Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / అఙ్గుత్తరనికాయ (టీకా) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
౫-౬. రోహితస్ససుత్తాదివణ్ణనా
5-6. Rohitassasuttādivaṇṇanā
౪౫-౪౬. పఞ్చమే (సం॰ ని॰ టీ॰ ౧.౧.౧౦౭) ఏకోకాసేతి చక్కవాళస్స పరియన్తసఞ్ఞితే ఏకస్మిం ఓకాసే. భుమ్మన్తి ‘‘యత్థా’’తి ఇదం భుమ్మవచనం. సామఞ్ఞతో వుత్తమ్పి ‘‘సో లోకస్స అన్తో’’తి వచనతో విసిట్ఠవిసయమేవ హోతి. ‘‘న జాయతి, న మీయతీ’’తి వత్వా పున ‘‘న చవతి, న ఉపపజ్జతీ’’తి కస్మా వుత్తన్తి ఆహ ‘‘ఇదం అపరాపరం…పే॰… గహిత’’న్తి. పదగమనేనాతి పదసా గమనేన. సత్థా సఙ్ఖారలోకస్స అన్తం సన్ధాయ వదతి ఉపరి సబ్బాని పకాసేతుకామో. సఙ్ఖారలోకస్స హి అన్తో నిబ్బానం.
45-46. Pañcame (saṃ. ni. ṭī. 1.1.107) ekokāseti cakkavāḷassa pariyantasaññite ekasmiṃ okāse. Bhummanti ‘‘yatthā’’ti idaṃ bhummavacanaṃ. Sāmaññato vuttampi ‘‘so lokassa anto’’ti vacanato visiṭṭhavisayameva hoti. ‘‘Na jāyati, na mīyatī’’ti vatvā puna ‘‘na cavati, na upapajjatī’’ti kasmā vuttanti āha ‘‘idaṃ aparāparaṃ…pe… gahita’’nti. Padagamanenāti padasā gamanena. Satthā saṅkhāralokassa antaṃ sandhāya vadati upari sabbāni pakāsetukāmo. Saṅkhāralokassa hi anto nibbānaṃ.
దళ్హం థిరం ధను ఏతస్సాతి దళ్హధన్వా, సో ఏవ ‘‘దళ్హధమ్మా’’తి వుత్తో. తేనాహ ‘‘దళ్హధనూ’’తి. ఉత్తమప్పమాణం నామ సహస్సథామధను. ధనుగ్గణ్హనసిప్పచిత్తకతాయ ధనుగ్గహో, న ధనుగ్గహణమత్తేనాతి ఆహ ‘‘ధనుగ్గహోతి ధనుఆచరియో’’తి. ‘‘ధనుగ్గహో’’తి వత్వా ‘‘సిక్ఖితో’’తి వుత్తే ధనుసిక్ఖాయ సిక్ఖితోతి విఞ్ఞాయతి. సిక్ఖా చ ఏత్తకేన కాలేన సిక్ఖన్తస్స ఉక్కంసగతా హోతీతి ఆహ ‘‘ద్వాదస వస్సాని ధనుసిప్పం సిక్ఖితో’’తి. ఉసభప్పమాణేతి వీసతి యట్ఠియో ఉసభం, తస్మిం ఉసభప్పమాణే పదేసే. వాలగ్గన్తి వాలకోటిం. కతహత్థోతి పరిచితహత్థో. కతసరక్ఖేపోతి థిరలక్ఖే చ చలలక్ఖే చ పరేసం దస్సనవసేన సరక్ఖేపస్స కతాపీ. తేనాహ ‘‘దస్సితసిప్పో’’తి, ‘‘కతయోగ్గో’’తి కేచి. అసన్తి ఏతేనాతి అసనం, కణ్డో. తాలచ్ఛాదిన్తి తాలచ్ఛాయం. సా పన రతనమత్తా విదత్థిచతురఙ్గులా.
Daḷhaṃ thiraṃ dhanu etassāti daḷhadhanvā, so eva ‘‘daḷhadhammā’’ti vutto. Tenāha ‘‘daḷhadhanū’’ti. Uttamappamāṇaṃ nāma sahassathāmadhanu. Dhanuggaṇhanasippacittakatāya dhanuggaho, na dhanuggahaṇamattenāti āha ‘‘dhanuggahoti dhanuācariyo’’ti. ‘‘Dhanuggaho’’ti vatvā ‘‘sikkhito’’ti vutte dhanusikkhāya sikkhitoti viññāyati. Sikkhā ca ettakena kālena sikkhantassa ukkaṃsagatā hotīti āha ‘‘dvādasa vassāni dhanusippaṃ sikkhito’’ti. Usabhappamāṇeti vīsati yaṭṭhiyo usabhaṃ, tasmiṃ usabhappamāṇe padese. Vālagganti vālakoṭiṃ. Katahatthoti paricitahattho. Katasarakkhepoti thiralakkhe ca calalakkhe ca paresaṃ dassanavasena sarakkhepassa katāpī. Tenāha ‘‘dassitasippo’’ti, ‘‘katayoggo’’ti keci. Asanti etenāti asanaṃ, kaṇḍo. Tālacchādinti tālacchāyaṃ. Sā pana ratanamattā vidatthicaturaṅgulā.
పురత్థిమా సముద్దాతి ఏకస్మిం చక్కవాళే పురత్థిమా సముద్దా. సముద్దసీసేన పురత్థిమచక్కవాళముఖవట్టిం వదతి. పచ్ఛిమసముద్దోతి ఏత్థాపి ఏసేవ నయో. నిప్పపఞ్చతన్తి అదన్తకారితం. సమ్పత్తేతి తాదిసేన జవేన గచ్ఛన్తేన సమ్పత్తే. అనోతత్తేతి ఏత్థాపి ‘‘సమ్పత్తే’’తి పదం ఆనేత్వా సమ్బన్ధో, తథా ‘‘నాగలతాదన్తకట్ఠ’’న్తి ఏత్థాపి. తదాతి యదా సో లోకన్తగవేసకో అహోసి, తదా. దీఘాయుకకాలోతి అనేకవస్ససహస్సాయుకకాలో. చక్కవాళలోకస్సాతి సామఞ్ఞవసేన ఏకవచనం, చక్కవాళలోకానన్తి అత్థో. ఇమస్మింయేవ చక్కవాళే నిబ్బత్తిపుబ్బపరిచయసిద్ధాయ నికన్తియా.
Puratthimā samuddāti ekasmiṃ cakkavāḷe puratthimā samuddā. Samuddasīsena puratthimacakkavāḷamukhavaṭṭiṃ vadati. Pacchimasamuddoti etthāpi eseva nayo. Nippapañcatanti adantakāritaṃ. Sampatteti tādisena javena gacchantena sampatte. Anotatteti etthāpi ‘‘sampatte’’ti padaṃ ānetvā sambandho, tathā ‘‘nāgalatādantakaṭṭha’’nti etthāpi. Tadāti yadā so lokantagavesako ahosi, tadā. Dīghāyukakāloti anekavassasahassāyukakālo. Cakkavāḷalokassāti sāmaññavasena ekavacanaṃ, cakkavāḷalokānanti attho. Imasmiṃyeva cakkavāḷe nibbattipubbaparicayasiddhāya nikantiyā.
ససఞ్ఞిమ్హి సమనకేతి న రూపధమ్మమత్తకే, అథ ఖో పఞ్చక్ఖన్ధసముదాయేతి దస్సేతి. సమితపాపోతి సముచ్ఛిన్నసంకిలేసధమ్మో. ఛట్ఠం ఉత్తానమేవ.
Sasaññimhi samanaketi na rūpadhammamattake, atha kho pañcakkhandhasamudāyeti dasseti. Samitapāpoti samucchinnasaṃkilesadhammo. Chaṭṭhaṃ uttānameva.
రోహితస్ససుత్తాదివణ్ణనా నిట్ఠితా.
Rohitassasuttādivaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / అఙ్గుత్తరనికాయ • Aṅguttaranikāya
౫. రోహితస్ససుత్తం • 5. Rohitassasuttaṃ
౬. దుతియరోహితస్ససుత్తం • 6. Dutiyarohitassasuttaṃ
అట్ఠకథా • Aṭṭhakathā / సుత్తపిటక (అట్ఠకథా) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / అఙ్గుత్తరనికాయ (అట్ఠకథా) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ౫. రోహితస్ససుత్తవణ్ణనా • 5. Rohitassasuttavaṇṇanā