Library / Tipiṭaka / ཏིཔིཊཀ • Tipiṭaka / མཛྫྷིམནིཀཱཡ (ཊཱིཀཱ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) |
༡༡. སཙྩཝིབྷངྒསུཏྟཝཎྞནཱ
11. Saccavibhaṅgasuttavaṇṇanā
༣༧༡. ཨཱཙིཀྑནཱཏི – ‘‘ཨིདཾ དུཀྑཾ ཨརིཡསཙྩཾ, ཨཡཾ དུཀྑནིརོདྷགཱམིནཱི པཊིཔདཱ ཨརིཡསཙྩ’’ནྟི ཨཱདིཏོ ཀཐནཾ། དེསནཱཏི ཏསྶེཝ ཨཏྠསྶ ཨཏིསཛྫནཾ པབོདྷནཾ། པཉྙཱཔནཱཏི པཀཱརེཧི ཉཱཔནཱ, སཱ པན ཡསྨཱ ཨིཏྠམིདནྟི ཝེནེཡྻཱནཾ པཙྩཀྑཏོ དསྶནཱ, ཏེསཾ ཝཱ སནྟཱནེ པཏིཊྛཱཔནཱ ཧོཏི, ཏསྨཱ ཨཱཧ – ‘‘དུཀྑསཙྩཱདཱིནཾ ཋཔནཱ’’ཏི། པཊྛཔནཱཏི པཏིཊྛཱཔནཱ། ཡསྨཱ པཊྛཔིཡམཱནསབྷཱཝཱ དེསནཱ བྷཱཛནཾ ཨུཔགཙྪནྟཱི ཝིཡ ཧོཏི, ཏསྨཱ ཝུཏྟཾ – ‘‘པཉྙཱཔནཱ’’ཏི, ཛཱནཱཔནཱཏི ཨཏྠོ། ཝིཝཊཀརཎཱཏི དེསིཡམཱནསྶ ཨཏྠསྶ ཝིཝཊབྷཱཝཀརཎཾ། ཝིབྷཱགཀིརིཡཱཏི ཡཐཱཝུཏྟསྶ ཨཏྠཝིབྷཱགསྶ ཝིཏྠཱརཀརཎཾ། པཱཀཊབྷཱཝཀརཎནྟི ཨགམྦྷཱིརབྷཱཝཱཔཱདནཾ། ཨཔརོ ནཡོ – ཙཏུསཙྩསཉྙིཏསྶ ཨཏྠསྶ པཙྩེཀཾ སརཱུཔཏོ དསྶནཝསེན ཨིདནྟི ཨཱདིཏོ སིཀྑཱཔནཾ ཀཐནཾ ཨཱཙིཀྑནཱ, ཨེཝཾ པརསནྟཱནེ པབོདྷནཝསེན པཝཏྟཱཔནཱ དེསནཱ, ཨེཝཾ ཝིནེཡྻཱནཾ ཙིཏྟཔརིཏོསཛནནེན ཏེསཾ བུདྡྷིཔརིཔཱཙནཾ ‘‘པཉྙཱཔནཱ’’ཏི ཝུཙྩཏི། ཨེཝཾ པཉྙཱཔེནྟཱི ཙ སཱ དེསིཡམཱནཾ ཨཏྠཾ ཝེནེཡྻསནྟཱནེ པཀཱརཏོ ཋཔེཏི པཏིཊྛཔེཏཱིཏི ‘‘པཊྛཔནཱ’’ཏི ཝུཙྩཏི། པཀཱརཏོ ཋཔེནྟཱི པན སཾཁིཏྟསྶ ཝིཏྠཱརཏོ པཊིཝུཏྟསྶ པུནཱབྷིདྷཱནཏོ ‘‘ཝིཝརཎཱ’’ཏི, ཏསྶེཝཏྠསྶ ཝིབྷཱགཀརཎཏོ ‘‘ཝིབྷཛནཱ’’ཏི, ཝུཏྟསྶ ཝིཏྠཱརེནཱབྷིདྷཱནཏོ ཝིབྷཏྟསྶ ཧེཏུདཱཧརཎདསྶནཏོ, ‘‘ཨུཏྟཱནཱིཀམྨ’’ནྟི ཝུཙྩཏི། ཏེནཱཧ – ‘‘པཱཀཊབྷཱཝཀརཎ’’ནྟི, ཧེཏཱུཔམཱཝསེནཏྠསྶ པཱཀཊབྷཱཝཀརཎཏོཏི ཨཏྠོ།
371.Ācikkhanāti – ‘‘idaṃ dukkhaṃ ariyasaccaṃ, ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadā ariyasacca’’nti ādito kathanaṃ. Desanāti tasseva atthassa atisajjanaṃ pabodhanaṃ. Paññāpanāti pakārehi ñāpanā, sā pana yasmā itthamidanti veneyyānaṃ paccakkhato dassanā, tesaṃ vā santāne patiṭṭhāpanā hoti, tasmā āha – ‘‘dukkhasaccādīnaṃ ṭhapanā’’ti. Paṭṭhapanāti patiṭṭhāpanā. Yasmā paṭṭhapiyamānasabhāvā desanā bhājanaṃ upagacchantī viya hoti, tasmā vuttaṃ – ‘‘paññāpanā’’ti, jānāpanāti attho. Vivaṭakaraṇāti desiyamānassa atthassa vivaṭabhāvakaraṇaṃ. Vibhāgakiriyāti yathāvuttassa atthavibhāgassa vitthārakaraṇaṃ. Pākaṭabhāvakaraṇanti agambhīrabhāvāpādanaṃ. Aparo nayo – catusaccasaññitassa atthassa paccekaṃ sarūpato dassanavasena idanti ādito sikkhāpanaṃ kathanaṃ ācikkhanā, evaṃ parasantāne pabodhanavasena pavattāpanā desanā, evaṃ vineyyānaṃ cittaparitosajananena tesaṃ buddhiparipācanaṃ ‘‘paññāpanā’’ti vuccati. Evaṃ paññāpentī ca sā desiyamānaṃ atthaṃ veneyyasantāne pakārato ṭhapeti patiṭṭhapetīti ‘‘paṭṭhapanā’’ti vuccati. Pakārato ṭhapentī pana saṃkhittassa vitthārato paṭivuttassa punābhidhānato ‘‘vivaraṇā’’ti, tassevatthassa vibhāgakaraṇato ‘‘vibhajanā’’ti, vuttassa vitthārenābhidhānato vibhattassa hetudāharaṇadassanato, ‘‘uttānīkamma’’nti vuccati. Tenāha – ‘‘pākaṭabhāvakaraṇa’’nti, hetūpamāvasenatthassa pākaṭabhāvakaraṇatoti attho.
ཨནུགྒཱཧཀཱཏི ཨནུགྒཎྷནཀཱམཱ། སྭཱཡམནུགྒཧོ སངྒཧཝཏྠུཝསེན པཱཀཊོ ཧོཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘ཨཱམིསསངྒཧེནཱ’’ཏིཨཱདི། ཛནེཏཱ ཛནེཏྟཱིཏི ཨཱཧ ‘‘ཛནིཀཱ མཱཏཱ’’ཏི། ཝུདྡྷིཾ པརིསཾ ཨཱཔཱདེཏཱིཏི ཨཱཔཱདེཏཱ། ཏེནཱཧ ‘‘པོསེཏཱ’’ཏི། ཨིདཱནི དྭིནྣཾ མཧཱཐེརཱནཾ ཡཐཱཀྐམཾ སབྲཧྨཙཱརཱིནཾ བྷགཝཏཱ ཝུཏྟེཧི ཛནིཀཔོསིཀམཱཏུཊྛཱནིཡེཧི སངྒཱཧཀཏཾ ཝིཏྠཱརཏོ དསྶེཏུཾ, ‘‘ཛནིཀམཱཏཱ ཧཱི’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ། པརཏོགྷོསེན ཝིནཱཔི ཨུཔརིམགྒཱདྷིགམོ ཧོཏཱིཏི ‘‘པཙྩཏྟཔུརིསཀཱརེནཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ། པཋམམགྒོ ཨེཝ ཧི སཱཝཀཱནཾ ཨེཀནྟཏོ གྷོསཱཔེཀྑོཏི། པཏྟེསུཔཱིཏི པི-སདྡེན པགེཝ ཨཔྤཏྟེསཱུཏི དསྶེཏི། བྷཝསྶ ཨཔྤམཏྟཀཏཱ ནཱམ ཨིཏྟརཀཱལཏཱཡཱཏི ཨཱཧ ‘‘ཨཙྪརཱསངྒྷཱཏམཏྟམྤཱི’’ཏི། ཛནེཏཱཏི ཛནཀོ, ཐེརོ པན ཨརིཡཱཡ ཛནཡིཏཱ། ཨཱཔཱདེཏཱཏི ཝཌྜྷེཏཱ པརིབྲཱུཧེཏཱ། པུརིམསྨིཾ སཙྩདྭཡེ སམྨསནགྒཧཎཾ ལོཀིཡཏྟཱ ཏསྶ, ཨིཏརསྨིཾ ཏསྶ ཨགྒཧཎཾ ལོཀུཏྟརཏྟཱ།
Anuggāhakāti anuggaṇhanakāmā. Svāyamanuggaho saṅgahavatthuvasena pākaṭo hotīti āha ‘‘āmisasaṅgahenā’’tiādi. Janetā janettīti āha ‘‘janikā mātā’’ti. Vuddhiṃ parisaṃ āpādetīti āpādetā. Tenāha ‘‘posetā’’ti. Idāni dvinnaṃ mahātherānaṃ yathākkamaṃ sabrahmacārīnaṃ bhagavatā vuttehi janikaposikamātuṭṭhāniyehi saṅgāhakataṃ vitthārato dassetuṃ, ‘‘janikamātā hī’’tiādi vuttaṃ. Paratoghosena vināpi uparimaggādhigamo hotīti ‘‘paccattapurisakārenā’’ti vuttaṃ. Paṭhamamaggo eva hi sāvakānaṃ ekantato ghosāpekkhoti. Pattesupīti pi-saddena pageva appattesūti dasseti. Bhavassa appamattakatā nāma ittarakālatāyāti āha ‘‘accharāsaṅghātamattampī’’ti. Janetāti janako, thero pana ariyāya janayitā. Āpādetāti vaḍḍhetā paribrūhetā. Purimasmiṃ saccadvaye sammasanaggahaṇaṃ lokiyattā tassa, itarasmiṃ tassa aggahaṇaṃ lokuttarattā.
ཀཱམེཧི ནིཀྑནྟོ སངྐཔྤོ ནེཀྑམྨསངྐཔྤོ། སྭཱཡམསྶ ཏཏོ ནིཀྑམནཏྠོ ཏེསཾ པཊིཔཀྑབྷཱཝཏོ ཏེཧི ཝིསཾསགྒཏོ ཝིརཛྫནཏོ སམུཙྪིནྡནཏོ སབྦསོ ཝིཝིཏྟབྷཱཝཏོ ཙ ཧོཏཱིཏི དསྶེཏུཾ, ‘‘ཀཱམཔཙྩནཱིཀཊྛེནཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ། ཏཏྠ ཀཱམཔདགྷཱཏནྟི ཡཐཱ ཀཱམོ པདཾ པཏིཊྛཾ ན ལབྷཏི, ཨེཝཾ ཧནནཾ, ཀཱམསམུཙྪེདནྟི ཨཏྠོ། ཀཱམེཧི སབྦསོ ཝིཝིཏྟཏྟཱ ཀཱམཝིཝིཏྟོ, ཨརིཡམགྒོ, ཏསྶ ཨནྟོ, ཨརིཡཕལཾ, ཏསྨིཾ ཀཱམཝིཝིཏྟནྟེ། ཨེསེཝ ནཡོཏི ཨིམིནཱ ‘‘བྱཱཔཱདཔཙྩནཱིཀཊྛེནཱ’’ཏིཨཱདིཡོཛནཾ ཨཏིདིསཏི། སབྦེ ཙེཏེ ནེཀྑམྨསངྐཔྤཱདཡོ ནཱནཱཙིཏྟེསུ ལབྦྷནྟཱིཏི ཡོཛནཱ། ཡདི ཨེཀཙིཏྟེ ལབྦྷནྟི, ཀཐཾ ཏིཝིདྷམིཙྪཱསངྐཔྤཱནཾ སམུགྒྷཱཏོཏི ཨཱཧ ‘‘ཏཏྲ ཧཱི’’ཏིཨཱདི། ན ནཱནཱ ལབྦྷཏཱིཏི ཨིམིནཱ ཏིཝིདྷཀིཙྩཀཱརིཏཾ སམྨཱསངྐཔྤསྶ དསྶེཏི། ཀིཙྩཝསེན ཧི ཏསྶ ནཱམསྶ ལཱབྷོ། སམྨཱཝཱཙཱདཱིནམྤི མགྒཀྑཎེ ཨེཀཙིཏྟེ ལབྦྷམཱནཱནམྤི ཙཏུཀིཙྩཀཱརིཏཱཡ ཙཏུབྦིདྷནཱམཱདིཏཱ ཝེདིཏབྦཱ། སེསཾ སུཝིཉྙེཡྻམེཝ།
Kāmehi nikkhanto saṅkappo nekkhammasaṅkappo. Svāyamassa tato nikkhamanattho tesaṃ paṭipakkhabhāvato tehi visaṃsaggato virajjanato samucchindanato sabbaso vivittabhāvato ca hotīti dassetuṃ, ‘‘kāmapaccanīkaṭṭhenā’’tiādi vuttaṃ. Tattha kāmapadaghātanti yathā kāmo padaṃ patiṭṭhaṃ na labhati, evaṃ hananaṃ, kāmasamucchedanti attho. Kāmehi sabbaso vivittattā kāmavivitto, ariyamaggo, tassa anto, ariyaphalaṃ, tasmiṃ kāmavivittante. Eseva nayoti iminā ‘‘byāpādapaccanīkaṭṭhenā’’tiādiyojanaṃ atidisati. Sabbe cete nekkhammasaṅkappādayo nānācittesu labbhantīti yojanā. Yadi ekacitte labbhanti, kathaṃ tividhamicchāsaṅkappānaṃ samugghātoti āha ‘‘tatra hī’’tiādi. Na nānā labbhatīti iminā tividhakiccakāritaṃ sammāsaṅkappassa dasseti. Kiccavasena hi tassa nāmassa lābho. Sammāvācādīnampi maggakkhaṇe ekacitte labbhamānānampi catukiccakāritāya catubbidhanāmāditā veditabbā. Sesaṃ suviññeyyameva.
སཙྩཝིབྷངྒསུཏྟཝཎྞནཱཡ ལཱིནཏྠཔྤཀཱསནཱ སམཏྟཱ།
Saccavibhaṅgasuttavaṇṇanāya līnatthappakāsanā samattā.
Related texts:
ཏིཔིཊཀ (མཱུལ) • Tipiṭaka (Mūla) / སུཏྟཔིཊཀ • Suttapiṭaka / མཛྫྷིམནིཀཱཡ • Majjhimanikāya / ༡༡. སཙྩཝིབྷངྒསུཏྟཾ • 11. Saccavibhaṅgasuttaṃ
ཨཊྛཀཐཱ • Aṭṭhakathā / སུཏྟཔིཊཀ (ཨཊྛཀཐཱ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / མཛྫྷིམནིཀཱཡ (ཨཊྛཀཐཱ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ༡༡. སཙྩཝིབྷངྒསུཏྟཝཎྞནཱ • 11. Saccavibhaṅgasuttavaṇṇanā