Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / పఞ్చపకరణ-మూలటీకా • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā |
౬. సహజాతపచ్చయనిద్దేసవణ్ణనా
6. Sahajātapaccayaniddesavaṇṇanā
౬. ‘‘అఞ్ఞమఞ్ఞస్సాతి అఞ్ఞో అఞ్ఞస్సా’’తి పోరాణపాఠో. పాళియం పన ‘‘అఞ్ఞమఞ్ఞం సహజాతపచ్చయేన పచ్చయో’’తి ఏత్థ వుత్తస్స ‘‘అఞ్ఞమఞ్ఞ’’న్తి ఇమస్స అత్థో వత్తబ్బో , న అవుత్తస్స ‘‘అఞ్ఞమఞ్ఞస్సా’’తి ఇమస్స, న చ సమానత్థస్సపి సద్దన్తరస్స అత్థే వుత్తే సద్దన్తరస్స అత్థో వుత్తో హోతి, తస్మా ‘‘అఞ్ఞమఞ్ఞన్తి అఞ్ఞో అఞ్ఞస్సా’’తి పఠన్తి. ఓక్కన్తీతి పఞ్చవోకారపటిసన్ధియేవ వుచ్చతి, న ఇతరాతి ఇమినా అధిప్పాయేనాహ ‘‘పఞ్చవోకారభవే పటిసన్ధిక్ఖణే’’తి. రూపినో ధమ్మా అరూపీనం ధమ్మానన్తి ఇదం యదిపి పుబ్బే ‘‘ఓక్కన్తిక్ఖణే నామరూప’’న్తి వుత్తం, తథాపి న తేన ఖణన్తరే పచ్చయభావో రూపీనం నివారితోతి తన్నివారణత్థం వుత్తం. కఞ్చి కాలేతి కేచి కిస్మిఞ్చి కాలేతి వా అత్థో. తేన రూపినో ధమ్మా కేచి వత్థుభూతా కిస్మిఞ్చి పటిసన్ధికాలేతి రూపన్తరానం వత్థుస్స చ కాలన్తరే అరూపీనం సహజాతపచ్చయం పుబ్బే అనివారితం నివారేతి. ఏవఞ్చ కత్వా ‘‘కఞ్చి కాల’’న్తి వా ‘‘కిస్మిఞ్చి కాలే’’తి వా వత్తబ్బే విభత్తివిపల్లాసో కతో. తేన హి ‘‘కఞ్చీ’’తి ఉపయోగేకవచనం ‘‘రూపినో ధమ్మా’’తి ఏతేన సహ సమ్బన్ధేన పచ్చత్తబహువచనస్స ఆదేసో, ‘‘కాలే’’తి ఇమినా సమ్బన్ధేన భుమ్మేకవచనస్సాతి విఞ్ఞాయతి. పురిమేన చ ‘‘ఏకో ఖన్ధో వత్థు చ తిణ్ణన్నం ఖన్ధాన’’న్తిఆదినా నామసహితస్సేవ వత్థుస్స ‘‘నామస్స పచ్చయో’’తి వత్తబ్బత్తే ఆపన్నే ఏతేన కేవలస్సేవ తథా వత్తబ్బతం దస్సేతి.
6. ‘‘Aññamaññassāti añño aññassā’’ti porāṇapāṭho. Pāḷiyaṃ pana ‘‘aññamaññaṃ sahajātapaccayena paccayo’’ti ettha vuttassa ‘‘aññamañña’’nti imassa attho vattabbo , na avuttassa ‘‘aññamaññassā’’ti imassa, na ca samānatthassapi saddantarassa atthe vutte saddantarassa attho vutto hoti, tasmā ‘‘aññamaññanti añño aññassā’’ti paṭhanti. Okkantīti pañcavokārapaṭisandhiyeva vuccati, na itarāti iminā adhippāyenāha ‘‘pañcavokārabhave paṭisandhikkhaṇe’’ti. Rūpino dhammā arūpīnaṃ dhammānanti idaṃ yadipi pubbe ‘‘okkantikkhaṇe nāmarūpa’’nti vuttaṃ, tathāpi na tena khaṇantare paccayabhāvo rūpīnaṃ nivāritoti tannivāraṇatthaṃ vuttaṃ. Kañci kāleti keci kismiñci kāleti vā attho. Tena rūpino dhammā keci vatthubhūtā kismiñci paṭisandhikāleti rūpantarānaṃ vatthussa ca kālantare arūpīnaṃ sahajātapaccayaṃ pubbe anivāritaṃ nivāreti. Evañca katvā ‘‘kañci kāla’’nti vā ‘‘kismiñci kāle’’ti vā vattabbe vibhattivipallāso kato. Tena hi ‘‘kañcī’’ti upayogekavacanaṃ ‘‘rūpino dhammā’’ti etena saha sambandhena paccattabahuvacanassa ādeso, ‘‘kāle’’ti iminā sambandhena bhummekavacanassāti viññāyati. Purimena ca ‘‘eko khandho vatthu ca tiṇṇannaṃ khandhāna’’ntiādinā nāmasahitasseva vatthussa ‘‘nāmassa paccayo’’ti vattabbatte āpanne etena kevalasseva tathā vattabbataṃ dasseti.
తయో న అఞ్ఞమఞ్ఞవసేనాతి లబ్భమానేపి కత్థచి అఞ్ఞమఞ్ఞసహజాతపచ్చయభావే వచనేన అసఙ్గహితత్తా తస్స ఏవం వుత్తన్తి దట్ఠబ్బం. చతుసముట్ఠానికస్స రూపస్స ఏకదేసభూతే కమ్మసముట్ఠానరూపే సముదాయేకదేసవసేన సామివచనం దట్ఠబ్బం, నిద్ధారణే వా.
Tayo na aññamaññavasenāti labbhamānepi katthaci aññamaññasahajātapaccayabhāve vacanena asaṅgahitattā tassa evaṃ vuttanti daṭṭhabbaṃ. Catusamuṭṭhānikassa rūpassa ekadesabhūte kammasamuṭṭhānarūpe samudāyekadesavasena sāmivacanaṃ daṭṭhabbaṃ, niddhāraṇe vā.
సహజాతపచ్చయనిద్దేసవణ్ణనా నిట్ఠితా.
Sahajātapaccayaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / అభిధమ్మపిటక • Abhidhammapiṭaka / పట్ఠానపాళి • Paṭṭhānapāḷi / (౨) పచ్చయనిద్దేసో • (2) Paccayaniddeso
టీకా • Tīkā / అభిధమ్మపిటక (టీకా) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / పఞ్చపకరణ-అనుటీకా • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā / ౬. సహజాతపచ్చయనిద్దేసవణ్ణనా • 6. Sahajātapaccayaniddesavaṇṇanā