| Library / Tipiṭaka / திபிடக • Tipiṭaka / பஞ்சபகரண-அனுடீகா • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā |
5. ஸச்சயமகங்
5. Saccayamakaṃ
1. பண்ணத்திவாரவண்ணனா
1. Paṇṇattivāravaṇṇanā
10-26. ஸோதி து³க்க²ஸத்³தோ³. அஞ்ஞத்தா²தி ஸங்கா²ரது³க்க²விபரிணாமது³க்க²து³க்கா²தி⁴ட்டா²னேஸு. அஞ்ஞனிரபெக்கோ²தி ஸங்கா²ராதி³பத³ந்தரானபெக்கோ². தேனாதி அஞ்ஞனிரபெக்க²து³க்க²பத³க்³க³ஹணதோ. தஸ்மிங் து³க்க²து³க்கே² விஸயபூ⁴தே. ஏஸ து³க்க²ஸத்³தோ³ ‘‘து³க்க²ங் து³க்க²ஸச்ச’’ந்தி எத்த² பட²மோ து³க்க²ஸத்³தோ³. தஞ்ச து³க்க²து³க்க²ங். ‘‘து³க்க²ங் து³க்க²ஸச்ச’’ந்தி எத்த² து³க்க²மேவ து³க்க²ஸச்சந்தி நயித³ங் அவதா⁴ரணங் இச்சி²தப்³ப³ங், து³க்க²ங் து³க்க²ஸச்சமேவாதி பன இச்சி²தப்³ப³ந்தி ஆஹ ‘‘ஏகந்தேன து³க்க²ஸச்சமேவா’’தி. ஸச்சவிப⁴ங்கே³ வுத்தேஸு ஸமுத³யேஸு கோசி ப²லத⁴ம்மேஸு நத்தீ²தி ஸச்சவிப⁴ங்கே³ பஞ்சதா⁴ வுத்தேஸு ஸமுத³யேஸு ஏகோபி ப²லஸபா⁴வேஸு நத்தி², ப²லஸபா⁴வோ நத்தீ²தி அத்தோ². ‘‘ப²லத⁴ம்மோ நத்தீ²’’தி ச பாடோ². மக்³க³ஸத்³தோ³ ச ப²லங்கே³ஸூதி ஸாமஞ்ஞப²லங்கே³ஸு ஸம்மாதி³ட்டி²ஆதீ³ஸு ‘‘மக்³க³ங்க³ங் மக்³க³பரியாபன்ன’’ந்திஆதி³னா (விப⁴॰ 492, 495) ஆக³தோ மக்³க³ஸத்³தோ³ மக்³க³ப²லத்தா பவத்ததி காரணூபசாரேனாதி அதி⁴ப்பாயோ. தேனாஹ ‘‘ந மக்³க³கிச்சஸப்³பா⁴வா’’திஆதி³. தஸ்மாதி யஸ்மா ஸச்சதே³ஸனாய பப⁴வாதி³ஸபா⁴வா ஏவ த⁴ம்மா ஸமுத³யாதி³பரியாயேன வுத்தா, ந அப்பப⁴வாதி³ஸபா⁴வா, தஸ்மா . எத்த² ச தேபூ⁴மகத⁴ம்மானங் யதா²ரஹங் து³க்க²ஸமுத³யஸச்சந்தோக³த⁴த்தா அஸச்சஸபா⁴வே ஸபா⁴வத⁴ம்மே ச உத்³த⁴ரந்தோ ப²லத⁴ம்மே ஏவ உத்³த⁴ரி. நனு ச மக்³க³ஸம்பயுத்தாபி த⁴ம்மா அஸச்சஸபா⁴வாதி தேபி உத்³த⁴ரிதப்³பா³தி? ந, தேஸங் மக்³க³க³திகத்தா. ‘‘ப²லத⁴ம்மேஸூ’’தி எத்த² த⁴ம்மக்³க³ஹணேன வா ப²லஸம்பயுத்தத⁴ம்மானங் விய தேஸம்பி க³ஹணங் த³ட்ட²ப்³ப³ங்.
10-26. Soti dukkhasaddo. Aññatthāti saṅkhāradukkhavipariṇāmadukkhadukkhādhiṭṭhānesu. Aññanirapekkhoti saṅkhārādipadantarānapekkho. Tenāti aññanirapekkhadukkhapadaggahaṇato. Tasmiṃ dukkhadukkhe visayabhūte. Esa dukkhasaddo ‘‘dukkhaṃ dukkhasacca’’nti ettha paṭhamo dukkhasaddo. Tañca dukkhadukkhaṃ. ‘‘Dukkhaṃ dukkhasacca’’nti ettha dukkhameva dukkhasaccanti nayidaṃ avadhāraṇaṃ icchitabbaṃ, dukkhaṃ dukkhasaccamevāti pana icchitabbanti āha ‘‘ekantena dukkhasaccamevā’’ti. Saccavibhaṅge vuttesu samudayesu koci phaladhammesu natthīti saccavibhaṅge pañcadhā vuttesu samudayesu ekopi phalasabhāvesu natthi, phalasabhāvo natthīti attho. ‘‘Phaladhammo natthī’’ti ca pāṭho. Maggasaddo ca phalaṅgesūti sāmaññaphalaṅgesu sammādiṭṭhiādīsu ‘‘maggaṅgaṃ maggapariyāpanna’’ntiādinā (vibha. 492, 495) āgato maggasaddo maggaphalattā pavattati kāraṇūpacārenāti adhippāyo. Tenāha ‘‘na maggakiccasabbhāvā’’tiādi. Tasmāti yasmā saccadesanāya pabhavādisabhāvā eva dhammā samudayādipariyāyena vuttā, na appabhavādisabhāvā, tasmā . Ettha ca tebhūmakadhammānaṃ yathārahaṃ dukkhasamudayasaccantogadhattā asaccasabhāve sabhāvadhamme ca uddharanto phaladhamme eva uddhari. Nanu ca maggasampayuttāpi dhammā asaccasabhāvāti tepi uddharitabbāti? Na, tesaṃ maggagatikattā. ‘‘Phaladhammesū’’ti ettha dhammaggahaṇena vā phalasampayuttadhammānaṃ viya tesampi gahaṇaṃ daṭṭhabbaṃ.
பத³ஸோத⁴னேன…பே॰… இத⁴ க³ஹிதாதி ஏதேன அஸச்சஸபா⁴வானங் த⁴ம்மானங் பகரணேன நிவத்திததங் ஆஹ. தேஸந்தி து³க்கா²தீ³னங். தப்³பி³ஸேஸனயோக³விஸேஸந்தி தேன து³க்கா²தி³விஸேஸனயோகே³ன விஸிட்ட²தங். ஸச்சவிஸேஸனபா⁴வேனேவ து³க்கா²தீ³னங் பரிஞ்ஞெய்யதாதி³பா⁴வோ ஸித்³தோ⁴தி ஆஹ ‘‘ஏகந்தஸச்சத்தா’’தி. யதா² செத்தா²தி யதா² ஏதஸ்மிங் ஸச்சயமகே ஸுத்³த⁴ஸச்சவாரே ஸச்சவிஸேஸனபூ⁴தா ஏவ து³க்கா²த³யோ க³ஹிதா. ஏவங் க²ந்த⁴யமகாதீ³ஸுபீதி ந ஸுத்³த⁴ஸச்சவாரே ஏவ அயங் நயோ த³ஸ்ஸிதோதி அத்தோ². பத³ஸோத⁴னவாரே தங்மூலசக்கவாரே ச ‘‘ரூபங் ரூபக்க²ந்தோ⁴’’திஆதி³னா ஸமுதா³யபதா³னங்யேவ வுத்தத்தா வத்தப்³ப³மேவ நத்தீ²தி ‘‘ஸுத்³த⁴க்க²ந்தா⁴தி³வாரேஸூ’’தி வுத்தங். ததா² செத்தா²பி ஸுத்³த⁴வாரே ஏவ அயங் நயோ த³ஸ்ஸிதோ. யதி³ ஸுத்³த⁴க்க²ந்தா⁴தி³வாரேஸு க²ந்தா⁴தி³விஸேஸனபூ⁴தானமேவ ரூபாதீ³னங் க³ஹணேன ப⁴விதப்³ப³ங், அத² கஸ்மா க²ந்தா⁴தி³விஸேஸனதோ அஞ்ஞேஸம்பி ரூபாதீ³னங் வஸேன அத்தோ² த³ஸ்ஸிதோதி சோத³னங் ஸந்தா⁴யாஹ ‘‘அட்ட²கதா²யங் பனா’’திஆதி³. புரிமோ ஏவ அத்தோ² யுத்தோ, யுத்திதோ பாடோ²வ ப³லவாதி.
Padasodhanena…pe… idha gahitāti etena asaccasabhāvānaṃ dhammānaṃ pakaraṇena nivattitataṃ āha. Tesanti dukkhādīnaṃ. Tabbisesanayogavisesanti tena dukkhādivisesanayogena visiṭṭhataṃ. Saccavisesanabhāveneva dukkhādīnaṃ pariññeyyatādibhāvo siddhoti āha ‘‘ekantasaccattā’’ti. Yathā cetthāti yathā etasmiṃ saccayamake suddhasaccavāre saccavisesanabhūtā eva dukkhādayo gahitā. Evaṃ khandhayamakādīsupīti na suddhasaccavāre eva ayaṃ nayo dassitoti attho. Padasodhanavāre taṃmūlacakkavāre ca ‘‘rūpaṃ rūpakkhandho’’tiādinā samudāyapadānaṃyeva vuttattā vattabbameva natthīti ‘‘suddhakkhandhādivāresū’’ti vuttaṃ. Tathā cetthāpi suddhavāre eva ayaṃ nayo dassito. Yadi suddhakkhandhādivāresu khandhādivisesanabhūtānameva rūpādīnaṃ gahaṇena bhavitabbaṃ, atha kasmā khandhādivisesanato aññesampi rūpādīnaṃ vasena attho dassitoti codanaṃ sandhāyāha ‘‘aṭṭhakathāyaṃ panā’’tiādi. Purimo eva attho yutto, yuttito pāṭhova balavāti.
பண்ணத்திவாரவண்ணனா நிட்டி²தா.
Paṇṇattivāravaṇṇanā niṭṭhitā.
2. பவத்திவாரவண்ணனா
2. Pavattivāravaṇṇanā
27-164. து³க்க²பரிஞ்ஞா யாவ து³க்க²ஸமதிக்கமனத்தா²தி ஸப்பதே³ஸங் பவத்தாபி ஸா தத³த்தா²வஹா ப⁴வெய்யாதி கஸ்ஸசி ஆஸங்கா ஸியாதி த³ஸ்ஸெந்தோ ஆஹ ‘‘அரியத்தா…பே॰… கத்வா வுத்த’’ந்தி. கேசி பனெத்த² ‘‘அந்திமப⁴வே டி²தத்தா’’தி காரணங் வத³ந்தி, தங் ந யுஜ்ஜதி உபபத்தியா து³க்க²விசாரத்தா, ந ச ஸப்³பே³ ஸுத்³தா⁴வாஸா அந்திமப⁴விகா உத்³த⁴ங்ஸோதவசனதோ. ‘‘யஸ்ஸ து³க்க²ஸச்சங் உப்பஜ்ஜதீ’’தி உப்பாதா³வத்தா². அவிஸேஸேன து³க்க²ஸச்சபரியாபன்னா த⁴ம்மா ஸம்ப³ந்தீ⁴பா⁴வேனேவ தங்ஸமங்கீ³ ச புக்³க³லோ வுத்தோதி த³ஸ்ஸெந்தோ ‘‘ஸப்³பே³ உபபஜ்ஜந்தா’’திஆதி³ங் வத்வா ஸ்வாயமத்தோ² யஸ்மா நிச்ச²யரூபேன க³ஹிதோ, நிச்சி²தஸ்ஸேவ ச அத்த²ஸ்ஸ விபா⁴க³த³ஸ்ஸனேன ப⁴விதப்³ப³ங், தஸ்மா ‘‘தெஸ்வேவ…பே॰… உபபன்னமேவா’’தி ஆஹ. தத்த² தெஸ்வேவ கேசி த³ஸ்ஸீயந்தீதி ஸம்ப³ந்தோ⁴. ஏககொட்டா²ஸுப்பத்திஸமங்கி³னோதி து³க்க²கொட்டா²ஸுப்பத்திஸமங்கி³னோ. தேஸூதி ஸன்னிட்டா²னேன க³ஹிதேஸு. மக்³க³ப²லுப்பாத³ஸமங்கீ³ஸூதி மக்³க³ப²லுப்பாத³ஸமங்கீ³னங், அயமேவ வா பாடோ².
27-164. Dukkhapariññā yāva dukkhasamatikkamanatthāti sappadesaṃ pavattāpi sā tadatthāvahā bhaveyyāti kassaci āsaṅkā siyāti dassento āha ‘‘ariyattā…pe… katvā vutta’’nti. Keci panettha ‘‘antimabhave ṭhitattā’’ti kāraṇaṃ vadanti, taṃ na yujjati upapattiyā dukkhavicārattā, na ca sabbe suddhāvāsā antimabhavikā uddhaṃsotavacanato. ‘‘Yassa dukkhasaccaṃ uppajjatī’’ti uppādāvatthā. Avisesena dukkhasaccapariyāpannā dhammā sambandhībhāveneva taṃsamaṅgī ca puggalo vuttoti dassento ‘‘sabbe upapajjantā’’tiādiṃ vatvā svāyamattho yasmā nicchayarūpena gahito, nicchitasseva ca atthassa vibhāgadassanena bhavitabbaṃ, tasmā ‘‘tesveva…pe… upapannamevā’’ti āha. Tattha tesveva keci dassīyantīti sambandho. Ekakoṭṭhāsuppattisamaṅginoti dukkhakoṭṭhāsuppattisamaṅgino. Tesūti sanniṭṭhānena gahitesu. Maggaphaluppādasamaṅgīsūti maggaphaluppādasamaṅgīnaṃ, ayameva vā pāṭho.
எத்த² சாதிஆதி³னா ‘‘ஸப்³பே³ஸ’’ந்திஆதி³பாளியா பிண்ட³த்த²ங் த³ஸ்ஸேதி. தத்த² ஸமுத³யஸச்சுப்பாத³வோமிஸ்ஸஸ்ஸ து³க்க²ஸச்சுப்பாத³ஸ்ஸாதி இத³ங் அனாத³ரே ஸாமிவசனங். கத்த²சி ஸமுத³யஸச்சுப்பாத³வோமிஸ்ஸேபி து³க்க²ஸச்சே தங்ரஹிதஸ்ஸ ஸமுத³யஸச்சுப்பாத³ரஹிதஸ்ஸ து³க்க²ஸச்சுப்பாத³ஸ்ஸ த³ஸ்ஸனவஸேன வுத்தந்தி யோஜனா. கேசி பன ‘‘ஸமுத³யஸச்சாவோமிஸ்ஸஸ்ஸா’’தி பட²ந்தி, தேஸங் ‘‘தங்ரஹிதஸ்ஸா’’தி இத³ங் புரிமபத³ஸ்ஸ அத்த²விவரணங் வேதி³தப்³ப³ங். தங்ஸஹிதஸ்ஸாதி ஸமுத³யஸச்சுப்பாத³ஸஹிதஸ்ஸ து³க்க²ஸச்சுப்பாத³ஸ்ஸ த³ஸ்ஸனவஸேன வுத்தந்தி யோஜனா. தேஸந்தி அஸஞ்ஞஸத்தானங், பவத்தியங் து³க்க²ஸச்சஸ்ஸ உப்பாதோ³ ‘‘பவத்தே’’திஆதி³னா வுத்தேஸு த்³வீஸுபி கொட்டா²ஸேஸு ந க³ஹிதோதி அத்தோ². படிஸந்தி⁴யங் பன தேஸங் உப்பாத³ஸ்ஸ பட²மகொட்டா²ஸேன க³ஹிததா த³ஸ்ஸிதா ஏவ. ததா² நிரோதோ⁴ சாதி யதா² அஸஞ்ஞஸத்தானங் படிஸந்தி⁴யங் து³க்க²ஸச்சஸ்ஸ உப்பாதோ³ பட²மகொட்டா²ஸேன க³ஹிதோ, பவத்தியங் பன ஸோ த்³வீஹி கொட்டா²ஸேஹி ந க³ஹிதோ, ததா² தேஸங் து³க்க²ஸச்சஸ்ஸ நிரோதோ⁴பீதி அத்தோ². ததா² ஹி ‘‘ஸப்³பே³ஸங் சவந்தானங் பவத்தே தண்ஹாவிப்பயுத்தசித்தஸ்ஸ ப⁴ங்க³க்க²ணே’’திஆதி³னா (யம॰ 1.ஸச்சயமக.88) நிரோத⁴வாரே பாளி பவத்தா. ஏஸேவ நயோதி ய்வாயங் ‘‘எத்த² சா’’திஆதி³னா ஸமுத³யஸச்சயமகே பாளியா அத்த²னயோ வுத்தோ, மக்³க³ஸச்சயமகேபி ஏஸேவ நயோ, ஏவமேவ தத்தா²பி அத்தோ² நேதப்³போ³தி அத்தோ². ததா² ஹி ‘‘ஸப்³பே³ஸங் உபபஜ்ஜந்தான’’ந்திஆதி³னா தத்த² பாளி பவத்தா.
Ettha cātiādinā ‘‘sabbesa’’ntiādipāḷiyā piṇḍatthaṃ dasseti. Tattha samudayasaccuppādavomissassa dukkhasaccuppādassāti idaṃ anādare sāmivacanaṃ. Katthaci samudayasaccuppādavomissepi dukkhasacce taṃrahitassa samudayasaccuppādarahitassa dukkhasaccuppādassa dassanavasena vuttanti yojanā. Keci pana ‘‘samudayasaccāvomissassā’’ti paṭhanti, tesaṃ ‘‘taṃrahitassā’’ti idaṃ purimapadassa atthavivaraṇaṃ veditabbaṃ. Taṃsahitassāti samudayasaccuppādasahitassa dukkhasaccuppādassa dassanavasena vuttanti yojanā. Tesanti asaññasattānaṃ, pavattiyaṃ dukkhasaccassa uppādo ‘‘pavatte’’tiādinā vuttesu dvīsupi koṭṭhāsesu na gahitoti attho. Paṭisandhiyaṃ pana tesaṃ uppādassa paṭhamakoṭṭhāsena gahitatā dassitā eva. Tathā nirodho cāti yathā asaññasattānaṃ paṭisandhiyaṃ dukkhasaccassa uppādo paṭhamakoṭṭhāsena gahito, pavattiyaṃ pana so dvīhi koṭṭhāsehi na gahito, tathā tesaṃ dukkhasaccassa nirodhopīti attho. Tathā hi ‘‘sabbesaṃ cavantānaṃ pavatte taṇhāvippayuttacittassa bhaṅgakkhaṇe’’tiādinā (yama. 1.saccayamaka.88) nirodhavāre pāḷi pavattā. Eseva nayoti yvāyaṃ ‘‘ettha cā’’tiādinā samudayasaccayamake pāḷiyā atthanayo vutto, maggasaccayamakepi eseva nayo, evameva tatthāpi attho netabboti attho. Tathā hi ‘‘sabbesaṃ upapajjantāna’’ntiādinā tattha pāḷi pavattā.
ஏவஞ்ச ஸதீதி ஏவங் க²ணவஸேன ஓகாஸக்³க³ஹணே ஸதீதி யதா²வுத்தமத்த²ங் அனநுஜானநவஸேன பச்சாமஸதி. ஏதஸ்ஸ விஸ்ஸஜ்ஜனேதி ஏதஸ்ஸ யமகபத³ஸ்ஸ விஸ்ஸஜ்ஜனே. ‘‘அக்³க³மக்³க³ஸ்ஸ உப்பாத³க்க²ணே, அரஹந்தானங் சித்தஸ்ஸ உப்பாத³க்க²ணே, யஸ்ஸ சித்தஸ்ஸ அனந்தரா அக்³க³மக்³க³ங் படிலபி⁴ஸ்ஸந்தி, தஸ்ஸ சித்தஸ்ஸ உப்பாத³க்க²ணே, அஸஞ்ஞஸத்தங் உபபஜ்ஜந்தானங் தேஸங் தத்த² து³க்க²ஸச்சங் உப்பஜ்ஜதி, நோ ச தேஸங் தத்த² ஸமுத³யஸச்சங் உப்பஜ்ஜிஸ்ஸதீ’’தி (யம॰ 1.ஸச்சயமக.71) புரிமகொட்டா²ஸஸ்ஸ ஆக³தத்தா விரோதோ⁴ நத்தீ²தி ‘‘பச்சி²மகொட்டா²ஸே’’திஆதி³ வுத்தங் . தத்த² தஸ்மாதி யஸ்மா ந உபபத்திசித்துப்பாத³க்க²ணோ பா⁴வினோ ஸமுத³யபச்சுப்பாத³ஸ்ஸ ஆதா⁴ரோ, அத² கோ² காமாவசராதி³ஓகாஸோ, தஸ்மா. புக்³க³லோகாஸவாரோ ஹேஸாதி யஸ்மா புக்³க³லோகாஸவாரோ ஏஸ, தஸ்மா ‘‘தேஸங் தத்தா²’’தி எத்த² ஓகாஸவஸேன தத்த²-ஸத்³த³ஸ்ஸ அத்தோ² வேதி³தப்³போ³. யதி³ புக்³க³லோகாஸவாரே காமாவசராதி³ஓகாஸவஸேனேவ அத்தோ² க³ஹேதப்³போ³, ந க²ணவஸேன, அத² கஸ்மா ‘‘ஸப்³பே³ஸங் உபபஜ்ஜந்தான’’ந்திஆதி³னா ஓகாஸங் அனாமஸித்வா தத்த² விஸ்ஸஜ்ஜனங் பவத்தந்தி சோத³னங் ஸந்தா⁴யாஹ ‘‘தத்த²…பே॰… ஸோ ஏவா’’தி. தத்த² தத்தா²தி ஓகாஸவாரே. புக்³க³லவிஸேஸத³ஸ்ஸனத்த²ந்தி புக்³க³லஸங்கா²தவிஸேஸத³ஸ்ஸனத்த²ங். யத்த² தேதி யஸ்மிங் காமாவசராதி³ஓகாஸே தே புக்³க³லா.
Evañca satīti evaṃ khaṇavasena okāsaggahaṇe satīti yathāvuttamatthaṃ ananujānanavasena paccāmasati. Etassa vissajjaneti etassa yamakapadassa vissajjane. ‘‘Aggamaggassa uppādakkhaṇe, arahantānaṃ cittassa uppādakkhaṇe, yassa cittassa anantarā aggamaggaṃ paṭilabhissanti, tassa cittassa uppādakkhaṇe, asaññasattaṃ upapajjantānaṃ tesaṃ tattha dukkhasaccaṃ uppajjati, no ca tesaṃ tattha samudayasaccaṃ uppajjissatī’’ti (yama. 1.saccayamaka.71) purimakoṭṭhāsassa āgatattā virodho natthīti ‘‘pacchimakoṭṭhāse’’tiādi vuttaṃ . Tattha tasmāti yasmā na upapatticittuppādakkhaṇo bhāvino samudayapaccuppādassa ādhāro, atha kho kāmāvacarādiokāso, tasmā. Puggalokāsavāro hesāti yasmā puggalokāsavāro esa, tasmā ‘‘tesaṃ tatthā’’ti ettha okāsavasena tattha-saddassa attho veditabbo. Yadi puggalokāsavāre kāmāvacarādiokāsavaseneva attho gahetabbo, na khaṇavasena, atha kasmā ‘‘sabbesaṃ upapajjantāna’’ntiādinā okāsaṃ anāmasitvā tattha vissajjanaṃ pavattanti codanaṃ sandhāyāha ‘‘tattha…pe… so evā’’ti. Tattha tatthāti okāsavāre. Puggalavisesadassanatthanti puggalasaṅkhātavisesadassanatthaṃ. Yattha teti yasmiṃ kāmāvacarādiokāse te puggalā.
கேசீதி த⁴ம்மஸிரித்தே²ரங் ஸந்தா⁴யாஹ. ஸோ ஹி ‘‘பவத்தே சித்தஸ்ஸ ப⁴ங்க³க்க²ணே து³க்க²ஸச்சங் நுப்பஜ்ஜதீ’’தி எத்த² சித்தஜரூபமேவ அதி⁴ப்பேதங் சித்தபடிப³த்³த⁴வுத்தித்தாதி காரணங் வத³தி. அபரே ‘‘அரூபேதி இமங் புரிமாபெக்க²ம்பி ஹோதீதி தேன பவத்தங் விஸேஸெத்வா அரூபப⁴வவஸேன அயமத்தோ² வுத்தோ , தஸ்மா ‘யஸ்ஸ வா பன ஸமுத³யஸச்சங் நிருஜ்ஜ²தி, தஸ்ஸ து³க்க²ஸச்சங் உப்பஜ்ஜதீதி? நோ’திஆதீ³ஸுபி ஏவமத்தோ² வேதி³தப்³போ³’’தி வத³ந்தி. புக்³க³லோ ந சித்தங் அபெக்கி²த்வாவ க³ஹிதோதி இத³ங் சித்தஸ்ஸ அனதி⁴கதத்தா வுத்தங். யத்த² பன ஸமுத³யஸச்சஸ்ஸ உப்பாத³னிச்ச²யோ, தத்தே²வ தஸ்ஸ அனுப்பாத³னிச்ச²யேனபி ப⁴விதப்³ப³ங் சித்தேன ச வினா புக்³க³லஸ்ஸேவ அனுபலப்³ப⁴னதோதி ‘‘யஸ்ஸ ஸமுத³யஸச்சங் நுப்பஜ்ஜதீ’’தி எத்த² ஸமுத³யஸச்சாதா⁴ரங் சித்தங் அத்த²தோ க³ஹிதமேவாதி ஸக்கா விஞ்ஞாதுங். அபிச இந்த்³ரியப³த்³தே⁴பி ந ஸப்³போ³ ரூபுப்பாதோ³ ஏகந்தேன சித்துப்பாதா³தீ⁴னோதி ஸக்கா வத்துங் சித்துப்பத்தியா வினாபி தத்த² ரூபுப்பத்தித³ஸ்ஸனதோ, தஸ்மா சித்தஜரூபமேவ சித்தஸ்ஸ உப்பாத³க்க²ணே உப்பஜ்ஜதி, ந இதரங், இதரங் பன தஸ்ஸ தீஸுபி க²ணேஸு உப்பஜ்ஜதீதி நிட்ட²மெத்த² க³ந்தப்³ப³ங். விப⁴ஜிதப்³பா³ அவிப⁴த்தா நாம நத்தீ²தி ஸியாயங் பஸங்கோ³ பட²மவாரே, து³தியவாரே பன விப⁴ஜனா ஏவ ஸாதி நாயங் பஸங்கோ³ லப்³ப⁴தி, பட²மவாரேபி வா நாயங் பஸங்கோ³. கஸ்மா? ஏஸா ஹி யமகஸ்ஸ பகதி, யதி³த³ங் யதா²லாப⁴வஸேன யோஜனா.
Kecīti dhammasirittheraṃ sandhāyāha. So hi ‘‘pavatte cittassa bhaṅgakkhaṇe dukkhasaccaṃ nuppajjatī’’ti ettha cittajarūpameva adhippetaṃ cittapaṭibaddhavuttittāti kāraṇaṃ vadati. Apare ‘‘arūpeti imaṃ purimāpekkhampi hotīti tena pavattaṃ visesetvā arūpabhavavasena ayamattho vutto , tasmā ‘yassa vā pana samudayasaccaṃ nirujjhati, tassa dukkhasaccaṃ uppajjatīti? No’tiādīsupi evamattho veditabbo’’ti vadanti. Puggalo na cittaṃ apekkhitvāva gahitoti idaṃ cittassa anadhikatattā vuttaṃ. Yattha pana samudayasaccassa uppādanicchayo, tattheva tassa anuppādanicchayenapi bhavitabbaṃ cittena ca vinā puggalasseva anupalabbhanatoti ‘‘yassa samudayasaccaṃ nuppajjatī’’ti ettha samudayasaccādhāraṃ cittaṃ atthato gahitamevāti sakkā viññātuṃ. Apica indriyabaddhepi na sabbo rūpuppādo ekantena cittuppādādhīnoti sakkā vattuṃ cittuppattiyā vināpi tattha rūpuppattidassanato, tasmā cittajarūpameva cittassa uppādakkhaṇe uppajjati, na itaraṃ, itaraṃ pana tassa tīsupi khaṇesu uppajjatīti niṭṭhamettha gantabbaṃ. Vibhajitabbā avibhattā nāma natthīti siyāyaṃ pasaṅgo paṭhamavāre, dutiyavāre pana vibhajanā eva sāti nāyaṃ pasaṅgo labbhati, paṭhamavārepi vā nāyaṃ pasaṅgo. Kasmā? Esā hi yamakassa pakati, yadidaṃ yathālābhavasena yojanā.
து³தியே சித்தே வத்தமானேதி எத்த² ‘‘பட²மங் ப⁴வங்க³ங், து³தியங் சித்த’’ந்தி வத³ந்தி. ப⁴வனிகந்தியா ஆவஜ்ஜனம்பி விபாகப்பவத்திதோ விஸதி³ஸத்தா ‘‘து³திய’’ந்தி வத்துங் ஸக்கா, ததோ பட்டா²ய புப்³பே³ தஸ்ஸ தத்த² ஸமுத³யஸச்சங் நுப்பஜ்ஜித்தா²தி வத்தப்³பா³தி அபரே. ப⁴வனிகந்தியா பன ஸஹஜாதங் பட²மங் சித்தங் இத⁴ து³தியங் சித்தந்தி அதி⁴ப்பேதங். ததோ புப்³பே³ பவத்தங் ஸப்³ப³ங் அப்³யாகதபா⁴வேன ஸமானஜாதிகத்தா ஏகந்தி கத்வா ததோ பட்டா²ய ஹெட்டா² தஸ்ஸ தத்த² ஸமுத³யஸச்சங் நுப்பஜ்ஜித்தே²வாதி . தேனாஹ ‘‘ஸப்³ப³ந்திமேன பரிச்சே²தே³னா’’திஆதி³. தஸ்மிந்தி து³தியே சித்தே. தேன ஸமானக³திகத்தாதி தேன யதா²வுத்தது³தியசித்தேன ச தங்ஸமங்கி³னோ வா து³க்க²ஸச்சங் உப்பஜ்ஜித்த², நோ ச ஸமுத³யஸச்சந்தி வத்தப்³ப³பா⁴வேன ஸமானக³திகத்தா. ஏவஞ்ச கத்வாதி தேன ஸமானக³திகதாய த³ஸ்ஸிதத்தா ஏவ. யதா²வுத்தாதி து³தியாகுஸலசித்ததோ புரிமஸப்³ப³சித்தஸமங்கி³னோ அக்³க³ஹிதா ஹொந்தி இதரபா⁴வாபா⁴வதோ. வுத்தமேவத்த²ங் பாட²ந்தரேன ஸமத்தே²துங் ‘‘யதா²’’திஆதி³ வுத்தங். தேதி சதுவோகாரா. வஜ்ஜேதப்³பா³தி ‘‘இதரேஸ’’ந்தி விஸேஸனேன நிவத்தேதப்³பா³. பஞ்சவோகாரா விய யதா²வுத்தா ஸுத்³தா⁴வாஸாதி து³தியசித்தக்க²ணஸமங்கி³பா⁴வேன வுத்தப்பகாரா யதா² ஸுத்³தா⁴வாஸஸங்கா²தா பஞ்சவோகாரா புப்³பே³ வுத்தா ஸந்தி, ஏவங் சதுவோகாரா புப்³பே³ வுத்தா ந ஹி ஸந்தீதி யோஜனா.
Dutiye citte vattamāneti ettha ‘‘paṭhamaṃ bhavaṅgaṃ, dutiyaṃ citta’’nti vadanti. Bhavanikantiyā āvajjanampi vipākappavattito visadisattā ‘‘dutiya’’nti vattuṃ sakkā, tato paṭṭhāya pubbe tassa tattha samudayasaccaṃ nuppajjitthāti vattabbāti apare. Bhavanikantiyā pana sahajātaṃ paṭhamaṃ cittaṃ idha dutiyaṃ cittanti adhippetaṃ. Tato pubbe pavattaṃ sabbaṃ abyākatabhāvena samānajātikattā ekanti katvā tato paṭṭhāya heṭṭhā tassa tattha samudayasaccaṃ nuppajjitthevāti . Tenāha ‘‘sabbantimena paricchedenā’’tiādi. Tasminti dutiye citte. Tena samānagatikattāti tena yathāvuttadutiyacittena ca taṃsamaṅgino vā dukkhasaccaṃ uppajjittha, no ca samudayasaccanti vattabbabhāvena samānagatikattā. Evañca katvāti tena samānagatikatāya dassitattā eva. Yathāvuttāti dutiyākusalacittato purimasabbacittasamaṅgino aggahitā honti itarabhāvābhāvato. Vuttamevatthaṃ pāṭhantarena samatthetuṃ ‘‘yathā’’tiādi vuttaṃ. Teti catuvokārā. Vajjetabbāti ‘‘itaresa’’nti visesanena nivattetabbā. Pañcavokārā viya yathāvuttā suddhāvāsāti dutiyacittakkhaṇasamaṅgibhāvena vuttappakārā yathā suddhāvāsasaṅkhātā pañcavokārā pubbe vuttā santi, evaṃ catuvokārā pubbe vuttā na hi santīti yojanā.
‘‘யஸ்ஸ யத்தா²’’தி புக்³க³லோகாஸா ஆதெ⁴ய்யாதா⁴ரபா⁴வேன அபெக்கி²தாதி ஆஹ ‘‘புக்³க³லோகாஸா அஞ்ஞமஞ்ஞபரிச்சி²ன்னா க³ஹிதா’’தி. காமாவசரே…பே॰… உபபன்னாதி எத்த² காமாவசரே அபி⁴ஸமேதாவினோ ரூபாவசரங் உபபன்னா, ரூபாவசரே அபி⁴ஸமேதாவினோ அரூபாவசரங் உபபன்னா, வா-ஸத்³தே³ன காமாவசரே அபி⁴ஸமேதாவினோ அரூபாவசரங் உபபன்னாதி ச யோஜேதப்³ப³ங். தத்தா²தி உபபன்னோகாஸே. அபி⁴ஸமயோதி உபரிமக்³கா³பி⁴ஸமயோ யாவ உபபன்னோ ந ப⁴விஸ்ஸதி, தாவ தே தத்த² உபபன்னபுக்³க³லா எத்த² ஏதஸ்மிங் ‘‘அபி⁴ஸமேதாவீன’’ந்திஆதி³னா வுத்தே து³தியகொட்டா²ஸே ந க³ய்ஹந்தி புக்³க³லோகாஸானங் அஞ்ஞமஞ்ஞங் பரிச்சி²ன்னத்தா. யதி³ ஏவங் கிங் தே இமஸ்மிங் யமகே அஸங்க³ஹிதாதி ஆஹ ‘‘தே பனா’’திஆதி³. தத்த² யங் வுத்தங் ‘‘ஸமானக³திகாதி விஸுங் ந த³ஸ்ஸிதா’’தி, தங் பாகடதரங் காதுங் ‘‘அனபி⁴ஸமேதாவீன’’ந்திஆதி³ வுத்தங். தஸ்ஸத்தோ² – ‘‘அனபி⁴ஸமேதாவீன’’ந்தி இமினா பட²மபதே³ன க³ஹிதா ஸப்³ப³த்த² மக்³கு³ப்பத்திரஹே ஸம்பத்திப⁴வே தத்த² ஸுத்³தா⁴வாஸே யே அனபி⁴ஸமேதாவினோ, தேஸு த்³விப்பகாரேஸு ஸுத்³தா⁴வாஸா யஸ்மிங் காலே தத்த² அனபி⁴ஸமேதாவினோதி க³ஹேதப்³பா³, தத்த² நேஸங் ததா² க³ஹேதப்³ப³காலஸ்ஸ விஸேஸனத்த²ங் ‘‘ஸுத்³தா⁴வாஸானங் து³தியே சித்தே வத்தமானே’’தி வுத்தந்தி.
‘‘Yassa yatthā’’ti puggalokāsā ādheyyādhārabhāvena apekkhitāti āha ‘‘puggalokāsā aññamaññaparicchinnā gahitā’’ti. Kāmāvacare…pe… upapannāti ettha kāmāvacare abhisametāvino rūpāvacaraṃ upapannā, rūpāvacare abhisametāvino arūpāvacaraṃ upapannā, vā-saddena kāmāvacare abhisametāvino arūpāvacaraṃ upapannāti ca yojetabbaṃ. Tatthāti upapannokāse. Abhisamayoti uparimaggābhisamayo yāva upapanno na bhavissati, tāva te tattha upapannapuggalā ettha etasmiṃ ‘‘abhisametāvīna’’ntiādinā vutte dutiyakoṭṭhāse na gayhanti puggalokāsānaṃ aññamaññaṃ paricchinnattā. Yadi evaṃ kiṃ te imasmiṃ yamake asaṅgahitāti āha ‘‘te panā’’tiādi. Tattha yaṃ vuttaṃ ‘‘samānagatikāti visuṃ na dassitā’’ti, taṃ pākaṭataraṃ kātuṃ ‘‘anabhisametāvīna’’ntiādi vuttaṃ. Tassattho – ‘‘anabhisametāvīna’’nti iminā paṭhamapadena gahitā sabbattha magguppattirahe sampattibhave tattha suddhāvāse ye anabhisametāvino, tesu dvippakāresu suddhāvāsā yasmiṃ kāle tattha anabhisametāvinoti gahetabbā, tattha nesaṃ tathā gahetabbakālassa visesanatthaṃ ‘‘suddhāvāsānaṃ dutiye citte vattamāne’’ti vuttanti.
ஏதேனாதி ஏதேன வசனேன. வோதா³னசித்தங் நாம மக்³க³சித்தானங் அனந்தரபச்சயபூ⁴தங் சித்தங், இத⁴ பன அக்³க³மக்³க³சித்தஸ்ஸ. ததோதி யதா²வுத்தவோதா³னசித்ததோ புரிமதரசித்தஸமங்கி³னோ, அனுலோமஞாணஸம்பயுத்தசித்தஸமங்கி³னோ, அவஸிட்ட²வுட்டா²னகா³மினிவிபஸ்ஸனாசித்தாதி³ஸமங்கி³னோபி. தேனாஹ ‘‘யாவ ஸப்³ப³ந்திமதண்ஹாஸம்பயுத்தசித்தஸமங்கீ³, தாவ த³ஸ்ஸிதா’’தி.
Etenāti etena vacanena. Vodānacittaṃ nāma maggacittānaṃ anantarapaccayabhūtaṃ cittaṃ, idha pana aggamaggacittassa. Tatoti yathāvuttavodānacittato purimataracittasamaṅgino, anulomañāṇasampayuttacittasamaṅgino, avasiṭṭhavuṭṭhānagāminivipassanācittādisamaṅginopi. Tenāha ‘‘yāva sabbantimataṇhāsampayuttacittasamaṅgī, tāva dassitā’’ti.
படிஸந்தி⁴சுதிசித்தானங் ப⁴ங்கு³ப்பாத³க்க²ணா பவத்தே சித்தஸ்ஸ ப⁴ங்கு³ப்பாத³க்க²ணேஹி து³க்க²ஸச்சாதீ³னங் நுப்பாதா³தீ³ஸு ஸமானக³திகாதி கத்வா வுத்தங் ‘‘பவத்தே சித்தஸ்ஸா’’திஆதி³. தத்த² சுதிசித்தஸ்ஸபி உப்பாத³க்க²ணஸ்ஸ க³ஹணங் த³ட்ட²ப்³ப³ந்தி யோஜனா. த்³வீஸுபி கொட்டா²ஸேஸூதி ஸமுத³யஸச்சஸ்ஸ பா⁴வினோ நிரோத⁴ஸ்ஸ அப்படிக்கே²பபடிக்கே²பவஸேன பவத்தேஸு புரிமபச்சி²மகொட்டா²ஸேஸு. ந விஸேஸிதந்தி யதா²வுத்தே அப்படிக்கே²பே ச ஸதிபி விஸேஸெத்வா ந வுத்தந்தி அத்தோ². ஏகஸ்ஸபி புக்³க³லஸ்ஸ தாதி³ஸஸ்ஸ மக்³க³ஸ்ஸ ச ப²லஸ்ஸ ச ப⁴ங்க³க்க²ணஸமங்கி³னோ புரிமகொட்டா²ஸஸ்ஸேவ அப⁴ஜனதோ கொட்டா²ஸத்³வயஸம்ப⁴வாபா⁴வதோதி அத்தோ². இதா³னி தமேவத்த²ங் விவரிதுங் ‘‘யஸ்ஸ து³க்க²ஸச்ச’’ந்திஆதி³ வுத்தங். கேஸஞ்சி புக்³க³லானங். நித்³தா⁴ரணே சேதங் ஸாமிவசனங். ‘‘மக்³க³ஸ்ஸ ச ப²லஸ்ஸ சா’’தி வுத்தமக்³க³ப²லானி த³ஸ்ஸெந்தோ ‘‘திண்ணங் ப²லானங் த்³வின்னஞ்ச மக்³கா³ன’’ந்தி ஆஹ. தானி பன ஹெட்டி²மானி தீணி ப²லானி மஜ்ஜே² ச த்³வே மக்³கா³ வேதி³தப்³பா³. நிரந்தரங் அனுப்பாதெ³த்வாதி படிபக்க²த⁴ம்மேஹி அவோகிண்ணங் கத்வா ஸஹ விபஸ்ஸனாய மக்³க³ங் உப்பாதெ³ந்தேன யா ஸாதச்சகிரியா காதப்³பா³, தங் அகத்வாதி அத்தோ². தேனாஹ ‘‘அந்தரந்தரா…பே॰… உப்பாதெ³த்வா’’தி. ‘‘அரூபே மக்³க³ஸ்ஸ ச ப²லஸ்ஸ ச ப⁴ங்க³க்க²ணே’’தி அவிஸேஸதோ வுத்தே கத²மயங் விஸேஸோ லப்³ப⁴தீதி ஆஹ ‘‘ஸாமஞ்ஞவசனேனபீ’’திஆதி³. தேன அபவாத³விஸயபரியாயேன உபஸக்³கா³ அபி⁴னிவிஸந்தீதி லோகஸித்³தோ⁴யங் ஞாயோதி த³ஸ்ஸேதி.
Paṭisandhicuticittānaṃ bhaṅguppādakkhaṇā pavatte cittassa bhaṅguppādakkhaṇehi dukkhasaccādīnaṃ nuppādādīsu samānagatikāti katvā vuttaṃ ‘‘pavatte cittassā’’tiādi. Tattha cuticittassapi uppādakkhaṇassa gahaṇaṃ daṭṭhabbanti yojanā. Dvīsupi koṭṭhāsesūti samudayasaccassa bhāvino nirodhassa appaṭikkhepapaṭikkhepavasena pavattesu purimapacchimakoṭṭhāsesu. Na visesitanti yathāvutte appaṭikkhepe ca satipi visesetvā na vuttanti attho. Ekassapi puggalassa tādisassa maggassa ca phalassa ca bhaṅgakkhaṇasamaṅgino purimakoṭṭhāsasseva abhajanato koṭṭhāsadvayasambhavābhāvatoti attho. Idāni tamevatthaṃ vivarituṃ ‘‘yassa dukkhasacca’’ntiādi vuttaṃ. Kesañci puggalānaṃ. Niddhāraṇe cetaṃ sāmivacanaṃ. ‘‘Maggassa ca phalassa cā’’ti vuttamaggaphalāni dassento ‘‘tiṇṇaṃ phalānaṃ dvinnañca maggāna’’nti āha. Tāni pana heṭṭhimāni tīṇi phalāni majjhe ca dve maggā veditabbā. Nirantaraṃ anuppādetvāti paṭipakkhadhammehi avokiṇṇaṃ katvā saha vipassanāya maggaṃ uppādentena yā sātaccakiriyā kātabbā, taṃ akatvāti attho. Tenāha ‘‘antarantarā…pe… uppādetvā’’ti. ‘‘Arūpe maggassa ca phalassa ca bhaṅgakkhaṇe’’ti avisesato vutte kathamayaṃ viseso labbhatīti āha ‘‘sāmaññavacanenapī’’tiādi. Tena apavādavisayapariyāyena upasaggā abhinivisantīti lokasiddhoyaṃ ñāyoti dasseti.
பவத்திவாரவண்ணனா நிட்டி²தா.
Pavattivāravaṇṇanā niṭṭhitā.
3. பரிஞ்ஞாவாரவண்ணனா
3. Pariññāvāravaṇṇanā
165-170. எத்தே²வாதி இமஸ்மிங் ஸச்சயமகே ஏவ. அபரிஞ்ஞெய்யதாத³ஸ்ஸனத்த²ந்தி எத்த² அ-காரோ ந பரிஞ்ஞெய்யாபா⁴வவசனோ, நாபி பரிஞ்ஞெய்யபடிபக்க²வசனோ, அத² கோ² தத³ஞ்ஞவசனோதி யதா²ரஹங் ஸச்சேஸு லப்³ப⁴மானானங் பஹாதப்³ப³தாதீ³னம்பி த³ஸ்ஸனே ஆபன்னேயேவ ஸமயவாரோ த³ஸ்ஸனபரோ, யேஸஞ்ச ந த³ஸ்ஸனபரோ, தேஸு கேஸுசி ஸச்சேஸு லப்³ப⁴மானானம்பி கேஸஞ்சி விஸேஸானங் அயங் வாரோ ந த³ஸ்ஸனபரோதி த³ஸ்ஸெந்தோ ‘‘ஸச்சி²கரண…பே॰… த³ஸ்ஸனத்த²ஞ்சா’’தி ஆஹ. ஸமுத³யே பஹானபரிஞ்ஞாவ வுத்தா, ந தீரணபரிஞ்ஞாதி யுத்தங் தாவேதங் ஸமுத³யஸ்ஸபி தீரேதப்³ப³ஸபா⁴வத்தா, ‘‘து³க்கே² தீரணபரிஞ்ஞாவ வுத்தா, ந பஹானபரிஞ்ஞா’’தி இத³ங் பன கஸ்மா வுத்தங், நனு து³க்க²ங் அப்பஹாதப்³ப³மேவாதி? ஸமுத³யஸச்சவிப⁴ங்கே³ வுத்தானங் கேஸஞ்சி ஸமுத³யகொட்டா²ஸானங் து³க்க²ஸச்சே ஸங்க³ஹணதோ து³க்க²ஸமுத³யே வா அஸங்கரதோவ க³ஹெத்வா பூ⁴தகத²னமேதங் த³ட்ட²ப்³ப³ங். உப⁴யத்தா²தி து³க்கே² ஸமுத³யே ச வுத்தா. கஸ்மா? தேஸங் ஸாதா⁴ரணாதி. ஏவங் ஸாதா⁴ரணாஸாதா⁴ரணபே⁴த³பி⁴ன்னங் யதா²வுத்தங் பரிஞ்ஞாகிச்சங் புப்³ப³பா⁴கே³ நானக்க²ணே லப்³ப⁴மானம்பி மக்³க³காலே ஏகக்க²ணே ஏவ லப்³ப⁴தி ஏகஞாணகிச்சத்தாதி த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘மக்³க³ஞாணஞ்ஹீ’’திஆதி³ வுத்தங்.
165-170. Etthevāti imasmiṃ saccayamake eva. Apariññeyyatādassanatthanti ettha a-kāro na pariññeyyābhāvavacano, nāpi pariññeyyapaṭipakkhavacano, atha kho tadaññavacanoti yathārahaṃ saccesu labbhamānānaṃ pahātabbatādīnampi dassane āpanneyeva samayavāro dassanaparo, yesañca na dassanaparo, tesu kesuci saccesu labbhamānānampi kesañci visesānaṃ ayaṃ vāro na dassanaparoti dassento ‘‘sacchikaraṇa…pe… dassanatthañcā’’ti āha. Samudaye pahānapariññāva vuttā, na tīraṇapariññāti yuttaṃ tāvetaṃ samudayassapi tīretabbasabhāvattā, ‘‘dukkhe tīraṇapariññāvavuttā, na pahānapariññā’’ti idaṃ pana kasmā vuttaṃ, nanu dukkhaṃ appahātabbamevāti? Samudayasaccavibhaṅge vuttānaṃ kesañci samudayakoṭṭhāsānaṃ dukkhasacce saṅgahaṇato dukkhasamudaye vā asaṅkaratova gahetvā bhūtakathanametaṃ daṭṭhabbaṃ. Ubhayatthāti dukkhe samudaye ca vuttā. Kasmā? Tesaṃ sādhāraṇāti. Evaṃ sādhāraṇāsādhāraṇabhedabhinnaṃ yathāvuttaṃ pariññākiccaṃ pubbabhāge nānakkhaṇe labbhamānampi maggakāle ekakkhaṇe eva labbhati ekañāṇakiccattāti dassetuṃ ‘‘maggañāṇañhī’’tiādi vuttaṃ.
பரிஞ்ஞாவாரவண்ணனா நிட்டி²தா.
Pariññāvāravaṇṇanā niṭṭhitā.
ஸச்சயமகவண்ணனா நிட்டி²தா.
Saccayamakavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
திபிடக (மூல) • Tipiṭaka (Mūla) / அபி⁴த⁴ம்மபிடக • Abhidhammapiṭaka / யமகபாளி • Yamakapāḷi / 5. ஸச்சயமகங் • 5. Saccayamakaṃ
அட்ட²கதா² • Aṭṭhakathā / அபி⁴த⁴ம்மபிடக (அட்ட²கதா²) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / பஞ்சபகரண-அட்ட²கதா² • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā / 5. ஸச்சயமகங் • 5. Saccayamakaṃ
டீகா • Tīkā / அபி⁴த⁴ம்மபிடக (டீகா) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / பஞ்சபகரண-மூலடீகா • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / 5. ஸச்சயமகங் • 5. Saccayamakaṃ
