Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / થેરગાથાપાળિ • Theragāthāpāḷi

    ૪. રટ્ઠપાલત્થેરગાથા

    4. Raṭṭhapālattheragāthā

    ૭૬૯.

    769.

    1 ‘‘પસ્સ ચિત્તકતં બિમ્બં, અરુકાયં સમુસ્સિતં;

    2 ‘‘Passa cittakataṃ bimbaṃ, arukāyaṃ samussitaṃ;

    આતુરં બહુસઙ્કપ્પં, યસ્સ નત્થિ ધુવં ઠિતિ.

    Āturaṃ bahusaṅkappaṃ, yassa natthi dhuvaṃ ṭhiti.

    ૭૭૦.

    770.

    ‘‘પસ્સ ચિત્તકતં રૂપં, મણિના કુણ્ડલેન ચ;

    ‘‘Passa cittakataṃ rūpaṃ, maṇinā kuṇḍalena ca;

    અટ્ઠિં તચેન ઓનદ્ધં, સહ વત્થેહિ સોભતિ.

    Aṭṭhiṃ tacena onaddhaṃ, saha vatthehi sobhati.

    ૭૭૧.

    771.

    ‘‘અલત્તકકતા પાદા, મુખં ચુણ્ણકમક્ખિતં;

    ‘‘Alattakakatā pādā, mukhaṃ cuṇṇakamakkhitaṃ;

    અલં બાલસ્સ મોહાય, નો ચ પારગવેસિનો.

    Alaṃ bālassa mohāya, no ca pāragavesino.

    ૭૭૨.

    772.

    ‘‘અટ્ઠપદકતા કેસા, નેત્તા અઞ્જનમક્ખિતા;

    ‘‘Aṭṭhapadakatā kesā, nettā añjanamakkhitā;

    અલં બાલસ્સ મોહાય, નો ચ પારગવેસિનો.

    Alaṃ bālassa mohāya, no ca pāragavesino.

    ૭૭૩.

    773.

    ‘‘અઞ્જનીવ નવા ચિત્તા, પૂતિકાયો અલઙ્કતો;

    ‘‘Añjanīva navā cittā, pūtikāyo alaṅkato;

    અલં બાલસ્સ મોહાય, નો ચ પારગવેસિનો.

    Alaṃ bālassa mohāya, no ca pāragavesino.

    ૭૭૪.

    774.

    ‘‘ઓદહિ મિગવો પાસં, નાસદા વાગુરં મિગો;

    ‘‘Odahi migavo pāsaṃ, nāsadā vāguraṃ migo;

    ભુત્વા નિવાપં ગચ્છામ, કન્દન્તે મિગબન્ધકે.

    Bhutvā nivāpaṃ gacchāma, kandante migabandhake.

    ૭૭૫.

    775.

    ‘‘છિન્નો પાસો મિગવસ્સ, નાસદા વાગુરં મિગો;

    ‘‘Chinno pāso migavassa, nāsadā vāguraṃ migo;

    ભુત્વા નિવાપં ગચ્છામ, સોચન્તે મિગલુદ્દકે.

    Bhutvā nivāpaṃ gacchāma, socante migaluddake.

    ૭૭૬.

    776.

    ‘‘પસ્સામિ લોકે સધને મનુસ્સે, લદ્ધાન વિત્તં ન દદન્તિ મોહા;

    ‘‘Passāmi loke sadhane manusse, laddhāna vittaṃ na dadanti mohā;

    લુદ્ધા ધનં સન્નિચયં કરોન્તિ, ભિય્યોવ કામે અભિપત્થયન્તિ.

    Luddhā dhanaṃ sannicayaṃ karonti, bhiyyova kāme abhipatthayanti.

    ૭૭૭.

    777.

    ‘‘રાજા પસય્હપ્પથવિં વિજેત્વા, સસાગરન્તં મહિમાવસન્તો;

    ‘‘Rājā pasayhappathaviṃ vijetvā, sasāgarantaṃ mahimāvasanto;

    ઓરં સમુદ્દસ્સ અતિત્તરૂપો, પારં સમુદ્દસ્સપિ પત્થયેથ.

    Oraṃ samuddassa atittarūpo, pāraṃ samuddassapi patthayetha.

    ૭૭૮.

    778.

    ‘‘રાજા ચ અઞ્ઞે ચ બહૂ મનુસ્સા, અવીતતણ્હા મરણં ઉપેન્તિ;

    ‘‘Rājā ca aññe ca bahū manussā, avītataṇhā maraṇaṃ upenti;

    ઊનાવ હુત્વાન જહન્તિ દેહં, કામેહિ લોકમ્હિ ન હત્થિ તિત્તિ.

    Ūnāva hutvāna jahanti dehaṃ, kāmehi lokamhi na hatthi titti.

    ૭૭૯.

    779.

    ‘‘કન્દન્તિ નં ઞાતી પકિરિય કેસે, અહો વતા નો અમરાતિ ચાહુ;

    ‘‘Kandanti naṃ ñātī pakiriya kese, aho vatā no amarāti cāhu;

    વત્થેન નં પારુતં નીહરિત્વા, ચિતં સમોધાય તતો ડહન્તિ.

    Vatthena naṃ pārutaṃ nīharitvā, citaṃ samodhāya tato ḍahanti.

    ૭૮૦.

    780.

    ‘‘સો ડય્હતિ સૂલેહિ તુજ્જમાનો, એકેન વત્થેન 3 પહાય ભોગે;

    ‘‘So ḍayhati sūlehi tujjamāno, ekena vatthena 4 pahāya bhoge;

    ન મીયમાનસ્સ ભવન્તિ તાણા, ઞાતી ચ મિત્તા અથ વા સહાયા.

    Na mīyamānassa bhavanti tāṇā, ñātī ca mittā atha vā sahāyā.

    ૭૮૧.

    781.

    ‘‘દાયાદકા તસ્સ ધનં હરન્તિ, સત્તો પન ગચ્છતિ યેન કમ્મં;

    ‘‘Dāyādakā tassa dhanaṃ haranti, satto pana gacchati yena kammaṃ;

    ન મીયમાનં ધનમન્વેતિ 5 કિઞ્ચિ, પુત્તા ચ દારા ચ ધનઞ્ચ રટ્ઠં.

    Na mīyamānaṃ dhanamanveti 6 kiñci, puttā ca dārā ca dhanañca raṭṭhaṃ.

    ૭૮૨.

    782.

    ‘‘ન દીઘમાયું લભતે ધનેન, ન ચાપિ વિત્તેન જરં વિહન્તિ;

    ‘‘Na dīghamāyuṃ labhate dhanena, na cāpi vittena jaraṃ vihanti;

    અપ્પપ્પં હિદં જીવિતમાહુ ધીરા, અસસ્સતં વિપ્પરિણામધમ્મં.

    Appappaṃ hidaṃ jīvitamāhu dhīrā, asassataṃ vippariṇāmadhammaṃ.

    ૭૮૩.

    783.

    ‘‘અડ્ઢા દલિદ્દા ચ ફુસન્તિ ફસ્સં, બાલો ચ ધીરો ચ તથેવ ફુટ્ઠો;

    ‘‘Aḍḍhā daliddā ca phusanti phassaṃ, bālo ca dhīro ca tatheva phuṭṭho;

    બાલો હિ બાલ્યા વધિતોવ સેતિ, ધીરો ચ નો વેધતિ ફસ્સફુટ્ઠો.

    Bālo hi bālyā vadhitova seti, dhīro ca no vedhati phassaphuṭṭho.

    ૭૮૪.

    784.

    ‘‘તસ્મા હિ પઞ્ઞાવ ધનેન સેય્યા, યાય વોસાનમિધાધિગચ્છતિ;

    ‘‘Tasmā hi paññāva dhanena seyyā, yāya vosānamidhādhigacchati;

    અબ્યોસિતત્તા હિ ભવાભવેસુ, પાપાનિ કમ્માનિ કરોતિ મોહા.

    Abyositattā hi bhavābhavesu, pāpāni kammāni karoti mohā.

    ૭૮૫.

    785.

    ‘‘ઉપેતિ ગબ્ભઞ્ચ પરઞ્ચ લોકં, સંસારમાપજ્જ પરમ્પરાય;

    ‘‘Upeti gabbhañca parañca lokaṃ, saṃsāramāpajja paramparāya;

    તસ્સપ્પપઞ્ઞો અભિસદ્દહન્તો, ઉપેતિ ગબ્ભઞ્ચ પરઞ્ચ લોકં.

    Tassappapañño abhisaddahanto, upeti gabbhañca parañca lokaṃ.

    ૭૮૬.

    786.

    ‘‘ચોરો યથા સન્ધિમુખે ગહીતો, સકમ્મુના હઞ્ઞતિ પાપધમ્મો;

    ‘‘Coro yathā sandhimukhe gahīto, sakammunā haññati pāpadhammo;

    એવં પજા પેચ્ચ પરમ્હિ લોકે, સકમ્મુના હઞ્ઞતિ પાપધમ્મો.

    Evaṃ pajā pecca paramhi loke, sakammunā haññati pāpadhammo.

    ૭૮૭.

    787.

    ‘‘કામા હિ ચિત્રા મધુરા મનોરમા, વિરૂપરૂપેન મથેન્તિ ચિત્તં;

    ‘‘Kāmā hi citrā madhurā manoramā, virūparūpena mathenti cittaṃ;

    આદીનવં કામગુણેસુ દિસ્વા, તસ્મા અહં પબ્બજિતોમ્હિ રાજ.

    Ādīnavaṃ kāmaguṇesu disvā, tasmā ahaṃ pabbajitomhi rāja.

    ૭૮૮.

    788.

    ‘‘દુમપ્ફલાનીવ પતન્તિ માણવા, દહરા ચ વુડ્ઢા ચ સરીરભેદા;

    ‘‘Dumapphalānīva patanti māṇavā, daharā ca vuḍḍhā ca sarīrabhedā;

    એતમ્પિ દિસ્વા પબ્બજિતોમ્હિ રાજ, અપણ્ણકં સામઞ્ઞમેવ સેય્યો.

    Etampi disvā pabbajitomhi rāja, apaṇṇakaṃ sāmaññameva seyyo.

    ૭૮૯.

    789.

    ‘‘સદ્ધાયાહં પબ્બજિતો, ઉપેતો જિનસાસને;

    ‘‘Saddhāyāhaṃ pabbajito, upeto jinasāsane;

    અવજ્ઝા મય્હં પબ્બજ્જા, અનણો ભુઞ્જામિ ભોજનં.

    Avajjhā mayhaṃ pabbajjā, anaṇo bhuñjāmi bhojanaṃ.

    ૭૯૦.

    790.

    ‘‘કામે આદિત્તતો દિસ્વા, જાતરૂપાનિ સત્થતો;

    ‘‘Kāme ādittato disvā, jātarūpāni satthato;

    ગબ્ભવોક્કન્તિતો દુક્ખં, નિરયેસુ મહબ્ભયં.

    Gabbhavokkantito dukkhaṃ, nirayesu mahabbhayaṃ.

    ૭૯૧.

    791.

    ‘‘એતમાદીનવં ઞત્વા, સંવેગં અલભિં તદા;

    ‘‘Etamādīnavaṃ ñatvā, saṃvegaṃ alabhiṃ tadā;

    સોહં વિદ્ધો તદા સન્તો, સમ્પત્તો આસવક્ખયં.

    Sohaṃ viddho tadā santo, sampatto āsavakkhayaṃ.

    ૭૯૨.

    792.

    ‘‘પરિચિણ્ણો મયા સત્થા, કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં;

    ‘‘Pariciṇṇo mayā satthā, kataṃ buddhassa sāsanaṃ;

    ઓહિતો ગરુકો ભારો, ભવનેત્તિ સમૂહતા.

    Ohito garuko bhāro, bhavanetti samūhatā.

    ૭૯૩.

    793.

    ‘‘યસ્સત્થાય પબ્બજિતો, અગારસ્માનગારિયં;

    ‘‘Yassatthāya pabbajito, agārasmānagāriyaṃ;

    સો મે અત્થો અનુપ્પત્તો, સબ્બસંયોજનક્ખયો’’તિ.

    So me attho anuppatto, sabbasaṃyojanakkhayo’’ti.

    … રટ્ઠપાલો થેરો….

    … Raṭṭhapālo thero….







    Footnotes:
    1. મ॰ નિ॰ ૨.૩૦૨
    2. ma. ni. 2.302
    3. એતેન ગત્થેન (ક॰)
    4. etena gatthena (ka.)
    5. મન્વિતિ (ક॰)
    6. manviti (ka.)



    Related texts:



    અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ખુદ્દકનિકાય (અટ્ઠકથા) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / થેરગાથા-અટ્ઠકથા • Theragāthā-aṭṭhakathā / ૪. રટ્ઠપાલત્થેરગાથાવણ્ણના • 4. Raṭṭhapālattheragāthāvaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact