| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / සම්‌මොහවිනොදනී-අට්‌ඨකථා • Sammohavinodanī-aṭṭhakathā |
18. ධම්‌මහදයවිභඞ්‌ගො
18. Dhammahadayavibhaṅgo
1. සබ්‌බසඞ්‌ගාහිකවාරවණ්‌ණනා
1. Sabbasaṅgāhikavāravaṇṇanā
978. ඉදානි තදනන්‌තරෙ ධම්‌මහදයවිභඞ්‌ගෙ පාළිපරිච්‌ඡෙදො තාව එවං වෙදිතබ්‌බො – එත්‌ථ හි ආදිතොව ඛන්‌ධාදීනං ද්‌වාදසන්‌නං කොට්‌ඨාසානං වසෙන සබ්‌බසඞ්‌ගාහිකවාරො නාම වුත්‌තො. දුතියො තෙසංයෙව ධම්‌මානං කාමධාතුආදීසු උප්‌පත්‌තානුප්‌පත්‌තිදස්‌සනවාරො නාම. තතියො තත්‌ථෙව පරියාපන්‌නාපරියාපන්‌නදස්‌සනවාරො නාම. චතුත්‌ථො තීසු භූමීසු උප්‌පත්‌තික්‌ඛණෙ විජ්‌ජමානාවිජ්‌ජමානධම්‌මදස්‌සනවාරො නාම. පඤ්‌චමො තෙසං ධම්‌මානං භූමන්‌තරවසෙන දස්‌සනවාරො නාම. ඡට්‌ඨො ගතීසු උප්‌පාදකකම්‌මආයුප්‌පමාණදස්‌සනවාරො නාම. සත්‌තමො අභිඤ්‌ඤෙය්‍යාදිවාරො නාම. අට්‌ඨමො සාරම්‌මණානාරම්‌මණවාරො නාම. නවමො තෙසං ඛන්‌ධාදිධම්‌මානං දිට්‌ඨසුතාදිවසෙන සඞ්‌ගහෙත්‌වා දස්‌සනවාරො නාම. දසමො කුසලත්‌තිකාදිවසෙන සඞ්‌ගහෙත්‌වා දස්‌සනවාරො නාම.
978. Idāni tadanantare dhammahadayavibhaṅge pāḷiparicchedo tāva evaṃ veditabbo – ettha hi āditova khandhādīnaṃ dvādasannaṃ koṭṭhāsānaṃ vasena sabbasaṅgāhikavāro nāma vutto. Dutiyo tesaṃyeva dhammānaṃ kāmadhātuādīsu uppattānuppattidassanavāro nāma. Tatiyo tattheva pariyāpannāpariyāpannadassanavāro nāma. Catuttho tīsu bhūmīsu uppattikkhaṇe vijjamānāvijjamānadhammadassanavāro nāma. Pañcamo tesaṃ dhammānaṃ bhūmantaravasena dassanavāro nāma. Chaṭṭho gatīsu uppādakakammaāyuppamāṇadassanavāro nāma. Sattamo abhiññeyyādivāro nāma. Aṭṭhamo sārammaṇānārammaṇavāro nāma. Navamo tesaṃ khandhādidhammānaṃ diṭṭhasutādivasena saṅgahetvā dassanavāro nāma. Dasamo kusalattikādivasena saṅgahetvā dassanavāro nāma.
979. එවං දසහි වාරෙහි පරිච්‌ඡින්‌නාය පාළියා පඨමෙ තාව සබ්‌බසඞ්‌ගාහිකවාරෙ ‘‘අවීචිතො යාව භවග්‌ගං එත්‌ථන්‌තරෙ කති ඛන්‌ධා’’ති පුච්‌ඡිතෙ ‘‘එකොති වා…පෙ.… චත්‌තාරොති වා ඡාති වා අවත්‌වා පඤ්‌චාති වත්‌තුං සමත්‌ථො අඤ්‌ඤො නත්‌ථී’’ති අත්‌තනො ඤාණබලං දීපෙන්‌තො පඤ්‌චක්‌ඛන්‌ධාති පුච්‌ඡානුරූපං විස්‌සජ්‌ජනං ආහ. යථාපුච්‌ඡං විස්‌සජ්‌ජනඤ්‌හි සබ්‌බඤ්‌ඤුබ්‍යාකරණං නාමාති වුච්‌චති. ද්‌වාදසායතනානීතිආදීසුපි එසෙව නයො. රූපක්‌ඛන්‌ධාදීනං පභෙදො ඛන්‌ධවිභඞ්‌ගාදීසු වුත්‌තනයෙනෙව වෙදිතබ්‌බො.
979. Evaṃ dasahi vārehi paricchinnāya pāḷiyā paṭhame tāva sabbasaṅgāhikavāre ‘‘avīcito yāva bhavaggaṃ etthantare kati khandhā’’ti pucchite ‘‘ekoti vā…pe… cattāroti vā chāti vā avatvā pañcāti vattuṃ samattho añño natthī’’ti attano ñāṇabalaṃ dīpento pañcakkhandhāti pucchānurūpaṃ vissajjanaṃ āha. Yathāpucchaṃ vissajjanañhi sabbaññubyākaraṇaṃ nāmāti vuccati. Dvādasāyatanānītiādīsupi eseva nayo. Rūpakkhandhādīnaṃ pabhedo khandhavibhaṅgādīsu vuttanayeneva veditabbo.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / අභිධම්‌මපිටක • Abhidhammapiṭaka / විභඞ්‌ගපාළි • Vibhaṅgapāḷi / 18. ධම්‌මහදයවිභඞ්‌ගො • 18. Dhammahadayavibhaṅgo
ටීකා • Tīkā / අභිධම්‌මපිටක (ටීකා) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / විභඞ්‌ග-මූලටීකා • Vibhaṅga-mūlaṭīkā / 18. ධම්‌මහදයවිභඞ්‌ගො • 18. Dhammahadayavibhaṅgo
ටීකා • Tīkā / අභිධම්‌මපිටක (ටීකා) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / විභඞ්‌ග-අනුටීකා • Vibhaṅga-anuṭīkā / 18. ධම්‌මහදයවිභඞ්‌ගො • 18. Dhammahadayavibhaṅgo
