આરબ્ભ એવં સન્તિટ્ઠનવત્થુસ્મિં પઞ્ઞત્તં, પુરિસસ્સ હત્થપાસં વિજહિત્વા, યક્ખાદીનં હત્થપાસં અવિજહિત્વાપિ સન્તિટ્ઠન્તિયા, સલ્લપેન્તિયા વા દુક્કટં, યંકિઞ્ચિ વિઞ્ઞું દુતિયં ગહેત્વા એવં કરોન્તિયા, અરહોપેક્ખાય, અઞ્ઞવિહિતાય, ઉમ્મત્તિકાદીનઞ્ચ અનાપત્તિ. રત્તન્ધકારતા, પુરિસસ્સ હત્થપાસે ઠાનં વા સલ્લપનં વા, સહાયાભાવો, રહોપેક્ખતાતિ ઇમાનેત્થ ચત્તારિ અઙ્ગાનિ. થેય્યસત્થસમુટ્ઠાનં, કિરિયં, સઞ્ઞાવિમોક્ખં, સચિત્તકં, લોકવજ્જં, કાયકમ્મં, વચીકમ્મં, અકુસલચિત્તં, તિવેદનન્તિ.
Sāvatthiyaṃ aññataraṃ bhikkhuniṃ ārabbha evaṃ santiṭṭhanavatthusmiṃ paññattaṃ, purisassa hatthapāsaṃ vijahitvā, yakkhādīnaṃ hatthapāsaṃ avijahitvāpi santiṭṭhantiyā, sallapentiyā vā dukkaṭaṃ, yaṃkiñci viññuṃ dutiyaṃ gahetvā evaṃ karontiyā, arahopekkhāya, aññavihitāya, ummattikādīnañca anāpatti. Rattandhakāratā, purisassa hatthapāse ṭhānaṃ vā sallapanaṃ vā, sahāyābhāvo, rahopekkhatāti imānettha cattāri aṅgāni. Theyyasatthasamuṭṭhānaṃ, kiriyaṃ, saññāvimokkhaṃ, sacittakaṃ, lokavajjaṃ, kāyakammaṃ, vacīkammaṃ, akusalacittaṃ, tivedananti.
રત્તન્ધકારસિક્ખાપદવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Rattandhakārasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
૨. પટિચ્છન્નોકાસસિક્ખાપદવણ્ણના
2. Paṭicchannokāsasikkhāpadavaṇṇanā
દુતિયે પટિચ્છન્ને ઓકાસેતિ કુટ્ટાદીસુ યેન કેનચિ પટિચ્છન્ને, ઇદમેવેત્થ નાનત્તં.
Dutiye paṭicchanne okāseti kuṭṭādīsu yena kenaci paṭicchanne, idamevettha nānattaṃ.
પટિચ્છન્નોકાસસિક્ખાપદવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Paṭicchannokāsasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
૩. અજ્ઝોકાસસલ્લપનસિક્ખાપદવણ્ણના
3. Ajjhokāsasallapanasikkhāpadavaṇṇanā
તતિયે અજ્ઝોકાસેતિ નાનં, સેસં ઉભયત્થાપિ પઠમસદિસમેવાતિ.
Tatiye ajjhokāseti nānaṃ, sesaṃ ubhayatthāpi paṭhamasadisamevāti.
અજ્ઝોકાસસલ્લપનસિક્ખાપદવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Ajjhokāsasallapanasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
૪. દુતિયિકઉય્યોજનસિક્ખાપદવણ્ણના
4. Dutiyikauyyojanasikkhāpadavaṇṇanā
ચતુત્થે રથિકાયાતિ રચ્છાયં. બ્યૂહેતિ અનિવિદ્ધરચ્છાયં . સિઙ્ઘાટકેતિ ચચ્ચરે. નિકણ્ણિકં વા જપ્પેય્યાતિ કણ્ણમૂલે કિઞ્ચિ જપ્પેય્ય. ઉય્યોજેય્યાતિ અનાચારં ચરિતુકામતાય ‘‘ગચ્છ ત્વ’’ન્તિ દુતિયિકં ઉય્યોજેય્ય. પાચિત્તિયન્તિ પુરિમનયેનેવ તાવ સન્તિટ્ઠનાદીસુ તીણિ પાચિત્તિયાનિ, ઉય્યોજેન્તિયા પન ઉય્યોજને ચ હત્થપાસવિજહને ચ દુક્કટં, વિજહિતે પાચિત્તિયં.
Catutthe rathikāyāti racchāyaṃ. Byūheti anividdharacchāyaṃ . Siṅghāṭaketi caccare. Nikaṇṇikaṃ vā jappeyyāti kaṇṇamūle kiñci jappeyya. Uyyojeyyāti anācāraṃ caritukāmatāya ‘‘gaccha tva’’nti dutiyikaṃ uyyojeyya. Pācittiyanti purimanayeneva tāva santiṭṭhanādīsu tīṇi pācittiyāni, uyyojentiyā pana uyyojane ca hatthapāsavijahane ca dukkaṭaṃ, vijahite pācittiyaṃ.
સાવત્થિયં થુલ્લનન્દં આરબ્ભ એવં સન્તિટ્ઠનવત્થુસ્મિં પઞ્ઞત્તં, સેસં પુરિમત્તયસદિસમેવ. અનાપત્તિયં પન ‘‘ન અનાચારં આચરિતુકામા, સતિ કરણીયે દુતિયિકં ભિક્ખુનિં ઉય્યોજેતી’’તિ (પાચિ॰ ૮૫૨) એત્તકં અધિકન્તિ.
Sāvatthiyaṃ thullanandaṃ ārabbha evaṃ santiṭṭhanavatthusmiṃ paññattaṃ, sesaṃ purimattayasadisameva. Anāpattiyaṃ pana ‘‘na anācāraṃ ācaritukāmā, sati karaṇīye dutiyikaṃ bhikkhuniṃ uyyojetī’’ti (pāci. 852) ettakaṃ adhikanti.
દુતિયિકઉય્યોજનસિક્ખાપદવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Dutiyikauyyojanasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
૫. અનાપુચ્છાપક્કમનસિક્ખાપદવણ્ણના
5. Anāpucchāpakkamanasikkhāpadavaṇṇanā
પઞ્ચમે પુરેભત્તન્તિ અરુણુગ્ગમનં ઉપાદાય યાવ મજ્ઝન્હિકં. આસનેતિ પલ્લઙ્કસ્સોકાસભૂતે. સામિકે અનાપુચ્છાતિ તસ્મિં કુલે યંકિઞ્ચિ વિઞ્ઞું મનુસ્સં અનાપુચ્છા. પક્કમેય્યાતિ એત્થ છન્નસ્સ અન્તો નિસીદિત્વા અનોવસ્સકં અજ્ઝોકાસે ઉપચારં અતિક્કામેન્તિયા પઠમપાદે દુક્કટં, દુતિયે પાચિત્તિયં.
Pañcame purebhattanti aruṇuggamanaṃ upādāya yāva majjhanhikaṃ. Āsaneti pallaṅkassokāsabhūte. Sāmike anāpucchāti tasmiṃ kule yaṃkiñci viññuṃ manussaṃ anāpucchā. Pakkameyyāti ettha channassa anto nisīditvā anovassakaṃ ajjhokāse upacāraṃ atikkāmentiyā paṭhamapāde dukkaṭaṃ, dutiye pācittiyaṃ.
સાવત્થિયં અઞ્ઞતરં ભિક્ખુનિં આરબ્ભ અનાપુચ્છા પક્કમનવત્થુસ્મિં પઞ્ઞત્તં, તિકપાચિત્તિયં, પલ્લઙ્કસ્સ અનોકાસે દુક્કટં, તથા આપુચ્છિતે અનાપુચ્છિતસઞ્ઞાય ચેવ વેમતિકાય ચ. આપુચ્છિતસઞ્ઞાય પન, અસંહારિમે, ગિલાનાય, આપદાસુ, ઉમ્મત્તિકાદીનઞ્ચ અનાપત્તિ. પુરેભત્તતા, અન્તરઘરે નિસજ્જા, આસનસ્સ પલ્લઙ્કોકાસતા, અઞ્ઞત્ર અનુઞ્ઞાતકારણા અનાપુચ્છનં, વુત્તપરિચ્છેદાતિક્કમોતિ ઇમાનેત્થ પઞ્ચ અઙ્ગાનિ. સમુટ્ઠાનાદીનિ કથિનસદિસાનિ, ઇદં પન કિરિયાકિરિયન્તિ.
Sāvatthiyaṃ aññataraṃ bhikkhuniṃ ārabbha anāpucchā pakkamanavatthusmiṃ paññattaṃ, tikapācittiyaṃ, pallaṅkassa anokāse dukkaṭaṃ, tathā āpucchite anāpucchitasaññāya ceva vematikāya ca. Āpucchitasaññāya pana, asaṃhārime, gilānāya, āpadāsu, ummattikādīnañca anāpatti. Purebhattatā, antaraghare nisajjā, āsanassa pallaṅkokāsatā, aññatra anuññātakāraṇā anāpucchanaṃ, vuttaparicchedātikkamoti imānettha pañca aṅgāni. Samuṭṭhānādīni kathinasadisāni, idaṃ pana kiriyākiriyanti.
અનાપુચ્છાપક્કમનસિક્ખાપદવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Anāpucchāpakkamanasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
૬. અનાપુચ્છાઅભિનિસીદનસિક્ખાપદવણ્ણના
6. Anāpucchāabhinisīdanasikkhāpadavaṇṇanā
છટ્ઠે પચ્છાભત્તન્તિ મજ્ઝન્હિકે વીતિવત્તે યાવ સૂરિયસ્સ અત્થઙ્ગમા. અભિનિસીદેય્ય વાતિ આદિમ્હિ નિસીદિત્વા ગચ્છન્તિયા એકા આપત્તિ, અનિસીદિત્વા નિપજ્જિત્વાવ ગચ્છન્તિયાપિ એકા, નિસીદિત્વા નિપજ્જન્તિયા દ્વે.
Chaṭṭhe pacchābhattanti majjhanhike vītivatte yāva sūriyassa atthaṅgamā. Abhinisīdeyya vāti ādimhi nisīditvā gacchantiyā ekā āpatti, anisīditvā nipajjitvāva gacchantiyāpi ekā, nisīditvā nipajjantiyā dve.
સાવત્થિયં થુલ્લનન્દં આરબ્ભ આસને અભિનિસીદનવત્થુસ્મિં પઞ્ઞત્તં , સેસં પઞ્ચમસદિસમેવ. યથા પન તત્થ અસંહારિમે, એવમિધ ધુવપઞ્ઞત્તે અનાપત્તીતિ.
Sāvatthiyaṃ thullanandaṃ ārabbha āsane abhinisīdanavatthusmiṃ paññattaṃ , sesaṃ pañcamasadisameva. Yathā pana tattha asaṃhārime, evamidha dhuvapaññatte anāpattīti.
અનાપુચ્છાઅભિનિસીદનસિક્ખાપદવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Anāpucchāabhinisīdanasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
૭. અનાપુચ્છાસન્થરણસિક્ખાપદવણ્ણના
7. Anāpucchāsantharaṇasikkhāpadavaṇṇanā
સત્તમે વિકાલેતિ અત્થઙ્ગતે સૂરિયે. સેય્યન્તિ અન્તમસો પણ્ણસન્થારમ્પિ, સેસં છટ્ઠસદિસમેવ.
Sattame vikāleti atthaṅgate sūriye. Seyyanti antamaso paṇṇasanthārampi, sesaṃ chaṭṭhasadisameva.
ઇદં પન સાવત્થિયં સમ્બહુલા ભિક્ખુનિયો આરબ્ભ વિકાલે કુલાનિ ઉપસઙ્કમિત્વા સામિકે અનાપુચ્છિત્વા સેય્યં સન્થરિત્વા અભિનિસીદનવત્થુસ્મિં પઞ્ઞત્તં, અનાપત્તિયઞ્ચેત્થ ધુવપઞ્ઞત્તં નામ નત્થીતિ.
Idaṃ pana sāvatthiyaṃ sambahulā bhikkhuniyo ārabbha vikāle kulāni upasaṅkamitvā sāmike anāpucchitvā seyyaṃ santharitvā abhinisīdanavatthusmiṃ paññattaṃ, anāpattiyañcettha dhuvapaññattaṃ nāma natthīti.
અનાપુચ્છાસન્થરણસિક્ખાપદવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Anāpucchāsantharaṇasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
૮. પરઉજ્ઝાપનકસિક્ખાપદવણ્ણના
8. Paraujjhāpanakasikkhāpadavaṇṇanā
અટ્ઠમે દુગ્ગહિતેન દૂપધારિતેનાતિ યં વુત્તં, તતો અઞ્ઞથા ગહિતેન ચ ઉપધારિતેન ચ. પરન્તિ ‘‘અહં કિરય્યે અય્યં ન સક્કચ્ચં ઉપટ્ઠહામી’’તિઆદિના (પાચિ॰ ૮૬૯) નયેન ઉપસમ્પન્નં ઉજ્ઝાપેન્તિયા પાચિત્તિયં.
Aṭṭhame duggahitena dūpadhāritenāti yaṃ vuttaṃ, tato aññathā gahitena ca upadhāritena ca. Paranti ‘‘ahaṃ kirayye ayyaṃ na sakkaccaṃ upaṭṭhahāmī’’tiādinā (pāci. 869) nayena upasampannaṃ ujjhāpentiyā pācittiyaṃ.
સાવત્થિયં અઞ્ઞતરં ભિક્ખુનિં આરબ્ભ એવં પરં ઉજ્ઝાપનવત્થુસ્મિં પઞ્ઞત્તં, તિકપાચિત્તિયં, અનુપસમ્પન્નાય તિકદુક્કટં, ઉમ્મત્તિકાદીનંયેવ અનાપત્તિ. દુગ્ગહિતતા, ઉજ્ઝાપનં, યં ઉજ્ઝાપેતિ, તસ્સા ઉપસમ્પન્નતાતિ ઇમાનેત્થ તીણિ અઙ્ગાનિ. સમુટ્ઠાનાદીનિ અદિન્નાદાનસદિસાનિ, ઇદં પન દુક્ખવેદનન્તિ.
Sāvatthiyaṃ aññataraṃ bhikkhuniṃ ārabbha evaṃ paraṃ ujjhāpanavatthusmiṃ paññattaṃ, tikapācittiyaṃ, anupasampannāya tikadukkaṭaṃ, ummattikādīnaṃyeva anāpatti. Duggahitatā, ujjhāpanaṃ, yaṃ ujjhāpeti, tassā upasampannatāti imānettha tīṇi aṅgāni. Samuṭṭhānādīni adinnādānasadisāni, idaṃ pana dukkhavedananti.
પરઉજ્ઝાપનકસિક્ખાપદવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Paraujjhāpanakasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
૯. પરઅભિસપનસિક્ખાપદવણ્ણના
9. Paraabhisapanasikkhāpadavaṇṇanā
નવમે અભિસપેય્યાતિ સપથં કરેય્ય. તત્થ ‘‘નિરયે ઉપપજ્જામિ, નિરયે ઉપપજ્જતૂ’’તિએવમાદીનિ વદમાના નિરયેન અભિસપતિ નામ, અક્કોસતીતિ અત્થો. ‘‘ગિહિની હોમિ, ગિહિની હોતૂ’’તિએવમાદીનિ વદમાના બ્રહ્મચરિયેન. તસ્સા વાચાય વાચાય પાચિત્તિયં.
Navame abhisapeyyāti sapathaṃ kareyya. Tattha ‘‘niraye upapajjāmi, niraye upapajjatū’’tievamādīni vadamānā nirayena abhisapati nāma, akkosatīti attho. ‘‘Gihinī homi, gihinī hotū’’tievamādīni vadamānā brahmacariyena. Tassā vācāya vācāya pācittiyaṃ.
સાવત્થિયં ચણ્ડકાળિં આરબ્ભ એવં અભિસપનવત્થુસ્મિં પઞ્ઞત્તં, તિકપાચિત્તિયં, અનુપસમ્પન્નાય તિકદુક્કટં, તિરચ્છાનયોનિયા વા પેત્તિવિસયેન વા મનુસ્સદોભગ્ગેન વા અભિસપને દુક્કટં. અત્થધમ્માનુસાસનિપુરેક્ખારાનં ઉમ્મત્તિકાદીનઞ્ચ અનાપત્તિ. નિરયેન વા બ્રહ્મચરિયેન વા અભિસપનં , ઉપસમ્પન્નતા, અત્થધમ્મપુરેક્ખારાદીનં અભાવોતિ ઇમાનેત્થ તીણિ અઙ્ગાનિ. સમુટ્ઠાનાદીનિ અટ્ઠમસદિસાનેવાતિ.
Sāvatthiyaṃ caṇḍakāḷiṃ ārabbha evaṃ abhisapanavatthusmiṃ paññattaṃ, tikapācittiyaṃ, anupasampannāya tikadukkaṭaṃ, tiracchānayoniyā vā pettivisayena vā manussadobhaggena vā abhisapane dukkaṭaṃ. Atthadhammānusāsanipurekkhārānaṃ ummattikādīnañca anāpatti. Nirayena vā brahmacariyena vā abhisapanaṃ , upasampannatā, atthadhammapurekkhārādīnaṃ abhāvoti imānettha tīṇi aṅgāni. Samuṭṭhānādīni aṭṭhamasadisānevāti.
પરઅભિસપનસિક્ખાપદવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Paraabhisapanasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
૧૦. રોદનસિક્ખાપદવણ્ણના
10. Rodanasikkhāpadavaṇṇanā
દસમે વધિત્વાતિ હત્થાદીહિ પહરિત્વા, ઉભયં કરોન્તિયાવ પાચિત્તિયં.
Dasame vadhitvāti hatthādīhi paharitvā, ubhayaṃ karontiyāva pācittiyaṃ.
સાવત્થિયં ચણ્ડકાળિં આરબ્ભ અત્તાનં વધિત્વા રોદનવત્થુસ્મિં પઞ્ઞત્તં, કેવલં વધન્તિયા વા રોદન્તિયા વા દુક્કટમેવ. ઞાતિરોગભોગબ્યસનેહિ ફુટ્ઠાય કેવલં રોદન્તિયા એવ ન વધન્તિયા, ઉમ્મત્તિકાદીનઞ્ચ અનાપત્તિ. અત્તાનં વધનઞ્ચેવ, રોદનઞ્ચાતિ ઇમાનેત્થ દ્વે અઙ્ગાનિ. સમુટ્ઠાનાદીનિ સમનુભાસનસદિસાનિ, ઇદં પન કિરિયમેવાતિ.
Sāvatthiyaṃ caṇḍakāḷiṃ ārabbha attānaṃ vadhitvā rodanavatthusmiṃ paññattaṃ, kevalaṃ vadhantiyā vā rodantiyā vā dukkaṭameva. Ñātirogabhogabyasanehi phuṭṭhāya kevalaṃ rodantiyā eva na vadhantiyā, ummattikādīnañca anāpatti. Attānaṃ vadhanañceva, rodanañcāti imānettha dve aṅgāni. Samuṭṭhānādīni samanubhāsanasadisāni, idaṃ pana kiriyamevāti.
રોદનસિક્ખાપદવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Rodanasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
રત્તન્ધકારવગ્ગો દુતિયો.
Rattandhakāravaggo dutiyo.
