Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ထေရဂာထာပာဠိ • Theragāthāpāḷi |
၄. ရဋ္ဌပာလတ္ထေရဂာထာ
4. Raṭṭhapālattheragāthā
၇၆၉.
769.
အာတုရံ ဗဟုသင္ကပ္ပံ၊ ယသ္သ နတ္ထိ ဓုဝံ ဌိတိ။
Āturaṃ bahusaṅkappaṃ, yassa natthi dhuvaṃ ṭhiti.
၇၇၀.
770.
‘‘ပသ္သ စိတ္တကတံ ရူပံ၊ မဏိနာ ကုဏ္ဍလေန စ။
‘‘Passa cittakataṃ rūpaṃ, maṇinā kuṇḍalena ca;
အဋ္ဌိံ တစေန ဩနဒ္ဓံ၊ သဟ ဝတ္ထေဟိ သောဘတိ။
Aṭṭhiṃ tacena onaddhaṃ, saha vatthehi sobhati.
၇၇၁.
771.
‘‘အလတ္တကကတာ ပာဒာ၊ မုခံ စုဏ္ဏကမက္ခိတံ။
‘‘Alattakakatā pādā, mukhaṃ cuṇṇakamakkhitaṃ;
အလံ ဗာလသ္သ မောဟာယ၊ နော စ ပာရဂဝေသိနော။
Alaṃ bālassa mohāya, no ca pāragavesino.
၇၇၂.
772.
‘‘အဋ္ဌပဒကတာ ကေသာ၊ နေတ္တာ အဉ္ဇနမက္ခိတာ။
‘‘Aṭṭhapadakatā kesā, nettā añjanamakkhitā;
အလံ ဗာလသ္သ မောဟာယ၊ နော စ ပာရဂဝေသိနော။
Alaṃ bālassa mohāya, no ca pāragavesino.
၇၇၃.
773.
‘‘အဉ္ဇနီဝ နဝာ စိတ္တာ၊ ပူတိကာယော အလင္ကတော။
‘‘Añjanīva navā cittā, pūtikāyo alaṅkato;
အလံ ဗာလသ္သ မောဟာယ၊ နော စ ပာရဂဝေသိနော။
Alaṃ bālassa mohāya, no ca pāragavesino.
၇၇၄.
774.
‘‘ဩဒဟိ မိဂဝော ပာသံ၊ နာသဒာ ဝာဂုရံ မိဂော။
‘‘Odahi migavo pāsaṃ, nāsadā vāguraṃ migo;
ဘုတ္ဝာ နိဝာပံ ဂစ္ဆာမ၊ ကန္ဒန္တေ မိဂဗန္ဓကေ။
Bhutvā nivāpaṃ gacchāma, kandante migabandhake.
၇၇၅.
775.
‘‘ဆိန္နော ပာသော မိဂဝသ္သ၊ နာသဒာ ဝာဂုရံ မိဂော။
‘‘Chinno pāso migavassa, nāsadā vāguraṃ migo;
ဘုတ္ဝာ နိဝာပံ ဂစ္ဆာမ၊ သောစန္တေ မိဂလုဒ္ဒကေ။
Bhutvā nivāpaṃ gacchāma, socante migaluddake.
၇၇၆.
776.
‘‘ပသ္သာမိ လောကေ သဓနေ မနုသ္သေ၊ လဒ္ဓာန ဝိတ္တံ န ဒဒန္တိ မောဟာ။
‘‘Passāmi loke sadhane manusse, laddhāna vittaṃ na dadanti mohā;
လုဒ္ဓာ ဓနံ သန္နိစယံ ကရောန္တိ၊ ဘိယ္ယောဝ ကာမေ အဘိပတ္ထယန္တိ။
Luddhā dhanaṃ sannicayaṃ karonti, bhiyyova kāme abhipatthayanti.
၇၇၇.
777.
‘‘ရာဇာ ပသယ္ဟပ္ပထဝိံ ဝိဇေတ္ဝာ၊ သသာဂရန္တံ မဟိမာဝသန္တော။
‘‘Rājā pasayhappathaviṃ vijetvā, sasāgarantaṃ mahimāvasanto;
ဩရံ သမုဒ္ဒသ္သ အတိတ္တရူပော၊ ပာရံ သမုဒ္ဒသ္သပိ ပတ္ထယေထ။
Oraṃ samuddassa atittarūpo, pāraṃ samuddassapi patthayetha.
၇၇၈.
778.
‘‘ရာဇာ စ အညေ စ ဗဟူ မနုသ္သာ၊ အဝီတတဏ္ဟာ မရဏံ ဥပေန္တိ။
‘‘Rājā ca aññe ca bahū manussā, avītataṇhā maraṇaṃ upenti;
ဦနာဝ ဟုတ္ဝာန ဇဟန္တိ ဒေဟံ၊ ကာမေဟိ လောကမ္ဟိ န ဟတ္ထိ တိတ္တိ။
Ūnāva hutvāna jahanti dehaṃ, kāmehi lokamhi na hatthi titti.
၇၇၉.
779.
‘‘ကန္ဒန္တိ နံ ဉာတီ ပကိရိယ ကေသေ၊ အဟော ဝတာ နော အမရာတိ စာဟု။
‘‘Kandanti naṃ ñātī pakiriya kese, aho vatā no amarāti cāhu;
ဝတ္ထေန နံ ပာရုတံ နီဟရိတ္ဝာ၊ စိတံ သမောဓာယ တတော ဍဟန္တိ။
Vatthena naṃ pārutaṃ nīharitvā, citaṃ samodhāya tato ḍahanti.
၇၈၀.
780.
‘‘သော ဍယ္ဟတိ သူလေဟိ တုဇ္ဇမာနော၊ ဧကေန ဝတ္ထေန 3 ပဟာယ ဘောဂေ။
‘‘So ḍayhati sūlehi tujjamāno, ekena vatthena 4 pahāya bhoge;
န မီယမာနသ္သ ဘဝန္တိ တာဏာ၊ ဉာတီ စ မိတ္တာ အထ ဝာ သဟာယာ။
Na mīyamānassa bhavanti tāṇā, ñātī ca mittā atha vā sahāyā.
၇၈၁.
781.
‘‘ဒာယာဒကာ တသ္သ ဓနံ ဟရန္တိ၊ သတ္တော ပန ဂစ္ဆတိ ယေန ကမ္မံ။
‘‘Dāyādakā tassa dhanaṃ haranti, satto pana gacchati yena kammaṃ;
န မီယမာနံ ဓနမန္ဝေတိ 5 ကိဉ္စိ၊ ပုတ္တာ စ ဒာရာ စ ဓနဉ္စ ရဋ္ဌံ။
Na mīyamānaṃ dhanamanveti 6 kiñci, puttā ca dārā ca dhanañca raṭṭhaṃ.
၇၈၂.
782.
‘‘န ဒီဃမာယုံ လဘတေ ဓနေန၊ န စာပိ ဝိတ္တေန ဇရံ ဝိဟန္တိ။
‘‘Na dīghamāyuṃ labhate dhanena, na cāpi vittena jaraṃ vihanti;
အပ္ပပ္ပံ ဟိဒံ ဇီဝိတမာဟု ဓီရာ၊ အသသ္သတံ ဝိပ္ပရိဏာမဓမ္မံ။
Appappaṃ hidaṃ jīvitamāhu dhīrā, asassataṃ vippariṇāmadhammaṃ.
၇၈၃.
783.
‘‘အဍ္ဎာ ဒလိဒ္ဒာ စ ဖုသန္တိ ဖသ္သံ၊ ဗာလော စ ဓီရော စ တထေဝ ဖုဋ္ဌော။
‘‘Aḍḍhā daliddā ca phusanti phassaṃ, bālo ca dhīro ca tatheva phuṭṭho;
ဗာလော ဟိ ဗာလ္ယာ ဝဓိတောဝ သေတိ၊ ဓီရော စ နော ဝေဓတိ ဖသ္သဖုဋ္ဌော။
Bālo hi bālyā vadhitova seti, dhīro ca no vedhati phassaphuṭṭho.
၇၈၄.
784.
‘‘တသ္မာ ဟိ ပညာဝ ဓနေန သေယ္ယာ၊ ယာယ ဝောသာနမိဓာဓိဂစ္ဆတိ။
‘‘Tasmā hi paññāva dhanena seyyā, yāya vosānamidhādhigacchati;
အဗ္ယောသိတတ္တာ ဟိ ဘဝာဘဝေသု၊ ပာပာနိ ကမ္မာနိ ကရောတိ မောဟာ။
Abyositattā hi bhavābhavesu, pāpāni kammāni karoti mohā.
၇၈၅.
785.
‘‘ဥပေတိ ဂဗ္ဘဉ္စ ပရဉ္စ လောကံ၊ သံသာရမာပဇ္ဇ ပရမ္ပရာယ။
‘‘Upeti gabbhañca parañca lokaṃ, saṃsāramāpajja paramparāya;
တသ္သပ္ပပညော အဘိသဒ္ဒဟန္တော၊ ဥပေတိ ဂဗ္ဘဉ္စ ပရဉ္စ လောကံ။
Tassappapañño abhisaddahanto, upeti gabbhañca parañca lokaṃ.
၇၈၆.
786.
‘‘စောရော ယထာ သန္ဓိမုခေ ဂဟီတော၊ သကမ္မုနာ ဟညတိ ပာပဓမ္မော။
‘‘Coro yathā sandhimukhe gahīto, sakammunā haññati pāpadhammo;
ဧဝံ ပဇာ ပေစ္စ ပရမ္ဟိ လောကေ၊ သကမ္မုနာ ဟညတိ ပာပဓမ္မော။
Evaṃ pajā pecca paramhi loke, sakammunā haññati pāpadhammo.
၇၈၇.
787.
‘‘ကာမာ ဟိ စိတ္ရာ မဓုရာ မနောရမာ၊ ဝိရူပရူပေန မထေန္တိ စိတ္တံ။
‘‘Kāmā hi citrā madhurā manoramā, virūparūpena mathenti cittaṃ;
အာဒီနဝံ ကာမဂုဏေသု ဒိသ္ဝာ၊ တသ္မာ အဟံ ပဗ္ဗဇိတောမ္ဟိ ရာဇ။
Ādīnavaṃ kāmaguṇesu disvā, tasmā ahaṃ pabbajitomhi rāja.
၇၈၈.
788.
‘‘ဒုမပ္ဖလာနီဝ ပတန္တိ မာဏဝာ၊ ဒဟရာ စ ဝုဍ္ဎာ စ သရီရဘေဒာ။
‘‘Dumapphalānīva patanti māṇavā, daharā ca vuḍḍhā ca sarīrabhedā;
ဧတမ္ပိ ဒိသ္ဝာ ပဗ္ဗဇိတောမ္ဟိ ရာဇ၊ အပဏ္ဏကံ သာမညမေဝ သေယ္ယော။
Etampi disvā pabbajitomhi rāja, apaṇṇakaṃ sāmaññameva seyyo.
၇၈၉.
789.
‘‘သဒ္ဓာယာဟံ ပဗ္ဗဇိတော၊ ဥပေတော ဇိနသာသနေ။
‘‘Saddhāyāhaṃ pabbajito, upeto jinasāsane;
အဝဇ္ဈာ မယ္ဟံ ပဗ္ဗဇ္ဇာ၊ အနဏော ဘုဉ္ဇာမိ ဘောဇနံ။
Avajjhā mayhaṃ pabbajjā, anaṇo bhuñjāmi bhojanaṃ.
၇၉၀.
790.
‘‘ကာမေ အာဒိတ္တတော ဒိသ္ဝာ၊ ဇာတရူပာနိ သတ္ထတော။
‘‘Kāme ādittato disvā, jātarūpāni satthato;
ဂဗ္ဘဝောက္ကန္တိတော ဒုက္ခံ၊ နိရယေသု မဟဗ္ဘယံ။
Gabbhavokkantito dukkhaṃ, nirayesu mahabbhayaṃ.
၇၉၁.
791.
‘‘ဧတမာဒီနဝံ ဉတ္ဝာ၊ သံဝေဂံ အလဘိံ တဒာ။
‘‘Etamādīnavaṃ ñatvā, saṃvegaṃ alabhiṃ tadā;
သောဟံ ဝိဒ္ဓော တဒာ သန္တော၊ သမ္ပတ္တော အာသဝက္ခယံ။
Sohaṃ viddho tadā santo, sampatto āsavakkhayaṃ.
၇၉၂.
792.
‘‘ပရိစိဏ္ဏော မယာ သတ္ထာ၊ ကတံ ဗုဒ္ဓသ္သ သာသနံ။
‘‘Pariciṇṇo mayā satthā, kataṃ buddhassa sāsanaṃ;
ဩဟိတော ဂရုကော ဘာရော၊ ဘဝနေတ္တိ သမူဟတာ။
Ohito garuko bhāro, bhavanetti samūhatā.
၇၉၃.
793.
‘‘ယသ္သတ္ထာယ ပဗ္ဗဇိတော၊ အဂာရသ္မာနဂာရိယံ။
‘‘Yassatthāya pabbajito, agārasmānagāriyaṃ;
သော မေ အတ္ထော အနုပ္ပတ္တော၊ သဗ္ဗသံယောဇနက္ခယော’’တိ။
So me attho anuppatto, sabbasaṃyojanakkhayo’’ti.
။ ရဋ္ဌပာလော ထေရော။။
… Raṭṭhapālo thero….
Footnotes:
Related texts:
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / သုတ္တပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ခုဒ္ဒကနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / ထေရဂာထာ-အဋ္ဌကထာ • Theragāthā-aṭṭhakathā / ၄. ရဋ္ဌပာလတ္ထေရဂာထာဝဏ္ဏနာ • 4. Raṭṭhapālattheragāthāvaṇṇanā