Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / મજ્ઝિમનિકાય • Majjhimanikāya

    ૨. રટ્ઠપાલસુત્તં

    2. Raṭṭhapālasuttaṃ

    ૨૯૩. એવં મે સુતં – એકં સમયં ભગવા કુરૂસુ ચારિકં ચરમાનો મહતા ભિક્ખુસઙ્ઘેન સદ્ધિં યેન થુલ્લકોટ્ઠિકં 1 નામ કુરૂનં નિગમો તદવસરિ. અસ્સોસું ખો થુલ્લકોટ્ઠિકા 2 બ્રાહ્મણગહપતિકા – ‘‘સમણો ખલુ, ભો, ગોતમો સક્યપુત્તો સક્યકુલા પબ્બજિતો કુરૂસુ ચારિકં ચરમાનો મહતા ભિક્ખુસઙ્ઘેન સદ્ધિં થુલ્લકોટ્ઠિકં અનુપ્પત્તો. તં ખો પન ભવન્તં ગોતમં એવં કલ્યાણો કિત્તિસદ્દો અબ્ભુગ્ગતો – ‘ઇતિપિ સો ભગવા અરહં સમ્માસમ્બુદ્ધો વિજ્જાચરણસમ્પન્નો સુગતો લોકવિદૂ અનુત્તરો પુરિસદમ્મસારથિ સત્થા દેવમનુસ્સાનં બુદ્ધો ભગવા’તિ. સો ઇમં લોકં સદેવકં સમારકં સબ્રહ્મકં સસ્સમણબ્રાહ્મણિં પજં સદેવમનુસ્સં સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા પવેદેતિ. સો ધમ્મં દેસેતિ આદિકલ્યાણં મજ્ઝેકલ્યાણં પરિયોસાનકલ્યાણં સાત્થં સબ્યઞ્જનં, કેવલપરિપુણ્ણં પરિસુદ્ધં બ્રહ્મચરિયં પકાસેતિ. સાધુ ખો પન તથારૂપાનં અરહતં દસ્સનં હોતી’’તિ. અથ ખો થુલ્લકોટ્ઠિકા બ્રાહ્મણગહપતિકા યેન ભગવા તેનુપસઙ્કમિંસુ; ઉપસઙ્કમિત્વા અપ્પેકચ્ચે ભગવન્તં અભિવાદેત્વા એકમન્તં નિસીદિંસુ; અપ્પેકચ્ચે ભગવતા સદ્ધિં સમ્મોદિંસુ, સમ્મોદનીયં કથં સારણીયં વીતિસારેત્વા એકમન્તં નિસીદિંસુ; અપ્પેકચ્ચે યેન ભગવા તેનઞ્જલિં પણામેત્વા એકમન્તં નિસીદિંસુ; અપ્પેકચ્ચે ભગવતો સન્તિકે નામગોત્તં સાવેત્વા એકમન્તં નિસીદિંસુ; અપ્પેકચ્ચે તુણ્હીભૂતા એકમન્તં નિસીદિંસુ. એકમન્તં નિસિન્ને ખો થુલ્લકોટ્ઠિકે બ્રાહ્મણગહપતિકે ભગવા ધમ્મિયા કથાય સન્દસ્સેસિ સમાદપેસિ સમુત્તેજેસિ સમ્પહંસેસિ.

    293. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā kurūsu cārikaṃ caramāno mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ yena thullakoṭṭhikaṃ 3 nāma kurūnaṃ nigamo tadavasari. Assosuṃ kho thullakoṭṭhikā 4 brāhmaṇagahapatikā – ‘‘samaṇo khalu, bho, gotamo sakyaputto sakyakulā pabbajito kurūsu cārikaṃ caramāno mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ thullakoṭṭhikaṃ anuppatto. Taṃ kho pana bhavantaṃ gotamaṃ evaṃ kalyāṇo kittisaddo abbhuggato – ‘itipi so bhagavā arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānaṃ buddho bhagavā’ti. So imaṃ lokaṃ sadevakaṃ samārakaṃ sabrahmakaṃ sassamaṇabrāhmaṇiṃ pajaṃ sadevamanussaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedeti. So dhammaṃ deseti ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ sabyañjanaṃ, kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ pakāseti. Sādhu kho pana tathārūpānaṃ arahataṃ dassanaṃ hotī’’ti. Atha kho thullakoṭṭhikā brāhmaṇagahapatikā yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā appekacce bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu; appekacce bhagavatā saddhiṃ sammodiṃsu, sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdiṃsu; appekacce yena bhagavā tenañjaliṃ paṇāmetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu; appekacce bhagavato santike nāmagottaṃ sāvetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu; appekacce tuṇhībhūtā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Ekamantaṃ nisinne kho thullakoṭṭhike brāhmaṇagahapatike bhagavā dhammiyā kathāya sandassesi samādapesi samuttejesi sampahaṃsesi.

    ૨૯૪. તેન ખો પન સમયેન રટ્ઠપાલો નામ કુલપુત્તો તસ્મિંયેવ થુલ્લકોટ્ઠિકે અગ્ગકુલસ્સ 5 પુત્તો તિસ્સં પરિસાયં નિસિન્નો હોતિ. અથ ખો રટ્ઠપાલસ્સ કુલપુત્તસ્સ એતદહોસિ – ‘‘યથા યથા ખ્વાહં ભગવતા ધમ્મં દેસિતં આજાનામિ 6, નયિદં સુકરં અગારં અજ્ઝાવસતા એકન્તપરિપુણ્ણં એકન્તપરિસુદ્ધં સઙ્ખલિખિતં બ્રહ્મચરિયં ચરિતું. યંનૂનાહં કેસમસ્સું ઓહારેત્વા કાસાયાનિ વત્થાનિ અચ્છાદેત્વા અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજેય્ય’’ન્તિ. અથ ખો થુલ્લકોટ્ઠિકા બ્રાહ્મણગહપતિકા ભગવતા ધમ્મિયા કથાય સન્દસ્સિતા સમાદપિતા સમુત્તેજિતા સમ્પહંસિતા ભગવતો ભાસિતં અભિનન્દિત્વા અનુમોદિત્વા ઉટ્ઠાયાસના ભગવન્તં અભિવાદેત્વા પદક્ખિણં કત્વા પક્કમિંસુ. અથ ખો રટ્ઠપાલો કુલપુત્તો અચિરપક્કન્તેસુ થુલ્લકોટ્ઠિકેસુ બ્રાહ્મણગહપતિકેસુ યેન ભગવા તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા ભગવન્તં અભિવાદેત્વા એકમન્તં નિસીદિ. એકમન્તં નિસિન્નો ખો રટ્ઠપાલો કુલપુત્તો ભગવન્તં એતદવોચ – ‘‘યથા યથાહં, ભન્તે, ભગવતા ધમ્મં દેસિતં આજાનામિ, નયિદં સુકરં અગારં અજ્ઝાવસતા એકન્તપરિપુણ્ણં એકન્તપરિસુદ્ધં સઙ્ખલિખિતં બ્રહ્મચરિયં ચરિતું. ઇચ્છામહં, ભન્તે, કેસમસ્સું ઓહારેત્વા કાસાયાનિ વત્થાનિ અચ્છાદેત્વા અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજિતું. લભેય્યાહં, ભન્તે, ભગવતો સન્તિકે પબ્બજ્જં, લભેય્યં ઉપસમ્પદં. પબ્બાજેતુ મં ભગવા’’તિ 7. ‘‘અનુઞ્ઞાતોસિ પન ત્વં, રટ્ઠપાલ, માતાપિતૂહિ અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજ્જાયા’’તિ? ‘‘ન ખોહં, ભન્તે, અનુઞ્ઞાતો માતાપિતૂહિ અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજ્જાયા’’તિ. ‘‘ન ખો, રટ્ઠપાલ, તથાગતા અનનુઞ્ઞાતં માતાપિતૂહિ પુત્તં પબ્બાજેન્તી’’તિ. ‘‘સ્વાહં, ભન્તે, તથા કરિસ્સામિ યથા મં માતાપિતરો અનુજાનિસ્સન્તિ અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજ્જાયા’’તિ.

    294. Tena kho pana samayena raṭṭhapālo nāma kulaputto tasmiṃyeva thullakoṭṭhike aggakulassa 8 putto tissaṃ parisāyaṃ nisinno hoti. Atha kho raṭṭhapālassa kulaputtassa etadahosi – ‘‘yathā yathā khvāhaṃ bhagavatā dhammaṃ desitaṃ ājānāmi 9, nayidaṃ sukaraṃ agāraṃ ajjhāvasatā ekantaparipuṇṇaṃ ekantaparisuddhaṃ saṅkhalikhitaṃ brahmacariyaṃ carituṃ. Yaṃnūnāhaṃ kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajeyya’’nti. Atha kho thullakoṭṭhikā brāhmaṇagahapatikā bhagavatā dhammiyā kathāya sandassitā samādapitā samuttejitā sampahaṃsitā bhagavato bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkamiṃsu. Atha kho raṭṭhapālo kulaputto acirapakkantesu thullakoṭṭhikesu brāhmaṇagahapatikesu yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho raṭṭhapālo kulaputto bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘yathā yathāhaṃ, bhante, bhagavatā dhammaṃ desitaṃ ājānāmi, nayidaṃ sukaraṃ agāraṃ ajjhāvasatā ekantaparipuṇṇaṃ ekantaparisuddhaṃ saṅkhalikhitaṃ brahmacariyaṃ carituṃ. Icchāmahaṃ, bhante, kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajituṃ. Labheyyāhaṃ, bhante, bhagavato santike pabbajjaṃ, labheyyaṃ upasampadaṃ. Pabbājetu maṃ bhagavā’’ti 10. ‘‘Anuññātosi pana tvaṃ, raṭṭhapāla, mātāpitūhi agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāyā’’ti? ‘‘Na khohaṃ, bhante, anuññāto mātāpitūhi agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāyā’’ti. ‘‘Na kho, raṭṭhapāla, tathāgatā ananuññātaṃ mātāpitūhi puttaṃ pabbājentī’’ti. ‘‘Svāhaṃ, bhante, tathā karissāmi yathā maṃ mātāpitaro anujānissanti agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāyā’’ti.

    ૨૯૫. અથ ખો રટ્ઠપાલો કુલપુત્તો ઉટ્ઠાયાસના ભગવન્તં અભિવાદેત્વા પદક્ખિણં કત્વા યેન માતાપિતરો તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા માતાપિતરો એતદવોચ – ‘‘અમ્મતાતા, યથા યથાહં ભગવતા ધમ્મં દેસિતં આજાનામિ, નયિદં સુકરં અગારં અજ્ઝાવસતા એકન્તપરિપુણ્ણં એકન્તપરિસુદ્ધં સઙ્ખલિખિતં બ્રહ્મચરિયં ચરિતું. ઇચ્છામહં કેસમસ્સું ઓહારેત્વા કાસાયાનિ વત્થાનિ અચ્છાદેત્વા અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજિતું. અનુજાનાથ મં અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજ્જાયા’’તિ. એવં વુત્તે, રટ્ઠપાલસ્સ કુલપુત્તસ્સ માતાપિતરો રટ્ઠપાલં કુલપુત્તં એતદવોચું – ‘‘ત્વં ખોસિ, તાત રટ્ઠપાલ, અમ્હાકં એકપુત્તકો પિયો મનાપો સુખેધિતો સુખપરિભતો 11. ન ત્વં, તાત રટ્ઠપાલ , કસ્સચિ દુક્ખસ્સ જાનાસિ. મરણેનપિ તે મયં અકામકા વિના ભવિસ્સામ. કિં પન મયં તં જીવન્તં અનુજાનિસ્સામ અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજ્જાયા’’તિ? દુતિયમ્પિ ખો રટ્ઠપાલો કુલપુત્તો…પે॰… તતિયમ્પિ ખો રટ્ઠપાલો કુલપુત્તો માતાપિતરો એતદવોચ – ‘‘અમ્મતાતા, યથા યથાહં ભગવતા ધમ્મં દેસિતં આજાનામિ, નયિદં સુકરં અગારં અજ્ઝાવસતા એકન્તપરિપુણ્ણં એકન્તપરિસુદ્ધં સઙ્ખલિખિતં બ્રહ્મચરિયં ચરિતું. ઇચ્છામહં કેસમસ્સું ઓહારેત્વા કાસાયાનિ વત્થાનિ અચ્છાદેત્વા અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજિતું. અનુજાનાથ મં અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજ્જાયા’’તિ. તતિયમ્પિ ખો રટ્ઠપાલસ્સ કુલપુત્તસ્સ માતાપિતરો રટ્ઠપાલં કુલપુત્તં એતદવોચું – ‘‘ત્વં ખોસિ, તાત રટ્ઠપાલ, અમ્હાકં એકપુત્તકો પિયો મનાપો સુખેધિતો સુખપરિભતો. ન ત્વં, તાત રટ્ઠપાલ, કસ્સચિ દુક્ખસ્સ જાનાસિ. મરણેનપિ તે મયં અકામકા વિના ભવિસ્સામ. કિં પન મયં તં જીવન્તં અનુજાનિસ્સામ અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજ્જાયા’’તિ?

    295. Atha kho raṭṭhapālo kulaputto uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā yena mātāpitaro tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā mātāpitaro etadavoca – ‘‘ammatātā, yathā yathāhaṃ bhagavatā dhammaṃ desitaṃ ājānāmi, nayidaṃ sukaraṃ agāraṃ ajjhāvasatā ekantaparipuṇṇaṃ ekantaparisuddhaṃ saṅkhalikhitaṃ brahmacariyaṃ carituṃ. Icchāmahaṃ kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajituṃ. Anujānātha maṃ agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāyā’’ti. Evaṃ vutte, raṭṭhapālassa kulaputtassa mātāpitaro raṭṭhapālaṃ kulaputtaṃ etadavocuṃ – ‘‘tvaṃ khosi, tāta raṭṭhapāla, amhākaṃ ekaputtako piyo manāpo sukhedhito sukhaparibhato 12. Na tvaṃ, tāta raṭṭhapāla , kassaci dukkhassa jānāsi. Maraṇenapi te mayaṃ akāmakā vinā bhavissāma. Kiṃ pana mayaṃ taṃ jīvantaṃ anujānissāma agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāyā’’ti? Dutiyampi kho raṭṭhapālo kulaputto…pe… tatiyampi kho raṭṭhapālo kulaputto mātāpitaro etadavoca – ‘‘ammatātā, yathā yathāhaṃ bhagavatā dhammaṃ desitaṃ ājānāmi, nayidaṃ sukaraṃ agāraṃ ajjhāvasatā ekantaparipuṇṇaṃ ekantaparisuddhaṃ saṅkhalikhitaṃ brahmacariyaṃ carituṃ. Icchāmahaṃ kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajituṃ. Anujānātha maṃ agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāyā’’ti. Tatiyampi kho raṭṭhapālassa kulaputtassa mātāpitaro raṭṭhapālaṃ kulaputtaṃ etadavocuṃ – ‘‘tvaṃ khosi, tāta raṭṭhapāla, amhākaṃ ekaputtako piyo manāpo sukhedhito sukhaparibhato. Na tvaṃ, tāta raṭṭhapāla, kassaci dukkhassa jānāsi. Maraṇenapi te mayaṃ akāmakā vinā bhavissāma. Kiṃ pana mayaṃ taṃ jīvantaṃ anujānissāma agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāyā’’ti?

    ૨૯૬. અથ ખો રટ્ઠપાલો કુલપુત્તો – ‘‘ન મં માતાપિતરો અનુજાનન્તિ અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજ્જાયા’’તિ તત્થેવ અનન્તરહિતાય ભૂમિયા નિપજ્જિ – ‘‘ઇધેવ મે મરણં ભવિસ્સતિ પબ્બજ્જા વા’’તિ. અથ ખો રટ્ઠપાલો કુલપુત્તો એકમ્પિ ભત્તં ન ભુઞ્જિ, દ્વેપિ ભત્તાનિ ન ભુઞ્જિ, તીણિપિ ભત્તાનિ ન ભુઞ્જિ, ચત્તારિપિ ભત્તાનિ ન ભુઞ્જિ, પઞ્ચપિ ભત્તાનિ ન ભુઞ્જિ, છપિ ભત્તાનિ ન ભુઞ્જિ, સત્તપિ ભત્તાનિ ન ભુઞ્જિ. અથ ખો રટ્ઠપાલસ્સ કુલપુત્તસ્સ માતાપિતરો રટ્ઠપાલં કુલપુત્તં એતદવોચું – ‘‘ત્વં ખોસિ, તાત રટ્ઠપાલ, અમ્હાકં એકપુત્તકો પિયો મનાપો સુખેધિતો સુખપરિભતો. ન ત્વં, તાત રટ્ઠપાલ, કસ્સચિ, દુક્ખસ્સ જાનાસિ 13. મરણેનપિ તે મયં અકામકા વિના ભવિસ્સામ. કિં પન મયં તં જીવન્તં અનુજાનિસ્સામ અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજ્જાય. ઉટ્ઠેહિ, તાત રટ્ઠપાલ, ભુઞ્જ ચ પિવ ચ પરિચારેહિ ચ; ભુઞ્જન્તો પિવન્તો પરિચારેન્તો કામે પરિભુઞ્જન્તો પુઞ્ઞાનિ કરોન્તો અભિરમસ્સુ. ન તં મયં અનુજાનામ અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજ્જાય 14. મરણેનપિ તે મયં અકામકા વિના ભવિસ્સામ. કિં પન મયં તં જીવન્તં અનુજાનિસ્સામ અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજ્જાયા’’તિ? એવં વુત્તે, રટ્ઠપાલો કુલપુત્તો તુણ્હી અહોસિ. દુતિયમ્પિ ખો રટ્ઠપાલસ્સ કુલપુત્તસ્સ માતાપિતરો રટ્ઠપાલં કુલપુત્તં એતદવોચું…પે॰… દુતિયમ્પિ ખો રટ્ઠપાલો કુલપુત્તો તુણ્હી અહોસિ. તતિયમ્પિ ખો રટ્ઠપાલસ્સ કુલપુત્તસ્સ માતાપિતરો રટ્ઠપાલં કુલપુત્તં એતદવોચું – ‘‘ત્વં ખોસિ, તાત રટ્ઠપાલ, અમ્હાકં એકપુત્તકો પિયો મનાપો સુખેધિતો સુખપરિભતો. ન ત્વં, તાત રટ્ઠપાલ, કસ્સચિ દુક્ખસ્સ જાનાસિ. મરણેનપિ તે મયં અકામકા વિના ભવિસ્સામ, કિં પન મયં તં જીવન્તં અનુજાનિસ્સામ અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજ્જાય. ઉટ્ઠેહિ, તાત રટ્ઠપાલ, ભુઞ્જ ચ પિવ ચ પરિચારેહિ ચ; ભુઞ્જન્તો પિવન્તો પરિચારેન્તો કામે પરિભુઞ્જન્તો પુઞ્ઞાનિ કરોન્તો અભિરમસ્સુ. ન તં મયં અનુજાનામ અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજ્જાય. મરણેનપિ તે મયં અકામકા વિના ભવિસ્સામ . કિં પન મયં તં જીવન્તં અનુજાનિસ્સામ અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજ્જાયા’’તિ? તતિયમ્પિ ખો રટ્ઠપાલો કુલપુત્તો તુણ્હી અહોસિ.

    296. Atha kho raṭṭhapālo kulaputto – ‘‘na maṃ mātāpitaro anujānanti agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāyā’’ti tattheva anantarahitāya bhūmiyā nipajji – ‘‘idheva me maraṇaṃ bhavissati pabbajjā vā’’ti. Atha kho raṭṭhapālo kulaputto ekampi bhattaṃ na bhuñji, dvepi bhattāni na bhuñji, tīṇipi bhattāni na bhuñji, cattāripi bhattāni na bhuñji, pañcapi bhattāni na bhuñji, chapi bhattāni na bhuñji, sattapi bhattāni na bhuñji. Atha kho raṭṭhapālassa kulaputtassa mātāpitaro raṭṭhapālaṃ kulaputtaṃ etadavocuṃ – ‘‘tvaṃ khosi, tāta raṭṭhapāla, amhākaṃ ekaputtako piyo manāpo sukhedhito sukhaparibhato. Na tvaṃ, tāta raṭṭhapāla, kassaci, dukkhassa jānāsi 15. Maraṇenapi te mayaṃ akāmakā vinā bhavissāma. Kiṃ pana mayaṃ taṃ jīvantaṃ anujānissāma agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāya. Uṭṭhehi, tāta raṭṭhapāla, bhuñja ca piva ca paricārehi ca; bhuñjanto pivanto paricārento kāme paribhuñjanto puññāni karonto abhiramassu. Na taṃ mayaṃ anujānāma agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāya 16. Maraṇenapi te mayaṃ akāmakā vinā bhavissāma. Kiṃ pana mayaṃ taṃ jīvantaṃ anujānissāma agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāyā’’ti? Evaṃ vutte, raṭṭhapālo kulaputto tuṇhī ahosi. Dutiyampi kho raṭṭhapālassa kulaputtassa mātāpitaro raṭṭhapālaṃ kulaputtaṃ etadavocuṃ…pe… dutiyampi kho raṭṭhapālo kulaputto tuṇhī ahosi. Tatiyampi kho raṭṭhapālassa kulaputtassa mātāpitaro raṭṭhapālaṃ kulaputtaṃ etadavocuṃ – ‘‘tvaṃ khosi, tāta raṭṭhapāla, amhākaṃ ekaputtako piyo manāpo sukhedhito sukhaparibhato. Na tvaṃ, tāta raṭṭhapāla, kassaci dukkhassa jānāsi. Maraṇenapi te mayaṃ akāmakā vinā bhavissāma, kiṃ pana mayaṃ taṃ jīvantaṃ anujānissāma agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāya. Uṭṭhehi, tāta raṭṭhapāla, bhuñja ca piva ca paricārehi ca; bhuñjanto pivanto paricārento kāme paribhuñjanto puññāni karonto abhiramassu. Na taṃ mayaṃ anujānāma agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāya. Maraṇenapi te mayaṃ akāmakā vinā bhavissāma . Kiṃ pana mayaṃ taṃ jīvantaṃ anujānissāma agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāyā’’ti? Tatiyampi kho raṭṭhapālo kulaputto tuṇhī ahosi.

    ૨૯૭. અથ ખો રટ્ઠપાલસ્સ કુલપુત્તસ્સ સહાયકા યેન રટ્ઠપાલો કુલપુત્તો તેનુપસઙ્કમિંસુ; ઉપસઙ્કમિત્વા રટ્ઠપાલં કુલપુત્તં એતદવોચું – ‘‘ત્વં ખોસિ 17, સમ્મ રટ્ઠપાલ, માતાપિતૂનં એકપુત્તકો પિયો મનાપો સુખેધિતો સુખપરિભતો. ન ત્વં, સમ્મ રટ્ઠપાલ, કસ્સચિ દુક્ખસ્સ જાનાસિ. મરણેનપિ તે માતાપિતરો અકામકા વિના ભવિસ્સન્તિ. કિં પન તે તં જીવન્તં અનુજાનિસ્સન્તિ અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજ્જાય. ઉટ્ઠેહિ, સમ્મ રટ્ઠપાલ, ભુઞ્જ ચ પિવ ચ પરિચારેહિ ચ; ભુઞ્જન્તો પિવન્તો પરિચારેન્તો કામે પરિભુઞ્જન્તો પુઞ્ઞાનિ કરોન્તો અભિરમસ્સુ. ન તં માતાપિતરો અનુજાનિસ્સન્તિ 18 અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજ્જાય. મરણેનપિ તે માતાપિતરો અકામકા વિના ભવિસ્સન્તિ. કિં પન તે તં જીવન્તં અનુજાનિસ્સન્તિ અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજ્જાયા’’તિ? એવં વુત્તે, રટ્ઠપાલો કુલપુત્તો તુણ્હી અહોસિ. દુતિયમ્પિ ખો… તતિયમ્પિ ખો રટ્ઠપાલસ્સ કુલપુત્તસ્સ સહાયકા રટ્ઠપાલં કુલપુત્તં એતદવોચું – ‘‘ત્વં ખોસિ, સમ્મ રટ્ઠપાલ, માતાપિતૂનં એકપુત્તકો પિયો મનાપો સુખેધિતો સુખપરિભતો, ન ત્વં, સમ્મ રટ્ઠપાલ, કસ્સચિ દુક્ખસ્સ જાનાસિ, મરણેનપિ તે માતાપિતરો અકામકા વિના ભવિસ્સન્તિ. કિં પન તે તં જીવન્તં અનુજાનિસ્સન્તિ અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજ્જાય? ઉટ્ઠેહિ, સમ્મ રટ્ઠપાલ, ભુઞ્જ ચ પિવ ચ પરિચારેહિ ચ, ભુઞ્જન્તો પિવન્તો પરિચારેન્તો કામે પરિભુઞ્જન્તો પુઞ્ઞાનિ કરોન્તો અભિરમસ્સુ. ન તં માતાપિતરો અનુજાનિસ્સન્તિ અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજ્જાય, મરણેનપિ તે માતાપિતરો અકામકા વિના ભવિસ્સન્તિ. કિં પન તે તં જીવન્તં અનુજાનિસ્સન્તિ અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજ્જાયા’’તિ? તતિયમ્પિ ખો રટ્ઠપાલો કુલપુત્તો તુણ્હી અહોસિ.

    297. Atha kho raṭṭhapālassa kulaputtassa sahāyakā yena raṭṭhapālo kulaputto tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā raṭṭhapālaṃ kulaputtaṃ etadavocuṃ – ‘‘tvaṃ khosi 19, samma raṭṭhapāla, mātāpitūnaṃ ekaputtako piyo manāpo sukhedhito sukhaparibhato. Na tvaṃ, samma raṭṭhapāla, kassaci dukkhassa jānāsi. Maraṇenapi te mātāpitaro akāmakā vinā bhavissanti. Kiṃ pana te taṃ jīvantaṃ anujānissanti agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāya. Uṭṭhehi, samma raṭṭhapāla, bhuñja ca piva ca paricārehi ca; bhuñjanto pivanto paricārento kāme paribhuñjanto puññāni karonto abhiramassu. Na taṃ mātāpitaro anujānissanti 20 agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāya. Maraṇenapi te mātāpitaro akāmakā vinā bhavissanti. Kiṃ pana te taṃ jīvantaṃ anujānissanti agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāyā’’ti? Evaṃ vutte, raṭṭhapālo kulaputto tuṇhī ahosi. Dutiyampi kho… tatiyampi kho raṭṭhapālassa kulaputtassa sahāyakā raṭṭhapālaṃ kulaputtaṃ etadavocuṃ – ‘‘tvaṃ khosi, samma raṭṭhapāla, mātāpitūnaṃ ekaputtako piyo manāpo sukhedhito sukhaparibhato, na tvaṃ, samma raṭṭhapāla, kassaci dukkhassa jānāsi, maraṇenapi te mātāpitaro akāmakā vinā bhavissanti. Kiṃ pana te taṃ jīvantaṃ anujānissanti agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāya? Uṭṭhehi, samma raṭṭhapāla, bhuñja ca piva ca paricārehi ca, bhuñjanto pivanto paricārento kāme paribhuñjanto puññāni karonto abhiramassu. Na taṃ mātāpitaro anujānissanti agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāya, maraṇenapi te mātāpitaro akāmakā vinā bhavissanti. Kiṃ pana te taṃ jīvantaṃ anujānissanti agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāyā’’ti? Tatiyampi kho raṭṭhapālo kulaputto tuṇhī ahosi.

    ૨૯૮. અથ ખો રટ્ઠપાલસ્સ કુલપુત્તસ્સ સહાયકા યેન રટ્ઠપાલસ્સ કુલપુત્તસ્સ માતાપિતરો તેનુપસઙ્કમિંસુ; ઉપસઙ્કમિત્વા રટ્ઠપાલસ્સ કુલપુત્તસ્સ માતાપિતરો એતદવોચું – ‘‘અમ્મતાતા, એસો રટ્ઠપાલો કુલપુત્તો તત્થેવ અનન્તરહિતાય ભૂમિયા નિપન્નો – ‘ઇધેવ મે મરણં ભવિસ્સતિ પબ્બજ્જા વા’તિ. સચે તુમ્હે રટ્ઠપાલં કુલપુત્તં નાનુજાનિસ્સથ અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજ્જાય, તત્થેવ 21 મરણં આગમિસ્સતિ. સચે પન તુમ્હે રટ્ઠપાલં કુલપુત્તં અનુજાનિસ્સથ અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજ્જાય, પબ્બજિતમ્પિ નં દક્ખિસ્સથ. સચે રટ્ઠપાલો કુલપુત્તો નાભિરમિસ્સતિ અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજ્જાય, કા તસ્સ 22 અઞ્ઞા ગતિ ભવિસ્સતિ? ઇધેવ પચ્ચાગમિસ્સતિ. અનુજાનાથ રટ્ઠપાલં કુલપુત્તં અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજ્જાયા’’તિ. ‘‘અનુજાનામ, તાતા, રટ્ઠપાલં કુલપુત્તં અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજ્જાય. પબ્બજિતેન ચ પન 23 માતાપિતરો ઉદ્દસ્સેતબ્બા’’તિ. અથ ખો રટ્ઠપાલસ્સ કુલપુત્તસ્સ સહાયકા યેન રટ્ઠપાલો કુલપુત્તો તેનુપસઙ્કમિંસુ; ઉપસઙ્કમિત્વા રટ્ઠપાલં કુલપુત્તં એતદવોચું – ‘‘ઉટ્ઠેહિ, સમ્મ રટ્ઠપાલ 24, અનુઞ્ઞાતોસિ માતાપિતૂહિ અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજ્જાય. પબ્બજિતેન ચ પન તે માતાપિતરો ઉદ્દસ્સેતબ્બા’’તિ.

    298. Atha kho raṭṭhapālassa kulaputtassa sahāyakā yena raṭṭhapālassa kulaputtassa mātāpitaro tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā raṭṭhapālassa kulaputtassa mātāpitaro etadavocuṃ – ‘‘ammatātā, eso raṭṭhapālo kulaputto tattheva anantarahitāya bhūmiyā nipanno – ‘idheva me maraṇaṃ bhavissati pabbajjā vā’ti. Sace tumhe raṭṭhapālaṃ kulaputtaṃ nānujānissatha agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāya, tattheva 25 maraṇaṃ āgamissati. Sace pana tumhe raṭṭhapālaṃ kulaputtaṃ anujānissatha agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāya, pabbajitampi naṃ dakkhissatha. Sace raṭṭhapālo kulaputto nābhiramissati agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāya, kā tassa 26 aññā gati bhavissati? Idheva paccāgamissati. Anujānātha raṭṭhapālaṃ kulaputtaṃ agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāyā’’ti. ‘‘Anujānāma, tātā, raṭṭhapālaṃ kulaputtaṃ agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāya. Pabbajitena ca pana 27 mātāpitaro uddassetabbā’’ti. Atha kho raṭṭhapālassa kulaputtassa sahāyakā yena raṭṭhapālo kulaputto tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā raṭṭhapālaṃ kulaputtaṃ etadavocuṃ – ‘‘uṭṭhehi, samma raṭṭhapāla 28, anuññātosi mātāpitūhi agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāya. Pabbajitena ca pana te mātāpitaro uddassetabbā’’ti.

    ૨૯૯. અથ ખો રટ્ઠપાલો કુલપુત્તો ઉટ્ઠહિત્વા બલં ગાહેત્વા યેન ભગવા તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા ભગવન્તં અભિવાદેત્વા એકમન્તં નિસીદિ. એકમન્તં નિસિન્નો ખો રટ્ઠપાલો કુલપુત્તો ભગવન્તં એતદવોચ – ‘‘અનુઞ્ઞાતો અહં, ભન્તે, માતાપિતૂહિ અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજ્જાય. પબ્બાજેતુ મં ભગવા’’તિ. અલત્થ ખો રટ્ઠપાલો કુલપુત્તો ભગવતો સન્તિકે પબ્બજ્જં, અલત્થ ઉપસમ્પદં. અથ ખો ભગવા અચિરૂપસમ્પન્ને આયસ્મન્તે રટ્ઠપાલે અડ્ઢમાસૂપસમ્પન્ને થુલ્લકોટ્ઠિકે યથાભિરન્તં વિહરિત્વા યેન સાવત્થિ તેન ચારિકં પક્કામિ. અનુપુબ્બેન ચારિકં ચરમાનો યેન સાવત્થિ તદવસરિ. તત્ર સુદં ભગવા સાવત્થિયં વિહરતિ જેતવને અનાથપિણ્ડિકસ્સ આરામે. અથ ખો આયસ્મા રટ્ઠપાલો એકો વૂપકટ્ઠો અપ્પમત્તો આતાપી પહિતત્તો વિહરન્તો નચિરસ્સેવ – યસ્સત્થાય કુલપુત્તા સમ્મદેવ અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજન્તિ તદનુત્તરં – બ્રહ્મચરિયપરિયોસાનં દિટ્ઠેવ ધમ્મે સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા ઉપસમ્પજ્જ વિહાસિ. ‘ખીણા જાતિ, વુસિતં બ્રહ્મચરિયં, કતં કરણીયં, નાપરં ઇત્થત્તાયા’તિ અબ્ભઞ્ઞાસિ. અઞ્ઞતરો ખો પનાયસ્મા રટ્ઠપાલો અરહતં અહોસિ.

    299. Atha kho raṭṭhapālo kulaputto uṭṭhahitvā balaṃ gāhetvā yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho raṭṭhapālo kulaputto bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘anuññāto ahaṃ, bhante, mātāpitūhi agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāya. Pabbājetu maṃ bhagavā’’ti. Alattha kho raṭṭhapālo kulaputto bhagavato santike pabbajjaṃ, alattha upasampadaṃ. Atha kho bhagavā acirūpasampanne āyasmante raṭṭhapāle aḍḍhamāsūpasampanne thullakoṭṭhike yathābhirantaṃ viharitvā yena sāvatthi tena cārikaṃ pakkāmi. Anupubbena cārikaṃ caramāno yena sāvatthi tadavasari. Tatra sudaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Atha kho āyasmā raṭṭhapālo eko vūpakaṭṭho appamatto ātāpī pahitatto viharanto nacirasseva – yassatthāya kulaputtā sammadeva agārasmā anagāriyaṃ pabbajanti tadanuttaraṃ – brahmacariyapariyosānaṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja vihāsi. ‘Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti abbhaññāsi. Aññataro kho panāyasmā raṭṭhapālo arahataṃ ahosi.

    અથ ખો આયસ્મા રટ્ઠપાલો યેન ભગવા તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા ભગવન્તં અભિવાદેત્વા એકમન્તં નિસીદિ. એકમન્તં નિસિન્નો ખો આયસ્મા રટ્ઠપાલો ભગવન્તં એતદવોચ – ‘‘ઇચ્છામહં, ભન્તે, માતાપિતરો ઉદ્દસ્સેતું, સચે મં ભગવા અનુજાનાતી’’તિ. અથ ખો ભગવા આયસ્મતો રટ્ઠપાલસ્સ ચેતસા ચેતો પરિચ્ચ 29 મનસાકાસિ. યથા 30 ભગવા અઞ્ઞાસિ – ‘‘અભબ્બો ખો રટ્ઠપાલો કુલપુત્તો સિક્ખં પચ્ચક્ખાય હીનાયાવત્તિતુ’’ન્તિ, અથ ખો ભગવા આયસ્મન્તં રટ્ઠપાલં એતદવોચ – ‘‘યસ્સદાનિ ત્વં, રટ્ઠપાલ, કાલં મઞ્ઞસી’’તિ. અથ ખો આયસ્મા રટ્ઠપાલો ઉટ્ઠાયાસના ભગવન્તં અભિવાદેત્વા પદક્ખિણં કત્વા સેનાસનં સંસામેત્વા પત્તચીવરમાદાય યેન થુલ્લકોટ્ઠિકં તેન ચારિકં પક્કામિ. અનુપુબ્બેન ચારિકં ચરમાનો યેન થુલ્લકોટ્ઠિકો તદવસરિ. તત્ર સુદં આયસ્મા રટ્ઠપાલો થુલ્લકોટ્ઠિકે વિહરતિ રઞ્ઞો કોરબ્યસ્સ મિગચીરે. અથ ખો આયસ્મા રટ્ઠપાલો પુબ્બણ્હસમયં નિવાસેત્વા પત્તચીવરમાદાય થુલ્લકોટ્ઠિકં પિણ્ડાય પાવિસિ. થુલ્લકોટ્ઠિકે સપદાનં પિણ્ડાય ચરમાનો યેન સકપિતુ નિવેસનં તેનુપસઙ્કમિ. તેન ખો પન સમયેન આયસ્મતો રટ્ઠપાલસ્સ પિતા મજ્ઝિમાય દ્વારસાલાય ઉલ્લિખાપેતિ. અદ્દસા ખો આયસ્મતો રટ્ઠપાલસ્સ પિતા આયસ્મન્તં રટ્ઠપાલં દૂરતોવ આગચ્છન્તં. દિસ્વાન એતદવોચ – ‘‘ઇમેહિ મુણ્ડકેહિ સમણકેહિ અમ્હાકં એકપુત્તકો પિયો મનાપો પબ્બાજિતો’’તિ . અથ ખો આયસ્મા રટ્ઠપાલો સકપિતુ નિવેસને નેવ દાનં અલત્થ ન પચ્ચક્ખાનં; અઞ્ઞદત્થુ અક્કોસમેવ અલત્થ. તેન ખો પન સમયેન આયસ્મતો રટ્ઠપાલસ્સ ઞાતિદાસી આભિદોસિકં કુમ્માસં છડ્ડેતુકામા હોતિ. અથ ખો આયસ્મા રટ્ઠપાલો તં ઞાતિદાસિં એતદવોચ – ‘‘સચેતં, ભગિનિ, છડ્ડનીયધમ્મં, ઇધ મે પત્તે આકિરા’’તિ. અથ ખો આયસ્મતો રટ્ઠપાલસ્સ ઞાતિદાસી તં આભિદોસિકં કુમ્માસં આયસ્મતો રટ્ઠપાલસ્સ પત્તે આકિરન્તી હત્થાનઞ્ચ પાદાનઞ્ચ સરસ્સ ચ નિમિત્તં અગ્ગહેસિ.

    Atha kho āyasmā raṭṭhapālo yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho āyasmā raṭṭhapālo bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘icchāmahaṃ, bhante, mātāpitaro uddassetuṃ, sace maṃ bhagavā anujānātī’’ti. Atha kho bhagavā āyasmato raṭṭhapālassa cetasā ceto paricca 31 manasākāsi. Yathā 32 bhagavā aññāsi – ‘‘abhabbo kho raṭṭhapālo kulaputto sikkhaṃ paccakkhāya hīnāyāvattitu’’nti, atha kho bhagavā āyasmantaṃ raṭṭhapālaṃ etadavoca – ‘‘yassadāni tvaṃ, raṭṭhapāla, kālaṃ maññasī’’ti. Atha kho āyasmā raṭṭhapālo uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā senāsanaṃ saṃsāmetvā pattacīvaramādāya yena thullakoṭṭhikaṃ tena cārikaṃ pakkāmi. Anupubbena cārikaṃ caramāno yena thullakoṭṭhiko tadavasari. Tatra sudaṃ āyasmā raṭṭhapālo thullakoṭṭhike viharati rañño korabyassa migacīre. Atha kho āyasmā raṭṭhapālo pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya thullakoṭṭhikaṃ piṇḍāya pāvisi. Thullakoṭṭhike sapadānaṃ piṇḍāya caramāno yena sakapitu nivesanaṃ tenupasaṅkami. Tena kho pana samayena āyasmato raṭṭhapālassa pitā majjhimāya dvārasālāya ullikhāpeti. Addasā kho āyasmato raṭṭhapālassa pitā āyasmantaṃ raṭṭhapālaṃ dūratova āgacchantaṃ. Disvāna etadavoca – ‘‘imehi muṇḍakehi samaṇakehi amhākaṃ ekaputtako piyo manāpo pabbājito’’ti . Atha kho āyasmā raṭṭhapālo sakapitu nivesane neva dānaṃ alattha na paccakkhānaṃ; aññadatthu akkosameva alattha. Tena kho pana samayena āyasmato raṭṭhapālassa ñātidāsī ābhidosikaṃ kummāsaṃ chaḍḍetukāmā hoti. Atha kho āyasmā raṭṭhapālo taṃ ñātidāsiṃ etadavoca – ‘‘sacetaṃ, bhagini, chaḍḍanīyadhammaṃ, idha me patte ākirā’’ti. Atha kho āyasmato raṭṭhapālassa ñātidāsī taṃ ābhidosikaṃ kummāsaṃ āyasmato raṭṭhapālassa patte ākirantī hatthānañca pādānañca sarassa ca nimittaṃ aggahesi.

    ૩૦૦. અથ ખો આયસ્મતો રટ્ઠપાલસ્સ ઞાતિદાસી યેનાયસ્મતો રટ્ઠપાલસ્સ માતા તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા આયસ્મતો રટ્ઠપાલસ્સ માતરં એતદવોચ – ‘‘યગ્ઘેય્યે, જાનેય્યાસિ – ‘અય્યપુત્તો રટ્ઠપાલો અનુપ્પત્તો’’’તિ. ‘‘સચે, જે, સચ્ચં ભણસિ, અદાસિં તં કરોમી’’તિ 33. અથ ખો આયસ્મતો રટ્ઠપાલસ્સ માતા યેનાયસ્મતો રટ્ઠપાલસ્સ પિતા તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા આયસ્મતો રટ્ઠપાલસ્સ પિતરં એતદવોચ – ‘‘યગ્ઘે, ગહપતિ, જાનેય્યાસિ – ‘રટ્ઠપાલો કિર કુલપુત્તો અનુપ્પત્તો’’’તિ? તેન ખો પન સમયેન આયસ્મા રટ્ઠપાલો તં આભિદોસિકં કુમ્માસં અઞ્ઞતરં કુટ્ટમૂલં 34 નિસ્સાય પરિભુઞ્જતિ. અથ ખો આયસ્મતો રટ્ઠપાલસ્સ પિતા યેનાયસ્મા રટ્ઠપાલો તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા આયસ્મન્તં રટ્ઠપાલં એતદવોચ – ‘‘અત્થિ નામ, તાત રટ્ઠપાલ, આભિદોસિકં કુમ્માસં પરિભુઞ્જિસ્સસિ? નનુ, તાત રટ્ઠપાલ, સકં ગેહં ગન્તબ્બ’’ન્તિ? ‘‘કુતો નો, ગહપતિ, અમ્હાકં ગેહં અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજિતાનં? અનગારા મયં, ગહપતિ. અગમમ્હ ખો તે, ગહપતિ, ગેહં, તત્થ નેવ દાનં અલત્થમ્હ ન પચ્ચક્ખાનં; અઞ્ઞદત્થુ અક્કોસમેવ અલત્થમ્હા’’તિ. ‘‘એહિ, તાત રટ્ઠપાલ, ઘરં ગમિસ્સામા’’તિ. ‘‘અલં, ગહપતિ, કતં મે અજ્જ ભત્તકિચ્ચં’’. ‘‘તેન હિ, તાત રટ્ઠપાલ, અધિવાસેહિ સ્વાતનાય ભત્ત’’ન્તિ. અધિવાસેસિ ખો આયસ્મા રટ્ઠપાલો તુણ્હીભાવેન. અથ ખો આયસ્મતો રટ્ઠપાલસ્સ પિતા આયસ્મતો રટ્ઠપાલસ્સ અધિવાસનં વિદિત્વા યેન સકં નિવેસનં તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા મહન્તં હિરઞ્ઞસુવણ્ણસ્સ પુઞ્જં કારાપેત્વા કિલઞ્જેહિ પટિચ્છાદેત્વા આયસ્મતો રટ્ઠપાલસ્સ પુરાણદુતિયિકા આમન્તેસિ – ‘‘એથ તુમ્હે, વધુયો, યેન અલઙ્કારેન અલઙ્કતા પુબ્બે રટ્ઠપાલસ્સ કુલપુત્તસ્સ પિયા હોથ મનાપા તેન અલઙ્કારેન અલઙ્કરોથા’’તિ.

    300. Atha kho āyasmato raṭṭhapālassa ñātidāsī yenāyasmato raṭṭhapālassa mātā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmato raṭṭhapālassa mātaraṃ etadavoca – ‘‘yaggheyye, jāneyyāsi – ‘ayyaputto raṭṭhapālo anuppatto’’’ti. ‘‘Sace, je, saccaṃ bhaṇasi, adāsiṃ taṃ karomī’’ti 35. Atha kho āyasmato raṭṭhapālassa mātā yenāyasmato raṭṭhapālassa pitā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmato raṭṭhapālassa pitaraṃ etadavoca – ‘‘yagghe, gahapati, jāneyyāsi – ‘raṭṭhapālo kira kulaputto anuppatto’’’ti? Tena kho pana samayena āyasmā raṭṭhapālo taṃ ābhidosikaṃ kummāsaṃ aññataraṃ kuṭṭamūlaṃ 36 nissāya paribhuñjati. Atha kho āyasmato raṭṭhapālassa pitā yenāyasmā raṭṭhapālo tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ raṭṭhapālaṃ etadavoca – ‘‘atthi nāma, tāta raṭṭhapāla, ābhidosikaṃ kummāsaṃ paribhuñjissasi? Nanu, tāta raṭṭhapāla, sakaṃ gehaṃ gantabba’’nti? ‘‘Kuto no, gahapati, amhākaṃ gehaṃ agārasmā anagāriyaṃ pabbajitānaṃ? Anagārā mayaṃ, gahapati. Agamamha kho te, gahapati, gehaṃ, tattha neva dānaṃ alatthamha na paccakkhānaṃ; aññadatthu akkosameva alatthamhā’’ti. ‘‘Ehi, tāta raṭṭhapāla, gharaṃ gamissāmā’’ti. ‘‘Alaṃ, gahapati, kataṃ me ajja bhattakiccaṃ’’. ‘‘Tena hi, tāta raṭṭhapāla, adhivāsehi svātanāya bhatta’’nti. Adhivāsesi kho āyasmā raṭṭhapālo tuṇhībhāvena. Atha kho āyasmato raṭṭhapālassa pitā āyasmato raṭṭhapālassa adhivāsanaṃ viditvā yena sakaṃ nivesanaṃ tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā mahantaṃ hiraññasuvaṇṇassa puñjaṃ kārāpetvā kilañjehi paṭicchādetvā āyasmato raṭṭhapālassa purāṇadutiyikā āmantesi – ‘‘etha tumhe, vadhuyo, yena alaṅkārena alaṅkatā pubbe raṭṭhapālassa kulaputtassa piyā hotha manāpā tena alaṅkārena alaṅkarothā’’ti.

    ૩૦૧. અથ ખો આયસ્મતો રટ્ઠપાલસ્સ પિતા તસ્સા રત્તિયા અચ્ચયેન સકે નિવેસને પણીતં ખાદનીયં ભોજનીયં પટિયાદાપેત્વા આયસ્મતો રટ્ઠપાલસ્સ કાલં આરોચેસિ – ‘‘કાલો, તાત રટ્ઠપાલ, નિટ્ઠિતં ભત્ત’’ન્તિ. અથ ખો આયસ્મા રટ્ઠપાલો પુબ્બણ્હસમયં નિવાસેત્વા પત્તચીવરમાદાય યેન સકપિતુ નિવેસનં તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા પઞ્ઞત્તે આસને નિસીદિ. અથ ખો આયસ્મતો રટ્ઠપાલસ્સ પિતા તં હિરઞ્ઞસુવણ્ણસ્સ પુઞ્જં વિવરાપેત્વા આયસ્મન્તં રટ્ઠપાલં એતદવોચ – ‘‘ઇદં તે, તાત રટ્ઠપાલ, માતુ મત્તિકં ધનં, અઞ્ઞં પેત્તિકં, અઞ્ઞં પિતામહં. સક્કા, તાત રટ્ઠપાલ, ભોગે ચ ભુઞ્જિતું પુઞ્ઞાનિ ચ કાતું. એહિ ત્વં, તાત રટ્ઠપાલ 37 , હીનાયાવત્તિત્વા ભોગે ચ ભુઞ્જસ્સુ પુઞ્ઞાનિ ચ કરોહી’’તિ. ‘‘સચે મે ત્વં, ગહપતિ, વચનં કરેય્યાસિ, ઇમં હિરઞ્ઞસુવણ્ણસ્સ પુઞ્જં સકટે આરોપેત્વા નિબ્બાહાપેત્વા મજ્ઝેગઙ્ગાય નદિયા સોતે ઓપિલાપેય્યાસિ. તં કિસ્સ હેતુ? યે ઉપ્પજ્જિસ્સન્તિ હિ તે, ગહપતિ, તતોનિદાનં સોકપરિદેવદુક્ખદોમનસ્સુપાયાસા’’તિ. અથ ખો આયસ્મતો રટ્ઠપાલસ્સ પુરાણદુતિયિકા પચ્ચેકં પાદેસુ ગહેત્વા આયસ્મન્તં રટ્ઠપાલં એતદવોચું – ‘‘કીદિસા નામ તા, અય્યપુત્ત, અચ્છરાયો યાસં ત્વં હેતુ બ્રહ્મચરિયં ચરસી’’તિ? ‘‘ન ખો મયં, ભગિની, અચ્છરાનં હેતુ બ્રહ્મચરિયં ચરામા’’તિ. ‘‘ભગિનિવાદેન નો અય્યપુત્તો રટ્ઠપાલો સમુદાચરતી’’તિ તા તત્થેવ મુચ્છિતા પપતિંસુ. અથ ખો આયસ્મા રટ્ઠપાલો પિતરં એતદવોચ – ‘‘સચે, ગહપતિ, ભોજનં દાતબ્બં, દેથ; મા નો વિહેઠેથા’’તિ. ‘‘ભુઞ્જ, તાત રટ્ઠપાલ, નિટ્ઠિતં ભત્ત’’ન્તિ. અથ ખો આયસ્મતો રટ્ઠપાલસ્સ પિતા આયસ્મન્તં રટ્ઠપાલં પણીતેન ખાદનીયેન ભોજનીયેન સહત્થા સન્તપ્પેસિ સમ્પવારેસિ.

    301. Atha kho āyasmato raṭṭhapālassa pitā tassā rattiyā accayena sake nivesane paṇītaṃ khādanīyaṃ bhojanīyaṃ paṭiyādāpetvā āyasmato raṭṭhapālassa kālaṃ ārocesi – ‘‘kālo, tāta raṭṭhapāla, niṭṭhitaṃ bhatta’’nti. Atha kho āyasmā raṭṭhapālo pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya yena sakapitu nivesanaṃ tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi. Atha kho āyasmato raṭṭhapālassa pitā taṃ hiraññasuvaṇṇassa puñjaṃ vivarāpetvā āyasmantaṃ raṭṭhapālaṃ etadavoca – ‘‘idaṃ te, tāta raṭṭhapāla, mātu mattikaṃ dhanaṃ, aññaṃ pettikaṃ, aññaṃ pitāmahaṃ. Sakkā, tāta raṭṭhapāla, bhoge ca bhuñjituṃ puññāni ca kātuṃ. Ehi tvaṃ, tāta raṭṭhapāla 38, hīnāyāvattitvā bhoge ca bhuñjassu puññāni ca karohī’’ti. ‘‘Sace me tvaṃ, gahapati, vacanaṃ kareyyāsi, imaṃ hiraññasuvaṇṇassa puñjaṃ sakaṭe āropetvā nibbāhāpetvā majjhegaṅgāya nadiyā sote opilāpeyyāsi. Taṃ kissa hetu? Ye uppajjissanti hi te, gahapati, tatonidānaṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā’’ti. Atha kho āyasmato raṭṭhapālassa purāṇadutiyikā paccekaṃ pādesu gahetvā āyasmantaṃ raṭṭhapālaṃ etadavocuṃ – ‘‘kīdisā nāma tā, ayyaputta, accharāyo yāsaṃ tvaṃ hetu brahmacariyaṃ carasī’’ti? ‘‘Na kho mayaṃ, bhaginī, accharānaṃ hetu brahmacariyaṃ carāmā’’ti. ‘‘Bhaginivādena no ayyaputto raṭṭhapālo samudācaratī’’ti tā tattheva mucchitā papatiṃsu. Atha kho āyasmā raṭṭhapālo pitaraṃ etadavoca – ‘‘sace, gahapati, bhojanaṃ dātabbaṃ, detha; mā no viheṭhethā’’ti. ‘‘Bhuñja, tāta raṭṭhapāla, niṭṭhitaṃ bhatta’’nti. Atha kho āyasmato raṭṭhapālassa pitā āyasmantaṃ raṭṭhapālaṃ paṇītena khādanīyena bhojanīyena sahatthā santappesi sampavāresi.

    ૩૦૨. અથ ખો આયસ્મા રટ્ઠપાલો ભુત્તાવી ઓનીતપત્તપાણી ઠિતકોવ ઇમા ગાથા અભાસિ –

    302. Atha kho āyasmā raṭṭhapālo bhuttāvī onītapattapāṇī ṭhitakova imā gāthā abhāsi –

    ‘‘પસ્સ ચિત્તીકતં બિમ્બં, અરુકાયં સમુસ્સિતં;

    ‘‘Passa cittīkataṃ bimbaṃ, arukāyaṃ samussitaṃ;

    આતુરં બહુસઙ્કપ્પં, યસ્સ નત્થિ ધુવં ઠિતિ.

    Āturaṃ bahusaṅkappaṃ, yassa natthi dhuvaṃ ṭhiti.

    ‘‘પસ્સ ચિત્તીકતં રૂપં, મણિના કુણ્ડલેન ચ;

    ‘‘Passa cittīkataṃ rūpaṃ, maṇinā kuṇḍalena ca;

    અટ્ઠિ તચેન ઓનદ્ધં, સહ વત્થેભિ સોભતિ.

    Aṭṭhi tacena onaddhaṃ, saha vatthebhi sobhati.

    ‘‘અલત્તકકતા પાદા, મુખં ચુણ્ણકમક્ખિતં;

    ‘‘Alattakakatā pādā, mukhaṃ cuṇṇakamakkhitaṃ;

    અલં બાલસ્સ મોહાય, નો ચ પારગવેસિનો.

    Alaṃ bālassa mohāya, no ca pāragavesino.

    ‘‘અટ્ઠાપદકતા કેસા, નેત્તા અઞ્જનમક્ખિતા;

    ‘‘Aṭṭhāpadakatā kesā, nettā añjanamakkhitā;

    અલં બાલસ્સ મોહાય, નો ચ પારગવેસિનો.

    Alaṃ bālassa mohāya, no ca pāragavesino.

    ‘‘અઞ્જનીવ નવા 39 ચિત્તા, પૂતિકાયો અલઙ્કતો;

    ‘‘Añjanīva navā 40 cittā, pūtikāyo alaṅkato;

    અલં બાલસ્સ મોહાય, નો ચ પારગવેસિનો.

    Alaṃ bālassa mohāya, no ca pāragavesino.

    ‘‘ઓદહિ મિગવો પાસં, નાસદા વાકરં મિગો;

    ‘‘Odahi migavo pāsaṃ, nāsadā vākaraṃ migo;

    ભુત્વા નિવાપં ગચ્છામ 41, કન્દન્તે મિગબન્ધકે’’તિ.

    Bhutvā nivāpaṃ gacchāma 42, kandante migabandhake’’ti.

    અથ ખો આયસ્મા રટ્ઠપાલો ઠિતકોવ ઇમા ગાથા ભાસિત્વા યેન રઞ્ઞો કોરબ્યસ્સ મિગચીરં તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા અઞ્ઞતરસ્મિં રુક્ખમૂલે દિવાવિહારં નિસીદિ.

    Atha kho āyasmā raṭṭhapālo ṭhitakova imā gāthā bhāsitvā yena rañño korabyassa migacīraṃ tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā aññatarasmiṃ rukkhamūle divāvihāraṃ nisīdi.

    ૩૦૩. અથ ખો રાજા કોરબ્યો મિગવં આમન્તેસિ – ‘‘સોધેહિ, સમ્મ મિગવ, મિગચીરં ઉય્યાનભૂમિં; ગચ્છામ સુભૂમિં દસ્સનાયા’’તિ. ‘‘એવં, દેવા’’તિ ખો મિગવો રઞ્ઞો કોરબ્યસ્સ પટિસ્સુત્વા મિગચીરં સોધેન્તો અદ્દસ આયસ્મન્તં રટ્ઠપાલં અઞ્ઞતરસ્મિં રુક્ખમૂલે દિવાવિહારં નિસિન્નં. દિસ્વાન યેન રાજા કોરબ્યો તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા રાજાનં કોરબ્યં એતદવોચ – ‘‘સુદ્ધં ખો તે, દેવ, મિગચીરં. અત્થિ ચેત્થ રટ્ઠપાલો નામ કુલપુત્તો ઇમસ્મિંયેવ થુલ્લકોટ્ઠિકે અગ્ગકુલસ્સ પુત્તો યસ્સ ત્વં અભિણ્હં કિત્તયમાનો અહોસિ, સો અઞ્ઞતરસ્મિં રુક્ખમૂલે દિવાવિહારં નિસિન્નો’’તિ. ‘‘તેન હિ, સમ્મ મિગવ, અલં દાનજ્જ ઉય્યાનભૂમિયા. તમેવ દાનિ મયં ભવન્તં રટ્ઠપાલં પયિરુપાસિસ્સામા’’તિ. અથ ખો રાજા કોરબ્યો ‘‘યં તત્થ ખાદનીયં ભોજનીયં પટિયત્તં તં સબ્બં વિસ્સજ્જેથા’’તિ વત્વા ભદ્રાનિ ભદ્રાનિ યાનાનિ યોજાપેત્વા ભદ્રં યાનં અભિરુહિત્વા ભદ્રેહિ ભદ્રેહિ યાનેહિ થુલ્લકોટ્ઠિકમ્હા નિય્યાસિ મહચ્ચરાજાનુભાવેન 43 આયસ્મન્તં રટ્ઠપાલં દસ્સનાય. યાવતિકા યાનસ્સ ભૂમિ યાનેન ગન્ત્વા યાના પચ્ચોરોહિત્વા પત્તિકોવ ઉસ્સટાય ઉસ્સટાય પરિસાય યેનાયસ્મા રટ્ઠપાલો તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા આયસ્મતા રટ્ઠપાલેન સદ્ધિં સમ્મોદિ. સમ્મોદનીયં કથં સારણીયં વીતિસારેત્વા એકમન્તં અટ્ઠાસિ. એકમન્તં ઠિતો ખો રાજા કોરબ્યો આયસ્મન્તં રટ્ઠપાલં એતદવોચ – ‘‘ઇધ ભવં રટ્ઠપાલ હત્થત્થરે 44 નિસીદતૂ’’તિ. ‘‘અલં, મહારાજ, નિસીદ ત્વં; નિસિન્નો અહં સકે આસને’’તિ. નિસીદિ રાજા કોરબ્યો પઞ્ઞત્તે આસને. નિસજ્જ ખો રાજા કોરબ્યો આયસ્મન્તં રટ્ઠપાલં એતદવોચ –

    303. Atha kho rājā korabyo migavaṃ āmantesi – ‘‘sodhehi, samma migava, migacīraṃ uyyānabhūmiṃ; gacchāma subhūmiṃ dassanāyā’’ti. ‘‘Evaṃ, devā’’ti kho migavo rañño korabyassa paṭissutvā migacīraṃ sodhento addasa āyasmantaṃ raṭṭhapālaṃ aññatarasmiṃ rukkhamūle divāvihāraṃ nisinnaṃ. Disvāna yena rājā korabyo tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā rājānaṃ korabyaṃ etadavoca – ‘‘suddhaṃ kho te, deva, migacīraṃ. Atthi cettha raṭṭhapālo nāma kulaputto imasmiṃyeva thullakoṭṭhike aggakulassa putto yassa tvaṃ abhiṇhaṃ kittayamāno ahosi, so aññatarasmiṃ rukkhamūle divāvihāraṃ nisinno’’ti. ‘‘Tena hi, samma migava, alaṃ dānajja uyyānabhūmiyā. Tameva dāni mayaṃ bhavantaṃ raṭṭhapālaṃ payirupāsissāmā’’ti. Atha kho rājā korabyo ‘‘yaṃ tattha khādanīyaṃ bhojanīyaṃ paṭiyattaṃ taṃ sabbaṃ vissajjethā’’ti vatvā bhadrāni bhadrāni yānāni yojāpetvā bhadraṃ yānaṃ abhiruhitvā bhadrehi bhadrehi yānehi thullakoṭṭhikamhā niyyāsi mahaccarājānubhāvena 45 āyasmantaṃ raṭṭhapālaṃ dassanāya. Yāvatikā yānassa bhūmi yānena gantvā yānā paccorohitvā pattikova ussaṭāya ussaṭāya parisāya yenāyasmā raṭṭhapālo tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmatā raṭṭhapālena saddhiṃ sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ aṭṭhāsi. Ekamantaṃ ṭhito kho rājā korabyo āyasmantaṃ raṭṭhapālaṃ etadavoca – ‘‘idha bhavaṃ raṭṭhapāla hatthatthare 46 nisīdatū’’ti. ‘‘Alaṃ, mahārāja, nisīda tvaṃ; nisinno ahaṃ sake āsane’’ti. Nisīdi rājā korabyo paññatte āsane. Nisajja kho rājā korabyo āyasmantaṃ raṭṭhapālaṃ etadavoca –

    ૩૦૪. ‘‘ચત્તારિમાનિ, ભો રટ્ઠપાલ, પારિજુઞ્ઞાનિ યેહિ પારિજુઞ્ઞેહિ સમન્નાગતા ઇધેકચ્ચે કેસમસ્સું ઓહારેત્વા કાસાયાનિ વત્થાનિ અચ્છાદેત્વા અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજન્તિ. કતમાનિ ચત્તારિ? જરાપારિજુઞ્ઞં, બ્યાધિપારિજુઞ્ઞં, ભોગપારિજુઞ્ઞં, ઞાતિપારિજુઞ્ઞં. કતમઞ્ચ, ભો રટ્ઠપાલ, જરાપારિજુઞ્ઞં? ઇધ, ભો રટ્ઠપાલ , એકચ્ચો જિણ્ણો હોતિ વુડ્ઢો મહલ્લકો અદ્ધગતો વયોઅનુપ્પત્તો. સો ઇતિ પટિસઞ્ચિક્ખતિ – ‘અહં ખોમ્હિ એતરહિ જિણ્ણો વુડ્ઢો મહલ્લકો અદ્ધગતો વયોઅનુપ્પત્તો. ન ખો પન મયા સુકરં અનધિગતં વા ભોગં અધિગન્તું અધિગતં વા ભોગં ફાતિં કાતું 47. યંનૂનાહં કેસમસ્સું ઓહારેત્વા કાસાયાનિ વત્થાનિ અચ્છાદેત્વા અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજેય્ય’ન્તિ. સો તેન જરાપારિજુઞ્ઞેન સમન્નાગતો કેસમસ્સું ઓહારેત્વા કાસાયાનિ વત્થાનિ અચ્છાદેત્વા અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજતિ. ઇદં વુચ્ચતિ, ભો રટ્ઠપાલ, જરાપારિજુઞ્ઞં. ભવં ખો પન રટ્ઠપાલો એતરહિ દહરો યુવા સુસુકાળકેસો ભદ્રેન યોબ્બનેન સમન્નાગતો પઠમેન વયસા. તં ભોતો રટ્ઠપાલસ્સ જરાપારિજુઞ્ઞં નત્થિ. કિં ભવં રટ્ઠપાલો ઞત્વા વા દિસ્વા વા સુત્વા વા અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજિતો?

    304. ‘‘Cattārimāni, bho raṭṭhapāla, pārijuññāni yehi pārijuññehi samannāgatā idhekacce kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajanti. Katamāni cattāri? Jarāpārijuññaṃ, byādhipārijuññaṃ, bhogapārijuññaṃ, ñātipārijuññaṃ. Katamañca, bho raṭṭhapāla, jarāpārijuññaṃ? Idha, bho raṭṭhapāla , ekacco jiṇṇo hoti vuḍḍho mahallako addhagato vayoanuppatto. So iti paṭisañcikkhati – ‘ahaṃ khomhi etarahi jiṇṇo vuḍḍho mahallako addhagato vayoanuppatto. Na kho pana mayā sukaraṃ anadhigataṃ vā bhogaṃ adhigantuṃ adhigataṃ vā bhogaṃ phātiṃ kātuṃ 48. Yaṃnūnāhaṃ kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajeyya’nti. So tena jarāpārijuññena samannāgato kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajati. Idaṃ vuccati, bho raṭṭhapāla, jarāpārijuññaṃ. Bhavaṃ kho pana raṭṭhapālo etarahi daharo yuvā susukāḷakeso bhadrena yobbanena samannāgato paṭhamena vayasā. Taṃ bhoto raṭṭhapālassa jarāpārijuññaṃ natthi. Kiṃ bhavaṃ raṭṭhapālo ñatvā vā disvā vā sutvā vā agārasmā anagāriyaṃ pabbajito?

    ‘‘કતમઞ્ચ, ભો રટ્ઠપાલ, બ્યાધિપારિજુઞ્ઞં? ઇધ, ભો રટ્ઠપાલ, એકચ્ચો આબાધિકો હોતિ દુક્ખિતો બાળ્હગિલાનો. સો ઇતિ પટિસઞ્ચિક્ખતિ – ‘અહં ખોમ્હિ એતરહિ આબાધિકો દુક્ખિતો બાળ્હગિલાનો. ન ખો પન મયા સુકરં અનધિગતં વા ભોગં અધિગન્તું અધિગતં વા ભોગં ફાતિં કાતું . યંનૂનાહં કેસમસ્સું ઓહારેત્વા કાસાયાનિ વત્થાનિ અચ્છાદેત્વા અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજેય્ય’ન્તિ. સો તેન બ્યાધિપારિજુઞ્ઞેન સમન્નાગતો કેસમસ્સું ઓહારેત્વા કાસાયાનિ વત્થાનિ અચ્છાદેત્વા અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજતિ. ઇદં વુચ્ચતિ, ભો રટ્ઠપાલ, બ્યાધિપારિજુઞ્ઞં. ભવં ખો પન રટ્ઠપાલો એતરહિ અપ્પાબાધો અપ્પાતઙ્કો સમવેપાકિનિયા ગહણિયા સમન્નાગતો નાતિસીતાય નાચ્ચુણ્હાય. તં ભોતો રટ્ઠપાલસ્સ બ્યાધિપારિજુઞ્ઞં નત્થિ. કિં ભવં રટ્ઠપાલો ઞત્વા વા દિસ્વા વા સુત્વા વા અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજિતો?

    ‘‘Katamañca, bho raṭṭhapāla, byādhipārijuññaṃ? Idha, bho raṭṭhapāla, ekacco ābādhiko hoti dukkhito bāḷhagilāno. So iti paṭisañcikkhati – ‘ahaṃ khomhi etarahi ābādhiko dukkhito bāḷhagilāno. Na kho pana mayā sukaraṃ anadhigataṃ vā bhogaṃ adhigantuṃ adhigataṃ vā bhogaṃ phātiṃ kātuṃ . Yaṃnūnāhaṃ kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajeyya’nti. So tena byādhipārijuññena samannāgato kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajati. Idaṃ vuccati, bho raṭṭhapāla, byādhipārijuññaṃ. Bhavaṃ kho pana raṭṭhapālo etarahi appābādho appātaṅko samavepākiniyā gahaṇiyā samannāgato nātisītāya nāccuṇhāya. Taṃ bhoto raṭṭhapālassa byādhipārijuññaṃ natthi. Kiṃ bhavaṃ raṭṭhapālo ñatvā vā disvā vā sutvā vā agārasmā anagāriyaṃ pabbajito?

    ‘‘કતમઞ્ચ , ભો રટ્ઠપાલ, ભોગપારિજુઞ્ઞં? ઇધ, ભો રટ્ઠપાલ, એકચ્ચો અડ્ઢો હોતિ મહદ્ધનો મહાભોગો. તસ્સ તે ભોગા અનુપુબ્બેન પરિક્ખયં ગચ્છન્તિ. સો ઇતિ પટિસઞ્ચિક્ખતિ – ‘અહં ખો પુબ્બે અડ્ઢો અહોસિં મહદ્ધનો મહાભોગો. તસ્સ મે તે ભોગા અનુપુબ્બેન પરિક્ખયં ગતા. ન ખો પન મયા સુકરં અનધિગતં વા ભોગં અધિગન્તું અધિગતં વા ભોગં ફાતિં કાતું. યંનૂનાહં કેસમસ્સું ઓહારેત્વા કાસાયાનિ વત્થાનિ અચ્છાદેત્વા અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજેય્ય’ન્તિ. સો તેન ભોગપારિજુઞ્ઞેન સમન્નાગતો કેસમસ્સું ઓહારેત્વા કાસાયાનિ વત્થાનિ અચ્છાદેત્વા અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજતિ. ઇદં વુચ્ચતિ, ભો રટ્ઠપાલ, ભોગપારિજુઞ્ઞં. ભવં ખો પન રટ્ઠપાલો ઇમસ્મિંયેવ થુલ્લકોટ્ઠિકે અગ્ગકુલસ્સ પુત્તો. તં ભોતો રટ્ઠપાલસ્સ ભોગપારિજુઞ્ઞં નત્થિ. કિં ભવં રટ્ઠપાલો ઞત્વા વા દિસ્વા વા સુત્વા વા અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજિતો?

    ‘‘Katamañca , bho raṭṭhapāla, bhogapārijuññaṃ? Idha, bho raṭṭhapāla, ekacco aḍḍho hoti mahaddhano mahābhogo. Tassa te bhogā anupubbena parikkhayaṃ gacchanti. So iti paṭisañcikkhati – ‘ahaṃ kho pubbe aḍḍho ahosiṃ mahaddhano mahābhogo. Tassa me te bhogā anupubbena parikkhayaṃ gatā. Na kho pana mayā sukaraṃ anadhigataṃ vā bhogaṃ adhigantuṃ adhigataṃ vā bhogaṃ phātiṃ kātuṃ. Yaṃnūnāhaṃ kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajeyya’nti. So tena bhogapārijuññena samannāgato kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajati. Idaṃ vuccati, bho raṭṭhapāla, bhogapārijuññaṃ. Bhavaṃ kho pana raṭṭhapālo imasmiṃyeva thullakoṭṭhike aggakulassa putto. Taṃ bhoto raṭṭhapālassa bhogapārijuññaṃ natthi. Kiṃ bhavaṃ raṭṭhapālo ñatvā vā disvā vā sutvā vā agārasmā anagāriyaṃ pabbajito?

    ‘‘કતમઞ્ચ , ભો રટ્ઠપાલ, ઞાતિપારિજુઞ્ઞં? ઇધ, ભો રટ્ઠપાલ, એકચ્ચસ્સ બહૂ હોન્તિ મિત્તામચ્ચા ઞાતિસાલોહિતા. તસ્સ તે ઞાતકા અનુપુબ્બેન પરિક્ખયં ગચ્છન્તિ. સો ઇતિ પટિસઞ્ચિક્ખતિ – ‘મમં ખો પુબ્બે બહૂ અહેસું મિત્તામચ્ચા ઞાતિસાલોહિતા. તસ્સ મે તે અનુપુબ્બેન પરિક્ખયં ગતા. ન ખો પન મયા સુકરં અનધિગતં વા ભોગં અધિગન્તું અધિગતં વા ભોગં ફાતિં કાતું. યંનૂનાહં કેસમસ્સું ઓહારેત્વા કાસાયાનિ વત્થાનિ અચ્છાદેત્વા અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજેય્ય’ન્તિ. સો તેન ઞાતિપારિજુઞ્ઞેન સમન્નાગતો કેસમસ્સું ઓહારેત્વા કાસાયાનિ વત્થાનિ અચ્છાદેત્વા અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજતિ. ઇદં વુચ્ચતિ, ભો રટ્ઠપાલ, ઞાતિપારિજુઞ્ઞં. ભોતો ખો પન રટ્ઠપાલસ્સ ઇમસ્મિંયેવ થુલ્લકોટ્ઠિકે બહૂ મિત્તામચ્ચા ઞાતિસાલોહિતા. તં ભોતો રટ્ઠપાલસ્સ ઞાતિપારિજુઞ્ઞં નત્થિ. કિં ભવં રટ્ઠપાલો ઞત્વા વા દિસ્વા વા સુત્વા વા અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજિતો?

    ‘‘Katamañca , bho raṭṭhapāla, ñātipārijuññaṃ? Idha, bho raṭṭhapāla, ekaccassa bahū honti mittāmaccā ñātisālohitā. Tassa te ñātakā anupubbena parikkhayaṃ gacchanti. So iti paṭisañcikkhati – ‘mamaṃ kho pubbe bahū ahesuṃ mittāmaccā ñātisālohitā. Tassa me te anupubbena parikkhayaṃ gatā. Na kho pana mayā sukaraṃ anadhigataṃ vā bhogaṃ adhigantuṃ adhigataṃ vā bhogaṃ phātiṃ kātuṃ. Yaṃnūnāhaṃ kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajeyya’nti. So tena ñātipārijuññena samannāgato kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajati. Idaṃ vuccati, bho raṭṭhapāla, ñātipārijuññaṃ. Bhoto kho pana raṭṭhapālassa imasmiṃyeva thullakoṭṭhike bahū mittāmaccā ñātisālohitā. Taṃ bhoto raṭṭhapālassa ñātipārijuññaṃ natthi. Kiṃ bhavaṃ raṭṭhapālo ñatvā vā disvā vā sutvā vā agārasmā anagāriyaṃ pabbajito?

    ‘‘ઇમાનિ ખો, ભો રટ્ઠપાલ, ચત્તારિ પારિજુઞ્ઞાનિ, યેહિ પારિજુઞ્ઞેહિ સમન્નાગતા ઇધેકચ્ચે કેસમસ્સું ઓહારેત્વા કાસાયાનિ વત્થાનિ અચ્છાદેત્વા અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજન્તિ. તાનિ ભોતો રટ્ઠપાલસ્સ નત્થિ. કિં ભવં રટ્ઠપાલો ઞત્વા વા દિસ્વા વા સુત્વા વા અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજિતો’’તિ?

    ‘‘Imāni kho, bho raṭṭhapāla, cattāri pārijuññāni, yehi pārijuññehi samannāgatā idhekacce kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajanti. Tāni bhoto raṭṭhapālassa natthi. Kiṃ bhavaṃ raṭṭhapālo ñatvā vā disvā vā sutvā vā agārasmā anagāriyaṃ pabbajito’’ti?

    ૩૦૫. ‘‘અત્થિ ખો, મહારાજ, તેન ભગવતા જાનતા પસ્સતા અરહતા સમ્માસમ્બુદ્ધેન ચત્તારો ધમ્મુદ્દેસા ઉદ્દિટ્ઠા, યે અહં 49 ઞત્વા ચ દિસ્વા ચ સુત્વા ચ અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજિતો. કતમે ચત્તારો? ‘ઉપનિય્યતિ લોકો અદ્ધુવો’તિ ખો, મહારાજ, તેન ભગવતા જાનતા પસ્સતા અરહતા સમ્માસમ્બુદ્ધેન પઠમો ધમ્મુદ્દેસો ઉદ્દિટ્ઠો, યમહં ઞત્વા ચ દિસ્વા સુત્વા ચ અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજિતો. ‘અતાણો લોકો અનભિસ્સરો’તિ ખો, મહારાજ, તેન ભગવતા જાનતા પસ્સતા અરહતા સમ્માસમ્બુદ્ધેન દુતિયો ધમ્મુદ્દેસો ઉદ્દિટ્ઠો, યમહં ઞત્વા ચ દિસ્વા સુત્વા ચ અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજિતો. ‘અસ્સકો લોકો, સબ્બં પહાય ગમનીય’ન્તિ ખો, મહારાજ, તેન ભગવતા જાનતા પસ્સતા અરહતા સમ્માસમ્બુદ્ધેન તતિયો ધમ્મુદ્દેસો ઉદ્દિટ્ઠો, યમહં ઞત્વા ચ દિસ્વા સુત્વા ચ અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજિતો. ‘ઊનો લોકો અતિત્તો તણ્હાદાસો’તિ ખો, મહારાજ, તેન ભગવતા જાનતા પસ્સતા અરહતા સમ્માસમ્બુદ્ધેન ચતુત્થો ધમ્મુદ્દેસો ઉદ્દિટ્ઠો, યમહં ઞત્વા ચ દિસ્વા સુત્વા ચ અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજિતો. ઇમે ખો, મહારાજ, તેન ભગવતા જાનતા પસ્સતા અરહતા સમ્માસમ્બુદ્ધેન ચત્તારો ધમ્મુદ્દેસા ઉદ્દિટ્ઠા, યે અહં ઞત્વા ચ દિસ્વા સુત્વા ચ અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજિતો’’તિ.

    305. ‘‘Atthi kho, mahārāja, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena cattāro dhammuddesā uddiṭṭhā, ye ahaṃ 50 ñatvā ca disvā ca sutvā ca agārasmā anagāriyaṃ pabbajito. Katame cattāro? ‘Upaniyyati loko addhuvo’ti kho, mahārāja, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena paṭhamo dhammuddeso uddiṭṭho, yamahaṃ ñatvā ca disvā sutvā ca agārasmā anagāriyaṃ pabbajito. ‘Atāṇo loko anabhissaro’ti kho, mahārāja, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena dutiyo dhammuddeso uddiṭṭho, yamahaṃ ñatvā ca disvā sutvā ca agārasmā anagāriyaṃ pabbajito. ‘Assako loko, sabbaṃ pahāya gamanīya’nti kho, mahārāja, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena tatiyo dhammuddeso uddiṭṭho, yamahaṃ ñatvā ca disvā sutvā ca agārasmā anagāriyaṃ pabbajito. ‘Ūno loko atitto taṇhādāso’ti kho, mahārāja, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena catuttho dhammuddeso uddiṭṭho, yamahaṃ ñatvā ca disvā sutvā ca agārasmā anagāriyaṃ pabbajito. Ime kho, mahārāja, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena cattāro dhammuddesā uddiṭṭhā, ye ahaṃ ñatvā ca disvā sutvā ca agārasmā anagāriyaṃ pabbajito’’ti.

    ૩૦૬. ‘‘‘ઉપનિય્યતિ લોકો અદ્ધુવો’તિ – ભવં રટ્ઠપાલો આહ. ઇમસ્સ , ભો રટ્ઠપાલ, ભાસિતસ્સ કથં અત્થો દટ્ઠબ્બો’’તિ? ‘‘તં કિં મઞ્ઞસિ, મહારાજ, ત્વં વીસતિવસ્સુદ્દેસિકોપિ પણ્ણવીસતિવસ્સુદ્દેસિકોપિ હત્થિસ્મિમ્પિ કતાવી અસ્સસ્મિમ્પિ કતાવી રથસ્મિમ્પિ કતાવી ધનુસ્મિમ્પિ કતાવી થરુસ્મિમ્પિ કતાવી ઊરુબલી બાહુબલી અલમત્તો સઙ્ગામાવચરો’’તિ? ‘‘અહોસિં અહં, ભો રટ્ઠપાલ, વીસતિવસ્સુદ્દેસિકોપિ પણ્ણવીસતિવસ્સુદ્દેસિકોપિ હત્થિસ્મિમ્પિ કતાવી અસ્સસ્મિમ્પિ કતાવી રથસ્મિમ્પિ કતાવી ધનુસ્મિમ્પિ કતાવી થરુસ્મિમ્પિ કતાવી ઊરુબલી બાહુબલી અલમત્તો સઙ્ગામાવચરો. અપ્પેકદાહં, ભો રટ્ઠપાલ, ઇદ્ધિમાવ મઞ્ઞે ન 51 અત્તનો બલેન સમસમં સમનુપસ્સામી’’તિ. ‘‘તં કિં મઞ્ઞસિ, મહારાજ, એવમેવ ત્વં એતરહિ ઊરુબલી બાહુબલી અલમત્તો સઙ્ગામાવચરો’’તિ? ‘‘નો હિદં, ભો રટ્ઠપાલ. એતરહિ જિણ્ણો વુડ્ઢો મહલ્લકો અદ્ધગતો વયોઅનુપ્પત્તો આસીતિકો મે વયો વત્તતિ. અપ્પેકદાહં, ભો રટ્ઠપાલ, ‘ઇધ પાદં કરિસ્સામી’તિ અઞ્ઞેનેવ પાદં કરોમી’’તિ. ‘‘ઇદં ખો તં, મહારાજ, તેન ભગવતા જાનતા પસ્સતા અરહતા સમ્માસમ્બુદ્ધેન સન્ધાય ભાસિતં – ‘ઉપનિય્યતિ લોકો અદ્ધુવો’તિ, યમહં ઞત્વા ચ દિસ્વા સુત્વા ચ અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજિતો’’તિ. ‘‘અચ્છરિયં, ભો રટ્ઠપાલ, અબ્ભુતં, ભો રટ્ઠપાલ! યાવ સુભાસિતં ચિદં તેન ભગવતા જાનતા પસ્સતા અરહતા સમ્માસમ્બુદ્ધેન – ‘ઉપનિય્યતિ લોકો અદ્ધુવો’તિ. ઉપનિય્યતિ હિ , ભો રટ્ઠપાલ, લોકો અદ્ધુવો.

    306. ‘‘‘Upaniyyati loko addhuvo’ti – bhavaṃ raṭṭhapālo āha. Imassa , bho raṭṭhapāla, bhāsitassa kathaṃ attho daṭṭhabbo’’ti? ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, mahārāja, tvaṃ vīsativassuddesikopi paṇṇavīsativassuddesikopi hatthismimpi katāvī assasmimpi katāvī rathasmimpi katāvī dhanusmimpi katāvī tharusmimpi katāvī ūrubalī bāhubalī alamatto saṅgāmāvacaro’’ti? ‘‘Ahosiṃ ahaṃ, bho raṭṭhapāla, vīsativassuddesikopi paṇṇavīsativassuddesikopi hatthismimpi katāvī assasmimpi katāvī rathasmimpi katāvī dhanusmimpi katāvī tharusmimpi katāvī ūrubalī bāhubalī alamatto saṅgāmāvacaro. Appekadāhaṃ, bho raṭṭhapāla, iddhimāva maññe na 52 attano balena samasamaṃ samanupassāmī’’ti. ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, mahārāja, evameva tvaṃ etarahi ūrubalī bāhubalī alamatto saṅgāmāvacaro’’ti? ‘‘No hidaṃ, bho raṭṭhapāla. Etarahi jiṇṇo vuḍḍho mahallako addhagato vayoanuppatto āsītiko me vayo vattati. Appekadāhaṃ, bho raṭṭhapāla, ‘idha pādaṃ karissāmī’ti aññeneva pādaṃ karomī’’ti. ‘‘Idaṃ kho taṃ, mahārāja, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena sandhāya bhāsitaṃ – ‘upaniyyati loko addhuvo’ti, yamahaṃ ñatvā ca disvā sutvā ca agārasmā anagāriyaṃ pabbajito’’ti. ‘‘Acchariyaṃ, bho raṭṭhapāla, abbhutaṃ, bho raṭṭhapāla! Yāva subhāsitaṃ cidaṃ tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena – ‘upaniyyati loko addhuvo’ti. Upaniyyati hi , bho raṭṭhapāla, loko addhuvo.

    ‘‘સંવિજ્જન્તે ખો, ભો રટ્ઠપાલ, ઇમસ્મિં રાજકુલે હત્થિકાયાપિ અસ્સકાયાપિ રથકાયાપિ પત્તિકાયાપિ, અમ્હાકં આપદાસુ પરિયોધાય વત્તિસ્સન્તિ. ‘અતાણો લોકો અનભિસ્સરો’તિ – ભવં રટ્ઠપાલો આહ. ઇમસ્સ પન, ભો રટ્ઠપાલ, ભાસિતસ્સ કથં અત્થો દટ્ઠબ્બો’’તિ? ‘‘તં કિં મઞ્ઞસિ, મહારાજ, અત્થિ તે કોચિ અનુસાયિકો આબાધો’’તિ? ‘‘અત્થિ મે, ભો રટ્ઠપાલ, અનુસાયિકો આબાધો. અપ્પેકદા મં, ભો રટ્ઠપાલ, મિત્તામચ્ચા ઞાતિસાલોહિતા પરિવારેત્વા ઠિતા હોન્તિ – ‘ઇદાનિ રાજા કોરબ્યો કાલં કરિસ્સતિ, ઇદાનિ રાજા કોરબ્યો કાલં કરિસ્સતી’’’તિ. ‘‘તં કિં મઞ્ઞસિ, મહારાજ, લભસિ ત્વં તે મિત્તામચ્ચે ઞાતિસાલોહિતે – ‘આયન્તુ મે ભોન્તો મિત્તામચ્ચા ઞાતિસાલોહિતા, સબ્બેવ સન્તા ઇમં વેદનં સંવિભજથ, યથાહં લહુકતરિકં વેદનં વેદિયેય્ય’ન્તિ – ઉદાહુ ત્વંયેવ તં વેદનં વેદિયસી’’તિ? ‘‘નાહં, ભો રટ્ઠપાલ, લભામિ તે મિત્તામચ્ચે ઞાતિસાલોહિતે – ‘આયન્તુ મે ભોન્તો મિત્તામચ્ચા ઞાતિસાલોહિતા, સબ્બેવ સન્તા ઇમં વેદનં સંવિભજથ, યથાહં લહુકતરિકં વેદનં વેદિયેય્ય’ન્તિ. અથ ખો અહમેવ તં વેદનં વેદિયામી’’તિ. ‘‘ઇદં ખો તં, મહારાજ, તેન ભગવતા જાનતા પસ્સતા અરહતા સમ્માસમ્બુદ્ધેન સન્ધાય ભાસિતં – ‘અતાણો લોકો અનભિસ્સરો’તિ, યમહં ઞત્વા ચ દિસ્વા સુત્વા ચ અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજિતો’’તિ. ‘‘અચ્છરિયં, ભો રટ્ઠપાલ, અબ્ભુતં, ભો રટ્ઠપાલ! યાવ સુભાસિતં ચિદં તેન ભગવતા જાનતા પસ્સતા અરહતા સમ્માસમ્બુદ્ધેન – ‘અતાણો લોકો અનભિસ્સરો’તિ. અતાણો હિ, ભો રટ્ઠપાલ, લોકો અનભિસ્સરો.

    ‘‘Saṃvijjante kho, bho raṭṭhapāla, imasmiṃ rājakule hatthikāyāpi assakāyāpi rathakāyāpi pattikāyāpi, amhākaṃ āpadāsu pariyodhāya vattissanti. ‘Atāṇo loko anabhissaro’ti – bhavaṃ raṭṭhapālo āha. Imassa pana, bho raṭṭhapāla, bhāsitassa kathaṃ attho daṭṭhabbo’’ti? ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, mahārāja, atthi te koci anusāyiko ābādho’’ti? ‘‘Atthi me, bho raṭṭhapāla, anusāyiko ābādho. Appekadā maṃ, bho raṭṭhapāla, mittāmaccā ñātisālohitā parivāretvā ṭhitā honti – ‘idāni rājā korabyo kālaṃ karissati, idāni rājā korabyo kālaṃ karissatī’’’ti. ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, mahārāja, labhasi tvaṃ te mittāmacce ñātisālohite – ‘āyantu me bhonto mittāmaccā ñātisālohitā, sabbeva santā imaṃ vedanaṃ saṃvibhajatha, yathāhaṃ lahukatarikaṃ vedanaṃ vediyeyya’nti – udāhu tvaṃyeva taṃ vedanaṃ vediyasī’’ti? ‘‘Nāhaṃ, bho raṭṭhapāla, labhāmi te mittāmacce ñātisālohite – ‘āyantu me bhonto mittāmaccā ñātisālohitā, sabbeva santā imaṃ vedanaṃ saṃvibhajatha, yathāhaṃ lahukatarikaṃ vedanaṃ vediyeyya’nti. Atha kho ahameva taṃ vedanaṃ vediyāmī’’ti. ‘‘Idaṃ kho taṃ, mahārāja, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena sandhāya bhāsitaṃ – ‘atāṇo loko anabhissaro’ti, yamahaṃ ñatvā ca disvā sutvā ca agārasmā anagāriyaṃ pabbajito’’ti. ‘‘Acchariyaṃ, bho raṭṭhapāla, abbhutaṃ, bho raṭṭhapāla! Yāva subhāsitaṃ cidaṃ tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena – ‘atāṇo loko anabhissaro’ti. Atāṇo hi, bho raṭṭhapāla, loko anabhissaro.

    ‘‘સંવિજ્જતિ ખો, ભો રટ્ઠપાલ, ઇમસ્મિં રાજકુલે પહૂતં હિરઞ્ઞસુવણ્ણં ભૂમિગતઞ્ચ વેહાસગતઞ્ચ. ‘અસ્સકો લોકો, સબ્બં પહાય ગમનીય’ન્તિ – ભવં રટ્ઠપાલો આહ. ઇમસ્સ પન, ભો રટ્ઠપાલ, ભાસિતસ્સ કથં અત્થો દટ્ઠબ્બો’’તિ? ‘‘તં કિં મઞ્ઞસિ, મહારાજ, યથા ત્વં એતરહિ પઞ્ચહિ કામગુણેહિ સમપ્પિતો સમઙ્ગીભૂતો પરિચારેસિ, લચ્છસિ ત્વં પરત્થાપિ – ‘એવમેવાહં ઇમેહેવ પઞ્ચહિ કામગુણેહિ સમપ્પિતો સમઙ્ગીભૂતો પરિચારેમી’તિ, ઉદાહુ અઞ્ઞે ઇમં ભોગં પટિપજ્જિસ્સન્તિ, ત્વં પન યથાકમ્મં ગમિસ્સસી’’તિ? ‘‘યથાહં, ભો રટ્ઠપાલ, એતરહિ પઞ્ચહિ કામગુણેહિ સમપ્પિતો સમઙ્ગીભૂતો પરિચારેમિ, નાહં લચ્છામિ પરત્થાપિ – ‘એવમેવ ઇમેહેવ પઞ્ચહિ કામગુણેહિ સમપ્પિતો સમઙ્ગીભૂતો પરિચારેમી’તિ. અથ ખો અઞ્ઞે ઇમં ભોગં પટિપજ્જિસ્સન્તિ; અહં પન યથાકમ્મં ગમિસ્સામી’’તિ. ‘‘ઇદં ખો તં, મહારાજ, તેન ભગવતા જાનતા પસ્સતા અરહતા સમ્માસમ્બુદ્ધેન સન્ધાય ભાસિતં – ‘અસ્સકો લોકો, સબ્બં પહાય ગમનીય’ન્તિ, યમહં ઞત્વા ચ દિસ્વા ચ સુત્વા ચ અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજિતો’’તિ. ‘‘અચ્છરિયં, ભો રટ્ઠપાલ, અબ્ભુતં, ભો રટ્ઠપાલ! યાવ સુભાસિતં ચિદં તેન ભગવતા જાનતા પસ્સતા અરહતા સમ્માસમ્બુદ્ધેન – ‘અસ્સકો લોકો , સબ્બં પહાય ગમનીય’ન્તિ . અસ્સકો હિ, ભો રટ્ઠપાલ, લોકો સબ્બં પહાય ગમનીયં.

    ‘‘Saṃvijjati kho, bho raṭṭhapāla, imasmiṃ rājakule pahūtaṃ hiraññasuvaṇṇaṃ bhūmigatañca vehāsagatañca. ‘Assako loko, sabbaṃ pahāya gamanīya’nti – bhavaṃ raṭṭhapālo āha. Imassa pana, bho raṭṭhapāla, bhāsitassa kathaṃ attho daṭṭhabbo’’ti? ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, mahārāja, yathā tvaṃ etarahi pañcahi kāmaguṇehi samappito samaṅgībhūto paricāresi, lacchasi tvaṃ paratthāpi – ‘evamevāhaṃ imeheva pañcahi kāmaguṇehi samappito samaṅgībhūto paricāremī’ti, udāhu aññe imaṃ bhogaṃ paṭipajjissanti, tvaṃ pana yathākammaṃ gamissasī’’ti? ‘‘Yathāhaṃ, bho raṭṭhapāla, etarahi pañcahi kāmaguṇehi samappito samaṅgībhūto paricāremi, nāhaṃ lacchāmi paratthāpi – ‘evameva imeheva pañcahi kāmaguṇehi samappito samaṅgībhūto paricāremī’ti. Atha kho aññe imaṃ bhogaṃ paṭipajjissanti; ahaṃ pana yathākammaṃ gamissāmī’’ti. ‘‘Idaṃ kho taṃ, mahārāja, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena sandhāya bhāsitaṃ – ‘assako loko, sabbaṃ pahāya gamanīya’nti, yamahaṃ ñatvā ca disvā ca sutvā ca agārasmā anagāriyaṃ pabbajito’’ti. ‘‘Acchariyaṃ, bho raṭṭhapāla, abbhutaṃ, bho raṭṭhapāla! Yāva subhāsitaṃ cidaṃ tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena – ‘assako loko , sabbaṃ pahāya gamanīya’nti . Assako hi, bho raṭṭhapāla, loko sabbaṃ pahāya gamanīyaṃ.

    ‘‘‘ઊનો લોકો અતિત્તો તણ્હાદાસો’તિ – ભવં રટ્ઠપાલો આહ. ઇમસ્સ, ભો રટ્ઠપાલ, ભાસિતસ્સ કથં અત્થો દટ્ઠબ્બો’’તિ? ‘‘તં કિં મઞ્ઞસિ, મહારાજ, ફીતં કુરું અજ્ઝાવસસી’’તિ? ‘‘એવં, ભો રટ્ઠપાલ, ફીતં કુરું અજ્ઝાવસામી’’તિ. ‘‘તં કિં મઞ્ઞસિ, મહારાજ, ઇધ પુરિસો આગચ્છેય્ય પુરત્થિમાય દિસાય સદ્ધાયિકો પચ્ચયિકો. સો તં ઉપસઙ્કમિત્વા એવં વદેય્ય – ‘યગ્ઘે, મહારાજ, જાનેય્યાસિ, અહં આગચ્છામિ પુરત્થિમાય દિસાય? તત્થદ્દસં મહન્તં જનપદં ઇદ્ધઞ્ચેવ ફીતઞ્ચ બહુજનં આકિણ્ણમનુસ્સં. બહૂ તત્થ હત્થિકાયા અસ્સકાયા રથકાયા પત્તિકાયા; બહુ તત્થ ધનધઞ્ઞં 53; બહુ તત્થ હિરઞ્ઞસુવણ્ણં અકતઞ્ચેવ કતઞ્ચ; બહુ તત્થ ઇત્થિપરિગ્ગહો. સક્કા ચ તાવતકેનેવ બલમત્તેન 54 અભિવિજિનિતું. અભિવિજિન, મહારાજા’તિ, કિન્તિ નં કરેય્યાસી’’તિ? ‘‘તમ્પિ મયં, ભો રટ્ઠપાલ, અભિવિજિય અજ્ઝાવસેય્યામા’’તિ. ‘‘તં કિં મઞ્ઞસિ, મહારાજ, ઇધ પુરિસો આગચ્છેય્ય પચ્છિમાય દિસાય… ઉત્તરાય દિસાય… દક્ખિણાય દિસાય… પરસમુદ્દતો સદ્ધાયિકો પચ્ચયિકો. સો તં ઉપસઙ્કમિત્વા એવં વદેય્ય – ‘યગ્ઘે, મહારાજ, જાનેય્યાસિ, અહં આગચ્છામિ પરસમુદ્દતો? તત્થદ્દસં મહન્તં જનપદં ઇદ્ધઞ્ચેવ ફીતઞ્ચ બહુજનં આકિણ્ણમનુસ્સં. બહૂ તત્થ હત્થિકાયા અસ્સકાયા રથકાયા પત્તિકાયા; બહુ તત્થ ધનધઞ્ઞં; બહુ તત્થ હિરઞ્ઞસુવણ્ણં અકતઞ્ચેવ કતઞ્ચ; બહુ તત્થ ઇત્થિપરિગ્ગહો. સક્કા ચ તાવતકેનેવ બલમત્તેન અભિવિજિનિતું. અભિવિજિન, મહારાજા’તિ, કિન્તિ નં કરેય્યાસી’’તિ? ‘‘તમ્પિ મયં, ભો રટ્ઠપાલ, અભિવિજિય અજ્ઝાવસેય્યામા’’તિ. ‘‘ઇદં ખો તં, મહારાજ, તેન ભગવતા જાનતા પસ્સતા અરહતા સમ્માસમ્બુદ્ધેન સન્ધાય ભાસિતં – ‘ઊનો લોકો અતિત્તો તણ્હાદાસો’તિ, યમહં ઞત્વા ચ દિસ્વા સુત્વા ચ અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજિતો’’તિ. ‘‘અચ્છરિયં, ભો રટ્ઠપાલ, અબ્ભુતં, ભો રટ્ઠપાલ! યાવ સુભાસિતં ચિદં તેન ભગવતા જાનતા પસ્સતા અરહતા સમ્માસમ્બુદ્ધેન – ‘ઊનો લોકો અતિત્તો તણ્હાદાસો’તિ. ઊનો હિ, ભો રટ્ઠપાલ, લોકો અતિત્તો તણ્હાદાસો’’તિ.

    ‘‘‘Ūno loko atitto taṇhādāso’ti – bhavaṃ raṭṭhapālo āha. Imassa, bho raṭṭhapāla, bhāsitassa kathaṃ attho daṭṭhabbo’’ti? ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, mahārāja, phītaṃ kuruṃ ajjhāvasasī’’ti? ‘‘Evaṃ, bho raṭṭhapāla, phītaṃ kuruṃ ajjhāvasāmī’’ti. ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, mahārāja, idha puriso āgaccheyya puratthimāya disāya saddhāyiko paccayiko. So taṃ upasaṅkamitvā evaṃ vadeyya – ‘yagghe, mahārāja, jāneyyāsi, ahaṃ āgacchāmi puratthimāya disāya? Tatthaddasaṃ mahantaṃ janapadaṃ iddhañceva phītañca bahujanaṃ ākiṇṇamanussaṃ. Bahū tattha hatthikāyā assakāyā rathakāyā pattikāyā; bahu tattha dhanadhaññaṃ 55; bahu tattha hiraññasuvaṇṇaṃ akatañceva katañca; bahu tattha itthipariggaho. Sakkā ca tāvatakeneva balamattena 56 abhivijinituṃ. Abhivijina, mahārājā’ti, kinti naṃ kareyyāsī’’ti? ‘‘Tampi mayaṃ, bho raṭṭhapāla, abhivijiya ajjhāvaseyyāmā’’ti. ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, mahārāja, idha puriso āgaccheyya pacchimāya disāya… uttarāya disāya… dakkhiṇāya disāya… parasamuddato saddhāyiko paccayiko. So taṃ upasaṅkamitvā evaṃ vadeyya – ‘yagghe, mahārāja, jāneyyāsi, ahaṃ āgacchāmi parasamuddato? Tatthaddasaṃ mahantaṃ janapadaṃ iddhañceva phītañca bahujanaṃ ākiṇṇamanussaṃ. Bahū tattha hatthikāyā assakāyā rathakāyā pattikāyā; bahu tattha dhanadhaññaṃ; bahu tattha hiraññasuvaṇṇaṃ akatañceva katañca; bahu tattha itthipariggaho. Sakkā ca tāvatakeneva balamattena abhivijinituṃ. Abhivijina, mahārājā’ti, kinti naṃ kareyyāsī’’ti? ‘‘Tampi mayaṃ, bho raṭṭhapāla, abhivijiya ajjhāvaseyyāmā’’ti. ‘‘Idaṃ kho taṃ, mahārāja, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena sandhāya bhāsitaṃ – ‘ūno loko atitto taṇhādāso’ti, yamahaṃ ñatvā ca disvā sutvā ca agārasmā anagāriyaṃ pabbajito’’ti. ‘‘Acchariyaṃ, bho raṭṭhapāla, abbhutaṃ, bho raṭṭhapāla! Yāva subhāsitaṃ cidaṃ tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena – ‘ūno loko atitto taṇhādāso’ti. Ūno hi, bho raṭṭhapāla, loko atitto taṇhādāso’’ti.

    ઇદમવોચ આયસ્મા રટ્ઠપાલો. ઇદં વત્વા અથાપરં એતદવોચ –

    Idamavoca āyasmā raṭṭhapālo. Idaṃ vatvā athāparaṃ etadavoca –

    ૩૦૭. ‘‘પસ્સામિ લોકે સધને મનુસ્સે,

    307. ‘‘Passāmi loke sadhane manusse,

    લદ્ધાન વિત્તં ન દદન્તિ મોહા;

    Laddhāna vittaṃ na dadanti mohā;

    લુદ્ધા ધનં 57 સન્નિચયં કરોન્તિ,

    Luddhā dhanaṃ 58 sannicayaṃ karonti,

    ભિય્યોવ કામે અભિપત્થયન્તિ.

    Bhiyyova kāme abhipatthayanti.

    ‘‘રાજા પસય્હા પથવિં વિજિત્વા,

    ‘‘Rājā pasayhā pathaviṃ vijitvā,

    સસાગરન્તં મહિમાવસન્તો 59;

    Sasāgarantaṃ mahimāvasanto 60;

    ઓરં સમુદ્દસ્સ અતિત્તરૂપો,

    Oraṃ samuddassa atittarūpo,

    પારં સમુદ્દસ્સપિ પત્થયેથ.

    Pāraṃ samuddassapi patthayetha.

    ‘‘રાજા ચ અઞ્ઞે ચ બહૂ મનુસ્સા,

    ‘‘Rājā ca aññe ca bahū manussā,

    અવીતતણ્હા 61 મરણં ઉપેન્તિ;

    Avītataṇhā 62 maraṇaṃ upenti;

    ઊનાવ હુત્વાન જહન્તિ દેહં,

    Ūnāva hutvāna jahanti dehaṃ,

    કામેહિ લોકમ્હિ ન હત્થિ તિત્તિ.

    Kāmehi lokamhi na hatthi titti.

    ‘‘કન્દન્તિ નં ઞાતી પકિરિય કેસે,

    ‘‘Kandanti naṃ ñātī pakiriya kese,

    અહોવતા નો અમરાતિ ચાહુ;

    Ahovatā no amarāti cāhu;

    વત્થેન નં પારુતં નીહરિત્વા,

    Vatthena naṃ pārutaṃ nīharitvā,

    ચિતં સમાદાય 63 તતોડહન્તિ.

    Citaṃ samādāya 64 tatoḍahanti.

    ‘‘સો ડય્હતિ સૂલેહિ તુજ્જમાનો,

    ‘‘So ḍayhati sūlehi tujjamāno,

    એકેન વત્થેન પહાય ભોગે;

    Ekena vatthena pahāya bhoge;

    ન મીયમાનસ્સ ભવન્તિ તાણા,

    Na mīyamānassa bhavanti tāṇā,

    ઞાતીધ મિત્તા અથ વા સહાયા.

    Ñātīdha mittā atha vā sahāyā.

    ‘‘દાયાદકા તસ્સ ધનં હરન્તિ,

    ‘‘Dāyādakā tassa dhanaṃ haranti,

    સત્તો પન ગચ્છતિ યેન કમ્મં;

    Satto pana gacchati yena kammaṃ;

    ન મીયમાનં ધનમન્વેતિ કિઞ્ચિ,

    Na mīyamānaṃ dhanamanveti kiñci,

    પુત્તા ચ દારા ચ ધનઞ્ચ રટ્ઠં.

    Puttā ca dārā ca dhanañca raṭṭhaṃ.

    ‘‘ન દીઘમાયું લભતે ધનેન, ન ચાપિ વિત્તેન જરં વિહન્તિ;

    ‘‘Na dīghamāyuṃ labhate dhanena, na cāpi vittena jaraṃ vihanti;

    અપ્પં હિદં જીવિતમાહુ ધીરા, અસસ્સતં વિપ્પરિણામધમ્મં.

    Appaṃ hidaṃ jīvitamāhu dhīrā, asassataṃ vippariṇāmadhammaṃ.

    ‘‘અડ્ઢા દલિદ્દા ચ ફુસન્તિ ફસ્સં,

    ‘‘Aḍḍhā daliddā ca phusanti phassaṃ,

    બાલો ચ ધીરો ચ તથેવ ફુટ્ઠો;

    Bālo ca dhīro ca tatheva phuṭṭho;

    બાલો ચ બાલ્યા વધિતોવ સેતિ,

    Bālo ca bālyā vadhitova seti,

    ધીરો ચ 65 ન વેધતિ ફસ્સફુટ્ઠો.

    Dhīro ca 66 na vedhati phassaphuṭṭho.

    ‘‘તસ્મા હિ પઞ્ઞાવ ધનેન સેય્યો,

    ‘‘Tasmā hi paññāva dhanena seyyo,

    યાય વોસાનમિધાધિગચ્છતિ;

    Yāya vosānamidhādhigacchati;

    અબ્યોસિતત્તા 67 હિ ભવાભવેસુ,

    Abyositattā 68 hi bhavābhavesu,

    પાપાનિ કમ્માનિ કરોન્તિ મોહા.

    Pāpāni kammāni karonti mohā.

    ‘‘ઉપેતિ ગબ્ભઞ્ચ પરઞ્ચ લોકં,

    ‘‘Upeti gabbhañca parañca lokaṃ,

    સંસારમાપજ્જ પરમ્પરાય;

    Saṃsāramāpajja paramparāya;

    તસ્સપ્પપઞ્ઞો અભિસદ્દહન્તો,

    Tassappapañño abhisaddahanto,

    ઉપેતિ ગબ્ભઞ્ચ પરઞ્ચ લોકં.

    Upeti gabbhañca parañca lokaṃ.

    ‘‘ચોરો યથા સન્ધિમુખે ગહિતો,

    ‘‘Coro yathā sandhimukhe gahito,

    સકમ્મુના હઞ્ઞતિ પાપધમ્મો;

    Sakammunā haññati pāpadhammo;

    એવં પજા પેચ્ચ પરમ્હિ લોકે,

    Evaṃ pajā pecca paramhi loke,

    સકમ્મુના હઞ્ઞતિ પાપધમ્મો.

    Sakammunā haññati pāpadhammo.

    ‘‘કામાહિ ચિત્રા મધુરા મનોરમા,

    ‘‘Kāmāhi citrā madhurā manoramā,

    વિરૂપરૂપેન મથેન્તિ ચિત્તં;

    Virūparūpena mathenti cittaṃ;

    આદીનવં કામગુણેસુ દિસ્વા,

    Ādīnavaṃ kāmaguṇesu disvā,

    તસ્મા અહં પબ્બજિતોમ્હિ રાજ.

    Tasmā ahaṃ pabbajitomhi rāja.

    ‘‘દુમપ્ફલાનેવ પતન્તિ માણવા,

    ‘‘Dumapphalāneva patanti māṇavā,

    દહરા ચ વુડ્ઢા ચ સરીરભેદા;

    Daharā ca vuḍḍhā ca sarīrabhedā;

    એતમ્પિ દિસ્વા 69 પબ્બજિતોમ્હિ રાજ,

    Etampi disvā 70 pabbajitomhi rāja,

    અપણ્ણકં સામઞ્ઞમેવ સેય્યો’’તિ.

    Apaṇṇakaṃ sāmaññameva seyyo’’ti.

    રટ્ઠપાલસુત્તં નિટ્ઠિતં દુતિયં.

    Raṭṭhapālasuttaṃ niṭṭhitaṃ dutiyaṃ.







    Footnotes:
    1. થૂલકોટ્ઠિકં (સી॰ સ્યા॰ કં॰ પી॰)
    2. થૂલકોટ્ઠિતકા (સી॰ સ્યા॰ કં॰ પી॰)
    3. thūlakoṭṭhikaṃ (sī. syā. kaṃ. pī.)
    4. thūlakoṭṭhitakā (sī. syā. kaṃ. pī.)
    5. અગ્ગકુલિકસ્સ (સી॰ સ્યા॰ કં॰ પી॰)
    6. યથા યથા ખો ભગવા ધમ્મં દેસેતિ (સી॰)
    7. એત્થ ‘‘લભેય્યાહં…પે॰… ઉપસમ્પદં’’તિ વાક્યદ્વયં સબ્બેસુપિ મૂલપોત્થકેસુ દિસ્સતિ, પારાજિકપાળિયં પન સુદિન્નભાણવારે એતં નત્થિ. ‘‘પબ્બાજેતુ મં ભગવા’’તિ ઇદં પન વાક્યં મરમ્મપોત્થકે યેવ દિસ્સતિ, પારાજિકપાળિયઞ્ચ તદેવ અત્થિ
    8. aggakulikassa (sī. syā. kaṃ. pī.)
    9. yathā yathā kho bhagavā dhammaṃ deseti (sī.)
    10. ettha ‘‘labheyyāhaṃ…pe… upasampadaṃ’’ti vākyadvayaṃ sabbesupi mūlapotthakesu dissati, pārājikapāḷiyaṃ pana sudinnabhāṇavāre etaṃ natthi. ‘‘pabbājetu maṃ bhagavā’’ti idaṃ pana vākyaṃ marammapotthake yeva dissati, pārājikapāḷiyañca tadeva atthi
    11. સુખપરિહતો (સ્યા॰ કં॰ ક॰) (એહિ ત્વં તાત રટ્ઠપાલ ભુઞ્જ ચ પિવ ચ પરિચારે હિ ચ, ભુઞ્જન્તો પિવન્તો પરિચારેન્તો કામે પરિભુઞ્જન્તો પુઞ્ઞાનિ કરોન્તો અભિરમસ્સુ, ન તં મયં અનુજાનામ અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજ્જાય,) સબ્બત્થ દિસ્સતિ, સુદિન્નકણ્ડે પન નત્થિ, અટ્ઠકથાસુપિ ન દસ્સિતં
    12. sukhaparihato (syā. kaṃ. ka.) (ehi tvaṃ tāta raṭṭhapāla bhuñja ca piva ca paricāre hi ca, bhuñjanto pivanto paricārento kāme paribhuñjanto puññāni karonto abhiramassu, na taṃ mayaṃ anujānāma agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāya,) sabbattha dissati, sudinnakaṇḍe pana natthi, aṭṭhakathāsupi na dassitaṃ
    13. ‘‘મરણેનપિ તે…પે॰… પબ્બજ્જાયા’’તિ વાક્યદ્વયં સી॰ સ્યા॰ કં॰ પી॰ પોત્થકેસુ દુતિયટ્ઠાને યેવ દિસ્સતિ, પારાજિકપાળિયં પન પઠમટ્ઠાને યેવ દિસ્સતિ. તસ્મા ઇધ દુતિયટ્ઠાને પુનાગતં અધિકં વિય દિસ્સતિ
    14. ‘‘મરણેનપિ તે…પે॰… પબ્બજાયા’’તિ વાક્યદ્વયં સી॰ સ્યા॰ કં॰ પી॰ પોત્થકેસુ દુતિયટ્ઠાને યેવ દિસ્સતિ, પારાજિકપાળિયં પન પઠમટ્ઠાને યેવ દિસ્સતિ. તસ્મા ઇધ દુતિયટ્ઠાને પુનાગતં અધિકં વિય દિસ્સતિ
    15. ‘‘maraṇenapi te…pe… pabbajjāyā’’ti vākyadvayaṃ sī. syā. kaṃ. pī. potthakesu dutiyaṭṭhāne yeva dissati, pārājikapāḷiyaṃ pana paṭhamaṭṭhāne yeva dissati. tasmā idha dutiyaṭṭhāne punāgataṃ adhikaṃ viya dissati
    16. ‘‘maraṇenapi te…pe… pabbajāyā’’ti vākyadvayaṃ sī. syā. kaṃ. pī. potthakesu dutiyaṭṭhāne yeva dissati, pārājikapāḷiyaṃ pana paṭhamaṭṭhāne yeva dissati. tasmā idha dutiyaṭṭhāne punāgataṃ adhikaṃ viya dissati
    17. ત્વં ખો (સી॰ પી॰)
    18. અનુજાનન્તિ (સી॰ સ્યા॰ કં॰ પી॰)
    19. tvaṃ kho (sī. pī.)
    20. anujānanti (sī. syā. kaṃ. pī.)
    21. તત્થેવસ્સ (સી॰)
    22. કા ચસ્સ (સી॰)
    23. પન તે (સ્યા॰ કં॰ ક॰)
    24. ‘‘ત્વં ખોસિ સમ્મ રટ્ઠપાલ માતાપિતૂનં એકપુત્તકો પિયો મનાપો સુખેધિતો સુખપરિહતો, ન ત્વં સમ્મ રટ્ઠપાલ કસ્સચિ દુક્ખસ્સ જાનાસિ, ઉટ્ઠેહિ સમ્મ રટ્ઠપાલ ભુઞ્જ ચ પિવ ચ પરિચારેહિ ચ, ભુઞ્જન્તો પિવન્તો પરિચારેન્તો કામે પરિભુઞ્જન્તો પુઞ્ઞાનિ કરોન્તો અભિરમસ્સુ, (સી॰ પી॰ ક॰)
    25. tatthevassa (sī.)
    26. kā cassa (sī.)
    27. pana te (syā. kaṃ. ka.)
    28. ‘‘tvaṃ khosi samma raṭṭhapāla mātāpitūnaṃ ekaputtako piyo manāpo sukhedhito sukhaparihato, na tvaṃ samma raṭṭhapāla kassaci dukkhassa jānāsi, uṭṭhehi samma raṭṭhapāla bhuñja ca piva ca paricārehi ca, bhuñjanto pivanto paricārento kāme paribhuñjanto puññāni karonto abhiramassu, (sī. pī. ka.)
    29. ચેતોપરિવિતક્કં (સી॰ પી॰)
    30. યદા (સી॰ પી॰)
    31. cetoparivitakkaṃ (sī. pī.)
    32. yadā (sī. pī.)
    33. સચ્ચં વદસિ, અદાસી ભવસીતિ (સી॰ પી॰), સચ્ચં વદસિ, અદાસી ભવિસ્સસિ (ક॰)
    34. કુડ્ડં (સી॰ સ્યા॰ કં॰ પી॰)
    35. saccaṃ vadasi, adāsī bhavasīti (sī. pī.), saccaṃ vadasi, adāsī bhavissasi (ka.)
    36. kuḍḍaṃ (sī. syā. kaṃ. pī.)
    37. રટ્ઠપાલ સિક્ખં પચ્ચક્ખાય (સબ્બત્થ)
    38. raṭṭhapāla sikkhaṃ paccakkhāya (sabbattha)
    39. અઞ્જનીવણ્ણવા (ક॰)
    40. añjanīvaṇṇavā (ka.)
    41. ગચ્છામિ (સ્યા॰ ક॰)
    42. gacchāmi (syā. ka.)
    43. મહચ્ચા રાજાનુભાવેન (સી॰)
    44. કટ્ઠત્થરે (સ્યા॰ કં॰)
    45. mahaccā rājānubhāvena (sī.)
    46. kaṭṭhatthare (syā. kaṃ.)
    47. ફાતિકત્તું (સી॰)
    48. phātikattuṃ (sī.)
    49. યમહં (સ્યા॰ કં॰ ક॰)
    50. yamahaṃ (syā. kaṃ. ka.)
    51. ઇદ્ધિમા મઞ્ઞે ન (સ્યા॰ કં॰), ઇદ્ધિમા ચ મઞ્ઞે (સી॰), ન વિય મઞ્ઞે (ક॰)
    52. iddhimā maññe na (syā. kaṃ.), iddhimā ca maññe (sī.), na viya maññe (ka.)
    53. દન્તાજિનં (સી॰ સ્યા॰ કં॰ પી॰)
    54. બલત્થેન (સી॰ સ્યા॰ કં॰ પી॰), બહલત્થેન (ક॰)
    55. dantājinaṃ (sī. syā. kaṃ. pī.)
    56. balatthena (sī. syā. kaṃ. pī.), bahalatthena (ka.)
    57. લદ્ધા ધનં (ક॰)
    58. laddhā dhanaṃ (ka.)
    59. મહિયા વસન્તો (સી॰ ક॰)
    60. mahiyā vasanto (sī. ka.)
    61. અતિત્તતણ્હા (ક॰)
    62. atittataṇhā (ka.)
    63. સમાધાય (સી॰)
    64. samādhāya (sī.)
    65. ધીરોવ (ક॰)
    66. dhīrova (ka.)
    67. અસોસિતત્તા (સી॰ પી॰)
    68. asositattā (sī. pī.)
    69. એવમ્પિ દિસ્વા (સી॰), એતં વિદિત્વા (સ્યા॰ કં॰)
    70. evampi disvā (sī.), etaṃ viditvā (syā. kaṃ.)



    Related texts:



    અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / મજ્ઝિમનિકાય (અટ્ઠકથા) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ૨. રટ્ઠપાલસુત્તવણ્ણના • 2. Raṭṭhapālasuttavaṇṇanā

    ટીકા • Tīkā / સુત્તપિટક (ટીકા) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / મજ્ઝિમનિકાય (ટીકા) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ૨. રટ્ઠપાલસુત્તવણ્ણના • 2. Raṭṭhapālasuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact