Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / મજ્ઝિમનિકાય (ટીકા) • Majjhimanikāya (ṭīkā)

    ૧૧. સચ્ચવિભઙ્ગસુત્તવણ્ણના

    11. Saccavibhaṅgasuttavaṇṇanā

    ૩૭૧. આચિક્ખનાતિ – ‘‘ઇદં દુક્ખં અરિયસચ્ચં, અયં દુક્ખનિરોધગામિની પટિપદા અરિયસચ્ચ’’ન્તિ આદિતો કથનં. દેસનાતિ તસ્સેવ અત્થસ્સ અતિસજ્જનં પબોધનં. પઞ્ઞાપનાતિ પકારેહિ ઞાપના, સા પન યસ્મા ઇત્થમિદન્તિ વેનેય્યાનં પચ્ચક્ખતો દસ્સના, તેસં વા સન્તાને પતિટ્ઠાપના હોતિ, તસ્મા આહ – ‘‘દુક્ખસચ્ચાદીનં ઠપના’’તિ. પટ્ઠપનાતિ પતિટ્ઠાપના. યસ્મા પટ્ઠપિયમાનસભાવા દેસના ભાજનં ઉપગચ્છન્તી વિય હોતિ, તસ્મા વુત્તં – ‘‘પઞ્ઞાપના’’તિ, જાનાપનાતિ અત્થો. વિવટકરણાતિ દેસિયમાનસ્સ અત્થસ્સ વિવટભાવકરણં. વિભાગકિરિયાતિ યથાવુત્તસ્સ અત્થવિભાગસ્સ વિત્થારકરણં. પાકટભાવકરણન્તિ અગમ્ભીરભાવાપાદનં. અપરો નયો – ચતુસચ્ચસઞ્ઞિતસ્સ અત્થસ્સ પચ્ચેકં સરૂપતો દસ્સનવસેન ઇદન્તિ આદિતો સિક્ખાપનં કથનં આચિક્ખના, એવં પરસન્તાને પબોધનવસેન પવત્તાપના દેસના, એવં વિનેય્યાનં ચિત્તપરિતોસજનનેન તેસં બુદ્ધિપરિપાચનં ‘‘પઞ્ઞાપના’’તિ વુચ્ચતિ. એવં પઞ્ઞાપેન્તી ચ સા દેસિયમાનં અત્થં વેનેય્યસન્તાને પકારતો ઠપેતિ પતિટ્ઠપેતીતિ ‘‘પટ્ઠપના’’તિ વુચ્ચતિ. પકારતો ઠપેન્તી પન સંખિત્તસ્સ વિત્થારતો પટિવુત્તસ્સ પુનાભિધાનતો ‘‘વિવરણા’’તિ, તસ્સેવત્થસ્સ વિભાગકરણતો ‘‘વિભજના’’તિ, વુત્તસ્સ વિત્થારેનાભિધાનતો વિભત્તસ્સ હેતુદાહરણદસ્સનતો, ‘‘ઉત્તાનીકમ્મ’’ન્તિ વુચ્ચતિ. તેનાહ – ‘‘પાકટભાવકરણ’’ન્તિ, હેતૂપમાવસેનત્થસ્સ પાકટભાવકરણતોતિ અત્થો.

    371.Ācikkhanāti – ‘‘idaṃ dukkhaṃ ariyasaccaṃ, ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadā ariyasacca’’nti ādito kathanaṃ. Desanāti tasseva atthassa atisajjanaṃ pabodhanaṃ. Paññāpanāti pakārehi ñāpanā, sā pana yasmā itthamidanti veneyyānaṃ paccakkhato dassanā, tesaṃ vā santāne patiṭṭhāpanā hoti, tasmā āha – ‘‘dukkhasaccādīnaṃ ṭhapanā’’ti. Paṭṭhapanāti patiṭṭhāpanā. Yasmā paṭṭhapiyamānasabhāvā desanā bhājanaṃ upagacchantī viya hoti, tasmā vuttaṃ – ‘‘paññāpanā’’ti, jānāpanāti attho. Vivaṭakaraṇāti desiyamānassa atthassa vivaṭabhāvakaraṇaṃ. Vibhāgakiriyāti yathāvuttassa atthavibhāgassa vitthārakaraṇaṃ. Pākaṭabhāvakaraṇanti agambhīrabhāvāpādanaṃ. Aparo nayo – catusaccasaññitassa atthassa paccekaṃ sarūpato dassanavasena idanti ādito sikkhāpanaṃ kathanaṃ ācikkhanā, evaṃ parasantāne pabodhanavasena pavattāpanā desanā, evaṃ vineyyānaṃ cittaparitosajananena tesaṃ buddhiparipācanaṃ ‘‘paññāpanā’’ti vuccati. Evaṃ paññāpentī ca sā desiyamānaṃ atthaṃ veneyyasantāne pakārato ṭhapeti patiṭṭhapetīti ‘‘paṭṭhapanā’’ti vuccati. Pakārato ṭhapentī pana saṃkhittassa vitthārato paṭivuttassa punābhidhānato ‘‘vivaraṇā’’ti, tassevatthassa vibhāgakaraṇato ‘‘vibhajanā’’ti, vuttassa vitthārenābhidhānato vibhattassa hetudāharaṇadassanato, ‘‘uttānīkamma’’nti vuccati. Tenāha – ‘‘pākaṭabhāvakaraṇa’’nti, hetūpamāvasenatthassa pākaṭabhāvakaraṇatoti attho.

    અનુગ્ગાહકાતિ અનુગ્ગણ્હનકામા. સ્વાયમનુગ્ગહો સઙ્ગહવત્થુવસેન પાકટો હોતીતિ આહ ‘‘આમિસસઙ્ગહેના’’તિઆદિ. જનેતા જનેત્તીતિ આહ ‘‘જનિકા માતા’’તિ. વુદ્ધિં પરિસં આપાદેતીતિ આપાદેતા. તેનાહ ‘‘પોસેતા’’તિ. ઇદાનિ દ્વિન્નં મહાથેરાનં યથાક્કમં સબ્રહ્મચારીનં ભગવતા વુત્તેહિ જનિકપોસિકમાતુટ્ઠાનિયેહિ સઙ્ગાહકતં વિત્થારતો દસ્સેતું, ‘‘જનિકમાતા હી’’તિઆદિ વુત્તં. પરતોઘોસેન વિનાપિ ઉપરિમગ્ગાધિગમો હોતીતિ ‘‘પચ્ચત્તપુરિસકારેના’’તિ વુત્તં. પઠમમગ્ગો એવ હિ સાવકાનં એકન્તતો ઘોસાપેક્ખોતિ. પત્તેસુપીતિ પિ-સદ્દેન પગેવ અપ્પત્તેસૂતિ દસ્સેતિ. ભવસ્સ અપ્પમત્તકતા નામ ઇત્તરકાલતાયાતિ આહ ‘‘અચ્છરાસઙ્ઘાતમત્તમ્પી’’તિ. જનેતાતિ જનકો, થેરો પન અરિયાય જનયિતા. આપાદેતાતિ વડ્ઢેતા પરિબ્રૂહેતા. પુરિમસ્મિં સચ્ચદ્વયે સમ્મસનગ્ગહણં લોકિયત્તા તસ્સ, ઇતરસ્મિં તસ્સ અગ્ગહણં લોકુત્તરત્તા.

    Anuggāhakāti anuggaṇhanakāmā. Svāyamanuggaho saṅgahavatthuvasena pākaṭo hotīti āha ‘‘āmisasaṅgahenā’’tiādi. Janetā janettīti āha ‘‘janikā mātā’’ti. Vuddhiṃ parisaṃ āpādetīti āpādetā. Tenāha ‘‘posetā’’ti. Idāni dvinnaṃ mahātherānaṃ yathākkamaṃ sabrahmacārīnaṃ bhagavatā vuttehi janikaposikamātuṭṭhāniyehi saṅgāhakataṃ vitthārato dassetuṃ, ‘‘janikamātā hī’’tiādi vuttaṃ. Paratoghosena vināpi uparimaggādhigamo hotīti ‘‘paccattapurisakārenā’’ti vuttaṃ. Paṭhamamaggo eva hi sāvakānaṃ ekantato ghosāpekkhoti. Pattesupīti pi-saddena pageva appattesūti dasseti. Bhavassa appamattakatā nāma ittarakālatāyāti āha ‘‘accharāsaṅghātamattampī’’ti. Janetāti janako, thero pana ariyāya janayitā. Āpādetāti vaḍḍhetā paribrūhetā. Purimasmiṃ saccadvaye sammasanaggahaṇaṃ lokiyattā tassa, itarasmiṃ tassa aggahaṇaṃ lokuttarattā.

    કામેહિ નિક્ખન્તો સઙ્કપ્પો નેક્ખમ્મસઙ્કપ્પો. સ્વાયમસ્સ તતો નિક્ખમનત્થો તેસં પટિપક્ખભાવતો તેહિ વિસંસગ્ગતો વિરજ્જનતો સમુચ્છિન્દનતો સબ્બસો વિવિત્તભાવતો ચ હોતીતિ દસ્સેતું, ‘‘કામપચ્ચનીકટ્ઠેના’’તિઆદિ વુત્તં. તત્થ કામપદઘાતન્તિ યથા કામો પદં પતિટ્ઠં ન લભતિ, એવં હનનં, કામસમુચ્છેદન્તિ અત્થો. કામેહિ સબ્બસો વિવિત્તત્તા કામવિવિત્તો, અરિયમગ્ગો, તસ્સ અન્તો, અરિયફલં, તસ્મિં કામવિવિત્તન્તે. એસેવ નયોતિ ઇમિના ‘‘બ્યાપાદપચ્ચનીકટ્ઠેના’’તિઆદિયોજનં અતિદિસતિ. સબ્બે ચેતે નેક્ખમ્મસઙ્કપ્પાદયો નાનાચિત્તેસુ લબ્ભન્તીતિ યોજના. યદિ એકચિત્તે લબ્ભન્તિ, કથં તિવિધમિચ્છાસઙ્કપ્પાનં સમુગ્ઘાતોતિ આહ ‘‘તત્ર હી’’તિઆદિ. ન નાના લબ્ભતીતિ ઇમિના તિવિધકિચ્ચકારિતં સમ્માસઙ્કપ્પસ્સ દસ્સેતિ. કિચ્ચવસેન હિ તસ્સ નામસ્સ લાભો. સમ્માવાચાદીનમ્પિ મગ્ગક્ખણે એકચિત્તે લબ્ભમાનાનમ્પિ ચતુકિચ્ચકારિતાય ચતુબ્બિધનામાદિતા વેદિતબ્બા. સેસં સુવિઞ્ઞેય્યમેવ.

    Kāmehi nikkhanto saṅkappo nekkhammasaṅkappo. Svāyamassa tato nikkhamanattho tesaṃ paṭipakkhabhāvato tehi visaṃsaggato virajjanato samucchindanato sabbaso vivittabhāvato ca hotīti dassetuṃ, ‘‘kāmapaccanīkaṭṭhenā’’tiādi vuttaṃ. Tattha kāmapadaghātanti yathā kāmo padaṃ patiṭṭhaṃ na labhati, evaṃ hananaṃ, kāmasamucchedanti attho. Kāmehi sabbaso vivittattā kāmavivitto, ariyamaggo, tassa anto, ariyaphalaṃ, tasmiṃ kāmavivittante. Eseva nayoti iminā ‘‘byāpādapaccanīkaṭṭhenā’’tiādiyojanaṃ atidisati. Sabbe cete nekkhammasaṅkappādayo nānācittesu labbhantīti yojanā. Yadi ekacitte labbhanti, kathaṃ tividhamicchāsaṅkappānaṃ samugghātoti āha ‘‘tatra hī’’tiādi. Na nānā labbhatīti iminā tividhakiccakāritaṃ sammāsaṅkappassa dasseti. Kiccavasena hi tassa nāmassa lābho. Sammāvācādīnampi maggakkhaṇe ekacitte labbhamānānampi catukiccakāritāya catubbidhanāmāditā veditabbā. Sesaṃ suviññeyyameva.

    સચ્ચવિભઙ્ગસુત્તવણ્ણનાય લીનત્થપ્પકાસના સમત્તા.

    Saccavibhaṅgasuttavaṇṇanāya līnatthappakāsanā samattā.







    Related texts:



    તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / મજ્ઝિમનિકાય • Majjhimanikāya / ૧૧. સચ્ચવિભઙ્ગસુત્તં • 11. Saccavibhaṅgasuttaṃ

    અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / મજ્ઝિમનિકાય (અટ્ઠકથા) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ૧૧. સચ્ચવિભઙ્ગસુત્તવણ્ણના • 11. Saccavibhaṅgasuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact