Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / થેરગાથાપાળિ • Theragāthāpāḷi |
૪. રટ્ઠપાલત્થેરગાથા
4. Raṭṭhapālattheragāthā
૭૬૯.
769.
આતુરં બહુસઙ્કપ્પં, યસ્સ નત્થિ ધુવં ઠિતિ.
Āturaṃ bahusaṅkappaṃ, yassa natthi dhuvaṃ ṭhiti.
૭૭૦.
770.
‘‘પસ્સ ચિત્તકતં રૂપં, મણિના કુણ્ડલેન ચ;
‘‘Passa cittakataṃ rūpaṃ, maṇinā kuṇḍalena ca;
અટ્ઠિં તચેન ઓનદ્ધં, સહ વત્થેહિ સોભતિ.
Aṭṭhiṃ tacena onaddhaṃ, saha vatthehi sobhati.
૭૭૧.
771.
‘‘અલત્તકકતા પાદા, મુખં ચુણ્ણકમક્ખિતં;
‘‘Alattakakatā pādā, mukhaṃ cuṇṇakamakkhitaṃ;
અલં બાલસ્સ મોહાય, નો ચ પારગવેસિનો.
Alaṃ bālassa mohāya, no ca pāragavesino.
૭૭૨.
772.
‘‘અટ્ઠપદકતા કેસા, નેત્તા અઞ્જનમક્ખિતા;
‘‘Aṭṭhapadakatā kesā, nettā añjanamakkhitā;
અલં બાલસ્સ મોહાય, નો ચ પારગવેસિનો.
Alaṃ bālassa mohāya, no ca pāragavesino.
૭૭૩.
773.
‘‘અઞ્જનીવ નવા ચિત્તા, પૂતિકાયો અલઙ્કતો;
‘‘Añjanīva navā cittā, pūtikāyo alaṅkato;
અલં બાલસ્સ મોહાય, નો ચ પારગવેસિનો.
Alaṃ bālassa mohāya, no ca pāragavesino.
૭૭૪.
774.
‘‘ઓદહિ મિગવો પાસં, નાસદા વાગુરં મિગો;
‘‘Odahi migavo pāsaṃ, nāsadā vāguraṃ migo;
ભુત્વા નિવાપં ગચ્છામ, કન્દન્તે મિગબન્ધકે.
Bhutvā nivāpaṃ gacchāma, kandante migabandhake.
૭૭૫.
775.
‘‘છિન્નો પાસો મિગવસ્સ, નાસદા વાગુરં મિગો;
‘‘Chinno pāso migavassa, nāsadā vāguraṃ migo;
ભુત્વા નિવાપં ગચ્છામ, સોચન્તે મિગલુદ્દકે.
Bhutvā nivāpaṃ gacchāma, socante migaluddake.
૭૭૬.
776.
‘‘પસ્સામિ લોકે સધને મનુસ્સે, લદ્ધાન વિત્તં ન દદન્તિ મોહા;
‘‘Passāmi loke sadhane manusse, laddhāna vittaṃ na dadanti mohā;
લુદ્ધા ધનં સન્નિચયં કરોન્તિ, ભિય્યોવ કામે અભિપત્થયન્તિ.
Luddhā dhanaṃ sannicayaṃ karonti, bhiyyova kāme abhipatthayanti.
૭૭૭.
777.
‘‘રાજા પસય્હપ્પથવિં વિજેત્વા, સસાગરન્તં મહિમાવસન્તો;
‘‘Rājā pasayhappathaviṃ vijetvā, sasāgarantaṃ mahimāvasanto;
ઓરં સમુદ્દસ્સ અતિત્તરૂપો, પારં સમુદ્દસ્સપિ પત્થયેથ.
Oraṃ samuddassa atittarūpo, pāraṃ samuddassapi patthayetha.
૭૭૮.
778.
‘‘રાજા ચ અઞ્ઞે ચ બહૂ મનુસ્સા, અવીતતણ્હા મરણં ઉપેન્તિ;
‘‘Rājā ca aññe ca bahū manussā, avītataṇhā maraṇaṃ upenti;
ઊનાવ હુત્વાન જહન્તિ દેહં, કામેહિ લોકમ્હિ ન હત્થિ તિત્તિ.
Ūnāva hutvāna jahanti dehaṃ, kāmehi lokamhi na hatthi titti.
૭૭૯.
779.
‘‘કન્દન્તિ નં ઞાતી પકિરિય કેસે, અહો વતા નો અમરાતિ ચાહુ;
‘‘Kandanti naṃ ñātī pakiriya kese, aho vatā no amarāti cāhu;
વત્થેન નં પારુતં નીહરિત્વા, ચિતં સમોધાય તતો ડહન્તિ.
Vatthena naṃ pārutaṃ nīharitvā, citaṃ samodhāya tato ḍahanti.
૭૮૦.
780.
‘‘સો ડય્હતિ સૂલેહિ તુજ્જમાનો, એકેન વત્થેન 3 પહાય ભોગે;
‘‘So ḍayhati sūlehi tujjamāno, ekena vatthena 4 pahāya bhoge;
ન મીયમાનસ્સ ભવન્તિ તાણા, ઞાતી ચ મિત્તા અથ વા સહાયા.
Na mīyamānassa bhavanti tāṇā, ñātī ca mittā atha vā sahāyā.
૭૮૧.
781.
‘‘દાયાદકા તસ્સ ધનં હરન્તિ, સત્તો પન ગચ્છતિ યેન કમ્મં;
‘‘Dāyādakā tassa dhanaṃ haranti, satto pana gacchati yena kammaṃ;
ન મીયમાનં ધનમન્વેતિ 5 કિઞ્ચિ, પુત્તા ચ દારા ચ ધનઞ્ચ રટ્ઠં.
Na mīyamānaṃ dhanamanveti 6 kiñci, puttā ca dārā ca dhanañca raṭṭhaṃ.
૭૮૨.
782.
‘‘ન દીઘમાયું લભતે ધનેન, ન ચાપિ વિત્તેન જરં વિહન્તિ;
‘‘Na dīghamāyuṃ labhate dhanena, na cāpi vittena jaraṃ vihanti;
અપ્પપ્પં હિદં જીવિતમાહુ ધીરા, અસસ્સતં વિપ્પરિણામધમ્મં.
Appappaṃ hidaṃ jīvitamāhu dhīrā, asassataṃ vippariṇāmadhammaṃ.
૭૮૩.
783.
‘‘અડ્ઢા દલિદ્દા ચ ફુસન્તિ ફસ્સં, બાલો ચ ધીરો ચ તથેવ ફુટ્ઠો;
‘‘Aḍḍhā daliddā ca phusanti phassaṃ, bālo ca dhīro ca tatheva phuṭṭho;
બાલો હિ બાલ્યા વધિતોવ સેતિ, ધીરો ચ નો વેધતિ ફસ્સફુટ્ઠો.
Bālo hi bālyā vadhitova seti, dhīro ca no vedhati phassaphuṭṭho.
૭૮૪.
784.
‘‘તસ્મા હિ પઞ્ઞાવ ધનેન સેય્યા, યાય વોસાનમિધાધિગચ્છતિ;
‘‘Tasmā hi paññāva dhanena seyyā, yāya vosānamidhādhigacchati;
અબ્યોસિતત્તા હિ ભવાભવેસુ, પાપાનિ કમ્માનિ કરોતિ મોહા.
Abyositattā hi bhavābhavesu, pāpāni kammāni karoti mohā.
૭૮૫.
785.
‘‘ઉપેતિ ગબ્ભઞ્ચ પરઞ્ચ લોકં, સંસારમાપજ્જ પરમ્પરાય;
‘‘Upeti gabbhañca parañca lokaṃ, saṃsāramāpajja paramparāya;
તસ્સપ્પપઞ્ઞો અભિસદ્દહન્તો, ઉપેતિ ગબ્ભઞ્ચ પરઞ્ચ લોકં.
Tassappapañño abhisaddahanto, upeti gabbhañca parañca lokaṃ.
૭૮૬.
786.
‘‘ચોરો યથા સન્ધિમુખે ગહીતો, સકમ્મુના હઞ્ઞતિ પાપધમ્મો;
‘‘Coro yathā sandhimukhe gahīto, sakammunā haññati pāpadhammo;
એવં પજા પેચ્ચ પરમ્હિ લોકે, સકમ્મુના હઞ્ઞતિ પાપધમ્મો.
Evaṃ pajā pecca paramhi loke, sakammunā haññati pāpadhammo.
૭૮૭.
787.
‘‘કામા હિ ચિત્રા મધુરા મનોરમા, વિરૂપરૂપેન મથેન્તિ ચિત્તં;
‘‘Kāmā hi citrā madhurā manoramā, virūparūpena mathenti cittaṃ;
આદીનવં કામગુણેસુ દિસ્વા, તસ્મા અહં પબ્બજિતોમ્હિ રાજ.
Ādīnavaṃ kāmaguṇesu disvā, tasmā ahaṃ pabbajitomhi rāja.
૭૮૮.
788.
‘‘દુમપ્ફલાનીવ પતન્તિ માણવા, દહરા ચ વુડ્ઢા ચ સરીરભેદા;
‘‘Dumapphalānīva patanti māṇavā, daharā ca vuḍḍhā ca sarīrabhedā;
એતમ્પિ દિસ્વા પબ્બજિતોમ્હિ રાજ, અપણ્ણકં સામઞ્ઞમેવ સેય્યો.
Etampi disvā pabbajitomhi rāja, apaṇṇakaṃ sāmaññameva seyyo.
૭૮૯.
789.
‘‘સદ્ધાયાહં પબ્બજિતો, ઉપેતો જિનસાસને;
‘‘Saddhāyāhaṃ pabbajito, upeto jinasāsane;
અવજ્ઝા મય્હં પબ્બજ્જા, અનણો ભુઞ્જામિ ભોજનં.
Avajjhā mayhaṃ pabbajjā, anaṇo bhuñjāmi bhojanaṃ.
૭૯૦.
790.
‘‘કામે આદિત્તતો દિસ્વા, જાતરૂપાનિ સત્થતો;
‘‘Kāme ādittato disvā, jātarūpāni satthato;
ગબ્ભવોક્કન્તિતો દુક્ખં, નિરયેસુ મહબ્ભયં.
Gabbhavokkantito dukkhaṃ, nirayesu mahabbhayaṃ.
૭૯૧.
791.
‘‘એતમાદીનવં ઞત્વા, સંવેગં અલભિં તદા;
‘‘Etamādīnavaṃ ñatvā, saṃvegaṃ alabhiṃ tadā;
સોહં વિદ્ધો તદા સન્તો, સમ્પત્તો આસવક્ખયં.
Sohaṃ viddho tadā santo, sampatto āsavakkhayaṃ.
૭૯૨.
792.
‘‘પરિચિણ્ણો મયા સત્થા, કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં;
‘‘Pariciṇṇo mayā satthā, kataṃ buddhassa sāsanaṃ;
ઓહિતો ગરુકો ભારો, ભવનેત્તિ સમૂહતા.
Ohito garuko bhāro, bhavanetti samūhatā.
૭૯૩.
793.
‘‘યસ્સત્થાય પબ્બજિતો, અગારસ્માનગારિયં;
‘‘Yassatthāya pabbajito, agārasmānagāriyaṃ;
સો મે અત્થો અનુપ્પત્તો, સબ્બસંયોજનક્ખયો’’તિ.
So me attho anuppatto, sabbasaṃyojanakkhayo’’ti.
… રટ્ઠપાલો થેરો….
… Raṭṭhapālo thero….
Footnotes:
Related texts:
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ખુદ્દકનિકાય (અટ્ઠકથા) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / થેરગાથા-અટ્ઠકથા • Theragāthā-aṭṭhakathā / ૪. રટ્ઠપાલત્થેરગાથાવણ્ણના • 4. Raṭṭhapālattheragāthāvaṇṇanā