Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / పఞ్చపకరణ-మూలటీకా • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā |
౫. సబ్బమత్థీతికథా
5. Sabbamatthītikathā
౧. వాదయుత్తివణ్ణనా
1. Vādayuttivaṇṇanā
౨౮౨. సబ్బస్మిం సరీరే సబ్బన్తి సిరసి పాదా పచ్ఛతో చక్ఖూనీతి ఏవం సబ్బం సబ్బత్థ అత్థీతి అత్థో. సబ్బస్మిం కాలేతి బాలకాలే యువతా, వుడ్ఢకాలే బాలతా, ఏవం సబ్బస్మిం కాలే సబ్బం. సబ్బేనాకారేనాతి నీలాకారేన పీతం, పీతాకారేన లోహితన్తి ఏవం. సబ్బేసు ధమ్మేసూతి చక్ఖుస్మిం సోతం, సోతస్మిం ఘానన్తి ఏవం. అయుత్తన్తి యోగరహితం వదతి, తం పన ఏకసభావం. కథం పన ఏకసభావస్స యోగరహితతాతి తం దస్సేన్తో ‘‘నానాసభావానఞ్హీ’’తిఆదిమాహ. ద్విన్నఞ్హి నానాసభావానం అఙ్గులీనం మేణ్డకానం వా అఞ్ఞమఞ్ఞయోగో హోతి, న ఏకస్సేవ సతో, తస్మా యో నానాసభావేసు హోతి యోగో, తేన రహితం ఏకసభావం అయోగన్తి వుత్తం. ఇదం పుచ్ఛతీతి పరవాదీదిట్ఠియా మిచ్ఛాదిట్ఠిభావం గహేత్వా ఉప్పన్నాయ అత్తనో దిట్ఠియా సమ్మాదిట్ఠిభావో అత్థీతి వుత్తం హోతి.
282. Sabbasmiṃsarīre sabbanti sirasi pādā pacchato cakkhūnīti evaṃ sabbaṃ sabbattha atthīti attho. Sabbasmiṃ kāleti bālakāle yuvatā, vuḍḍhakāle bālatā, evaṃ sabbasmiṃ kāle sabbaṃ. Sabbenākārenāti nīlākārena pītaṃ, pītākārena lohitanti evaṃ. Sabbesu dhammesūti cakkhusmiṃ sotaṃ, sotasmiṃ ghānanti evaṃ. Ayuttanti yogarahitaṃ vadati, taṃ pana ekasabhāvaṃ. Kathaṃ pana ekasabhāvassa yogarahitatāti taṃ dassento ‘‘nānāsabhāvānañhī’’tiādimāha. Dvinnañhi nānāsabhāvānaṃ aṅgulīnaṃ meṇḍakānaṃ vā aññamaññayogo hoti, na ekasseva sato, tasmā yo nānāsabhāvesu hoti yogo, tena rahitaṃ ekasabhāvaṃ ayoganti vuttaṃ. Idaṃ pucchatīti paravādīdiṭṭhiyā micchādiṭṭhibhāvaṃ gahetvā uppannāya attano diṭṭhiyā sammādiṭṭhibhāvo atthīti vuttaṃ hoti.
వాదయుత్తివణ్ణనా నిట్ఠితా.
Vādayuttivaṇṇanā niṭṭhitā.
౨. కాలసంసన్దనవణ్ణనా
2. Kālasaṃsandanavaṇṇanā
౨౮౫. అతీతానాగతం పహాయ పచ్చుప్పన్నరూపమేవ అప్పియం అవిభజితబ్బం కరిత్వాతి పచ్చుప్పన్నసద్దేన రూపసద్దేన చాతి ఉభోహిపి పచ్చుప్పన్నరూపమేవ వత్తబ్బం కత్వాతి వుత్తం హోతి. పఞ్ఞత్తియా అవిగతత్తాతి ఏతేన ఇదం విఞ్ఞాయతి ‘‘న రూపపఞ్ఞత్తి వియ వత్థపఞ్ఞత్తి సభావపరిచ్ఛిన్నే పవత్తా విజ్జమానపఞ్ఞత్తి, అథ ఖో పుబ్బాపరియవసేన పవత్తమానం రూపసమూహం ఉపాదాయ పవత్తా అవిజ్జమానపఞ్ఞత్తి, తస్మా వత్థభావస్స ఓదాతభావవిగమే విగమావత్తబ్బతా యుత్తా, న పన రూపభావస్స పచ్చుప్పన్నభావవిగమే’’తి.
285. Atītānāgataṃ pahāya paccuppannarūpameva appiyaṃ avibhajitabbaṃ karitvāti paccuppannasaddena rūpasaddena cāti ubhohipi paccuppannarūpameva vattabbaṃ katvāti vuttaṃ hoti. Paññattiyā avigatattāti etena idaṃ viññāyati ‘‘na rūpapaññatti viya vatthapaññatti sabhāvaparicchinne pavattā vijjamānapaññatti, atha kho pubbāpariyavasena pavattamānaṃ rūpasamūhaṃ upādāya pavattā avijjamānapaññatti, tasmā vatthabhāvassa odātabhāvavigame vigamāvattabbatā yuttā, na pana rūpabhāvassa paccuppannabhāvavigame’’ti.
కాలసంసన్దనవణ్ణనా నిట్ఠితా.
Kālasaṃsandanavaṇṇanā niṭṭhitā.
వచనసోధనవణ్ణనా
Vacanasodhanavaṇṇanā
౨౮౮. అనాగతం వా పచ్చుప్పన్నం వా హుత్వా హోతీతి వుత్తన్తి ఏత్థ అనాగతం అనాగతం హుత్వా పున పచ్చుప్పన్నం హోన్తం హుత్వా హోతీతి, తథా పచ్చుప్పన్నం పచ్చుప్పన్నం హోన్తం పుబ్బే అనాగతం హుత్వా పచ్చుప్పన్నం హోతీతి హుత్వా హోతీతి వుత్తన్తి దట్ఠబ్బం. కిం తే తమ్పి హుత్వా హోతీతి తబ్భావావిగమతో హుత్వాహోతిభావానుపరమం అనుపచ్ఛేదం పుచ్ఛతీతి అధిప్పాయో యుత్తో. హుత్వా భూతస్స పున హుత్వా అభావతోతి అనాగతం హుత్వా పచ్చుప్పన్నభూతస్స పున అనాగతం హుత్వా పచ్చుప్పన్నాభావతో.
288. Anāgataṃvā paccuppannaṃ vā hutvā hotīti vuttanti ettha anāgataṃ anāgataṃ hutvā puna paccuppannaṃ hontaṃ hutvā hotīti, tathā paccuppannaṃ paccuppannaṃ hontaṃ pubbe anāgataṃ hutvā paccuppannaṃ hotīti hutvā hotīti vuttanti daṭṭhabbaṃ. Kiṃ te tampi hutvā hotīti tabbhāvāvigamato hutvāhotibhāvānuparamaṃ anupacchedaṃ pucchatīti adhippāyo yutto. Hutvā bhūtassa puna hutvā abhāvatoti anāgataṃ hutvā paccuppannabhūtassa puna anāgataṃ hutvā paccuppannābhāvato.
యస్మా తన్తి తం హుత్వా భూతం పచ్చుప్పన్నం యస్మా అనాగతం హుత్వా పచ్చుప్పన్నం హోన్తం ‘‘హుత్వా హోతీ’’తి సఙ్ఖ్యం గతం, తస్మా దుతియమ్పి ‘‘హుత్వా హోతీ’’తి వచనం అరహతీతి పటిజానాతీతి అధిప్పాయో. ఏవం పన ధమ్మే హుత్వాహోతిభావానుపరమం వదన్తస్స అధమ్మే ససవిసాణే నహుత్వాన హోతిభావానుపరమో ఆపజ్జతీతి అధిప్పాయేన ‘‘అథ న’’న్తిఆదిమాహ.
Yasmā tanti taṃ hutvā bhūtaṃ paccuppannaṃ yasmā anāgataṃ hutvā paccuppannaṃ hontaṃ ‘‘hutvā hotī’’ti saṅkhyaṃ gataṃ, tasmā dutiyampi ‘‘hutvā hotī’’ti vacanaṃ arahatīti paṭijānātīti adhippāyo. Evaṃ pana dhamme hutvāhotibhāvānuparamaṃ vadantassa adhamme sasavisāṇe nahutvāna hotibhāvānuparamo āpajjatīti adhippāyena ‘‘atha na’’ntiādimāha.
పటిక్ఖిత్తనయేనాతి కాలనానత్తేన. పటిఞ్ఞాతనయేనాతి అత్థానానత్తేన. అత్థానానత్తం ఇచ్ఛన్తోపి పన అనాగతస్స పచ్చుప్పన్నే వుత్తం హోతిభావం, పచ్చుప్పన్నస్స చ అనాగతే వుత్తం హుత్వాభావం కథం పటిజానాతీతి విచారేతబ్బం. అత్థానానత్తమేవ హి తేన అనుఞ్ఞాయతి, న అనాగతే పచ్చుప్పన్నభావో, పచ్చుప్పన్నే వా అనాగతభావోతి. పురిమం పటిక్ఖిత్తపఞ్హం పరివత్తిత్వాతి అనుఞ్ఞాతపఞ్హస్స హుత్వా హోతి హుత్వా హోతీతి దోసో వుత్తోతి అవుత్తదోసం అతిక్కమ్మ పటిక్ఖిత్తపఞ్హం పున గహేత్వా తేన చోదేతీతి అత్థో. ఏత్థ చ అత్థానానత్తేన హుత్వాహోతీతి అనుజానన్తస్స దోసో కాలనానత్తాయేవ అనాగతం పచ్చుప్పన్నన్తి పటిక్ఖేపేన కథం హోతీతి? తస్సేవ అనుజాననపటిక్ఖేపతోతి అధిప్పాయో.
Paṭikkhittanayenāti kālanānattena. Paṭiññātanayenāti atthānānattena. Atthānānattaṃ icchantopi pana anāgatassa paccuppanne vuttaṃ hotibhāvaṃ, paccuppannassa ca anāgate vuttaṃ hutvābhāvaṃ kathaṃ paṭijānātīti vicāretabbaṃ. Atthānānattameva hi tena anuññāyati, na anāgate paccuppannabhāvo, paccuppanne vā anāgatabhāvoti. Purimaṃ paṭikkhittapañhaṃ parivattitvāti anuññātapañhassa hutvā hoti hutvā hotīti doso vuttoti avuttadosaṃ atikkamma paṭikkhittapañhaṃ puna gahetvā tena codetīti attho. Ettha ca atthānānattena hutvāhotīti anujānantassa doso kālanānattāyeva anāgataṃ paccuppannanti paṭikkhepena kathaṃ hotīti? Tasseva anujānanapaṭikkhepatoti adhippāyo.
ఏకేకన్తి అనాగతమ్పి న హుత్వా న హోతి పచ్చుప్పన్నమ్పీతి తదుభయం గహేత్వా ‘‘ఏకేకం న హుత్వా న హోతి న హుత్వా న హోతీ’’తి వుత్తం, న ఏకేకమేవ న హుత్వా న హోతి న హుత్వా న హోతీతి. ఏస నయో పురిమస్మిం ‘‘ఏకేకం హుత్వా హోతి హుత్వా హోతీ’’తి వచనేపి. అనాగతస్స హి ‘‘హుత్వా హోతీ’’తి నామం పచ్చుప్పన్నస్స చాతి ద్వేపి నామాని సఙ్గహేత్వా ‘‘హుత్వా హోతి హుత్వా హోతీ’’తి చోదితం, తథా ‘‘న హుత్వా న హోతి న హుత్వా న హోతీ’’తి చాతి అధిప్పాయో . సబ్బతో అన్ధకారేన పరియోనద్ధో వియాతి ఏతేన అపరియోనద్ధేన పటిజానితబ్బం సియాతి దస్సేతి. ఏత్థ చ పురిమనయే హుత్వా భూతస్స పున హుత్వాహోతిభావో చోదితో, దుతియనయే అనాగతాదీసు ఏకేకస్స హుత్వాహోతినామతాతి అయం విసేసో.
Ekekanti anāgatampi na hutvā na hoti paccuppannampīti tadubhayaṃ gahetvā ‘‘ekekaṃ na hutvā na hoti na hutvā na hotī’’ti vuttaṃ, na ekekameva na hutvā na hoti na hutvā na hotīti. Esa nayo purimasmiṃ ‘‘ekekaṃ hutvā hoti hutvā hotī’’ti vacanepi. Anāgatassa hi ‘‘hutvā hotī’’ti nāmaṃ paccuppannassa cāti dvepi nāmāni saṅgahetvā ‘‘hutvā hoti hutvā hotī’’ti coditaṃ, tathā ‘‘na hutvā na hoti na hutvā na hotī’’ti cāti adhippāyo . Sabbato andhakārena pariyonaddho viyāti etena apariyonaddhena paṭijānitabbaṃ siyāti dasseti. Ettha ca purimanaye hutvā bhūtassa puna hutvāhotibhāvo codito, dutiyanaye anāgatādīsu ekekassa hutvāhotināmatāti ayaṃ viseso.
వచనసోధనవణ్ణనా నిట్ఠితా.
Vacanasodhanavaṇṇanā niṭṭhitā.
అతీతఞాణాదికథావణ్ణనా
Atītañāṇādikathāvaṇṇanā
౨౯౦. పున పుట్ఠో…పే॰… అత్థితాయ పటిజానాతీతి ఏత్థ పచ్చుప్పన్నం ఞాణం తేనాతి ఏతేన అనువత్తమానాపేక్ఖనవచనేన కథం వుచ్చతీతి విచారేతబ్బం.
290. Puna puṭṭho…pe… atthitāya paṭijānātīti ettha paccuppannaṃ ñāṇaṃ tenāti etena anuvattamānāpekkhanavacanena kathaṃ vuccatīti vicāretabbaṃ.
అతీతఞాణాదికథావణ్ణనా నిట్ఠితా.
Atītañāṇādikathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
అరహన్తాదికథావణ్ణనా
Arahantādikathāvaṇṇanā
౨౯౧. యుత్తివిరోధో అరహతో సరాగాదిభావే పుథుజ్జనేన అనానత్తం బ్రహ్మచరియవాసస్స అఫలతాతి ఏవమాదికో దట్ఠబ్బో.
291. Yuttivirodho arahato sarāgādibhāve puthujjanena anānattaṃ brahmacariyavāsassa aphalatāti evamādiko daṭṭhabbo.
అరహన్తాదికథావణ్ణనా నిట్ఠితా.
Arahantādikathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
పదసోధనకథావణ్ణనా
Padasodhanakathāvaṇṇanā
౨౯౫. తేన కారణేనాతి అతీతఅత్థిసద్దానం ఏకత్థత్తా అత్థిసద్దత్థస్స చ న్వాతీతభావతో ‘‘అతీతం న్వాతీతం, న్వాతీతఞ్చ అతీతం హోతీ’’తి వుత్తం హోతి. ఏత్థ పన అతీతాదీనం అత్థితం వదన్తస్స పరవాదిస్సేవాయం దోసో యథా ఆపజ్జతి, న పన ‘‘నిబ్బానం అత్థీ’’తి వదన్తస్స సకవాదిస్స, తథా పటిపాదేతబ్బం.
295. Tena kāraṇenāti atītaatthisaddānaṃ ekatthattā atthisaddatthassa ca nvātītabhāvato ‘‘atītaṃ nvātītaṃ, nvātītañca atītaṃ hotī’’ti vuttaṃ hoti. Ettha pana atītādīnaṃ atthitaṃ vadantassa paravādissevāyaṃ doso yathā āpajjati, na pana ‘‘nibbānaṃ atthī’’ti vadantassa sakavādissa, tathā paṭipādetabbaṃ.
పదసోధనకథావణ్ణనా నిట్ఠితా.
Padasodhanakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
సబ్బమత్థీతికథావణ్ణనా నిట్ఠితా.
Sabbamatthītikathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / అభిధమ్మపిటక • Abhidhammapiṭaka / కథావత్థుపాళి • Kathāvatthupāḷi / ౫. సబ్బమత్థీతికథా • 5. Sabbamatthītikathā
అట్ఠకథా • Aṭṭhakathā / అభిధమ్మపిటక (అట్ఠకథా) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / పఞ్చపకరణ-అట్ఠకథా • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā / ౫. సబ్బమత్థీతికథా • 5. Sabbamatthītikathā
టీకా • Tīkā / అభిధమ్మపిటక (టీకా) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / పఞ్చపకరణ-అనుటీకా • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā / ౫. సబ్బమత్థీతికథావణ్ణనా • 5. Sabbamatthītikathāvaṇṇanā