Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / పఞ్చపకరణ-మూలటీకా • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā

    ౫. సచ్చయమకం

    5. Saccayamakaṃ

    ౧. పణ్ణత్తివారో

    1. Paṇṇattivāro

    నిద్దేసవారవణ్ణనా

    Niddesavāravaṇṇanā

    ౧౦-౨౬. ‘‘దుక్ఖం దుక్ఖసచ్చన్తి? ఆమన్తా’’తి ఏత్థ కిఞ్చాపి దుక్ఖదుక్ఖం సఙ్ఖారదుక్ఖం విపరిణామదుక్ఖన్తి తీసుపి దుక్ఖసద్దో పవత్తతి, ‘‘జాతిపి దుక్ఖా’’తిఆదినా (మహావ॰ ౧౪; విభ॰ ౧౯౦) జాతిఆదీసు చ, సో పన దుక్ఖదుక్ఖతో అఞ్ఞత్థ పవత్తమానో అఞ్ఞనిరపేక్ఖో నప్పవత్తతి. సుద్ధఞ్చేత్థ దుక్ఖపదం అఞ్ఞనిరపేక్ఖం గహేత్వా పణ్ణత్తిసోధనం కరోతి, తేన నిప్పరియాయతో దుక్ఖసభావత్తా ఏవ యం దుక్ఖదుక్ఖం, తస్మిం దుక్ఖదుక్ఖే ఏస దుక్ఖసద్దో, తఞ్చ ఏకన్తేన దుక్ఖసచ్చమేవాతి ‘‘ఆమన్తా’’తి వుత్తం. సుద్ధసచ్చవారే సచ్చవిభఙ్గే వుత్తేసు సముదయేసు కోచి ఫలధమ్మేసు నత్థి, న చ ఫలధమ్మేసు కోచి నిరోధోతి వుచ్చమానో అత్థి, మగ్గసద్దో చ ఫలఫలఙ్గేసు మగ్గఫలత్తా పవత్తతి, న మగ్గకిచ్చసబ్భావా. పరినిట్ఠితనియ్యానకిచ్చాని హి తాని. నియ్యానవాచకో చేత్థ మగ్గసద్దో, న నియ్యానఫలవాచకో, తస్మా సముదయో సచ్చం, నిరోధో సచ్చం, మగ్గో సచ్చన్తి ఏతేసుపి ‘‘ఆమన్తా’’ఇచ్చేవ విస్సజ్జనం కతం.

    10-26. ‘‘Dukkhaṃdukkhasaccanti? Āmantā’’ti ettha kiñcāpi dukkhadukkhaṃ saṅkhāradukkhaṃ vipariṇāmadukkhanti tīsupi dukkhasaddo pavattati, ‘‘jātipi dukkhā’’tiādinā (mahāva. 14; vibha. 190) jātiādīsu ca, so pana dukkhadukkhato aññattha pavattamāno aññanirapekkho nappavattati. Suddhañcettha dukkhapadaṃ aññanirapekkhaṃ gahetvā paṇṇattisodhanaṃ karoti, tena nippariyāyato dukkhasabhāvattā eva yaṃ dukkhadukkhaṃ, tasmiṃ dukkhadukkhe esa dukkhasaddo, tañca ekantena dukkhasaccamevāti ‘‘āmantā’’ti vuttaṃ. Suddhasaccavāre saccavibhaṅge vuttesu samudayesu koci phaladhammesu natthi, na ca phaladhammesu koci nirodhoti vuccamāno atthi, maggasaddo ca phalaphalaṅgesu maggaphalattā pavattati, na maggakiccasabbhāvā. Pariniṭṭhitaniyyānakiccāni hi tāni. Niyyānavācako cettha maggasaddo, na niyyānaphalavācako, tasmā samudayo saccaṃ, nirodho saccaṃ, maggo saccanti etesupi ‘‘āmantā’’icceva vissajjanaṃ kataṃ.

    అథ వా పదసోధనేన పదేసు సోధితేసు సచ్చవిసేసనభూతా ఏవ దుక్ఖాదిసద్దా ఇధ గహితాతి విఞ్ఞాయన్తి. తేసం పన ఏకన్తేన సచ్చవిసేసనభావం, సచ్చానఞ్చ తబ్బిసేసనయోగవిసేసం దీపేతుం సుద్ధసచ్చవారో వుత్తోతి సచ్చవిసేసనానం దుక్ఖాదీనం ఏకన్తసచ్చత్తా ‘‘దుక్ఖం సచ్చం…పే॰… మగ్గో సచ్చన్తి? ఆమన్తా’’తి వుత్తన్తి. యథా చేత్థ, ఏవం ఖన్ధయమకాదీసుపి సుద్ధఖన్ధాదివారేసు ఖన్ధాదివిసేసనభూతానమేవ రూపాదీనం గహణం యుత్తం. అట్ఠకథాయం (యమ॰ అట్ఠ॰ ఖన్ధయమక ౩౮) పన ‘‘యస్మా పియరూపసాతరూపసఙ్ఖాతం వా రూపం హోతు భూతుపాదారూపం వా, సబ్బం పఞ్చసు ఖన్ధేసు సఙ్గహం గచ్ఛతేవ, తస్మా ఆమన్తాతి పటిజానాతీ’’తి వచనేన రూపాదిచక్ఖాదిదుక్ఖాదిగ్గహణేహి సుద్ధఖన్ధాదివారేసుపి ఖన్ధాదివిసేసనతో అఞ్ఞేపి గహితాతి అయమత్థో దీపితో హోతి, తేన తదనురూపతావసేన ఇతరో అత్థో వుత్తో.

    Atha vā padasodhanena padesu sodhitesu saccavisesanabhūtā eva dukkhādisaddā idha gahitāti viññāyanti. Tesaṃ pana ekantena saccavisesanabhāvaṃ, saccānañca tabbisesanayogavisesaṃ dīpetuṃ suddhasaccavāro vuttoti saccavisesanānaṃ dukkhādīnaṃ ekantasaccattā ‘‘dukkhaṃ saccaṃ…pe… maggo saccanti? Āmantā’’ti vuttanti. Yathā cettha, evaṃ khandhayamakādīsupi suddhakhandhādivāresu khandhādivisesanabhūtānameva rūpādīnaṃ gahaṇaṃ yuttaṃ. Aṭṭhakathāyaṃ (yama. aṭṭha. khandhayamaka 38) pana ‘‘yasmā piyarūpasātarūpasaṅkhātaṃ vā rūpaṃ hotu bhūtupādārūpaṃ vā, sabbaṃ pañcasu khandhesu saṅgahaṃ gacchateva, tasmā āmantāti paṭijānātī’’ti vacanena rūpādicakkhādidukkhādiggahaṇehi suddhakhandhādivāresupi khandhādivisesanato aññepi gahitāti ayamattho dīpito hoti, tena tadanurūpatāvasena itaro attho vutto.

    నిద్దేసవారవణ్ణనా నిట్ఠితా.

    Niddesavāravaṇṇanā niṭṭhitā.

    ౨. పవత్తివారవణ్ణనా

    2. Pavattivāravaṇṇanā

    ౨౭-౧౬౪. అన్తమసో సుద్ధావాసానమ్పీతి ఇదం తేసం అరియత్తా దుక్ఖసచ్చేన ఉపపజ్జనే ఆసఙ్కా సియాతి కత్వా వుత్తం. తణ్హావిప్పయుత్తచిత్తస్సాతి ఇదం పఞ్చవోకారవసేనేవ గహేతబ్బన్తి వుత్తం. యస్స దుక్ఖసచ్చం ఉప్పజ్జతీతి ఏతేన పన సన్నిట్ఠానేన సబ్బే ఉపపజ్జన్తా పవత్తియం చతువోకారే మగ్గఫలతో అఞ్ఞచిత్తానం ఉప్పాదక్ఖణసమఙ్గినో పఞ్చవోకారే చ సబ్బచిత్తానం ఉప్పాదక్ఖణసమఙ్గినో సఙ్గహితాతి తేస్వేవ సన్నిట్ఠానేన నిచ్ఛితేసు కేచి ‘‘పవత్తే తణ్హావిప్పయుత్తచిత్తస్స ఉప్పాదక్ఖణే’’తి ఏతేన దుక్ఖసముదయేసు ఏకకోట్ఠాసప్పవత్తిసమఙ్గినో దస్సీయన్తి సన్నిట్ఠానేన గహితస్సేవ విభాగదస్సనతో, తేన చతువోకారానమ్పి గహణం ఉపపన్నమేవ. న హి తేసు మగ్గఫలుప్పాదసమఙ్గీసు పసఙ్గతా అత్థి తంసమఙ్గీనం తేసం సన్నిట్ఠానేన అగ్గహితత్తాతి. ఇదం ఇధ న గహేతబ్బన్తి ఇదం చతువోకారే ఫలసమాపత్తిచిత్తం ఇధ సచ్చానం ఉప్పాదవచనే న గహేతబ్బన్తి వుత్తం హోతి.

    27-164. Antamasosuddhāvāsānampīti idaṃ tesaṃ ariyattā dukkhasaccena upapajjane āsaṅkā siyāti katvā vuttaṃ. Taṇhāvippayuttacittassāti idaṃ pañcavokāravaseneva gahetabbanti vuttaṃ. Yassa dukkhasaccaṃ uppajjatīti etena pana sanniṭṭhānena sabbe upapajjantā pavattiyaṃ catuvokāre maggaphalato aññacittānaṃ uppādakkhaṇasamaṅgino pañcavokāre ca sabbacittānaṃ uppādakkhaṇasamaṅgino saṅgahitāti tesveva sanniṭṭhānena nicchitesu keci ‘‘pavatte taṇhāvippayuttacittassa uppādakkhaṇe’’ti etena dukkhasamudayesu ekakoṭṭhāsappavattisamaṅgino dassīyanti sanniṭṭhānena gahitasseva vibhāgadassanato, tena catuvokārānampi gahaṇaṃ upapannameva. Na hi tesu maggaphaluppādasamaṅgīsu pasaṅgatā atthi taṃsamaṅgīnaṃ tesaṃ sanniṭṭhānena aggahitattāti. Idaṃ idha na gahetabbanti idaṃ catuvokāre phalasamāpatticittaṃ idha saccānaṃ uppādavacane na gahetabbanti vuttaṃ hoti.

    ఏత్థ చ సబ్బేసం ఉపపజ్జన్తానన్తి ఇదం కమ్మజపవత్తస్స పఠముప్పాదదస్సనేన వుత్తం, అసఞ్ఞసత్తాపేత్థ సఙ్గహితా. పవత్తే తణ్హావిప్పయుత్తచిత్తస్స ఉప్పాదక్ఖణేతి ఇదం పన సముదయసచ్చుప్పాదవోమిస్సస్స దుక్ఖసచ్చుప్పాదస్స తంరహితస్స దస్సనవసేన వుత్తం. తణ్హాయ ఉప్పాదక్ఖణేతి తంసహితస్స సముదయసచ్చుప్పాదవోమిస్సస్స. తేసం పన అసఞ్ఞసత్తానం పవత్తియం దుక్ఖసచ్చస్స ఉప్పాదో సబ్బత్థ న గహితో, తథా నిరోధో చాతి. మగ్గసచ్చయమకేపి ఏసేవ నయో. తేసం తస్మిం ఉపపత్తిక్ఖణే చ తణ్హావిప్పయుత్తచిత్తుప్పత్తిక్ఖణే చాతి ఏవమేత్థ ఖణవసేన ఓకాసో వేదితబ్బోతి వుత్తం, ఏవఞ్చ సతి ‘‘యస్స యత్థ దుక్ఖసచ్చం ఉప్పజ్జతి, తస్స తత్థ సముదయసచ్చం ఉప్పజ్జిస్సతీ’’తి (యమ॰ ౧.సచ్చయమక.౭౧) ఏతస్స విస్సజ్జనే పచ్ఛిమకోట్ఠాసే ‘‘ఇతరేసం చతువోకారం పఞ్చవోకారం ఉపపజ్జన్తానం, పవత్తే చిత్తస్స ఉప్పాదక్ఖణే తేసం తత్థ దుక్ఖసచ్చఞ్చ ఉప్పజ్జతి సముదయసచ్చఞ్చ ఉప్పజ్జిస్సతీ’’తి ఇదం న యుజ్జేయ్య. న హి ఉపపత్తిక్ఖణే చిత్తుప్పత్తిక్ఖణే చ సముదయసచ్చం ఉప్పజ్జిస్సతీతి. తస్మా ఉపపత్తిక్ఖణతణ్హావిప్పయుత్తచిత్తుప్పత్తిక్ఖణసమఙ్గీనం పుగ్గలానం యస్మిం కామావచరాదిఓకాసే సా ఉపపత్తి చిత్తుప్పత్తి చ పవత్తమానా, తత్థ తేసన్తి ఓకాసవసేనేవేత్థ తత్థ-సద్దస్స అత్థో యుజ్జతి. పుగ్గలోకాసవారో హేస. తత్థ పుగ్గలవిసేసదస్సనత్థం ‘‘సబ్బేసం ఉపపజ్జన్తాన’’న్తిఆది వుత్తం, ఓకాసో పన యత్థ తే, సో ఏవాతి.

    Ettha ca sabbesaṃ upapajjantānanti idaṃ kammajapavattassa paṭhamuppādadassanena vuttaṃ, asaññasattāpettha saṅgahitā. Pavatte taṇhāvippayuttacittassa uppādakkhaṇeti idaṃ pana samudayasaccuppādavomissassa dukkhasaccuppādassa taṃrahitassa dassanavasena vuttaṃ. Taṇhāya uppādakkhaṇeti taṃsahitassa samudayasaccuppādavomissassa. Tesaṃ pana asaññasattānaṃ pavattiyaṃ dukkhasaccassa uppādo sabbattha na gahito, tathā nirodho cāti. Maggasaccayamakepi eseva nayo. Tesaṃ tasmiṃ upapattikkhaṇe ca taṇhāvippayuttacittuppattikkhaṇe cāti evamettha khaṇavasena okāso veditabboti vuttaṃ, evañca sati ‘‘yassa yattha dukkhasaccaṃ uppajjati, tassa tattha samudayasaccaṃ uppajjissatī’’ti (yama. 1.saccayamaka.71) etassa vissajjane pacchimakoṭṭhāse ‘‘itaresaṃ catuvokāraṃ pañcavokāraṃ upapajjantānaṃ, pavatte cittassa uppādakkhaṇe tesaṃ tattha dukkhasaccañca uppajjati samudayasaccañca uppajjissatī’’ti idaṃ na yujjeyya. Na hi upapattikkhaṇe cittuppattikkhaṇe ca samudayasaccaṃ uppajjissatīti. Tasmā upapattikkhaṇataṇhāvippayuttacittuppattikkhaṇasamaṅgīnaṃ puggalānaṃ yasmiṃ kāmāvacarādiokāse sā upapatti cittuppatti ca pavattamānā, tattha tesanti okāsavasenevettha tattha-saddassa attho yujjati. Puggalokāsavāro hesa. Tattha puggalavisesadassanatthaṃ ‘‘sabbesaṃ upapajjantāna’’ntiādi vuttaṃ, okāso pana yattha te, so evāti.

    ‘‘సబ్బేసం చవన్తానం పవత్తే చిత్తస్స భఙ్గక్ఖణే ఆరుప్పే మగ్గస్స చ ఫలస్స చ ఉప్పాదక్ఖణే తేసం సముదయసచ్చఞ్చ నుప్పజ్జతి దుక్ఖసచ్చఞ్చ నుప్పజ్జతీ’’తి ఏత్థ పన ‘‘పవత్తే చిత్తస్స భఙ్గక్ఖణే దుక్ఖసచ్చం నుప్పజ్జతీ’’తి చిత్తపటిబద్ధవుత్తిత్తా చిత్తజరూపమేవ ఇధాధిప్పేతం, న కమ్మజాదిరూపం చిత్తం అనపేక్ఖిత్వావ ఉప్పజ్జనతోతి కేచి వదన్తి. ‘‘యస్స వా పన సముదయసచ్చం నుప్పజ్జతీ’’తి ఏతేన పన సన్నిట్ఠానేన గహితో పుగ్గలో న చిత్తం అపేక్ఖిత్వావ గహితో, అథ ఖో యో కోచి ఏవంపకారో, తస్మా ‘‘తస్స దుక్ఖసచ్చం నుప్పజ్జతీ’’తి ఏతేన చ న చిత్తాపేక్ఖమేవ దుక్ఖసచ్చం వుత్తం, అథ ఖో యం కిఞ్చీతి చిత్తస్స భఙ్గక్ఖణే యం కిఞ్చి దుక్ఖసచ్చం నుప్పజ్జతీతి అయమత్థో విఞ్ఞాయతీతి. న హి యమకే విభజితబ్బే అవిభత్తా నామ పుచ్ఛా అత్థీతి.

    ‘‘Sabbesaṃ cavantānaṃ pavatte cittassa bhaṅgakkhaṇe āruppe maggassa ca phalassa ca uppādakkhaṇe tesaṃ samudayasaccañca nuppajjati dukkhasaccañca nuppajjatī’’ti ettha pana ‘‘pavatte cittassa bhaṅgakkhaṇe dukkhasaccaṃ nuppajjatī’’ti cittapaṭibaddhavuttittā cittajarūpameva idhādhippetaṃ, na kammajādirūpaṃ cittaṃ anapekkhitvāva uppajjanatoti keci vadanti. ‘‘Yassa vāpana samudayasaccaṃ nuppajjatī’’ti etena pana sanniṭṭhānena gahito puggalo na cittaṃ apekkhitvāva gahito, atha kho yo koci evaṃpakāro, tasmā ‘‘tassa dukkhasaccaṃ nuppajjatī’’ti etena ca na cittāpekkhameva dukkhasaccaṃ vuttaṃ, atha kho yaṃ kiñcīti cittassa bhaṅgakkhaṇe yaṃ kiñci dukkhasaccaṃ nuppajjatīti ayamattho viññāyatīti. Na hi yamake vibhajitabbe avibhattā nāma pucchā atthīti.

    ‘‘సుద్ధావాసానం దుతియే చిత్తేవత్తమానే’’తి ఇదం సబ్బన్తిమేన పరిచ్ఛేదేన యస్స యత్థ దుక్ఖసచ్చం ఉప్పజ్జిత్థ, నో చ సముదయసచ్చం, తందస్సనవసేన వుత్తం. తస్మిం పన దస్సితే తేన సమానగతికత్తా దుతియాకుసలచిత్తతో పురిమసబ్బచిత్తసమఙ్గినో తేనేవ దస్సితా హోన్తి. తేసమ్పి హి తత్థ దుక్ఖసచ్చం ఉప్పజ్జిత్థ నో చ తేసం తత్థ సముదయసచ్చం ఉప్పజ్జిత్థాతి. ఏవఞ్చ కత్వా ‘‘ఇతరేసం చతువోకారపఞ్చవోకారాన’’న్తి ఏత్థ యథావుత్తా సుద్ధావాసా అగ్గహితా హోన్తి. యథా ‘‘యస్స యత్థ దుక్ఖసచ్చం ఉప్పజ్జతి, తస్స తత్థ సముదయసచ్చం ఉప్పజ్జిత్థా’’తి (యమ॰ ౧.సచ్చయమక.౬౧) ఏతస్స విస్సజ్జనే ‘‘సుద్ధావాసానం ఉపపత్తిచిత్తస్స ఉప్పాదక్ఖణే’’తి (యమ॰ ౧.సచ్చయమక.౬౧) ఏతేనేవ ఉపపత్తిచిత్తుప్పాదక్ఖణసమఙ్గిసమానగతికా దుతియాకుసలతో పురిమసబ్బచిత్తుప్పాదక్ఖణసమఙ్గినో దస్సితా హోన్తీతి న తే ‘‘ఇతరేస’’న్తి ఏతేన గయ్హన్తి, ఏవమిధాపి దట్ఠబ్బన్తి. ‘‘ఇతరేస’’న్తి వచనం పఞ్చవోకారానం విసేసనత్థం, న చతువోకారానం. న హి తే పుబ్బే వుత్తా వజ్జేతబ్బా సన్తి పఞ్చవోకారా వియ యథావుత్తా సుద్ధావాసాతి. ‘‘అభిసమేతావీనం తేసం తత్థ దుక్ఖసచ్చఞ్చ ఉప్పజ్జిత్థ మగ్గసచ్చఞ్చ ఉప్పజ్జిత్థా’’తి (యమ॰ ౧.సచ్చయమక.౪౧) ఏతేన సన్నిట్ఠానేన పుగ్గలోకాసా అఞ్ఞమఞ్ఞపరిచ్ఛిన్నా గహితాతి యస్మిం ఓకాసే అభిసమేతావినో, తే ఏవం ‘‘అభిసమేతావీన’’న్తి ఏతేన గహితాతి దట్ఠబ్బా . తేన యే కామావచరే రూపావచరే అరూపావచరే వా అభిసమేతావినో రూపావచరం అరూపావచరం వా ఉపపన్నా, యావ తత్థాభిసమయో ఉప్పన్నో భవిస్సతి, తావ తే ఏత్థ న గయ్హన్తి, తే పన పురిమకోట్ఠాసే ‘‘సుద్ధావాసానం దుతియే చిత్తే వత్తమానే’’తి ఏవం దస్సితేహి సుద్ధావాసే అనుప్పన్నాభిసమయేహి సమానగతికాతి విసుం న దస్సితా. ‘‘అనభిసమేతావీన’’న్తి గహితా యే సబ్బత్థ తత్థ చ అనభిసమేతావినో, తేసు సుద్ధావాసానం గహణకాలవిసేసనత్థం ‘‘సుద్ధావాసానం దుతియే చిత్తే వత్తమానే’’తి (యమ॰ ౧.సచ్చయమక.౪౨) వుత్తన్తి.

    ‘‘Suddhāvāsānaṃ dutiye cittevattamāne’’ti idaṃ sabbantimena paricchedena yassa yattha dukkhasaccaṃ uppajjittha, no ca samudayasaccaṃ, taṃdassanavasena vuttaṃ. Tasmiṃ pana dassite tena samānagatikattā dutiyākusalacittato purimasabbacittasamaṅgino teneva dassitā honti. Tesampi hi tattha dukkhasaccaṃ uppajjittha no ca tesaṃ tattha samudayasaccaṃ uppajjitthāti. Evañca katvā ‘‘itaresaṃ catuvokārapañcavokārāna’’nti ettha yathāvuttā suddhāvāsā aggahitā honti. Yathā ‘‘yassa yattha dukkhasaccaṃ uppajjati, tassa tattha samudayasaccaṃ uppajjitthā’’ti (yama. 1.saccayamaka.61) etassa vissajjane ‘‘suddhāvāsānaṃ upapatticittassa uppādakkhaṇe’’ti (yama. 1.saccayamaka.61) eteneva upapatticittuppādakkhaṇasamaṅgisamānagatikā dutiyākusalato purimasabbacittuppādakkhaṇasamaṅgino dassitā hontīti na te ‘‘itaresa’’nti etena gayhanti, evamidhāpi daṭṭhabbanti. ‘‘Itaresa’’nti vacanaṃ pañcavokārānaṃ visesanatthaṃ, na catuvokārānaṃ. Na hi te pubbe vuttā vajjetabbā santi pañcavokārā viya yathāvuttā suddhāvāsāti. ‘‘Abhisametāvīnaṃ tesaṃ tattha dukkhasaccañca uppajjittha maggasaccañca uppajjitthā’’ti (yama. 1.saccayamaka.41) etena sanniṭṭhānena puggalokāsā aññamaññaparicchinnā gahitāti yasmiṃ okāse abhisametāvino, te evaṃ ‘‘abhisametāvīna’’nti etena gahitāti daṭṭhabbā . Tena ye kāmāvacare rūpāvacare arūpāvacare vā abhisametāvino rūpāvacaraṃ arūpāvacaraṃ vā upapannā, yāva tatthābhisamayo uppanno bhavissati, tāva te ettha na gayhanti, te pana purimakoṭṭhāse ‘‘suddhāvāsānaṃ dutiye citte vattamāne’’ti evaṃ dassitehi suddhāvāse anuppannābhisamayehi samānagatikāti visuṃ na dassitā. ‘‘Anabhisametāvīna’’nti gahitā ye sabbattha tattha ca anabhisametāvino, tesu suddhāvāsānaṃ gahaṇakālavisesanatthaṃ ‘‘suddhāvāsānaṃ dutiye citte vattamāne’’ti (yama. 1.saccayamaka.42) vuttanti.

    యస్స చిత్తస్స అనన్తరా అగ్గమగ్గం పటిలభిస్సన్తీతి ఏతేన వోదానచిత్తసమఙ్గినా సమానగతికా తతో పురిమతరచిత్తసమఙ్గినోపి యావ సబ్బన్తిమతణ్హాసమ్పయుత్తచిత్తసమఙ్గీ, తావ దస్సితాతి వేదితబ్బా. ఏస నయో అఞ్ఞేసు ఏవరూపేసూతి.

    Yassa cittassa anantarā aggamaggaṃ paṭilabhissantīti etena vodānacittasamaṅginā samānagatikā tato purimataracittasamaṅginopi yāva sabbantimataṇhāsampayuttacittasamaṅgī, tāva dassitāti veditabbā. Esa nayo aññesu evarūpesūti.

    పవత్తే చిత్తస్స భఙ్గక్ఖణేతి ఆగతట్ఠానే పటిసన్ధిచిత్తస్సపి భఙ్గక్ఖణగ్గహణం దట్ఠబ్బం, తథా ‘‘పవత్తే చిత్తస్స ఉప్పాదక్ఖణే’’తి ఆగతట్ఠానే చ చుతిచిత్తస్సపి ఉప్పాదక్ఖణస్సాతి. ‘‘యస్స దుక్ఖసచ్చం న నిరుజ్ఝతి, తస్స సముదయసచ్చం న నిరుజ్ఝిస్సతీ’’తి (యమ॰ ౧.సచ్చయమక.౧౧౬) ఏతస్స విస్సజ్జనే ద్వీసుపి కోట్ఠాసేసు ‘‘అరూపే మగ్గస్స చ ఫలస్స చ భఙ్గక్ఖణే’’ఇచ్చేవ (యమ॰ ౧.సచ్చయమక.౧౧౬) వుత్తం, న విసేసితం. కస్మా? ఏకస్సపి మగ్గస్స చ ఫలస్స చ భఙ్గక్ఖణసమఙ్గినో ఉభయకోట్ఠాసభజనతో. యస్స దుక్ఖసచ్చం న నిరుజ్ఝతీతి ఏతేన సన్నిట్ఠానేన గహితేసు హి అరుపే మగ్గఫలభఙ్గక్ఖణసమఙ్గీసు కేసఞ్చి తిణ్ణం ఫలానం ద్విన్నఞ్చ మగ్గానం భఙ్గక్ఖణసమఙ్గీనం నిరన్తరం అనుప్పాదేత్వా అన్తరన్తరా విపస్సనానికన్తిం భవనికన్తిం ఉప్పాదేత్వా యే ఉపరిమగ్గే ఉప్పాదేస్సన్తి, తేసం సముదయసచ్చం నిరుజ్ఝిస్సతీతి తేసంయేవ పన కేసఞ్చి అన్తరా తణ్హం అనుప్పాదేత్వా ఉపరిమగ్గఉప్పాదేన్తానం మగ్గఫలభఙ్గక్ఖణసమఙ్గీనం సముదయసచ్చం న నిరుజ్ఝిస్సతీతి. సామఞ్ఞవచనేనపి చ పురిమకోట్ఠాసే వుచ్చమానేన పచ్ఛిమకోట్ఠాసే వక్ఖమానే వజ్జేత్వావ గహణం హోతీతి దస్సితోయం నయోతి.

    Pavatte cittassa bhaṅgakkhaṇeti āgataṭṭhāne paṭisandhicittassapi bhaṅgakkhaṇaggahaṇaṃ daṭṭhabbaṃ, tathā ‘‘pavatte cittassa uppādakkhaṇe’’ti āgataṭṭhāne ca cuticittassapi uppādakkhaṇassāti. ‘‘Yassa dukkhasaccaṃ na nirujjhati, tassa samudayasaccaṃ na nirujjhissatī’’ti (yama. 1.saccayamaka.116) etassa vissajjane dvīsupi koṭṭhāsesu ‘‘arūpe maggassa ca phalassa ca bhaṅgakkhaṇe’’icceva (yama. 1.saccayamaka.116) vuttaṃ, na visesitaṃ. Kasmā? Ekassapi maggassa ca phalassa ca bhaṅgakkhaṇasamaṅgino ubhayakoṭṭhāsabhajanato. Yassa dukkhasaccaṃ na nirujjhatīti etena sanniṭṭhānena gahitesu hi arupe maggaphalabhaṅgakkhaṇasamaṅgīsu kesañci tiṇṇaṃ phalānaṃ dvinnañca maggānaṃ bhaṅgakkhaṇasamaṅgīnaṃ nirantaraṃ anuppādetvā antarantarā vipassanānikantiṃ bhavanikantiṃ uppādetvā ye uparimagge uppādessanti, tesaṃ samudayasaccaṃ nirujjhissatīti tesaṃyeva pana kesañci antarā taṇhaṃ anuppādetvā uparimaggauppādentānaṃ maggaphalabhaṅgakkhaṇasamaṅgīnaṃ samudayasaccaṃ na nirujjhissatīti. Sāmaññavacanenapi ca purimakoṭṭhāse vuccamānena pacchimakoṭṭhāse vakkhamāne vajjetvāva gahaṇaṃ hotīti dassitoyaṃ nayoti.

    పవత్తివారవణ్ణనా నిట్ఠితా.

    Pavattivāravaṇṇanā niṭṭhitā.

    ౩. పరిఞ్ఞావారవణ్ణనా

    3. Pariññāvāravaṇṇanā

    ౧౬౫-౧౭౦. పరిఞ్ఞావారే …పే॰… తిస్సోపేత్థ పరిఞ్ఞా లబ్భన్తీతి ఏత్థేవ విసేసనం ఖన్ధయమకాదీసు సబ్బఖన్ధాదీనం వియ సబ్బసచ్చానం అపరిఞ్ఞేయ్యతాదస్సనత్థం సచ్ఛికరణభావనావసేన ఇమస్స వారస్స అప్పవత్తిదస్సనత్థఞ్చ. దుక్ఖస్స పరిఞ్ఞత్థం సముదయస్స చ పహానత్థం భగవతి బ్రహ్మచరియం వుస్సతీతి పరిఞ్ఞాపహానం సచ్చేసు దస్సేతుం దుక్ఖే తీరణపరిఞ్ఞా వుత్తా, న పహానపరిఞ్ఞా. సముదయే చ పహానపరిఞ్ఞా, న తీరణపరిఞ్ఞా. ఞాతపరిఞ్ఞా పన సాధారణాతి ఉభయత్థ వుత్తా. మగ్గఞాణఞ్హి దుక్ఖసముదయాని విభావేతీతి ఞాతపరిఞ్ఞా చ హోతి , దుక్ఖతీరణకిచ్చానం నిప్ఫాదనతో తీరణపరిఞ్ఞా చ, సముదయస్స అప్పవత్తికరణతోవ పహానపరిఞ్ఞా చాతి తిస్సోపి పరిఞ్ఞా మగ్గక్ఖణే ఏవ యోజేతబ్బాతి.

    165-170. Pariññāvāre…pe… tissopettha pariññā labbhantīti ettheva visesanaṃ khandhayamakādīsu sabbakhandhādīnaṃ viya sabbasaccānaṃ apariññeyyatādassanatthaṃ sacchikaraṇabhāvanāvasena imassa vārassa appavattidassanatthañca. Dukkhassa pariññatthaṃ samudayassa ca pahānatthaṃ bhagavati brahmacariyaṃ vussatīti pariññāpahānaṃ saccesu dassetuṃ dukkhe tīraṇapariññā vuttā, na pahānapariññā. Samudaye ca pahānapariññā, na tīraṇapariññā. Ñātapariññā pana sādhāraṇāti ubhayattha vuttā. Maggañāṇañhi dukkhasamudayāni vibhāvetīti ñātapariññā ca hoti , dukkhatīraṇakiccānaṃ nipphādanato tīraṇapariññā ca, samudayassa appavattikaraṇatova pahānapariññā cāti tissopi pariññā maggakkhaṇe eva yojetabbāti.

    పరిఞ్ఞావారవణ్ణనా నిట్ఠితా.

    Pariññāvāravaṇṇanā niṭṭhitā.

    సచ్చయమకవణ్ణనా నిట్ఠితా.

    Saccayamakavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / అభిధమ్మపిటక • Abhidhammapiṭaka / యమకపాళి • Yamakapāḷi / ౫. సచ్చయమకం • 5. Saccayamakaṃ

    అట్ఠకథా • Aṭṭhakathā / అభిధమ్మపిటక (అట్ఠకథా) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / పఞ్చపకరణ-అట్ఠకథా • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā / ౫. సచ్చయమకం • 5. Saccayamakaṃ

    టీకా • Tīkā / అభిధమ్మపిటక (టీకా) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / పఞ్చపకరణ-అనుటీకా • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā / ౫. సచ్చయమకం • 5. Saccayamakaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact