| Library / Tipiṭaka / д̇ибидага • Tipiṭaka / сам̣яуд̇д̇анигааяа (адтагат̇аа) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
2. рааж̇агаараамаваг̇г̇о
2. Rājakārāmavaggo
1. сахассабхигкунисан̇гхасуд̇д̇аван̣н̣анаа
1. Sahassabhikkhunisaṅghasuttavaṇṇanā
1007. д̣̇уд̇ияасса батамз рааж̇агаараамзд̇и ран̃н̃аа гаарид̇ад̇д̇аа звам̣ лад̣̇д̇ханаамз аараамз, д̇ам̣ ран̃н̃аа басзнад̣̇игосалзна гад̇ам̣. батамаб̣од̇хияам̣ гира лаабхаг̇г̇аяасаг̇г̇абад̇д̇ам̣ сад̇т̇аарам̣ д̣̇исваа д̇ид̇т̇ияаа жинд̇аяим̣су – ‘‘саман̣о г̇од̇амо лаабхаг̇г̇аяасаг̇г̇абад̇д̇о, на ко банзса ан̃н̃ам̣ гин̃жи сийлам̣ ваа самаад̇хим̣ ваа ниссааяа звам̣ лаабхаг̇г̇аяасаг̇г̇абад̇д̇о. бхуумисийсам̣ бана д̇зна г̇ахид̇ам̣, сажз маяамби ж̇зд̇аванасамийбз аараамам̣ гаараабзд̇ум̣ саггун̣зяяаама, лаабхаг̇г̇аяасаг̇г̇абад̇д̇аа бхавзяяаамаа’’д̇и. д̇з ад̇д̇ано ад̇д̇ано убадтаагз самаад̣̇абзд̇ваа сад̇асахассамад̇д̇з гахаабан̣з лабхид̇ваа д̇з аад̣̇ааяа ран̃н̃о санд̇игам̣ аг̇амам̣су. рааж̇аа ‘‘гим̣ зд̇а’’нд̇и? бужчи. маяам̣ ж̇зд̇аванасамийбз д̇ид̇т̇ияаараамам̣ гарома, сажз саман̣о г̇од̇амо ваа саман̣асса г̇од̇амасса саавагаа ваа ааг̇анд̇ваа ваарзссанд̇и, ваарзд̇ум̣ маа ад̣̇ад̇т̇аад̇и лан̃ж̇ам̣ ад̣̇ам̣су. рааж̇аа лан̃ж̇ам̣ г̇ахзд̇ваа ‘‘г̇ажчат̇а гаарзт̇аа’’д̇и ааха.
1007. Dutiyassa paṭhame rājakārāmeti raññā kāritattā evaṃ laddhanāme ārāme, taṃ raññā pasenadikosalena kataṃ. Paṭhamabodhiyaṃ kira lābhaggayasaggapattaṃ satthāraṃ disvā titthiyā cintayiṃsu – ‘‘samaṇo gotamo lābhaggayasaggapatto, na kho panesa aññaṃ kiñci sīlaṃ vā samādhiṃ vā nissāya evaṃ lābhaggayasaggapatto. Bhūmisīsaṃ pana tena gahitaṃ, sace mayampi jetavanasamīpe ārāmaṃ kārāpetuṃ sakkuṇeyyāma, lābhaggayasaggapattā bhaveyyāmā’’ti. Te attano attano upaṭṭhāke samādapetvā satasahassamatte kahāpaṇe labhitvā te ādāya rañño santikaṃ agamaṃsu. Rājā ‘‘kiṃ eta’’nti? Pucchi. Mayaṃ jetavanasamīpe titthiyārāmaṃ karoma, sace samaṇo gotamo vā samaṇassa gotamassa sāvakā vā āgantvā vāressanti, vāretuṃ mā adatthāti lañjaṃ adaṃsu. Rājā lañjaṃ gahetvā ‘‘gacchatha kārethā’’ti āha.
д̇з г̇анд̇ваа, ад̇д̇ано убадтаагзхи д̣̇аб̣б̣асамбхаарз аахараабзд̇ваа, т̇амбхуссаабанаад̣̇ийни гаронд̇аа, ужжаасад̣̇д̣̇аа махаасад̣̇д̣̇аа згаголаахалам̣ агам̣су. сад̇т̇аа г̇анд̇хагудид̇о нигкамма бамукз тад̇ваа ‘‘гз бана д̇з, аананд̣̇а, ужжаасад̣̇д̣̇аа махаасад̣̇д̣̇аа гзваддаа ман̃н̃з мажчавилобз’’д̇и?, бужчи. д̇ид̇т̇ияаа, бханд̇з , ж̇зд̇аванасамийбз д̇ид̇т̇ияаараамам̣ гаронд̇ийд̇и. аананд̣̇а, имз саасанзна бадивируд̣̇д̇хаа бхигкусан̇гхасса апаасувихаарам̣ гариссанд̇и, ран̃н̃о аарожзд̇ваа ваараабзхийд̇и.
Te gantvā, attano upaṭṭhākehi dabbasambhāre āharāpetvā, thambhussāpanādīni karontā, uccāsaddā mahāsaddā ekakolāhalaṃ akaṃsu. Satthā gandhakuṭito nikkhamma pamukhe ṭhatvā ‘‘ke pana te, ānanda, uccāsaddā mahāsaddā kevaṭṭā maññe macchavilope’’ti?, Pucchi. Titthiyā, bhante , jetavanasamīpe titthiyārāmaṃ karontīti. Ānanda, ime sāsanena paṭiviruddhā bhikkhusaṅghassa aphāsuvihāraṃ karissanti, rañño ārocetvā vārāpehīti.
т̇зро бхигкусан̇гхзна сад̣̇д̇хим̣ г̇анд̇ваа рааж̇ад̣̇ваарз адтааси. ран̃н̃о ‘‘т̇зраа, д̣̇зва, ааг̇ад̇аа’’д̇и нивзд̣̇аяим̣су. рааж̇аа лан̃ж̇асса г̇ахид̇ад̇д̇аа на нигками. т̇зраа г̇анд̇ваа сад̇т̇у аарожаяим̣су. сад̇т̇аа саарибуд̇д̇амог̇г̇аллаанз бзсзси. рааж̇аа д̇зсамби д̣̇ассанам̣ на ад̣̇ааси. д̇з ааг̇анд̇ваа сад̇т̇у аарожаяим̣су ‘‘на, бханд̇з, рааж̇аа нигканд̇о’’д̇и. сад̇т̇аа д̇ан̇кан̣ам̣язва б̣яаагааси – ‘‘ад̇д̇ано раж̇ж̇з тад̇ваа гаалам̣ гаад̇ум̣ на лабхиссад̇ий’’д̇и.
Thero bhikkhusaṅghena saddhiṃ gantvā rājadvāre aṭṭhāsi. Rañño ‘‘therā, deva, āgatā’’ti nivedayiṃsu. Rājā lañjassa gahitattā na nikkhami. Therā gantvā satthu ārocayiṃsu. Satthā sāriputtamoggallāne pesesi. Rājā tesampi dassanaṃ na adāsi. Te āgantvā satthu ārocayiṃsu ‘‘na, bhante, rājā nikkhanto’’ti. Satthā taṅkhaṇaṃyeva byākāsi – ‘‘attano rajje ṭhatvā kālaṃ kātuṃ na labhissatī’’ti.
д̣̇уд̇ияад̣̇ивасз жа саамам̣язва бхигкусан̇гхабаривааро г̇анд̇ваа рааж̇ад̣̇ваарз адтааси. рааж̇аа ‘‘сад̇т̇аа ааг̇ад̇о’’д̇и суд̇ваа нигкамид̇ваа, нивзсанам̣ бавзсзд̇ваа, саарабаллан̇гз нисийд̣̇аабзд̇ваа, яааг̇укаж̇ж̇агам̣ ад̣̇ааси. сад̇т̇аа барибхуд̇д̇аяааг̇укаад̣̇анийяо ‘‘яаава бхад̇д̇ам̣ нидтаад̇и, д̇аава сад̇т̇у санд̇игз нисийд̣̇иссаамий’’д̇и ааг̇анд̇ваа нисиннам̣ рааж̇аанам̣ ‘‘д̇аяаа, махаарааж̇а, ид̣̇ам̣ наама гад̇а’’нд̇и авад̇ваа, ‘‘гааран̣знзва нам̣ сан̃н̃аабзссаамий’’д̇и ид̣̇ам̣ ад̇ийд̇агааран̣ам̣ аахари – махаарааж̇а, баб̣б̣аж̇ид̇з наама ан̃н̃аман̃н̃ам̣ яуж̇жхаабзд̇ум̣ на ваддад̇и. ад̇ийд̇зби исаяо ан̃н̃аман̃н̃ам̣ яуж̇жхаабзд̇ваа саха радтзна рааж̇аа самуд̣̇д̣̇ам̣ бавидтод̇и. гад̣̇аа бхаг̇аваад̇и?
Dutiyadivase ca sāmaṃyeva bhikkhusaṅghaparivāro gantvā rājadvāre aṭṭhāsi. Rājā ‘‘satthā āgato’’ti sutvā nikkhamitvā, nivesanaṃ pavesetvā, sārapallaṅke nisīdāpetvā, yāgukhajjakaṃ adāsi. Satthā paribhuttayāgukhādanīyo ‘‘yāva bhattaṃ niṭṭhāti, tāva satthu santike nisīdissāmī’’ti āgantvā nisinnaṃ rājānaṃ ‘‘tayā, mahārāja, idaṃ nāma kata’’nti avatvā, ‘‘kāraṇeneva naṃ saññāpessāmī’’ti idaṃ atītakāraṇaṃ āhari – mahārāja, pabbajite nāma aññamaññaṃ yujjhāpetuṃ na vaṭṭati. Atītepi isayo aññamaññaṃ yujjhāpetvā saha raṭṭhena rājā samuddaṃ paviṭṭhoti. Kadā bhagavāti?
ад̇ийд̇з, махаарааж̇а, бхарурадтз бхарурааж̇аа наама раж̇ж̇ам̣ гаарзд̇и. бан̃жасад̇аа бан̃жасад̇аа д̣̇вз исиг̇ан̣аа баб̣б̣ад̇абаад̣̇ад̇о лон̣амб̣иласзванад̇т̇ааяа бхарунаг̇арам̣ г̇анд̇ваа наг̇арасса авид̣̇уурз д̣̇вз ругкаа ад̇т̇и, батамам̣ ааг̇ад̇о исиг̇ан̣о згасса ругкасса муулз нисийд̣̇и, бажчааг̇ад̇оби згассаад̇и. д̇з яат̇аабхиранд̇ам̣ вихарид̇ваа баб̣б̣ад̇абаад̣̇ам̣ зва аг̇амам̣су. д̇з буна ааг̇ажчанд̇ааби ад̇д̇ано ругкамуулзязва нисийд̣̇анд̇и. ад̣̇д̇хаанз г̇ажчанд̇з зго ругко сугки, д̇асмим̣ сугкз ааг̇ад̇аа д̇аабасаа ‘‘аяам̣ ругко махаа, амхаагамби д̇зсамби бахоссад̇ий’’д̇и ид̇арзсам̣ ругкамууласса згабад̣̇зсз нисийд̣̇им̣су. д̇з бажчаа ааг̇ажчанд̇аа ругкамуулам̣ абависид̇ваа б̣ахи тид̇аава ‘‘гасмаа д̇умхз зд̇т̇а нисийд̣̇ат̇аа’’д̇и аахам̣су. аажарияаа амхаагам̣ ругко сугко, аяам̣ ругко махаа, д̇умхзби бависат̇а, д̇умхаагамби амхаагамби бахоссад̇ийд̇и. д̇з ‘‘на маяам̣ бависаама, нигкамат̇а д̇умхз’’д̇и гат̇ам̣ вад̣дхзд̇ваа ‘‘на д̇умхз ад̇д̇анова манзна нигкамиссат̇аа’’д̇и хад̇т̇аад̣̇ийсу г̇ахзд̇ваа ниггад̣дхим̣су. д̇з ‘‘ход̇у сигкаабзссаама нз’’д̇и ид̣̇д̇хияаа сован̣н̣амаяаани д̣̇вз жаггаани раж̇ад̇амаяан̃жа агкам̣ маабзд̇ваа баваддзнд̇аа рааж̇ад̣̇ваарам̣ аг̇амим̣су. ран̃н̃о ‘‘зваруубам̣, д̣̇зва, д̇аабасаа бан̣н̣аагаарам̣ г̇ахзд̇ваа тид̇аа’’д̇и нивзд̣̇аяим̣су. рааж̇аа д̇удто ‘‘баггосат̇аа’’д̇и д̇з баггосаабзд̇ваа ‘‘махаагаммам̣ д̇умхзхи гад̇ам̣, ад̇т̇и во гин̃жи маяаа гад̇д̇аб̣б̣а’’нд̇и ааха. аама, махаарааж̇а, амхаагам̣ нисиннадтаанам̣ згаругкамуулам̣ ад̇т̇и, д̇ам̣ ан̃н̃зхи исийхи г̇ахид̇ам̣, д̇ам̣ но д̣̇аабзхийд̇и. рааж̇аа бурисз бзсзд̇ваа д̇аабасз ниггад̣дхаабзси.
Atīte, mahārāja, bharuraṭṭhe bharurājā nāma rajjaṃ kāreti. Pañcasatā pañcasatā dve isigaṇā pabbatapādato loṇambilasevanatthāya bharunagaraṃ gantvā nagarassa avidūre dve rukkhā atthi, paṭhamaṃ āgato isigaṇo ekassa rukkhassa mūle nisīdi, pacchāgatopi ekassāti. Te yathābhirantaṃ viharitvā pabbatapādaṃ eva agamaṃsu. Te puna āgacchantāpi attano rukkhamūleyeva nisīdanti. Addhāne gacchante eko rukkho sukkhi, tasmiṃ sukkhe āgatā tāpasā ‘‘ayaṃ rukkho mahā, amhākampi tesampi pahossatī’’ti itaresaṃ rukkhamūlassa ekapadese nisīdiṃsu. Te pacchā āgacchantā rukkhamūlaṃ apavisitvā bahi ṭhitāva ‘‘kasmā tumhe ettha nisīdathā’’ti āhaṃsu. Ācariyā amhākaṃ rukkho sukkho, ayaṃ rukkho mahā, tumhepi pavisatha, tumhākampi amhākampi pahossatīti. Te ‘‘na mayaṃ pavisāma, nikkhamatha tumhe’’ti kathaṃ vaḍḍhetvā ‘‘na tumhe attanova manena nikkhamissathā’’ti hatthādīsu gahetvā nikkaḍḍhiṃsu. Te ‘‘hotu sikkhāpessāma ne’’ti iddhiyā sovaṇṇamayāni dve cakkāni rajatamayañca akkhaṃ māpetvā pavaṭṭentā rājadvāraṃ agamiṃsu. Rañño ‘‘evarūpaṃ, deva, tāpasā paṇṇākāraṃ gahetvā ṭhitā’’ti nivedayiṃsu. Rājā tuṭṭho ‘‘pakkosathā’’ti te pakkosāpetvā ‘‘mahākammaṃ tumhehi kataṃ, atthi vo kiñci mayā kattabba’’nti āha. Āma, mahārāja, amhākaṃ nisinnaṭṭhānaṃ ekarukkhamūlaṃ atthi, taṃ aññehi isīhi gahitaṃ, taṃ no dāpehīti. Rājā purise pesetvā tāpase nikkaḍḍhāpesi.
д̇з б̣ахи тид̇аа ‘‘гим̣ ну ко д̣̇ад̇ваа лабхим̣суу’’д̇и ологаяамаанаа ‘‘ид̣̇ам̣ наамаа’’д̇и д̣̇исваа ‘‘маяамби лан̃ж̇ам̣ д̣̇ад̇ваа буна г̇ан̣хиссаамаа’’д̇и ид̣̇д̇хияаа сован̣н̣амаяам̣ рат̇абан̃ж̇арам̣ маабзд̇ваа аад̣̇ааяа аг̇амам̣су. рааж̇аа д̣̇исваа д̇удто – ‘‘гим̣, бханд̇з, гаад̇аб̣б̣а’’нд̇и?, ааха. махаарааж̇а амхаагам̣ ругкамуулз ан̃н̃о исиг̇ан̣о нисинно, д̇ам̣ но ругкамуулам̣ д̣̇аабзхийд̇и. рааж̇аа бурисз бзсзд̇ваа д̇з ниггад̣дхаабзси. д̇аабасаа ан̃н̃аман̃н̃ам̣ галахам̣ гад̇ваа, ‘‘ананужчавигам̣ амхзхи гад̇а’’нд̇и виббадисаарино худ̇ваа баб̣б̣ад̇абаад̣̇амзва аг̇амам̣су. д̇ад̇о д̣̇звад̇аа ‘‘аяам̣ рааж̇аа д̣̇виннам̣ исиг̇ан̣аанам̣ хад̇т̇ад̇о лан̃ж̇ам̣ г̇ахзд̇ваа ан̃н̃аман̃н̃ам̣ галахам̣ гаараабзсий’’д̇и гуж̇жхид̇ваа махаасамуд̣̇д̣̇ам̣ уб̣б̣аддзд̇ваа д̇асса ран̃н̃о виж̇ид̇ам̣ яож̇анасахассамад̇д̇адтаанам̣ самуд̣̇д̣̇амзва агам̣сууд̇и.
Te bahi ṭhitā ‘‘kiṃ nu kho datvā labhiṃsū’’ti olokayamānā ‘‘idaṃ nāmā’’ti disvā ‘‘mayampi lañjaṃ datvā puna gaṇhissāmā’’ti iddhiyā sovaṇṇamayaṃ rathapañjaraṃ māpetvā ādāya agamaṃsu. Rājā disvā tuṭṭho – ‘‘kiṃ, bhante, kātabba’’nti?, Āha. Mahārāja amhākaṃ rukkhamūle añño isigaṇo nisinno, taṃ no rukkhamūlaṃ dāpehīti. Rājā purise pesetvā te nikkaḍḍhāpesi. Tāpasā aññamaññaṃ kalahaṃ katvā, ‘‘ananucchavikaṃ amhehi kata’’nti vippaṭisārino hutvā pabbatapādameva agamaṃsu. Tato devatā ‘‘ayaṃ rājā dvinnaṃ isigaṇānaṃ hatthato lañjaṃ gahetvā aññamaññaṃ kalahaṃ kārāpesī’’ti kujjhitvā mahāsamuddaṃ ubbaṭṭetvā tassa rañño vijitaṃ yojanasahassamattaṭṭhānaṃ samuddameva akaṃsūti.
‘‘исийнаманд̇арам̣ гад̇ваа, бхарурааж̇аад̇и мз суд̇ам̣;
‘‘Isīnamantaraṃ katvā, bharurājāti me sutaṃ;
ужчинно саха радтзхи, са рааж̇аа вибхаван̇г̇ад̇о’’д̇и. (ж̇аа. 1.2.125) –
Ucchinno saha raṭṭhehi, sa rājā vibhavaṅgato’’ti. (jā. 1.2.125) –
звам̣ бхаг̇авад̇аа имасмим̣ ад̇ийд̇з д̣̇ассид̇з яасмаа б̣уд̣̇д̇хаанам̣ наама гат̇аа огаббанияаа ход̇и, ‘‘д̇асмаа рааж̇аа ад̇д̇ано гирияам̣ саллагкзд̇ваа анубад̇хаарзд̇ваа маяаа агад̇д̇аб̣б̣ам̣ гаммам̣ гад̇а’’нд̇и ‘‘г̇ажчат̇а, бхан̣з, д̇ид̇т̇ияз ниггад̣дхат̇аа’’д̇и ниггад̣дхаабзд̇ваа жинд̇зси – ‘‘маяаа гаарид̇о вихааро наама над̇т̇и, д̇асмим̣язва таанз вихаарам̣ гаарзссаамий’’д̇и д̇зсам̣ д̣̇аб̣б̣асамбхаарзби ад̣̇ад̇ваа вихаарам̣ гаарзси. д̇ам̣ санд̇хааязд̇ам̣ вуд̇д̇ам̣.
Evaṃ bhagavatā imasmiṃ atīte dassite yasmā buddhānaṃ nāma kathā okappaniyā hoti, ‘‘tasmā rājā attano kiriyaṃ sallakkhetvā anupadhāretvā mayā akattabbaṃ kammaṃ kata’’nti ‘‘gacchatha, bhaṇe, titthiye nikkaḍḍhathā’’ti nikkaḍḍhāpetvā cintesi – ‘‘mayā kārito vihāro nāma natthi, tasmiṃyeva ṭhāne vihāraṃ kāressāmī’’ti tesaṃ dabbasambhārepi adatvā vihāraṃ kāresi. Taṃ sandhāyetaṃ vuttaṃ.
Related texts:
д̇ибидага (муула) • Tipiṭaka (Mūla) / суд̇д̇абидага • Suttapiṭaka / сам̣яуд̇д̇анигааяа • Saṃyuttanikāya / 1. сахассабхигкунисан̇гхасуд̇д̇ам̣ • 1. Sahassabhikkhunisaṅghasuttaṃ
дийгаа • Tīkā / суд̇д̇абидага (дийгаа) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / сам̣яуд̇д̇анигааяа (дийгаа) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / 1. сахассабхигкунисан̇гхасуд̇д̇аван̣н̣анаа • 1. Sahassabhikkhunisaṅghasuttavaṇṇanā
