| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / थेरगाथापाळि • Theragāthāpāḷi |
४. रट्ठपालत्थेरगाथा
4. Raṭṭhapālattheragāthā
७६९.
769.
आतुरं बहुसङ्कप्पं, यस्स नत्थि धुवं ठिति॥
Āturaṃ bahusaṅkappaṃ, yassa natthi dhuvaṃ ṭhiti.
७७०.
770.
‘‘पस्स चित्तकतं रूपं, मणिना कुण्डलेन च।
‘‘Passa cittakataṃ rūpaṃ, maṇinā kuṇḍalena ca;
अट्ठिं तचेन ओनद्धं, सह वत्थेहि सोभति॥
Aṭṭhiṃ tacena onaddhaṃ, saha vatthehi sobhati.
७७१.
771.
‘‘अलत्तककता पादा, मुखं चुण्णकमक्खितं।
‘‘Alattakakatā pādā, mukhaṃ cuṇṇakamakkhitaṃ;
अलं बालस्स मोहाय, नो च पारगवेसिनो॥
Alaṃ bālassa mohāya, no ca pāragavesino.
७७२.
772.
‘‘अट्ठपदकता केसा, नेत्ता अञ्जनमक्खिता।
‘‘Aṭṭhapadakatā kesā, nettā añjanamakkhitā;
अलं बालस्स मोहाय, नो च पारगवेसिनो॥
Alaṃ bālassa mohāya, no ca pāragavesino.
७७३.
773.
‘‘अञ्जनीव नवा चित्ता, पूतिकायो अलङ्कतो।
‘‘Añjanīva navā cittā, pūtikāyo alaṅkato;
अलं बालस्स मोहाय, नो च पारगवेसिनो॥
Alaṃ bālassa mohāya, no ca pāragavesino.
७७४.
774.
‘‘ओदहि मिगवो पासं, नासदा वागुरं मिगो।
‘‘Odahi migavo pāsaṃ, nāsadā vāguraṃ migo;
भुत्वा निवापं गच्छाम, कन्दन्ते मिगबन्धके॥
Bhutvā nivāpaṃ gacchāma, kandante migabandhake.
७७५.
775.
‘‘छिन्नो पासो मिगवस्स, नासदा वागुरं मिगो।
‘‘Chinno pāso migavassa, nāsadā vāguraṃ migo;
भुत्वा निवापं गच्छाम, सोचन्ते मिगलुद्दके॥
Bhutvā nivāpaṃ gacchāma, socante migaluddake.
७७६.
776.
‘‘पस्सामि लोके सधने मनुस्से, लद्धान वित्तं न ददन्ति मोहा।
‘‘Passāmi loke sadhane manusse, laddhāna vittaṃ na dadanti mohā;
लुद्धा धनं सन्निचयं करोन्ति, भिय्योव कामे अभिपत्थयन्ति॥
Luddhā dhanaṃ sannicayaṃ karonti, bhiyyova kāme abhipatthayanti.
७७७.
777.
‘‘राजा पसय्हप्पथविं विजेत्वा, ससागरन्तं महिमावसन्तो।
‘‘Rājā pasayhappathaviṃ vijetvā, sasāgarantaṃ mahimāvasanto;
ओरं समुद्दस्स अतित्तरूपो, पारं समुद्दस्सपि पत्थयेथ॥
Oraṃ samuddassa atittarūpo, pāraṃ samuddassapi patthayetha.
७७८.
778.
‘‘राजा च अञ्ञे च बहू मनुस्सा, अवीततण्हा मरणं उपेन्ति।
‘‘Rājā ca aññe ca bahū manussā, avītataṇhā maraṇaṃ upenti;
ऊनाव हुत्वान जहन्ति देहं, कामेहि लोकम्हि न हत्थि तित्ति॥
Ūnāva hutvāna jahanti dehaṃ, kāmehi lokamhi na hatthi titti.
७७९.
779.
‘‘कन्दन्ति नं ञाती पकिरिय केसे, अहो वता नो अमराति चाहु।
‘‘Kandanti naṃ ñātī pakiriya kese, aho vatā no amarāti cāhu;
वत्थेन नं पारुतं नीहरित्वा, चितं समोधाय ततो डहन्ति॥
Vatthena naṃ pārutaṃ nīharitvā, citaṃ samodhāya tato ḍahanti.
७८०.
780.
‘‘सो डय्हति सूलेहि तुज्जमानो, एकेन वत्थेन 3 पहाय भोगे।
‘‘So ḍayhati sūlehi tujjamāno, ekena vatthena 4 pahāya bhoge;
न मीयमानस्स भवन्ति ताणा, ञाती च मित्ता अथ वा सहाया॥
Na mīyamānassa bhavanti tāṇā, ñātī ca mittā atha vā sahāyā.
७८१.
781.
‘‘दायादका तस्स धनं हरन्ति, सत्तो पन गच्छति येन कम्मं।
‘‘Dāyādakā tassa dhanaṃ haranti, satto pana gacchati yena kammaṃ;
न मीयमानं धनमन्वेति 5 किञ्चि, पुत्ता च दारा च धनञ्च रट्ठं॥
Na mīyamānaṃ dhanamanveti 6 kiñci, puttā ca dārā ca dhanañca raṭṭhaṃ.
७८२.
782.
‘‘न दीघमायुं लभते धनेन, न चापि वित्तेन जरं विहन्ति।
‘‘Na dīghamāyuṃ labhate dhanena, na cāpi vittena jaraṃ vihanti;
अप्पप्पं हिदं जीवितमाहु धीरा, असस्सतं विप्परिणामधम्मं॥
Appappaṃ hidaṃ jīvitamāhu dhīrā, asassataṃ vippariṇāmadhammaṃ.
७८३.
783.
‘‘अड्ढा दलिद्दा च फुसन्ति फस्सं, बालो च धीरो च तथेव फुट्ठो।
‘‘Aḍḍhā daliddā ca phusanti phassaṃ, bālo ca dhīro ca tatheva phuṭṭho;
बालो हि बाल्या वधितोव सेति, धीरो च नो वेधति फस्सफुट्ठो॥
Bālo hi bālyā vadhitova seti, dhīro ca no vedhati phassaphuṭṭho.
७८४.
784.
‘‘तस्मा हि पञ्ञाव धनेन सेय्या, याय वोसानमिधाधिगच्छति।
‘‘Tasmā hi paññāva dhanena seyyā, yāya vosānamidhādhigacchati;
अब्योसितत्ता हि भवाभवेसु, पापानि कम्मानि करोति मोहा॥
Abyositattā hi bhavābhavesu, pāpāni kammāni karoti mohā.
७८५.
785.
‘‘उपेति गब्भञ्च परञ्च लोकं, संसारमापज्ज परम्पराय।
‘‘Upeti gabbhañca parañca lokaṃ, saṃsāramāpajja paramparāya;
तस्सप्पपञ्ञो अभिसद्दहन्तो, उपेति गब्भञ्च परञ्च लोकं॥
Tassappapañño abhisaddahanto, upeti gabbhañca parañca lokaṃ.
७८६.
786.
‘‘चोरो यथा सन्धिमुखे गहीतो, सकम्मुना हञ्ञति पापधम्मो।
‘‘Coro yathā sandhimukhe gahīto, sakammunā haññati pāpadhammo;
एवं पजा पेच्च परम्हि लोके, सकम्मुना हञ्ञति पापधम्मो॥
Evaṃ pajā pecca paramhi loke, sakammunā haññati pāpadhammo.
७८७.
787.
‘‘कामा हि चित्रा मधुरा मनोरमा, विरूपरूपेन मथेन्ति चित्तं।
‘‘Kāmā hi citrā madhurā manoramā, virūparūpena mathenti cittaṃ;
आदीनवं कामगुणेसु दिस्वा, तस्मा अहं पब्बजितोम्हि राज॥
Ādīnavaṃ kāmaguṇesu disvā, tasmā ahaṃ pabbajitomhi rāja.
७८८.
788.
‘‘दुमप्फलानीव पतन्ति माणवा, दहरा च वुड्ढा च सरीरभेदा।
‘‘Dumapphalānīva patanti māṇavā, daharā ca vuḍḍhā ca sarīrabhedā;
एतम्पि दिस्वा पब्बजितोम्हि राज, अपण्णकं सामञ्ञमेव सेय्यो॥
Etampi disvā pabbajitomhi rāja, apaṇṇakaṃ sāmaññameva seyyo.
७८९.
789.
‘‘सद्धायाहं पब्बजितो, उपेतो जिनसासने।
‘‘Saddhāyāhaṃ pabbajito, upeto jinasāsane;
अवज्झा मय्हं पब्बज्जा, अनणो भुञ्जामि भोजनं॥
Avajjhā mayhaṃ pabbajjā, anaṇo bhuñjāmi bhojanaṃ.
७९०.
790.
‘‘कामे आदित्ततो दिस्वा, जातरूपानि सत्थतो।
‘‘Kāme ādittato disvā, jātarūpāni satthato;
गब्भवोक्कन्तितो दुक्खं, निरयेसु महब्भयं॥
Gabbhavokkantito dukkhaṃ, nirayesu mahabbhayaṃ.
७९१.
791.
‘‘एतमादीनवं ञत्वा, संवेगं अलभिं तदा।
‘‘Etamādīnavaṃ ñatvā, saṃvegaṃ alabhiṃ tadā;
सोहं विद्धो तदा सन्तो, सम्पत्तो आसवक्खयं॥
Sohaṃ viddho tadā santo, sampatto āsavakkhayaṃ.
७९२.
792.
‘‘परिचिण्णो मया सत्था, कतं बुद्धस्स सासनं।
‘‘Pariciṇṇo mayā satthā, kataṃ buddhassa sāsanaṃ;
ओहितो गरुको भारो, भवनेत्ति समूहता॥
Ohito garuko bhāro, bhavanetti samūhatā.
७९३.
793.
‘‘यस्सत्थाय पब्बजितो, अगारस्मानगारियं।
‘‘Yassatthāya pabbajito, agārasmānagāriyaṃ;
सो मे अत्थो अनुप्पत्तो, सब्बसंयोजनक्खयो’’ति॥
So me attho anuppatto, sabbasaṃyojanakkhayo’’ti.
… रट्ठपालो थेरो…।
… Raṭṭhapālo thero….
Footnotes:
Related texts:
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / खुद्दकनिकाय (अट्ठकथा) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / थेरगाथा-अट्ठकथा • Theragāthā-aṭṭhakathā / ४. रट्ठपालत्थेरगाथावण्णना • 4. Raṭṭhapālattheragāthāvaṇṇanā
