Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / કઙ્ખાવિતરણી-અભિનવ-ટીકા • Kaṅkhāvitaraṇī-abhinava-ṭīkā |
૩. સભોજનસિક્ખાપદવણ્ણના
3. Sabhojanasikkhāpadavaṇṇanā
‘‘સભોજને’’તિ બાહિરત્થસમાસોયં, ઉભસદ્દે ઉકારસ્સ ચ લોપોતિ આહ ‘‘સહ ઉભોહિ જનેહી’’તિઆદિ. તત્થ ઉભોહિ જનેહીતિ જાયા ચ પતિ ચાતિ ઉભોહિ જનેહિ. ભુઞ્જિતબ્બન્તિ વા ભોજનં, ઇત્થી ચ પુરિસો ચ, તેન સહ વત્તતીતિ સભોજનન્તિ આહ ‘‘અથ વા’’તિઆદિ. રાગપરિયુટ્ઠિતસ્સાતિ મેથુનાધિપ્પાયસ્સ. સયનિઘરન્તિ સયનીયઘરં, વાસગેહન્તિ અત્થો. મહલ્લકસ્સાતિ મહલ્લકસ્સ સયનિઘરસ્સ. પિટ્ઠસઙ્ઘાટતોતિ દ્વારબાહતો ખુદ્દકસ્સ વાતિ યથા તથા વા કતસ્સ ખુદ્દકસ્સ સયનિઘરસ્સ. વેમજ્ઝં અતિક્કમિત્વા નિસીદેય્યાતિ પિટ્ઠિવંસં અતિક્કમિત્વા નિસીદેય્ય. ખુદ્દકં (સારત્થ॰ ટી॰ પાચિત્તિય ૩.૨૮૦) નામ સયનિઘરં વિત્થારતો પઞ્ચહત્થપ્પમાણં હોતિ, તસ્સ ચ મજ્ઝિમટ્ઠાનં પિટ્ઠસઙ્ઘાટતો અડ્ઢતેય્યહત્થપ્પમાણમેવ હોતિ, તસ્મા તાદિસે સયનિઘરે પિટ્ઠસઙ્ઘાટતો હત્થપાસં વિજહિત્વા નિસિન્નો પિટ્ઠિવંસં અતિક્કમિત્વા નિસિન્નો નામ હોતિ. એવં નિસિન્નો ચ વેમજ્ઝં અતિક્કમિત્વા નિસિન્નો નામ હોતિ. તેન વુત્તં પાળિયં ‘‘પિટ્ઠિવંસં અતિક્કમિત્વા નિસીદતી’’તિ (પાચિ॰ ૨૮૧). સચિત્તકઞ્ચેત્થ અનુપવિસિત્વા નિસીદનચિત્તેન દટ્ઠબ્બં.
‘‘Sabhojane’’ti bāhiratthasamāsoyaṃ, ubhasadde ukārassa ca lopoti āha ‘‘saha ubhohi janehī’’tiādi. Tattha ubhohi janehīti jāyā ca pati cāti ubhohi janehi. Bhuñjitabbanti vā bhojanaṃ, itthī ca puriso ca, tena saha vattatīti sabhojananti āha ‘‘atha vā’’tiādi. Rāgapariyuṭṭhitassāti methunādhippāyassa. Sayanigharanti sayanīyagharaṃ, vāsagehanti attho. Mahallakassāti mahallakassa sayanigharassa. Piṭṭhasaṅghāṭatoti dvārabāhato khuddakassavāti yathā tathā vā katassa khuddakassa sayanigharassa. Vemajjhaṃ atikkamitvā nisīdeyyāti piṭṭhivaṃsaṃ atikkamitvā nisīdeyya. Khuddakaṃ (sārattha. ṭī. pācittiya 3.280) nāma sayanigharaṃ vitthārato pañcahatthappamāṇaṃ hoti, tassa ca majjhimaṭṭhānaṃ piṭṭhasaṅghāṭato aḍḍhateyyahatthappamāṇameva hoti, tasmā tādise sayanighare piṭṭhasaṅghāṭato hatthapāsaṃ vijahitvā nisinno piṭṭhivaṃsaṃ atikkamitvā nisinno nāma hoti. Evaṃ nisinno ca vemajjhaṃ atikkamitvā nisinno nāma hoti. Tena vuttaṃ pāḷiyaṃ ‘‘piṭṭhivaṃsaṃ atikkamitvā nisīdatī’’ti (pāci. 281). Sacittakañcettha anupavisitvā nisīdanacittena daṭṭhabbaṃ.
સભોજનસિક્ખાપદવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Sabhojanasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.