| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯ • Aṅguttaranikāya |
೫. ಸಚೇತನಸುತ್ತಂ
5. Sacetanasuttaṃ
೧೫. ಏಕಂ ಸಮಯಂ ಭಗವಾ ಬಾರಾಣಸಿಯಂ ವಿಹರತಿ ಇಸಿಪತನೇ ಮಿಗದಾಯೇ। ತತ್ರ ಖೋ ಭಗವಾ ಭಿಕ್ಖೂ ಆಮನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಭಿಕ್ಖವೋ’’ತಿ। ‘‘ಭದನ್ತೇ’’ತಿ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಭಗವತೋ ಪಚ್ಚಸ್ಸೋಸುಂ। ಭಗವಾ ಏತದವೋಚ –
15. Ekaṃ samayaṃ bhagavā bārāṇasiyaṃ viharati isipatane migadāye. Tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi – ‘‘bhikkhavo’’ti. ‘‘Bhadante’’ti te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ. Bhagavā etadavoca –
‘‘ಭೂತಪುಬ್ಬಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ರಾಜಾ ಅಹೋಸಿ ಸಚೇತನೋ 1 ನಾಮ। ಅಥ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ರಾಜಾ ಸಚೇತನೋ ರಥಕಾರಂ ಆಮನ್ತೇಸಿ – ‘ಇತೋ ಮೇ, ಸಮ್ಮ ರಥಕಾರ, ಛನ್ನಂ ಮಾಸಾನಂ ಅಚ್ಚಯೇನ ಸಙ್ಗಾಮೋ ಭವಿಸ್ಸತಿ। ಸಕ್ಖಿಸ್ಸಸಿ 2 ಮೇ, ಸಮ್ಮ ರಥಕಾರ, ನವಂ ಚಕ್ಕಯುಗಂ ಕಾತು’ನ್ತಿ? ‘ಸಕ್ಕೋಮಿ ದೇವಾ’ತಿ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ರಥಕಾರೋ ರಞ್ಞೋ ಸಚೇತನಸ್ಸ ಪಚ್ಚಸ್ಸೋಸಿ। ಅಥ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ರಥಕಾರೋ ಛಹಿ ಮಾಸೇಹಿ ಛಾರತ್ತೂನೇಹಿ ಏಕಂ ಚಕ್ಕಂ ನಿಟ್ಠಾಪೇಸಿ। ಅಥ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ರಾಜಾ ಸಚೇತನೋ ರಥಕಾರಂ ಆಮನ್ತೇಸಿ – ‘ಇತೋ ಮೇ, ಸಮ್ಮ ರಥಕಾರ, ಛನ್ನಂ ದಿವಸಾನಂ ಅಚ್ಚಯೇನ ಸಙ್ಗಾಮೋ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ನಿಟ್ಠಿತಂ ನವಂ ಚಕ್ಕಯುಗ’ನ್ತಿ? ‘ಇಮೇಹಿ ಖೋ, ದೇವ, ಛಹಿ ಮಾಸೇಹಿ ಛಾರತ್ತೂನೇಹಿ ಏಕಂ ಚಕ್ಕಂ ನಿಟ್ಠಿತ’ನ್ತಿ। ‘ಸಕ್ಖಿಸ್ಸಸಿ ಪನ ಮೇ, ಸಮ್ಮ ರಥಕಾರ, ಇಮೇಹಿ ಛಹಿ ದಿವಸೇಹಿ ದುತಿಯಂ ಚಕ್ಕಂ ನಿಟ್ಠಾಪೇತು’ನ್ತಿ? ‘ಸಕ್ಕೋಮಿ ದೇವಾ’ತಿ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ರಥಕಾರೋ ಛಹಿ ದಿವಸೇಹಿ ದುತಿಯಂ ಚಕ್ಕಂ ನಿಟ್ಠಾಪೇತ್ವಾ ನವಂ ಚಕ್ಕಯುಗಂ ಆದಾಯ ಯೇನ ರಾಜಾ ಸಚೇತನೋ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ರಾಜಾನಂ ಸಚೇತನಂ ಏತದವೋಚ – ‘ಇದಂ ತೇ, ದೇವ, ನವಂ ಚಕ್ಕಯುಗಂ ನಿಟ್ಠಿತ’ನ್ತಿ। ‘ಯಞ್ಚ ತೇ ಇದಂ, ಸಮ್ಮ ರಥಕಾರ, ಚಕ್ಕಂ ಛಹಿ ಮಾಸೇಹಿ ನಿಟ್ಠಿತಂ ಛಾರತ್ತೂನೇಹಿ ಯಞ್ಚ ತೇ ಇದಂ ಚಕ್ಕಂ ಛಹಿ ದಿವಸೇಹಿ ನಿಟ್ಠಿತಂ, ಇಮೇಸಂ ಕಿಂ ನಾನಾಕರಣಂ? ನೇಸಾಹಂ ಕಿಞ್ಚಿ ನಾನಾಕರಣಂ ಪಸ್ಸಾಮೀ’ತಿ। ‘ಅತ್ಥೇಸಂ, ದೇವ, ನಾನಾಕರಣಂ। ಪಸ್ಸತು ದೇವೋ ನಾನಾಕರಣ’’’ನ್ತಿ।
‘‘Bhūtapubbaṃ, bhikkhave, rājā ahosi sacetano 3 nāma. Atha kho, bhikkhave, rājā sacetano rathakāraṃ āmantesi – ‘ito me, samma rathakāra, channaṃ māsānaṃ accayena saṅgāmo bhavissati. Sakkhissasi 4 me, samma rathakāra, navaṃ cakkayugaṃ kātu’nti? ‘Sakkomi devā’ti kho, bhikkhave, rathakāro rañño sacetanassa paccassosi. Atha kho, bhikkhave, rathakāro chahi māsehi chārattūnehi ekaṃ cakkaṃ niṭṭhāpesi. Atha kho, bhikkhave, rājā sacetano rathakāraṃ āmantesi – ‘ito me, samma rathakāra, channaṃ divasānaṃ accayena saṅgāmo bhavissati, niṭṭhitaṃ navaṃ cakkayuga’nti? ‘Imehi kho, deva, chahi māsehi chārattūnehi ekaṃ cakkaṃ niṭṭhita’nti. ‘Sakkhissasi pana me, samma rathakāra, imehi chahi divasehi dutiyaṃ cakkaṃ niṭṭhāpetu’nti? ‘Sakkomi devā’ti kho, bhikkhave, rathakāro chahi divasehi dutiyaṃ cakkaṃ niṭṭhāpetvā navaṃ cakkayugaṃ ādāya yena rājā sacetano tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā rājānaṃ sacetanaṃ etadavoca – ‘idaṃ te, deva, navaṃ cakkayugaṃ niṭṭhita’nti. ‘Yañca te idaṃ, samma rathakāra, cakkaṃ chahi māsehi niṭṭhitaṃ chārattūnehi yañca te idaṃ cakkaṃ chahi divasehi niṭṭhitaṃ, imesaṃ kiṃ nānākaraṇaṃ? Nesāhaṃ kiñci nānākaraṇaṃ passāmī’ti. ‘Atthesaṃ, deva, nānākaraṇaṃ. Passatu devo nānākaraṇa’’’nti.
‘‘ಅಥ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ರಥಕಾರೋ ಯಂ ತಂ ಚಕ್ಕಂ ಛಹಿ ದಿವಸೇಹಿ ನಿಟ್ಠಿತಂ ತಂ ಪವತ್ತೇಸಿ। ತಂ ಪವತ್ತಿತಂ ಸಮಾನಂ ಯಾವತಿಕಾ ಅಭಿಸಙ್ಖಾರಸ್ಸ ಗತಿ ತಾವತಿಕಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಚಿಙ್ಗುಲಾಯಿತ್ವಾ ಭೂಮಿಯಂ ಪಪತಿ। ಯಂ ಪನ ತಂ ಚಕ್ಕಂ ಛಹಿ ಮಾಸೇಹಿ ನಿಟ್ಠಿತಂ ಛಾರತ್ತೂನೇಹಿ ತಂ ಪವತ್ತೇಸಿ। ತಂ ಪವತ್ತಿತಂ ಸಮಾನಂ ಯಾವತಿಕಾ ಅಭಿಸಙ್ಖಾರಸ್ಸ ಗತಿ ತಾವತಿಕಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಅಕ್ಖಾಹತಂ ಮಞ್ಞೇ ಅಟ್ಠಾಸಿ।
‘‘Atha kho, bhikkhave, rathakāro yaṃ taṃ cakkaṃ chahi divasehi niṭṭhitaṃ taṃ pavattesi. Taṃ pavattitaṃ samānaṃ yāvatikā abhisaṅkhārassa gati tāvatikaṃ gantvā ciṅgulāyitvā bhūmiyaṃ papati. Yaṃ pana taṃ cakkaṃ chahi māsehi niṭṭhitaṃ chārattūnehi taṃ pavattesi. Taṃ pavattitaṃ samānaṃ yāvatikā abhisaṅkhārassa gati tāvatikaṃ gantvā akkhāhataṃ maññe aṭṭhāsi.
‘‘‘ಕೋ ನು ಖೋ, ಸಮ್ಮ ರಥಕಾರ, ಹೇತು ಕೋ ಪಚ್ಚಯೋ ಯಮಿದಂ 5 ಚಕ್ಕಂ ಛಹಿ ದಿವಸೇಹಿ ನಿಟ್ಠಿತಂ ತಂ ಪವತ್ತಿತಂ ಸಮಾನಂ ಯಾವತಿಕಾ ಅಭಿಸಙ್ಖಾರಸ್ಸ ಗತಿ ತಾವತಿಕಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಚಿಙ್ಗುಲಾಯಿತ್ವಾ ಭೂಮಿಯಂ ಪಪತಿ? ಕೋ ಪನ, ಸಮ್ಮ ರಥಕಾರ, ಹೇತು ಕೋ ಪಚ್ಚಯೋ ಯಮಿದಂ ಚಕ್ಕಂ ಛಹಿ ಮಾಸೇಹಿ ನಿಟ್ಠಿತಂ ಛಾರತ್ತೂನೇಹಿ ತಂ ಪವತ್ತಿತಂ ಸಮಾನಂ ಯಾವತಿಕಾ ಅಭಿಸಙ್ಖಾರಸ್ಸ ಗತಿ ತಾವತಿಕಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಅಕ್ಖಾಹತಂ ಮಞ್ಞೇ ಅಟ್ಠಾಸೀ’ತಿ? ‘ಯಮಿದಂ, ದೇವ, ಚಕ್ಕಂ ಛಹಿ ದಿವಸೇಹಿ ನಿಟ್ಠಿತಂ ತಸ್ಸ ನೇಮಿಪಿ ಸವಙ್ಕಾ ಸದೋಸಾ ಸಕಸಾವಾ, ಅರಾಪಿ ಸವಙ್ಕಾ ಸದೋಸಾ ಸಕಸಾವಾ, ನಾಭಿಪಿ ಸವಙ್ಕಾ ಸದೋಸಾ ಸಕಸಾವಾ। ತಂ ನೇಮಿಯಾಪಿ ಸವಙ್ಕತ್ತಾ ಸದೋಸತ್ತಾ ಸಕಸಾವತ್ತಾ, ಅರಾನಮ್ಪಿ ಸವಙ್ಕತ್ತಾ ಸದೋಸತ್ತಾ ಸಕಸಾವತ್ತಾ, ನಾಭಿಯಾಪಿ ಸವಙ್ಕತ್ತಾ ಸದೋಸತ್ತಾ ಸಕಸಾವತ್ತಾ ಪವತ್ತಿತಂ ಸಮಾನಂ ಯಾವತಿಕಾ ಅಭಿಸಙ್ಖಾರಸ್ಸ ಗತಿ ತಾವತಿಕಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಚಿಙ್ಗುಲಾಯಿತ್ವಾ ಭೂಮಿಯಂ ಪಪತಿ। ಯಂ ಪನ ತಂ, ದೇವ, ಚಕ್ಕಂ ಛಹಿ ಮಾಸೇಹಿ ನಿಟ್ಠಿತಂ ಛಾರತ್ತೂನೇಹಿ ತಸ್ಸ ನೇಮಿಪಿ ಅವಙ್ಕಾ ಅದೋಸಾ ಅಕಸಾವಾ, ಅರಾಪಿ ಅವಙ್ಕಾ ಅದೋಸಾ ಅಕಸಾವಾ, ನಾಭಿಪಿ ಅವಙ್ಕಾ ಅದೋಸಾ ಅಕಸಾವಾ। ತಂ ನೇಮಿಯಾಪಿ ಅವಙ್ಕತ್ತಾ ಅದೋಸತ್ತಾ ಅಕಸಾವತ್ತಾ, ಅರಾನಮ್ಪಿ ಅವಙ್ಕತ್ತಾ ಅದೋಸತ್ತಾ ಅಕಸಾವತ್ತಾ, ನಾಭಿಯಾಪಿ ಅವಙ್ಕತ್ತಾ ಅದೋಸತ್ತಾ ಅಕಸಾವತ್ತಾ ಪವತ್ತಿತಂ ಸಮಾನಂ ಯಾವತಿಕಾ ಅಭಿಸಙ್ಖಾರಸ್ಸ ಗತಿ ತಾವತಿಕಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಅಕ್ಖಾಹತಂ ಮಞ್ಞೇ ಅಟ್ಠಾಸೀ’’’ತಿ।
‘‘‘Ko nu kho, samma rathakāra, hetu ko paccayo yamidaṃ 6 cakkaṃ chahi divasehi niṭṭhitaṃ taṃ pavattitaṃ samānaṃ yāvatikā abhisaṅkhārassa gati tāvatikaṃ gantvā ciṅgulāyitvā bhūmiyaṃ papati? Ko pana, samma rathakāra, hetu ko paccayo yamidaṃ cakkaṃ chahi māsehi niṭṭhitaṃ chārattūnehi taṃ pavattitaṃ samānaṃ yāvatikā abhisaṅkhārassa gati tāvatikaṃ gantvā akkhāhataṃ maññe aṭṭhāsī’ti? ‘Yamidaṃ, deva, cakkaṃ chahi divasehi niṭṭhitaṃ tassa nemipi savaṅkā sadosā sakasāvā, arāpi savaṅkā sadosā sakasāvā, nābhipi savaṅkā sadosā sakasāvā. Taṃ nemiyāpi savaṅkattā sadosattā sakasāvattā, arānampi savaṅkattā sadosattā sakasāvattā, nābhiyāpi savaṅkattā sadosattā sakasāvattā pavattitaṃ samānaṃ yāvatikā abhisaṅkhārassa gati tāvatikaṃ gantvā ciṅgulāyitvā bhūmiyaṃ papati. Yaṃ pana taṃ, deva, cakkaṃ chahi māsehi niṭṭhitaṃ chārattūnehi tassa nemipi avaṅkā adosā akasāvā, arāpi avaṅkā adosā akasāvā, nābhipi avaṅkā adosā akasāvā. Taṃ nemiyāpi avaṅkattā adosattā akasāvattā, arānampi avaṅkattā adosattā akasāvattā, nābhiyāpi avaṅkattā adosattā akasāvattā pavattitaṃ samānaṃ yāvatikā abhisaṅkhārassa gati tāvatikaṃ gantvā akkhāhataṃ maññe aṭṭhāsī’’’ti.
‘‘ಸಿಯಾ ಖೋ ಪನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ತುಮ್ಹಾಕಂ ಏವಮಸ್ಸ – ‘ಅಞ್ಞೋ ನೂನ ತೇನ ಸಮಯೇನ ಸೋ ರಥಕಾರೋ ಅಹೋಸೀ’ತಿ! ನ ಖೋ ಪನೇತಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏವಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ಅಹಂ ತೇನ ಸಮಯೇನ ಸೋ ರಥಕಾರೋ ಅಹೋಸಿಂ। ತದಾಹಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಕುಸಲೋ ದಾರುವಙ್ಕಾನಂ ದಾರುದೋಸಾನಂ ದಾರುಕಸಾವಾನಂ। ಏತರಹಿ ಖೋ ಪನಾಹಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅರಹಂ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ಕುಸಲೋ ಕಾಯವಙ್ಕಾನಂ ಕಾಯದೋಸಾನಂ ಕಾಯಕಸಾವಾನಂ, ಕುಸಲೋ ವಚೀವಙ್ಕಾನಂ ವಚೀದೋಸಾನಂ ವಚೀಕಸಾವಾನಂ, ಕುಸಲೋ ಮನೋವಙ್ಕಾನಂ ಮನೋದೋಸಾನಂ ಮನೋಕಸಾವಾನಂ। ಯಸ್ಸ ಕಸ್ಸಚಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖುಸ್ಸ ವಾ ಭಿಕ್ಖುನಿಯಾ ವಾ ಕಾಯವಙ್ಕೋ ಅಪ್ಪಹೀನೋ ಕಾಯದೋಸೋ ಕಾಯಕಸಾವೋ, ವಚೀವಙ್ಕೋ ಅಪ್ಪಹೀನೋ ವಚೀದೋಸೋ ವಚೀಕಸಾವೋ, ಮನೋವಙ್ಕೋ ಅಪ್ಪಹೀನೋ ಮನೋದೋಸೋ ಮನೋಕಸಾವೋ, ಏವಂ ಪಪತಿತಾ ತೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಇಮಸ್ಮಾ ಧಮ್ಮವಿನಯಾ, ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ತಂ ಚಕ್ಕಂ ಛಹಿ ದಿವಸೇಹಿ ನಿಟ್ಠಿತಂ।
‘‘Siyā kho pana, bhikkhave, tumhākaṃ evamassa – ‘añño nūna tena samayena so rathakāro ahosī’ti! Na kho panetaṃ, bhikkhave, evaṃ daṭṭhabbaṃ. Ahaṃ tena samayena so rathakāro ahosiṃ. Tadāhaṃ, bhikkhave, kusalo dāruvaṅkānaṃ dārudosānaṃ dārukasāvānaṃ. Etarahi kho panāhaṃ, bhikkhave, arahaṃ sammāsambuddho kusalo kāyavaṅkānaṃ kāyadosānaṃ kāyakasāvānaṃ, kusalo vacīvaṅkānaṃ vacīdosānaṃ vacīkasāvānaṃ, kusalo manovaṅkānaṃ manodosānaṃ manokasāvānaṃ. Yassa kassaci, bhikkhave, bhikkhussa vā bhikkhuniyā vā kāyavaṅko appahīno kāyadoso kāyakasāvo, vacīvaṅko appahīno vacīdoso vacīkasāvo, manovaṅko appahīno manodoso manokasāvo, evaṃ papatitā te, bhikkhave, imasmā dhammavinayā, seyyathāpi taṃ cakkaṃ chahi divasehi niṭṭhitaṃ.
‘‘ಯಸ್ಸ ಕಸ್ಸಚಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖುಸ್ಸ ವಾ ಭಿಕ್ಖುನಿಯಾ ವಾ ಕಾಯವಙ್ಕೋ ಪಹೀನೋ ಕಾಯದೋಸೋ ಕಾಯಕಸಾವೋ, ವಚೀವಙ್ಕೋ ಪಹೀನೋ ವಚೀದೋಸೋ ವಚೀಕಸಾವೋ, ಮನೋವಙ್ಕೋ ಪಹೀನೋ ಮನೋದೋಸೋ ಮನೋಕಸಾವೋ , ಏವಂ ಪತಿಟ್ಠಿತಾ ತೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಇಮಸ್ಮಿಂ ಧಮ್ಮವಿನಯೇ, ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ತಂ ಚಕ್ಕಂ ಛಹಿ ಮಾಸೇಹಿ ನಿಟ್ಠಿತಂ ಛಾರತ್ತೂನೇಹಿ।
‘‘Yassa kassaci, bhikkhave, bhikkhussa vā bhikkhuniyā vā kāyavaṅko pahīno kāyadoso kāyakasāvo, vacīvaṅko pahīno vacīdoso vacīkasāvo, manovaṅko pahīno manodoso manokasāvo , evaṃ patiṭṭhitā te, bhikkhave, imasmiṃ dhammavinaye, seyyathāpi taṃ cakkaṃ chahi māsehi niṭṭhitaṃ chārattūnehi.
‘‘ತಸ್ಮಾತಿಹ , ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏವಂ ಸಿಕ್ಖಿತಬ್ಬಂ – ‘ಕಾಯವಙ್ಕಂ ಪಜಹಿಸ್ಸಾಮ ಕಾಯದೋಸಂ ಕಾಯಕಸಾವಂ, ವಚೀವಙ್ಕಂ ಪಜಹಿಸ್ಸಾಮ ವಚೀದೋಸಂ ವಚೀಕಸಾವಂ, ಮನೋವಙ್ಕಂ ಪಜಹಿಸ್ಸಾಮ ಮನೋದೋಸಂ ಮನೋಕಸಾವ’ನ್ತಿ। ಏವಞ್ಹಿ ವೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಿಕ್ಖಿತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ। ಪಞ್ಚಮಂ।
‘‘Tasmātiha , bhikkhave, evaṃ sikkhitabbaṃ – ‘kāyavaṅkaṃ pajahissāma kāyadosaṃ kāyakasāvaṃ, vacīvaṅkaṃ pajahissāma vacīdosaṃ vacīkasāvaṃ, manovaṅkaṃ pajahissāma manodosaṃ manokasāva’nti. Evañhi vo, bhikkhave, sikkhitabba’’nti. Pañcamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ೫. ಸಚೇತನಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 5. Sacetanasuttavaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ೫. ಸಚೇತನಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 5. Sacetanasuttavaṇṇanā
