Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ဝိမတိဝိနောဒနီ-ဋီကာ • Vimativinodanī-ṭīkā

    သာဇီဝပဒဘာဇနီယဝဏ္ဏနာ

    Sājīvapadabhājanīyavaṇṇanā

    ဝိဝဋ္ဋူပနိသ္သယာ သီလာဒယော လောကိယေဟိ အဘိဝိသိဋ္ဌတ္တာ အဓိသီလာဒိဝောဟာရေန ဝုတ္တာတိ ဒသ္သေတုံ ကတမံ ပနာတိအာဒိ အာရဒ္ဓံ။ တတ္ထ ပဉ္စင္ဂဒသင္ဂသီလန္တိ အဗုဒ္ဓုပ္ပာဒကာလေ သီလံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ တသ္သ ဝိဝဋ္ဋူပနိသ္သယတ္တာဘာဝာ။ ယံ ပန ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒေ ရတနတ္တယဂုဏံ တထတော ဉတ္ဝာ သာသနေ သုနိဝိဋ္ဌသဒ္ဓာဟိ ဥပာသကောပာသိကာဟိ စေဝ သာမဏေရသိက္ခမာနာဟိ စ ရက္ခိယမာနံ ပဉ္စင္ဂအဋ္ဌင္ဂဒသင္ဂသီလံ, တမ္ပိ အဓိသီလမေဝ မဂ္ဂုပ္ပတ္တိဟေတုတော။ ဝိပသ္သနာမဂ္ဂုပ္ပတ္တိနိမိတ္တတာယ ဟိ ပာတိမောက္ခသံဝရသီလံ လောကိယာနံ သီလေဟိ အဓိသီလံ ဇာတံ အဓိစိတ္တံ ဝိယ။ န ဟိ ဝိပသ္သနာမဂ္ဂနိမိတ္တတံ မုဉ္စိတ္ဝာ လောကိယစိတ္တတော အဓိစိတ္တသ္သ အညော ကောစိ ဝိသေသော ဥပလဗ္ဘတိ, တဒုဘယဉ္စ အနာဒိမတော သံသာရဝဋ္ဋသ္သ အတ္တာဒိသာရဝိရဟိတတာယ တိလက္ခဏဗ္ဘာဟတတ္တံ, ‘‘အဟံ မမာ’’တိ အာကာရေန ပဝတ္တအဝိဇ္ဇာတဏ္ဟာဒိဒောသမူလကတ္တဉ္စ, တံဒောသမူလဝိဒ္ဓံသနသမတ္ထာယ သီလစိတ္တဗလောပတ္ထဒ္ဓာယ ဝိပသ္သနာယ ဥက္ကံသေနေဝ တသ္သ သံသာရဝဋ္ဋသ္သ ဝိဂမဉ္စ, တဒုပဒေသကသ္သ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသ္သ သဗ္ဗညုတာဒိအပရိမိတဂုဏဂဏယောဂေန အဝိပရီတသဒ္ဓမ္မဒေသကတ္တဉ္စ ယာထာဝတော ဉတ္ဝာ ပဋိပန္နေန သမာဒာယ သိက္ခိတဗ္ဗတာယ ဝိဝဋ္ဋူပနိသ္သယံ ဇာတံ, န အညေန ကာရဏေန, တဉ္စ ဝိဝဋ္ဋူပနိသ္သယတ္တံ ယဒိ သာသနေ ပဉ္စသီလာဒိသ္သာပိ သမာနံ, ကိမိဒံ အဓိသီလံ န သိယာ။ ပဉ္စသီလာဒိမတ္တေ ဌိတာနဉ္ဟိ အနာထပိဏ္ဍိကာဒီနံ ဂဟဋ္ဌာနမ္ပိ မဂ္ဂော ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ န ဟိ အဓိသီလာဓိစိတ္တံ ဝိနာ မဂ္ဂုပ္ပတ္တိ ဟောတိ, တဉ္စ ကိဉ္စာပိ ကေသဉ္စိ အနုပနိသ္သယတာယ တသ္မိံ အတ္တဘာဝေ မဂ္ဂုပ္ပတ္တိယာ ဟေတု န ဟောတိ, တထာပိ ဘဝန္တရေ အဝသ္သံ ဟောတေဝာတိ အဓိသီလမေဝ ကာလံ ကရောန္တာနံ ကလ္ယာဏပုထုဇ္ဇနာနံ ပာတိမောက္ခသံဝရသီလံ ဝိယ, တေနာဟ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒေယေဝ စ ပဝတ္တတီတိအာဒိ။ ဝိဝဋ္ဋံ ပတ္ထေတ္ဝာ ရက္ခိယမာနမ္ပိ ပဉ္စသီလာဒိ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒေယေဝ ပဝတ္တတိ။ န ဟိ တံ ပညတ္တိန္တိအာဒိ ပန ဥက္ကဋ္ဌဝသေန သဗ္ဗံ ပာတိမောက္ခံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ တဒေကဒေသဘူတမ္ပိ ဟိ ပာဏာတိပာတာဒိန္နာဒာနာဒိဂဟဋ္ဌသီလမ္ပိ။ ဗုဒ္ဓာယေဝ ဝိနယေ ပာရာဇိကသုတ္တဝိဘင္ဂာဒီသု အာဂတဝသေန သဗ္ဗသော ကာယဝစီဒ္ဝာရေသု မဂ္ဂုပ္ပတ္တိယာ ဝိဗန္ဓကအဇ္ဈာစာရသောတံ ဝိစ္ဆိန္ဒိတ္ဝာ မဂ္ဂုပ္ပတ္တိယာ ပဒဋ္ဌာနဘာဝေန ပညပေတုံ သက္ကောန္တိ, န အညေ။ မဂ္ဂုပ္ပတ္တိံ သန္ဓာယ ဟိသ္သ အဓိသီလတာ ဝုတ္တာ။ တေနာဟ ‘‘ပာတိမောက္ခသံဝရတောပိ စ မဂ္ဂဖလသမ္ပယုတ္တမေဝ သီလံ အဓိသီလ’’န္တိ။ တသ္သေဝ ဟိ အဓိသီလန္တိ အဗ္ယဝဓာနေန မဂ္ဂာဓိဋ္ဌာနာတိ။ ဣဓ အနဓိပ္ပေတန္တိ ဣမသ္မိံ ပဌမပာရာဇိကဝိသယေ ‘‘သိက္ခာ’’တိ အနဓိပ္ပေတံ။

    Vivaṭṭūpanissayā sīlādayo lokiyehi abhivisiṭṭhattā adhisīlādivohārena vuttāti dassetuṃ katamaṃ panātiādi āraddhaṃ. Tattha pañcaṅgadasaṅgasīlanti abuddhuppādakāle sīlaṃ sandhāya vuttaṃ tassa vivaṭṭūpanissayattābhāvā. Yaṃ pana buddhuppāde ratanattayaguṇaṃ tathato ñatvā sāsane suniviṭṭhasaddhāhi upāsakopāsikāhi ceva sāmaṇerasikkhamānāhi ca rakkhiyamānaṃ pañcaṅgaaṭṭhaṅgadasaṅgasīlaṃ, tampi adhisīlameva magguppattihetuto. Vipassanāmagguppattinimittatāya hi pātimokkhasaṃvarasīlaṃ lokiyānaṃ sīlehi adhisīlaṃ jātaṃ adhicittaṃ viya. Na hi vipassanāmagganimittataṃ muñcitvā lokiyacittato adhicittassa añño koci viseso upalabbhati, tadubhayañca anādimato saṃsāravaṭṭassa attādisāravirahitatāya tilakkhaṇabbhāhatattaṃ, ‘‘ahaṃ mamā’’ti ākārena pavattaavijjātaṇhādidosamūlakattañca, taṃdosamūlaviddhaṃsanasamatthāya sīlacittabalopatthaddhāya vipassanāya ukkaṃseneva tassa saṃsāravaṭṭassa vigamañca, tadupadesakassa sammāsambuddhassa sabbaññutādiaparimitaguṇagaṇayogena aviparītasaddhammadesakattañca yāthāvato ñatvā paṭipannena samādāya sikkhitabbatāya vivaṭṭūpanissayaṃ jātaṃ, na aññena kāraṇena, tañca vivaṭṭūpanissayattaṃ yadi sāsane pañcasīlādissāpi samānaṃ, kimidaṃ adhisīlaṃ na siyā. Pañcasīlādimatte ṭhitānañhi anāthapiṇḍikādīnaṃ gahaṭṭhānampi maggo uppajjati. Na hi adhisīlādhicittaṃ vinā magguppatti hoti, tañca kiñcāpi kesañci anupanissayatāya tasmiṃ attabhāve magguppattiyā hetu na hoti, tathāpi bhavantare avassaṃ hotevāti adhisīlameva kālaṃ karontānaṃ kalyāṇaputhujjanānaṃ pātimokkhasaṃvarasīlaṃ viya, tenāha buddhuppādeyeva ca pavattatītiādi. Vivaṭṭaṃ patthetvā rakkhiyamānampi pañcasīlādi buddhuppādeyeva pavattati. Na hi taṃ paññattintiādi pana ukkaṭṭhavasena sabbaṃ pātimokkhaṃ sandhāya vuttaṃ. Tadekadesabhūtampi hi pāṇātipātādinnādānādigahaṭṭhasīlampi. Buddhāyeva vinaye pārājikasuttavibhaṅgādīsu āgatavasena sabbaso kāyavacīdvāresu magguppattiyā vibandhakaajjhācārasotaṃ vicchinditvā magguppattiyā padaṭṭhānabhāvena paññapetuṃ sakkonti, na aññe. Magguppattiṃ sandhāya hissa adhisīlatā vuttā. Tenāha ‘‘pātimokkhasaṃvaratopi ca maggaphalasampayuttameva sīlaṃ adhisīla’’nti. Tasseva hi adhisīlanti abyavadhānena maggādhiṭṭhānāti. Idha anadhippetanti imasmiṃ paṭhamapārājikavisaye ‘‘sikkhā’’ti anadhippetaṃ.

    လောကိယအဋ္ဌသမာပတ္တိစိတ္တာနီတိ သာသနသဘာဝံ အဇာနန္တေဟိ လောကိယဇနေဟိ သမာပဇ္ဇိတဗ္ဗာနိ အဋ္ဌ ရူပာရူပဇ္ဈာနသမ္ပယုတ္တစိတ္တာနိ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ န ဟိ မဟဂ္ဂတေသု လောကိယလောကုတ္တရဘေဒော အတ္ထိ, ယေန လောကိယဝိသေသနံ လောကုတ္တရနိဝတ္တနံ သိယာ။ တသ္မာ သာသနိကေဟိ သမာပဇ္ဇိတဗ္ဗမဟဂ္ဂတဇ္ဈာနနိဝတ္တနမေဝ လောကိယဝိသေသနံ ကတံ။ ယထာ စေတ္ထ, ဧဝံ ကာမာဝစရာနိ ပန အဋ္ဌ ကုသလစိတ္တာနီတိ ဧတ္ထာပိ လောကိယဝိသေသနံ ကာတဗ္ဗမေဝ။ အယမေဝ ဟိ အဓိစိတ္တတော စိတ္တသ္သ ဘေဒော, ယံ သာသနံ အဇာနန္တသ္သ ပုဂ္ဂလသ္သ သမုပ္ပဇ္ဇနံ။ ဧဝဉ္စ အဗုဒ္ဓုပ္ပာဒေပိ သာသနသဘာဝံ ဇာနန္တာနံ ပစ္စေကဗုဒ္ဓာဒီနမ္ပိ သီလစိတ္တာနံ အဓိသီလာဓိစိတ္တတာ သမတ္ထိတာ ဟောတိ။ န ဝိနာ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒာတိ ဣဒံ ပန အညေသံ အဘိသမယဟေတုဘာဝေန ပစ္စေကဗုဒ္ဓဗောဓိသတ္တာဒီနံ ဒေသနာသာမတ္ထိယာဘာဝတော ဝုတ္တံ။ အာယတိံ ဝာသနာဟေတုံ ပန သီလစိတ္တံ တေပိ ဒေသေန္တိယေဝ, တဉ္စ မဂ္ဂဟေတုတာယ အဓိသီလာဓိစိတ္တမ္ပိ ဟောန္တံ အပ္ပကတာယ ဝိပ္ဖာရိကတာဗာဟုဇညတ္တာဘာဝေန အဗ္ဗောဟာရိကန္တိ ‘‘ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒေယေဝာ’’တိ အဝဓာရဏံ ကတန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ န ဟိ တံသမာပန္နောတိအာဒိအဋ္ဌကထာဝစနေဟိ ဣဓ အဓိစိတ္တနိဒ္ဒေသေ, ဥပရိ အဓိပညာနိဒ္ဒေသေ စ မဂ္ဂဖလသမ္ပယုတ္တအဓိစိတ္တအဓိပညာနမေဝ ပဋိက္ခေပတော လောကိယာဓိစိတ္တာဓိပညာနံ ဣဓ အဓိပ္ပေတတာ, တံ ဒ္ဝယံ သမာပန္နသ္သာပိ မေထုနဓမ္မသမာပဇ္ဇနသဘာဝော စ ဝိညာယတိ, ပာဠိယံ ပန ‘‘ယာယံ အဓိသီလသိက္ခာ, အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတာ သိက္ခာ’’တိ ဝုတ္တတ္တာ လောကိယာပိ အဓိစိတ္တာဓိပညာ အနဓိပ္ပေတာတိ ဝိညာယတိ။ တသ္မာ ပာဠိယံ အဋ္ဌကထာယဉ္စ ဧဝမဓိပ္ပာယော ဝေဒိတဗ္ဗော – ‘‘မေထုနံ ဓမ္မံ ပဋိသေဝိသ္သာမီ’’တိ စိတ္တေ ဥပ္ပန္နမတ္တေ လောကိယံ အဓိစိတ္တံ အဓိပညာ စ ပရိဟာယတိ, အဓိသီလံ ပန စိတ္တုပ္ပာဒမတ္တေန န ပရိဟာယတီတိ ပာဠိယံ အဓိသီလသိက္ခာဝ ဝုတ္တာ။ အဋ္ဌကထာယံ ပန ပဋိလဒ္ဓလောကုတ္တရမဂ္ဂသ္သ ဘိက္ခုနော ‘‘မေထုနံ ပဋိသေဝိသ္သာမီ’’တိ စိတ္တမ္ပိ န ဥပ္ပဇ္ဇတိ သဗ္ဗသော အကုပ္ပဓမ္မတ္တာ, ပုထုဇ္ဇနာနံ သမာပတ္တိလာဘီနမ္ပိ ကေနစိ ကာရဏေန ဥပ္ပဇ္ဇတိ ကုပ္ပဓမ္မတ္တာတိ ဣမံ ဝိသေသံ ဒသ္သေတုံ ‘‘န ဟိ တံသမာပန္နော’’တိ လောကုတ္တရာဝ ပဋိက္ခိတ္တာတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

    Lokiyaaṭṭhasamāpatticittānīti sāsanasabhāvaṃ ajānantehi lokiyajanehi samāpajjitabbāni aṭṭha rūpārūpajjhānasampayuttacittāni sandhāya vuttaṃ. Na hi mahaggatesu lokiyalokuttarabhedo atthi, yena lokiyavisesanaṃ lokuttaranivattanaṃ siyā. Tasmā sāsanikehi samāpajjitabbamahaggatajjhānanivattanameva lokiyavisesanaṃ kataṃ. Yathā cettha, evaṃ kāmāvacarāni pana aṭṭha kusalacittānīti etthāpi lokiyavisesanaṃ kātabbameva. Ayameva hi adhicittato cittassa bhedo, yaṃ sāsanaṃ ajānantassa puggalassa samuppajjanaṃ. Evañca abuddhuppādepi sāsanasabhāvaṃ jānantānaṃ paccekabuddhādīnampi sīlacittānaṃ adhisīlādhicittatā samatthitā hoti. Na vinā buddhuppādāti idaṃ pana aññesaṃ abhisamayahetubhāvena paccekabuddhabodhisattādīnaṃ desanāsāmatthiyābhāvato vuttaṃ. Āyatiṃ vāsanāhetuṃ pana sīlacittaṃ tepi desentiyeva, tañca maggahetutāya adhisīlādhicittampi hontaṃ appakatāya vipphārikatābāhujaññattābhāvena abbohārikanti ‘‘buddhuppādeyevā’’ti avadhāraṇaṃ katanti veditabbaṃ. Na hi taṃsamāpannotiādiaṭṭhakathāvacanehi idha adhicittaniddese, upari adhipaññāniddese ca maggaphalasampayuttaadhicittaadhipaññānameva paṭikkhepato lokiyādhicittādhipaññānaṃ idha adhippetatā, taṃ dvayaṃ samāpannassāpi methunadhammasamāpajjanasabhāvo ca viññāyati, pāḷiyaṃ pana ‘‘yāyaṃ adhisīlasikkhā, ayaṃ imasmiṃ atthe adhippetā sikkhā’’ti vuttattā lokiyāpi adhicittādhipaññā anadhippetāti viññāyati. Tasmā pāḷiyaṃ aṭṭhakathāyañca evamadhippāyo veditabbo – ‘‘methunaṃ dhammaṃ paṭisevissāmī’’ti citte uppannamatte lokiyaṃ adhicittaṃ adhipaññā ca parihāyati, adhisīlaṃ pana cittuppādamattena na parihāyatīti pāḷiyaṃ adhisīlasikkhāva vuttā. Aṭṭhakathāyaṃ pana paṭiladdhalokuttaramaggassa bhikkhuno ‘‘methunaṃ paṭisevissāmī’’ti cittampi na uppajjati sabbaso akuppadhammattā, puthujjanānaṃ samāpattilābhīnampi kenaci kāraṇena uppajjati kuppadhammattāti imaṃ visesaṃ dassetuṃ ‘‘na hi taṃsamāpanno’’ti lokuttarāva paṭikkhittāti veditabbaṃ.

    အတ္ထိ ဒိန္နန္တိ ဧတ္ထ ဒိန္နန္တိ ဒာနစေတနာ အဓိပ္ပေတာ, တသ္သ ဒိန္နသ္သ ဖလံ အတ္ထီတိ အတ္ထော။ ဧသ နယော အတ္ထိ ယိဋ္ဌန္တိ ဧတ္ထာပိ။ အာဒိ-သဒ္ဒေန ဟုတာဒီနံ သင္ဂဟော။ တတ္ထ ယိဋ္ဌန္တိ မဟာယာဂော သဗ္ဗသာဓာရဏံ မဟာဒာနမေဝ။ ဟုတန္တိ ပဟောနကသက္ကာရော, အတ္တနော ဝာ ဟောတု, ပရေသံ ဝာ ဒသ အကုသလကမ္မပထာ, သဗ္ဗေပိ ဝာ အကုသလာ ဓမ္မာ အနတ္ထုပ္ပာဒနတော န သကံ ကမ္မံ နာမ, တဗ္ဗိပရီတာ ကုသလာ ဓမ္မာ သကံ နာမ, တဒုဘယမ္ပိ ဝာ ကုသလာကုသလံ ကမ္မသ္သကောမ္ဟီတိအာဒိဝစနတော သတိ သံသာရပ္ပဝတ္တိယံ အဓိမုစ္စနဋ္ဌေန သတ္တာနံ သကန္တိ ဧဝံ ကမ္မသ္သကတာယ သကဘာဝေ အတ္တနော သန္တကတာယ ဥပ္ပဇ္ဇနကဉာဏံ ကမ္မသ္သကတညာဏံ, ဥပလက္ခဏမတ္တဉ္စေတံ။ သာသနနိသ္သိတာ ပန သဗ္ဗာပိ ဝဋ္ဋဂာမိနိကုသလပညာ ကမ္မသ္သကတညာဏေ ပဝိဋ္ဌာ။ သာသနနိသ္သိတာ ဟိ ဝိဝဋ္ဋဂာမိနီ သဗ္ဗာပိ ပညာ ‘‘သစ္စာနုလောမိကဉာဏ’’န္တိ ဝုစ္စတိ။ သာ ဧဝ စ အဓိပညာ တဒဝသေသံ သဗ္ဗံ ကမ္မသ္သကတညာဏန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ, တေနေဝ ဘဂဝာ ‘‘ကမ္မသ္သကတညာဏံ သစ္စာနုလောမိကဉာဏံ မဂ္ဂသမင္ဂိသ္သ ဉာဏံ ဖလသမင္ဂိသ္သ ဉာဏ’’န္တိ သဗ္ဗမ္ပိ ဉာဏစတုက္ကေယေဝ သင္ဂဟေသိ။ တိလက္ခဏာကာရပရိစ္ဆေဒကံ ပန ဝိပသ္သနာဉာဏန္တိ ဣဒံ ပန မဂ္ဂသ္သ အာသန္နပစ္စယတာယ ဥက္ကဋ္ဌဝသေန ဝုတ္တံ။ တဒိတရာသဉ္ဟိ ရတနတ္တယာနုသ္သရဏာဒိပညာနမ္ပိ မဂ္ဂဟေတုတာယ အဓိပညတာ သမာနာဝာတိ ဂဟေတဗ္ဗံ။

    Atthi dinnanti ettha dinnanti dānacetanā adhippetā, tassa dinnassa phalaṃ atthīti attho. Esa nayo atthi yiṭṭhanti etthāpi. Ādi-saddena hutādīnaṃ saṅgaho. Tattha yiṭṭhanti mahāyāgo sabbasādhāraṇaṃ mahādānameva. Hutanti pahonakasakkāro, attano vā hotu, paresaṃ vā dasa akusalakammapathā, sabbepi vā akusalā dhammā anatthuppādanato na sakaṃ kammaṃ nāma, tabbiparītā kusalā dhammā sakaṃ nāma, tadubhayampi vā kusalākusalaṃ kammassakomhītiādivacanato sati saṃsārappavattiyaṃ adhimuccanaṭṭhena sattānaṃ sakanti evaṃ kammassakatāya sakabhāve attano santakatāya uppajjanakañāṇaṃ kammassakataññāṇaṃ, upalakkhaṇamattañcetaṃ. Sāsananissitā pana sabbāpi vaṭṭagāminikusalapaññā kammassakataññāṇe paviṭṭhā. Sāsananissitā hi vivaṭṭagāminī sabbāpi paññā ‘‘saccānulomikañāṇa’’nti vuccati. Sā eva ca adhipaññā tadavasesaṃ sabbaṃ kammassakataññāṇanti veditabbaṃ, teneva bhagavā ‘‘kammassakataññāṇaṃ saccānulomikañāṇaṃ maggasamaṅgissa ñāṇaṃ phalasamaṅgissa ñāṇa’’nti sabbampi ñāṇacatukkeyeva saṅgahesi. Tilakkhaṇākāraparicchedakaṃ pana vipassanāñāṇanti idaṃ pana maggassa āsannapaccayatāya ukkaṭṭhavasena vuttaṃ. Taditarāsañhi ratanattayānussaraṇādipaññānampi maggahetutāya adhipaññatā samānāvāti gahetabbaṃ.

    သာဇီဝပဒဘာဇနီယဝဏ္ဏနာနယော နိဋ္ဌိတော။

    Sājīvapadabhājanīyavaṇṇanānayo niṭṭhito.





    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact