Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / మిలిన్దపఞ్హపాళి • Milindapañhapāḷi

    ౫. రుక్ఖఅచేతనాభావపఞ్హో

    5. Rukkhaacetanābhāvapañho

    . ‘‘భన్తే నాగసేన, భాసితమ్పేతం తథాగతేన –

    5. ‘‘Bhante nāgasena, bhāsitampetaṃ tathāgatena –

    ‘‘‘అచేతనం బ్రాహ్మణ అస్సుణన్తం, జానో అజానన్తమిమం పలాసం;

    ‘‘‘Acetanaṃ brāhmaṇa assuṇantaṃ, jāno ajānantamimaṃ palāsaṃ;

    ఆరద్ధవీరియో ధువం అప్పమత్తో, సుఖసేయ్యం పుచ్ఛసి కిస్స హేతూ’తి 1.

    Āraddhavīriyo dhuvaṃ appamatto, sukhaseyyaṃ pucchasi kissa hetū’ti 2.

    పున చ భణితం –

    Puna ca bhaṇitaṃ –

    ‘‘‘ఇతి ఫన్దనరుక్ఖోపి, తావదే అజ్ఝభాసథ;

    ‘‘‘Iti phandanarukkhopi, tāvade ajjhabhāsatha;

    మయ్హమ్పి వచనం అత్థి, భారద్వాజ సుణోహి మే’తి 3.

    Mayhampi vacanaṃ atthi, bhāradvāja suṇohi me’ti 4.

    ‘‘యది, భన్తే నాగసేన, రుక్ఖో అచేతనో, తేన హి ఫన్దనేన రుక్ఖేన భారద్వాజేన సహ సల్లపితన్తి యం వచనం, తం మిచ్ఛా. యది ఫన్దనేన రుక్ఖేన భారద్వాజేన సద్ధిం సల్లపితం, తేన హి రుక్ఖో అచేతనోతి తమ్పి వచనం మిచ్ఛా. అయమ్పి ఉభతో కోటికో పఞ్హో తవానుప్పతో, సో తయా నిబ్బాహితబ్బో’’తి.

    ‘‘Yadi, bhante nāgasena, rukkho acetano, tena hi phandanena rukkhena bhāradvājena saha sallapitanti yaṃ vacanaṃ, taṃ micchā. Yadi phandanena rukkhena bhāradvājena saddhiṃ sallapitaṃ, tena hi rukkho acetanoti tampi vacanaṃ micchā. Ayampi ubhato koṭiko pañho tavānuppato, so tayā nibbāhitabbo’’ti.

    ‘‘భాసితమ్పేతం, మహారాజ, భగవతా ‘రుక్ఖో అచేతనో’తి, ఫన్దనేన చ రుక్ఖేన భారద్వాజేన సద్ధిం సల్లపితం, తఞ్చ పన వచనం లోకసమఞ్ఞాయ భణితం. నత్థి, మహారాజ, అచేతనస్స రుక్ఖస్స సల్లాపో నామ, అపి చ, మహారాజ, తస్మిం రుక్ఖే అధివత్థాయ దేవతాయేతం అధివచనం రుక్ఖోతి, రుక్ఖో సల్లపతీతి చేసా లోకపణ్ణత్తి, యథా, మహారాజ, సకటం ధఞ్ఞస్స పరిపూరితం ధఞ్ఞసకటన్తి జనో వోహరతి, న చ తం ధఞ్ఞమయం సకటం, రుక్ఖమయం సకటం, తస్మిం సకటే ధఞ్ఞస్స పన ఆకిరితత్తా ధఞ్ఞసకటన్తి జనో వోహరతి, ఏవమేవ ఖో, మహారాజ, న రుక్ఖో సల్లపతి, రుక్ఖో అచేతనో, యా పన తస్మిం రుక్ఖే అధివత్థా దేవతా, తస్సా యేవ తం అధివచనం రుక్ఖోతి, రుక్ఖో సల్లపతీతి చేసా లోకపణ్ణత్తి.

    ‘‘Bhāsitampetaṃ, mahārāja, bhagavatā ‘rukkho acetano’ti, phandanena ca rukkhena bhāradvājena saddhiṃ sallapitaṃ, tañca pana vacanaṃ lokasamaññāya bhaṇitaṃ. Natthi, mahārāja, acetanassa rukkhassa sallāpo nāma, api ca, mahārāja, tasmiṃ rukkhe adhivatthāya devatāyetaṃ adhivacanaṃ rukkhoti, rukkho sallapatīti cesā lokapaṇṇatti, yathā, mahārāja, sakaṭaṃ dhaññassa paripūritaṃ dhaññasakaṭanti jano voharati, na ca taṃ dhaññamayaṃ sakaṭaṃ, rukkhamayaṃ sakaṭaṃ, tasmiṃ sakaṭe dhaññassa pana ākiritattā dhaññasakaṭanti jano voharati, evameva kho, mahārāja, na rukkho sallapati, rukkho acetano, yā pana tasmiṃ rukkhe adhivatthā devatā, tassā yeva taṃ adhivacanaṃ rukkhoti, rukkho sallapatīti cesā lokapaṇṇatti.

    ‘‘యథా వా పన, మహారాజ, దధిం మన్థయమానో తక్కం మన్థేమీతి వోహరతి, న తం తక్కం, యం సో మన్థేతి, దధిం యేవ సో మన్థేన్తో తక్కం మన్థేమీతి వోహరతి, ఏవమేవ ఖో, మహారాజ, న రుక్ఖో సల్లపతి, రుక్ఖో అచేతనో . యా పన తస్మిం రుక్ఖే అధివత్థా దేవతా, తస్సాయేవ తం అధివచనం రుక్ఖోతి, రుక్ఖో సల్లపతీతి చేసా లోకపణ్ణత్తి.

    ‘‘Yathā vā pana, mahārāja, dadhiṃ manthayamāno takkaṃ manthemīti voharati, na taṃ takkaṃ, yaṃ so mantheti, dadhiṃ yeva so manthento takkaṃ manthemīti voharati, evameva kho, mahārāja, na rukkho sallapati, rukkho acetano . Yā pana tasmiṃ rukkhe adhivatthā devatā, tassāyeva taṃ adhivacanaṃ rukkhoti, rukkho sallapatīti cesā lokapaṇṇatti.

    ‘‘యథా వా పన, మహారాజ, అసన్తం సాధేతుకామో సన్తం సాధేమీతి వోహరతి , అసిద్ధం సిద్ధన్తి వోహరతి, ఏవమేసా లోకసమఞ్ఞా, ఏవమేవ ఖో, మహారాజ, న రుక్ఖో సల్లపతి, రుక్ఖో అచేతనో. యా పన తస్మిం రుక్ఖే అధివత్థా దేవతా, తస్సాయేవ తం అధివచనం రుక్ఖోతి, రుక్ఖో సల్లపతీతి చేసా లోకపణ్ణత్తి, యాయ, మహారాజ, లోకసమఞ్ఞాయ జనో వోహరతి, తథాగతోపి తాయేవ లోకసమఞ్ఞాయ సత్తానం ధమ్మం దేసేతీ’’తి. ‘‘సాధు, భన్తే నాగసేన, ఏవమేతం తథా సమ్పటిచ్ఛామీ’’తి.

    ‘‘Yathā vā pana, mahārāja, asantaṃ sādhetukāmo santaṃ sādhemīti voharati , asiddhaṃ siddhanti voharati, evamesā lokasamaññā, evameva kho, mahārāja, na rukkho sallapati, rukkho acetano. Yā pana tasmiṃ rukkhe adhivatthā devatā, tassāyeva taṃ adhivacanaṃ rukkhoti, rukkho sallapatīti cesā lokapaṇṇatti, yāya, mahārāja, lokasamaññāya jano voharati, tathāgatopi tāyeva lokasamaññāya sattānaṃ dhammaṃ desetī’’ti. ‘‘Sādhu, bhante nāgasena, evametaṃ tathā sampaṭicchāmī’’ti.

    రుక్ఖఅచేతనాభావపఞ్హో పఞ్చమో.

    Rukkhaacetanābhāvapañho pañcamo.







    Footnotes:
    1. జా॰ ౧.౪.౨౫
    2. jā. 1.4.25
    3. జా॰ ౧.౧౩.౨౦
    4. jā. 1.13.20

    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact