| Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / പഞ്ചപകരണ-അട്ഠകഥാ • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā |
൬. സഹജാതപച്ചയനിദ്ദേസവണ്ണനാ
6. Sahajātapaccayaniddesavaṇṇanā
൬. സഹജാതപച്ചയനിദ്ദേസേ അഞ്ഞമഞ്ഞന്തി അഞ്ഞോ അഞ്ഞസ്സ. ഇമിനാ ഏതേസം ധമ്മാനം ഏകക്ഖണേ പച്ചയഭാവഞ്ചേവ പച്ചയുപ്പന്നഭാവഞ്ച ദീപേതി. ഓക്കന്തിക്ഖണേതി പഞ്ചവോകാരഭവേ പടിസന്ധിക്ഖണേ. തസ്മിഞ്ഹി ഖണേ നാമരൂപം ഓക്കന്തം വിയ പക്ഖന്ദന്തം വിയ പരലോകതോ ഇമം ലോകം ആഗന്ത്വാ പവിസന്തം വിയ ഉപ്പജ്ജതി, തസ്മാ സോ ഖണോ ‘‘ഓക്കന്തിക്ഖണോ’’തി വുച്ചതി. ഏത്ഥ ച രൂപന്തി ഹദയവത്ഥുമത്തമേവ അധിപ്പേതം. തഞ്ഹി നാമസ്സ, നാമഞ്ച തസ്സ അഞ്ഞമഞ്ഞം സഹജാതപച്ചയട്ഠം ഫരതി. ചിത്തചേതസികാതി പവത്തിയം ചത്താരോ ഖന്ധാ. സഹജാതപച്ചയേനാതി ഏത്ഥ ചിത്തസമുട്ഠാനരൂപാ ചിത്തചേതസികാനം പച്ചയട്ഠം ന ഫരന്തി, തസ്മാ ‘‘അഞ്ഞമഞ്ഞ’’ന്തി ന വുത്തം. തഥാ ഉപാദാരൂപാ ഭൂതാനം. രൂപിനോ ധമ്മാ അരൂപീനം ധമ്മാനന്തി ഹദയവത്ഥു ചതുന്നം ഖന്ധാനം. കിഞ്ചി കാലേതി കിസ്മിഞ്ചി കാലേ. സഹജാതപച്ചയേനാതി പടിസന്ധിം സന്ധായ വുത്തം. ന സഹജാതപച്ചയേനാതി പവത്തിം സന്ധായ വുത്തം.
6. Sahajātapaccayaniddese aññamaññanti añño aññassa. Iminā etesaṃ dhammānaṃ ekakkhaṇe paccayabhāvañceva paccayuppannabhāvañca dīpeti. Okkantikkhaṇeti pañcavokārabhave paṭisandhikkhaṇe. Tasmiñhi khaṇe nāmarūpaṃ okkantaṃ viya pakkhandantaṃ viya paralokato imaṃ lokaṃ āgantvā pavisantaṃ viya uppajjati, tasmā so khaṇo ‘‘okkantikkhaṇo’’ti vuccati. Ettha ca rūpanti hadayavatthumattameva adhippetaṃ. Tañhi nāmassa, nāmañca tassa aññamaññaṃ sahajātapaccayaṭṭhaṃ pharati. Cittacetasikāti pavattiyaṃ cattāro khandhā. Sahajātapaccayenāti ettha cittasamuṭṭhānarūpā cittacetasikānaṃ paccayaṭṭhaṃ na pharanti, tasmā ‘‘aññamañña’’nti na vuttaṃ. Tathā upādārūpā bhūtānaṃ. Rūpino dhammā arūpīnaṃ dhammānanti hadayavatthu catunnaṃ khandhānaṃ. Kiñci kāleti kismiñci kāle. Sahajātapaccayenāti paṭisandhiṃ sandhāya vuttaṃ. Na sahajātapaccayenāti pavattiṃ sandhāya vuttaṃ.
അയം പന ‘ചത്താരോ ഖന്ധാ അരൂപിനോ അഞ്ഞമഞ്ഞം സഹജാതപച്ചയേന പച്ചയോ’തി ഏവം ഛഹി കോട്ഠാസേഹി ഠിതോ. തത്ഥ തയോ കോട്ഠാസാ അഞ്ഞമഞ്ഞവസേന വുത്താ, തയോ ന അഞ്ഞമഞ്ഞവസേന. തത്ഥ പഠമകോട്ഠാസേ അരൂപമേവ പച്ചയോ ചേവ പച്ചയുപ്പന്നഞ്ച, ദുതിയേ രൂപമേവ, തതിയേ നാമരൂപം, ചതുത്ഥേ പച്ചയോ അരൂപം, പച്ചയുപ്പന്നം രൂപം; പഞ്ചമേ പച്ചയോപി പച്ചയുപ്പന്നമ്പി രൂപമേവ; ഛട്ഠേ പച്ചയോ രൂപം, പച്ചയുപ്പന്നം അരൂപന്തി അയം താവേത്ഥ പാളിവണ്ണനാ.
Ayaṃ pana ‘cattāro khandhā arūpino aññamaññaṃ sahajātapaccayena paccayo’ti evaṃ chahi koṭṭhāsehi ṭhito. Tattha tayo koṭṭhāsā aññamaññavasena vuttā, tayo na aññamaññavasena. Tattha paṭhamakoṭṭhāse arūpameva paccayo ceva paccayuppannañca, dutiye rūpameva, tatiye nāmarūpaṃ, catutthe paccayo arūpaṃ, paccayuppannaṃ rūpaṃ; pañcame paccayopi paccayuppannampi rūpameva; chaṭṭhe paccayo rūpaṃ, paccayuppannaṃ arūpanti ayaṃ tāvettha pāḷivaṇṇanā.
അയം പന സഹജാതപച്ചയോ ജാതിവസേന കുസലോ അകുസലോ വിപാകോ കിരിയം രൂപന്തി പഞ്ചധാ ഭിജ്ജതി. തത്ഥ കുസലോ ഭൂമിതോ ചതുബ്ബിധോ ഹോതി, അകുസലോ ഏകവിധോവ വിപാകോ ചതുബ്ബിധോ, കിരിയസങ്ഖാതോ തിവിധോ, രൂപം ഏകവിധം കാമാവചരമേവാതി ഏവം താവേത്ഥ നാനപ്പകാരഭേദതോ വിഞ്ഞാതബ്ബോ വിനിച്ഛയോ.
Ayaṃ pana sahajātapaccayo jātivasena kusalo akusalo vipāko kiriyaṃ rūpanti pañcadhā bhijjati. Tattha kusalo bhūmito catubbidho hoti, akusalo ekavidhova vipāko catubbidho, kiriyasaṅkhāto tividho, rūpaṃ ekavidhaṃ kāmāvacaramevāti evaṃ tāvettha nānappakārabhedato viññātabbo vinicchayo.
ഏവം ഭിന്നേ പനേത്ഥ ചതുഭൂമകമ്പി കുസലം പഞ്ചവോകാരഭവേ അത്തനാ സമ്പയുത്തധമ്മാനഞ്ചേവ ചിത്തസമുട്ഠാനരൂപസ്സ ച സഹജാതപച്ചയോ ഹോതി, തഥാ അകുസലം. യം പനേത്ഥ അരൂപേ ഉപ്പജ്ജതി, തം അരൂപധമ്മാനംയേവ സഹജാതപച്ചയോ ഹോതി.
Evaṃ bhinne panettha catubhūmakampi kusalaṃ pañcavokārabhave attanā sampayuttadhammānañceva cittasamuṭṭhānarūpassa ca sahajātapaccayo hoti, tathā akusalaṃ. Yaṃ panettha arūpe uppajjati, taṃ arūpadhammānaṃyeva sahajātapaccayo hoti.
കാമാവചരരൂപാവചരവിപാകം ചിത്തസമുട്ഠാനരൂപസ്സ ചേവ സമ്പയുത്തധമ്മാനഞ്ച സഹജാതപച്ചയോ ഹോതി. യം പനേത്ഥ രൂപം ന സമുട്ഠാപേതി, തം സമ്പയുത്തധമ്മാനഞ്ഞേവ. യം പടിസന്ധിയം ഉപ്പജ്ജതി, തം കടത്താരൂപാനഞ്ചാപി സഹജാതപച്ചയോ ഹോതി. അരൂപാവചരവിപാകം സമ്പയുത്തധമ്മാനഞ്ഞേവ. ലോകുത്തരവിപാകം പഞ്ചവോകാരേ സമ്പയുത്തധമ്മാനഞ്ചേവ ചിത്തസമുട്ഠാനരൂപാനഞ്ച, ചതുവോകാരേ അരൂപാനഞ്ഞേവ. കാമാവചരഅരൂപാവചരകിരിയാ പഞ്ചവോകാരേ സമ്പയുത്തകാനഞ്ചേവ ചിത്തസമുട്ഠാനരൂപാനഞ്ച സഹജാതപച്ചയോ ഹോതി, ചതുവോകാരേ അരൂപാനഞ്ഞേവ. രൂപാവചരകിരിയാ സമ്പയുത്തധമ്മാനഞ്ചേവ ചിത്തസമുട്ഠാനരൂപാനഞ്ച ഏകന്തേന സഹജാതപച്ചയോ ഹോതി.
Kāmāvacararūpāvacaravipākaṃ cittasamuṭṭhānarūpassa ceva sampayuttadhammānañca sahajātapaccayo hoti. Yaṃ panettha rūpaṃ na samuṭṭhāpeti, taṃ sampayuttadhammānaññeva. Yaṃ paṭisandhiyaṃ uppajjati, taṃ kaṭattārūpānañcāpi sahajātapaccayo hoti. Arūpāvacaravipākaṃ sampayuttadhammānaññeva. Lokuttaravipākaṃ pañcavokāre sampayuttadhammānañceva cittasamuṭṭhānarūpānañca, catuvokāre arūpānaññeva. Kāmāvacaraarūpāvacarakiriyā pañcavokāre sampayuttakānañceva cittasamuṭṭhānarūpānañca sahajātapaccayo hoti, catuvokāre arūpānaññeva. Rūpāvacarakiriyā sampayuttadhammānañceva cittasamuṭṭhānarūpānañca ekantena sahajātapaccayo hoti.
ചതുസമുട്ഠാനികസ്സ രൂപസ്സ കമ്മസമുട്ഠാനരൂപേ ഏകം മഹാഭൂതം തിണ്ണം, തീണി ഏകസ്സ, ദ്വേ ദ്വിന്നം മഹാഭൂതാനം, മഹാഭൂതാ ഉപാദാരൂപസ്സ സഹജാതപച്ചയേന പച്ചയോ. കാമാവചരരൂപാവചരപടിസന്ധിക്ഖണേ വത്ഥുരൂപം വിപാകക്ഖന്ധാനം സഹജാതപച്ചയേന പച്ചയോ. ഉതുചിത്താഹാരസമുട്ഠാനേസു പന മഹാഭൂതാനി അഞ്ഞമഞ്ഞഞ്ചേവ ഉപാദാരൂപസ്സ ച സഹജാതപച്ചയേന പച്ചയോതി ഏവമേത്ഥ പച്ചയുപ്പന്നതോപി വിഞ്ഞാതബ്ബോ വിനിച്ഛയോതി.
Catusamuṭṭhānikassa rūpassa kammasamuṭṭhānarūpe ekaṃ mahābhūtaṃ tiṇṇaṃ, tīṇi ekassa, dve dvinnaṃ mahābhūtānaṃ, mahābhūtā upādārūpassa sahajātapaccayena paccayo. Kāmāvacararūpāvacarapaṭisandhikkhaṇe vatthurūpaṃ vipākakkhandhānaṃ sahajātapaccayena paccayo. Utucittāhārasamuṭṭhānesu pana mahābhūtāni aññamaññañceva upādārūpassa ca sahajātapaccayena paccayoti evamettha paccayuppannatopi viññātabbo vinicchayoti.
സഹജാതപച്ചയനിദ്ദേസവണ്ണനാ.
Sahajātapaccayaniddesavaṇṇanā.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / അഭിധമ്മപിടക • Abhidhammapiṭaka / പട്ഠാനപാളി • Paṭṭhānapāḷi / (൨) പച്ചയനിദ്ദേസോ • (2) Paccayaniddeso
