| Library / Tipiṭaka / д̇ибидага • Tipiṭaka / ж̇аад̇ага-адтагат̇аа • Jātaka-aṭṭhakathā |
[74] 4. ругкад̇хаммаж̇аад̇агаван̣н̣анаа
[74] 4. Rukkhadhammajātakavaṇṇanā
саад̇хуу самб̣ахулаа н̃аад̇ийд̇и ид̣̇ам̣ сад̇т̇аа ж̇зд̇аванз вихаранд̇о уд̣̇агагалахз ад̇д̇ано н̃аад̇агаанам̣ махаавинаасам̣ бажжубадтид̇ам̣ н̃ад̇ваа аагаасзна г̇анд̇ваа рохин̣ийнад̣̇ияаа убари баллан̇гзна нисийд̣̇ид̇ваа нийларам̣сим̣ виссаж̇ж̇зд̇ваа н̃аад̇агз сам̣взж̇зд̇ваа аагаасаа оруяха над̣̇ийд̇ийрз нисинно д̇ам̣ галахам̣ аараб̣бха гат̇зси. аяамзд̇т̇а сан̇кзбо, вид̇т̇ааро бана гун̣аалаж̇аад̇агз (ж̇аа. 2.21.гун̣аалаж̇аад̇ага) аави бхависсад̇и. д̇ад̣̇аа бана сад̇т̇аа н̃аад̇агз ааманд̇зд̇ваа ‘‘махаарааж̇аа , д̇умхз н̃аад̇агаа, н̃аад̇агзхи наама самаг̇г̇зхи саммод̣̇амаанзхи бхавид̇ум̣ ваддад̇и. н̃аад̇агаанан̃хи саамаг̇г̇ияаа сад̇и бажжаамид̇д̇аа огаасам̣ на лабханд̇и, д̇идтанд̇у д̇аава мануссабхууд̇аа, ажзд̇анаанам̣ ругкаанамби саамаг̇г̇им̣ лад̣̇д̇хум̣ ваддад̇и. ад̇ийд̇асмин̃хи химаванд̇аббад̣̇зсз махааваад̇о саалаванам̣ бахари, д̇асса бана саалаванасса ан̃н̃аман̃н̃ам̣ ругкаг̇ажчаг̇умб̣алад̇аахи самб̣анд̇хад̇д̇аа згаругкамби баад̇зд̇ум̣ асаггонд̇о мад̇т̇агамад̇т̇агзнзва аг̇амааси. згам̣ бана ан̇г̇ан̣з тид̇ам̣ саакаавидабасамбаннамби махааругкам̣ ан̃н̃зхи ругкзхи асамб̣анд̇хад̇д̇аа уммуулзд̇ваа бхуумияам̣ баад̇зси, иминаа гааран̣зна д̇умхзхиби самаг̇г̇зхи саммод̣̇амаанзхи бхавид̇ум̣ ваддад̇ий’’д̇и вад̇ваа д̇зхи яаажид̇о ад̇ийд̇ам̣ аахари.
Sādhūsambahulā ñātīti idaṃ satthā jetavane viharanto udakakalahe attano ñātakānaṃ mahāvināsaṃ paccupaṭṭhitaṃ ñatvā ākāsena gantvā rohiṇīnadiyā upari pallaṅkena nisīditvā nīlaraṃsiṃ vissajjetvā ñātake saṃvejetvā ākāsā oruyha nadītīre nisinno taṃ kalahaṃ ārabbha kathesi. Ayamettha saṅkhepo, vitthāro pana kuṇālajātake (jā. 2.21.kuṇālajātaka) āvi bhavissati. Tadā pana satthā ñātake āmantetvā ‘‘mahārājā , tumhe ñātakā, ñātakehi nāma samaggehi sammodamānehi bhavituṃ vaṭṭati. Ñātakānañhi sāmaggiyā sati paccāmittā okāsaṃ na labhanti, tiṭṭhantu tāva manussabhūtā, acetanānaṃ rukkhānampi sāmaggiṃ laddhuṃ vaṭṭati. Atītasmiñhi himavantappadese mahāvāto sālavanaṃ pahari, tassa pana sālavanassa aññamaññaṃ rukkhagacchagumbalatāhi sambandhattā ekarukkhampi pātetuṃ asakkonto matthakamatthakeneva agamāsi. Ekaṃ pana aṅgaṇe ṭhitaṃ sākhāviṭapasampannampi mahārukkhaṃ aññehi rukkhehi asambandhattā ummūletvā bhūmiyaṃ pātesi, iminā kāraṇena tumhehipi samaggehi sammodamānehi bhavituṃ vaṭṭatī’’ti vatvā tehi yācito atītaṃ āhari.
ад̇ийд̇з б̣аараан̣асияам̣ б̣рахмад̣̇ад̇д̇з раж̇ж̇ам̣ гаарзнд̇з батамам̣ уббанно взссаван̣о махаарааж̇аа жави, сагго ан̃н̃ам̣ взссаван̣ам̣ табзси. зд̇асмим̣ взссаван̣з баривад̇д̇з бажчаа ниб̣б̣ад̇д̇авзссаван̣о ‘‘ругкаг̇ажчаг̇умб̣алад̇аанам̣ ад̇д̇ано ад̇д̇ано ружжанадтаанз вимаанам̣ г̇ан̣ханд̇уу’’д̇и саасанам̣ бзсзси. д̇ад̣̇аа б̣од̇хисад̇д̇о химаванд̇аббад̣̇зсз згасмим̣ саалаванз ругкад̣̇звад̇аа худ̇ваа ниб̣б̣ад̇д̇и. со н̃аад̇агз ааха ‘‘д̇умхз вимаанаани г̇ан̣ханд̇аа ан̇г̇ан̣з тид̇аругкзсу маа г̇ан̣хат̇а, имасмим̣ бана саалаванз маяаа г̇ахид̇авимаанам̣ бариваарзд̇ваа тид̇авимаанаани г̇ан̣хат̇аа’’д̇и. д̇ад̇т̇а б̣од̇хисад̇д̇асса важанагараа бан̣д̣ид̇ад̣̇звад̇аа б̣од̇хисад̇д̇асса вимаанам̣ бариваарзд̇ваа тид̇авимаанаани г̇ан̣хим̣су. абан̣д̣ид̇аа бана д̣̇звад̇аа ‘‘гим̣ амхаагам̣ ад̇т̇о аран̃н̃авимаанзхи, маяам̣ мануссабат̇з г̇ааманиг̇амарааж̇ад̇хаанид̣̇ваарзсу вимаанаани г̇ан̣хиссаама. г̇аамаад̣̇аяо хи убаниссааяа васамаанаа д̣̇звад̇аа лаабхаг̇г̇аяасаг̇г̇аббад̇д̇аа хонд̇ий’’д̇и мануссабат̇з ан̇г̇ан̣адтаанз ниб̣б̣ад̇д̇амахааругкзсу вимаанаани г̇ан̣хим̣су.
Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente paṭhamaṃ uppanno vessavaṇo mahārājā cavi, sakko aññaṃ vessavaṇaṃ ṭhapesi. Etasmiṃ vessavaṇe parivatte pacchā nibbattavessavaṇo ‘‘rukkhagacchagumbalatānaṃ attano attano ruccanaṭṭhāne vimānaṃ gaṇhantū’’ti sāsanaṃ pesesi. Tadā bodhisatto himavantappadese ekasmiṃ sālavane rukkhadevatā hutvā nibbatti. So ñātake āha ‘‘tumhe vimānāni gaṇhantā aṅgaṇe ṭhitarukkhesu mā gaṇhatha, imasmiṃ pana sālavane mayā gahitavimānaṃ parivāretvā ṭhitavimānāni gaṇhathā’’ti. Tattha bodhisattassa vacanakarā paṇḍitadevatā bodhisattassa vimānaṃ parivāretvā ṭhitavimānāni gaṇhiṃsu. Apaṇḍitā pana devatā ‘‘kiṃ amhākaṃ attho araññavimānehi, mayaṃ manussapathe gāmanigamarājadhānidvāresu vimānāni gaṇhissāma. Gāmādayo hi upanissāya vasamānā devatā lābhaggayasaggappattā hontī’’ti manussapathe aṅgaṇaṭṭhāne nibbattamahārukkhesu vimānāni gaṇhiṃsu.
ат̇згасмим̣ д̣̇ивасз махад̇ий ваад̇авудти уббаж̇ж̇и. ваад̇асса ад̇иб̣алавад̇ааяа д̣̇ал̣хамуулаа ванаж̇здтагаругкааби сам̣бхаг̇г̇асаакаавидабаа самуулаа нибад̇им̣су. д̇ам̣ бана ан̃н̃аман̃н̃ам̣ самб̣анд̇ханзна тид̇ам̣ саалаванам̣ бад̇ваа ид̇о жид̇о жа бахаранд̇о згаругкамби баад̇зд̇ум̣ наасагки. бхаг̇г̇авимаанаа д̣̇звад̇аа ниббадисаран̣аа д̣̇аарагз хад̇т̇зсу г̇ахзд̇ваа химаванд̇ам̣ г̇анд̇ваа ад̇д̇ано бавад̇д̇им̣ саалаванад̣̇звад̇аанам̣ гат̇аяим̣су. д̇аа д̇аасам̣ звам̣ ааг̇ад̇абхаавам̣ б̣од̇хисад̇д̇асса аарожзсум̣. б̣од̇хисад̇д̇о ‘‘бан̣д̣ид̇аанам̣ важанам̣ аг̇г̇ахзд̇ваа ниббажжаяадтаанам̣ г̇ад̇аа наама зваруубаава хонд̇ий’’д̇и вад̇ваа д̇хаммам̣ д̣̇зсзнд̇о имам̣ г̇аат̇амааха –
Athekasmiṃ divase mahatī vātavuṭṭhi uppajji. Vātassa atibalavatāya daḷhamūlā vanajeṭṭhakarukkhāpi saṃbhaggasākhāviṭapā samūlā nipatiṃsu. Taṃ pana aññamaññaṃ sambandhanena ṭhitaṃ sālavanaṃ patvā ito cito ca paharanto ekarukkhampi pātetuṃ nāsakkhi. Bhaggavimānā devatā nippaṭisaraṇā dārake hatthesu gahetvā himavantaṃ gantvā attano pavattiṃ sālavanadevatānaṃ kathayiṃsu. Tā tāsaṃ evaṃ āgatabhāvaṃ bodhisattassa ārocesuṃ. Bodhisatto ‘‘paṇḍitānaṃ vacanaṃ aggahetvā nippaccayaṭṭhānaṃ gatā nāma evarūpāva hontī’’ti vatvā dhammaṃ desento imaṃ gāthamāha –
74.
74.
‘‘саад̇хуу самб̣ахулаа н̃аад̇ий, аби ругкаа аран̃н̃аж̇аа;
‘‘Sādhū sambahulā ñātī, api rukkhā araññajā;
ваад̇о вахад̇и згадтам̣, б̣раханд̇амби ванаббад̇и’’нд̇и.
Vāto vahati ekaṭṭhaṃ, brahantampi vanappati’’nti.
д̇ад̇т̇а самб̣ахулаа н̃аад̇ийд̇и жад̇д̇ааро убаад̣̇ааяа д̇ад̇уд̇д̇ари сад̇асахассамби самб̣ахулаа наама, звам̣ самб̣ахулаа ан̃н̃аман̃н̃ам̣ ниссааяа васанд̇аа н̃аад̇агаа. саад̇хууд̇и собханаа басад̇т̇аа, барзхи аббад̇хам̣сияаад̇и ад̇т̇о. аби ругкаа аран̃н̃аж̇аад̇и д̇идтанд̇у мануссабхууд̇аа, аран̃н̃з ж̇аад̇аругкааби самб̣ахулаа ан̃н̃аман̃н̃уубад̇т̇амбхзна тид̇аа саад̇хуязва. ругкаанамби хи сабажжаяабхааво лад̣̇д̇хум̣ ваддад̇и. ваад̇о вахад̇и згадтанд̇и бурад̇т̇имаад̣̇ибхзд̣̇о ваад̇о вааяанд̇о ан̇г̇ан̣адтаанз тид̇ам̣ згадтам̣ згагамзва тид̇ам̣ б̣раханд̇амби ванаббад̇им̣ саакаавидабасамбаннам̣ махааругкамби вахад̇и, уммуулзд̇ваа баад̇зд̇ийд̇и ад̇т̇о. б̣од̇хисад̇д̇о имам̣ гааран̣ам̣ гат̇зд̇ваа ааяугкаяз яат̇аагаммам̣ г̇ад̇о.
Tattha sambahulā ñātīti cattāro upādāya tatuttari satasahassampi sambahulā nāma, evaṃ sambahulā aññamaññaṃ nissāya vasantā ñātakā. Sādhūti sobhanā pasatthā, parehi appadhaṃsiyāti attho. Api rukkhā araññajāti tiṭṭhantu manussabhūtā, araññe jātarukkhāpi sambahulā aññamaññūpatthambhena ṭhitā sādhuyeva. Rukkhānampi hi sapaccayabhāvo laddhuṃ vaṭṭati. Vāto vahati ekaṭṭhanti puratthimādibhedo vāto vāyanto aṅgaṇaṭṭhāne ṭhitaṃ ekaṭṭhaṃ ekakameva ṭhitaṃ brahantampi vanappatiṃ sākhāviṭapasampannaṃ mahārukkhampi vahati, ummūletvā pātetīti attho. Bodhisatto imaṃ kāraṇaṃ kathetvā āyukkhaye yathākammaṃ gato.
сад̇т̇ааби ‘‘звам̣, махаарааж̇аа, н̃аад̇агаанам̣ д̇аава саамаг̇г̇иязва лад̣̇д̇хум̣ ваддад̇и, самаг̇г̇аа саммод̣̇амаанаа бияасам̣ваасамзва васат̇аа’’д̇и имам̣ д̇хаммад̣̇зсанам̣ аахарид̇ваа анусанд̇хим̣ гхадзд̇ваа ж̇аад̇агам̣ самод̇хаанзси – ‘‘д̇ад̣̇аа д̣̇звад̇аа б̣уд̣̇д̇хабарисаа ахзсум̣, бан̣д̣ид̇ад̣̇звад̇аа бана ахамзва ахоси’’нд̇и.
Satthāpi ‘‘evaṃ, mahārājā, ñātakānaṃ tāva sāmaggiyeva laddhuṃ vaṭṭati, samaggā sammodamānā piyasaṃvāsameva vasathā’’ti imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā anusandhiṃ ghaṭetvā jātakaṃ samodhānesi – ‘‘tadā devatā buddhaparisā ahesuṃ, paṇḍitadevatā pana ahameva ahosi’’nti.
ругкад̇хаммаж̇аад̇агаван̣н̣анаа жад̇уд̇т̇аа.
Rukkhadhammajātakavaṇṇanā catutthā.
Related texts:
д̇ибидага (муула) • Tipiṭaka (Mūla) / суд̇д̇абидага • Suttapiṭaka / куд̣̇д̣̇аганигааяа • Khuddakanikāya / ж̇аад̇агабаал̣и • Jātakapāḷi / 74. ругкад̇хаммаж̇аад̇агам̣ • 74. Rukkhadhammajātakaṃ
