Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / దీఘనికాయ • Dīghanikāya

    ౮. సక్కపఞ్హసుత్తం

    8. Sakkapañhasuttaṃ

    ౩౪౪. ఏవం మే సుతం – ఏకం సమయం భగవా మగధేసు విహరతి, పాచీనతో రాజగహస్స అమ్బసణ్డా నామ బ్రాహ్మణగామో, తస్సుత్తరతో వేదియకే పబ్బతే ఇన్దసాలగుహాయం. తేన ఖో పన సమయేన సక్కస్స దేవానమిన్దస్స ఉస్సుక్కం ఉదపాది భగవన్తం దస్సనాయ. అథ ఖో సక్కస్స దేవానమిన్దస్స ఏతదహోసి – ‘‘కహం ను ఖో భగవా ఏతరహి విహరతి అరహం సమ్మాసమ్బుద్ధో’’తి? అద్దసా ఖో సక్కో దేవానమిన్దో భగవన్తం మగధేసు విహరన్తం పాచీనతో రాజగహస్స అమ్బసణ్డా నామ బ్రాహ్మణగామో, తస్సుత్తరతో వేదియకే పబ్బతే ఇన్దసాలగుహాయం. దిస్వాన దేవే తావతింసే ఆమన్తేసి – ‘‘అయం, మారిసా, భగవా మగధేసు విహరతి, పాచీనతో రాజగహస్స అమ్బసణ్డా నామ బ్రాహ్మణగామో, తస్సుత్తరతో వేదియకే పబ్బతే ఇన్దసాలగుహాయం. యది పన, మారిసా, మయం తం భగవన్తం దస్సనాయ ఉపసఙ్కమేయ్యామ అరహన్తం సమ్మాసమ్బుద్ధ’’న్తి? ‘‘ఏవం భద్దన్తవా’’తి ఖో దేవా తావతింసా సక్కస్స దేవానమిన్దస్స పచ్చస్సోసుం.

    344. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā magadhesu viharati, pācīnato rājagahassa ambasaṇḍā nāma brāhmaṇagāmo, tassuttarato vediyake pabbate indasālaguhāyaṃ. Tena kho pana samayena sakkassa devānamindassa ussukkaṃ udapādi bhagavantaṃ dassanāya. Atha kho sakkassa devānamindassa etadahosi – ‘‘kahaṃ nu kho bhagavā etarahi viharati arahaṃ sammāsambuddho’’ti? Addasā kho sakko devānamindo bhagavantaṃ magadhesu viharantaṃ pācīnato rājagahassa ambasaṇḍā nāma brāhmaṇagāmo, tassuttarato vediyake pabbate indasālaguhāyaṃ. Disvāna deve tāvatiṃse āmantesi – ‘‘ayaṃ, mārisā, bhagavā magadhesu viharati, pācīnato rājagahassa ambasaṇḍā nāma brāhmaṇagāmo, tassuttarato vediyake pabbate indasālaguhāyaṃ. Yadi pana, mārisā, mayaṃ taṃ bhagavantaṃ dassanāya upasaṅkameyyāma arahantaṃ sammāsambuddha’’nti? ‘‘Evaṃ bhaddantavā’’ti kho devā tāvatiṃsā sakkassa devānamindassa paccassosuṃ.

    ౩౪౫. అథ ఖో సక్కో దేవానమిన్దో పఞ్చసిఖం గన్ధబ్బదేవపుత్తం 1 ఆమన్తేసి – ‘‘అయం, తాత పఞ్చసిఖ, భగవా మగధేసు విహరతి పాచీనతో రాజగహస్స అమ్బసణ్డా నామ బ్రాహ్మణగామో, తస్సుత్తరతో వేదియకే పబ్బతే ఇన్దసాలగుహాయం. యది పన , తాత పఞ్చసిఖ, మయం తం భగవన్తం దస్సనాయ ఉపసఙ్కమేయ్యామ అరహన్తం సమ్మాసమ్బుద్ధ’’న్తి? ‘‘ఏవం భద్దన్తవా’’తి ఖో పఞ్చసిఖో గన్ధబ్బదేవపుత్తో సక్కస్స దేవానమిన్దస్స పటిస్సుత్వా బేలువపణ్డువీణం ఆదాయ సక్కస్స దేవానమిన్దస్స అనుచరియం ఉపాగమి.

    345. Atha kho sakko devānamindo pañcasikhaṃ gandhabbadevaputtaṃ 2 āmantesi – ‘‘ayaṃ, tāta pañcasikha, bhagavā magadhesu viharati pācīnato rājagahassa ambasaṇḍā nāma brāhmaṇagāmo, tassuttarato vediyake pabbate indasālaguhāyaṃ. Yadi pana , tāta pañcasikha, mayaṃ taṃ bhagavantaṃ dassanāya upasaṅkameyyāma arahantaṃ sammāsambuddha’’nti? ‘‘Evaṃ bhaddantavā’’ti kho pañcasikho gandhabbadevaputto sakkassa devānamindassa paṭissutvā beluvapaṇḍuvīṇaṃ ādāya sakkassa devānamindassa anucariyaṃ upāgami.

    ౩౪౬. అథ ఖో సక్కో దేవానమిన్దో దేవేహి తావతింసేహి పరివుతో పఞ్చసిఖేన గన్ధబ్బదేవపుత్తేన పురక్ఖతో సేయ్యథాపి నామ బలవా పురిసో సమిఞ్జితం వా బాహం పసారేయ్య పసారితం వా బాహం సమిఞ్జేయ్య; ఏవమేవ దేవేసు తావతింసేసు అన్తరహితో మగధేసు పాచీనతో రాజగహస్స అమ్బసణ్డా నామ బ్రాహ్మణగామో, తస్సుత్తరతో వేదియకే పబ్బతే పచ్చుట్ఠాసి. తేన ఖో పన సమయేన వేదియకో పబ్బతో అతిరివ ఓభాసజాతో హోతి అమ్బసణ్డా చ బ్రాహ్మణగామో యథా తం దేవానం దేవానుభావేన. అపిస్సుదం పరితో గామేసు మనుస్సా ఏవమాహంసు – ‘‘ఆదిత్తస్సు నామజ్జ వేదియకో పబ్బతో ఝాయతిసు 3 నామజ్జ వేదియకో పబ్బతో జలతిసు 4 నామజ్జ వేదియకో పబ్బతో కింసు నామజ్జ వేదియకో పబ్బతో అతిరివ ఓభాసజాతో అమ్బసణ్డా చ బ్రాహ్మణగామో’’తి సంవిగ్గా లోమహట్ఠజాతా అహేసుం.

    346. Atha kho sakko devānamindo devehi tāvatiṃsehi parivuto pañcasikhena gandhabbadevaputtena purakkhato seyyathāpi nāma balavā puriso samiñjitaṃ vā bāhaṃ pasāreyya pasāritaṃ vā bāhaṃ samiñjeyya; evameva devesu tāvatiṃsesu antarahito magadhesu pācīnato rājagahassa ambasaṇḍā nāma brāhmaṇagāmo, tassuttarato vediyake pabbate paccuṭṭhāsi. Tena kho pana samayena vediyako pabbato atiriva obhāsajāto hoti ambasaṇḍā ca brāhmaṇagāmo yathā taṃ devānaṃ devānubhāvena. Apissudaṃ parito gāmesu manussā evamāhaṃsu – ‘‘ādittassu nāmajja vediyako pabbato jhāyatisu 5 nāmajja vediyako pabbato jalatisu 6 nāmajja vediyako pabbato kiṃsu nāmajja vediyako pabbato atiriva obhāsajāto ambasaṇḍā ca brāhmaṇagāmo’’ti saṃviggā lomahaṭṭhajātā ahesuṃ.

    ౩౪౭. అథ ఖో సక్కో దేవానమిన్దో పఞ్చసిఖం గన్ధబ్బదేవపుత్తం ఆమన్తేసి – ‘‘దురుపసఙ్కమా ఖో, తాత పఞ్చసిఖ, తథాగతా మాదిసేన, ఝాయీ ఝానరతా, తదన్తరం 7 పటిసల్లీనా. యది పన త్వం, తాత పఞ్చసిఖ, భగవన్తం పఠమం పసాదేయ్యాసి, తయా, తాత, పఠమం పసాదితం పచ్ఛా మయం తం భగవన్తం దస్సనాయ ఉపసఙ్కమేయ్యామ అరహన్తం సమ్మాసమ్బుద్ధ’’న్తి. ‘‘ఏవం భద్దన్తవా’’తి ఖో పఞ్చసిఖో గన్ధబ్బదేవపుత్తో సక్కస్స దేవానమిన్దస్స పటిస్సుత్వా బేలువపణ్డువీణం ఆదాయ యేన ఇన్దసాలగుహా తేనుపసఙ్కమి; ఉపసఙ్కమిత్వా ‘‘ఏత్తావతా మే భగవా నేవ అతిదూరే భవిస్సతి నాచ్చాసన్నే, సద్దఞ్చ మే సోస్సతీ’’తి ఏకమన్తం అట్ఠాసి.

    347. Atha kho sakko devānamindo pañcasikhaṃ gandhabbadevaputtaṃ āmantesi – ‘‘durupasaṅkamā kho, tāta pañcasikha, tathāgatā mādisena, jhāyī jhānaratā, tadantaraṃ 8 paṭisallīnā. Yadi pana tvaṃ, tāta pañcasikha, bhagavantaṃ paṭhamaṃ pasādeyyāsi, tayā, tāta, paṭhamaṃ pasāditaṃ pacchā mayaṃ taṃ bhagavantaṃ dassanāya upasaṅkameyyāma arahantaṃ sammāsambuddha’’nti. ‘‘Evaṃ bhaddantavā’’ti kho pañcasikho gandhabbadevaputto sakkassa devānamindassa paṭissutvā beluvapaṇḍuvīṇaṃ ādāya yena indasālaguhā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā ‘‘ettāvatā me bhagavā neva atidūre bhavissati nāccāsanne, saddañca me sossatī’’ti ekamantaṃ aṭṭhāsi.

    పఞ్చసిఖగీతగాథా

    Pañcasikhagītagāthā

    ౩౪౮. ఏకమన్తం ఠితో ఖో పఞ్చసిఖో గన్ధబ్బదేవపుత్తో బేలువపణ్డువీణం 9 అస్సావేసి, ఇమా చ గాథా అభాసి బుద్ధూపసఞ్హితా ధమ్మూపసఞ్హితా సఙ్ఘూపసఞ్హితా అరహన్తూపసఞ్హితా కామూపసఞ్హితా –

    348. Ekamantaṃ ṭhito kho pañcasikho gandhabbadevaputto beluvapaṇḍuvīṇaṃ 10 assāvesi, imā ca gāthā abhāsi buddhūpasañhitā dhammūpasañhitā saṅghūpasañhitā arahantūpasañhitā kāmūpasañhitā –

    ‘‘వన్దే తే పితరం భద్దే, తిమ్బరుం సూరియవచ్ఛసే;

    ‘‘Vande te pitaraṃ bhadde, timbaruṃ sūriyavacchase;

    యేన జాతాసి కల్యాణీ, ఆనన్దజననీ మమ.

    Yena jātāsi kalyāṇī, ānandajananī mama.

    ‘‘వాతోవ సేదతం కన్తో, పానీయంవ పిపాసతో;

    ‘‘Vātova sedataṃ kanto, pānīyaṃva pipāsato;

    అఙ్గీరసి పియామేసి, ధమ్మో అరహతామివ.

    Aṅgīrasi piyāmesi, dhammo arahatāmiva.

    ‘‘ఆతురస్సేవ భేసజ్జం, భోజనంవ జిఘచ్ఛతో;

    ‘‘Āturasseva bhesajjaṃ, bhojanaṃva jighacchato;

    పరినిబ్బాపయ మం భద్దే, జలన్తమివ వారినా.

    Parinibbāpaya maṃ bhadde, jalantamiva vārinā.

    ‘‘సీతోదకం పోక్ఖరణిం, యుత్తం కిఞ్జక్ఖరేణునా;

    ‘‘Sītodakaṃ pokkharaṇiṃ, yuttaṃ kiñjakkhareṇunā;

    నాగో ఘమ్మాభితత్తోవ, ఓగాహే తే థనూదరం.

    Nāgo ghammābhitattova, ogāhe te thanūdaraṃ.

    ‘‘అచ్చఙ్కుసోవ నాగోవ, జితం మే తుత్తతోమరం;

    ‘‘Accaṅkusova nāgova, jitaṃ me tuttatomaraṃ;

    కారణం నప్పజానామి, సమ్మత్తో లక్ఖణూరుయా.

    Kāraṇaṃ nappajānāmi, sammatto lakkhaṇūruyā.

    ‘‘తయి గేధితచిత్తోస్మి, చిత్తం విపరిణామితం;

    ‘‘Tayi gedhitacittosmi, cittaṃ vipariṇāmitaṃ;

    పటిగన్తుం న సక్కోమి, వఙ్కఘస్తోవ అమ్బుజో.

    Paṭigantuṃ na sakkomi, vaṅkaghastova ambujo.

    ‘‘వామూరు సజ మం భద్దే, సజ మం మన్దలోచనే;

    ‘‘Vāmūru saja maṃ bhadde, saja maṃ mandalocane;

    పలిస్సజ మం కల్యాణి, ఏతం మే అభిపత్థితం.

    Palissaja maṃ kalyāṇi, etaṃ me abhipatthitaṃ.

    ‘‘అప్పకో వత మే సన్తో, కామో వేల్లితకేసియా;

    ‘‘Appako vata me santo, kāmo vellitakesiyā;

    అనేకభావో సముప్పాది, అరహన్తేవ దక్ఖిణా.

    Anekabhāvo samuppādi, arahanteva dakkhiṇā.

    ‘‘యం మే అత్థి కతం పుఞ్ఞం, అరహన్తేసు తాదిసు;

    ‘‘Yaṃ me atthi kataṃ puññaṃ, arahantesu tādisu;

    తం మే సబ్బఙ్గకల్యాణి, తయా సద్ధిం విపచ్చతం.

    Taṃ me sabbaṅgakalyāṇi, tayā saddhiṃ vipaccataṃ.

    ‘‘యం మే అత్థి కతం పుఞ్ఞం, అస్మిం పథవిమణ్డలే;

    ‘‘Yaṃ me atthi kataṃ puññaṃ, asmiṃ pathavimaṇḍale;

    తం మే సబ్బఙ్గకల్యాణి, తయా సద్ధిం విపచ్చతం.

    Taṃ me sabbaṅgakalyāṇi, tayā saddhiṃ vipaccataṃ.

    ‘‘సక్యపుత్తోవ ఝానేన, ఏకోది నిపకో సతో;

    ‘‘Sakyaputtova jhānena, ekodi nipako sato;

    అమతం ముని జిగీసానో 11, తమహం సూరియవచ్ఛసే.

    Amataṃ muni jigīsāno 12, tamahaṃ sūriyavacchase.

    ‘‘యథాపి ముని నన్దేయ్య, పత్వా సమ్బోధిముత్తమం;

    ‘‘Yathāpi muni nandeyya, patvā sambodhimuttamaṃ;

    ఏవం నన్దేయ్యం కల్యాణి, మిస్సీభావం గతో తయా.

    Evaṃ nandeyyaṃ kalyāṇi, missībhāvaṃ gato tayā.

    ‘‘సక్కో చే మే వరం దజ్జా, తావతింసానమిస్సరో;

    ‘‘Sakko ce me varaṃ dajjā, tāvatiṃsānamissaro;

    తాహం భద్దే వరేయ్యాహే, ఏవం కామో దళ్హో మమ.

    Tāhaṃ bhadde vareyyāhe, evaṃ kāmo daḷho mama.

    ‘‘సాలంవ న చిరం ఫుల్లం, పితరం తే సుమేధసే;

    ‘‘Sālaṃva na ciraṃ phullaṃ, pitaraṃ te sumedhase;

    వన్దమానో నమస్సామి, యస్సా సేతాదిసీ పజా’’తి.

    Vandamāno namassāmi, yassā setādisī pajā’’ti.

    ౩౪౯. ఏవం వుత్తే భగవా పఞ్చసిఖం గన్ధబ్బదేవపుత్తం ఏతదవోచ – ‘‘సంసన్దతి ఖో తే, పఞ్చసిఖ, తన్తిస్సరో గీతస్సరేన, గీతస్సరో చ తన్తిస్సరేన; న చ పన 13 తే పఞ్చసిఖ, తన్తిస్సరో గీతస్సరం అతివత్తతి, గీతస్సరో చ తన్తిస్సరం. కదా సంయూళ్హా పన తే, పఞ్చసిఖ, ఇమా గాథా బుద్ధూపసఞ్హితా ధమ్మూపసఞ్హితా సఙ్ఘూపసఞ్హితా అరహన్తూపసఞ్హితా కామూపసఞ్హితా’’తి? ‘‘ఏకమిదం, భన్తే, సమయం భగవా ఉరువేలాయం విహరతి నజ్జా నేరఞ్జరాయ తీరే అజపాలనిగ్రోధే పఠమాభిసమ్బుద్ధో . తేన ఖో పనాహం, భన్తే, సమయేన భద్దా నామ సూరియవచ్ఛసా తిమ్బరునో గన్ధబ్బరఞ్ఞో ధీతా, తమభికఙ్ఖామి. సా ఖో పన, భన్తే, భగినీ పరకామినీ హోతి; సిఖణ్డీ నామ మాతలిస్స సఙ్గాహకస్స పుత్తో, తమభికఙ్ఖతి. యతో ఖో అహం, భన్తే, తం భగినిం నాలత్థం కేనచి పరియాయేన. అథాహం బేలువపణ్డువీణం ఆదాయ యేన తిమ్బరునో గన్ధబ్బరఞ్ఞో నివేసనం తేనుపసఙ్కమిం; ఉపసఙ్కమిత్వా బేలువపణ్డువీణం అస్సావేసిం, ఇమా చ గాథా అభాసిం బుద్ధూపసఞ్హితా ధమ్మూపసఞ్హితా సఙ్ఘూపసఞ్హితా అరహన్తూపసఞ్హితా కామూపసఞ్హితా –

    349. Evaṃ vutte bhagavā pañcasikhaṃ gandhabbadevaputtaṃ etadavoca – ‘‘saṃsandati kho te, pañcasikha, tantissaro gītassarena, gītassaro ca tantissarena; na ca pana 14 te pañcasikha, tantissaro gītassaraṃ ativattati, gītassaro ca tantissaraṃ. Kadā saṃyūḷhā pana te, pañcasikha, imā gāthā buddhūpasañhitā dhammūpasañhitā saṅghūpasañhitā arahantūpasañhitā kāmūpasañhitā’’ti? ‘‘Ekamidaṃ, bhante, samayaṃ bhagavā uruvelāyaṃ viharati najjā nerañjarāya tīre ajapālanigrodhe paṭhamābhisambuddho . Tena kho panāhaṃ, bhante, samayena bhaddā nāma sūriyavacchasā timbaruno gandhabbarañño dhītā, tamabhikaṅkhāmi. Sā kho pana, bhante, bhaginī parakāminī hoti; sikhaṇḍī nāma mātalissa saṅgāhakassa putto, tamabhikaṅkhati. Yato kho ahaṃ, bhante, taṃ bhaginiṃ nālatthaṃ kenaci pariyāyena. Athāhaṃ beluvapaṇḍuvīṇaṃ ādāya yena timbaruno gandhabbarañño nivesanaṃ tenupasaṅkamiṃ; upasaṅkamitvā beluvapaṇḍuvīṇaṃ assāvesiṃ, imā ca gāthā abhāsiṃ buddhūpasañhitā dhammūpasañhitā saṅghūpasañhitā arahantūpasañhitā kāmūpasañhitā –

    ‘‘వన్దే తే పితరం భద్దే, తిమ్బరుం సూరియవచ్ఛసే;

    ‘‘Vande te pitaraṃ bhadde, timbaruṃ sūriyavacchase;

    యేన జాతాసి కల్యాణీ, ఆనన్దజననీ మమ. …పే॰…

    Yena jātāsi kalyāṇī, ānandajananī mama. …pe…

    సాలంవ న చిరం ఫుల్లం, పితరం తే సుమేధసే;

    Sālaṃva na ciraṃ phullaṃ, pitaraṃ te sumedhase;

    వన్దమానో నమస్సామి, యస్సా సేతాదిసీ పజా’’తి.

    Vandamāno namassāmi, yassā setādisī pajā’’ti.

    ‘‘ఏవం వుత్తే, భన్తే, భద్దా సూరియవచ్ఛసా మం ఏతదవోచ – ‘న ఖో మే, మారిస, సో భగవా సమ్ముఖా దిట్ఠో అపి చ సుతోయేవ మే సో భగవా దేవానం తావతింసానం సుధమ్మాయం సభాయం ఉపనచ్చన్తియా. యతో ఖో త్వం, మారిస, తం భగవన్తం కిత్తేసి, హోతు నో అజ్జ సమాగమో’తి. సోయేవ నో, భన్తే, తస్సా భగినియా సద్ధిం సమాగమో అహోసి. న చ దాని తతో పచ్ఛా’’తి.

    ‘‘Evaṃ vutte, bhante, bhaddā sūriyavacchasā maṃ etadavoca – ‘na kho me, mārisa, so bhagavā sammukhā diṭṭho api ca sutoyeva me so bhagavā devānaṃ tāvatiṃsānaṃ sudhammāyaṃ sabhāyaṃ upanaccantiyā. Yato kho tvaṃ, mārisa, taṃ bhagavantaṃ kittesi, hotu no ajja samāgamo’ti. Soyeva no, bhante, tassā bhaginiyā saddhiṃ samāgamo ahosi. Na ca dāni tato pacchā’’ti.

    సక్కూపసఙ్కమ

    Sakkūpasaṅkama

    ౩౫౦. అథ ఖో సక్కస్స దేవానమిన్దస్స ఏతదహోసి – ‘‘పటిసమ్మోదతి పఞ్చసిఖో గన్ధబ్బదేవపుత్తో భగవతా, భగవా చ పఞ్చసిఖేనా’’తి. అథ ఖో సక్కో దేవానమిన్దో పఞ్చసిఖం గన్ధబ్బదేవపుత్తం ఆమన్తేసి – ‘‘అభివాదేహి మే త్వం, తాత పఞ్చసిఖ, భగవన్తం – ‘సక్కో, భన్తే, దేవానమిన్దో సామచ్చో సపరిజనో భగవతో పాదే సిరసా వన్దతీ’తి’’. ‘‘ఏవం భద్దన్తవా’’తి ఖో పఞ్చసిఖో గన్ధబ్బదేవపుత్తో సక్కస్స దేవానమిన్దస్స పటిస్సుత్వా భగవన్తం అభివాదేతి – ‘‘సక్కో, భన్తే, దేవానమిన్దో సామచ్చో సపరిజనో భగవతో పాదే సిరసా వన్దతీ’’తి. ‘‘ఏవం సుఖీ హోతు, పఞ్చసిఖ, సక్కో దేవానమిన్దో సామచ్చో సపరిజనో; సుఖకామా హి దేవా మనుస్సా అసురా నాగా గన్ధబ్బా యే చఞ్ఞే సన్తి పుథుకాయా’’తి.

    350. Atha kho sakkassa devānamindassa etadahosi – ‘‘paṭisammodati pañcasikho gandhabbadevaputto bhagavatā, bhagavā ca pañcasikhenā’’ti. Atha kho sakko devānamindo pañcasikhaṃ gandhabbadevaputtaṃ āmantesi – ‘‘abhivādehi me tvaṃ, tāta pañcasikha, bhagavantaṃ – ‘sakko, bhante, devānamindo sāmacco saparijano bhagavato pāde sirasā vandatī’ti’’. ‘‘Evaṃ bhaddantavā’’ti kho pañcasikho gandhabbadevaputto sakkassa devānamindassa paṭissutvā bhagavantaṃ abhivādeti – ‘‘sakko, bhante, devānamindo sāmacco saparijano bhagavato pāde sirasā vandatī’’ti. ‘‘Evaṃ sukhī hotu, pañcasikha, sakko devānamindo sāmacco saparijano; sukhakāmā hi devā manussā asurā nāgā gandhabbā ye caññe santi puthukāyā’’ti.

    ౩౫౧. ఏవఞ్చ పన తథాగతా ఏవరూపే మహేసక్ఖే యక్ఖే అభివదన్తి. అభివదితో సక్కో దేవానమిన్దో భగవతో ఇన్దసాలగుహం పవిసిత్వా భగవన్తం అభివాదేత్వా ఏకమన్తం అట్ఠాసి. దేవాపి తావతింసా ఇన్దసాలగుహం పవిసిత్వా భగవన్తం అభివాదేత్వా ఏకమన్తం అట్ఠంసు. పఞ్చసిఖోపి గన్ధబ్బదేవపుత్తో ఇన్దసాలగుహం పవిసిత్వా భగవన్తం అభివాదేత్వా ఏకమన్తం అట్ఠాసి.

    351. Evañca pana tathāgatā evarūpe mahesakkhe yakkhe abhivadanti. Abhivadito sakko devānamindo bhagavato indasālaguhaṃ pavisitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhāsi. Devāpi tāvatiṃsā indasālaguhaṃ pavisitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhaṃsu. Pañcasikhopi gandhabbadevaputto indasālaguhaṃ pavisitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhāsi.

    తేన ఖో పన సమయేన ఇన్దసాలగుహా విసమా సన్తీ సమా సమపాది, సమ్బాధా సన్తీ ఉరున్దా 15 సమపాది, అన్ధకారో గుహాయం అన్తరధాయి, ఆలోకో ఉదపాది యథా తం దేవానం దేవానుభావేన.

    Tena kho pana samayena indasālaguhā visamā santī samā samapādi, sambādhā santī urundā 16 samapādi, andhakāro guhāyaṃ antaradhāyi, āloko udapādi yathā taṃ devānaṃ devānubhāvena.

    ౩౫౨. అథ ఖో భగవా సక్కం దేవానమిన్దం ఏతదవోచ – ‘‘అచ్ఛరియమిదం ఆయస్మతో కోసియస్స, అబ్భుతమిదం ఆయస్మతో కోసియస్స తావ బహుకిచ్చస్స బహుకరణీయస్స యదిదం ఇధాగమన’’న్తి. ‘‘చిరపటికాహం, భన్తే, భగవన్తం దస్సనాయ ఉపసఙ్కమితుకామో; అపి చ దేవానం తావతింసానం కేహిచి కేహిచి 17 కిచ్చకరణీయేహి బ్యావటో; ఏవాహం నాసక్ఖిం భగవన్తం దస్సనాయ ఉపసఙ్కమితుం. ఏకమిదం, భన్తే, సమయం భగవా సావత్థియం విహరతి సలళాగారకే. అథ ఖ్వాహం, భన్తే, సావత్థిం అగమాసిం భగవన్తం దస్సనాయ. తేన ఖో పన, భన్తే, సమయేన భగవా అఞ్ఞతరేన సమాధినా నిసిన్నో హోతి, భూజతి 18 చ నామ వేస్సవణస్స మహారాజస్స పరిచారికా భగవన్తం పచ్చుపట్ఠితా హోతి, పఞ్జలికా నమస్సమానా తిట్ఠతి. అథ ఖ్వాహం, భన్తే, భూజతిం ఏతదవోచం – ‘అభివాదేహి మే త్వం, భగిని, భగవన్తం – ‘‘సక్కో, భన్తే, దేవానమిన్దో సామచ్చో సపరిజనో భగవతో పాదే సిరసా వన్దతీ’’తి. ఏవం వుత్తే, భన్తే, సా భూజతి మం ఏతదవోచ – ‘అకాలో ఖో, మారిస, భగవన్తం దస్సనాయ; పటిసల్లీనో భగవా’తి. ‘తేన హీ, భగిని, యదా భగవా తమ్హా సమాధిమ్హా వుట్ఠితో హోతి, అథ మమ వచనేన భగవన్తం అభివాదేహి – ‘‘సక్కో, భన్తే, దేవానమిన్దో సామచ్చో సపరిజనో భగవతో పాదే సిరసా వన్దతీ’’తి. కచ్చి మే సా, భన్తే, భగినీ భగవన్తం అభివాదేసి? సరతి భగవా తస్సా భగినియా వచన’’న్తి? ‘‘అభివాదేసి మం సా, దేవానమిన్ద, భగినీ, సరామహం తస్సా భగినియా వచనం. అపి చాహం ఆయస్మతో నేమిసద్దేన 19 తమ్హా సమాధిమ్హా వుట్ఠితో’’తి. ‘‘యే తే, భన్తే, దేవా అమ్హేహి పఠమతరం తావతింసకాయం ఉపపన్నా, తేసం మే సమ్ముఖా సుతం సమ్ముఖా పటిగ్గహితం – ‘యదా తథాగతా లోకే ఉప్పజ్జన్తి అరహన్తో సమ్మాసమ్బుద్ధా, దిబ్బా కాయా పరిపూరేన్తి, హాయన్తి అసురకాయా’తి. తం మే ఇదం, భన్తే, సక్ఖిదిట్ఠం యతో తథాగతో లోకే ఉప్పన్నో అరహం సమ్మాసమ్బుద్ధో, దిబ్బా కాయా పరిపూరేన్తి, హాయన్తి అసురకాయాతి.

    352. Atha kho bhagavā sakkaṃ devānamindaṃ etadavoca – ‘‘acchariyamidaṃ āyasmato kosiyassa, abbhutamidaṃ āyasmato kosiyassa tāva bahukiccassa bahukaraṇīyassa yadidaṃ idhāgamana’’nti. ‘‘Cirapaṭikāhaṃ, bhante, bhagavantaṃ dassanāya upasaṅkamitukāmo; api ca devānaṃ tāvatiṃsānaṃ kehici kehici 20 kiccakaraṇīyehi byāvaṭo; evāhaṃ nāsakkhiṃ bhagavantaṃ dassanāya upasaṅkamituṃ. Ekamidaṃ, bhante, samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati salaḷāgārake. Atha khvāhaṃ, bhante, sāvatthiṃ agamāsiṃ bhagavantaṃ dassanāya. Tena kho pana, bhante, samayena bhagavā aññatarena samādhinā nisinno hoti, bhūjati 21 ca nāma vessavaṇassa mahārājassa paricārikā bhagavantaṃ paccupaṭṭhitā hoti, pañjalikā namassamānā tiṭṭhati. Atha khvāhaṃ, bhante, bhūjatiṃ etadavocaṃ – ‘abhivādehi me tvaṃ, bhagini, bhagavantaṃ – ‘‘sakko, bhante, devānamindo sāmacco saparijano bhagavato pāde sirasā vandatī’’ti. Evaṃ vutte, bhante, sā bhūjati maṃ etadavoca – ‘akālo kho, mārisa, bhagavantaṃ dassanāya; paṭisallīno bhagavā’ti. ‘Tena hī, bhagini, yadā bhagavā tamhā samādhimhā vuṭṭhito hoti, atha mama vacanena bhagavantaṃ abhivādehi – ‘‘sakko, bhante, devānamindo sāmacco saparijano bhagavato pāde sirasā vandatī’’ti. Kacci me sā, bhante, bhaginī bhagavantaṃ abhivādesi? Sarati bhagavā tassā bhaginiyā vacana’’nti? ‘‘Abhivādesi maṃ sā, devānaminda, bhaginī, sarāmahaṃ tassā bhaginiyā vacanaṃ. Api cāhaṃ āyasmato nemisaddena 22 tamhā samādhimhā vuṭṭhito’’ti. ‘‘Ye te, bhante, devā amhehi paṭhamataraṃ tāvatiṃsakāyaṃ upapannā, tesaṃ me sammukhā sutaṃ sammukhā paṭiggahitaṃ – ‘yadā tathāgatā loke uppajjanti arahanto sammāsambuddhā, dibbā kāyā paripūrenti, hāyanti asurakāyā’ti. Taṃ me idaṃ, bhante, sakkhidiṭṭhaṃ yato tathāgato loke uppanno arahaṃ sammāsambuddho, dibbā kāyā paripūrenti, hāyanti asurakāyāti.

    గోపకవత్థు

    Gopakavatthu

    ౩౫౩. ‘‘ఇధేవ, భన్తే, కపిలవత్థుస్మిం గోపికా నామ సక్యధీతా అహోసి బుద్ధే పసన్నా ధమ్మే పసన్నా సఙ్ఘే పసన్నా సీలేసు పరిపూరకారినీ. సా ఇత్థిత్తం 23 విరాజేత్వా పురిసత్తం 24 భావేత్వా కాయస్స భేదా పరం మరణా సుగతిం సగ్గం లోకం ఉపపన్నా. దేవానం తావతింసానం సహబ్యతం అమ్హాకం పుత్తత్తం అజ్ఝుపగతా. తత్రపి నం ఏవం జానన్తి – ‘గోపకో దేవపుత్తో, గోపకో దేవపుత్తో’తి. అఞ్ఞేపి, భన్తే, తయో భిక్ఖూ భగవతి బ్రహ్మచరియం చరిత్వా హీనం గన్ధబ్బకాయం ఉపపన్నా. తే పఞ్చహి కామగుణేహి సమప్పితా సమఙ్గీభూతా పరిచారయమానా అమ్హాకం ఉపట్ఠానం ఆగచ్ఛన్తి అమ్హాకం పారిచరియం. తే అమ్హాకం ఉపట్ఠానం ఆగతే అమ్హాకం పారిచరియం గోపకో దేవపుత్తో పటిచోదేసి – ‘కుతోముఖా నామ తుమ్హే , మారిసా, తస్స భగవతో ధమ్మం అస్సుత్థ 25 – అహఞ్హి నామ ఇత్థికా సమానా బుద్ధే పసన్నా ధమ్మే పసన్నా సఙ్ఘే పసన్నా సీలేసు పరిపూరకారినీ ఇత్థిత్తం విరాజేత్వా పురిసత్తం భావేత్వా కాయస్స భేదా పరం మరణా సుగతిం సగ్గం లోకం ఉపపన్నా, దేవానం తావతింసానం సహబ్యతం సక్కస్స దేవానమిన్దస్స పుత్తత్తం అజ్ఝుపగతా. ఇధాపి మం ఏవం జానన్తి ‘‘గోపకో దేవపుత్తో గోపకో దేవపుత్తో’తి. తుమ్హే పన, మారిసా, భగవతి బ్రహ్మచరియం చరిత్వా హీనం గన్ధబ్బకాయం ఉపపన్నా. దుద్దిట్ఠరూపం వత, భో, అద్దసామ, యే మయం అద్దసామ సహధమ్మికే హీనం గన్ధబ్బకాయం ఉపపన్నే’తి. తేసం, భన్తే, గోపకేన దేవపుత్తేన పటిచోదితానం ద్వే దేవా దిట్ఠేవ ధమ్మే సతిం పటిలభింసు కాయం బ్రహ్మపురోహితం, ఏకో పన దేవో కామే అజ్ఝావసి.

    353. ‘‘Idheva, bhante, kapilavatthusmiṃ gopikā nāma sakyadhītā ahosi buddhe pasannā dhamme pasannā saṅghe pasannā sīlesu paripūrakārinī. Sā itthittaṃ 26 virājetvā purisattaṃ 27 bhāvetvā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapannā. Devānaṃ tāvatiṃsānaṃ sahabyataṃ amhākaṃ puttattaṃ ajjhupagatā. Tatrapi naṃ evaṃ jānanti – ‘gopako devaputto, gopako devaputto’ti. Aññepi, bhante, tayo bhikkhū bhagavati brahmacariyaṃ caritvā hīnaṃ gandhabbakāyaṃ upapannā. Te pañcahi kāmaguṇehi samappitā samaṅgībhūtā paricārayamānā amhākaṃ upaṭṭhānaṃ āgacchanti amhākaṃ pāricariyaṃ. Te amhākaṃ upaṭṭhānaṃ āgate amhākaṃ pāricariyaṃ gopako devaputto paṭicodesi – ‘kutomukhā nāma tumhe , mārisā, tassa bhagavato dhammaṃ assuttha 28 – ahañhi nāma itthikā samānā buddhe pasannā dhamme pasannā saṅghe pasannā sīlesu paripūrakārinī itthittaṃ virājetvā purisattaṃ bhāvetvā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapannā, devānaṃ tāvatiṃsānaṃ sahabyataṃ sakkassa devānamindassa puttattaṃ ajjhupagatā. Idhāpi maṃ evaṃ jānanti ‘‘gopako devaputto gopako devaputto’ti. Tumhe pana, mārisā, bhagavati brahmacariyaṃ caritvā hīnaṃ gandhabbakāyaṃ upapannā. Duddiṭṭharūpaṃ vata, bho, addasāma, ye mayaṃ addasāma sahadhammike hīnaṃ gandhabbakāyaṃ upapanne’ti. Tesaṃ, bhante, gopakena devaputtena paṭicoditānaṃ dve devā diṭṭheva dhamme satiṃ paṭilabhiṃsu kāyaṃ brahmapurohitaṃ, eko pana devo kāme ajjhāvasi.

    ౩౫౪.‘‘‘ఉపాసికా చక్ఖుమతో అహోసిం,

    354.‘‘‘Upāsikā cakkhumato ahosiṃ,

    నామమ్పి మయ్హం అహు ‘గోపికా’తి;

    Nāmampi mayhaṃ ahu ‘gopikā’ti;

    బుద్ధే చ ధమ్మే చ అభిప్పసన్నా,

    Buddhe ca dhamme ca abhippasannā,

    సఙ్ఘఞ్చుపట్ఠాసిం పసన్నచిత్తా.

    Saṅghañcupaṭṭhāsiṃ pasannacittā.

    ‘‘‘తస్సేవ బుద్ధస్స సుధమ్మతాయ,

    ‘‘‘Tasseva buddhassa sudhammatāya,

    సక్కస్స పుత్తోమ్హి మహానుభావో;

    Sakkassa puttomhi mahānubhāvo;

    మహాజుతీకో తిదివూపపన్నో,

    Mahājutīko tidivūpapanno,

    జానన్తి మం ఇధాపి ‘గోపకో’తి.

    Jānanti maṃ idhāpi ‘gopako’ti.

    ‘‘‘అథద్దసం భిక్ఖవో దిట్ఠపుబ్బే,

    ‘‘‘Athaddasaṃ bhikkhavo diṭṭhapubbe,

    గన్ధబ్బకాయూపగతే వసీనే;

    Gandhabbakāyūpagate vasīne;

    ఇమేహి తే గోతమసావకాసే,

    Imehi te gotamasāvakāse,

    యే చ మయం పుబ్బే మనుస్సభూతా.

    Ye ca mayaṃ pubbe manussabhūtā.

    ‘‘‘అన్నేన పానేన ఉపట్ఠహిమ్హా,

    ‘‘‘Annena pānena upaṭṭhahimhā,

    పాదూపసఙ్గయ్హ సకే నివేసనే;

    Pādūpasaṅgayha sake nivesane;

    కుతోముఖా నామ ఇమే భవన్తో,

    Kutomukhā nāma ime bhavanto,

    బుద్ధస్స ధమ్మాని పటిగ్గహేసుం 29.

    Buddhassa dhammāni paṭiggahesuṃ 30.

    ‘‘‘పచ్చత్తం వేదితబ్బో హి ధమ్మో,

    ‘‘‘Paccattaṃ veditabbo hi dhammo,

    సుదేసితో చక్ఖుమతానుబుద్ధో;

    Sudesito cakkhumatānubuddho;

    అహఞ్హి తుమ్హేవ ఉపాసమానో,

    Ahañhi tumheva upāsamāno,

    సుత్వాన అరియాన సుభాసితాని.

    Sutvāna ariyāna subhāsitāni.

    ‘‘‘సక్కస్స పుత్తోమ్హి మహానుభావో,

    ‘‘‘Sakkassa puttomhi mahānubhāvo,

    మహాజుతీకో తిదివూపపన్నో;

    Mahājutīko tidivūpapanno;

    తుమ్హే పన సేట్ఠముపాసమానా,

    Tumhe pana seṭṭhamupāsamānā,

    అనుత్తరం బ్రహ్మచరియం చరిత్వా.

    Anuttaraṃ brahmacariyaṃ caritvā.

    ‘‘‘హీనం కాయం ఉపపన్నా భవన్తో,

    ‘‘‘Hīnaṃ kāyaṃ upapannā bhavanto,

    అనానులోమా భవతూపపత్తి;

    Anānulomā bhavatūpapatti;

    దుద్దిట్ఠరూపం వత అద్దసామ,

    Duddiṭṭharūpaṃ vata addasāma,

    సహధమ్మికే హీనకాయూపపన్నే.

    Sahadhammike hīnakāyūpapanne.

    ‘‘‘గన్ధబ్బకాయూపగతా భవన్తో,

    ‘‘‘Gandhabbakāyūpagatā bhavanto,

    దేవానమాగచ్ఛథ పారిచరియం;

    Devānamāgacchatha pāricariyaṃ;

    అగారే వసతో మయ్హం,

    Agāre vasato mayhaṃ,

    ఇమం పస్స విసేసతం.

    Imaṃ passa visesataṃ.

    ‘‘‘ఇత్థీ హుత్వా స్వజ్జ పుమోమ్హి దేవో,

    ‘‘‘Itthī hutvā svajja pumomhi devo,

    దిబ్బేహి కామేహి సమఙ్గిభూతో’;

    Dibbehi kāmehi samaṅgibhūto’;

    తే చోదితా గోతమసావకేన,

    Te coditā gotamasāvakena,

    సంవేగమాపాదు సమేచ్చ గోపకం.

    Saṃvegamāpādu samecca gopakaṃ.

    ‘‘‘హన్ద వియాయామ 31 బ్యాయామ 32,

    ‘‘‘Handa viyāyāma 33 byāyāma 34,

    మా నో మయం పరపేస్సా అహుమ్హా’;

    Mā no mayaṃ parapessā ahumhā’;

    తేసం దువే వీరియమారభింసు,

    Tesaṃ duve vīriyamārabhiṃsu,

    అనుస్సరం గోతమసాసనాని.

    Anussaraṃ gotamasāsanāni.

    ‘‘ఇధేవ చిత్తాని విరాజయిత్వా,

    ‘‘Idheva cittāni virājayitvā,

    కామేసు ఆదీనవమద్దసంసు;

    Kāmesu ādīnavamaddasaṃsu;

    తే కామసంయోజనబన్ధనాని,

    Te kāmasaṃyojanabandhanāni,

    పాపిమయోగాని దురచ్చయాని.

    Pāpimayogāni duraccayāni.

    ‘‘నాగోవ సన్నాని గుణాని 35 ఛేత్వా,

    ‘‘Nāgova sannāni guṇāni 36 chetvā,

    దేవే తావతింసే అతిక్కమింసు;

    Deve tāvatiṃse atikkamiṃsu;

    సఇన్దా దేవా సపజాపతికా,

    Saindā devā sapajāpatikā,

    సబ్బే సుధమ్మాయ సభాయుపవిట్ఠా.

    Sabbe sudhammāya sabhāyupaviṭṭhā.

    ‘‘తేసం నిసిన్నానం అభిక్కమింసు,

    ‘‘Tesaṃ nisinnānaṃ abhikkamiṃsu,

    వీరా విరాగా విరజం కరోన్తా;

    Vīrā virāgā virajaṃ karontā;

    తే దిస్వా సంవేగమకాసి వాసవో,

    Te disvā saṃvegamakāsi vāsavo,

    దేవాభిభూ దేవగణస్స మజ్ఝే.

    Devābhibhū devagaṇassa majjhe.

    ‘‘‘ఇమేహి తే హీనకాయూపపన్నా,

    ‘‘‘Imehi te hīnakāyūpapannā,

    దేవే తావతింసే అభిక్కమన్తి’;

    Deve tāvatiṃse abhikkamanti’;

    సంవేగజాతస్స వచో నిసమ్మ,

    Saṃvegajātassa vaco nisamma,

    సో గోపకో వాసవమజ్ఝభాసి.

    So gopako vāsavamajjhabhāsi.

    ‘‘‘బుద్ధో జనిన్దత్థి మనుస్సలోకే,

    ‘‘‘Buddho janindatthi manussaloke,

    కామాభిభూ సక్యమునీతి ఞాయతి;

    Kāmābhibhū sakyamunīti ñāyati;

    తస్సేవ తే పుత్తా సతియా విహీనా,

    Tasseva te puttā satiyā vihīnā,

    చోదితా మయా తే సతిమజ్ఝలత్థుం.

    Coditā mayā te satimajjhalatthuṃ.

    ‘‘‘తిణ్ణం తేసం ఆవసినేత్థ 37 ఏకో,

    ‘‘‘Tiṇṇaṃ tesaṃ āvasinettha 38 eko,

    గన్ధబ్బకాయూపగతో వసీనో;

    Gandhabbakāyūpagato vasīno;

    ద్వే చ సమ్బోధిపథానుసారినో,

    Dve ca sambodhipathānusārino,

    దేవేపి హీళేన్తి సమాహితత్తా.

    Devepi hīḷenti samāhitattā.

    ‘‘‘ఏతాదిసీ ధమ్మప్పకాసనేత్థ,

    ‘‘‘Etādisī dhammappakāsanettha,

    న తత్థ కింకఙ్ఖతి కోచి సావకో;

    Na tattha kiṃkaṅkhati koci sāvako;

    నితిణ్ణఓఘం విచికిచ్ఛఛిన్నం,

    Nitiṇṇaoghaṃ vicikicchachinnaṃ,

    బుద్ధం నమస్సామ జినం జనిన్దం’.

    Buddhaṃ namassāma jinaṃ janindaṃ’.

    ‘‘యం తే ధమ్మం ఇధఞ్ఞాయ,

    ‘‘Yaṃ te dhammaṃ idhaññāya,

    విసేసం అజ్ఝగంసు 39 తే;

    Visesaṃ ajjhagaṃsu 40 te;

    కాయం బ్రహ్మపురోహితం,

    Kāyaṃ brahmapurohitaṃ,

    దువే తేసం విసేసగూ.

    Duve tesaṃ visesagū.

    ‘‘తస్స ధమ్మస్స పత్తియా,

    ‘‘Tassa dhammassa pattiyā,

    ఆగతమ్హాసి మారిస;

    Āgatamhāsi mārisa;

    కతావకాసా భగవతా,

    Katāvakāsā bhagavatā,

    పఞ్హం పుచ్ఛేము మారిసా’’తి.

    Pañhaṃ pucchemu mārisā’’ti.

    ౩౫౫. అథ ఖో భగవతో ఏతదహోసి – ‘‘దీఘరత్తం విసుద్ధో ఖో అయం యక్ఖో 41, యం కిఞ్చి మం పఞ్హం పుచ్ఛిస్సతి, సబ్బం తం అత్థసఞ్హితంయేవ పుచ్ఛిస్సతి, నో అనత్థసఞ్హితం. యఞ్చస్సాహం పుట్ఠో బ్యాకరిస్సామి, తం ఖిప్పమేవ ఆజానిస్సతీ’’తి.

    355. Atha kho bhagavato etadahosi – ‘‘dīgharattaṃ visuddho kho ayaṃ yakkho 42, yaṃ kiñci maṃ pañhaṃ pucchissati, sabbaṃ taṃ atthasañhitaṃyeva pucchissati, no anatthasañhitaṃ. Yañcassāhaṃ puṭṭho byākarissāmi, taṃ khippameva ājānissatī’’ti.

    ౩౫౬. అథ ఖో భగవా సక్కం దేవానమిన్దం గాథాయ అజ్ఝభాసి –

    356. Atha kho bhagavā sakkaṃ devānamindaṃ gāthāya ajjhabhāsi –

    ‘‘పుచ్ఛ వాసవ మం పఞ్హం, యం కిఞ్చి మనసిచ్ఛసి;

    ‘‘Puccha vāsava maṃ pañhaṃ, yaṃ kiñci manasicchasi;

    తస్స తస్సేవ పఞ్హస్స, అహం అన్తం కరోమి తే’’తి.

    Tassa tasseva pañhassa, ahaṃ antaṃ karomi te’’ti.

    పఠమభాణవారో నిట్ఠితో.

    Paṭhamabhāṇavāro niṭṭhito.

    ౩౫౭. కతావకాసో సక్కో దేవానమిన్దో భగవతా ఇమం భగవన్తం 43 పఠమం పఞ్హం అపుచ్ఛి –

    357. Katāvakāso sakko devānamindo bhagavatā imaṃ bhagavantaṃ 44 paṭhamaṃ pañhaṃ apucchi –

    ‘‘కిం సంయోజనా ను ఖో, మారిస, దేవా మనుస్సా అసురా నాగా గన్ధబ్బా యే చఞ్ఞే సన్తి పుథుకాయా, తే – ‘అవేరా అదణ్డా అసపత్తా అబ్యాపజ్జా విహరేము అవేరినో’తి ఇతి చ నేసం హోతి, అథ చ పన సవేరా సదణ్డా ససపత్తా సబ్యాపజ్జా విహరన్తి సవేరినో’’తి? ఇత్థం సక్కో దేవానమిన్దో భగవన్తం పఞ్హం 45 అపుచ్ఛి. తస్స భగవా పఞ్హం పుట్ఠో బ్యాకాసి –

    ‘‘Kiṃ saṃyojanā nu kho, mārisa, devā manussā asurā nāgā gandhabbā ye caññe santi puthukāyā, te – ‘averā adaṇḍā asapattā abyāpajjā viharemu averino’ti iti ca nesaṃ hoti, atha ca pana saverā sadaṇḍā sasapattā sabyāpajjā viharanti saverino’’ti? Itthaṃ sakko devānamindo bhagavantaṃ pañhaṃ 46 apucchi. Tassa bhagavā pañhaṃ puṭṭho byākāsi –

    ‘‘ఇస్సామచ్ఛరియసంయోజనా ఖో, దేవానమిన్ద, దేవా మనుస్సా అసురా నాగా గన్ధబ్బా యే చఞ్ఞే సన్తి పుథుకాయా, తే – ‘అవేరా అదణ్డా అసపత్తా అబ్యాపజ్జా విహరేము అవేరినో’తి ఇతి చ నేసం హోతి, అథ చ పన సవేరా సదణ్డా ససపత్తా సబ్యాపజ్జా విహరన్తి సవేరినో’’తి. ఇత్థం భగవా సక్కస్స దేవానమిన్దస్స పఞ్హం పుట్ఠో బ్యాకాసి. అత్తమనో సక్కో దేవానమిన్దో భగవతో భాసితం అభినన్ది అనుమోది – ‘‘ఏవమేతం, భగవా, ఏవమేతం, సుగత. తిణ్ణా మేత్థ కఙ్ఖా విగతా కథంకథా భగవతో పఞ్హవేయ్యాకరణం సుత్వా’’తి.

    ‘‘Issāmacchariyasaṃyojanā kho, devānaminda, devā manussā asurā nāgā gandhabbā ye caññe santi puthukāyā, te – ‘averā adaṇḍā asapattā abyāpajjā viharemu averino’ti iti ca nesaṃ hoti, atha ca pana saverā sadaṇḍā sasapattā sabyāpajjā viharanti saverino’’ti. Itthaṃ bhagavā sakkassa devānamindassa pañhaṃ puṭṭho byākāsi. Attamano sakko devānamindo bhagavato bhāsitaṃ abhinandi anumodi – ‘‘evametaṃ, bhagavā, evametaṃ, sugata. Tiṇṇā mettha kaṅkhā vigatā kathaṃkathā bhagavato pañhaveyyākaraṇaṃ sutvā’’ti.

    ౩౫౮. ఇతిహ సక్కో దేవానమిన్దో భగవతో భాసితం అభినన్దిత్వా అనుమోదిత్వా భగవన్తం ఉత్తరిం 47 పఞ్హం అపుచ్ఛి –

    358. Itiha sakko devānamindo bhagavato bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā bhagavantaṃ uttariṃ 48 pañhaṃ apucchi –

    ‘‘ఇస్సామచ్ఛరియం పన, మారిస, కింనిదానం కింసముదయం కింజాతికం కింపభవం; కిస్మిం సతి ఇస్సామచ్ఛరియం హోతి; కిస్మిం అసతి ఇస్సామచ్ఛరియం న హోతీ’’తి? ‘‘ఇస్సామచ్ఛరియం ఖో, దేవానమిన్ద, పియాప్పియనిదానం పియాప్పియసముదయం పియాప్పియజాతికం పియాప్పియపభవం; పియాప్పియే సతి ఇస్సామచ్ఛరియం హోతి, పియాప్పియే అసతి ఇస్సామచ్ఛరియం న హోతీ’’తి.

    ‘‘Issāmacchariyaṃ pana, mārisa, kiṃnidānaṃ kiṃsamudayaṃ kiṃjātikaṃ kiṃpabhavaṃ; kismiṃ sati issāmacchariyaṃ hoti; kismiṃ asati issāmacchariyaṃ na hotī’’ti? ‘‘Issāmacchariyaṃ kho, devānaminda, piyāppiyanidānaṃ piyāppiyasamudayaṃ piyāppiyajātikaṃ piyāppiyapabhavaṃ; piyāppiye sati issāmacchariyaṃ hoti, piyāppiye asati issāmacchariyaṃ na hotī’’ti.

    ‘‘పియాప్పియం ఖో పన, మారిస, కింనిదానం కింసముదయం కింజాతికం కింపభవం; కిస్మిం సతి పియాప్పియం హోతి; కిస్మిం అసతి పియాప్పియం న హోతీ’’తి? ‘‘పియాప్పియం ఖో, దేవానమిన్ద, ఛన్దనిదానం ఛన్దసముదయం ఛన్దజాతికం ఛన్దపభవం; ఛన్దే సతి పియాప్పియం హోతి; ఛన్దే అసతి పియాప్పియం న హోతీ’’తి.

    ‘‘Piyāppiyaṃ kho pana, mārisa, kiṃnidānaṃ kiṃsamudayaṃ kiṃjātikaṃ kiṃpabhavaṃ; kismiṃ sati piyāppiyaṃ hoti; kismiṃ asati piyāppiyaṃ na hotī’’ti? ‘‘Piyāppiyaṃ kho, devānaminda, chandanidānaṃ chandasamudayaṃ chandajātikaṃ chandapabhavaṃ; chande sati piyāppiyaṃ hoti; chande asati piyāppiyaṃ na hotī’’ti.

    ‘‘ఛన్దో ఖో పన, మారిస, కింనిదానో కింసముదయో కింజాతికో కింపభవో; కిస్మిం సతి ఛన్దో హోతి; కిస్మిం అసతి ఛన్దో న హోతీ’’తి? ‘‘ఛన్దో ఖో, దేవానమిన్ద, వితక్కనిదానో వితక్కసముదయో వితక్కజాతికో వితక్కపభవో; వితక్కే సతి ఛన్దో హోతి; వితక్కే అసతి ఛన్దో న హోతీ’’తి.

    ‘‘Chando kho pana, mārisa, kiṃnidāno kiṃsamudayo kiṃjātiko kiṃpabhavo; kismiṃ sati chando hoti; kismiṃ asati chando na hotī’’ti? ‘‘Chando kho, devānaminda, vitakkanidāno vitakkasamudayo vitakkajātiko vitakkapabhavo; vitakke sati chando hoti; vitakke asati chando na hotī’’ti.

    ‘‘వితక్కో ఖో పన, మారిస, కింనిదానో కింసముదయో కింజాతికో కింపభవో; కిస్మిం సతి వితక్కో హోతి; కిస్మిం అసతి వితక్కో న హోతీ’’తి? ‘‘వితక్కో ఖో, దేవానమిన్ద, పపఞ్చసఞ్ఞాసఙ్ఖానిదానో పపఞ్చసఞ్ఞాసఙ్ఖాసముదయో పపఞ్చసఞ్ఞాసఙ్ఖాజాతికో పపఞ్చసఞ్ఞాసఙ్ఖాపభవో; పపఞ్చసఞ్ఞాసఙ్ఖాయ సతి వితక్కో హోతి; పపఞ్చసఞ్ఞాసఙ్ఖాయ అసతి వితక్కో న హోతీ’’తి.

    ‘‘Vitakko kho pana, mārisa, kiṃnidāno kiṃsamudayo kiṃjātiko kiṃpabhavo; kismiṃ sati vitakko hoti; kismiṃ asati vitakko na hotī’’ti? ‘‘Vitakko kho, devānaminda, papañcasaññāsaṅkhānidāno papañcasaññāsaṅkhāsamudayo papañcasaññāsaṅkhājātiko papañcasaññāsaṅkhāpabhavo; papañcasaññāsaṅkhāya sati vitakko hoti; papañcasaññāsaṅkhāya asati vitakko na hotī’’ti.

    ‘‘కథం పటిపన్నో పన, మారిస, భిక్ఖు పపఞ్చసఞ్ఞాసఙ్ఖానిరోధసారుప్పగామినిం పటిపదం పటిపన్నో హోతీ’’తి?

    ‘‘Kathaṃ paṭipanno pana, mārisa, bhikkhu papañcasaññāsaṅkhānirodhasāruppagāminiṃ paṭipadaṃ paṭipanno hotī’’ti?

    వేదనాకమ్మట్ఠానం

    Vedanākammaṭṭhānaṃ

    ౩౫౯. ‘‘సోమనస్సంపాహం 49, దేవానమిన్ద, దువిధేన వదామి – సేవితబ్బమ్పి, అసేవితబ్బమ్పి. దోమనస్సంపాహం, దేవానమిన్ద, దువిధేన వదామి – సేవితబ్బమ్పి, అసేవితబ్బమ్పి. ఉపేక్ఖంపాహం, దేవానమిన్ద, దువిధేన వదామి – సేవితబ్బమ్పి, అసేవితబ్బమ్పి.

    359. ‘‘Somanassaṃpāhaṃ 50, devānaminda, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampi. Domanassaṃpāhaṃ, devānaminda, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampi. Upekkhaṃpāhaṃ, devānaminda, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampi.

    ౩౬౦. ‘‘సోమనస్సంపాహం, దేవానమిన్ద, దువిధేన వదామి సేవితబ్బమ్పి, అసేవితబ్బమ్పీతి ఇతి ఖో పనేతం వుత్తం, కిఞ్చేతం పటిచ్చ వుత్తం? తత్థ యం జఞ్ఞా సోమనస్సం ‘ఇమం ఖో మే సోమనస్సం సేవతో అకుసలా ధమ్మా అభివడ్ఢన్తి, కుసలా ధమ్మా పరిహాయన్తీ’తి, ఏవరూపం సోమనస్సం న సేవితబ్బం. తత్థ యం జఞ్ఞా సోమనస్సం ‘ఇమం ఖో మే సోమనస్సం సేవతో అకుసలా ధమ్మా పరిహాయన్తి, కుసలా ధమ్మా అభివడ్ఢన్తీ’తి, ఏవరూపం సోమనస్సం సేవితబ్బం. తత్థ యం చే సవితక్కం సవిచారం, యం చే అవితక్కం అవిచారం, యే అవితక్కే అవిచారే, తే 51 పణీతతరే. సోమనస్సంపాహం, దేవానమిన్ద, దువిధేన వదామి సేవితబ్బమ్పి, అసేవితబ్బమ్పీతి. ఇతి యం తం వుత్తం, ఇదమేతం పటిచ్చ వుత్తం.

    360. ‘‘Somanassaṃpāhaṃ, devānaminda, duvidhena vadāmi sevitabbampi, asevitabbampīti iti kho panetaṃ vuttaṃ, kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ? Tattha yaṃ jaññā somanassaṃ ‘imaṃ kho me somanassaṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā parihāyantī’ti, evarūpaṃ somanassaṃ na sevitabbaṃ. Tattha yaṃ jaññā somanassaṃ ‘imaṃ kho me somanassaṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhantī’ti, evarūpaṃ somanassaṃ sevitabbaṃ. Tattha yaṃ ce savitakkaṃ savicāraṃ, yaṃ ce avitakkaṃ avicāraṃ, ye avitakke avicāre, te 52 paṇītatare. Somanassaṃpāhaṃ, devānaminda, duvidhena vadāmi sevitabbampi, asevitabbampīti. Iti yaṃ taṃ vuttaṃ, idametaṃ paṭicca vuttaṃ.

    ౩౬౧. ‘‘దోమనస్సంపాహం, దేవానమిన్ద, దువిధేన వదామి సేవితబ్బమ్పి , అసేవితబ్బమ్పీతి. ఇతి ఖో పనేతం వుత్తం, కిఞ్చేతం పటిచ్చ వుత్తం? తత్థ యం జఞ్ఞా దోమనస్సం ‘ఇమం ఖో మే దోమనస్సం సేవతో అకుసలా ధమ్మా అభివడ్ఢన్తి, కుసలా ధమ్మా పరిహాయన్తీ’తి, ఏవరూపం దోమనస్సం న సేవితబ్బం. తత్థ యం జఞ్ఞా దోమనస్సం ‘ఇమం ఖో మే దోమనస్సం సేవతో అకుసలా ధమ్మా పరిహాయన్తి, కుసలా ధమ్మా అభివడ్ఢన్తీ’తి, ఏవరూపం దోమనస్సం సేవితబ్బం. తత్థ యం చే సవితక్కం సవిచారం, యం చే అవితక్కం అవిచారం, యే అవితక్కే అవిచారే, తే పణీతతరే. దోమనస్సంపాహం, దేవానమిన్ద, దువిధేన వదామి సేవితబ్బమ్పి, అసేవితబ్బమ్పీ’తి ఇతి యం తం వుత్తం, ఇదమేతం పటిచ్చ వుత్తం.

    361. ‘‘Domanassaṃpāhaṃ, devānaminda, duvidhena vadāmi sevitabbampi , asevitabbampīti. Iti kho panetaṃ vuttaṃ, kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ? Tattha yaṃ jaññā domanassaṃ ‘imaṃ kho me domanassaṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā parihāyantī’ti, evarūpaṃ domanassaṃ na sevitabbaṃ. Tattha yaṃ jaññā domanassaṃ ‘imaṃ kho me domanassaṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhantī’ti, evarūpaṃ domanassaṃ sevitabbaṃ. Tattha yaṃ ce savitakkaṃ savicāraṃ, yaṃ ce avitakkaṃ avicāraṃ, ye avitakke avicāre, te paṇītatare. Domanassaṃpāhaṃ, devānaminda, duvidhena vadāmi sevitabbampi, asevitabbampī’ti iti yaṃ taṃ vuttaṃ, idametaṃ paṭicca vuttaṃ.

    ౩౬౨. ‘‘ఉపేక్ఖంపాహం, దేవానమిన్ద, దువిధేన వదామి సేవితబ్బమ్పి, అసేవితబ్బమ్పీతి ఇతి ఖో పనేతం వుత్తం, కిఞ్చేతం పటిచ్చ వుత్తం? తత్థ యం జఞ్ఞా ఉపేక్ఖం ‘ఇమం ఖో మే ఉపేక్ఖం సేవతో అకుసలా ధమ్మా అభివడ్ఢన్తి, కుసలా ధమ్మా పరిహాయన్తీ’తి, ఏవరూపా ఉపేక్ఖా న సేవితబ్బా. తత్థ యం జఞ్ఞా ఉపేక్ఖం ‘ఇమం ఖో మే ఉపేక్ఖం సేవతో అకుసలా ధమ్మా పరిహాయన్తి, కుసలా ధమ్మా అభివడ్ఢన్తీ’తి, ఏవరూపా ఉపేక్ఖా సేవితబ్బా. తత్థ యం చే సవితక్కం సవిచారం, యం చే అవితక్కం అవిచారం, యే అవితక్కే అవిచారే, తే పణీతతరే. ఉపేక్ఖంపాహం, దేవానమిన్ద, దువిధేన వదామి సేవితబ్బమ్పి, అసేవితబ్బమ్పీతి ఇతి యం తం వుత్తం, ఇదమేతం పటిచ్చ వుత్తం.

    362. ‘‘Upekkhaṃpāhaṃ, devānaminda, duvidhena vadāmi sevitabbampi, asevitabbampīti iti kho panetaṃ vuttaṃ, kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ? Tattha yaṃ jaññā upekkhaṃ ‘imaṃ kho me upekkhaṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā parihāyantī’ti, evarūpā upekkhā na sevitabbā. Tattha yaṃ jaññā upekkhaṃ ‘imaṃ kho me upekkhaṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhantī’ti, evarūpā upekkhā sevitabbā. Tattha yaṃ ce savitakkaṃ savicāraṃ, yaṃ ce avitakkaṃ avicāraṃ, ye avitakke avicāre, te paṇītatare. Upekkhaṃpāhaṃ, devānaminda, duvidhena vadāmi sevitabbampi, asevitabbampīti iti yaṃ taṃ vuttaṃ, idametaṃ paṭicca vuttaṃ.

    ౩౬౩. ‘‘ఏవం పటిపన్నో ఖో, దేవానమిన్ద, భిక్ఖు పపఞ్చసఞ్ఞాసఙ్ఖానిరోధసారుప్పగామినిం పటిపదం పటిపన్నో హోతీ’’తి. ఇత్థం భగవా సక్కస్స దేవానమిన్దస్స పఞ్హం పుట్ఠో బ్యాకాసి. అత్తమనో సక్కో దేవానమిన్దో భగవతో భాసితం అభినన్ది అనుమోది – ‘‘ఏవమేతం, భగవా, ఏవమేతం, సుగత, తిణ్ణా మేత్థ కఙ్ఖా విగతా కథంకథా భగవతో పఞ్హవేయ్యాకరణం సుత్వా’’తి.

    363. ‘‘Evaṃ paṭipanno kho, devānaminda, bhikkhu papañcasaññāsaṅkhānirodhasāruppagāminiṃ paṭipadaṃ paṭipanno hotī’’ti. Itthaṃ bhagavā sakkassa devānamindassa pañhaṃ puṭṭho byākāsi. Attamano sakko devānamindo bhagavato bhāsitaṃ abhinandi anumodi – ‘‘evametaṃ, bhagavā, evametaṃ, sugata, tiṇṇā mettha kaṅkhā vigatā kathaṃkathā bhagavato pañhaveyyākaraṇaṃ sutvā’’ti.

    పాతిమోక్ఖసంవరో

    Pātimokkhasaṃvaro

    ౩౬౪. ఇతిహ సక్కో దేవానమిన్దో భగవతో భాసితం అభినన్దిత్వా అనుమోదిత్వా భగవన్తం ఉత్తరిం పఞ్హం అపుచ్ఛి –

    364. Itiha sakko devānamindo bhagavato bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā bhagavantaṃ uttariṃ pañhaṃ apucchi –

    ‘‘కథం పటిపన్నో పన, మారిస, భిక్ఖు పాతిమోక్ఖసంవరాయ పటిపన్నో హోతీ’’తి? ‘‘కాయసమాచారంపాహం, దేవానమిన్ద, దువిధేన వదామి – సేవితబ్బమ్పి, అసేవితబ్బమ్పి. వచీసమాచారంపాహం, దేవానమిన్ద, దువిధేన వదామి – సేవితబ్బమ్పి, అసేవితబ్బమ్పి. పరియేసనంపాహం, దేవానమిన్ద, దువిధేన వదామి – సేవితబ్బమ్పి, అసేవితబ్బ’’మ్పి.

    ‘‘Kathaṃ paṭipanno pana, mārisa, bhikkhu pātimokkhasaṃvarāya paṭipanno hotī’’ti? ‘‘Kāyasamācāraṃpāhaṃ, devānaminda, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampi. Vacīsamācāraṃpāhaṃ, devānaminda, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampi. Pariyesanaṃpāhaṃ, devānaminda, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabba’’mpi.

    ‘‘కాయసమాచారంపాహం , దేవానమిన్ద, దువిధేన వదామి సేవితబ్బమ్పి అసేవితబ్బమ్పీతి ఇతి ఖో పనేతం వుత్తం, కిఞ్చేతం పటిచ్చ వుత్తం? తత్థ యం జఞ్ఞా కాయసమాచారం ‘ఇమం ఖో మే కాయసమాచారం సేవతో అకుసలా ధమ్మా అభివడ్ఢన్తి, కుసలా ధమ్మా పరిహాయన్తీ’తి, ఏవరూపో కాయసమాచారో న సేవితబ్బో. తత్థ యం జఞ్ఞా కాయసమాచారం ‘ఇమం ఖో మే కాయసమాచారం సేవతో అకుసలా ధమ్మా పరిహాయన్తి, కుసలా ధమ్మా అభివడ్ఢన్తీ’తి, ఏవరూపో కాయసమాచారో సేవితబ్బో. కాయసమాచారంపాహం, దేవానమిన్ద, దువిధేన వదామి – సేవితబ్బమ్పి, అసేవితబ్బమ్పీతి ఇతి యం తం వుత్తం, ఇదమేతం పటిచ్చ వుత్తం.

    ‘‘Kāyasamācāraṃpāhaṃ , devānaminda, duvidhena vadāmi sevitabbampi asevitabbampīti iti kho panetaṃ vuttaṃ, kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ? Tattha yaṃ jaññā kāyasamācāraṃ ‘imaṃ kho me kāyasamācāraṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā parihāyantī’ti, evarūpo kāyasamācāro na sevitabbo. Tattha yaṃ jaññā kāyasamācāraṃ ‘imaṃ kho me kāyasamācāraṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhantī’ti, evarūpo kāyasamācāro sevitabbo. Kāyasamācāraṃpāhaṃ, devānaminda, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampīti iti yaṃ taṃ vuttaṃ, idametaṃ paṭicca vuttaṃ.

    ‘‘వచీసమాచారంపాహం , దేవానమిన్ద, దువిధేన వదామి – సేవితబ్బమ్పి, అసేవితబ్బమ్పీ’తి. ఇతి ఖో పనేతం వుత్తం, కిఞ్చేతం పటిచ్చ వుత్తం? తత్థ యం జఞ్ఞా వచీసమాచారం ‘ఇమం ఖో మే వచీసమాచారం సేవతో అకుసలా ధమ్మా అభివడ్ఢన్తి, కుసలా ధమ్మా పరిహాయన్తీ’తి, ఏవరూపో వచీసమాచారో న సేవితబ్బో. తత్థ యం జఞ్ఞా వచీసమాచారం ‘ఇమం ఖో మే వచీసమాచారం సేవతో అకుసలా ధమ్మా పరిహాయన్తి, కుసలా ధమ్మా అభివడ్ఢన్తీ’తి, ఏవరూపో వచీసమాచారో సేవితబ్బో. వచీసమాచారంపాహం, దేవానమిన్ద, దువిధేన వదామి – సేవితబ్బమ్పి, అసేవితబ్బమ్పీతి ఇతి యం తం వుత్తం, ఇదమేతం పటిచ్చ వుత్తం.

    ‘‘Vacīsamācāraṃpāhaṃ , devānaminda, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampī’ti. Iti kho panetaṃ vuttaṃ, kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ? Tattha yaṃ jaññā vacīsamācāraṃ ‘imaṃ kho me vacīsamācāraṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā parihāyantī’ti, evarūpo vacīsamācāro na sevitabbo. Tattha yaṃ jaññā vacīsamācāraṃ ‘imaṃ kho me vacīsamācāraṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhantī’ti, evarūpo vacīsamācāro sevitabbo. Vacīsamācāraṃpāhaṃ, devānaminda, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampīti iti yaṃ taṃ vuttaṃ, idametaṃ paṭicca vuttaṃ.

    ‘‘పరియేసనంపాహం , దేవానమిన్ద, దువిధేన వదామి – సేవితబ్బమ్పి, అసేవితబ్బమ్పీతి ఇతి ఖో పనేతం వుత్తం, కిఞ్చేతం పటిచ్చ వుత్తం? తత్థ యం జఞ్ఞా పరియేసనం ‘ఇమం ఖో మే పరియేసనం సేవతో అకుసలా ధమ్మా అభివడ్ఢన్తి, కుసలా ధమ్మా పరిహాయన్తీ’తి, ఏవరూపా పరియేసనా న సేవితబ్బా. తత్థ యం జఞ్ఞా పరియేసనం ‘ఇమం ఖో మే పరియేసనం సేవతో అకుసలా ధమ్మా పరిహాయన్తి, కుసలా ధమ్మా అభివడ్ఢన్తీ’తి, ఏవరూపా పరియేసనా సేవితబ్బా. పరియేసనంపాహం, దేవానమిన్ద, దువిధేన వదామి – సేవితబ్బమ్పి, అసేవితబ్బమ్పీతి ఇతి యం తం వుత్తం, ఇదమేతం పటిచ్చ వుత్తం.

    ‘‘Pariyesanaṃpāhaṃ , devānaminda, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampīti iti kho panetaṃ vuttaṃ, kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ? Tattha yaṃ jaññā pariyesanaṃ ‘imaṃ kho me pariyesanaṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā parihāyantī’ti, evarūpā pariyesanā na sevitabbā. Tattha yaṃ jaññā pariyesanaṃ ‘imaṃ kho me pariyesanaṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhantī’ti, evarūpā pariyesanā sevitabbā. Pariyesanaṃpāhaṃ, devānaminda, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampīti iti yaṃ taṃ vuttaṃ, idametaṃ paṭicca vuttaṃ.

    ‘‘ఏవం పటిపన్నో ఖో, దేవానమిన్ద, భిక్ఖు పాతిమోక్ఖసంవరాయ పటిపన్నో హోతీ’’తి. ఇత్థం భగవా సక్కస్స దేవానమిన్దస్స పఞ్హం పుట్ఠో బ్యాకాసి. అత్తమనో సక్కో దేవానమిన్దో భగవతో భాసితం అభినన్ది అనుమోది – ‘‘ఏవమేతం, భగవా, ఏవమేతం, సుగత. తిణ్ణా మేత్థ కఙ్ఖా విగతా కథంకథా భగవతో పఞ్హవేయ్యాకరణం సుత్వా’’తి.

    ‘‘Evaṃ paṭipanno kho, devānaminda, bhikkhu pātimokkhasaṃvarāya paṭipanno hotī’’ti. Itthaṃ bhagavā sakkassa devānamindassa pañhaṃ puṭṭho byākāsi. Attamano sakko devānamindo bhagavato bhāsitaṃ abhinandi anumodi – ‘‘evametaṃ, bhagavā, evametaṃ, sugata. Tiṇṇā mettha kaṅkhā vigatā kathaṃkathā bhagavato pañhaveyyākaraṇaṃ sutvā’’ti.

    ఇన్ద్రియసంవరో

    Indriyasaṃvaro

    ౩౬౫. ఇతిహ సక్కో దేవానమిన్దో భగవతో భాసితం అభినన్దిత్వా అనుమోదిత్వా భగవన్తం ఉత్తరిం పఞ్హం అపుచ్ఛి –

    365. Itiha sakko devānamindo bhagavato bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā bhagavantaṃ uttariṃ pañhaṃ apucchi –

    ‘‘కథం పటిపన్నో పన, మారిస, భిక్ఖు ఇన్ద్రియసంవరాయ పటిపన్నో హోతీ’’తి? ‘‘చక్ఖువిఞ్ఞేయ్యం రూపంపాహం, దేవానమిన్ద, దువిధేన వదామి – సేవితబ్బమ్పి, అసేవితబ్బమ్పి. సోతవిఞ్ఞేయ్యం సద్దంపాహం, దేవానమిన్ద, దువిధేన వదామి – సేవితబ్బమ్పి, అసేవితబ్బమ్పి. ఘానవిఞ్ఞేయ్యం గన్ధంపాహం, దేవానమిన్ద, దువిధేన వదామి – సేవితబ్బమ్పి, అసేవితబ్బమ్పి. జివ్హావిఞ్ఞేయ్యం రసంపాహం, దేవానమిన్ద, దువిధేన వదామి – సేవితబ్బమ్పి, అసేవితబ్బమ్పి. కాయవిఞ్ఞేయ్యం ఫోట్ఠబ్బంపాహం, దేవానమిన్ద, దువిధేన వదామి – సేవితబ్బమ్పి, అసేవితబ్బమ్పి. మనోవిఞ్ఞేయ్యం ధమ్మంపాహం, దేవానమిన్ద, దువిధేన వదామి – సేవితబ్బమ్పి, అసేవితబ్బమ్పీ’’తి.

    ‘‘Kathaṃ paṭipanno pana, mārisa, bhikkhu indriyasaṃvarāya paṭipanno hotī’’ti? ‘‘Cakkhuviññeyyaṃ rūpaṃpāhaṃ, devānaminda, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampi. Sotaviññeyyaṃ saddaṃpāhaṃ, devānaminda, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampi. Ghānaviññeyyaṃ gandhaṃpāhaṃ, devānaminda, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampi. Jivhāviññeyyaṃ rasaṃpāhaṃ, devānaminda, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampi. Kāyaviññeyyaṃ phoṭṭhabbaṃpāhaṃ, devānaminda, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampi. Manoviññeyyaṃ dhammaṃpāhaṃ, devānaminda, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampī’’ti.

    ఏవం వుత్తే, సక్కో దేవానమిన్దో భగవన్తం ఏతదవోచ –

    Evaṃ vutte, sakko devānamindo bhagavantaṃ etadavoca –

    ‘‘ఇమస్స ఖో అహం, భన్తే, భగవతా సఙ్ఖిత్తేన భాసితస్స ఏవం విత్థారేన అత్థం ఆజానామి. యథారూపం, భన్తే, చక్ఖువిఞ్ఞేయ్యం రూపం సేవతో అకుసలా ధమ్మా అభివడ్ఢన్తి, కుసలా ధమ్మా పరిహాయన్తి, ఏవరూపం చక్ఖువిఞ్ఞేయ్యం రూపం న సేవితబ్బం . యథారూపఞ్చ ఖో, భన్తే, చక్ఖువిఞ్ఞేయ్యం రూపం సేవతో అకుసలా ధమ్మా పరిహాయన్తి, కుసలా ధమ్మా అభివడ్ఢన్తి, ఏవరూపం చక్ఖువిఞ్ఞేయ్యం రూపం సేవితబ్బం. యథారూపఞ్చ ఖో, భన్తే, సోతవిఞ్ఞేయ్యం సద్దం సేవతో…పే॰… ఘానవిఞ్ఞేయ్యం గన్ధం సేవతో… జివ్హావిఞ్ఞేయ్యం రసం సేవతో… కాయవిఞ్ఞేయ్యం ఫోట్ఠబ్బం సేవతో… మనోవిఞ్ఞేయ్యం ధమ్మం సేవతో అకుసలా ధమ్మా అభివడ్ఢన్తి, కుసలా ధమ్మా పరిహాయన్తి, ఏవరూపో మనోవిఞ్ఞేయ్యో ధమ్మో న సేవితబ్బో. యథారూపఞ్చ ఖో, భన్తే, మనోవిఞ్ఞేయ్యం ధమ్మం సేవతో అకుసలా ధమ్మా పరిహాయన్తి, కుసలా ధమ్మా అభివడ్ఢన్తి, ఏవరూపో మనోవిఞ్ఞేయ్యో ధమ్మో సేవితబ్బో.

    ‘‘Imassa kho ahaṃ, bhante, bhagavatā saṅkhittena bhāsitassa evaṃ vitthārena atthaṃ ājānāmi. Yathārūpaṃ, bhante, cakkhuviññeyyaṃ rūpaṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā parihāyanti, evarūpaṃ cakkhuviññeyyaṃ rūpaṃ na sevitabbaṃ . Yathārūpañca kho, bhante, cakkhuviññeyyaṃ rūpaṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhanti, evarūpaṃ cakkhuviññeyyaṃ rūpaṃ sevitabbaṃ. Yathārūpañca kho, bhante, sotaviññeyyaṃ saddaṃ sevato…pe… ghānaviññeyyaṃ gandhaṃ sevato… jivhāviññeyyaṃ rasaṃ sevato… kāyaviññeyyaṃ phoṭṭhabbaṃ sevato… manoviññeyyaṃ dhammaṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā parihāyanti, evarūpo manoviññeyyo dhammo na sevitabbo. Yathārūpañca kho, bhante, manoviññeyyaṃ dhammaṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhanti, evarūpo manoviññeyyo dhammo sevitabbo.

    ‘‘ఇమస్స ఖో మే, భన్తే, భగవతా సఙ్ఖిత్తేన భాసితస్స ఏవం విత్థారేన అత్థం ఆజానతో తిణ్ణా మేత్థ కఙ్ఖా విగతా కథంకథా భగవతో పఞ్హవేయ్యాకరణం సుత్వా’’తి.

    ‘‘Imassa kho me, bhante, bhagavatā saṅkhittena bhāsitassa evaṃ vitthārena atthaṃ ājānato tiṇṇā mettha kaṅkhā vigatā kathaṃkathā bhagavato pañhaveyyākaraṇaṃ sutvā’’ti.

    ౩౬౬. ఇతిహ సక్కో దేవానమిన్దో భగవతో భాసితం అభినన్దిత్వా అనుమోదిత్వా భగవన్తం ఉత్తరిం పఞ్హం అపుచ్ఛి –

    366. Itiha sakko devānamindo bhagavato bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā bhagavantaṃ uttariṃ pañhaṃ apucchi –

    ‘‘సబ్బేవ ను ఖో, మారిస, సమణబ్రాహ్మణా ఏకన్తవాదా ఏకన్తసీలా ఏకన్తఛన్దా ఏకన్తఅజ్ఝోసానా’’తి? ‘‘న ఖో, దేవానమిన్ద, సబ్బే సమణబ్రాహ్మణా ఏకన్తవాదా ఏకన్తసీలా ఏకన్తఛన్దా ఏకన్తఅజ్ఝోసానా’’తి.

    ‘‘Sabbeva nu kho, mārisa, samaṇabrāhmaṇā ekantavādā ekantasīlā ekantachandā ekantaajjhosānā’’ti? ‘‘Na kho, devānaminda, sabbe samaṇabrāhmaṇā ekantavādā ekantasīlā ekantachandā ekantaajjhosānā’’ti.

    ‘‘కస్మా పన, మారిస, న సబ్బే సమణబ్రాహ్మణా ఏకన్తవాదా ఏకన్తసీలా ఏకన్తఛన్దా ఏకన్తఅజ్ఝోసానా’’తి? ‘‘అనేకధాతు నానాధాతు ఖో, దేవానమిన్ద, లోకో. తస్మిం అనేకధాతునానాధాతుస్మిం లోకే యం యదేవ సత్తా ధాతుం అభినివిసన్తి, తం తదేవ థామసా పరామాసా అభినివిస్స వోహరన్తి – ‘ఇదమేవ సచ్చం మోఘమఞ్ఞ’న్తి. తస్మా న సబ్బే సమణబ్రాహ్మణా ఏకన్తవాదా ఏకన్తసీలా ఏకన్తఛన్దా ఏకన్తఅజ్ఝోసానా’’తి.

    ‘‘Kasmā pana, mārisa, na sabbe samaṇabrāhmaṇā ekantavādā ekantasīlā ekantachandā ekantaajjhosānā’’ti? ‘‘Anekadhātu nānādhātu kho, devānaminda, loko. Tasmiṃ anekadhātunānādhātusmiṃ loke yaṃ yadeva sattā dhātuṃ abhinivisanti, taṃ tadeva thāmasā parāmāsā abhinivissa voharanti – ‘idameva saccaṃ moghamañña’nti. Tasmā na sabbe samaṇabrāhmaṇā ekantavādā ekantasīlā ekantachandā ekantaajjhosānā’’ti.

    ‘‘సబ్బేవ ను ఖో, మారిస, సమణబ్రాహ్మణా అచ్చన్తనిట్ఠా అచ్చన్తయోగక్ఖేమీ అచ్చన్తబ్రహ్మచారీ అచ్చన్తపరియోసానా’’తి? ‘‘న ఖో, దేవానమిన్ద, సబ్బే సమణబ్రాహ్మణా అచ్చన్తనిట్ఠా అచ్చన్తయోగక్ఖేమీ అచ్చన్తబ్రహ్మచారీ అచ్చన్తపరియోసానా’’తి.

    ‘‘Sabbeva nu kho, mārisa, samaṇabrāhmaṇā accantaniṭṭhā accantayogakkhemī accantabrahmacārī accantapariyosānā’’ti? ‘‘Na kho, devānaminda, sabbe samaṇabrāhmaṇā accantaniṭṭhā accantayogakkhemī accantabrahmacārī accantapariyosānā’’ti.

    ‘‘కస్మా పన, మారిస, న సబ్బే సమణబ్రాహ్మణా అచ్చన్తనిట్ఠా అచ్చన్తయోగక్ఖేమీ అచ్చన్తబ్రహ్మచారీ అచ్చన్తపరియోసానా’’తి? ‘‘యే ఖో, దేవానమిన్ద, భిక్ఖూ తణ్హాసఙ్ఖయవిముత్తా తే అచ్చన్తనిట్ఠా అచ్చన్తయోగక్ఖేమీ అచ్చన్తబ్రహ్మచారీ అచ్చన్తపరియోసానా. తస్మా న సబ్బే సమణబ్రాహ్మణా అచ్చన్తనిట్ఠా అచ్చన్తయోగక్ఖేమీ అచ్చన్తబ్రహ్మచారీ అచ్చన్తపరియోసానా’’తి.

    ‘‘Kasmā pana, mārisa, na sabbe samaṇabrāhmaṇā accantaniṭṭhā accantayogakkhemī accantabrahmacārī accantapariyosānā’’ti? ‘‘Ye kho, devānaminda, bhikkhū taṇhāsaṅkhayavimuttā te accantaniṭṭhā accantayogakkhemī accantabrahmacārī accantapariyosānā. Tasmā na sabbe samaṇabrāhmaṇā accantaniṭṭhā accantayogakkhemī accantabrahmacārī accantapariyosānā’’ti.

    ఇత్థం భగవా సక్కస్స దేవానమిన్దస్స పఞ్హం పుట్ఠో బ్యాకాసి. అత్తమనో సక్కో దేవానమిన్దో భగవతో భాసితం అభినన్ది అనుమోది – ‘‘ఏవమేతం, భగవా, ఏవమేతం, సుగత. తిణ్ణా మేత్థ కఙ్ఖా విగతా కథంకథా భగవతో పఞ్హవేయ్యాకరణం సుత్వా’’తి.

    Itthaṃ bhagavā sakkassa devānamindassa pañhaṃ puṭṭho byākāsi. Attamano sakko devānamindo bhagavato bhāsitaṃ abhinandi anumodi – ‘‘evametaṃ, bhagavā, evametaṃ, sugata. Tiṇṇā mettha kaṅkhā vigatā kathaṃkathā bhagavato pañhaveyyākaraṇaṃ sutvā’’ti.

    ౩౬౭. ఇతిహ సక్కో దేవానమిన్దో భగవతో భాసితం అభినన్దిత్వా అనుమోదిత్వా భగవన్తం ఏతదవోచ –

    367. Itiha sakko devānamindo bhagavato bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā bhagavantaṃ etadavoca –

    ‘‘ఏజా, భన్తే, రోగో, ఏజా గణ్డో, ఏజా సల్లం, ఏజా ఇమం పురిసం పరికడ్ఢతి తస్స తస్సేవ భవస్స అభినిబ్బత్తియా. తస్మా అయం పురిసో ఉచ్చావచమాపజ్జతి . యేసాహం, భన్తే, పఞ్హానం ఇతో బహిద్ధా అఞ్ఞేసు సమణబ్రాహ్మణేసు ఓకాసకమ్మమ్పి నాలత్థం, తే మే భగవతా బ్యాకతా. దీఘరత్తానుసయితఞ్చ పన 53 మే విచికిచ్ఛాకథంకథాసల్లం, తఞ్చ భగవతా అబ్బుళ్హ’’న్తి.

    ‘‘Ejā, bhante, rogo, ejā gaṇḍo, ejā sallaṃ, ejā imaṃ purisaṃ parikaḍḍhati tassa tasseva bhavassa abhinibbattiyā. Tasmā ayaṃ puriso uccāvacamāpajjati . Yesāhaṃ, bhante, pañhānaṃ ito bahiddhā aññesu samaṇabrāhmaṇesu okāsakammampi nālatthaṃ, te me bhagavatā byākatā. Dīgharattānusayitañca pana 54 me vicikicchākathaṃkathāsallaṃ, tañca bhagavatā abbuḷha’’nti.

    ‘‘అభిజానాసి నో త్వం, దేవానమిన్ద, ఇమే పఞ్హే అఞ్ఞే సమణబ్రాహ్మణే పుచ్ఛితా’’తి? ‘‘అభిజానామహం, భన్తే, ఇమే పఞ్హే అఞ్ఞే సమణబ్రాహ్మణే పుచ్ఛితా’’తి. ‘‘యథా కథం పన తే, దేవానమిన్ద, బ్యాకంసు? సచే తే అగరు భాసస్సూ’’తి. ‘‘న ఖో మే, భన్తే, గరు యత్థస్స భగవా నిసిన్నో భగవన్తరూపో వా’’తి. ‘‘తేన హి, దేవానమిన్ద, భాసస్సూ’’తి. ‘‘యేస్వాహం 55, భన్తే , మఞ్ఞామి సమణబ్రాహ్మణా ఆరఞ్ఞికా పన్తసేనాసనాతి, త్యాహం ఉపసఙ్కమిత్వా ఇమే పఞ్హే పుచ్ఛామి, తే మయా పుట్ఠా న సమ్పాయన్తి, అసమ్పాయన్తా మమంయేవ పటిపుచ్ఛన్తి – ‘కో నామో ఆయస్మా’తి? తేసాహం పుట్ఠో బ్యాకరోమి – ‘అహం ఖో, మారిస, సక్కో దేవానమిన్దో’తి. తే మమంయేవ ఉత్తరి పటిపుచ్ఛన్తి – ‘కిం పనాయస్మా, దేవానమిన్ద 56, కమ్మం కత్వా ఇమం ఠానం పత్తో’తి? తేసాహం యథాసుతం యథాపరియత్తం ధమ్మం దేసేమి. తే తావతకేనేవ అత్తమనా హోన్తి – ‘సక్కో చ నో దేవానమిన్దో దిట్ఠో, యఞ్చ నో అపుచ్ఛిమ్హా, తఞ్చ నో బ్యాకాసీ’తి. తే అఞ్ఞదత్థు మమంయేవ సావకా సమ్పజ్జన్తి, న చాహం తేసం. అహం ఖో పన, భన్తే, భగవతో సావకో సోతాపన్నో అవినిపాతధమ్మో నియతో సమ్బోధిపరాయణో’’తి .

    ‘‘Abhijānāsi no tvaṃ, devānaminda, ime pañhe aññe samaṇabrāhmaṇe pucchitā’’ti? ‘‘Abhijānāmahaṃ, bhante, ime pañhe aññe samaṇabrāhmaṇe pucchitā’’ti. ‘‘Yathā kathaṃ pana te, devānaminda, byākaṃsu? Sace te agaru bhāsassū’’ti. ‘‘Na kho me, bhante, garu yatthassa bhagavā nisinno bhagavantarūpo vā’’ti. ‘‘Tena hi, devānaminda, bhāsassū’’ti. ‘‘Yesvāhaṃ 57, bhante , maññāmi samaṇabrāhmaṇā āraññikā pantasenāsanāti, tyāhaṃ upasaṅkamitvā ime pañhe pucchāmi, te mayā puṭṭhā na sampāyanti, asampāyantā mamaṃyeva paṭipucchanti – ‘ko nāmo āyasmā’ti? Tesāhaṃ puṭṭho byākaromi – ‘ahaṃ kho, mārisa, sakko devānamindo’ti. Te mamaṃyeva uttari paṭipucchanti – ‘kiṃ panāyasmā, devānaminda 58, kammaṃ katvā imaṃ ṭhānaṃ patto’ti? Tesāhaṃ yathāsutaṃ yathāpariyattaṃ dhammaṃ desemi. Te tāvatakeneva attamanā honti – ‘sakko ca no devānamindo diṭṭho, yañca no apucchimhā, tañca no byākāsī’ti. Te aññadatthu mamaṃyeva sāvakā sampajjanti, na cāhaṃ tesaṃ. Ahaṃ kho pana, bhante, bhagavato sāvako sotāpanno avinipātadhammo niyato sambodhiparāyaṇo’’ti .

    సోమనస్సపటిలాభకథా

    Somanassapaṭilābhakathā

    ౩౬౮. ‘‘అభిజానాసి నో త్వం, దేవానమిన్ద, ఇతో పుబ్బే ఏవరూపం వేదపటిలాభం సోమనస్సపటిలాభ’’న్తి? ‘‘అభిజానామహం , భన్తే, ఇతో పుబ్బే ఏవరూపం వేదపటిలాభం సోమనస్సపటిలాభ’’న్తి. ‘‘యథా కథం పన త్వం, దేవానమిన్ద, అభిజానాసి ఇతో పుబ్బే ఏవరూపం వేదపటిలాభం సోమనస్సపటిలాభ’’న్తి?

    368. ‘‘Abhijānāsi no tvaṃ, devānaminda, ito pubbe evarūpaṃ vedapaṭilābhaṃ somanassapaṭilābha’’nti? ‘‘Abhijānāmahaṃ , bhante, ito pubbe evarūpaṃ vedapaṭilābhaṃ somanassapaṭilābha’’nti. ‘‘Yathā kathaṃ pana tvaṃ, devānaminda, abhijānāsi ito pubbe evarūpaṃ vedapaṭilābhaṃ somanassapaṭilābha’’nti?

    ‘‘భూతపుబ్బం, భన్తే, దేవాసురసఙ్గామో సముపబ్యూళ్హో 59 అహోసి. తస్మిం ఖో పన, భన్తే, సఙ్గామే దేవా జినింసు, అసురా పరాజయింసు 60. తస్స మయ్హం, భన్తే, తం సఙ్గామం అభివిజినిత్వా విజితసఙ్గామస్స ఏతదహోసి – ‘యా చేవ దాని దిబ్బా ఓజా యా చ అసురా ఓజా, ఉభయమేతం 61 దేవా పరిభుఞ్జిస్సన్తీ’తి. సో ఖో పన మే, భన్తే, వేదపటిలాభో సోమనస్సపటిలాభో సదణ్డావచరో ససత్థావచరో న నిబ్బిదాయ న విరాగాయ న నిరోధాయ న ఉపసమాయ న అభిఞ్ఞాయ న సమ్బోధాయ న నిబ్బానాయ సంవత్తతి. యో ఖో పన మే అయం, భన్తే, భగవతో ధమ్మం సుత్వా వేదపటిలాభో సోమనస్సపటిలాభో, సో అదణ్డావచరో అసత్థావచరో ఏకన్తనిబ్బిదాయ విరాగాయ నిరోధాయ ఉపసమాయ అభిఞ్ఞాయ సమ్బోధాయ నిబ్బానాయ సంవత్తతీ’’తి.

    ‘‘Bhūtapubbaṃ, bhante, devāsurasaṅgāmo samupabyūḷho 62 ahosi. Tasmiṃ kho pana, bhante, saṅgāme devā jiniṃsu, asurā parājayiṃsu 63. Tassa mayhaṃ, bhante, taṃ saṅgāmaṃ abhivijinitvā vijitasaṅgāmassa etadahosi – ‘yā ceva dāni dibbā ojā yā ca asurā ojā, ubhayametaṃ 64 devā paribhuñjissantī’ti. So kho pana me, bhante, vedapaṭilābho somanassapaṭilābho sadaṇḍāvacaro sasatthāvacaro na nibbidāya na virāgāya na nirodhāya na upasamāya na abhiññāya na sambodhāya na nibbānāya saṃvattati. Yo kho pana me ayaṃ, bhante, bhagavato dhammaṃ sutvā vedapaṭilābho somanassapaṭilābho, so adaṇḍāvacaro asatthāvacaro ekantanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattatī’’ti.

    ౩౬౯. ‘‘కిం పన త్వం, దేవానమిన్ద, అత్థవసం సమ్పస్సమానో ఏవరూపం వేదపటిలాభం సోమనస్సపటిలాభం పవేదేసీ’’తి? ‘‘ఛ ఖో అహం, భన్తే, అత్థవసే సమ్పస్సమానో ఏవరూపం వేదపటిలాభం సోమనస్సపటిలాభం పవేదేమి.

    369. ‘‘Kiṃ pana tvaṃ, devānaminda, atthavasaṃ sampassamāno evarūpaṃ vedapaṭilābhaṃ somanassapaṭilābhaṃ pavedesī’’ti? ‘‘Cha kho ahaṃ, bhante, atthavase sampassamāno evarūpaṃ vedapaṭilābhaṃ somanassapaṭilābhaṃ pavedemi.

    ‘‘ఇధేవ తిట్ఠమానస్స, దేవభూతస్స మే సతో;

    ‘‘Idheva tiṭṭhamānassa, devabhūtassa me sato;

    పునరాయు చ మే లద్ధో, ఏవం జానాహి మారిస.

    Punarāyu ca me laddho, evaṃ jānāhi mārisa.

    ‘‘ఇమం ఖో అహం, భన్తే, పఠమం అత్థవసం సమ్పస్సమానో ఏవరూపం వేదపటిలాభం సోమనస్సపటిలాభం పవేదేమి.

    ‘‘Imaṃ kho ahaṃ, bhante, paṭhamaṃ atthavasaṃ sampassamāno evarūpaṃ vedapaṭilābhaṃ somanassapaṭilābhaṃ pavedemi.

    ‘‘చుతాహం దివియా కాయా, ఆయుం హిత్వా అమానుసం;

    ‘‘Cutāhaṃ diviyā kāyā, āyuṃ hitvā amānusaṃ;

    అమూళ్హో గబ్భమేస్సామి, యత్థ మే రమతీ మనో.

    Amūḷho gabbhamessāmi, yattha me ramatī mano.

    ‘‘ఇమం ఖో అహం, భన్తే, దుతియం అత్థవసం సమ్పస్సమానో ఏవరూపం వేదపటిలాభం సోమనస్సపటిలాభం పవేదేమి.

    ‘‘Imaṃ kho ahaṃ, bhante, dutiyaṃ atthavasaṃ sampassamāno evarūpaṃ vedapaṭilābhaṃ somanassapaṭilābhaṃ pavedemi.

    ‘‘స్వాహం అమూళ్హపఞ్ఞస్స 65, విహరం సాసనే రతో;

    ‘‘Svāhaṃ amūḷhapaññassa 66, viharaṃ sāsane rato;

    ఞాయేన విహరిస్సామి, సమ్పజానో పటిస్సతో.

    Ñāyena viharissāmi, sampajāno paṭissato.

    ‘‘ఇమం ఖో అహం, భన్తే, తతియం అత్థవసం సమ్పస్సమానో ఏవరూపం వేదపటిలాభం సోమనస్సపటిలాభం పవేదేమి.

    ‘‘Imaṃ kho ahaṃ, bhante, tatiyaṃ atthavasaṃ sampassamāno evarūpaṃ vedapaṭilābhaṃ somanassapaṭilābhaṃ pavedemi.

    ‘‘ఞాయేన మే చరతో చ, సమ్బోధి చే భవిస్సతి;

    ‘‘Ñāyena me carato ca, sambodhi ce bhavissati;

    అఞ్ఞాతా విహరిస్సామి, స్వేవ అన్తో భవిస్సతి.

    Aññātā viharissāmi, sveva anto bhavissati.

    ‘‘ఇమం ఖో అహం, భన్తే, చతుత్థం అత్థవసం సమ్పస్సమానో ఏవరూపం వేదపటిలాభం సోమనస్సపటిలాభం పవేదేమి.

    ‘‘Imaṃ kho ahaṃ, bhante, catutthaṃ atthavasaṃ sampassamāno evarūpaṃ vedapaṭilābhaṃ somanassapaṭilābhaṃ pavedemi.

    ‘‘చుతాహం మానుసా కాయా, ఆయుం హిత్వాన మానుసం;

    ‘‘Cutāhaṃ mānusā kāyā, āyuṃ hitvāna mānusaṃ;

    పున దేవో భవిస్సామి, దేవలోకమ్హి ఉత్తమో.

    Puna devo bhavissāmi, devalokamhi uttamo.

    ‘‘ఇమం ఖో అహం, భన్తే, పఞ్చమం అత్థవసం సమ్పస్సమానో ఏవరూపం వేదపటిలాభం సోమనస్సపటిలాభం పవేదేమి.

    ‘‘Imaṃ kho ahaṃ, bhante, pañcamaṃ atthavasaṃ sampassamāno evarūpaṃ vedapaṭilābhaṃ somanassapaṭilābhaṃ pavedemi.

    ‘‘తే 67 పణీతతరా దేవా, అకనిట్ఠా యసస్సినో;

    ‘‘Te 68 paṇītatarā devā, akaniṭṭhā yasassino;

    అన్తిమే వత్తమానమ్హి, సో నివాసో భవిస్సతి.

    Antime vattamānamhi, so nivāso bhavissati.

    ‘‘ఇమం ఖో అహం, భన్తే, ఛట్ఠం అత్థవసం సమ్పస్సమానో ఏవరూపం వేదపటిలాభం సోమనస్సపటిలాభం పవేదేమి.

    ‘‘Imaṃ kho ahaṃ, bhante, chaṭṭhaṃ atthavasaṃ sampassamāno evarūpaṃ vedapaṭilābhaṃ somanassapaṭilābhaṃ pavedemi.

    ‘‘ఇమే ఖో అహం, భన్తే, ఛ అత్థవసే సమ్పస్సమానో ఏవరూపం వేదపటిలాభం సోమనస్సపటిలాభం పవేదేమి.

    ‘‘Ime kho ahaṃ, bhante, cha atthavase sampassamāno evarūpaṃ vedapaṭilābhaṃ somanassapaṭilābhaṃ pavedemi.

    ౩౭౦.‘‘అపరియోసితసఙ్కప్పో , విచికిచ్ఛో కథంకథీ.

    370.‘‘Apariyositasaṅkappo , vicikiccho kathaṃkathī.

    విచరిం దీఘమద్ధానం, అన్వేసన్తో తథాగతం.

    Vicariṃ dīghamaddhānaṃ, anvesanto tathāgataṃ.

    ‘‘యస్సు మఞ్ఞామి సమణే, పవివిత్తవిహారినో;

    ‘‘Yassu maññāmi samaṇe, pavivittavihārino;

    సమ్బుద్ధా ఇతి మఞ్ఞానో, గచ్ఛామి తే ఉపాసితుం.

    Sambuddhā iti maññāno, gacchāmi te upāsituṃ.

    ‘‘‘కథం ఆరాధనా హోతి, కథం హోతి విరాధనా’;

    ‘‘‘Kathaṃ ārādhanā hoti, kathaṃ hoti virādhanā’;

    ఇతి పుట్ఠా న సమ్పాయన్తి 69, మగ్గే పటిపదాసు చ.

    Iti puṭṭhā na sampāyanti 70, magge paṭipadāsu ca.

    ‘‘త్యస్సు యదా మం జానన్తి, సక్కో దేవానమాగతో;

    ‘‘Tyassu yadā maṃ jānanti, sakko devānamāgato;

    త్యస్సు మమేవ పుచ్ఛన్తి, ‘కిం కత్వా పాపుణీ ఇదం’.

    Tyassu mameva pucchanti, ‘kiṃ katvā pāpuṇī idaṃ’.

    ‘‘తేసం యథాసుతం ధమ్మం, దేసయామి జనే సుతం 71;

    ‘‘Tesaṃ yathāsutaṃ dhammaṃ, desayāmi jane sutaṃ 72;

    తేన అత్తమనా హోన్తి, ‘దిట్ఠో నో వాసవోతి చ’.

    Tena attamanā honti, ‘diṭṭho no vāsavoti ca’.

    ‘‘యదా చ బుద్ధమద్దక్ఖిం, విచికిచ్ఛావితారణం;

    ‘‘Yadā ca buddhamaddakkhiṃ, vicikicchāvitāraṇaṃ;

    సోమ్హి వీతభయో అజ్జ, సమ్బుద్ధం పయిరుపాసియ 73.

    Somhi vītabhayo ajja, sambuddhaṃ payirupāsiya 74.

    ‘‘తణ్హాసల్లస్స హన్తారం, బుద్ధం అప్పటిపుగ్గలం;

    ‘‘Taṇhāsallassa hantāraṃ, buddhaṃ appaṭipuggalaṃ;

    అహం వన్దే మహావీరం, బుద్ధమాదిచ్చబన్ధునం.

    Ahaṃ vande mahāvīraṃ, buddhamādiccabandhunaṃ.

    ‘‘యం కరోమసి బ్రహ్మునో, సమం దేవేహి మారిస;

    ‘‘Yaṃ karomasi brahmuno, samaṃ devehi mārisa;

    తదజ్జ తుయ్హం కస్సామ 75, హన్ద సామం కరోమ తే.

    Tadajja tuyhaṃ kassāma 76, handa sāmaṃ karoma te.

    ‘‘త్వమేవ అసి 77 సమ్బుద్ధో, తువం సత్థా అనుత్తరో;

    ‘‘Tvameva asi 78 sambuddho, tuvaṃ satthā anuttaro;

    సదేవకస్మిం లోకస్మిం, నత్థి తే పటిపుగ్గలో’’తి.

    Sadevakasmiṃ lokasmiṃ, natthi te paṭipuggalo’’ti.

    ౩౭౧. అథ ఖో సక్కో దేవానమిన్దో పఞ్చసిఖం గన్ధబ్బపుత్తం ఆమన్తేసి – ‘‘బహూపకారో ఖో మేసి త్వం, తాత పఞ్చసిఖ, యం త్వం భగవన్తం పఠమం పసాదేసి. తయా, తాత, పఠమం పసాదితం పచ్ఛా మయం తం భగవన్తం దస్సనాయ ఉపసఙ్కమిమ్హా అరహన్తం సమ్మాసమ్బుద్ధం. పేత్తికే వా ఠానే ఠపయిస్సామి , గన్ధబ్బరాజా భవిస్ససి, భద్దఞ్చ తే సూరియవచ్ఛసం దమ్మి, సా హి తే అభిపత్థితా’’తి.

    371. Atha kho sakko devānamindo pañcasikhaṃ gandhabbaputtaṃ āmantesi – ‘‘bahūpakāro kho mesi tvaṃ, tāta pañcasikha, yaṃ tvaṃ bhagavantaṃ paṭhamaṃ pasādesi. Tayā, tāta, paṭhamaṃ pasāditaṃ pacchā mayaṃ taṃ bhagavantaṃ dassanāya upasaṅkamimhā arahantaṃ sammāsambuddhaṃ. Pettike vā ṭhāne ṭhapayissāmi , gandhabbarājā bhavissasi, bhaddañca te sūriyavacchasaṃ dammi, sā hi te abhipatthitā’’ti.

    అథ ఖో సక్కో దేవానమిన్దో పాణినా పథవిం పరామసిత్వా తిక్ఖత్తుం ఉదానం ఉదానేసి – ‘‘నమో తస్స భగవతో అరహతో సమ్మాసమ్బుద్ధస్సా’’తి.

    Atha kho sakko devānamindo pāṇinā pathaviṃ parāmasitvā tikkhattuṃ udānaṃ udānesi – ‘‘namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassā’’ti.

    ఇమస్మిఞ్చ పన వేయ్యాకరణస్మిం భఞ్ఞమానే సక్కస్స దేవానమిన్దస్స విరజం వీతమలం ధమ్మచక్ఖుం ఉదపాది – ‘‘యం కిఞ్చి సముదయధమ్మం, సబ్బం తం నిరోధధమ్మ’’న్తి. అఞ్ఞేసఞ్చ అసీతియా దేవతాసహస్సానం , ఇతి యే సక్కేన దేవానమిన్దేన అజ్ఝిట్ఠపఞ్హా పుట్ఠా , తే భగవతా బ్యాకతా. తస్మా ఇమస్స వేయ్యాకరణస్స సక్కపఞ్హాత్వేవ అధివచనన్తి.

    Imasmiñca pana veyyākaraṇasmiṃ bhaññamāne sakkassa devānamindassa virajaṃ vītamalaṃ dhammacakkhuṃ udapādi – ‘‘yaṃ kiñci samudayadhammaṃ, sabbaṃ taṃ nirodhadhamma’’nti. Aññesañca asītiyā devatāsahassānaṃ , iti ye sakkena devānamindena ajjhiṭṭhapañhā puṭṭhā , te bhagavatā byākatā. Tasmā imassa veyyākaraṇassa sakkapañhātveva adhivacananti.

    సక్కపఞ్హసుత్తం నిట్ఠితం అట్ఠమం.

    Sakkapañhasuttaṃ niṭṭhitaṃ aṭṭhamaṃ.







    Footnotes:
    1. గన్ధబ్బపుత్తం (స్యా॰)
    2. gandhabbaputtaṃ (syā.)
    3. ఝాయతస్సు (స్యా॰), పజ్ఝాయితస్సు (సీ॰ పీ॰)
    4. జలతస్సు (స్యా॰), జలితస్సు (సీ॰ పీ॰)
    5. jhāyatassu (syā.), pajjhāyitassu (sī. pī.)
    6. jalatassu (syā.), jalitassu (sī. pī.)
    7. తదనన్తరం (సీ॰ స్యా॰ పీ॰ క॰)
    8. tadanantaraṃ (sī. syā. pī. ka.)
    9. వేళువపణ్డువీణం ఆదాయ (స్యా॰)
    10. veḷuvapaṇḍuvīṇaṃ ādāya (syā.)
    11. జిగింసానో (సీ॰ స్యా॰ పీ॰)
    12. jigiṃsāno (sī. syā. pī.)
    13. నేవ పన (స్యా॰)
    14. neva pana (syā.)
    15. ఉరుద్దా (క॰)
    16. uruddā (ka.)
    17. కేహిచి (స్యా॰)
    18. భుఞ్జతీ చ (సీ॰ పీ॰), భుజగీ (స్యా॰)
    19. చక్కనేమిసద్దేన (స్యా॰)
    20. kehici (syā.)
    21. bhuñjatī ca (sī. pī.), bhujagī (syā.)
    22. cakkanemisaddena (syā.)
    23. ఇత్థిచిత్తం (స్యా॰)
    24. పురిసచిత్తం (స్యా॰)
    25. ఆయుహిత్థ (స్యా॰)
    26. itthicittaṃ (syā.)
    27. purisacittaṃ (syā.)
    28. āyuhittha (syā.)
    29. బుద్ధస్స ధమ్మం న పటిగ్గహేసుం (స్యా॰)
    30. buddhassa dhammaṃ na paṭiggahesuṃ (syā.)
    31. విగాయామ (స్యా॰), వితాయామ (పీ॰)
    32. వియాయమామ (సీ॰ పీ॰)
    33. vigāyāma (syā.), vitāyāma (pī.)
    34. viyāyamāma (sī. pī.)
    35. సన్దానగుణాని (సీ॰ పీ॰), సన్తాని గుణాని (స్యా॰)
    36. sandānaguṇāni (sī. pī.), santāni guṇāni (syā.)
    37. అవసీనేత్థ (పీ॰)
    38. avasīnettha (pī.)
    39. అజ్ఝగమంసు (స్యా॰)
    40. ajjhagamaṃsu (syā.)
    41. సక్కో (సీ॰ స్యా॰ పీ॰)
    42. sakko (sī. syā. pī.)
    43. దేవానమిన్దో భగవన్తం ఇమం (సీ॰ పీ॰)
    44. devānamindo bhagavantaṃ imaṃ (sī. pī.)
    45. ఇమం పఠమం పఞ్హం (సీ॰ పీ॰)
    46. imaṃ paṭhamaṃ pañhaṃ (sī. pī.)
    47. ఉత్తరిం (సీ॰ స్యా॰ పీ॰)
    48. uttariṃ (sī. syā. pī.)
    49. పహం (సీ॰ పీ॰), చాహం (స్యా॰ కం॰)
    50. pahaṃ (sī. pī.), cāhaṃ (syā. kaṃ.)
    51. సే (సీ॰ పీ॰)
    52. se (sī. pī.)
    53. దీఘరత్తానుపస్సతా, యఞ్చ పన (స్యా॰), దీఘరత్తానుసయినో, యఞ్చ పన (సీ॰ పీ॰)
    54. dīgharattānupassatā, yañca pana (syā.), dīgharattānusayino, yañca pana (sī. pī.)
    55. యేసాహం (సీ॰ స్యా॰ పీ॰)
    56. దేవానమిన్దో (సీ॰ పీ॰)
    57. yesāhaṃ (sī. syā. pī.)
    58. devānamindo (sī. pī.)
    59. సమూపబ్బుళ్హో (సీ॰ పీ॰)
    60. పరాజింసు (సీ॰ పీ॰)
    61. ఉభయమేత్థ (స్యా॰)
    62. samūpabbuḷho (sī. pī.)
    63. parājiṃsu (sī. pī.)
    64. ubhayamettha (syā.)
    65. అమూళ్హపఞ్హస్స (?)
    66. amūḷhapañhassa (?)
    67. యే (?)
    68. ye (?)
    69. సమ్భోన్తి (స్యా॰)
    70. sambhonti (syā.)
    71. జనేసుత (క॰ సీ॰)
    72. janesuta (ka. sī.)
    73. పయిరుపాసయిం (స్యా॰ క॰)
    74. payirupāsayiṃ (syā. ka.)
    75. దస్సామ (స్యా॰ క॰)
    76. dassāma (syā. ka.)
    77. తువమేవసి (పీ॰)
    78. tuvamevasi (pī.)



    Related texts:



    అట్ఠకథా • Aṭṭhakathā / సుత్తపిటక (అట్ఠకథా) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / దీఘ నికాయ (అట్ఠకథా) • Dīgha nikāya (aṭṭhakathā) / ౮. సక్కపఞ్హసుత్తవణ్ణనా • 8. Sakkapañhasuttavaṇṇanā

    టీకా • Tīkā / సుత్తపిటక (టీకా) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / దీఘనికాయ (టీకా) • Dīghanikāya (ṭīkā) / ౮. సక్కపఞ్హసుత్తవణ్ణనా • 8. Sakkapañhasuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact