Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಥೇರಗಾಥಾ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Theragāthā-aṭṭhakathā |
೩. ಸಭಿಯತ್ಥೇರಗಾಥಾವಣ್ಣನಾ
3. Sabhiyattheragāthāvaṇṇanā
ಪರೇ ಚಾತಿಆದಿಕಾ ಆಯಸ್ಮತೋ ಸಭಿಯತ್ಥೇರಸ್ಸ ಗಾಥಾ। ಕಾ ಉಪ್ಪತ್ತಿ? ಅಯಮ್ಪಿ ಪುರಿಮಬುದ್ಧೇಸು ಕತಾಧಿಕಾರೋ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಭವೇ ಪುಞ್ಞಾನಿ ಉಪಚಿನನ್ತೋ ಕಕುಸನ್ಧಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಕಾಲೇ ಕುಲಗೇಹೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿತ್ವಾ ವಿಞ್ಞುತಂ ಪತ್ತೋ ಏಕದಿವಸಂ ಸತ್ಥಾರಂ ದಿವಾವಿಹಾರಾಯ ಗಚ್ಛನ್ತಂ ದಿಸ್ವಾ ಪಸನ್ನಮಾನಸೋ ಉಪಾಹನಂ ಅದಾಸಿ। ಸೋ ತೇನ ಪುಞ್ಞಕಮ್ಮೇನ ದೇವಮನುಸ್ಸೇಸು ಸಂಸರನ್ತೋ ಕಸ್ಸಪೇ ಭಗವತಿ ಪರಿನಿಬ್ಬುತೇ ಪತಿಟ್ಠಿತೇ ಸುವಣ್ಣಚೇತಿಯೇ ಛಹಿ ಕುಲಪುತ್ತೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಅತ್ತಸತ್ತಮೋ ಸಾಸನೇ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಅರಞ್ಞೇ ವಿಹರನ್ತೋ ವಿಸೇಸಂ ನಿಬ್ಬತ್ತೇತುಂ ಅಸಕ್ಕೋನ್ತೋ ಇತರೇ ಆಹ – ‘‘ಮಯಂ ಪಿಣ್ಡಪಾತಾಯ ಗಚ್ಛನ್ತೋ ಜೀವಿತೇ ಸಾಪೇಕ್ಖಾ ಹೋಮ, ಜೀವಿತೇ ಸಾಪೇಕ್ಖೇನ ಚ ನ ಸಕ್ಕಾ ಲೋಕುತ್ತರಧಮ್ಮಂ ಅಧಿಗನ್ತುಂ, ಪುಥುಜ್ಜನಕಾಲಙ್ಕಿರಿಯಾ ಚ ದುಕ್ಖಾ। ಹನ್ದ, ಮಯಂ ನಿಸ್ಸೇಣಿಂ ಬನ್ಧಿತ್ವಾ ಪಬ್ಬತಂ ಅಭಿರುಯ್ಹ ಕಾಯೇ ಚ ಜೀವಿತೇ ಚ ಅನಪೇಕ್ಖಾ ಸಮಣಧಮ್ಮಂ ಕರೋಮಾ’’ತಿ। ತೇ ತಥಾ ಅಕಂಸು।
Parecātiādikā āyasmato sabhiyattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave puññāni upacinanto kakusandhassa bhagavato kāle kulagehe nibbattitvā viññutaṃ patto ekadivasaṃ satthāraṃ divāvihārāya gacchantaṃ disvā pasannamānaso upāhanaṃ adāsi. So tena puññakammena devamanussesu saṃsaranto kassape bhagavati parinibbute patiṭṭhite suvaṇṇacetiye chahi kulaputtehi saddhiṃ attasattamo sāsane pabbajitvā kammaṭṭhānaṃ gahetvā araññe viharanto visesaṃ nibbattetuṃ asakkonto itare āha – ‘‘mayaṃ piṇḍapātāya gacchanto jīvite sāpekkhā homa, jīvite sāpekkhena ca na sakkā lokuttaradhammaṃ adhigantuṃ, puthujjanakālaṅkiriyā ca dukkhā. Handa, mayaṃ nisseṇiṃ bandhitvā pabbataṃ abhiruyha kāye ca jīvite ca anapekkhā samaṇadhammaṃ karomā’’ti. Te tathā akaṃsu.
ಅಥ ನೇಸಂ ಮಹಾಥೇರೋ ಉಪನಿಸ್ಸಯಸಮ್ಪನ್ನತ್ತಾ ತದಹೇವ ಛಳಭಿಞ್ಞೋ ಹುತ್ವಾ ಉತ್ತರಕುರುತೋ ಪಿಣ್ಡಪಾತಂ ಉಪನೇಸಿ। ಇತರೇ – ‘‘ತುಮ್ಹೇ, ಭನ್ತೇ, ಕತಕಿಚ್ಚಾ ತುಮ್ಹೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಸಲ್ಲಾಪಮತ್ತಮ್ಪಿ ಪಪಞ್ಚೋ, ಸಮಣಧಮ್ಮಮೇವ ಮಯಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮ, ತುಮ್ಹೇ ಅತ್ತನಾ ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮಸುಖವಿಹಾರಮನುಯುಞ್ಜಥಾ’’ತಿ ವತ್ವಾ ಪಿಣ್ಡಪಾತಂ ಪಟಿಕ್ಖಿಪಿಂಸು। ಥೇರೋ ನೇ ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛಾಪೇತುಂ ಅಸಕ್ಕೋನ್ತೋ ಅಗಮಾಸಿ।
Atha nesaṃ mahāthero upanissayasampannattā tadaheva chaḷabhiñño hutvā uttarakuruto piṇḍapātaṃ upanesi. Itare – ‘‘tumhe, bhante, katakiccā tumhehi saddhiṃ sallāpamattampi papañco, samaṇadhammameva mayaṃ karissāma, tumhe attanā diṭṭhadhammasukhavihāramanuyuñjathā’’ti vatvā piṇḍapātaṃ paṭikkhipiṃsu. Thero ne sampaṭicchāpetuṃ asakkonto agamāsi.
ತತೋ ನೇಸಂ ಏಕೋ ದ್ವೀಹತೀಹಚ್ಚಯೇನ ಅಭಿಞ್ಞಾಪರಿವಾರಂ ಅನಾಗಾಮಿಫಲಂ ಸಚ್ಛಿಕತ್ವಾ ತಥೇವ ವತ್ವಾ ತೇಹಿ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತೋ ಅಗಮಾಸಿ। ತೇಸು ಖೀಣಾಸವತ್ಥೇರೋ ಪರಿನಿಬ್ಬಾಯಿ, ಅನಾಗಾಮೀ ಸುದ್ಧಾವಾಸೇಸು ಉಪ್ಪಜ್ಜಿ। ಇತರೇ ಪುಥುಜ್ಜನಕಾಲಙ್ಕಿರಿಯಮೇವ ಕತ್ವಾ ಛಸು ಕಾಮಸಗ್ಗೇಸು ಅನುಲೋಮಪಟಿಲೋಮತೋ ದಿಬ್ಬಸಮ್ಪತ್ತಿಂ ಅನುಭವಿತ್ವಾ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಭಗವತೋ ಕಾಲೇ ದೇವಲೋಕಾ ಚವಿತ್ವಾ ಏಕೋ ಮಲ್ಲರಾಜಕುಲೇ ಪಟಿಸನ್ಧಿಂ ಗಣ್ಹಿ, ಏಕೋ ಗನ್ಧಾರರಾಜಕುಲೇ, ಏಕೋ ಬಾಹಿರರಟ್ಠೇ, ಏಕೋ ರಾಜಗಹೇ ಏಕಿಸ್ಸಾ ಕುಲದಾರಿಕಾಯ ಕುಚ್ಛಿಮ್ಹಿ ಪಟಿಸನ್ಧಿಂ ಗಣ್ಹಿ। ಇತರೋ ಅಞ್ಞತರಿಸ್ಸಾ ಪರಿಬ್ಬಾಜಿಕಾಯ ಕುಚ್ಛಿಮ್ಹಿ ಪಟಿಸನ್ಧಿಂ ಅಗ್ಗಹೇಸಿ। ಸಾ ಕಿರ ಅಞ್ಞತರಸ್ಸ ಖತ್ತಿಯಸ್ಸ ಧೀತಾ, ನಂ ಮಾತಾಪಿತರೋ – ‘‘ಅಮ್ಹಾಕಂ ಧೀತಾ ಸಮಯನ್ತರಂ ಜಾನಾತೂ’’ತಿ ಏಕಸ್ಸ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕಸ್ಸ ನಿಯ್ಯಾದಯಿಂಸು। ಅಥೇಕೋ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕೋ ತಾಯ ಸದ್ಧಿಂ ವಿಪ್ಪಟಿಪಜ್ಜಿ। ಸಾ ತೇನ ಗಬ್ಭಂ ಗಣ್ಹಿ। ತಂ ಗಬ್ಭಿನಿಂ ದಿಸ್ವಾ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕಾ ನಿಕ್ಕಡ್ಢಿಂಸು। ಸಾ ಅಞ್ಞತ್ಥ ಗಚ್ಛನ್ತೀ ಅನ್ತರಾಮಗ್ಗೇ ಸಭಾಯಂ ವಿಜಾಯಿ। ತೇನಸ್ಸ ಸಭಿಯೋತ್ವೇವ ನಾಮಂ ಅಕಾಸಿ। ಸೋ ವಡ್ಢಿತ್ವಾ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕಪಬ್ಬಜ್ಜಂ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ನಾನಾಸತ್ಥಾನಿ ಉಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ಮಹಾವಾದೀ ಹುತ್ವಾ ವಾದಪ್ಪಸುತೋ ವಿಚರನ್ತೋ ಅತ್ತನಾ ಸದಿಸಂ ಅದಿಸ್ವಾ ನಗರದ್ವಾರೇ ಅಸ್ಸಮಂ ಕಾರೇತ್ವಾ ಖತ್ತಿಯಕುಮಾರಾದಯೋ ಸಿಪ್ಪಂ ಸಿಕ್ಖಾಪೇನ್ತೋ ವಿಹರನ್ತೋ ಅತ್ತನೋ ಮಾತುಯಾ ಇತ್ಥಿಭಾವಂ ಜಿಗುಚ್ಛಿತ್ವಾ ಝಾನಂ ಉಪ್ಪಾದೇತ್ವಾ ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕೇ ಉಪ್ಪನ್ನಾಯ ಅಭಿಸಙ್ಖರಿತ್ವಾ ದಿನ್ನೇ ವೀಸತಿಪಞ್ಹೇ ಗಹೇತ್ವಾ ತೇ ತೇ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣೇ ಪುಚ್ಛಿ। ತೇ ಚಸ್ಸ ತೇಸಂ ಪಞ್ಹಾನಂ ಅತ್ಥಂ ಬ್ಯಾಕಾತುಂ ನಾಸಕ್ಖಿಂಸು। ಸಭಿಯಸುತ್ತವಣ್ಣನಾಯಂ (ಸು॰ ನಿ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೨. ಸಭಿಯಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ) ಪನ ‘‘ಸುದ್ಧಾವಾಸಬ್ರಹ್ಮಾ ತೇ ಪಞ್ಹೇ ಅಭಿಸಙ್ಖರಿತ್ವಾ ಅದಾಸೀ’’ತಿ ಆಗತಂ।
Tato nesaṃ eko dvīhatīhaccayena abhiññāparivāraṃ anāgāmiphalaṃ sacchikatvā tatheva vatvā tehi paṭikkhitto agamāsi. Tesu khīṇāsavatthero parinibbāyi, anāgāmī suddhāvāsesu uppajji. Itare puthujjanakālaṅkiriyameva katvā chasu kāmasaggesu anulomapaṭilomato dibbasampattiṃ anubhavitvā amhākaṃ bhagavato kāle devalokā cavitvā eko mallarājakule paṭisandhiṃ gaṇhi, eko gandhārarājakule, eko bāhiraraṭṭhe, eko rājagahe ekissā kuladārikāya kucchimhi paṭisandhiṃ gaṇhi. Itaro aññatarissā paribbājikāya kucchimhi paṭisandhiṃ aggahesi. Sā kira aññatarassa khattiyassa dhītā, naṃ mātāpitaro – ‘‘amhākaṃ dhītā samayantaraṃ jānātū’’ti ekassa paribbājakassa niyyādayiṃsu. Atheko paribbājako tāya saddhiṃ vippaṭipajji. Sā tena gabbhaṃ gaṇhi. Taṃ gabbhiniṃ disvā paribbājakā nikkaḍḍhiṃsu. Sā aññattha gacchantī antarāmagge sabhāyaṃ vijāyi. Tenassa sabhiyotveva nāmaṃ akāsi. So vaḍḍhitvā paribbājakapabbajjaṃ pabbajitvā nānāsatthāni uggahetvā mahāvādī hutvā vādappasuto vicaranto attanā sadisaṃ adisvā nagaradvāre assamaṃ kāretvā khattiyakumārādayo sippaṃ sikkhāpento viharanto attano mātuyā itthibhāvaṃ jigucchitvā jhānaṃ uppādetvā brahmaloke uppannāya abhisaṅkharitvā dinne vīsatipañhe gahetvā te te samaṇabrāhmaṇe pucchi. Te cassa tesaṃ pañhānaṃ atthaṃ byākātuṃ nāsakkhiṃsu. Sabhiyasuttavaṇṇanāyaṃ (su. ni. aṭṭha. 2. sabhiyasuttavaṇṇanā) pana ‘‘suddhāvāsabrahmā te pañhe abhisaṅkharitvā adāsī’’ti āgataṃ.
ಯದಾ ಪನ ಭಗವಾ ಪವತ್ತವರಧಮ್ಮಚಕ್ಕೋ ಅನುಪುಬ್ಬೇನ ರಾಜಗಹಂ ಆಗನ್ತ್ವಾ ವೇಳುವನೇ ವಿಹಾಸಿ, ತದಾ ಸಭಿಯೋ ತತ್ಥ ಗನ್ತ್ವಾ ಸತ್ಥಾರಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ತೇ ಪಞ್ಹೇ ಪುಚ್ಛಿ। ಸತ್ಥಾ ತಸ್ಸ ತೇ ಪಞ್ಹೇ ಬ್ಯಾಕಾಸೀತಿ ಸಬ್ಬಂ ಸಭಿಯಸುತ್ತೇ (ಸು॰ ನಿ॰ ಸಭಿಯಸುತ್ತಂ) ಆಗತನಯೇನ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಸಭಿಯೋ ಪನ ಭಗವತಾ ತೇಸು ಪಞ್ಹೇಸು ಬ್ಯಾಕತೇಸು ಪಟಿಲದ್ಧಸದ್ಧೋ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ವಿಪಸ್ಸನಂ ಪಟ್ಠಪೇತ್ವಾ ಅರಹತ್ತಂ ಪಾಪುಣಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ಅಪದಾನೇ (ಅಪ॰ ಥೇರ ೨.೪೬.೨೭-೩೧) –
Yadā pana bhagavā pavattavaradhammacakko anupubbena rājagahaṃ āgantvā veḷuvane vihāsi, tadā sabhiyo tattha gantvā satthāraṃ upasaṅkamitvā te pañhe pucchi. Satthā tassa te pañhe byākāsīti sabbaṃ sabhiyasutte (su. ni. sabhiyasuttaṃ) āgatanayena veditabbaṃ. Sabhiyo pana bhagavatā tesu pañhesu byākatesu paṭiladdhasaddho pabbajitvā vipassanaṃ paṭṭhapetvā arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 2.46.27-31) –
‘‘ಕಕುಸನ್ಧಸ್ಸ ಮುನಿನೋ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಸ ವುಸೀಮತೋ।
‘‘Kakusandhassa munino, brāhmaṇassa vusīmato;
ದಿವಾವಿಹಾರಂ ವಜತೋ, ಅಕ್ಕಮನಮದಾಸಹಂ॥
Divāvihāraṃ vajato, akkamanamadāsahaṃ.
‘‘ಇಮಸ್ಮಿಂಯೇವ ಕಪ್ಪಮ್ಹಿ, ಯಂ ದಾನಮದದಿಂ ತದಾ।
‘‘Imasmiṃyeva kappamhi, yaṃ dānamadadiṃ tadā;
ದುಗ್ಗತಿಂ ನಾಭಿಜಾನಾಮಿ, ಅಕ್ಕಮನಸ್ಸಿದಂ ಫಲಂ॥
Duggatiṃ nābhijānāmi, akkamanassidaṃ phalaṃ.
‘‘ಕಿಲೇಸಾ ಝಾಪಿತಾ ಮಯ್ಹಂ…ಪೇ॰… ಕತಂ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸಾಸನ’’ನ್ತಿ॥
‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.
ಅರಹಾ ಪನ ಹುತ್ವಾ ದೇವದತ್ತೇ ಸಙ್ಘಭೇದಾಯ ಪರಕ್ಕಮನ್ತೇ ದೇವದತ್ತಪಕ್ಖಿಕಾನಂ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಓವಾದಂ ದೇನ್ತೋ –
Arahā pana hutvā devadatte saṅghabhedāya parakkamante devadattapakkhikānaṃ bhikkhūnaṃ ovādaṃ dento –
೨೭೫.
275.
‘‘ಪರೇ ಚ ನ ವಿಜಾನನ್ತಿ, ಮಯಮೇತ್ಥ ಯಮಾಮಸೇ।
‘‘Pare ca na vijānanti, mayamettha yamāmase;
ಯೇ ಚ ತತ್ಥ ವಿಜಾನನ್ತಿ, ತತೋ ಸಮ್ಮನ್ತಿ ಮೇಧಗಾ॥
Ye ca tattha vijānanti, tato sammanti medhagā.
೨೭೬.
276.
‘‘ಯದಾ ಚ ಅವಿಜಾನನ್ತಾ, ಇರಿಯನ್ತ್ಯಮರಾ ವಿಯ।
‘‘Yadā ca avijānantā, iriyantyamarā viya;
ವಿಜಾನನ್ತಿ ಚ ಯೇ ಧಮ್ಮಂ, ಆತುರೇಸು ಅನಾತುರಾ॥
Vijānanti ca ye dhammaṃ, āturesu anāturā.
೨೭೭.
277.
‘‘ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಸಿಥಿಲಂ ಕಮ್ಮಂ, ಸಂಕಿಲಿಟ್ಠಞ್ಚ ಯಂ ವತಂ।
‘‘Yaṃ kiñci sithilaṃ kammaṃ, saṃkiliṭṭhañca yaṃ vataṃ;
ಸಙ್ಕಸ್ಸರಂ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ, ನ ತಂ ಹೋತಿ ಮಹಪ್ಫಲಂ॥
Saṅkassaraṃ brahmacariyaṃ, na taṃ hoti mahapphalaṃ.
೨೭೮.
278.
‘‘ಯಸ್ಸ ಸಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀಸು, ಗಾರವೋ ನೂಪಲಬ್ಭತಿ।
‘‘Yassa sabrahmacārīsu, gāravo nūpalabbhati;
ಆರಕಾ ಹೋತಿ ಸದ್ಧಮ್ಮಾ, ನಭಂ ಪುಥವಿಯಾ ಯಥಾ’’ತಿ॥ –
Ārakā hoti saddhammā, nabhaṃ puthaviyā yathā’’ti. –
ಚತೂಹಿ ಗಾಥಾಹಿ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇಸಿ।
Catūhi gāthāhi dhammaṃ desesi.
ತತ್ಥ ಪರೇತಿ ಪಣ್ಡಿತೇ ಠಪೇತ್ವಾ ತತೋ ಅಞ್ಞೇ – ‘‘ಅಧಮ್ಮಂ ಧಮ್ಮೋ’’ತಿ ‘‘ಧಮ್ಮಂ ಅಧಮ್ಮೋ’’ತಿಆದಿಭೇದಕರವತ್ಥುದೀಪನವಸೇನ ವಿವಾದಪ್ಪಸುತಾ ಪರೇ ನಾಮ। ತೇ ತತ್ಥ ವಿವಾದಂ ಕರೋನ್ತಾ ‘‘ಮಯಂ ಯಮಾಮಸೇ ಉಪರಮಾಮ ನಸ್ಸಾಮ ಸತತಂ ಸಮಿತಂ ಮಚ್ಚುಸನ್ತಿಕಂ ಗಚ್ಛಾಮಾ’’ತಿ ನ ಜಾನನ್ತಿ। ಯೇ ಚ ತತ್ಥ ವಿಜಾನನ್ತೀತಿ ಯೇ ತತ್ಥ ಪಣ್ಡಿತಾ – ‘‘ಮಯಂ ಮಚ್ಚುಸಮೀಪಂ ಗಚ್ಛಾಮಾ’’ತಿ ವಿಜಾನನ್ತಿ। ತತೋ ಸಮ್ಮನ್ತಿ ಮೇಧಗಾತಿ ಏವಞ್ಹಿ ತೇ ಜಾನನ್ತಾ ಯೋನಿಸೋಮನಸಿಕಾರಂ ಉಪ್ಪಾದೇತ್ವಾ ಮೇಧಗಾನಂ ಕಲಹಾನಂ ವೂಪಸಮಾಯ ಪಟಿಪಜ್ಜನ್ತಿ। ಅಥ ನೇಸಂ ತಾಯ ಪಟಿಪತ್ತಿಯಾ ತೇ ಮೇಧಗಾ ಸಮ್ಮನ್ತಿ। ಅಥ ವಾ ಪರೇ ಚಾತಿ ಯೇ ಸತ್ಥು ಓವಾದಾನುಸಾಸನಿಯಾ ಅಗ್ಗಹಣೇನ ಸಾಸನತೋ ಬಾಹಿರತಾಯ ಪರೇ, ತೇ ಯಾವ ‘‘ಮಯಂ ಮಿಚ್ಛಾಗಾಹಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಏತ್ಥ ಇಧ ಲೋಕೇ ಸಾಸನಸ್ಸ ಪಟಿನಿಗ್ಗಾಹೇನ ಯಮಾಮಸೇ ವಾಯಮಾಮಾ’’ತಿ ನ ವಿಜಾನನ್ತಿ, ತಾವ ವಿವಾದಾ ನ ವೂಪಸಮ್ಮನ್ತಿ, ಯದಾ ಪನ ತಸ್ಸ ಗಾಹಸ್ಸ ವಿಸ್ಸಜ್ಜನವಸೇನ ಯೇ ಚ ತತ್ಥ ತೇಸು ವಿವಾದಪ್ಪಸುತೇಸು ಅಧಮ್ಮಧಮ್ಮಾದಿಕೇ ಅಧಮ್ಮಧಮ್ಮಾದಿತೋ ಯಥಾಭೂತಂ ವಿಜಾನನ್ತಿ, ತತೋ ತೇಸಂ ಸನ್ತಿಕಾ ತೇ ಪಣ್ಡಿತಪುರಿಸೇ ನಿಸ್ಸಾಯ ವಿವಾದಸಙ್ಖಾತಾ ಮೇಧಗಾ ಸಮ್ಮನ್ತೀತಿ ಏವಮ್ಪೇತ್ಥ ಅತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।
Tattha pareti paṇḍite ṭhapetvā tato aññe – ‘‘adhammaṃ dhammo’’ti ‘‘dhammaṃ adhammo’’tiādibhedakaravatthudīpanavasena vivādappasutā pare nāma. Te tattha vivādaṃ karontā ‘‘mayaṃ yamāmase uparamāma nassāma satataṃ samitaṃ maccusantikaṃ gacchāmā’’ti na jānanti. Ye ca tattha vijānantīti ye tattha paṇḍitā – ‘‘mayaṃ maccusamīpaṃ gacchāmā’’ti vijānanti. Tato sammanti medhagāti evañhi te jānantā yonisomanasikāraṃ uppādetvā medhagānaṃ kalahānaṃ vūpasamāya paṭipajjanti. Atha nesaṃ tāya paṭipattiyā te medhagā sammanti. Atha vā pare cāti ye satthu ovādānusāsaniyā aggahaṇena sāsanato bāhiratāya pare, te yāva ‘‘mayaṃ micchāgāhaṃ gahetvā ettha idha loke sāsanassa paṭiniggāhena yamāmase vāyamāmā’’ti na vijānanti, tāva vivādā na vūpasammanti, yadā pana tassa gāhassa vissajjanavasena ye ca tattha tesu vivādappasutesu adhammadhammādike adhammadhammādito yathābhūtaṃ vijānanti, tato tesaṃ santikā te paṇḍitapurise nissāya vivādasaṅkhātā medhagā sammantīti evampettha attho veditabbo.
ಯದಾತಿ ಯಸ್ಮಿಂ ಕಾಲೇ। ಅವಿಜಾನನ್ತಾತಿ ವಿವಾದಸ್ಸ ವೂಪಸಮೂಪಾಯಂ, ಧಮ್ಮಾಧಮ್ಮೇ ವಾ ಯಾಥಾವತೋ ಅಜಾನನ್ತಾ। ಇರಿಯನ್ತ್ಯಮರಾ ವಿಯಾತಿ ಅಮರಾ ವಿಯ ಜರಾಮರಣಂ ಅತಿಕ್ಕನ್ತಾ ವಿಯ ಉದ್ಧತಾ ಉನ್ನಳಾ ಚಪಲಾ ಮುಖರಾ ವಿಪ್ಪಕಿಣ್ಣವಾಚಾ ಹುತ್ವಾ ವತ್ತನ್ತಿ ಚರನ್ತಿ ವಿಚರನ್ತಿ ತದಾ ವಿವಾದೋ ನ ವೂಪಸಮ್ಮತೇವ। ವಿಜಾನನ್ತಿ ಚ ಯೇ ಧಮ್ಮಂ, ಆತುರೇಸು ಅನಾತುರಾತಿ ಯೇ ಪನ ಸತ್ಥು ಸಾಸನಧಮ್ಮಂ ಯಥಾಭೂತಂ ಜಾನನ್ತಿ, ತೇ ಕಿಲೇಸರೋಗೇನ ಆತುರೇಸು ಸತ್ತೇಸು ಅನಾತುರಾ ನಿಕ್ಕಿಲೇಸಾ ಅನೀಘಾ ವಿಹರನ್ತಿ, ತೇಸಂ ವಸೇನ ವಿವಾದೋ ಅಚ್ಚನ್ತಮೇವ ವೂಪಸಮ್ಮತೀತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ।
Yadāti yasmiṃ kāle. Avijānantāti vivādassa vūpasamūpāyaṃ, dhammādhamme vā yāthāvato ajānantā. Iriyantyamarā viyāti amarā viya jarāmaraṇaṃ atikkantā viya uddhatā unnaḷā capalā mukharā vippakiṇṇavācā hutvā vattanti caranti vicaranti tadā vivādo na vūpasammateva. Vijānanti ca ye dhammaṃ, āturesu anāturāti ye pana satthu sāsanadhammaṃ yathābhūtaṃ jānanti, te kilesarogena āturesu sattesu anāturā nikkilesā anīghā viharanti, tesaṃ vasena vivādo accantameva vūpasammatīti adhippāyo.
ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಸಿಥಿಲಂ ಕಮ್ಮನ್ತಿ ಓಲಿಯಿತ್ವಾ ಕರಣೇನ ಸಿಥಿಲಗಾಹಂ ಕತ್ವಾ ಸಾಥಲಿಭಾವೇನ ಕತಂ ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಕುಸಲಕಮ್ಮಂ। ಸಂಕಿಲಿಟ್ಠನ್ತಿ ವೇಸೀಆದಿಕೇ ಅಗೋಚರೇ ಚರಣೇನ, ಕುಹನಾದಿಮಿಚ್ಛಾಜೀವೇನ ವಾ ಸಂಕಿಲಿಟ್ಠಂ ವತಸಮಾದಾನಂ। ಸಙ್ಕಸ್ಸರನ್ತಿ ಸಙ್ಕಾಹಿ ಸರಿತಬ್ಬಂ, ವಿಹಾರೇ ಕಿಞ್ಚಿ ಅಸಾರುಪ್ಪಂ ಸುತ್ವಾ – ‘‘ನೂನ ಅಸುಕೇನ ಕತ’’ನ್ತಿ ಪರೇಹಿ ಅಸಙ್ಕಿತಬ್ಬಂ, ಉಪೋಸಥಕಿಚ್ಚಾದೀಸು ಅಞ್ಞತರಕಿಚ್ಚವಸೇನ ಸನ್ನಿಪತಿತಮ್ಪಿ ಸಙ್ಘಂ ದಿಸ್ವಾ, ‘‘ಅದ್ಧಾ ಇಮೇ ಮಮ ಚರಿಯಂ ಞತ್ವಾ ಮಂ ಉಕ್ಖಿಪಿತುಕಾಮಾ ಸನ್ನಿಪತಿತಾ’’ತಿ ಏವಂ ಅತ್ತನೋ ವಾ ಆಸಙ್ಕಾಹಿ ಸರಿತಂ ಉಸಙ್ಕಿತಂ ಪರಿಸಙ್ಕಿತಂ। ನ ತಂ ಹೋತೀತಿ ತಂ ಏವರೂಪಂ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ಸಮಣಧಮ್ಮಕರಣಂ ತಸ್ಸ ಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಮಹಪ್ಫಲಂ ನ ಹೋತಿ। ತಸ್ಸ ಅಮಹಪ್ಫಲಭಾವೇನೇವ ಪಚ್ಚಯದಾಯಕಾನಮ್ಪಿಸ್ಸ ನ ಮಹಪ್ಫಲಂ ಹೋತಿ। ತಸ್ಮಾ ಸಲ್ಲೇಖವುತ್ತಿನಾ ಭವಿತಬ್ಬಂ। ಸಲ್ಲೇಖವುತ್ತಿನೋ ಚ ವಿವಾದಸ್ಸ ಅವಸರೋ ಏವ ನತ್ಥೀತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ।
Yaṃkiñci sithilaṃ kammanti oliyitvā karaṇena sithilagāhaṃ katvā sāthalibhāvena kataṃ yaṃ kiñci kusalakammaṃ. Saṃkiliṭṭhanti vesīādike agocare caraṇena, kuhanādimicchājīvena vā saṃkiliṭṭhaṃ vatasamādānaṃ. Saṅkassaranti saṅkāhi saritabbaṃ, vihāre kiñci asāruppaṃ sutvā – ‘‘nūna asukena kata’’nti parehi asaṅkitabbaṃ, uposathakiccādīsu aññatarakiccavasena sannipatitampi saṅghaṃ disvā, ‘‘addhā ime mama cariyaṃ ñatvā maṃ ukkhipitukāmā sannipatitā’’ti evaṃ attano vā āsaṅkāhi saritaṃ usaṅkitaṃ parisaṅkitaṃ. Na taṃ hotīti taṃ evarūpaṃ brahmacariyaṃ samaṇadhammakaraṇaṃ tassa puggalassa mahapphalaṃ na hoti. Tassa amahapphalabhāveneva paccayadāyakānampissa na mahapphalaṃ hoti. Tasmā sallekhavuttinā bhavitabbaṃ. Sallekhavuttino ca vivādassa avasaro eva natthīti adhippāyo.
ಗಾರವೋ ನೂಪಲಬ್ಭತೀತಿ ಅನುಸಾಸನಿಯಾ ಅಪದಕ್ಖಿಣಗ್ಗಾಹಿಭಾವೇನ ಗರುಕಾತಬ್ಬೇಸು ಸಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀಸು ಯಸ್ಸ ಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಗಾರವೋ ಗರುಕರಣಂ ನ ವಿಜ್ಜತಿ। ಆರಕಾ ಹೋತಿ ಸದ್ಧಮ್ಮಾತಿ ಸೋ ಏವರೂಪೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ಪಟಿಪತ್ತಿಸದ್ಧಮ್ಮತೋಪಿ ಪಟಿವೇಧಸದ್ಧಮ್ಮತೋಪಿ ದೂರೇ ಹೋತಿ, ನ ಹಿ ತಂ ಗರೂ ಸಿಕ್ಖಾಪೇನ್ತಿ, ಅಸಿಕ್ಖಿಯಮಾನೋ ಅನಾದಿಯನ್ತೋ ನ ಪಟಿಪಜ್ಜತಿ, ಅಪ್ಪಟಿಪಜ್ಜನ್ತೋ ಕುತೋ ಸಚ್ಚಾನಿ ಪಟಿವಿಜ್ಝಿಸ್ಸತೀತಿ। ತೇನಾಹ – ‘‘ಆರಕಾ ಹೋತಿ ಸದ್ಧಮ್ಮಾ’’ತಿ। ಯಥಾ ಕಿಂ? ‘‘ನಭಂ ಪುಥವಿಯಾ ಯಥಾ’’ತಿ ಯಥಾ ನಭಂ ಆಕಾಸಂ ಪುಥವಿಯಾ ಪಥವೀಧಾತುಯಾ ಸಭಾವತೋ ದೂರೇ। ನ ಕದಾಚಿ ಸಮ್ಮಿಸ್ಸಭಾವೋ। ತೇನೇವಾಹ –
Gāravonūpalabbhatīti anusāsaniyā apadakkhiṇaggāhibhāvena garukātabbesu sabrahmacārīsu yassa puggalassa gāravo garukaraṇaṃ na vijjati. Ārakā hoti saddhammāti so evarūpo puggalo paṭipattisaddhammatopi paṭivedhasaddhammatopi dūre hoti, na hi taṃ garū sikkhāpenti, asikkhiyamāno anādiyanto na paṭipajjati, appaṭipajjanto kuto saccāni paṭivijjhissatīti. Tenāha – ‘‘ārakā hoti saddhammā’’ti. Yathā kiṃ? ‘‘Nabhaṃ puthaviyā yathā’’ti yathā nabhaṃ ākāsaṃ puthaviyā pathavīdhātuyā sabhāvato dūre. Na kadāci sammissabhāvo. Tenevāha –
‘‘ನಭಞ್ಚ ದೂರೇ ಪಥವೀ ಚ ದೂರೇ, ಪಾರಂ ಸಮುದ್ದಸ್ಸ ತದಾಹು ದೂರೇ।
‘‘Nabhañca dūre pathavī ca dūre, pāraṃ samuddassa tadāhu dūre;
ತತೋ ಹವೇ ದೂರತರಂ ವದನ್ತಿ, ಸತಞ್ಚ ಧಮ್ಮೋ ಅಸತಞ್ಚ ರಾಜಾ’’ತಿ॥(ಜಾ॰ ೨.೨೧.೪೧೪)।
Tato have dūrataraṃ vadanti, satañca dhammo asatañca rājā’’ti.(jā. 2.21.414);
ಸಭಿಯತ್ಥೇರಗಾಥಾವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Sabhiyattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ • Khuddakanikāya / ಥೇರಗಾಥಾಪಾಳಿ • Theragāthāpāḷi / ೩. ಸಭಿಯತ್ಥೇರಗಾಥಾ • 3. Sabhiyattheragāthā