Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / અઙ્ગુત્તરનિકાય • Aṅguttaranikāya |
૯. સદ્ધસુત્તં
9. Saddhasuttaṃ
૯. એકં સમયં ભગવા નાતિકે વિહરતિ ગિઞ્જકાવસથે . અથ ખો આયસ્મા સદ્ધો યેન ભગવા તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા ભગવન્તં અભિવાદેત્વા એકમન્તં નિસીદિ. એકમન્તં નિસિન્નં ખો આયસ્મન્તં સદ્ધં ભગવા એતદવોચ –
9. Ekaṃ samayaṃ bhagavā nātike viharati giñjakāvasathe . Atha kho āyasmā saddho yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho āyasmantaṃ saddhaṃ bhagavā etadavoca –
‘‘આજાનીયઝાયિતં ખો, સદ્ધ, ઝાય; મા ખળુઙ્કઝાયિતં 1. કથઞ્ચ, ખળુઙ્કઝાયિતં હોતિ? અસ્સખળુઙ્કો હિ , સદ્ધ, દોણિયા બદ્ધો 2 ‘યવસં યવસ’ન્તિ ઝાયતિ. તં કિસ્સ હેતુ? ન હિ, સદ્ધ, અસ્સખળુઙ્કસ્સ દોણિયા બદ્ધસ્સ એવં હોતિ – ‘કિં નુ ખો મં અજ્જ અસ્સદમ્મસારથિ કારણં કારેસ્સતિ, કિમસ્સાહં 3 પટિકરોમી’તિ. સો દોણિયા બદ્ધો ‘યવસં યવસ’ન્તિ ઝાયતિ. એવમેવં ખો, સદ્ધ, ઇધેકચ્ચો પુરિસખળુઙ્કો અરઞ્ઞગતોપિ રુક્ખમૂલગતોપિ સુઞ્ઞાગારગતોપિ કામરાગપરિયુટ્ઠિતેન ચેતસા વિહરતિ કામરાગપરેતેન ઉપ્પન્નસ્સ ચ કામરાગસ્સ નિસ્સરણં યથાભૂતં નપ્પજાનાતિ. સો કામરાગંયેવ અન્તરં કત્વા ઝાયતિ પજ્ઝાયતિ નિજ્ઝાયતિ અવજ્ઝાયતિ, બ્યાપાદપરિયુટ્ઠિતેન ચેતસા વિહરતિ… થિનમિદ્ધપરિયુટ્ઠિતેન ચેતસા વિહરતિ… ઉદ્ધચ્ચકુક્કુચ્ચપરિયુટ્ઠિતેન ચેતસા વિહરતિ… વિચિકિચ્છાપરિયુટ્ઠિતેન ચેતસા વિહરતિ વિચિકિચ્છાપરેતેન, ઉપ્પન્નાય ચ વિચિકિચ્છાય નિસ્સરણં યથાભૂતં નપ્પજાનાતિ. સો વિચિકિચ્છંયેવ અન્તરં કત્વા ઝાયતિ પજ્ઝાયતિ નિજ્ઝાયતિ અવજ્ઝાયતિ. સો પથવિમ્પિ નિસ્સાય ઝાયતિ, આપમ્પિ નિસ્સાય ઝાયતિ, તેજમ્પિ નિસ્સાય ઝાયતિ, વાયમ્પિ નિસ્સાય ઝાયતિ, આકાસાનઞ્ચાયતનમ્પિ નિસ્સાય ઝાયતિ, વિઞ્ઞાણઞ્ચાયતનમ્પિ નિસ્સાય ઝાયતિ, આકિઞ્ચઞ્ઞાયતનમ્પિ નિસ્સાય ઝાયતિ, નેવસઞ્ઞાનાસઞ્ઞાયતનમ્પિ નિસ્સાય ઝાયતિ, ઇધલોકમ્પિ નિસ્સાય ઝાયતિ, પરલોકમ્પિ નિસ્સાય ઝાયતિ, યમ્પિદં દિટ્ઠં સુતં મુતં વિઞ્ઞાતં પત્તં પરિયેસિતં અનુવિચરિતં મનસા, તમ્પિ નિસ્સાય ઝાયતિ. એવં ખો, સદ્ધ, પુરિસખળુઙ્કઝાયિતં હોતિ.
‘‘Ājānīyajhāyitaṃ kho, saddha, jhāya; mā khaḷuṅkajhāyitaṃ 4. Kathañca, khaḷuṅkajhāyitaṃ hoti? Assakhaḷuṅko hi , saddha, doṇiyā baddho 5 ‘yavasaṃ yavasa’nti jhāyati. Taṃ kissa hetu? Na hi, saddha, assakhaḷuṅkassa doṇiyā baddhassa evaṃ hoti – ‘kiṃ nu kho maṃ ajja assadammasārathi kāraṇaṃ kāressati, kimassāhaṃ 6 paṭikaromī’ti. So doṇiyā baddho ‘yavasaṃ yavasa’nti jhāyati. Evamevaṃ kho, saddha, idhekacco purisakhaḷuṅko araññagatopi rukkhamūlagatopi suññāgāragatopi kāmarāgapariyuṭṭhitena cetasā viharati kāmarāgaparetena uppannassa ca kāmarāgassa nissaraṇaṃ yathābhūtaṃ nappajānāti. So kāmarāgaṃyeva antaraṃ katvā jhāyati pajjhāyati nijjhāyati avajjhāyati, byāpādapariyuṭṭhitena cetasā viharati… thinamiddhapariyuṭṭhitena cetasā viharati… uddhaccakukkuccapariyuṭṭhitena cetasā viharati… vicikicchāpariyuṭṭhitena cetasā viharati vicikicchāparetena, uppannāya ca vicikicchāya nissaraṇaṃ yathābhūtaṃ nappajānāti. So vicikicchaṃyeva antaraṃ katvā jhāyati pajjhāyati nijjhāyati avajjhāyati. So pathavimpi nissāya jhāyati, āpampi nissāya jhāyati, tejampi nissāya jhāyati, vāyampi nissāya jhāyati, ākāsānañcāyatanampi nissāya jhāyati, viññāṇañcāyatanampi nissāya jhāyati, ākiñcaññāyatanampi nissāya jhāyati, nevasaññānāsaññāyatanampi nissāya jhāyati, idhalokampi nissāya jhāyati, paralokampi nissāya jhāyati, yampidaṃ diṭṭhaṃ sutaṃ mutaṃ viññātaṃ pattaṃ pariyesitaṃ anuvicaritaṃ manasā, tampi nissāya jhāyati. Evaṃ kho, saddha, purisakhaḷuṅkajhāyitaṃ hoti.
‘‘કથઞ્ચ , સદ્ધ , આજાનીયઝાયિતં હોતિ? ભદ્રો હિ, સદ્ધ, અસ્સાજાનીયો દોણિયા બદ્ધો ન ‘યવસં યવસ’ન્તિ ઝાયતિ. તં કિસ્સ હેતુ? ભદ્રસ્સ હિ, સદ્ધ, અસ્સાજાનીયસ્સ દોણિયા બદ્ધસ્સ એવં હોતિ – ‘કિં નુ ખો મં અજ્જ અસ્સદમ્મસારથિ કારણં કારેસ્સતિ, કિમસ્સાહં પટિકરોમી’તિ. સો દોણિયા બદ્ધો ન ‘યવસં યવસ’ન્તિ ઝાયતિ. ભદ્રો હિ, સદ્ધ, અસ્સાજાનીયો યથા ઇણં યથા બન્ધં યથા જાનિં યથા કલિં એવં પતોદસ્સ અજ્ઝોહરણં સમનુપસ્સતિ. એવમેવં ખો, સદ્ધ, ભદ્રો પુરિસાજાનીયો અરઞ્ઞગતોપિ રુક્ખમૂલગતોપિ સુઞ્ઞાગારગતોપિ ન કામરાગપરિયુટ્ઠિતેન ચેતસા વિહરતિ ન કામરાગપરેતેન, ઉપ્પન્નસ્સ ચ કામરાગસ્સ નિસ્સરણં યથાભૂતં પજાનાતિ, ન બ્યાપાદપરિયુટ્ઠિતેન ચેતસા વિહરતિ… ન થિનમિદ્ધપરિયુટ્ઠિતેન ચેતસા વિહરતિ… ન ઉદ્ધચ્ચકુક્કુચ્ચપરિયુટ્ઠિતેન ચેતસા વિહરતિ… ન વિચિકિચ્છાપરિયુટ્ઠિતેન ચેતસા વિહરતિ ન વિચિકિચ્છાપરેતેન, ઉપ્પન્નાય ચ વિચિકિચ્છાય નિસ્સરણં યથાભૂતં પજાનાતિ. સો નેવ પથવિં નિસ્સાય ઝાયતિ, ન આપં નિસ્સાય ઝાયતિ, ન તેજં નિસ્સાય ઝાયતિ, ન વાયં નિસ્સાય ઝાયતિ, ન આકાસાનઞ્ચાયતનં નિસ્સાય ઝાયતિ, ન વિઞ્ઞાણઞ્ચાયતનં નિસ્સાય ઝાયતિ, ન આકિઞ્ચઞ્ઞાયતનં નિસ્સાય ઝાયતિ, ન નેવસઞ્ઞાનાસઞ્ઞાયતનં નિસ્સાય ઝાયતિ, ન ઇધલોકં નિસ્સાય ઝાયતિ, ન પરલોકં નિસ્સાય ઝાયતિ, યમ્પિદં દિટ્ઠં સુતં મુતં વિઞ્ઞાતં પત્તં પરિયેસિતં અનુવિચરિતં મનસા, તમ્પિ નિસ્સાય ન ઝાયતિ; ઝાયતિ ચ પન. એવં ઝાયિઞ્ચ પન, સદ્ધ, ભદ્રં પુરિસાજાનીયં સઇન્દા દેવા સબ્રહ્મકા સપજાપતિકા આરકાવ નમસ્સન્તિ –
‘‘Kathañca , saddha , ājānīyajhāyitaṃ hoti? Bhadro hi, saddha, assājānīyo doṇiyā baddho na ‘yavasaṃ yavasa’nti jhāyati. Taṃ kissa hetu? Bhadrassa hi, saddha, assājānīyassa doṇiyā baddhassa evaṃ hoti – ‘kiṃ nu kho maṃ ajja assadammasārathi kāraṇaṃ kāressati, kimassāhaṃ paṭikaromī’ti. So doṇiyā baddho na ‘yavasaṃ yavasa’nti jhāyati. Bhadro hi, saddha, assājānīyo yathā iṇaṃ yathā bandhaṃ yathā jāniṃ yathā kaliṃ evaṃ patodassa ajjhoharaṇaṃ samanupassati. Evamevaṃ kho, saddha, bhadro purisājānīyo araññagatopi rukkhamūlagatopi suññāgāragatopi na kāmarāgapariyuṭṭhitena cetasā viharati na kāmarāgaparetena, uppannassa ca kāmarāgassa nissaraṇaṃ yathābhūtaṃ pajānāti, na byāpādapariyuṭṭhitena cetasā viharati… na thinamiddhapariyuṭṭhitena cetasā viharati… na uddhaccakukkuccapariyuṭṭhitena cetasā viharati… na vicikicchāpariyuṭṭhitena cetasā viharati na vicikicchāparetena, uppannāya ca vicikicchāya nissaraṇaṃ yathābhūtaṃ pajānāti. So neva pathaviṃ nissāya jhāyati, na āpaṃ nissāya jhāyati, na tejaṃ nissāya jhāyati, na vāyaṃ nissāya jhāyati, na ākāsānañcāyatanaṃ nissāya jhāyati, na viññāṇañcāyatanaṃ nissāya jhāyati, na ākiñcaññāyatanaṃ nissāya jhāyati, na nevasaññānāsaññāyatanaṃ nissāya jhāyati, na idhalokaṃ nissāya jhāyati, na paralokaṃ nissāya jhāyati, yampidaṃ diṭṭhaṃ sutaṃ mutaṃ viññātaṃ pattaṃ pariyesitaṃ anuvicaritaṃ manasā, tampi nissāya na jhāyati; jhāyati ca pana. Evaṃ jhāyiñca pana, saddha, bhadraṃ purisājānīyaṃ saindā devā sabrahmakā sapajāpatikā ārakāva namassanti –
‘‘નમો તે પુરિસાજઞ્ઞ, નમો તે પુરિસુત્તમ;
‘‘Namo te purisājañña, namo te purisuttama;
યસ્સ તે નાભિજાનામ, યમ્પિ નિસ્સાય ઝાયસી’’તિ.
Yassa te nābhijānāma, yampi nissāya jhāyasī’’ti.
એવં વુત્તે આયસ્મા સદ્ધો ભગવન્તં એતદવોચ – ‘‘કથં ઝાયી પન, ભન્તે, ભદ્રો પુરિસાજાનીયો 7 નેવ પથવિં નિસ્સાય ઝાયતિ, ન આપં નિસ્સાય ઝાયતિ, ન તેજં નિસ્સાય ઝાયતિ, ન વાયં નિસ્સાય ઝાયતિ, ન આકાસાનઞ્ચાયતનં નિસ્સાય ઝાયતિ, ન વિઞ્ઞાણઞ્ચાયતનં નિસ્સાય ઝાયતિ, ન આકિઞ્ચઞ્ઞાયતનં નિસ્સાય ઝાયતિ, ન નેવસઞ્ઞાનાસઞ્ઞાયતનં નિસ્સાય ઝાયતિ, ન ઇધલોકં નિસ્સાય ઝાયતિ , ન પરલોકં નિસ્સાય ઝાયતિ, યમ્પિદં દિટ્ઠં સુતં મુતં વિઞ્ઞાતં પત્તં પરિયેસિતં અનુવિચરિતં મનસા, તમ્પિ નિસ્સાય ન ઝાયતિ; ઝાયતિ ચ પન? કથં ઝાયિઞ્ચ પન, ભન્તે, ભદ્રં પુરિસાજાનીયં સઇન્દા દેવા સબ્રહ્મકા સપજાપતિકા આરકાવ નમસ્સન્તિ –
Evaṃ vutte āyasmā saddho bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘kathaṃ jhāyī pana, bhante, bhadro purisājānīyo 8 neva pathaviṃ nissāya jhāyati, na āpaṃ nissāya jhāyati, na tejaṃ nissāya jhāyati, na vāyaṃ nissāya jhāyati, na ākāsānañcāyatanaṃ nissāya jhāyati, na viññāṇañcāyatanaṃ nissāya jhāyati, na ākiñcaññāyatanaṃ nissāya jhāyati, na nevasaññānāsaññāyatanaṃ nissāya jhāyati, na idhalokaṃ nissāya jhāyati , na paralokaṃ nissāya jhāyati, yampidaṃ diṭṭhaṃ sutaṃ mutaṃ viññātaṃ pattaṃ pariyesitaṃ anuvicaritaṃ manasā, tampi nissāya na jhāyati; jhāyati ca pana? Kathaṃ jhāyiñca pana, bhante, bhadraṃ purisājānīyaṃ saindā devā sabrahmakā sapajāpatikā ārakāva namassanti –
‘‘નમો તે પુરિસાજઞ્ઞ, નમો તે પુરિસુત્તમ;
‘‘Namo te purisājañña, namo te purisuttama;
યસ્સ તે નાભિજાનામ, યમ્પિ નિસ્સાય ઝાયસી’’તિ.
Yassa te nābhijānāma, yampi nissāya jhāyasī’’ti.
‘‘ઇધ, સદ્ધ, ભદ્રસ્સ પુરિસાજાનીયસ્સ પથવિયં પથવિસઞ્ઞા વિભૂતા હોતિ, આપસ્મિં આપોસઞ્ઞા વિભૂતા હોતિ, તેજસ્મિં તેજોસઞ્ઞા વિભૂતા હોતિ, વાયસ્મિં વાયોસઞ્ઞા વિભૂતા હોતિ, આકાસાનઞ્ચાયતને આકાસાનઞ્ચાયતનસઞ્ઞા વિભૂતા હોતિ, વિઞ્ઞાણઞ્ચાયતને વિઞ્ઞાણઞ્ચાયતનસઞ્ઞા વિભૂતા હોતિ, આકિઞ્ચઞ્ઞાયતને આકિઞ્ચઞ્ઞાયતનસઞ્ઞા વિભૂતા હોતિ, નેવસઞ્ઞાનાસઞ્ઞાયતને નેવસઞ્ઞાનાસઞ્ઞાયતનસઞ્ઞા વિભૂતા હોતિ, ઇધલોકે ઇધલોકસઞ્ઞા વિભૂતા હોતિ, પરલોકે પરલોકસઞ્ઞા વિભૂતા હોતિ, યમ્પિદં દિટ્ઠં સુતં મુતં વિઞ્ઞાતં પત્તં પરિયેસિતં અનુવિચરિતં મનસા, તત્રાપિ સઞ્ઞા વિભૂતા હોતિ. એવં ઝાયી ખો, સદ્ધ, ભદ્રો પુરિસાજાનીયો નેવ પથવિં નિસ્સાય ઝાયતિ…પે॰… યમ્પિદં દિટ્ઠં સુતં મુતં વિઞ્ઞાતં પત્તં પરિયેસિતં અનુવિચરિતં મનસા, તમ્પિ નિસ્સાય ન ઝાયતિ; ઝાયતિ ચ પન. એવં ઝાયિઞ્ચ પન, સદ્ધ, ભદ્રં પુરિસાજાનીયં સઇન્દા દેવા સબ્રહ્મકા સપજાપતિકા આરકાવ નમસ્સન્તિ –
‘‘Idha, saddha, bhadrassa purisājānīyassa pathaviyaṃ pathavisaññā vibhūtā hoti, āpasmiṃ āposaññā vibhūtā hoti, tejasmiṃ tejosaññā vibhūtā hoti, vāyasmiṃ vāyosaññā vibhūtā hoti, ākāsānañcāyatane ākāsānañcāyatanasaññā vibhūtā hoti, viññāṇañcāyatane viññāṇañcāyatanasaññā vibhūtā hoti, ākiñcaññāyatane ākiñcaññāyatanasaññā vibhūtā hoti, nevasaññānāsaññāyatane nevasaññānāsaññāyatanasaññā vibhūtā hoti, idhaloke idhalokasaññā vibhūtā hoti, paraloke paralokasaññā vibhūtā hoti, yampidaṃ diṭṭhaṃ sutaṃ mutaṃ viññātaṃ pattaṃ pariyesitaṃ anuvicaritaṃ manasā, tatrāpi saññā vibhūtā hoti. Evaṃ jhāyī kho, saddha, bhadro purisājānīyo neva pathaviṃ nissāya jhāyati…pe… yampidaṃ diṭṭhaṃ sutaṃ mutaṃ viññātaṃ pattaṃ pariyesitaṃ anuvicaritaṃ manasā, tampi nissāya na jhāyati; jhāyati ca pana. Evaṃ jhāyiñca pana, saddha, bhadraṃ purisājānīyaṃ saindā devā sabrahmakā sapajāpatikā ārakāva namassanti –
‘‘નમો તે પુરિસાજઞ્ઞ, નમો તે પુરિસુત્તમ;
‘‘Namo te purisājañña, namo te purisuttama;
યસ્સ તે નાભિજાનામ, યમ્પિ નિસ્સાય ઝાયસી’’તિ. નવમં;
Yassa te nābhijānāma, yampi nissāya jhāyasī’’ti. navamaṃ;
Footnotes:
Related texts:
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / અઙ્ગુત્તરનિકાય (અટ્ઠકથા) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ૯. સદ્ધસુત્તવણ્ણના • 9. Saddhasuttavaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / સુત્તપિટક (ટીકા) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / અઙ્ગુત્તરનિકાય (ટીકા) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ૧-૧૦. કિમત્થિયસુત્તાદિવણ્ણના • 1-10. Kimatthiyasuttādivaṇṇanā