Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ದೀಘ ನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Dīgha nikāya (aṭṭhakathā)

    ೮. ಸಕ್ಕಪಞ್ಹಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ

    8. Sakkapañhasuttavaṇṇanā

    ನಿದಾನವಣ್ಣನಾ

    Nidānavaṇṇanā

    ೩೪೪. ಏವಂ ಮೇ ಸುತನ್ತಿ ಸಕ್ಕಪಞ್ಹಸುತ್ತಂ। ತತ್ರಾಯಮನುತ್ತಾನಪದವಣ್ಣನಾ – ಅಮ್ಬಸಣ್ಡಾ ನಾಮ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಗಾಮೋತಿ ಸೋ ಕಿರ ಗಾಮೋ ಅಮ್ಬಸಣ್ಡಾನಂ ಅವಿದೂರೇ ನಿವಿಟ್ಠೋ, ತಸ್ಮಾ ‘‘ಅಮ್ಬಸಣ್ಡಾ’’ ತ್ವೇವ ವುಚ್ಚತಿ। ವೇದಿಯಕೇ ಪಬ್ಬತೇತಿ ಸೋ ಕಿರ ಪಬ್ಬತೋ ಪಬ್ಬತಪಾದೇ ಜಾತೇನ ಮಣಿವೇದಿಕಾಸದಿಸೇನ ನೀಲವನಸಣ್ಡೇನ ಸಮನ್ತಾ ಪರಿಕ್ಖಿತ್ತೋ, ತಸ್ಮಾ ‘ವೇದಿಯಕಪಬ್ಬತೋ’ ತ್ವೇವ ಸಙ್ಖ್ಯಂ ಗತೋ। ಇನ್ದಸಾಲಗುಹಾಯನ್ತಿ ಪುಬ್ಬೇಪಿ ಸಾ ದ್ವಿನ್ನಂ ಪಬ್ಬತಾನಂ ಅನ್ತರೇ ಗುಹಾ, ಇನ್ದಸಾಲರುಕ್ಖೋ ಚಸ್ಸಾ ದ್ವಾರೇ, ತಸ್ಮಾ ‘ಇನ್ದಸಾಲಗುಹಾ’ತಿ ಸಙ್ಖ್ಯಂ ಗತಾ। ಅಥ ನಂ ಕುಟ್ಟೇಹಿ ಪರಿಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ದ್ವಾರವಾತಪಾನಾನಿ ಯೋಜೇತ್ವಾ ಸುಪರಿನಿಟ್ಠಿತಸುಧಾಕಮ್ಮಮಾಲಾಕಮ್ಮಲತಾಕಮ್ಮವಿಚಿತ್ತಂ ಲೇಣಂ ಕತ್ವಾ ಭಗವತೋ ಅದಂಸು। ಪುರಿಮವೋಹಾರವಸೇನ ಪನ ‘‘ಇನ್ದಸಾಲಗುಹಾ’’ ತ್ವೇವ ನಂ ಸಞ್ಜಾನನ್ತಿ। ತಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ ‘ಇನ್ದಸಾಲಗುಹಾಯ’ನ್ತಿ।

    344.Evaṃme sutanti sakkapañhasuttaṃ. Tatrāyamanuttānapadavaṇṇanā – ambasaṇḍā nāma brāhmaṇagāmoti so kira gāmo ambasaṇḍānaṃ avidūre niviṭṭho, tasmā ‘‘ambasaṇḍā’’ tveva vuccati. Vediyake pabbateti so kira pabbato pabbatapāde jātena maṇivedikāsadisena nīlavanasaṇḍena samantā parikkhitto, tasmā ‘vediyakapabbato’ tveva saṅkhyaṃ gato. Indasālaguhāyanti pubbepi sā dvinnaṃ pabbatānaṃ antare guhā, indasālarukkho cassā dvāre, tasmā ‘indasālaguhā’ti saṅkhyaṃ gatā. Atha naṃ kuṭṭehi parikkhipitvā dvāravātapānāni yojetvā supariniṭṭhitasudhākammamālākammalatākammavicittaṃ leṇaṃ katvā bhagavato adaṃsu. Purimavohāravasena pana ‘‘indasālaguhā’’ tveva naṃ sañjānanti. Taṃ sandhāya vuttaṃ ‘indasālaguhāya’nti.

    ಉಸ್ಸುಕ್ಕಂ ಉದಪಾದೀತಿ ಧಮ್ಮಿಕೋ ಉಸ್ಸಾಹೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿ। ನನು ಚ ಏಸ ಅಭಿಣ್ಹದಸ್ಸಾವೀ ಭಗವತೋ, ನ ಸೋ ದೇವತಾಸನ್ನಿಪಾತೋ ನಾಮ ಅತ್ಥಿ, ಯತ್ಥಾಯಂ ನ ಆಗತಪುಬ್ಬೋ, ಸಕ್ಕೇನ ಸದಿಸೋ ಅಪ್ಪಮಾದವಿಹಾರೀ ದೇವಪುತ್ತೋ ನಾಮ ನತ್ಥಿ। ಅಥ ಕಸ್ಮಾ ಬುದ್ಧದಸ್ಸನಂ ಅನಾಗತಪುಬ್ಬಸ್ಸ ವಿಯ ಅಸ್ಸ ಉಸ್ಸಾಹೋ ಉದಪಾದೀತಿ? ಮರಣಭಯೇನ ಸನ್ತಜ್ಜಿತತ್ತಾ। ತಸ್ಮಿಂ ಕಿರಸ್ಸ ಸಮಯೇ ಆಯು ಪರಿಕ್ಖೀಣೋ, ಸೋ ಪಞ್ಚ ಪುಬ್ಬನಿಮಿತ್ತಾನಿ ದಿಸ್ವಾ ‘‘ಪರಿಕ್ಖೀಣೋ ದಾನಿ ಮೇ ಆಯೂ’’ತಿ ಅಞ್ಞಾಸಿ। ಯೇಸಞ್ಚ ದೇವಪುತ್ತಾನಂ ಮರಣನಿಮಿತ್ತಾನಿ ಆವಿ ಭವನ್ತಿ, ತೇಸು ಯೇ ಪರಿತ್ತಕೇನ ಪುಞ್ಞಕಮ್ಮೇನ ದೇವಲೋಕೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಾ, ತೇ ‘‘ಕುಹಿಂ ನು ಖೋ ಇದಾನಿ ನಿಬ್ಬತ್ತಿಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ ಭಯಂ ಸನ್ತಾಸಂ ಆಪಜ್ಜನ್ತಿ। ಯೇ ಕತಭೀರುತ್ತಾನಾ ಬಹುಂ ಪುಞ್ಞಂ ಕತ್ವಾ ನಿಬ್ಬತ್ತಾ, ತೇ ಅತ್ತನಾ ದಿನ್ನದಾನಂ ರಕ್ಖಿತಸೀಲಂ ಭಾವಿತಭಾವನಞ್ಚ ಆಗಮ್ಮ ‘‘ಉಪರಿದೇವಲೋಕೇ ಸಮ್ಪತ್ತಿಂ ಅನುಭವಿಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ ನ ಭಾಯನ್ತಿ।

    Ussukkaṃ udapādīti dhammiko ussāho uppajji. Nanu ca esa abhiṇhadassāvī bhagavato, na so devatāsannipāto nāma atthi, yatthāyaṃ na āgatapubbo, sakkena sadiso appamādavihārī devaputto nāma natthi. Atha kasmā buddhadassanaṃ anāgatapubbassa viya assa ussāho udapādīti? Maraṇabhayena santajjitattā. Tasmiṃ kirassa samaye āyu parikkhīṇo, so pañca pubbanimittāni disvā ‘‘parikkhīṇo dāni me āyū’’ti aññāsi. Yesañca devaputtānaṃ maraṇanimittāni āvi bhavanti, tesu ye parittakena puññakammena devaloke nibbattā, te ‘‘kuhiṃ nu kho idāni nibbattissāmā’’ti bhayaṃ santāsaṃ āpajjanti. Ye katabhīruttānā bahuṃ puññaṃ katvā nibbattā, te attanā dinnadānaṃ rakkhitasīlaṃ bhāvitabhāvanañca āgamma ‘‘uparidevaloke sampattiṃ anubhavissāmā’’ti na bhāyanti.

    ಸಕ್ಕೋ ಪನ ದೇವರಾಜಾ ಪುಬ್ಬನಿಮಿತ್ತಾನಿ ದಿಸ್ವಾ ದಸಯೋಜನಸಹಸ್ಸಂ ದೇವನಗರಂ, ಯೋಜನಸಹಸ್ಸುಬ್ಬೇಧಂ ವೇಜಯನ್ತಂ, ತಿಯೋಜನಸತಿಕಂ ಸುಧಮ್ಮದೇವಸಭಂ, ಯೋಜನಸತುಬ್ಬೇಧಂ ಪಾರಿಚ್ಛತ್ತಕಂ, ಸಟ್ಠಿಯೋಜನಿಕಂ ಪಣ್ಡುಕಮ್ಬಲಸಿಲಂ, ಅಡ್ಢತಿಯಾ ನಾಟಕಕೋಟಿಯೋ ದ್ವೀಸು ದೇವಲೋಕೇಸು ದೇವಪರಿಸಂ, ನನ್ದನವನಂ, ಚಿತ್ತಲತಾವನಂ , ಮಿಸ್ಸಕವನಂ, ಫಾರುಸಕವನನ್ತಿ ಏತಂ ಸಬ್ಬಸಮ್ಪತ್ತಿಂ ಓಲೋಕೇತ್ವಾ ‘‘ನಸ್ಸತಿ ವತ ಭೋ ಮೇ ಅಯಂ ಸಮ್ಪತ್ತೀ’’ತಿ ಭಯಾಭಿಭೂತೋ ಅಹೋಸಿ।

    Sakko pana devarājā pubbanimittāni disvā dasayojanasahassaṃ devanagaraṃ, yojanasahassubbedhaṃ vejayantaṃ, tiyojanasatikaṃ sudhammadevasabhaṃ, yojanasatubbedhaṃ pāricchattakaṃ, saṭṭhiyojanikaṃ paṇḍukambalasilaṃ, aḍḍhatiyā nāṭakakoṭiyo dvīsu devalokesu devaparisaṃ, nandanavanaṃ, cittalatāvanaṃ , missakavanaṃ, phārusakavananti etaṃ sabbasampattiṃ oloketvā ‘‘nassati vata bho me ayaṃ sampattī’’ti bhayābhibhūto ahosi.

    ತತೋ ‘‘ಅತ್ಥಿ ನು ಖೋ ಕೋಚಿ ಸಮಣೋ ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ವಾ ಲೋಕಪಿತಾಮಹೋ ಮಹಾಬ್ರಹ್ಮಾ ವಾ, ಯೋ ಮೇ ಹದಯನಿಸ್ಸಿತಂ ಸೋಕಸಲ್ಲಂ ಸಮುದ್ಧರಿತ್ವಾ ಇಮಂ ಸಮ್ಪತ್ತಿಂ ಥಾವರಂ ಕರೇಯ್ಯಾ’’ತಿ ಓಲೋಕೇನ್ತೋ ಕಞ್ಚಿ ಅದಿಸ್ವಾ ಪುನ ಅದ್ದಸ ‘‘ಮಾದಿಸಾನಂ ಸತಸಹಸ್ಸಾನಮ್ಪಿ ಉಪ್ಪನ್ನಂ ಸೋಕಸಲ್ಲಂ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ಉದ್ಧರಿತುಂ ಪಟಿಬಲೋ’’ತಿ। ಅಥೇವಂ ಪರಿವಿತಕ್ಕೇನ್ತಸ್ಸ ತೇನ ಖೋ ಪನ ಸಮಯೇನ ಸಕ್ಕಸ್ಸ ದೇವಾನಮಿನ್ದಸ್ಸ ಉಸ್ಸುಕ್ಕಂ ಉದಪಾದಿ ಭಗವನ್ತಂ ದಸ್ಸನಾಯ।

    Tato ‘‘atthi nu kho koci samaṇo vā brāhmaṇo vā lokapitāmaho mahābrahmā vā, yo me hadayanissitaṃ sokasallaṃ samuddharitvā imaṃ sampattiṃ thāvaraṃ kareyyā’’ti olokento kañci adisvā puna addasa ‘‘mādisānaṃ satasahassānampi uppannaṃ sokasallaṃ sammāsambuddho uddharituṃ paṭibalo’’ti. Athevaṃ parivitakkentassa tena kho pana samayena sakkassa devānamindassa ussukkaṃ udapādi bhagavantaṃ dassanāya.

    ಕಹಂ ನು ಖೋ ಭಗವಾ ಏತರಹಿ ವಿಹರತೀತಿ ಕತರಸ್ಮಿಂ ಜನಪದೇ ಕತರಂ ನಗರಂ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ ಕಸ್ಸ ಪಚ್ಚಯೇ ಪರಿಭುಞ್ಜನ್ತೋ ಕಸ್ಸ ಅಮತಂ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸಯಮಾನೋ ವಿಹರತೀತಿ। ಅದ್ದಸಾ ಖೋತಿ ಅದ್ದಕ್ಖಿ ಪಟಿವಿಜ್ಝಿ। ಮಾರಿಸಾತಿ ಪಿಯವಚನಮೇತಂ, ದೇವತಾನಂ ಪಾಟಿಯೇಕ್ಕೋ ವೋಹಾರೋ। ನಿದ್ದುಕ್ಖಾತಿಪಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಕಸ್ಮಾ ಪನೇಸ ದೇವೇ ಆಮನ್ತೇಸಿ? ಸಹಾಯತ್ಥಾಯ। ಪುಬ್ಬೇ ಕಿರೇಸ ಭಗವತಿ ಸಳಲಘರೇ ವಿಹರನ್ತೇ ಏಕಕೋವ ದಸ್ಸನಾಯ ಅಗಮಾಸಿ। ಸತ್ಥಾ ‘‘ಅಪರಿಪಕ್ಕಂ ತಾವಸ್ಸ ಞಾಣಂ, ಕತಿಪಾಹಂ ಪನ ಅತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಮಯಿ ಇನ್ದಸಾಲಗುಹಾಯಂ ವಿಹರನ್ತೇ ಪಞ್ಚ ಪುಬ್ಬನಿಮಿತ್ತಾನಿ ದಿಸ್ವಾ ಮರಣಭಯಭೀತೋ ದ್ವೀಸು ದೇವಲೋಕೇಸು ದೇವತಾಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಚುದ್ದಸ ಪಞ್ಹೇ ಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ ಉಪೇಕ್ಖಾಪಞ್ಹವಿಸ್ಸಜ್ಜನಾವಸಾನೇ ಅಸೀತಿಯಾ ದೇವತಾಸಹಸ್ಸೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಸೋತಾಪತ್ತಿಫಲೇ ಪತಿಟ್ಠಹಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ಓಕಾಸಂ ನಾಕಾಸಿ। ಸೋ ‘‘ಮಮ ಪುಬ್ಬೇಪಿ ಏಕಕಸ್ಸ ಗತತ್ತಾ ಸತ್ಥಾರಾ ಓಕಾಸೋ ನ ಕತೋ, ಅದ್ಧಾ ಮೇ ನತ್ಥಿ ಮಗ್ಗಫಲಸ್ಸ ಉಪನಿಸ್ಸಯೋ, ಏಕಸ್ಸ ಪನ ಉಪನಿಸ್ಸಯೇ ಸತಿ ಚಕ್ಕವಾಳಪರಿಯನ್ತಾಯಪಿ ಪರಿಸಾಯ ಭಗವಾ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇತಿಯೇವ। ಅವಸ್ಸಂ ಖೋ ಪನ ದ್ವೀಸು ದೇವಲೋಕೇಸು ಕಸ್ಸಚಿ ದೇವಸ್ಸ ಉಪನಿಸ್ಸಯೋ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ತಂ ಸನ್ಧಾಯ ಸತ್ಥಾ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇಸ್ಸತಿ। ತಂ ಸುತ್ವಾ ಅಹಮ್ಪಿ ಅತ್ತನೋ ದೋಮನಸ್ಸಂ ವೂಪಸಮೇಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ಸಹಾಯತ್ಥಾಯ ಆಮನ್ತೇಸಿ।

    Kahaṃ nu kho bhagavā etarahi viharatīti katarasmiṃ janapade kataraṃ nagaraṃ upanissāya kassa paccaye paribhuñjanto kassa amataṃ dhammaṃ desayamāno viharatīti. Addasā khoti addakkhi paṭivijjhi. Mārisāti piyavacanametaṃ, devatānaṃ pāṭiyekko vohāro. Niddukkhātipi vuttaṃ hoti. Kasmā panesa deve āmantesi? Sahāyatthāya. Pubbe kiresa bhagavati saḷalaghare viharante ekakova dassanāya agamāsi. Satthā ‘‘aparipakkaṃ tāvassa ñāṇaṃ, katipāhaṃ pana atikkamitvā mayi indasālaguhāyaṃ viharante pañca pubbanimittāni disvā maraṇabhayabhīto dvīsu devalokesu devatāhi saddhiṃ upasaṅkamitvā cuddasa pañhe pucchitvā upekkhāpañhavissajjanāvasāne asītiyā devatāsahassehi saddhiṃ sotāpattiphale patiṭṭhahissatī’’ti cintetvā okāsaṃ nākāsi. So ‘‘mama pubbepi ekakassa gatattā satthārā okāso na kato, addhā me natthi maggaphalassa upanissayo, ekassa pana upanissaye sati cakkavāḷapariyantāyapi parisāya bhagavā dhammaṃ desetiyeva. Avassaṃ kho pana dvīsu devalokesu kassaci devassa upanissayo bhavissati, taṃ sandhāya satthā dhammaṃ desessati. Taṃ sutvā ahampi attano domanassaṃ vūpasamessāmī’’ti cintetvā sahāyatthāya āmantesi.

    ಏವಂ ಭದ್ದಂ ತವಾತಿ ಖೋ ದೇವಾ ತಾವತಿಂಸಾತಿ ಏವಂ ಹೋತು ಮಹಾರಾಜ, ಗಚ್ಛಾಮ ಭಗವನ್ತಂ ದಸ್ಸನಾಯ, ದುಲ್ಲಭೋ ಬುದ್ಧುಪ್ಪಾದೋ, ಭದ್ದಂ ತವ, ಯೋ ತ್ವಂ ‘‘ಪಬ್ಬತಕೀಳಂ ನದೀಕೀಳಂ ಗಚ್ಛಾಮಾ’’ತಿ ಅವತ್ವಾ ಅಮ್ಹೇ ಏವರೂಪೇಸು ಠಾನೇಸು ನಿಯೋಜೇಸೀತಿ। ಪಚ್ಚಸ್ಸೋಸುನ್ತಿ ತಸ್ಸ ವಚನಂ ಸಿರಸಾ ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛಿಂಸು।

    Evaṃ bhaddaṃ tavāti kho devā tāvatiṃsāti evaṃ hotu mahārāja, gacchāma bhagavantaṃ dassanāya, dullabho buddhuppādo, bhaddaṃ tava, yo tvaṃ ‘‘pabbatakīḷaṃ nadīkīḷaṃ gacchāmā’’ti avatvā amhe evarūpesu ṭhānesu niyojesīti. Paccassosunti tassa vacanaṃ sirasā sampaṭicchiṃsu.

    ೩೪೫. ಪಞ್ಚಸಿಖಂ ಗನ್ಧಬ್ಬದೇವಪುತ್ತಂ ಆಮನ್ತೇಸೀತಿ ದೇವೇ ತಾವ ಆಮನ್ತೇತು, ಇಮಂ ಕಸ್ಮಾ ವಿಸುಂ ಆಮನ್ತೇಸಿ? ಓಕಾಸಕರಣತ್ಥಂ। ಏವಂ ಕಿರಸ್ಸ ಅಹೋಸಿ ‘‘ದ್ವೀಸು ದೇವಲೋಕೇಸು ದೇವತಾ ಗಹೇತ್ವಾ ಧುರೇನ ಪಹರನ್ತಸ್ಸ ವಿಯ ಸತ್ಥಾರಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತುಂ ನ ಯುತ್ತಂ, ಅಯಂ ಪನ ಪಞ್ಚಸಿಖೋ ದಸಬಲಸ್ಸ ಉಪಟ್ಠಾಕೋ ವಲ್ಲಭೋ ಇಚ್ಛಿತಿಚ್ಛಿತಕ್ಖಣೇ ಗನ್ತ್ವಾ ಪಞ್ಹಂ ಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ ಧಮ್ಮಂ ಸುಣಾತಿ, ಇಮಂ ಪುರತೋ ಪೇಸೇತ್ವಾ ಓಕಾಸಂ ಕಾರೇತ್ವಾ ಇಮಿನಾ ಕತೋಕಾಸೇ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಪಞ್ಹಂ ಪುಚ್ಛಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಓಕಾಸಕರಣತ್ಥಂ ಆಮನ್ತೇಸಿ।

    345.Pañcasikhaṃgandhabbadevaputtaṃ āmantesīti deve tāva āmantetu, imaṃ kasmā visuṃ āmantesi? Okāsakaraṇatthaṃ. Evaṃ kirassa ahosi ‘‘dvīsu devalokesu devatā gahetvā dhurena paharantassa viya satthāraṃ upasaṅkamituṃ na yuttaṃ, ayaṃ pana pañcasikho dasabalassa upaṭṭhāko vallabho icchiticchitakkhaṇe gantvā pañhaṃ pucchitvā dhammaṃ suṇāti, imaṃ purato pesetvā okāsaṃ kāretvā iminā katokāse upasaṅkamitvā pañhaṃ pucchissāmī’’ti okāsakaraṇatthaṃ āmantesi.

    ಏವಂ ಭದ್ದಂ ತವಾತಿ ಸೋ ‘‘ಏವಂ ಮಹಾರಾಜ, ಹೋತು, ಭದ್ದಂ ತವ, ಯೋ ತ್ವಂ ಮಂ ‘ಏಹಿ, ಮಾರಿಸ, ಉಯ್ಯಾನಕೀಳಾದೀನಿ ವಾ ನಟಸಮಜ್ಜಾದೀನಿ ವಾ ದಸ್ಸನಾಯ ಗಚ್ಛಾಮಾ’ತಿ ಅವತ್ವಾ ‘ಬುದ್ಧಂ ಪಸ್ಸಿಸ್ಸಾಮ, ಧಮ್ಮಂ ಸೋಸ್ಸಾಮಾ’ತಿ ವದಸೀ’’ತಿ ದಳ್ಹತರಂ ಉಪತ್ಥಮ್ಭೇನ್ತೋ ದೇವಾನಮಿನ್ದಸ್ಸ ವಚನಂ ಪಟಿಸ್ಸುತ್ವಾ ಅನುಚರಿಯಂ ಸಹಚರಣಂ ಏಕತೋ ಗಮನಂ ಉಪಾಗಮಿ।

    Evaṃ bhaddaṃ tavāti so ‘‘evaṃ mahārāja, hotu, bhaddaṃ tava, yo tvaṃ maṃ ‘ehi, mārisa, uyyānakīḷādīni vā naṭasamajjādīni vā dassanāya gacchāmā’ti avatvā ‘buddhaṃ passissāma, dhammaṃ sossāmā’ti vadasī’’ti daḷhataraṃ upatthambhento devānamindassa vacanaṃ paṭissutvā anucariyaṃ sahacaraṇaṃ ekato gamanaṃ upāgami.

    ತತ್ಥ ಬೇಲುವಪಣ್ಡುನ್ತಿ ಬೇಲುವಪಕ್ಕಂ ವಿಯ ಪಣ್ಡುವಣ್ಣಂ। ತಸ್ಸ ಕಿರ ಸೋವಣ್ಣಮಯಂ ಪೋಕ್ಖರಂ, ಇನ್ದನೀಲಮಯೋ ದಣ್ಡೋ, ರಜತಮಯಾ ತನ್ತಿಯೋ, ಪವಾಳಮಯಾ ವೇಠಕಾ, ವೀಣಾಪತ್ತಕಂ ಗಾವುತಂ, ತನ್ತಿಬನ್ಧನಟ್ಠಾನಂ ಗಾವುತಂ, ಉಪರಿ ದಣ್ಡಕೋ ಗಾವುತನ್ತಿ ತಿಗಾವುತಪ್ಪಮಾಣಾ ವೀಣಾ। ಇತಿ ಸೋ ತಂ ವೀಣಂ ಆದಾಯ ಸಮಪಞ್ಞಾಸಮುಚ್ಛನಾ ಮುಚ್ಛೇತ್ವಾ ಅಗ್ಗನಖೇಹಿ ಪಹರಿತ್ವಾ ಮಧುರಂ ಗೀತಸ್ಸರಂ ನಿಚ್ಛಾರೇತ್ವಾ ಸೇಸದೇವೇ ಸಕ್ಕಸ್ಸ ಗಮನಕಾಲಂ ಜಾನಾಪೇನ್ತೋ ಏಕಮನ್ತಂ ಅಟ್ಠಾಸಿ। ಏವಂ ತಸ್ಸ ಗೀತವಾದಿತಸಞ್ಞಾಯ ಸನ್ನಿಪತಿತೇ ದೇವಗಣೇ ಅಥ ಖೋ ಸಕ್ಕೋ ದೇವಾನಮಿನ್ದೋ…ಪೇ॰… ವೇದಿಯಕೇ ಪಬ್ಬತೇ ಪಚ್ಚುಟ್ಠಾಸಿ।

    Tattha beluvapaṇḍunti beluvapakkaṃ viya paṇḍuvaṇṇaṃ. Tassa kira sovaṇṇamayaṃ pokkharaṃ, indanīlamayo daṇḍo, rajatamayā tantiyo, pavāḷamayā veṭhakā, vīṇāpattakaṃ gāvutaṃ, tantibandhanaṭṭhānaṃ gāvutaṃ, upari daṇḍako gāvutanti tigāvutappamāṇā vīṇā. Iti so taṃ vīṇaṃ ādāya samapaññāsamucchanā mucchetvā agganakhehi paharitvā madhuraṃ gītassaraṃ nicchāretvā sesadeve sakkassa gamanakālaṃ jānāpento ekamantaṃ aṭṭhāsi. Evaṃ tassa gītavāditasaññāya sannipatite devagaṇe atha kho sakko devānamindo…pe… vediyake pabbate paccuṭṭhāsi.

    ೩೪೬. ಅತಿರಿವ ಓಭಾಸಜಾತೋತಿ ಅಞ್ಞೇಸು ದಿವಸೇಸು ಏಕಸ್ಸೇವ ದೇವಸ್ಸ ವಾ ಮಾರಸ್ಸ ವಾ ಬ್ರಹ್ಮುನೋ ವಾ ಓಭಾಸೇನ ಓಭಾಸಜಾತೋ ಹೋತಿ, ತಂದಿವಸಂ ಪನ ದ್ವೀಸು ದೇವಲೋಕೇಸು ದೇವತಾನಂ ಓಭಾಸೇನ ಅತಿರಿವ ಓಭಾಸಜಾತೋ ಏಕಪಜ್ಜೋತೋ ಸಹಸ್ಸಚನ್ದಸೂರಿಯಉಗ್ಗತಕಾಲಸದಿಸೋ ಅಹೋಸಿ। ಪರಿತೋ ಗಾಮೇಸು ಮನುಸ್ಸಾತಿ ಸಮನ್ತಾ ಗಾಮೇಸು ಮನುಸ್ಸಾ। ಪಕತಿಸಾಯಮಾಸಕಾಲೇಯೇವ ಕಿರ ಗಾಮಮಜ್ಝೇ ದಾರಕೇಸು ಕೀಳನ್ತೇಸು ತತ್ಥ ಸಕ್ಕೋ ಅಗಮಾಸಿ, ತಸ್ಮಾ ಮನುಸ್ಸಾ ಪಸ್ಸಿತ್ವಾ ಏವಮಾಹಂಸು। ನನು ಚ ಮಜ್ಝಿಮಯಾಮೇ ದೇವತಾ ಭಗವನ್ತಂ ಉಪಸಙ್ಕಮನ್ತಿ, ಅಯಂ ಕಸ್ಮಾ ಪಠಮಯಾಮಸ್ಸಾಪಿ ಪುರಿಮಭಾಗೇಯೇವ ಆಗತೋತಿ? ಮರಣಭಯೇನೇವ ತಜ್ಜಿತತ್ತಾ। ಕಿಂಸು ನಾಮಾತಿ ಕಿಂಸು ನಾಮ ಭೋ ಏತಂ, ಕೋ ನು ಖೋ ಅಜ್ಜ ಮಹೇಸಕ್ಖೋ ದೇವೋ ವಾ ಬ್ರಹ್ಮಾ ವಾ ಭಗವನ್ತಂ ಪಞ್ಹಂ ಪುಚ್ಛಿತುಂ ಧಮ್ಮಂ ಸೋತುಂ ಉಪಸಙ್ಕಮನ್ತೋ, ಕಥಂಸು ನಾಮ ಭೋ ಭಗವಾ ಪಞ್ಹಂ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇಸ್ಸತಿ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇಸ್ಸತಿ, ಲಾಭಾ ಅಮ್ಹಾಕಂ, ಯೇಸಂ ನೋ ಏವಂ ದೇವತಾನಂ ಕಙ್ಖಾವಿನೋದಕೋ ಸತ್ಥಾ ಅವಿದೂರೇ ವಿಹಾರೇ ವಸತಿ, ಯೇ ಲಭಾಮ ಥಾಲಕಭಿಕ್ಖಮ್ಪಿ ಕಟಚ್ಛುಭಿಕ್ಖಮ್ಪಿ ದಾತುನ್ತಿ ಸಂವಿಗ್ಗಾ ಲೋಮಹಟ್ಠಜಾತಾ ಉದ್ಧಗ್ಗಲೋಮಾ ಹುತ್ವಾ ದಸನಖಸಮೋಧಾನಸಮುಜ್ಜಲಂ ಅಞ್ಜಲಿಂ ಸಿರಸ್ಮಿಂ ಪತಿಟ್ಠಪೇತ್ವಾ ನಮಸ್ಸಮಾನಾ ಅಟ್ಠಂಸು।

    346.Atiriva obhāsajātoti aññesu divasesu ekasseva devassa vā mārassa vā brahmuno vā obhāsena obhāsajāto hoti, taṃdivasaṃ pana dvīsu devalokesu devatānaṃ obhāsena atiriva obhāsajāto ekapajjoto sahassacandasūriyauggatakālasadiso ahosi. Parito gāmesu manussāti samantā gāmesu manussā. Pakatisāyamāsakāleyeva kira gāmamajjhe dārakesu kīḷantesu tattha sakko agamāsi, tasmā manussā passitvā evamāhaṃsu. Nanu ca majjhimayāme devatā bhagavantaṃ upasaṅkamanti, ayaṃ kasmā paṭhamayāmassāpi purimabhāgeyeva āgatoti? Maraṇabhayeneva tajjitattā. Kiṃsu nāmāti kiṃsu nāma bho etaṃ, ko nu kho ajja mahesakkho devo vā brahmā vā bhagavantaṃ pañhaṃ pucchituṃ dhammaṃ sotuṃ upasaṅkamanto, kathaṃsu nāma bho bhagavā pañhaṃ vissajjessati dhammaṃ desessati, lābhā amhākaṃ, yesaṃ no evaṃ devatānaṃ kaṅkhāvinodako satthā avidūre vihāre vasati, ye labhāma thālakabhikkhampi kaṭacchubhikkhampi dātunti saṃviggā lomahaṭṭhajātā uddhaggalomā hutvā dasanakhasamodhānasamujjalaṃ añjaliṃ sirasmiṃ patiṭṭhapetvā namassamānā aṭṭhaṃsu.

    ೩೪೭. ದುರುಪಸಙ್ಕಮಾತಿ ದುಪಯಿರುಪಾಸಿಯಾ। ಅಹಂ ಸರಾಗೋ ಸದೋಸೋ ಸಮೋಹೋ, ಸತ್ಥಾ ವೀತರಾಗೋ ವೀತದೋಸೋ ವೀತಮೋಹೋ, ತಸ್ಮಾ ದುಪಯಿರುಪಾಸಿಯಾ ತಥಾಗತಾ ಮಾದಿಸೇನ। ಝಾಯೀತಿ ಲಕ್ಖಣೂಪನಿಜ್ಝಾನೇನ ಚ ಆರಮ್ಮಣೂಪನಿಜ್ಝಾನೇನ ಚ ಝಾಯೀ। ತಸ್ಮಿಞ್ಞೇವ ಝಾನೇ ರತಾತಿ ಝಾನರತಾ। ತದನ್ತರಂ ಪಟಿಸಲ್ಲೀನಾತಿ ತದನ್ತರಂ ಪಟಿಸಲ್ಲೀನಾ ಸಮ್ಪತಿ ಪಟಿಸಲ್ಲೀನಾ ವಾ। ತಸ್ಮಾ ನ ಕೇವಲಂ ಝಾಯೀ ಝಾನರತಾತಿ ದುರುಪಸಙ್ಕಮಾ, ಇದಾನಿಮೇವ ಪಟಿಸಲ್ಲೀನಾತಿಪಿ ದುರುಪಸಙ್ಕಮಾ। ಪಸಾದೇಯ್ಯಾಸೀತಿ ಆರಾಧೇಯ್ಯಾಸಿ, ಓಕಾಸಂ ಮೇ ಕಾರೇತ್ವಾ ದದೇಯ್ಯಾಸೀತಿ ವದತಿ। ಬೇಲುವಪಣ್ಡುವೀಣಂ ಆದಾಯಾತಿ ನನು ಪುಬ್ಬೇವ ಆದಿನ್ನಾತಿ? ಆಮ , ಆದಿನ್ನಾ। ಮಗ್ಗಗಮನವಸೇನ ಪನ ಅಂಸಕೂಟೇ ಲಗ್ಗಿತಾ, ಇದಾನಿ ನಂ ವಾಮಹತ್ಥೇ ಠಪೇತ್ವಾ ವಾದನಸಜ್ಜಂ ಕತ್ವಾ ಆದಿಯಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ‘‘ಆದಾಯಾ’’ತಿ।

    347.Durupasaṅkamāti dupayirupāsiyā. Ahaṃ sarāgo sadoso samoho, satthā vītarāgo vītadoso vītamoho, tasmā dupayirupāsiyā tathāgatā mādisena. Jhāyīti lakkhaṇūpanijjhānena ca ārammaṇūpanijjhānena ca jhāyī. Tasmiññeva jhāne ratāti jhānaratā. Tadantaraṃ paṭisallīnāti tadantaraṃ paṭisallīnā sampati paṭisallīnā vā. Tasmā na kevalaṃ jhāyī jhānaratāti durupasaṅkamā, idānimeva paṭisallīnātipi durupasaṅkamā. Pasādeyyāsīti ārādheyyāsi, okāsaṃ me kāretvā dadeyyāsīti vadati. Beluvapaṇḍuvīṇaṃ ādāyāti nanu pubbeva ādinnāti? Āma , ādinnā. Maggagamanavasena pana aṃsakūṭe laggitā, idāni naṃ vāmahatthe ṭhapetvā vādanasajjaṃ katvā ādiyi. Tena vuttaṃ ‘‘ādāyā’’ti.

    ಪಞ್ಚಸಿಖಗೀತಗಾಥಾವಣ್ಣನಾ

    Pañcasikhagītagāthāvaṇṇanā

    ೩೪೮. ಅಸ್ಸಾವೇಸೀತಿ ಸಾವೇಸಿ। ಬುದ್ಧೂಪಸಞ್ಹಿತಾತಿ ಬುದ್ಧಂ ಆರಬ್ಭ ಬುದ್ಧಂ ನಿಸ್ಸಯಂ ಕತ್ವಾ ಪವತ್ತಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸೇಸಪದೇಸುಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ।

    348.Assāvesīti sāvesi. Buddhūpasañhitāti buddhaṃ ārabbha buddhaṃ nissayaṃ katvā pavattāti attho. Sesapadesupi eseva nayo.

    ವನ್ದೇ ತೇ ಪಿತರಂ ಭದ್ದೇ, ತಿಮ್ಬರುಂ ಸೂರಿಯವಚ್ಛಸೇತಿ ಏತ್ಥ ಸೂರಿಯವಚ್ಛಸಾತಿ ಸೂರಿಯಸಮಾನಸರೀರಾ। ತಸ್ಸಾ ಕಿರ ದೇವಧೀತಾಯ ಪಾದನ್ತತೋ ರಸ್ಮಿ ಉಟ್ಠಹಿತ್ವಾ ಕೇಸನ್ತಂ ಆರೋಹತಿ, ತಸ್ಮಾ ಬಾಲಸೂರಿಯಮಣ್ಡಲಸದಿಸಾ ಖಾಯತಿ, ಇತಿ ನಂ ‘‘ಸೂರಿಯವಚ್ಛಸಾ’’ತಿ ಸಞ್ಜಾನನ್ತಿ। ತಂ ಸನ್ಧಾಯಾಹ – ‘‘ಭದ್ದೇ, ಸೂರಿಯವಚ್ಛಸೇ, ತವ ಪಿತರಂ ತಿಮ್ಬರುಂ ಗನ್ಧಬ್ಬದೇವರಾಜಾನಂ ವನ್ದಾಮೀ’’ತಿ। ಯೇನ ಜಾತಾಸಿ ಕಲ್ಯಾಣೀತಿ ಯೇನ ಕಾರಣಭೂತೇನ ಯಂ ತಿಮ್ಬರುಂ ದೇವರಾಜಾನಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ತ್ವಂ ಜಾತಾ, ಕಲ್ಯಾಣೀ ಸಬ್ಬಙ್ಗಸೋಭನಾ। ಆನನ್ದಜನನೀ ಮಮಾತಿ ಮಯ್ಹಂ ಪೀತಿಸೋಮನಸ್ಸವಡ್ಢನೀ।

    Vande te pitaraṃ bhadde, timbaruṃ sūriyavacchaseti ettha sūriyavacchasāti sūriyasamānasarīrā. Tassā kira devadhītāya pādantato rasmi uṭṭhahitvā kesantaṃ ārohati, tasmā bālasūriyamaṇḍalasadisā khāyati, iti naṃ ‘‘sūriyavacchasā’’ti sañjānanti. Taṃ sandhāyāha – ‘‘bhadde, sūriyavacchase, tava pitaraṃ timbaruṃ gandhabbadevarājānaṃ vandāmī’’ti. Yena jātāsi kalyāṇīti yena kāraṇabhūtena yaṃ timbaruṃ devarājānaṃ nissāya tvaṃ jātā, kalyāṇī sabbaṅgasobhanā. Ānandajananī mamāti mayhaṃ pītisomanassavaḍḍhanī.

    ವಾತೋವ ಸೇದತಂ ಕನ್ತೋತಿ ಯಥಾ ಸಞ್ಜಾತಸೇದಾನಂ ಸೇದಹರಣತ್ಥಂ ವಾತೋ ಇಟ್ಠೋ ಹೋತಿ ಕನ್ತೋ ಮನಾಪೋ, ಏವನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಪಾನೀಯಂವ ಪಿಪಾಸತೋತಿ ಪಾತುಮಿಚ್ಛನ್ತಸ್ಸ ಪಿಪಾಸತೋ ಪಿಪಾಸಾಭಿಭೂತಸ್ಸ। ಅಙ್ಗೀರಸೀತಿ ಅಙ್ಗೇ ರಸ್ಮಿಯೋ ಅಸ್ಸಾತಿ ಅಙ್ಗೀರಸೀ, ತಮೇವ ಆರಬ್ಭ ಆಲಪನ್ತೋ ವದತಿ। ಧಮ್ಮೋ ಅರಹತಾಮಿವಾತಿ ಅರಹನ್ತಾನಂ ನವಲೋಕುತ್ತರಧಮ್ಮೋ ವಿಯ।

    Vātova sedataṃ kantoti yathā sañjātasedānaṃ sedaharaṇatthaṃ vāto iṭṭho hoti kanto manāpo, evanti attho. Pānīyaṃva pipāsatoti pātumicchantassa pipāsato pipāsābhibhūtassa. Aṅgīrasīti aṅge rasmiyo assāti aṅgīrasī, tameva ārabbha ālapanto vadati. Dhammo arahatāmivāti arahantānaṃ navalokuttaradhammo viya.

    ಜಿಘಚ್ಛತೋತಿ ಭುಞ್ಜಿತುಕಾಮಸ್ಸ ಖುದಾಭಿಭೂತಸ್ಸ। ಜಲನ್ತಮಿವ ವಾರಿನಾತಿ ಯಥಾ ಕೋಚಿ ಜಲನ್ತಂ ಜಾತವೇದಂ ಉದಕಕುಮ್ಭೇನ ನಿಬ್ಬಾಪೇಯ್ಯ, ಏವಂ ತವ ಕಾರಣಾ ಉಪ್ಪನ್ನಂ ಮಮ ಕಾಮರಾಗಪರಿಳಾಹಂ ನಿಬ್ಬಾಪೇಹೀತಿ ವದತಿ।

    Jighacchatoti bhuñjitukāmassa khudābhibhūtassa. Jalantamiva vārināti yathā koci jalantaṃ jātavedaṃ udakakumbhena nibbāpeyya, evaṃ tava kāraṇā uppannaṃ mama kāmarāgapariḷāhaṃ nibbāpehīti vadati.

    ಯುತ್ತಂ ಕಿಞ್ಜಕ್ಖರೇಣುನಾತಿ ಪದುಮಕೇಸರರೇಣುನಾ ಯುತ್ತಂ। ನಾಗೋ ಘಮ್ಮಾಭಿತತ್ತೋ ವಾತಿ ಘಮ್ಮಾಭಿತತ್ತಹತ್ಥೀ ವಿಯ। ಓಗಾಹೇ ತೇ ಥನೂದರನ್ತಿ ಯಥಾ ಸೋ ನಾಗೋ ಪೋಕ್ಖರಣಿಂ ಓಗಾಹಿತ್ವಾ ಪಿವಿತ್ವಾ ಅಗ್ಗಸೋಣ್ಡಮತ್ತಂ ಪಞ್ಞಾಯಮಾನಂ ಕತ್ವಾ ನಿಮುಗ್ಗೋ ಸುಖಂ ಸಾತಂ ವಿನ್ದತಿ, ಏವಂ ಕದಾ ನು ಖೋ ತೇ ಥನೂದರಂ ಥನವೇಮಜ್ಝಂ ಉದರಞ್ಚ ಓತರಿತ್ವಾ ಅಹಂ ಸುಖಂ ಸಾತಂ ಪಟಿಲಭಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ವದತಿ।

    Yuttaṃ kiñjakkhareṇunāti padumakesarareṇunā yuttaṃ. Nāgo ghammābhitatto vāti ghammābhitattahatthī viya. Ogāhe te thanūdaranti yathā so nāgo pokkharaṇiṃ ogāhitvā pivitvā aggasoṇḍamattaṃ paññāyamānaṃ katvā nimuggo sukhaṃ sātaṃ vindati, evaṃ kadā nu kho te thanūdaraṃ thanavemajjhaṃ udarañca otaritvā ahaṃ sukhaṃ sātaṃ paṭilabhissāmīti vadati.

    ‘‘ಅಚ್ಚಙ್ಕುಸೋವ ನಾಗೋವ, ಜಿತಂ ಮೇ ತುತ್ತತೋಮರಂ।

    ‘‘Accaṅkusova nāgova, jitaṃ me tuttatomaraṃ;

    ಕಾರಣಂ ನಪ್ಪಜಾನಾಮಿ, ಸಮ್ಮತ್ತೋ ಲಕ್ಖಣೂರುಯಾ’’ತಿ॥ –

    Kāraṇaṃ nappajānāmi, sammatto lakkhaṇūruyā’’ti. –

    ಏತ್ಥ ತುತ್ತಂ ವುಚ್ಚತಿ ಕಣ್ಣಮೂಲೇ ವಿಜ್ಝನಅಯದಣ್ಡಕೋ। ತೋಮರನ್ತಿ ಪಾದಾದೀಸು ವಿಜ್ಝನದಣ್ಡತೋಮರಂ। ಅಙ್ಕುಸೋತಿ ಮತ್ಥಕೇ ವಿಜ್ಝನಕುಟಿಲಕಣ್ಟಕೋ। ಯೋ ಚ ನಾಗೋ ಪಭಿನ್ನಮತ್ತೋ ಅಚ್ಚಙ್ಕುಸೋ ಹೋತಿ, ಅಙ್ಕುಸಂ ಅತೀತೋ; ಅಙ್ಕುಸೇನ ವಿಜ್ಝಿಯಮಾನೋಪಿ ವಸಂ ನ ಗಚ್ಛತಿ, ಸೋ ‘‘ಜಿತಂ ಮಯಾ ತುತ್ತತೋಮರಂ, ಯೋ ಅಹಂ ಅಙ್ಕುಸಸ್ಸಪಿ ವಸಂ ನ ಗಚ್ಛಾಮೀ’’ತಿ ಮದದಪ್ಪೇನ ಕಿಞ್ಚಿ ಕಾರಣಂ ನ ಬುಜ್ಝತಿ। ಯಥಾ ಸೋ ಅಚ್ಚಙ್ಕುಸೋ ನಾಗೋ ‘‘ಜಿತಂ ಮೇ ತುತ್ತತೋಮರ’’ನ್ತಿ ಕಿಞ್ಚಿ ಕಾರಣಂ ನಪ್ಪಜಾನಾತಿ, ಏವಂ ಅಹಮ್ಪಿ ಲಕ್ಖಣಸಮ್ಪನ್ನಊರುತಾಯ ಲಕ್ಖಣೂರುಯಾ ಸಮ್ಮತ್ತೋ ಮತ್ತೋ ಪಮತ್ತೋ ಉಮ್ಮತ್ತೋ ವಿಯ ಕಿಞ್ಚಿ ಕಾರಣಂ ನಪ್ಪಜಾನಾಮೀತಿ ವದತಿ। ಅಥ ವಾ ಅಚ್ಚಙ್ಕುಸೋವ ನಾಗೋ ಅಹಮ್ಪಿ ಸಮ್ಮತ್ತೋ ಲಕ್ಖಣೂರುಯಾ ಕಿಞ್ಚಿ ತತೋ ವಿರಾಗಕಾರಣಂ ನಪ್ಪಜಾನಾಮಿ। ಕಸ್ಮಾ? ಯಸ್ಮಾ ತೇನ ನಾಗೇನ ವಿಯ ಜಿತಂ ಮೇ ತುತ್ತತೋಮರಂ, ನ ಕಸ್ಸಚಿ ವದತೋ ವಚನಂ ಆದಿಯಾಮಿ।

    Ettha tuttaṃ vuccati kaṇṇamūle vijjhanaayadaṇḍako. Tomaranti pādādīsu vijjhanadaṇḍatomaraṃ. Aṅkusoti matthake vijjhanakuṭilakaṇṭako. Yo ca nāgo pabhinnamatto accaṅkuso hoti, aṅkusaṃ atīto; aṅkusena vijjhiyamānopi vasaṃ na gacchati, so ‘‘jitaṃ mayā tuttatomaraṃ, yo ahaṃ aṅkusassapi vasaṃ na gacchāmī’’ti madadappena kiñci kāraṇaṃ na bujjhati. Yathā so accaṅkuso nāgo ‘‘jitaṃ me tuttatomara’’nti kiñci kāraṇaṃ nappajānāti, evaṃ ahampi lakkhaṇasampannaūrutāya lakkhaṇūruyā sammatto matto pamatto ummatto viya kiñci kāraṇaṃ nappajānāmīti vadati. Atha vā accaṅkusova nāgo ahampi sammatto lakkhaṇūruyā kiñci tato virāgakāraṇaṃ nappajānāmi. Kasmā? Yasmā tena nāgena viya jitaṃ me tuttatomaraṃ, na kassaci vadato vacanaṃ ādiyāmi.

    ತಯಿ ಗೇಧಿತಚಿತ್ತೋಸ್ಮೀತಿ ಭದ್ದೇ ಲಕ್ಖಣೂರು ತಯಿ ಬದ್ಧಚಿತ್ತೋಸ್ಮಿ। ಗೇಧಿತಚಿತ್ತೋತಿ ವಾ ಗೇಧಂ ಅಜ್ಝುಪೇತಚಿತ್ತೋ। ಚಿತ್ತಂ ವಿಪರಿಣಾಮಿತನ್ತಿ ಪಕತಿಂ ಜಹಿತ್ವಾ ಠಿತಂ। ಪಟಿಗನ್ತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋಮೀತಿ ನಿವತ್ತಿತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋಮಿ। ವಙ್ಕಘಸ್ತೋವ ಅಮ್ಬುಜೋತಿ ಬಳಿಸಂ ಗಿಲಿತ್ವಾ ಠಿತಮಚ್ಛೋ ವಿಯ। ‘‘ಘಸೋ’’ತಿಪಿ ಪಾಠೋ, ಅಯಮೇವತ್ಥೋ।

    Tayi gedhitacittosmīti bhadde lakkhaṇūru tayi baddhacittosmi. Gedhitacittoti vā gedhaṃ ajjhupetacitto. Cittaṃ vipariṇāmitanti pakatiṃ jahitvā ṭhitaṃ. Paṭigantuṃ na sakkomīti nivattituṃ na sakkomi. Vaṅkaghastova ambujoti baḷisaṃ gilitvā ṭhitamaccho viya. ‘‘Ghaso’’tipi pāṭho, ayamevattho.

    ವಾಮೂರೂತಿ ವಾಮಾಕಾರೇನ ಸಣ್ಠಿತಊರು, ಕದಲಿಕ್ಖನ್ಧಸದಿಸಊರೂತಿ ವಾ ಅತ್ಥೋ। ಸಜಾತಿ ಆಲಿಙ್ಗ। ಮನ್ದಲೋಚನೇತಿ ಇತ್ಥಿಯೋ ನ ತಿಖಿಣಂ ನಿಜ್ಝಾಯನ್ತಿ ಮನ್ದಂ ಆಲೋಚೇನ್ತಿ ಓಲೋಕೇನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ‘‘ಮನ್ದಲೋಚನಾ’’ತಿ ವುಚ್ಚನ್ತಿ। ಪಲಿಸ್ಸಜಾತಿ ಸಬ್ಬತೋಭಾಗೇನ ಆಲಿಙ್ಗ। ಏತಂ ಮೇ ಅಭಿಪತ್ಥಿತನ್ತಿ ಏತಂ ಮಯಾ ಅಭಿಣ್ಹಂ ಪತ್ಥಿತಂ।

    Vāmūrūti vāmākārena saṇṭhitaūru, kadalikkhandhasadisaūrūti vā attho. Sajāti āliṅga. Mandalocaneti itthiyo na tikhiṇaṃ nijjhāyanti mandaṃ ālocenti olokenti, tasmā ‘‘mandalocanā’’ti vuccanti. Palissajāti sabbatobhāgena āliṅga. Etaṃ me abhipatthitanti etaṃ mayā abhiṇhaṃ patthitaṃ.

    ಅಪ್ಪಕೋ ವತ ಮೇ ಸನ್ತೋತಿ ಪಕತಿಯಾವ ಮನ್ದೋ ಸಮಾನೋ। ವೇಲ್ಲಿತಕೇಸಿಯಾತಿ ಕೇಸಾ ಮುಞ್ಚಿತ್ವಾ ಪಿಟ್ಠಿಯಂ ವಿಸ್ಸಟ್ಠಕಾಲೇ ಸಪ್ಪೋ ವಿಯ ವೇಲ್ಲನ್ತಾ ಗಚ್ಛನ್ತಾ ಅಸ್ಸಾತಿ ವೇಲ್ಲಿತಕೇಸೀ, ತಸ್ಸಾ ವೇಲ್ಲಿತಕೇಸಿಯಾ। ಅನೇಕಭಾವೋ ಸಮುಪ್ಪಾದೀತಿ ಅನೇಕವಿಧೋ ಜಾತೋ। ಅನೇಕಭಾಗೋತಿ ವಾ ಪಾಠೋ। ಅರಹನ್ತೇವ ದಕ್ಖಿಣಾತಿ ಅರಹನ್ತಮ್ಹಿ ದಿನ್ನದಾನಂ ವಿಯ ನಾನಪ್ಪಕಾರತೋ ಪಭಿನ್ನೋ।

    Appako vata me santoti pakatiyāva mando samāno. Vellitakesiyāti kesā muñcitvā piṭṭhiyaṃ vissaṭṭhakāle sappo viya vellantā gacchantā assāti vellitakesī, tassā vellitakesiyā. Anekabhāvo samuppādīti anekavidho jāto. Anekabhāgoti vā pāṭho. Arahanteva dakkhiṇāti arahantamhi dinnadānaṃ viya nānappakārato pabhinno.

    ಯಂ ಮೇ ಅತ್ಥಿ ಕತಂ ಪುಞ್ಞನ್ತಿ ಯಂ ಮಯಾ ಕತಂ ಪುಞ್ಞಮತ್ಥಿ। ಅರಹನ್ತೇಸು ತಾದಿಸೂತಿ ತಾದಿಲಕ್ಖಣಪ್ಪತ್ತೇಸು ಅರಹನ್ತೇಸು। ತಯಾ ಸದ್ಧಿಂ ವಿಪಚ್ಚತನ್ತಿ ಸಬ್ಬಂ ತಯಾ ಸದ್ಧಿಮೇವ ವಿಪಾಕಂ ದೇತು।

    Yaṃ me atthi kataṃ puññanti yaṃ mayā kataṃ puññamatthi. Arahantesu tādisūti tādilakkhaṇappattesu arahantesu. Tayā saddhiṃ vipaccatanti sabbaṃ tayā saddhimeva vipākaṃ detu.

    ಏಕೋದೀತಿ ಏಕೀಭಾವಂ ಗತೋ। ನಿಪಕೋ ಸತೋತಿ ನೇಪಕ್ಕಂ ವುಚ್ಚತಿ ಪಞ್ಞಾ, ತಾಯ ಸಮನ್ನಾಗತೋತಿ ನಿಪಕೋ। ಸತಿಯಾ ಸಮನ್ನಾಗತತ್ತಾ ಸತೋ। ಅಮತಂ ಮುನಿ ಜಿಗೀಸಾನೋತಿ ಯಥಾ ಸೋ ಬುದ್ಧಮುನಿ ಅಮತಂ ನಿಬ್ಬಾನಂ ಜಿಗೀಸತಿ ಪರಿಯೇಸತಿ, ಏವಂ ತಂ ಅಹಂ ಸೂರಿಯವಚ್ಛಸೇ ಜಿಗೀಸಾಮಿ ಪರಿಯೇಸಾಮಿ। ಯಥಾ ವಾ ಸೋ ಅಮತಂ ಜಿಗೀಸಾನೋ ಏಸನ್ತೋ ಗವೇಸನ್ತೋ ವಿಚರತಿ, ಏವಾಹಂ ತಂ ಏಸನ್ತೋ ಗವೇಸನ್ತೋ ವಿಚರಾಮೀತಿಪಿ ಅತ್ಥೋ।

    Ekodīti ekībhāvaṃ gato. Nipako satoti nepakkaṃ vuccati paññā, tāya samannāgatoti nipako. Satiyā samannāgatattā sato. Amataṃ muni jigīsānoti yathā so buddhamuni amataṃ nibbānaṃ jigīsati pariyesati, evaṃ taṃ ahaṃ sūriyavacchase jigīsāmi pariyesāmi. Yathā vā so amataṃ jigīsāno esanto gavesanto vicarati, evāhaṃ taṃ esanto gavesanto vicarāmītipi attho.

    ಯಥಾಪಿ ಮುನಿ ನನ್ದೇಯ್ಯ, ಪತ್ವಾ ಸಮ್ಬೋಧಿಮುತ್ತಮನ್ತಿ ಯಥಾ ಬುದ್ಧಮುನಿ ಬೋಧಿಪಲ್ಲಙ್ಕೇ ನಿಸಿನ್ನೋ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞ್ಞಾಣಂ ಪತ್ವಾ ನನ್ದೇಯ್ಯ ತೋಸೇಯ್ಯ। ಏವಂ ನನ್ದೇಯ್ಯನ್ತಿ ಏವಮೇವ ಅಹಮ್ಪಿ ತಯಾ ಮಿಸ್ಸೀಭಾವಂ ಗತೋ ನನ್ದೇಯ್ಯಂ, ಪೀತಿಸೋಮನಸ್ಸಜಾತೋ ಭವೇಯ್ಯನ್ತಿ ವದತಿ।

    Yathāpi muni nandeyya, patvā sambodhimuttamanti yathā buddhamuni bodhipallaṅke nisinno sabbaññutaññāṇaṃ patvā nandeyya toseyya. Evaṃ nandeyyanti evameva ahampi tayā missībhāvaṃ gato nandeyyaṃ, pītisomanassajāto bhaveyyanti vadati.

    ತಾಹಂ ಭದ್ದೇ ವರೇಯ್ಯಾಹೇತಿ ಅಹೇತಿ ಆಮನ್ತನಂ, ಅಹೇ ಭದ್ದೇ ಸೂರಿಯವಚ್ಛಸೇ, ಸಕ್ಕೇನ ದೇವಾನಮಿನ್ದೇನ ‘‘ಕಿಂ ದ್ವೀಸು ದೇವಲೋಕೇಸು ದೇವರಜ್ಜಂ ಗಣ್ಹಸಿ, ಸುರಿಯವಚ್ಛಸ’’ನ್ತಿ, ಏವಂ ವರೇ ದಿನ್ನೇ ದೇವರಜ್ಜಂ ಪಹಾಯ ‘‘ಸೂರಿಯವಚ್ಛಸಂ ಗಣ್ಹಾಮೀ’’ತಿ ಏವಂ ತಂ ಅಹಂ ವರೇಯ್ಯಂ ಇಚ್ಛೇಯ್ಯಂ ಗಣ್ಹೇಯ್ಯನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ।

    Tāhaṃ bhadde vareyyāheti aheti āmantanaṃ, ahe bhadde sūriyavacchase, sakkena devānamindena ‘‘kiṃ dvīsu devalokesu devarajjaṃ gaṇhasi, suriyavacchasa’’nti, evaṃ vare dinne devarajjaṃ pahāya ‘‘sūriyavacchasaṃ gaṇhāmī’’ti evaṃ taṃ ahaṃ vareyyaṃ iccheyyaṃ gaṇheyyanti attho.

    ಸಾಲಂವ ನ ಚಿರಂ ಫುಲ್ಲನ್ತಿ ತವ ಪಿತು ನಗರದ್ವಾರೇ ನಚಿರಂ ಪುಪ್ಫಿತೋ ಸಾಲೋ ಅತ್ಥಿ। ಸೋ ಅತಿವಿಯ ಮನೋಹರೋ। ತಂ ನಚಿರಂ ಫುಲ್ಲಸಾಲಂ ವಿಯ। ಪಿತರಂ ತೇ ಸುಮೇಧಸೇತಿ ಅತಿಸಸ್ಸಿರೀಕಂ ತವ ಪಿತರಂ ವನ್ದಮಾನೋ ನಮಸ್ಸಾಮಿ ನಮೋ ಕರೋಮಿ। ಯಸ್ಸಾಸೇತಾದಿಸೀ ಪಜಾತಿ ಯಸ್ಸ ಆಸಿ ಏತಾದಿಸೀ ಧೀತಾ।

    Sālaṃva na ciraṃ phullanti tava pitu nagaradvāre naciraṃ pupphito sālo atthi. So ativiya manoharo. Taṃ naciraṃ phullasālaṃ viya. Pitaraṃ te sumedhaseti atisassirīkaṃ tava pitaraṃ vandamāno namassāmi namo karomi. Yassāsetādisī pajāti yassa āsi etādisī dhītā.

    ೩೪೯. ಸಂಸನ್ದತೀತಿ ಕಸ್ಮಾ ಗೀತಸದ್ದಸ್ಸ ಚೇವ ವೀಣಾಸದ್ದಸ್ಸ ಚ ವಣ್ಣಂ ಕಥೇಸಿ? ಕಿಂ ತತ್ಥ ಭಗವತೋ ಸಾರಾಗೋ ಅತ್ಥೀತಿ? ನತ್ಥಿ। ಛಳಙ್ಗುಪೇಕ್ಖಾಯ ಉಪೇಕ್ಖಕೋ ಭಗವಾ ಏತಾದಿಸೇಸು ಠಾನೇಸು, ಕೇವಲಂ ಇಟ್ಠಾನಿಟ್ಠಂ ಜಾನಾತಿ, ನ ತತ್ಥ ರಜ್ಜತಿ। ವುತ್ತಮ್ಪಿ ಚೇತಂ ‘‘ಸಂವಿಜ್ಜತಿ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಭಗವತೋ ಚಕ್ಖು, ಪಸ್ಸತಿ ಭಗವಾ ಚಕ್ಖುನಾ ರೂಪಂ, ಛನ್ದರಾಗೋ ಭಗವತೋ ನತ್ಥಿ, ಸುವಿಮುತ್ತಚಿತ್ತೋ ಭಗವಾ। ಸಂವಿಜ್ಜತಿ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಭಗವತೋ ಸೋತ’’ನ್ತಿಆದಿ (ಸಂ॰ ನಿ॰ ೪.೨೩೨)। ಸಚೇ ಪನ ವಣ್ಣಂ ನ ಕಥೇಯ್ಯ, ಪಞ್ಚಸಿಖೋ ‘‘ಓಕಾಸೋ ಮೇ ಕತೋ’’ತಿ ನ ಜಾನೇಯ್ಯ। ಅಥ ಸಕ್ಕೋ ‘‘ಭಗವತಾ ಪಞ್ಚಸಿಖಸ್ಸ ಓಕಾಸೋ ನ ಕತೋ’’ತಿ ದೇವತಾ ಗಹೇತ್ವಾ ತತೋವ ಪಟಿನಿವತ್ತೇಯ್ಯ, ತತೋ ಮಹಾಜಾನಿಯೋ ಭವೇಯ್ಯ। ವಣ್ಣೇ ಪನ ಕಥಿತೇ ‘‘ಕತೋ ಭಗವತಾ ಪಞ್ಚಸಿಖಸ್ಸ ಓಕಾಸೋ’’ತಿ ದೇವತಾಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಪಞ್ಹಂ ಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ ವಿಸ್ಸಜ್ಜನಾವಸಾನೇ ಅಸೀತಿಯಾ ದೇವತಾಸಹಸ್ಸೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಸೋತಾಪತ್ತಿಫಲೇ ಪತಿಟ್ಠಹಿಸ್ಸತೀತಿ ಞತ್ವಾ ವಣ್ಣಂ ಕಥೇಸಿ।

    349.Saṃsandatīti kasmā gītasaddassa ceva vīṇāsaddassa ca vaṇṇaṃ kathesi? Kiṃ tattha bhagavato sārāgo atthīti? Natthi. Chaḷaṅgupekkhāya upekkhako bhagavā etādisesu ṭhānesu, kevalaṃ iṭṭhāniṭṭhaṃ jānāti, na tattha rajjati. Vuttampi cetaṃ ‘‘saṃvijjati kho, āvuso, bhagavato cakkhu, passati bhagavā cakkhunā rūpaṃ, chandarāgo bhagavato natthi, suvimuttacitto bhagavā. Saṃvijjati kho, āvuso, bhagavato sota’’ntiādi (saṃ. ni. 4.232). Sace pana vaṇṇaṃ na katheyya, pañcasikho ‘‘okāso me kato’’ti na jāneyya. Atha sakko ‘‘bhagavatā pañcasikhassa okāso na kato’’ti devatā gahetvā tatova paṭinivatteyya, tato mahājāniyo bhaveyya. Vaṇṇe pana kathite ‘‘kato bhagavatā pañcasikhassa okāso’’ti devatāhi saddhiṃ upasaṅkamitvā pañhaṃ pucchitvā vissajjanāvasāne asītiyā devatāsahassehi saddhiṃ sotāpattiphale patiṭṭhahissatīti ñatvā vaṇṇaṃ kathesi.

    ತತ್ಥ ಕದಾ ಸಂಯೂಳ್ಹಾತಿ ಕದಾ ಗನ್ಥಿತಾ ಪಿಣ್ಡಿತಾ। ತೇನ ಖೋ ಪನಾಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಸಮಯೇನಾತಿ ತೇನ ಸಮಯೇನ ತಸ್ಮಿಂ ತುಮ್ಹಾಕಂ ಸಮ್ಬೋಧಿಪ್ಪತ್ತಿತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಅಟ್ಠಮೇ ಸತ್ತಾಹೇ। ಭದ್ದಾ ನಾಮ ಸೂರಿಯವಚ್ಛಸಾತಿ ನಾಮತೋ ಭದ್ದಾ ಸರೀರಸಮ್ಪತ್ತಿಯಾ ಸೂರಿಯವಚ್ಛಸಾ। ಭಗಿನೀತಿ ವೋಹಾರವಚನಮೇತಂ, ದೇವಧೀತಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಪರಕಾಮಿನೀತಿ ಪರಂ ಕಾಮೇತಿ ಅಭಿಕಙ್ಖತಿ।

    Tattha kadā saṃyūḷhāti kadā ganthitā piṇḍitā. Tena kho panāhaṃ, bhante, samayenāti tena samayena tasmiṃ tumhākaṃ sambodhippattito paṭṭhāya aṭṭhame sattāhe. Bhaddā nāma sūriyavacchasāti nāmato bhaddā sarīrasampattiyā sūriyavacchasā. Bhaginīti vohāravacanametaṃ, devadhītāti attho. Parakāminīti paraṃ kāmeti abhikaṅkhati.

    ಉಪನಚ್ಚನ್ತಿಯಾತಿ ನಚ್ಚಮಾನಾಯ। ಸಾ ಕಿರ ಏಕಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಚಾತುಮಹಾರಾಜಿಕದೇವೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಸಕ್ಕಸ್ಸ ದೇವರಾಜಸ್ಸ ನಚ್ಚಂ ದಸ್ಸನತ್ಥಾಯ ಗತಾ, ತಸ್ಮಿಞ್ಚ ಖಣೇ ಸಕ್ಕೋ ತಥಾಗತಸ್ಸ ಅಟ್ಠ ಯಥಾಭುಚ್ಚೇ ಗುಣೇ ಪಯಿರುದಾಹಾಸಿ। ಏವಂ ತಸ್ಮಿಂ ದಿವಸೇ ಗನ್ತ್ವಾ ನಚ್ಚನ್ತೀ ಅಸ್ಸೋಸಿ।

    Upanaccantiyāti naccamānāya. Sā kira ekasmiṃ samaye cātumahārājikadevehi saddhiṃ sakkassa devarājassa naccaṃ dassanatthāya gatā, tasmiñca khaṇe sakko tathāgatassa aṭṭha yathābhucce guṇe payirudāhāsi. Evaṃ tasmiṃ divase gantvā naccantī assosi.

    ಸಕ್ಕೂಪಸಙ್ಕಮವಣ್ಣನಾ

    Sakkūpasaṅkamavaṇṇanā

    ೩೫೦. ಪಟಿಸಮ್ಮೋದತೀತಿ ‘‘ಸಂಸನ್ದತಿ ಖೋ ತೇ’’ತಿಆದೀನಿ ವದನ್ತೋ ಭಗವಾ ಸಮ್ಮೋದತಿ, ಪಞ್ಚಸಿಖೋ ಪಟಿಸಮ್ಮೋದತಿ। ಗಾಥಾ ಚ ಭಾಸನ್ತೋ ಪಞ್ಚಸಿಖೋ ಸಮ್ಮೋದತಿ, ಭಗವಾ ಪಟಿಸಮ್ಮೋದತಿ। ಆಮನ್ತೇಸೀತಿ ಜಾನಾಪೇಸಿ। ತಸ್ಸ ಕಿರೇವಂ ಅಹೋಸಿ ‘‘ಅಯಂ ಪಞ್ಚಸಿಖೋ ಮಯಾ ಮಮ ಕಮ್ಮೇನ ಪೇಸಿತೋ ಅತ್ತನೋ ಕಮ್ಮಂ ಕರೋತಿ। ಏವರೂಪಸ್ಸ ಸತ್ಥು ಸನ್ತಿಕೇ ಠತ್ವಾ ಕಾಮಗುಣೂಪಸಞ್ಹಿತಂ ಅನನುಚ್ಛವಿಕಂ ಕಥೇಸಿ, ನಟಾ ನಾಮ ನಿಲ್ಲಜ್ಜಾ ಹೋನ್ತಿ, ಕಥೇನ್ತೋ ವಿಪ್ಪಕಾರಮ್ಪಿ ದಸ್ಸೇಯ್ಯ, ಹನ್ದ ನಂ ಮಮ ಕಮ್ಮಂ ಜಾನಾಪೇಮೀ’’ತಿ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ಆಮನ್ತೇಸಿ।

    350.Paṭisammodatīti ‘‘saṃsandati kho te’’tiādīni vadanto bhagavā sammodati, pañcasikho paṭisammodati. Gāthā ca bhāsanto pañcasikho sammodati, bhagavā paṭisammodati. Āmantesīti jānāpesi. Tassa kirevaṃ ahosi ‘‘ayaṃ pañcasikho mayā mama kammena pesito attano kammaṃ karoti. Evarūpassa satthu santike ṭhatvā kāmaguṇūpasañhitaṃ ananucchavikaṃ kathesi, naṭā nāma nillajjā honti, kathento vippakārampi dasseyya, handa naṃ mama kammaṃ jānāpemī’’ti cintetvā āmantesi.

    ೩೫೧. ಏವಞ್ಚ ಪನ ತಥಾಗತಾತಿ ಧಮ್ಮಸಙ್ಗಾಹಕತ್ಥೇರೇಹಿ ಠಪಿತವಚನಂ। ಅಭಿವದನ್ತೀತಿ ಅಭಿವಾದನಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛನೇನ ವಡ್ಢಿತವಚನೇನ ವದನ್ತಿ। ಅಭಿವದಿತೋತಿ ವಡ್ಢಿತವಚನೇನ ವುತ್ತೋ।

    351.Evañcapana tathāgatāti dhammasaṅgāhakattherehi ṭhapitavacanaṃ. Abhivadantīti abhivādanasampaṭicchanena vaḍḍhitavacanena vadanti. Abhivaditoti vaḍḍhitavacanena vutto.

    ಉರುನ್ದಾ ಸಮಪಾದೀತಿ ಮಹನ್ತಾ ವಿವಟಾ ಅಹೋಸಿ, ಅನ್ಧಕಾರೋ ಗುಹಾಯಂ ಅನ್ತರಧಾಯಿ। ಆಲೋಕೋ ಉದಪಾದೀತಿ ಯೋ ಪಕತಿಯಾ ಗುಹಾಯಂ ಅನ್ಧಕಾರೋ, ಸೋ ಅನ್ತರಹಿತೋ, ಆಲೋಕೋ ಜಾತೋ। ಸಬ್ಬಮೇತಂ ಧಮ್ಮಸಙ್ಗಾಹಕಾನಂ ವಚನಂ।

    Urundā samapādīti mahantā vivaṭā ahosi, andhakāro guhāyaṃ antaradhāyi. Āloko udapādīti yo pakatiyā guhāyaṃ andhakāro, so antarahito, āloko jāto. Sabbametaṃ dhammasaṅgāhakānaṃ vacanaṃ.

    ೩೫೨. ಚಿರಪಟಿಕಾಹಂ, ಭನ್ತೇತಿ ಚಿರತೋ ಅಹಂ, ಚಿರತೋ ಪಟ್ಠಾಯಾಹಂ ದಸ್ಸನಕಾಮೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಕೇಹಿಚಿ ಕೇಹಿಚಿ ಕಿಚ್ಚಕರಣೀಯೇಹೀತಿ ದೇವಾನಂ ಧೀತಾ ಚ ಪುತ್ತಾ ಚ ಅಙ್ಕೇ ನಿಬ್ಬತ್ತನ್ತಿ, ಪಾದಪರಿಚಾರಿಕಾ ಇತ್ಥಿಯೋ ಸಯನೇ ನಿಬ್ಬತ್ತನ್ತಿ, ತಾಸಂ ಮಣ್ಡನಪಸಾಧನಕಾರಿಕಾ ದೇವತಾ ಸಯನಂ ಪರಿವಾರೇತ್ವಾ ನಿಬ್ಬತ್ತನ್ತಿ, ವೇಯ್ಯಾವಚ್ಚಕರಾ ಅನ್ತೋವಿಮಾನೇ ನಿಬ್ಬತ್ತನ್ತಿ, ಏತೇಸಂ ಅತ್ಥಾಯ ಅಡ್ಡಕರಣಂ ನಾಮ ನತ್ಥಿ। ಯೇ ಪನ ಸೀಮನ್ತರೇ ನಿಬ್ಬತ್ತನ್ತಿ, ತೇ ‘‘ತವ ಸನ್ತಕಾ, ಮಮ ಸನ್ತಕಾ’’ತಿ ನಿಚ್ಛೇತುಂ ಅಸಕ್ಕೋನ್ತಾ ಅಡ್ಡಂ ಕರೋನ್ತಿ, ಸಕ್ಕಂ ದೇವರಾಜಾನಂ ಪುಚ್ಛನ್ತಿ। ಸೋ ‘‘ಯಸ್ಸ ವಿಮಾನಂ ಆಸನ್ನತರಂ, ತಸ್ಸ ಸನ್ತಕಾ’’ತಿ ವದತಿ। ಸಚೇ ದ್ವೇಪಿ ಸಮಟ್ಠಾನೇ ಹೋನ್ತಿ, ‘‘ಯಸ್ಸ ವಿಮಾನಂ ಓಲೋಕೇನ್ತೀ ಠಿತಾ, ತಸ್ಸ ಸನ್ತಕಾ’’ತಿ ವದತಿ। ಸಚೇ ಏಕಮ್ಪಿ ನ ಓಲೋಕೇತಿ, ತಂ ಉಭಿನ್ನಂ ಕಲಹುಪಚ್ಛೇದನತ್ಥಂ ಅತ್ತನೋ ಸನ್ತಕಂ ಕರೋತಿ। ಕೀಳಾದೀನಿಪಿ ಕಿಚ್ಚಾನಿ ಕರಣೀಯಾನೇವ। ಏವರೂಪಾನಿ ತಾನಿ ಕರಣೀಯಾನಿ ಸನ್ಧಾಯ ‘‘ಕೇಹಿಚಿ ಕೇಹಿಚಿ ಕಿಚ್ಚಕರಣೀಯೇಹೀ’’ತಿ ಆಹ।

    352.Cirapaṭikāhaṃ, bhanteti cirato ahaṃ, cirato paṭṭhāyāhaṃ dassanakāmoti attho. Kehici kehici kiccakaraṇīyehīti devānaṃ dhītā ca puttā ca aṅke nibbattanti, pādaparicārikā itthiyo sayane nibbattanti, tāsaṃ maṇḍanapasādhanakārikā devatā sayanaṃ parivāretvā nibbattanti, veyyāvaccakarā antovimāne nibbattanti, etesaṃ atthāya aḍḍakaraṇaṃ nāma natthi. Ye pana sīmantare nibbattanti, te ‘‘tava santakā, mama santakā’’ti nicchetuṃ asakkontā aḍḍaṃ karonti, sakkaṃ devarājānaṃ pucchanti. So ‘‘yassa vimānaṃ āsannataraṃ, tassa santakā’’ti vadati. Sace dvepi samaṭṭhāne honti, ‘‘yassa vimānaṃ olokentī ṭhitā, tassa santakā’’ti vadati. Sace ekampi na oloketi, taṃ ubhinnaṃ kalahupacchedanatthaṃ attano santakaṃ karoti. Kīḷādīnipi kiccāni karaṇīyāneva. Evarūpāni tāni karaṇīyāni sandhāya ‘‘kehici kehici kiccakaraṇīyehī’’ti āha.

    ಸಲಳಾಗಾರಕೇತಿ ಸಲಳಮಯಗನ್ಧಕುಟಿಯಂ। ಅಞ್ಞತರೇನ ಸಮಾಧಿನಾತಿ ತದಾ ಕಿರ ಭಗವಾ ಸಕ್ಕಸ್ಸೇವ ಅಪರಿಪಾಕಗತಂ ಞಾಣಂ ವಿದಿತ್ವಾ ಓಕಾಸಂ ಅಕಾರೇತುಕಾಮೋ ಫಲಸಮಾಪತ್ತಿವಿಹಾರೇನ ನಿಸೀದಿ। ತಂ ಏಸ ಅಜಾನನ್ತೋ ‘‘ಅಞ್ಞತರೇನ ಸಮಾಧಿನಾ’’ತಿ ಆಹ। ಭೂಜತಿ ಚ ನಾಮಾತಿ ಭೂಜತೀತಿ ತಸ್ಸಾ ನಾಮಂ। ಪರಿಚಾರಿಕಾತಿ ಪಾದಪರಿಚಾರಿಕಾ ದೇವಧೀತಾ। ಸಾ ಕಿರ ದ್ವೇ ಫಲಾನಿ ಪತ್ತಾ, ತೇನಸ್ಸಾ ದೇವಲೋಕೇ ಅಭಿರತಿಯೇವ ನತ್ಥಿ। ನಿಚ್ಚಂ ಭಗವತೋ ಉಪಟ್ಠಾನಂ ಆಗನ್ತ್ವಾ ಅಞ್ಜಲಿಂ ಸಿರಸಿ ಠಪೇತ್ವಾ ಭಗವನ್ತಂ ನಮಸ್ಸಮಾನಾ ತಿಟ್ಠತಿ। ನೇಮಿಸದ್ದೇನ ತಮ್ಹಾ ಸಮಾಧಿಮ್ಹಾ ವುಟ್ಠಿತೋತಿ ‘‘ಸಮಾಪನ್ನೋ ಸದ್ದಂ ಸುಣಾತೀ’’ತಿ ನೋ ವತ ರೇ ವತ್ತಬ್ಬೇ, ನನು ಭಗವಾ ಸಕ್ಕಸ್ಸ ದೇವಾನಮಿನ್ದಸ್ಸ ‘‘ಅಪಿಚಾಹಂ ಆಯಸ್ಮತೋ ಚಕ್ಕನೇಮಿಸದ್ದೇನ ತಮ್ಹಾ ಸಮಾಧಿಮ್ಹಾ ವುಟ್ಠಿತೋ’’ತಿ ಭಣತೀತಿ। ತಿಟ್ಠತು ನೇಮಿಸದ್ದೋ, ಸಮಾಪನ್ನೋ ನಾಮ ಅನ್ತೋಸಮಾಪತ್ತಿಯಂ ಕಣ್ಣಮೂಲೇ ಧಮಮಾನಸ್ಸ ಸಙ್ಖಯುಗಳಸ್ಸಾಪಿ ಅಸನಿಸನ್ನಿಪಾತಸ್ಸಾಪಿ ಸದ್ದಂ ನ ಸುಣಾತಿ। ಭಗವಾ ಪನ ‘‘ಏತ್ತಕಂ ಕಾಲಂ ಸಕ್ಕಸ್ಸ ಓಕಾಸಂ ನ ಕರಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಪರಿಚ್ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಕಾಲವಸೇನ ಫಲಸಮಾಪತ್ತಿಂ ಸಮಾಪನ್ನೋ। ಸಕ್ಕೋ ‘‘ನ ದಾನಿ ಮೇ ಸತ್ಥಾ ಓಕಾಸಂ ಕರೋತೀ’’ತಿ ಗನ್ಧಕುಟಿಂ ಪದಕ್ಖಿಣಂ ಕತ್ವಾ ರಥಂ ನಿವತ್ತೇತ್ವಾ ದೇವಲೋಕಾಭಿಮುಖಂ ಪೇಸೇಸಿ। ಗನ್ಧಕುಟಿಪರಿವೇಣಂ ರಥಸದ್ದೇನ ಸಮೋಹಿತಂ ಪಞ್ಚಙ್ಗಿಕತೂರಿಯಂ ವಿಯ ಅಹೋಸಿ। ಭಗವತೋ ಯಥಾಪರಿಚ್ಛಿನ್ನಕಾಲವಸೇನ ಸಮಾಪತ್ತಿತೋ ವುಟ್ಠಿತಸ್ಸ ರಥಸದ್ದೇನೇವ ಪಠಮಾವಜ್ಜನಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿ, ತಸ್ಮಾ ಏವಮಾಹ।

    Salaḷāgāraketi salaḷamayagandhakuṭiyaṃ. Aññatarena samādhināti tadā kira bhagavā sakkasseva aparipākagataṃ ñāṇaṃ viditvā okāsaṃ akāretukāmo phalasamāpattivihārena nisīdi. Taṃ esa ajānanto ‘‘aññatarena samādhinā’’ti āha. Bhūjati ca nāmāti bhūjatīti tassā nāmaṃ. Paricārikāti pādaparicārikā devadhītā. Sā kira dve phalāni pattā, tenassā devaloke abhiratiyeva natthi. Niccaṃ bhagavato upaṭṭhānaṃ āgantvā añjaliṃ sirasi ṭhapetvā bhagavantaṃ namassamānā tiṭṭhati. Nemisaddena tamhā samādhimhā vuṭṭhitoti ‘‘samāpanno saddaṃ suṇātī’’ti no vata re vattabbe, nanu bhagavā sakkassa devānamindassa ‘‘apicāhaṃ āyasmato cakkanemisaddena tamhā samādhimhā vuṭṭhito’’ti bhaṇatīti. Tiṭṭhatu nemisaddo, samāpanno nāma antosamāpattiyaṃ kaṇṇamūle dhamamānassa saṅkhayugaḷassāpi asanisannipātassāpi saddaṃ na suṇāti. Bhagavā pana ‘‘ettakaṃ kālaṃ sakkassa okāsaṃ na karissāmī’’ti paricchinditvā kālavasena phalasamāpattiṃ samāpanno. Sakko ‘‘na dāni me satthā okāsaṃ karotī’’ti gandhakuṭiṃ padakkhiṇaṃ katvā rathaṃ nivattetvā devalokābhimukhaṃ pesesi. Gandhakuṭipariveṇaṃ rathasaddena samohitaṃ pañcaṅgikatūriyaṃ viya ahosi. Bhagavato yathāparicchinnakālavasena samāpattito vuṭṭhitassa rathasaddeneva paṭhamāvajjanaṃ uppajji, tasmā evamāha.

    ಗೋಪಕವತ್ಥುವಣ್ಣನಾ

    Gopakavatthuvaṇṇanā

    ೩೫೩. ಸೀಲೇಸು ಪರಿಪೂರಕಾರಿನೀತಿ ಪಞ್ಚಸು ಸೀಲೇಸು ಪರಿಪೂರಕಾರಿನೀ। ಇತ್ಥಿತ್ತಂ ವಿರಾಜೇತ್ವಾತಿ ಇತ್ಥಿತ್ತಂ ನಾಮ ಅಲಂ, ನ ಹಿ ಇತ್ಥಿತ್ತೇ ಠತ್ವಾ ಚಕ್ಕವತ್ತಿಸಿರಿಂ, ನ ಸಕ್ಕಮಾರಬ್ರಹ್ಮಸಿರಿಯೋ ಪಚ್ಚನುಭವಿತುಂ, ನ ಪಚ್ಚೇಕಬೋಧಿಂ, ನ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬೋಧಿಂ ಗನ್ತುಂ ಸಕ್ಕಾತಿ ಏವಂ ಇತ್ಥಿತ್ತಂ ವಿರಾಜೇತಿ ನಾಮ। ಮಹನ್ತಮಿದಂ ಪುರಿಸತ್ತಂ ನಾಮ ಸೇಟ್ಠಂ ಉತ್ತಮಂ, ಏತ್ಥ ಠತ್ವಾ ಸಕ್ಕಾ ಏತಾ ಸಮ್ಪತ್ತಿಯೋ ಪಾಪುಣಿತುನ್ತಿ ಏವಂ ಪನ ಪುರಿಸತ್ತಂ ಭಾವೇತಿ ನಾಮ। ಸಾಪಿ ಏವಮಕಾಸಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ – ‘‘ಇತ್ಥಿತ್ತಂ ವಿರಾಜೇತ್ವಾ ಪುರಿಸತ್ತಂ ಭಾವೇತ್ವಾ’’ತಿ। ಹೀನಂ ಗನ್ಧಬ್ಬಕಾಯನ್ತಿ ಹೀನಂ ಲಾಮಕಂ ಗನ್ಧಬ್ಬನಿಕಾಯಂ। ಕಸ್ಮಾ ಪನ ತೇ ಪರಿಸುದ್ಧಸೀಲಾ ತತ್ಥ ಉಪ್ಪನ್ನಾತಿ? ಪುಬ್ಬನಿಕನ್ತಿಯಾ। ಪುಬ್ಬೇಪಿ ಕಿರ ನೇಸಂ ಏತದೇವ ವಸಿತಟ್ಠಾನಂ, ತಸ್ಮಾ ನಿಕನ್ತಿವಸೇನ ತತ್ಥ ಉಪ್ಪನ್ನಾ। ಉಪಟ್ಠಾನನ್ತಿ ಉಪಟ್ಠಾನಸಾಲಂ। ಪಾರಿಚರಿಯನ್ತಿ ಪರಿಚರಣಭಾವಂ। ಗೀತವಾದಿತೇಹಿ ಅಮ್ಹೇ ಪರಿಚರಿಸ್ಸಾಮಾತಿ ಆಗಚ್ಛನ್ತಿ।

    353.Sīlesu paripūrakārinīti pañcasu sīlesu paripūrakārinī. Itthittaṃ virājetvāti itthittaṃ nāma alaṃ, na hi itthitte ṭhatvā cakkavattisiriṃ, na sakkamārabrahmasiriyo paccanubhavituṃ, na paccekabodhiṃ, na sammāsambodhiṃ gantuṃ sakkāti evaṃ itthittaṃ virājeti nāma. Mahantamidaṃ purisattaṃ nāma seṭṭhaṃ uttamaṃ, ettha ṭhatvā sakkā etā sampattiyo pāpuṇitunti evaṃ pana purisattaṃ bhāveti nāma. Sāpi evamakāsi. Tena vuttaṃ – ‘‘itthittaṃ virājetvā purisattaṃ bhāvetvā’’ti. Hīnaṃ gandhabbakāyanti hīnaṃ lāmakaṃ gandhabbanikāyaṃ. Kasmā pana te parisuddhasīlā tattha uppannāti? Pubbanikantiyā. Pubbepi kira nesaṃ etadeva vasitaṭṭhānaṃ, tasmā nikantivasena tattha uppannā. Upaṭṭhānanti upaṭṭhānasālaṃ. Pāricariyanti paricaraṇabhāvaṃ. Gītavāditehi amhe paricarissāmāti āgacchanti.

    ಪಟಿಚೋದೇಸೀತಿ ಸಾರೇಸಿ। ಸೋ ಕಿರ ತೇ ದಿಸ್ವಾ ‘‘ಇಮೇ ದೇವಪುತ್ತಾ ಅತಿವಿಯ ವಿರೋಚೇನ್ತಿ ಅತಿವಣ್ಣವನ್ತೋ, ಕಿಂ ನು ಖೋ ಕಮ್ಮಂ ಕತ್ವಾ ಆಗತಾ’’ತಿ ಆವಜ್ಜನ್ತೋ ‘‘ಭಿಕ್ಖೂ ಅಹೇಸು’’ನ್ತಿ ಅದ್ದಸ। ತತೋ ‘‘ಭಿಕ್ಖೂ ಹೋನ್ತು, ಸೀಲೇಸು ಪರಿಪೂರಕಾರಿನೋ’’ತಿ ಉಪಧಾರೇನ್ತೋ ‘‘ಪರಿಪೂರಕಾರಿನೋ’’ತಿ ಅದ್ದಸ। ‘‘ಪರಿಪೂರಕಾರಿನೋ ಹೋನ್ತು, ಅಞ್ಞೋ ಗುಣೋ ಅತ್ಥಿ ನತ್ಥೀ’’ತಿ ಉಪಧಾರೇನ್ತೋ ‘‘ಝಾನಲಾಭಿನೋ’’ತಿ ಅದ್ದಸ। ‘‘ಝಾನಲಾಭಿನೋ ಹೋನ್ತು, ಕುಹಿಂ ವಾಸಿಕಾ’’ತಿ ಉಪಧಾರೇನ್ತೋ ‘‘ಮಯ್ಹಂವ ಕುಲೂಪಕಾ’’ತಿ ಅದ್ದಸ। ಪರಿಸುದ್ಧಸೀಲಾ ನಾಮ ಛಸು ದೇವಲೋಕೇಸು ಯತ್ಥಿಚ್ಛನ್ತಿ, ತತ್ಥ ನಿಬ್ಬತ್ತನ್ತಿ। ಇಮೇ ಪನ ಉಪರಿದೇವಲೋಕೇ ಚ ನ ನಿಬ್ಬತ್ತಾ। ಝಾನಲಾಭಿನೋ ನಾಮ ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕೇ ನಿಬ್ಬತ್ತನ್ತಿ, ಇಮೇ ಚ ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕೇ ನ ನಿಬ್ಬತ್ತಾ। ಅಹಂ ಪನ ಏತೇಸಂ ಓವಾದೇ ಠತ್ವಾ ದೇವಲೋಕಸಾಮಿಕಸ್ಸ ಸಕ್ಕಸ್ಸ ದೇವಾನಮಿನ್ದಸ್ಸ ಪಲ್ಲಙ್ಕೇ ಪುತ್ತೋ ಹುತ್ವಾ ನಿಬ್ಬತ್ತೋ, ಇಮೇ ಹೀನೇ ಗನ್ಧಬ್ಬಕಾಯೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಾ। ಅಟ್ಠಿವೇಧಪುಗ್ಗಲಾ ನಾಮೇತೇ ವಟ್ಟೇತ್ವಾ ವಟ್ಟೇತ್ವಾ ಗಾಳ್ಹಂ ವಿಜ್ಝಿತಬ್ಬಾತಿ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ಕುತೋಮುಖಾ ನಾಮಾತಿಆದೀಹಿ ವಚನೇಹಿ ಪಟಿಚೋದೇಸಿ।

    Paṭicodesīti sāresi. So kira te disvā ‘‘ime devaputtā ativiya virocenti ativaṇṇavanto, kiṃ nu kho kammaṃ katvā āgatā’’ti āvajjanto ‘‘bhikkhū ahesu’’nti addasa. Tato ‘‘bhikkhū hontu, sīlesu paripūrakārino’’ti upadhārento ‘‘paripūrakārino’’ti addasa. ‘‘Paripūrakārino hontu, añño guṇo atthi natthī’’ti upadhārento ‘‘jhānalābhino’’ti addasa. ‘‘Jhānalābhino hontu, kuhiṃ vāsikā’’ti upadhārento ‘‘mayhaṃva kulūpakā’’ti addasa. Parisuddhasīlā nāma chasu devalokesu yatthicchanti, tattha nibbattanti. Ime pana uparidevaloke ca na nibbattā. Jhānalābhino nāma brahmaloke nibbattanti, ime ca brahmaloke na nibbattā. Ahaṃ pana etesaṃ ovāde ṭhatvā devalokasāmikassa sakkassa devānamindassa pallaṅke putto hutvā nibbatto, ime hīne gandhabbakāye nibbattā. Aṭṭhivedhapuggalā nāmete vaṭṭetvā vaṭṭetvā gāḷhaṃ vijjhitabbāti cintetvā kutomukhā nāmātiādīhi vacanehi paṭicodesi.

    ತತ್ಥ ಕುತೋಮುಖಾತಿ ಭಗವತಿ ಅಭಿಮುಖೇ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇನ್ತೇ ತುಮ್ಹೇ ಕುತೋಮುಖಾ ಕಿಂ ಅಞ್ಞಾ ವಿಹಿತಾ ಇತೋ ಚಿತೋ ಚ ಓಲೋಕಯಮಾನಾ ಉದಾಹು ನಿದ್ದಾಯಮಾನಾ? ದುದ್ದಿಟ್ಠರೂಪನ್ತಿ ದುದ್ದಿಟ್ಠಸಭಾವಂ ದಟ್ಠುಂ ಅಯುತ್ತಂ । ಸಹಧಮ್ಮಿಕೇತಿ ಏಕಸ್ಸ ಸತ್ಥು ಸಾಸನೇ ಸಮಾಚಿಣ್ಣಧಮ್ಮೇ ಕತಪುಞ್ಞೇ। ತೇಸಂ ಭನ್ತೇತಿ ತೇಸಂ ಗೋಪಕೇನ ದೇವಪುತ್ತೇನ ಏವಂ ವತ್ವಾ ಪುನ ‘‘ಅಹೋ ತುಮ್ಹೇ ನಿಲ್ಲಜ್ಜಾ ಅಹಿರಿಕಾ’’ತಿಆದೀಹಿ ವಚನೇಹಿ ಪಟಿಚೋದಿತಾನಂ ದ್ವೇ ದೇವಾ ದಿಟ್ಠೇವ ಧಮ್ಮೇ ಸತಿಂ ಪಟಿಲಭಿಂಸು।

    Tattha kutomukhāti bhagavati abhimukhe dhammaṃ desente tumhe kutomukhā kiṃ aññā vihitā ito cito ca olokayamānā udāhu niddāyamānā? Duddiṭṭharūpanti duddiṭṭhasabhāvaṃ daṭṭhuṃ ayuttaṃ . Sahadhammiketi ekassa satthu sāsane samāciṇṇadhamme katapuññe. Tesaṃ bhanteti tesaṃ gopakena devaputtena evaṃ vatvā puna ‘‘aho tumhe nillajjā ahirikā’’tiādīhi vacanehi paṭicoditānaṃ dve devā diṭṭheva dhamme satiṃ paṭilabhiṃsu.

    ಕಾಯಂ ಬ್ರಹ್ಮಪುರೋಹಿತನ್ತಿ ತೇ ಕಿರ ಚಿನ್ತಯಿಂಸು – ‘‘ನಟೇಹಿ ನಾಮ ನಚ್ಚನ್ತೇಹಿ ಗಾಯನ್ತೇಹಿ ವಾದೇನ್ತೇಹಿ ಆಗನ್ತ್ವಾ ದಾಯೋ ನಾಮ ಲಭಿತಬ್ಬೋ ಅಸ್ಸ, ಅಯಂ ಪನ ಅಮ್ಹಾಕಂ ದಿಟ್ಠಕಾಲತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಪಕ್ಖಿತ್ತಲೋಣಂ ಉದ್ಧನಂ ವಿಯ ತಟತಟಾಯತೇವ, ಕಿಂ ನು ಖೋ ಇದ’’ನ್ತಿ ಆವಜ್ಜನ್ತಾ ಅತ್ತನೋ ಸಮಣಭಾವಂ ಪರಿಸುದ್ಧಸೀಲತಂ ಝಾನಲಾಭಿತಂ ತಸ್ಸೇವ ಕುಲೂಪಕಭಾವಞ್ಚ ದಿಸ್ವಾ ‘‘ಪರಿಸುದ್ಧಸೀಲಾ ನಾಮ ಛಸು ದೇವಲೋಕೇಸು ಯಥಾರುಚಿತೇ ಠಾನೇ ನಿಬ್ಬತ್ತನ್ತಿ, ಝಾನಲಾಭಿನೋ ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕೇ। ಮಯಂ ಉಪರಿದೇವಲೋಕೇಪಿ ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕೇಪಿ ನಿಬ್ಬತ್ತಿತುಂ ನಾಸಕ್ಖಿಮ್ಹ। ಅಮ್ಹಾಕಂ ಓವಾದೇ ಠತ್ವಾ ಅಯಂ ಇತ್ಥಿಕಾ ಉಪರಿ ನಿಬ್ಬತ್ತಾ, ಮಯಂ ಭಿಕ್ಖೂ ಸಮಾನಾ ಭಗವತಿ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ಚರಿತ್ವಾ ಹೀನೇ ಗನ್ಧಬ್ಬಕಾಯೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಾ। ತೇನ ನೋ ಅಯಂ ಏವಂ ನಿಗ್ಗಣ್ಹಾತೀ’’ತಿ ಞತ್ವಾ ತಸ್ಸ ಕಥಂ ಸುಣನ್ತಾಯೇವ ತೇಸು ದ್ವೇ ಜನಾ ಪಠಮಜ್ಝಾನಸತಿಂ ಪಟಿಲಭಿತ್ವಾ ಝಾನಂ ಪಾದಕಂ ಕತ್ವಾ ಸಙ್ಖಾರೇ ಸಮ್ಮಸನ್ತಾ ಅನಾಗಾಮಿಫಲೇಯೇವ ಪತಿಟ್ಠಹಿಂಸು। ಅಥ ನೇಸಂ ಸೋ ಪರಿತ್ತೋ ಕಾಮಾವಚರತ್ತಭಾವೋ ಧಾರೇತುಂ ನಾಸಕ್ಖಿ। ತಸ್ಮಾ ತಾವದೇವ ಚವಿತ್ವಾ ಬ್ರಹ್ಮಪುರೋಹಿತೇಸು ನಿಬ್ಬತ್ತಾ। ಸೋ ಚ ನೇಸಂ ಕಾಯೋ ತತ್ಥ ಠಿತಾನಂಯೇವ ನಿಬ್ಬತ್ತೋ। ತೇನ ವುತ್ತಂ – ‘‘ತೇಸಂ, ಭನ್ತೇ, ಗೋಪಕೇನ ದೇವಪುತ್ತೇನ ಪಟಿಚೋದಿತಾನಂ ದ್ವೇ ದೇವಾ ದಿಟ್ಠೇವ ಧಮ್ಮೇ ಸತಿಂ ಪಟಿಲಭಿಂಸು ಕಾಯಂ ಬ್ರಹ್ಮಪುರೋಹಿತ’’ನ್ತಿ।

    Kāyaṃ brahmapurohitanti te kira cintayiṃsu – ‘‘naṭehi nāma naccantehi gāyantehi vādentehi āgantvā dāyo nāma labhitabbo assa, ayaṃ pana amhākaṃ diṭṭhakālato paṭṭhāya pakkhittaloṇaṃ uddhanaṃ viya taṭataṭāyateva, kiṃ nu kho ida’’nti āvajjantā attano samaṇabhāvaṃ parisuddhasīlataṃ jhānalābhitaṃ tasseva kulūpakabhāvañca disvā ‘‘parisuddhasīlā nāma chasu devalokesu yathārucite ṭhāne nibbattanti, jhānalābhino brahmaloke. Mayaṃ uparidevalokepi brahmalokepi nibbattituṃ nāsakkhimha. Amhākaṃ ovāde ṭhatvā ayaṃ itthikā upari nibbattā, mayaṃ bhikkhū samānā bhagavati brahmacariyaṃ caritvā hīne gandhabbakāye nibbattā. Tena no ayaṃ evaṃ niggaṇhātī’’ti ñatvā tassa kathaṃ suṇantāyeva tesu dve janā paṭhamajjhānasatiṃ paṭilabhitvā jhānaṃ pādakaṃ katvā saṅkhāre sammasantā anāgāmiphaleyeva patiṭṭhahiṃsu. Atha nesaṃ so paritto kāmāvacarattabhāvo dhāretuṃ nāsakkhi. Tasmā tāvadeva cavitvā brahmapurohitesu nibbattā. So ca nesaṃ kāyo tattha ṭhitānaṃyeva nibbatto. Tena vuttaṃ – ‘‘tesaṃ, bhante, gopakena devaputtena paṭicoditānaṃ dve devā diṭṭheva dhamme satiṃ paṭilabhiṃsu kāyaṃ brahmapurohita’’nti.

    ತತ್ಥ ದಿಟ್ಠೇವ ಧಮ್ಮೇತಿ ತಸ್ಮಿಞ್ಞೇವ ಅತ್ತಭಾವೇ ಝಾನಸತಿಂ ಪಟಿಲಭಿಂಸು। ತತ್ಥೇವ ಠತ್ವಾ ಚುತಾ ಪನ ಕಾಯಂ ಬ್ರಹ್ಮಪುರೋಹಿತಂ ಬ್ರಹ್ಮಪುರೋಹಿತಸರೀರಂ ಪಟಿಲಭಿಂಸೂತಿ ಏವಮತ್ಥೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ। ಏಕೋ ಪನ ದೇವೋತಿ ಏಕೋ ದೇವಪುತ್ತೋ ನಿಕನ್ತಿಂ ಛಿನ್ದಿತುಂ ಅಸಕ್ಕೋನ್ತೋ ಕಾಮೇ ಅಜ್ಝವಸಿ, ತತ್ಥೇವ ಆವಾಸಿಕೋ ಅಹೋಸಿ।

    Tattha diṭṭheva dhammeti tasmiññeva attabhāve jhānasatiṃ paṭilabhiṃsu. Tattheva ṭhatvā cutā pana kāyaṃ brahmapurohitaṃ brahmapurohitasarīraṃ paṭilabhiṃsūti evamattho daṭṭhabbo. Eko pana devoti eko devaputto nikantiṃ chindituṃ asakkonto kāme ajjhavasi, tattheva āvāsiko ahosi.

    ೩೫೪. ಸಙ್ಘಞ್ಚುಪಟ್ಠಾಸಿನ್ತಿ ಸಙ್ಘಞ್ಚ ಉಪಟ್ಠಾಸಿಂ।

    354.Saṅghañcupaṭṭhāsinti saṅghañca upaṭṭhāsiṃ.

    ಸುಧಮ್ಮತಾಯಾತಿ ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಸುನ್ದರಭಾವೇನ। ತಿದಿವೂಪಪನ್ನೋತಿ ತಿದಿವೇ ತಿದಸಪುರೇ ಉಪಪನ್ನೋ। ಗನ್ಧಬ್ಬಕಾಯೂಪಗತೇ ವಸೀನೇತಿ ಗನ್ಧಬ್ಬಕಾಯಂ ಆವಾಸಿಕೋ ಹುತ್ವಾ ಉಪಗತೇ। ಯೇ ಚ ಮಯಂ ಪುಬ್ಬೇ ಮನುಸ್ಸಭೂತಾತಿ ಯೇ ಪುಬ್ಬೇ ಮನುಸ್ಸಭೂತಾ ಮಯಂ ಅನ್ನೇನ ಪಾನೇನ ಉಪಟ್ಠಹಿಮ್ಹಾತಿ ಇಮಿನಾ ಸದ್ಧಿಂ ಯೋಜೇತ್ವಾ ಅತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।

    Sudhammatāyāti dhammassa sundarabhāvena. Tidivūpapannoti tidive tidasapure upapanno. Gandhabbakāyūpagate vasīneti gandhabbakāyaṃ āvāsiko hutvā upagate. Ye ca mayaṃ pubbe manussabhūtāti ye pubbe manussabhūtā mayaṃ annena pānena upaṭṭhahimhāti iminā saddhiṃ yojetvā attho veditabbo.

    ಪಾದೂಪಸಙ್ಗಯ್ಹಾತಿ ಪಾದೇ ಉಪಸಙ್ಗಯ್ಹ ಪಾದಧೋವನಪಾದಮಕ್ಖನಾನುಪ್ಪದಾನೇನ ಪೂಜೇತ್ವಾ ಚೇವ ವನ್ದಿತ್ವಾ ಚ। ಸಕೇ ನಿವೇಸನೇತಿ ಅತ್ತನೋ ಘರೇ। ಇಮಸ್ಸಾಪಿ ಪದಸ್ಸ ಉಪಟ್ಠಹಿಮ್ಹಾತಿ ಇಮಿನಾವ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ।

    Pādūpasaṅgayhāti pāde upasaṅgayha pādadhovanapādamakkhanānuppadānena pūjetvā ceva vanditvā ca. Sake nivesaneti attano ghare. Imassāpi padassa upaṭṭhahimhāti imināva sambandho.

    ಪಚ್ಚತ್ತಂ ವೇದಿತಬ್ಬೋತಿ ಅತ್ತನಾವ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಅರಿಯಾನ ಸುಭಾಸಿತಾನೀತಿ ತುಮ್ಹೇಹಿ ವುಚ್ಚಮಾನಾನಿ ಬುದ್ಧಾನಂ ಭಗವನ್ತಾನಂ ಸುಭಾಸಿತಾನಿ।

    Paccattaṃ veditabboti attanāva veditabbo. Ariyāna subhāsitānīti tumhehi vuccamānāni buddhānaṃ bhagavantānaṃ subhāsitāni.

    ತುಮ್ಹೇ ಪನ ಸೇಟ್ಠಮುಪಾಸಮಾನಾತಿ ಉತ್ತಮಂ ಬುದ್ಧಂ ಭಗವನ್ತಂ ಉಪಾಸಮಾನಾ ಅನುತ್ತರೇ ಬುದ್ಧಸಾಸನೇ ವಾ। ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯನ್ತಿ ಸೇಟ್ಠಚರಿಯಂ। ಭವತೂಪಪತ್ತೀತಿ ಭವನ್ತಾನಂ ಉಪಪತ್ತಿ।

    Tumhepana seṭṭhamupāsamānāti uttamaṃ buddhaṃ bhagavantaṃ upāsamānā anuttare buddhasāsane vā. Brahmacariyanti seṭṭhacariyaṃ. Bhavatūpapattīti bhavantānaṃ upapatti.

    ಅಗಾರೇ ವಸತೋ ಮಯ್ಹನ್ತಿ ಘರಮಜ್ಝೇ ವಸನ್ತಸ್ಸ ಮಯ್ಹಂ।

    Agāre vasato mayhanti gharamajjhe vasantassa mayhaṃ.

    ಸ್ವಜ್ಜಾತಿ ಸೋ ಅಜ್ಜ। ಗೋತಮಸಾವಕೇನಾತಿ ಇಧ ಗೋಪಕೋ ಗೋತಮಸಾವಕೋತಿ ವುತ್ತೋ। ಸಮೇಚ್ಚಾತಿ ಸಮಾಗನ್ತ್ವಾ।

    Svajjāti so ajja. Gotamasāvakenāti idha gopako gotamasāvakoti vutto. Sameccāti samāgantvā.

    ಹನ್ದ ವಿಯಾಯಾಮ ಬ್ಯಾಯಾಮಾತಿ ಹನ್ದ ಉಯ್ಯಮಾಮ ಬ್ಯಾಯಮಾಮ। ಮಾ ನೋ ಮಯಂ ಪರಪೇಸ್ಸಾ ಅಹುಮ್ಹಾತಿ ನೋತಿ ನಿಪಾತಮತ್ತಂ, ಮಾ ಮಯಂ ಪರಸ್ಸ ಪೇಸನಕಾರಕಾವ ಅಹುಮ್ಹಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಗೋತಮಸಾಸನಾನೀತಿ ಇಧ ಪಕತಿಯಾ ಪಟಿವಿದ್ಧಂ ಪಠಮಜ್ಝಾನಮೇವ ಗೋತಮಸಾಸನಾನೀತಿ ವುತ್ತಂ, ತಂ ಅನುಸ್ಸರಂ ಅನುಸ್ಸರಿತ್ವಾತಿ ಅತ್ಥೋ।

    Handaviyāyāma byāyāmāti handa uyyamāma byāyamāma. Mā no mayaṃ parapessā ahumhāti noti nipātamattaṃ, mā mayaṃ parassa pesanakārakāva ahumhāti attho. Gotamasāsanānīti idha pakatiyā paṭividdhaṃ paṭhamajjhānameva gotamasāsanānīti vuttaṃ, taṃ anussaraṃ anussaritvāti attho.

    ಚಿತ್ತಾನಿ ವಿರಾಜಯಿತ್ವಾತಿ ಪಞ್ಚಕಾಮಗುಣಿಕಚಿತ್ತಾನಿ ವಿರಾಜಯಿತ್ವಾ। ಕಾಮೇಸು ಆದೀನವನ್ತಿ ವಿಕ್ಖಮ್ಭನವಸೇನ ಪಠಮಜ್ಝಾನೇನ ಕಾಮೇಸು ಆದೀನವಂ ಅದ್ದಸಂಸು, ಸಮುಚ್ಛೇದವಸೇನ ತತಿಯಮಗ್ಗೇನ। ಕಾಮಸಂಯೋಜನಬನ್ಧನಾನೀತಿ ಕಾಮಸಞ್ಞೋಜನಾನಿ ಚ ಕಾಮಬನ್ಧನಾನಿ ಚ। ಪಾಪಿಮಯೋಗಾನೀತಿ ಪಾಪಿಮತೋ ಮಾರಸ್ಸ ಯೋಗಭೂತಾನಿ, ಬನ್ಧನಭೂತಾನೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ದುರಚ್ಚಯಾನೀತಿ ದುರತಿಕ್ಕಮಾನಿ। ಸಇನ್ದಾ ದೇವಾ ಸಪಜಾಪತಿಕಾತಿ ಇನ್ದಂ ಜೇಟ್ಠಕಂ ಕತ್ವಾ ಉಪವಿಟ್ಠಾ ಸಇನ್ದಾ ಪಜಾಪತಿಂ ದೇವರಾಜಾನಂ ಜೇಟ್ಠಕಂ ಕತ್ವಾ ಉಪವಿಟ್ಠಾ ಸಪಜಾಪತಿಕಾ। ಸಭಾಯುಪವಿಟ್ಠಾತಿ ಸಭಾಯಂ ಉಪವಿಟ್ಠಾ, ನಿಸಿನ್ನಾತಿ ಅತ್ಥೋ।

    Cittāni virājayitvāti pañcakāmaguṇikacittāni virājayitvā. Kāmesu ādīnavanti vikkhambhanavasena paṭhamajjhānena kāmesu ādīnavaṃ addasaṃsu, samucchedavasena tatiyamaggena. Kāmasaṃyojanabandhanānīti kāmasaññojanāni ca kāmabandhanāni ca. Pāpimayogānīti pāpimato mārassa yogabhūtāni, bandhanabhūtānīti attho. Duraccayānīti duratikkamāni. Saindā devā sapajāpatikāti indaṃ jeṭṭhakaṃ katvā upaviṭṭhā saindā pajāpatiṃ devarājānaṃ jeṭṭhakaṃ katvā upaviṭṭhā sapajāpatikā. Sabhāyupaviṭṭhāti sabhāyaṃ upaviṭṭhā, nisinnāti attho.

    ವೀರಾತಿ ಸೂರಾ। ವಿರಾಗಾತಿ ವೀತರಾಗಾ। ವಿರಜಂ ಕರೋನ್ತಾತಿ ವಿರಜಂ ಅನಾಗಾಮಿಮಗ್ಗಂ ಕರೋನ್ತಾ ಉಪ್ಪಾದೇನ್ತಾ। ನಾಗೋವ ಸನ್ನಾನಿ ಗುಣಾನೀತಿ ಕಾಮಸಞ್ಞೋಜನಬನ್ಧನಾನಿ ಛೇತ್ವಾ ದೇವೇ ತಾವತಿಂಸೇ ಅತಿಕ್ಕಮಿಂಸು। ಸಂವೇಗಜಾತಸ್ಸಾತಿ ಜಾತಸಂವೇಗಸ್ಸ ಸಕ್ಕಸ್ಸ।

    Vīrāti sūrā. Virāgāti vītarāgā. Virajaṃ karontāti virajaṃ anāgāmimaggaṃ karontā uppādentā. Nāgova sannāni guṇānīti kāmasaññojanabandhanāni chetvā deve tāvatiṃse atikkamiṃsu. Saṃvegajātassāti jātasaṃvegassa sakkassa.

    ಕಾಮಾಭಿಭೂತಿ ದುವಿಧಾನಮ್ಪಿ ಕಾಮಾನಂ ಅಭಿಭೂ। ಸತಿಯಾ ವಿಹೀನಾತಿ ಝಾನಸತಿವಿರಹಿತಾ।

    Kāmābhibhūti duvidhānampi kāmānaṃ abhibhū. Satiyā vihīnāti jhānasativirahitā.

    ತಿಣ್ಣಂ ತೇಸನ್ತಿ ತೇಸು ತೀಸು ಜನೇಸು। ಆವಸಿನೇತ್ಥ ಏಕೋತಿ ತತ್ಥ ಹೀನೇ ಕಾಯೇ ಏಕೋಯೇವ ಆವಾಸಿಕೋ ಜಾತೋ। ಸಮ್ಬೋಧಿಪಥಾನುಸಾರಿನೋತಿ ಅನಾಗಾಮಿಮಗ್ಗಾನುಸಾರಿನೋ। ದೇವೇಪಿ ಹೀಳೇನ್ತೀತಿ ದ್ವೇ ದೇವಲೋಕೇ ಹೀಳೇನ್ತಾ ಅಧೋಕರೋನ್ತಾ ಉಪಚಾರಪ್ಪನಾಸಮಾಧೀಹಿ ಸಮಾಹಿತತ್ತಾ ಅತ್ತನೋ ಪಾದಪಂಸುಂ ದೇವತಾನಂ ಮತ್ಥಕೇ ಓಕಿರನ್ತಾ ಆಕಾಸೇ ಉಪ್ಪತಿತ್ವಾ ಗತಾತಿ।

    Tiṇṇaṃ tesanti tesu tīsu janesu. Āvasinettha ekoti tattha hīne kāye ekoyeva āvāsiko jāto. Sambodhipathānusārinoti anāgāmimaggānusārino. Devepi hīḷentīti dve devaloke hīḷentā adhokarontā upacārappanāsamādhīhi samāhitattā attano pādapaṃsuṃ devatānaṃ matthake okirantā ākāse uppatitvā gatāti.

    ಏತಾದಿಸೀ ಧಮ್ಮಪ್ಪಕಾಸನೇತ್ಥಾತಿ ಏತ್ಥ ಸಾಸನೇ ಏವರೂಪಾ ಧಮ್ಮಪ್ಪಕಾಸನಾ, ಯಾಯ ಸಾವಕಾ ಏತೇಹಿ ಗುಣೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತಾ ಹೋನ್ತಿ। ನ ತತ್ಥ ಕಿಂ ಕಙ್ಖತಿ ಕೋಚಿ ಸಾವಕೋತಿ ಕಿಂ ತತ್ಥ ತೇಸು ಸಾವಕೇಸು ಕೋಚಿ ಏಕಸಾವಕೋಪಿ ಬುದ್ಧಾದೀಸು ವಾ ಚಾತುದ್ದಿಸಭಾವೇ ವಾ ನ ಕಙ್ಖತಿ ‘‘ಸಬ್ಬದಿಸಾಸು ಅಸಜ್ಜಮಾನೋ ಅಗಯ್ಹಮಾನೋ ವಿಹರತೀ’’ತಿ। ಇದಾನಿ ಭಗವತೋ ವಣ್ಣಂ ಭಣನ್ತೋ ‘‘ನಿತಿಣ್ಣಓಘಂ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಛಿನ್ನಂ, ಬುದ್ಧಂ ನಮಸ್ಸಾಮ ಜಿನಂ ಜನಿನ್ದ’’ನ್ತಿ ಆಹ। ತತ್ಥ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಛಿನ್ನನ್ತಿ ಛಿನ್ನವಿಚಿಕಿಚ್ಛಂ। ಜನಿನ್ದನ್ತಿ ಸಬ್ಬಲೋಕುತ್ತಮಂ।

    Etādisī dhammappakāsanetthāti ettha sāsane evarūpā dhammappakāsanā, yāya sāvakā etehi guṇehi samannāgatā honti. Natattha kiṃ kaṅkhati koci sāvakoti kiṃ tattha tesu sāvakesu koci ekasāvakopi buddhādīsu vā cātuddisabhāve vā na kaṅkhati ‘‘sabbadisāsu asajjamāno agayhamāno viharatī’’ti. Idāni bhagavato vaṇṇaṃ bhaṇanto ‘‘nitiṇṇaoghaṃ vicikicchachinnaṃ, buddhaṃ namassāma jinaṃ janinda’’nti āha. Tattha vicikicchachinnanti chinnavicikicchaṃ. Janindanti sabbalokuttamaṃ.

    ಯಂ ತೇ ಧಮ್ಮನ್ತಿ ಯಂ ತವ ಧಮ್ಮಂ। ಅಜ್ಝಗಂಸು ತೇತಿ ತೇ ದೇವಪುತ್ತಾ ಅಧಿಗತಾ। ಕಾಯಂ ಬ್ರಹ್ಮಪುರೋಹಿತನ್ತಿ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಪಸ್ಸನ್ತಾನಂಯೇವ ಬ್ರಹ್ಮಪುರೋಹಿತಸರೀರಂ। ಇದಂ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ – ಯಂ ತವ ಧಮ್ಮಂ ಜಾನಿತ್ವಾ ತೇಸಂ ತಿಣ್ಣಂ ಜನಾನಂ ತೇ ದ್ವೇ ವಿಸೇಸಗೂ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಪಸ್ಸನ್ತಾನಂಯೇವ ಕಾಯಂ ಬ್ರಹ್ಮಪುರೋಹಿತಂ ಅಧಿಗನ್ತ್ವಾ ಮಗ್ಗಫಲವಿಸೇಸಂ ಅಜ್ಝಗಂಸು, ಮಯಮ್ಪಿ ತಸ್ಸ ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಪತ್ತಿಯಾ ಆಗತಮ್ಹಾಸಿ ಮಾರಿಸಾತಿ। ಆಗತಮ್ಹಸೇತಿ ಸಮ್ಪತ್ತಮ್ಹ। ಕತಾವಕಾಸಾ ಭಗವತಾ, ಪಞ್ಹಂ ಪುಚ್ಛೇಮು ಮಾರಿಸಾತಿ ಸಚೇ ನೋ ಭಗವಾ ಓಕಾಸಂ ಕರೋತಿ, ಅಥ ಭಗವತಾ ಕತಾವಕಾಸಾ ಹುತ್ವಾ ಪಞ್ಹಂ, ಮಾರಿಸ, ಪುಚ್ಛೇಯ್ಯಾಮಾತಿ ಅತ್ಥೋ।

    Yaṃ te dhammanti yaṃ tava dhammaṃ. Ajjhagaṃsu teti te devaputtā adhigatā. Kāyaṃ brahmapurohitanti amhākaṃ passantānaṃyeva brahmapurohitasarīraṃ. Idaṃ vuttaṃ hoti – yaṃ tava dhammaṃ jānitvā tesaṃ tiṇṇaṃ janānaṃ te dve visesagū amhākaṃ passantānaṃyeva kāyaṃ brahmapurohitaṃ adhigantvā maggaphalavisesaṃ ajjhagaṃsu, mayampi tassa dhammassa pattiyā āgatamhāsi mārisāti. Āgatamhaseti sampattamha. Katāvakāsā bhagavatā, pañhaṃ pucchemu mārisāti sace no bhagavā okāsaṃ karoti, atha bhagavatā katāvakāsā hutvā pañhaṃ, mārisa, puccheyyāmāti attho.

    ಮಘಮಾಣವವತ್ಥು

    Maghamāṇavavatthu

    ೩೫೫. ದೀಘರತ್ತಂ ವಿಸುದ್ಧೋ ಖೋ ಅಯಂ ಯಕ್ಖೋತಿ ಚಿರಕಾಲತೋ ಪಭುತಿ ವಿಸುದ್ಧೋ। ಕೀವ ಚಿರಕಾಲತೋ? ಅನುಪ್ಪನ್ನೇ ಬುದ್ಧೇ ಮಗಧರಟ್ಠೇ ಮಚಲಗಾಮಕೇ ಮಘಮಾಣವಕಾಲತೋ ಪಟ್ಠಾಯ। ತದಾ ಕಿರೇಸ ಏಕದಿವಸಂ ಕಾಲಸ್ಸೇವ ವುಟ್ಠಾಯ ಗಾಮಮಜ್ಝೇ ಮನುಸ್ಸಾನಂ ಗಾಮಕಮ್ಮಕರಣಟ್ಠಾನಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಅತ್ತನೋ ಠಿತಟ್ಠಾನಂ ಪಾದನ್ತೇನೇವ ಪಂಸುಕಚವರಂ ಅಪನೇತ್ವಾ ರಮಣೀಯಮಕಾಸಿ, ಅಞ್ಞೋ ಆಗನ್ತ್ವಾ ತತ್ಥ ಅಟ್ಠಾಸಿ। ಸೋ ತಾವತಕೇನೇವ ಸತಿಂ ಪಟಿಲಭಿತ್ವಾ ಮಜ್ಝೇ ಗಾಮಸ್ಸ ಖಲಮಣ್ಡಲಮತ್ತಂ ಠಾನಂ ಸೋಧೇತ್ವಾ ವಾಲುಕಂ ಓಕಿರಿತ್ವಾ ದಾರೂನಿ ಆಹರಿತ್ವಾ ಸೀತಕಾಲೇ ಅಗ್ಗಿಂ ಕರೋತಿ, ದಹರಾ ಚ ಮಹಲ್ಲಕಾ ಚ ಆಗನ್ತ್ವಾ ತತ್ಥ ನಿಸೀದನ್ತಿ।

    355.Dīgharattaṃ visuddho kho ayaṃ yakkhoti cirakālato pabhuti visuddho. Kīva cirakālato? Anuppanne buddhe magadharaṭṭhe macalagāmake maghamāṇavakālato paṭṭhāya. Tadā kiresa ekadivasaṃ kālasseva vuṭṭhāya gāmamajjhe manussānaṃ gāmakammakaraṇaṭṭhānaṃ gantvā attano ṭhitaṭṭhānaṃ pādanteneva paṃsukacavaraṃ apanetvā ramaṇīyamakāsi, añño āgantvā tattha aṭṭhāsi. So tāvatakeneva satiṃ paṭilabhitvā majjhe gāmassa khalamaṇḍalamattaṃ ṭhānaṃ sodhetvā vālukaṃ okiritvā dārūni āharitvā sītakāle aggiṃ karoti, daharā ca mahallakā ca āgantvā tattha nisīdanti.

    ಅಥಸ್ಸ ಏಕದಿವಸಂ ಏತದಹೋಸಿ – ‘‘ಮಯಂ ನಗರಂ ಗನ್ತ್ವಾ ರಾಜರಾಜಮಹಾಮತ್ತಾದಯೋ ಪಸ್ಸಾಮ, ಇಮೇಸುಪಿ ಚನ್ದಿಮಸೂರಿಯೇಸು ‘ಚನ್ದೋ ನಾಮ ದೇವಪುತ್ತೋ, ಸೂರಿಯೋ ನಾಮ ದೇವಪುತ್ತೋ’ತಿ ವದನ್ತಿ। ಕಿಂ ನು ಖೋ ಕತ್ವಾ ಏತೇ ಏತಾ ಸಮ್ಪತ್ತಿಯೋ ಅಧಿಗತಾ’’ತಿ? ತತೋ ‘‘ನಾಞ್ಞಂ ಕಿಞ್ಚಿ, ಪುಞ್ಞಕಮ್ಮಮೇವ ಕತ್ವಾ’’ತಿ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ‘‘ಮಯಾಪಿ ಏವಂವಿಧಸಮ್ಪತ್ತಿದಾಯಕಂ ಪುಞ್ಞಕಮ್ಮಮೇವ ಕತ್ತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ ಚಿನ್ತೇಸಿ।

    Athassa ekadivasaṃ etadahosi – ‘‘mayaṃ nagaraṃ gantvā rājarājamahāmattādayo passāma, imesupi candimasūriyesu ‘cando nāma devaputto, sūriyo nāma devaputto’ti vadanti. Kiṃ nu kho katvā ete etā sampattiyo adhigatā’’ti? Tato ‘‘nāññaṃ kiñci, puññakammameva katvā’’ti cintetvā ‘‘mayāpi evaṃvidhasampattidāyakaṃ puññakammameva kattabba’’nti cintesi.

    ಸೋ ಕಾಲಸ್ಸೇವ ವುಟ್ಠಾಯ ಯಾಗುಂ ಪಿವಿತ್ವಾ ವಾಸಿಫರಸುಕುದಾಲಮುಸಲಹತ್ಥೋ ಚತುಮಹಾಪಥಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಮುಸಲೇನ ಪಾಸಾಣೇ ಉಚ್ಚಾಲೇತ್ವಾ ಪವಟ್ಟೇತಿ, ಯಾನಾನಂ ಅಕ್ಖಪಟಿಘಾತರುಕ್ಖೇ ಹರತಿ, ವಿಸಮಂ ಸಮಂ ಕರೋತಿ, ಚತುಮಹಾಪಥೇ ಸಾಲಂ ಕರೋತಿ, ಪೋಕ್ಖರಣಿಂ ಖಣತಿ, ಸೇತುಂ ಬನ್ಧತಿ, ಏವಂ ದಿವಸಂ ಕಮ್ಮಂ ಕತ್ವಾ ಅತ್ಥಙ್ಗತೇ ಸೂರಿಯೇ ಘರಂ ಏತಿ। ತಂ ಅಞ್ಞೋ ಪುಚ್ಛಿ – ‘‘ಭೋ, ಮಘ, ತ್ವಂ ಪಾತೋವ ನಿಕ್ಖಮಿತ್ವಾ ಸಾಯಂ ಅರಞ್ಞತೋ ಏಸಿ, ಕಿಂ ಕಮ್ಮಂ ಕರೋಸೀ’’ತಿ? ಪುಞ್ಞಕಮ್ಮಂ ಕರೋಮಿ। ಸಗ್ಗಗಾಮಿಮಗ್ಗಂ ಸೋಧೇಮೀತಿ। ಕಿಮಿದಂ, ಭೋ, ಪುಞ್ಞಂ ನಾಮಾತಿ? ತ್ವಂ ನ ಜಾನಾಸೀತಿ? ಆಮ, ನ ಜಾನಾಮೀತಿ। ನಗರಂ ಗತಕಾಲೇ ದಿಟ್ಠಪುಬ್ಬಾ ತೇ ರಾಜರಾಜಮಹಾಮತ್ತಾದಯೋತಿ? ಆಮ, ದಿಟ್ಠಪುಬ್ಬಾತಿ। ಪುಞ್ಞಕಮ್ಮಂ ಕತ್ವಾ ತೇಹಿ ತಂ ಠಾನಂ ಲದ್ಧಂ, ಅಹಮ್ಪಿ ಏವಂವಿಧಸಮ್ಪತ್ತಿದಾಯಕಂ ಕಮ್ಮಂ ಕರೋಮಿ। ‘‘ಚನ್ದೋ ನಾಮ ದೇವಪುತ್ತೋ, ಸೂರಿಯೋ ನಾಮ ದೇವಪುತ್ತೋ’’ತಿ ಸುತಪುಬ್ಬಂ ತಯಾತಿ? ಆಮ ಸುತಪುಬ್ಬನ್ತಿ। ಏತಸ್ಸ ಸಗ್ಗಸ್ಸ ಗಮನಮಗ್ಗಂ ಅಹಂ ಸೋಧೇಮೀತಿ। ಇದಂ ಪನ ಪುಞ್ಞಕಮ್ಮಂ ಕಿಂ ತವೇವ ವಟ್ಟತಿ, ಅಞ್ಞಸ್ಸ ನ ವಟ್ಟತೀತಿ? ನ ಕಸ್ಸಚೇತಂ ವಾರಿತನ್ತಿ। ಯದಿ ಏವಂ ಸ್ವೇ ಅರಞ್ಞಂ ಗಮನಕಾಲೇ ಮಯ್ಹಮ್ಪಿ ಸದ್ದಂ ದೇಹೀತಿ। ಪುನದಿವಸೇ ತಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಗತೋ, ಏವಂ ತಸ್ಮಿಂ ಗಾಮೇ ತೇತ್ತಿಂಸ ಮನುಸ್ಸಾ ತರುಣವಯಾ ಸಬ್ಬೇ ತಸ್ಸೇವ ಅನುವತ್ತಕಾ ಅಹೇಸುಂ। ತೇ ಏಕಚ್ಛನ್ದಾ ಹುತ್ವಾ ಪುಞ್ಞಕಮ್ಮಾನಿ ಕರೋನ್ತಾ ವಿಚರನ್ತಿ। ಯಂ ದಿಸಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ, ಮಗ್ಗಂ ಸಮಂ ಕರೋನ್ತಾ ಏಕದಿವಸೇನೇವ ಕರೋನ್ತಿ, ಪೋಕ್ಖರಣಿಂ ಖಣನ್ತಾ, ಸಾಲಂ ಕರೋನ್ತಾ, ಸೇತುಂ ಬನ್ಧನ್ತಾ ಏಕದಿವಸೇನೇವ ನಿಟ್ಠಾಪೇನ್ತಿ।

    So kālasseva vuṭṭhāya yāguṃ pivitvā vāsipharasukudālamusalahattho catumahāpathaṃ gantvā musalena pāsāṇe uccāletvā pavaṭṭeti, yānānaṃ akkhapaṭighātarukkhe harati, visamaṃ samaṃ karoti, catumahāpathe sālaṃ karoti, pokkharaṇiṃ khaṇati, setuṃ bandhati, evaṃ divasaṃ kammaṃ katvā atthaṅgate sūriye gharaṃ eti. Taṃ añño pucchi – ‘‘bho, magha, tvaṃ pātova nikkhamitvā sāyaṃ araññato esi, kiṃ kammaṃ karosī’’ti? Puññakammaṃ karomi. Saggagāmimaggaṃ sodhemīti. Kimidaṃ, bho, puññaṃ nāmāti? Tvaṃ na jānāsīti? Āma, na jānāmīti. Nagaraṃ gatakāle diṭṭhapubbā te rājarājamahāmattādayoti? Āma, diṭṭhapubbāti. Puññakammaṃ katvā tehi taṃ ṭhānaṃ laddhaṃ, ahampi evaṃvidhasampattidāyakaṃ kammaṃ karomi. ‘‘Cando nāma devaputto, sūriyo nāma devaputto’’ti sutapubbaṃ tayāti? Āma sutapubbanti. Etassa saggassa gamanamaggaṃ ahaṃ sodhemīti. Idaṃ pana puññakammaṃ kiṃ taveva vaṭṭati, aññassa na vaṭṭatīti? Na kassacetaṃ vāritanti. Yadi evaṃ sve araññaṃ gamanakāle mayhampi saddaṃ dehīti. Punadivase taṃ gahetvā gato, evaṃ tasmiṃ gāme tettiṃsa manussā taruṇavayā sabbe tasseva anuvattakā ahesuṃ. Te ekacchandā hutvā puññakammāni karontā vicaranti. Yaṃ disaṃ gacchanti, maggaṃ samaṃ karontā ekadivaseneva karonti, pokkharaṇiṃ khaṇantā, sālaṃ karontā, setuṃ bandhantā ekadivaseneva niṭṭhāpenti.

    ಅಥ ನೇಸಂ ಗಾಮಭೋಜಕೋ ಚಿನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಅಹಂ ಪುಬ್ಬೇ ಏತೇಸು ಸುರಂ ಪಿವನ್ತೇಸು ಪಾಣಘಾತಾದೀನಿ ಕರೋನ್ತೇಸು ಚ ಕಹಾಪಣಾದಿವಸೇನ ಚೇವ ದಣ್ಡಬಲಿವಸೇನ ಚ ಧನಂ ಲಭಾಮಿ। ಇದಾನಿ ಏತೇಸಂ ಪುಞ್ಞಕರಣಕಾಲತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಏತ್ತಕೋ ಆಯೋ ನತ್ಥಿ, ಹನ್ದ ನೇ ರಾಜಕುಲೇ ಪರಿಭಿನ್ದಾಮೀ’’ತಿ ರಾಜಾನಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಚೋರೇ, ಮಹಾರಾಜ, ಪಸ್ಸಾಮೀತಿ। ಕುಹಿಂ, ತಾತಾತಿ? ಮಯ್ಹಂ ಗಾಮೇತಿ। ಕಿಂ ಚೋರಾ ನಾಮ, ತಾತಾತಿ? ರಾಜಾಪರಾಧಿಕಾ ದೇವಾತಿ। ಕಿಂ ಜಾತಿಕಾತಿ? ಗಹಪತಿಜಾತಿಕಾ ದೇವಾತಿ। ಗಹಪತಿಕಾ ಕಿಂ ಕರಿಸ್ಸನ್ತಿ, ತಯಾ ಜಾನಮಾನೇನ ಕಸ್ಮಾ ಮಯ್ಹಂ ನ ಕಥಿತನ್ತಿ? ಭಯೇನ, ಮಹಾರಾಜ, ನ ಕಥೇಮಿ, ಇದಾನಿ ಮಾ ಮಯ್ಹಂ ದೋಸಂ ಕರೇಯ್ಯಾಥಾತಿ। ಅಥ ರಾಜಾ ‘‘ಅಯಂ ಮಯ್ಹಂ ಮಹಾರವಂ ರವತೀ’’ತಿ ಸದ್ದಹಿತ್ವಾ ‘‘ತೇನ ಹಿ ಗಚ್ಛ, ತ್ವಮೇವ ನೇ ಆನೇಹೀ’’ತಿ ಬಲಂ ದತ್ವಾ ಪೇಸೇಸಿ। ಸೋ ಗನ್ತ್ವಾ ದಿವಸಂ ಅರಞ್ಞೇ ಕಮ್ಮಂ ಕತ್ವಾ ಸಾಯಮಾಸಂ ಭುಞ್ಜಿತ್ವಾ ಗಾಮಮಜ್ಝೇ ನಿಸೀದಿತ್ವಾ ‘‘ಸ್ವೇ ಕಿಂ ಕಮ್ಮಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮ, ಕಿಂ ಮಗ್ಗಂ ಸಮಂ ಕರೋಮ, ಪೋಕ್ಖರಣಿಂ ಖಣಾಮ, ಸೇತುಂ ಬನ್ಧಾಮಾ’’ತಿ ಮನ್ತಯಮಾನೇಯೇವ ತೇ ಪರಿವಾರೇತ್ವಾ ‘‘ಮಾ ಫನ್ದಿತ್ಥ, ರಞ್ಞೋ ಆಣಾ’’ತಿ ಬನ್ಧಿತ್ವಾ ಪಾಯಾಸಿ। ಅಥ ಖೋ ನೇಸಂ ಇತ್ಥಿಯೋ ‘‘ಸಾಮಿಕಾ ಕಿರ ವೋ ‘ರಾಜಾಪರಾಧಿಕಾ ಚೋರಾ’ತಿ ಬನ್ಧಿತ್ವಾ ನಿಯ್ಯನ್ತೀ’’ತಿ ಸುತ್ವಾ ‘‘ಅತಿಚಿರೇನ ಕೂಟಾ ಏತೇ ‘ಪುಞ್ಞಕಮ್ಮಂ ಕರೋಮಾ’ತಿ ದಿವಸೇ ದಿವಸೇ ಅರಞ್ಞೇವ ಅಚ್ಛನ್ತಿ, ಸಬ್ಬಕಮ್ಮನ್ತಾ ಪರಿಹೀನಾ, ಗೇಹೇ ನ ಕಿಞ್ಚಿ ವಡ್ಢತಿ, ಸುಟ್ಠು ಬದ್ಧಾ ಸುಟ್ಠು ಗಹಿತಾ’’ತಿ ವದಿಂಸು।

    Atha nesaṃ gāmabhojako cintesi – ‘‘ahaṃ pubbe etesu suraṃ pivantesu pāṇaghātādīni karontesu ca kahāpaṇādivasena ceva daṇḍabalivasena ca dhanaṃ labhāmi. Idāni etesaṃ puññakaraṇakālato paṭṭhāya ettako āyo natthi, handa ne rājakule paribhindāmī’’ti rājānaṃ upasaṅkamitvā core, mahārāja, passāmīti. Kuhiṃ, tātāti? Mayhaṃ gāmeti. Kiṃ corā nāma, tātāti? Rājāparādhikā devāti. Kiṃ jātikāti? Gahapatijātikā devāti. Gahapatikā kiṃ karissanti, tayā jānamānena kasmā mayhaṃ na kathitanti? Bhayena, mahārāja, na kathemi, idāni mā mayhaṃ dosaṃ kareyyāthāti. Atha rājā ‘‘ayaṃ mayhaṃ mahāravaṃ ravatī’’ti saddahitvā ‘‘tena hi gaccha, tvameva ne ānehī’’ti balaṃ datvā pesesi. So gantvā divasaṃ araññe kammaṃ katvā sāyamāsaṃ bhuñjitvā gāmamajjhe nisīditvā ‘‘sve kiṃ kammaṃ karissāma, kiṃ maggaṃ samaṃ karoma, pokkharaṇiṃ khaṇāma, setuṃ bandhāmā’’ti mantayamāneyeva te parivāretvā ‘‘mā phandittha, rañño āṇā’’ti bandhitvā pāyāsi. Atha kho nesaṃ itthiyo ‘‘sāmikā kira vo ‘rājāparādhikā corā’ti bandhitvā niyyantī’’ti sutvā ‘‘aticirena kūṭā ete ‘puññakammaṃ karomā’ti divase divase araññeva acchanti, sabbakammantā parihīnā, gehe na kiñci vaḍḍhati, suṭṭhu baddhā suṭṭhu gahitā’’ti vadiṃsu.

    ಗಾಮಭೋಜಕೋಪಿ ತೇ ನೇತ್ವಾ ರಞ್ಞೋ ದಸ್ಸೇಸಿ। ರಾಜಾ ಅನುಪಪರಿಕ್ಖಿತ್ವಾಯೇವ ‘‘ಹತ್ಥಿನಾ ಮದ್ದಾಪೇಥಾ’’ತಿ ಆಹ। ತೇಸು ನೀಯಮಾನೇಸು ಮಘೋ ಇತರೇ ಆಹ – ‘‘ಭೋ, ಸಕ್ಖಿಸ್ಸಥ ಮಮ ವಚನಂ ಕಾತು’’ನ್ತಿ? ತವ ವಚನಂ ಕರೋನ್ತಾಯೇವಮ್ಹ ಇಮಂ ಭಯಂ ಪತ್ತಾ, ಏವಂ ಸನ್ತೇಪಿ ತವ ವಚನಂ ಕರೋಮ, ಭಣ ಭೋ, ಕಿಂ ಕರೋಮಾತಿ? ಏತ್ಥ ಭೋ ವಟ್ಟೇ ಚರನ್ತಾನಂ ನಾಮ ನಿಬದ್ಧಂ ಏತಂ, ಕಿಂ ಪನ ತುಮ್ಹೇ ಚೋರಾತಿ? ನ ಚೋರಮ್ಹಾತಿ। ಇಮಸ್ಸ ಲೋಕಸ್ಸ ಸಚ್ಚಕಿರಿಯಾ ನಾಮ ಅವಸ್ಸಯೋ, ತಸ್ಮಾ ಸಬ್ಬೇಪಿ ‘‘ಯದಿ ಅಮ್ಹೇ ಚೋರಾ, ಹತ್ಥೀ ಮದ್ದತು, ಅಥ ನ ಚೋರಾ, ಮಾ ಮದ್ದತೂ’’ತಿ ಸಚ್ಚಕಿರಿಯಂ ಕರೋಥಾತಿ। ತೇ ತಥಾ ಅಕಂಸು। ಹತ್ಥೀ ಉಪಗನ್ತುಮ್ಪಿ ನ ಸಕ್ಕೋತಿ, ವಿರವನ್ತೋ ಪಲಾಯತಿ, ಹತ್ಥಿಂ ತುತ್ತತೋಮರಙ್ಕುಸೇಹಿ ಕೋಟ್ಟೇನ್ತಾಪಿ ಉಪನೇತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋನ್ತಿ। ‘‘ಹತ್ಥಿಂ ಉಪನೇತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋಮಾ’’ತಿ ರಞ್ಞೋ ಆರೋಚೇಸುಂ। ತೇನ ಹಿ ಉಪರಿ ಕಟೇನ ಪಟಿಚ್ಛಾದೇತ್ವಾ ಮದ್ದಾಪೇಥಾತಿ। ಉಪರಿ ಕಟೇ ದಿನ್ನೇ ದಿಗುಣರವಂ ವಿರವನ್ತೋ ಪಲಾಯತಿ।

    Gāmabhojakopi te netvā rañño dassesi. Rājā anupaparikkhitvāyeva ‘‘hatthinā maddāpethā’’ti āha. Tesu nīyamānesu magho itare āha – ‘‘bho, sakkhissatha mama vacanaṃ kātu’’nti? Tava vacanaṃ karontāyevamha imaṃ bhayaṃ pattā, evaṃ santepi tava vacanaṃ karoma, bhaṇa bho, kiṃ karomāti? Ettha bho vaṭṭe carantānaṃ nāma nibaddhaṃ etaṃ, kiṃ pana tumhe corāti? Na coramhāti. Imassa lokassa saccakiriyā nāma avassayo, tasmā sabbepi ‘‘yadi amhe corā, hatthī maddatu, atha na corā, mā maddatū’’ti saccakiriyaṃ karothāti. Te tathā akaṃsu. Hatthī upagantumpi na sakkoti, viravanto palāyati, hatthiṃ tuttatomaraṅkusehi koṭṭentāpi upanetuṃ na sakkonti. ‘‘Hatthiṃ upanetuṃ na sakkomā’’ti rañño ārocesuṃ. Tena hi upari kaṭena paṭicchādetvā maddāpethāti. Upari kaṭe dinne diguṇaravaṃ viravanto palāyati.

    ರಾಜಾ ಸುತ್ವಾ ಪೇಸುಞ್ಞಕಾರಕಂ ಪಕ್ಕೋಸಾಪೇತ್ವಾ ಆಹ – ‘‘ತಾತ, ಹತ್ಥೀ ಮದ್ದಿತುಂ ನ ಇಚ್ಛತೀ’’ತಿ? ಆಮ, ದೇವ, ಜೇಟ್ಠಕಮಾಣವೋ ಮನ್ತಂ ಜಾನಾತಿ, ಮನ್ತಸ್ಸೇವ ಅಯಮಾನುಭಾವೋತಿ। ರಾಜಾ ತಂ ಪಕ್ಕೋಸಾಪೇತ್ವಾ ‘‘ಮನ್ತೋ ಕಿರ ತೇ ಅತ್ಥೀ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿ? ನತ್ಥಿ, ದೇವ, ಮಯ್ಹಂ ಮನ್ತೋ, ಸಚ್ಚಕಿರಿಯಂ ಪನ ಮಯಂ ಕರಿಮ್ಹ – ‘‘ಯದಿ ಅಮ್ಹೇ ರಞ್ಞೋ ಚೋರಾ, ಮದ್ದತು, ಅಥ ನ ಚೋರಾ, ಮಾ ಮದ್ದತೂ’’ತಿ, ಸಚ್ಚಕಿರಿಯಾಯ ನೋ ಏಸ ಆನುಭಾವೋತಿ। ಕಿಂ ಪನ, ತಾತ, ತುಮ್ಹೇ ಕಮ್ಮಂ ಕರೋಥಾತಿ? ಅಮ್ಹೇ, ದೇವ, ಮಗ್ಗಂ ಸಮಂ ಕರೋಮ, ಚತುಮಹಾಪಥೇ ಸಾಲಂ ಕರೋಮ , ಪೋಕ್ಖರಣಿಂ ಖಣಾಮ, ಸೇತುಂ ಬನ್ಧಾಮ, ಏವರೂಪಾನಿ ಪುಞ್ಞಕಮ್ಮಾನಿ ಕರೋನ್ತಾ ವಿಚರಿಮ್ಹಾತಿ।

    Rājā sutvā pesuññakārakaṃ pakkosāpetvā āha – ‘‘tāta, hatthī maddituṃ na icchatī’’ti? Āma, deva, jeṭṭhakamāṇavo mantaṃ jānāti, mantasseva ayamānubhāvoti. Rājā taṃ pakkosāpetvā ‘‘manto kira te atthī’’ti pucchi? Natthi, deva, mayhaṃ manto, saccakiriyaṃ pana mayaṃ karimha – ‘‘yadi amhe rañño corā, maddatu, atha na corā, mā maddatū’’ti, saccakiriyāya no esa ānubhāvoti. Kiṃ pana, tāta, tumhe kammaṃ karothāti? Amhe, deva, maggaṃ samaṃ karoma, catumahāpathe sālaṃ karoma , pokkharaṇiṃ khaṇāma, setuṃ bandhāma, evarūpāni puññakammāni karontā vicarimhāti.

    ಅಯಂ ತುಮ್ಹೇ ಕಿಮತ್ಥಂ ಪಿಸುಣೇಸೀತಿ? ಅಮ್ಹಾಕಂ ಪಮತ್ತಕಾಲೇ ಇದಞ್ಚಿದಞ್ಚ ಲಭತಿ, ಅಪ್ಪಮತ್ತಕಾಲೇ ತಂ ನತ್ಥಿ, ಏತೇನ ಕಾರಣೇನಾತಿ। ತಾತ, ಅಯಂ ಹತ್ಥೀ ನಾಮ ತಿರಚ್ಛಾನೋ, ಸೋಪಿ ತುಮ್ಹಾಕಂ ಗುಣೇ ಜಾನಾತಿ। ಅಹಂ ಮನುಸ್ಸೋ ಹುತ್ವಾಪಿ ನ ಜಾನಾಮಿ, ತುಮ್ಹಾಕಂ ವಸನಗಾಮಂ ತುಮ್ಹಾಕಂಯೇವ ಪುನ ಅಹರಣೀಯಂ ಕತ್ವಾ ದೇಮಿ, ಅಯಮ್ಪಿ ಹತ್ಥೀ ತುಮ್ಹಾಕಂಯೇವ ಹೋತು, ಪೇಸುಞ್ಞಕಾರಕೋಪಿ ತುಮ್ಹಾಕಂಯೇವ ದಾಸೋ ಹೋತು। ಇತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಮಯ್ಹಮ್ಪಿ ಪುಞ್ಞಕಮ್ಮಂ ಕರೋಥಾತಿ ಧನಂ ದತ್ವಾ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇಸಿ। ತೇ ಧನಂ ಗಹೇತ್ವಾ ವಾರೇನ ವಾರೇನ ಹತ್ಥಿಂ ಆರುಯ್ಹ ಗಚ್ಛನ್ತಾ ಮನ್ತಯನ್ತಿ ‘‘ಭೋ ಪುಞ್ಞಕಮ್ಮಂ ನಾಮ ಅನಾಗತಭವತ್ಥಾಯ ಕರಿಯತಿ, ಅಮ್ಹಾಕಂ ಪನ ಅನ್ತೋಉದಕೇ ಪುಪ್ಫಿತಂ ನೀಲುಪ್ಪಲಂ ವಿಯ ಇಮಸ್ಮಿಞ್ಞೇವ ಅತ್ತಭಾವೇ ವಿಪಾಕಂ ದೇತಿ। ಇದಾನಿ ಅತಿರೇಕಂ ಪುಞ್ಞಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ, ಕಿಂ ಕರೋಮಾತಿ? ಚತುಮಹಾಪಥೇ ಥಾವರಂ ಕತ್ವಾ ಮಹಾಜನಸ್ಸ ವಿಸ್ಸಮನಸಾಲಂ ಕರೋಮ, ಇತ್ಥೀಹಿ ಪನ ಸದ್ಧಿಂ ಅಪತ್ತಿಕಂ ಕತ್ವಾ ಕರಿಸ್ಸಾಮ, ಅಮ್ಹೇಸು ಹಿ ‘‘ಚೋರಾ’’ತಿ ಗಹೇತ್ವಾ ನೀಯಮಾನೇಸು ಇತ್ಥೀನಂ ಏಕಾಪಿ ಚಿನ್ತಾಮತ್ತಕಮ್ಪಿ ಅಕತ್ವಾ ‘‘ಸುಬದ್ಧಾ ಸುಗಹಿತಾ’’ತಿ ಉಟ್ಠಹಿಂಸು, ತಸ್ಮಾ ತಾಸಂ ಪತ್ತಿಂ ನ ದಸ್ಸಾಮಾತಿ। ತೇ ಅತ್ತನೋ ಗೇಹಾನಿ ಗನ್ತ್ವಾ ಹತ್ಥಿನೋ ತೇತ್ತಿಂಸಪಿಣ್ಡಂ ದೇನ್ತಿ, ತೇತ್ತಿಂಸ ತಿಣಮುಟ್ಠಿಯೋ ಆಹರನ್ತಿ, ತಂ ಸಬ್ಬಂ ಹತ್ಥಿಸ್ಸ ಕುಚ್ಛಿಪೂರಂ ಜಾತಂ। ತೇ ಅರಞ್ಞಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ರುಕ್ಖೇ ಛಿನ್ದನ್ತಿ, ಛಿನ್ನಂ ಛಿನ್ನಂ ಹತ್ಥೀ ಕಡ್ಢಿತ್ವಾ ಸಕಟಪಥೇ ಠಪೇಸಿ। ತೇ ರುಕ್ಖೇ ತಚ್ಛೇತ್ವಾ ಸಾಲಾಯ ಕಮ್ಮಂ ಆರಭಿಂಸು।

    Ayaṃ tumhe kimatthaṃ pisuṇesīti? Amhākaṃ pamattakāle idañcidañca labhati, appamattakāle taṃ natthi, etena kāraṇenāti. Tāta, ayaṃ hatthī nāma tiracchāno, sopi tumhākaṃ guṇe jānāti. Ahaṃ manusso hutvāpi na jānāmi, tumhākaṃ vasanagāmaṃ tumhākaṃyeva puna aharaṇīyaṃ katvā demi, ayampi hatthī tumhākaṃyeva hotu, pesuññakārakopi tumhākaṃyeva dāso hotu. Ito paṭṭhāya mayhampi puññakammaṃ karothāti dhanaṃ datvā vissajjesi. Te dhanaṃ gahetvā vārena vārena hatthiṃ āruyha gacchantā mantayanti ‘‘bho puññakammaṃ nāma anāgatabhavatthāya kariyati, amhākaṃ pana antoudake pupphitaṃ nīluppalaṃ viya imasmiññeva attabhāve vipākaṃ deti. Idāni atirekaṃ puññaṃ karissāmā’’ti, kiṃ karomāti? Catumahāpathe thāvaraṃ katvā mahājanassa vissamanasālaṃ karoma, itthīhi pana saddhiṃ apattikaṃ katvā karissāma, amhesu hi ‘‘corā’’ti gahetvā nīyamānesu itthīnaṃ ekāpi cintāmattakampi akatvā ‘‘subaddhā sugahitā’’ti uṭṭhahiṃsu, tasmā tāsaṃ pattiṃ na dassāmāti. Te attano gehāni gantvā hatthino tettiṃsapiṇḍaṃ denti, tettiṃsa tiṇamuṭṭhiyo āharanti, taṃ sabbaṃ hatthissa kucchipūraṃ jātaṃ. Te araññaṃ pavisitvā rukkhe chindanti, chinnaṃ chinnaṃ hatthī kaḍḍhitvā sakaṭapathe ṭhapesi. Te rukkhe tacchetvā sālāya kammaṃ ārabhiṃsu.

    ಮಘಸ್ಸ ಗೇಹೇ ಸುಜಾತಾ, ಸುಧಮ್ಮಾ, ಚಿತ್ತಾ, ನನ್ದಾತಿ ಚತಸ್ಸೋ ಭರಿಯಾಯೋ ಅಹೇಸುಂ। ಸುಧಮ್ಮಾ ವಡ್ಢಕಿಂ ಪುಚ್ಛತಿ – ‘‘ತಾತ, ಇಮೇ ಸಹಾಯಾ ಕಾಲಸ್ಸೇವ ಗನ್ತ್ವಾ ಸಾಯಂ ಏನ್ತಿ, ಕಿಂ ಕಮ್ಮಂ ಕರೋನ್ತೀ’’ತಿ? ‘‘ಸಾಲಂ ಕರೋನ್ತಿ, ಅಮ್ಮಾ’’ತಿ। ‘‘ತಾತ, ಮಯ್ಹಮ್ಪಿ ಸಾಲಾಯ ಪತ್ತಿಂ ಕತ್ವಾ ದೇಹೀ’’ತಿ। ‘‘ಇತ್ಥೀಹಿ ಅಪತ್ತಿಕಂ ಕರೋಮಾ’’ತಿ ಏತೇ ವದನ್ತೀತಿ। ಸಾ ವಡ್ಢಕಿಸ್ಸ ಅಟ್ಠ ಕಹಾಪಣೇ ದತ್ವಾ ‘‘ತಾತ, ಯೇನ ಕೇನಚಿ ಉಪಾಯೇನ ಮಯ್ಹಂ ಪತ್ತಿಕಂ ಕರೋಹೀ’’ತಿ ಆಹ। ಸೋ ‘‘ಸಾಧು ಅಮ್ಮಾ’’ತಿ ವತ್ವಾ ಪುರೇತರಂ ವಾಸಿಫರಸುಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಗಾಮಮಜ್ಝೇ ಠತ್ವಾ ‘‘ಕಿಂ ಭೋ ಅಜ್ಜ ಇಮಸ್ಮಿಮ್ಪಿ ಕಾಲೇ ನ ನಿಕ್ಖಮಥಾ’’ತಿ ಉಚ್ಚಾಸದ್ದಂ ಕತ್ವಾ ‘‘ಸಬ್ಬೇ ಮಗ್ಗಂ ಆರುಳ್ಹಾ’’ತಿ ಞತ್ವಾ ‘‘ಗಚ್ಛಥ ತಾವ ತುಮ್ಹೇ, ಮಯ್ಹಂ ಪಪಞ್ಚೋ ಅತ್ಥೀ’’ತಿ ತೇ ಪುರತೋ ಕತ್ವಾ ಅಞ್ಞಂ ಮಗ್ಗಂ ಆರುಯ್ಹ ಕಣ್ಣಿಕೂಪಗಂ ರುಕ್ಖಂ ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ತಚ್ಛೇತ್ವಾ ಮಟ್ಠಂ ಕತ್ವಾ ಆಹರಿತ್ವಾ ಸುಧಮ್ಮಾಯ ಗೇಹೇ ಠಪೇಸಿ – ‘‘ಮಯಾ ದೇಹೀತಿ ವುತ್ತದಿವಸೇ ನೀಹರಿತ್ವಾ ದದೇಯ್ಯಾಸೀ’’ತಿ।

    Maghassa gehe sujātā, sudhammā, cittā, nandāti catasso bhariyāyo ahesuṃ. Sudhammā vaḍḍhakiṃ pucchati – ‘‘tāta, ime sahāyā kālasseva gantvā sāyaṃ enti, kiṃ kammaṃ karontī’’ti? ‘‘Sālaṃ karonti, ammā’’ti. ‘‘Tāta, mayhampi sālāya pattiṃ katvā dehī’’ti. ‘‘Itthīhi apattikaṃ karomā’’ti ete vadantīti. Sā vaḍḍhakissa aṭṭha kahāpaṇe datvā ‘‘tāta, yena kenaci upāyena mayhaṃ pattikaṃ karohī’’ti āha. So ‘‘sādhu ammā’’ti vatvā puretaraṃ vāsipharasuṃ gahetvā gāmamajjhe ṭhatvā ‘‘kiṃ bho ajja imasmimpi kāle na nikkhamathā’’ti uccāsaddaṃ katvā ‘‘sabbe maggaṃ āruḷhā’’ti ñatvā ‘‘gacchatha tāva tumhe, mayhaṃ papañco atthī’’ti te purato katvā aññaṃ maggaṃ āruyha kaṇṇikūpagaṃ rukkhaṃ chinditvā tacchetvā maṭṭhaṃ katvā āharitvā sudhammāya gehe ṭhapesi – ‘‘mayā dehīti vuttadivase nīharitvā dadeyyāsī’’ti.

    ಅಥ ನಿಟ್ಠಿತೇ ದಬ್ಬಸಮ್ಭಾರಕಮ್ಮೇ ಭೂಮಿಕಮ್ಮತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಚಯಬನ್ಧನಥಮ್ಭುಸ್ಸಾಪನ ಸಙ್ಘಾಟಯೋಜನ ಕಣ್ಣಿಕಮಞ್ಚಬನ್ಧನೇಸು ಕತೇಸು ಸೋ ವಡ್ಢಕೀ ಕಣ್ಣಿಕಮಞ್ಚೇ ನಿಸೀದಿತ್ವಾ ಚತೂಹಿ ದಿಸಾಹಿ ಗೋಪಾನಸಿಯೋ ಉಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ‘‘ಭೋ ಏಕಂ ಪಮುಟ್ಠಂ ಅತ್ಥೀ’’ತಿ ಆಹ। ಕಿಂ ಭೋ ಪಮುಟ್ಠಂ, ಸಬ್ಬಮೇವ ತ್ವಂ ಪಮುಸ್ಸಸೀತಿ। ಇಮಾ ಭೋ ಗೋಪಾನಸಿಯೋ ಕತ್ಥ ಪತಿಟ್ಠಹಿಸ್ಸನ್ತೀತಿ? ಕಣ್ಣಿಕಾ ನಾಮ ಲದ್ಧುಂ ವಟ್ಟತೀತಿ। ಕುಹಿಂ ಭೋ ಇದಾನಿ ಸಕ್ಕಾ ಲದ್ಧುನ್ತಿ? ಕುಲಾನಂ ಗೇಹೇ ಸಕ್ಕಾ ಲದ್ಧುನ್ತಿ। ಆಹಿಣ್ಡನ್ತಾ ಪುಚ್ಛಥಾತಿ। ತೇ ಅನ್ತೋಗಾಮಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ ಸುಧಮ್ಮಾಯ ಘರದ್ವಾರೇ ‘‘ಇಮಸ್ಮಿಂ ಘರೇ ಕಣ್ಣಿಕಾ ಅತ್ಥೀ’’ತಿ ಆಹಂಸು। ಸಾ ‘‘ಅತ್ಥೀ’’ತಿ ಆಹ। ಹನ್ದ ಮೂಲಂ ಗಣ್ಹಾಹೀತಿ। ಮೂಲಂ ನ ಗಣ್ಹಾಮಿ, ಸಚೇ ಮಮ ಪತ್ತಿಂ ಕರೋಥ, ದಸ್ಸಾಮೀತಿ। ಏಥ ಭೋ ಮಾತುಗಾಮಸ್ಸ ಪತ್ತಿಂ ನ ಕರೋಮ, ಅರಞ್ಞಂ ಗನ್ತ್ವಾ ರುಕ್ಖಂ ಛಿನ್ದಿಸ್ಸಾಮಾತಿ ನಿಕ್ಖಮಿಂಸು।

    Atha niṭṭhite dabbasambhārakamme bhūmikammato paṭṭhāya cayabandhanathambhussāpana saṅghāṭayojana kaṇṇikamañcabandhanesu katesu so vaḍḍhakī kaṇṇikamañce nisīditvā catūhi disāhi gopānasiyo ukkhipitvā ‘‘bho ekaṃ pamuṭṭhaṃ atthī’’ti āha. Kiṃ bho pamuṭṭhaṃ, sabbameva tvaṃ pamussasīti. Imā bho gopānasiyo kattha patiṭṭhahissantīti? Kaṇṇikā nāma laddhuṃ vaṭṭatīti. Kuhiṃ bho idāni sakkā laddhunti? Kulānaṃ gehe sakkā laddhunti. Āhiṇḍantā pucchathāti. Te antogāmaṃ pavisitvā pucchitvā sudhammāya gharadvāre ‘‘imasmiṃ ghare kaṇṇikā atthī’’ti āhaṃsu. Sā ‘‘atthī’’ti āha. Handa mūlaṃ gaṇhāhīti. Mūlaṃ na gaṇhāmi, sace mama pattiṃ karotha, dassāmīti. Etha bho mātugāmassa pattiṃ na karoma, araññaṃ gantvā rukkhaṃ chindissāmāti nikkhamiṃsu.

    ತತೋ ವಡ್ಢಕೀ ‘‘ಕಿಂ ನ ಲದ್ಧಾ, ತಾತ, ಕಣ್ಣಿಕಾ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿ। ತೇ ತಮತ್ಥಂ ಆರೋಚಯಿಂಸು। ವಡ್ಢಕೀ ಕಣ್ಣಿಕಮಞ್ಚೇ ನಿಸಿನ್ನೋವ ಆಕಾಸಂ ಉಲ್ಲೋಕೇತ್ವಾ ‘‘ಭೋ ಅಜ್ಜ ನಕ್ಖತ್ತಂ ಸುನ್ದರಂ, ಇದಂ ಅಞ್ಞಂ ಸಂವಚ್ಛರಂ ಅತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಸಕ್ಕಾ ಲದ್ಧುಂ, ತುಮ್ಹೇಹಿ ಚ ದುಕ್ಖೇನ ಆಭತಾ ದಬ್ಬಸಮ್ಭಾರಾ, ತೇ ಸಕಲಸಂವಚ್ಛರೇನ ಇಮಸ್ಮಿಞ್ಞೇವ ಠಾನೇ ಪೂತಿಕಾ ಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ। ದೇವಲೋಕೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಕಾಲೇ ತಸ್ಸಾಪಿ ಏಕಸ್ಮಿಂ ಕೋಣೇ ಸಾಲಾ ಹೋತು, ಆಹರಥ ನ’’ನ್ತಿ ಆಹ। ಸಾಪಿ ಯಾವ ತೇ ನ ಪುನ ಆಗಚ್ಛನ್ತಿ, ತಾವ ಕಣ್ಣಿಕಾಯ ಹೇಟ್ಠಿಮತಲೇ ‘‘ಅಯಂ ಸಾಲಾ ಸುಧಮ್ಮಾ ನಾಮಾ’’ತಿ ಅಕ್ಖರಾನಿ ಛಿನ್ದಾಪೇತ್ವಾ ಅಹತೇನ ವತ್ಥೇನ ವೇಠೇತ್ವಾ ಠಪೇಸಿ। ಕಮ್ಮಿಕಾ ಆಗನ್ತ್ವಾ – ‘‘ಆಹರ, ರೇ ಕಣ್ಣಿಕಂ , ಯಂ ಹೋತು ತಂ ಹೋತು। ತುಯ್ಹಮ್ಪಿ ಪತ್ತಿಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ ಆಹಂಸು। ಸಾ ನೀಹರಿತ್ವಾ ‘‘ತಾತಾ, ಯಾವ ಅಟ್ಠ ವಾ ಸೋಳಸ ವಾ ಗೋಪಾನಸಿಯೋ ನ ಆರೋಹನ್ತಿ, ತಾವ ಇಮಂ ವತ್ಥಂ ಮಾ ನಿಬ್ಬೇಠಯಿತ್ಥಾ’’ತಿ ವತ್ವಾ ಅದಾಸಿ। ತೇ ‘‘ಸಾಧೂ’’ತಿ ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛಿತ್ವಾ ಗಹೇತ್ವಾ ಗೋಪಾನಸಿಯೋ ಆರೋಪೇತ್ವಾವ ವತ್ಥಂ ನಿಬ್ಬೇಠೇಸುಂ।

    Tato vaḍḍhakī ‘‘kiṃ na laddhā, tāta, kaṇṇikā’’ti pucchi. Te tamatthaṃ ārocayiṃsu. Vaḍḍhakī kaṇṇikamañce nisinnova ākāsaṃ ulloketvā ‘‘bho ajja nakkhattaṃ sundaraṃ, idaṃ aññaṃ saṃvaccharaṃ atikkamitvā sakkā laddhuṃ, tumhehi ca dukkhena ābhatā dabbasambhārā, te sakalasaṃvaccharena imasmiññeva ṭhāne pūtikā bhavissanti. Devaloke nibbattakāle tassāpi ekasmiṃ koṇe sālā hotu, āharatha na’’nti āha. Sāpi yāva te na puna āgacchanti, tāva kaṇṇikāya heṭṭhimatale ‘‘ayaṃ sālā sudhammā nāmā’’ti akkharāni chindāpetvā ahatena vatthena veṭhetvā ṭhapesi. Kammikā āgantvā – ‘‘āhara, re kaṇṇikaṃ , yaṃ hotu taṃ hotu. Tuyhampi pattiṃ karissāmā’’ti āhaṃsu. Sā nīharitvā ‘‘tātā, yāva aṭṭha vā soḷasa vā gopānasiyo na ārohanti, tāva imaṃ vatthaṃ mā nibbeṭhayitthā’’ti vatvā adāsi. Te ‘‘sādhū’’ti sampaṭicchitvā gahetvā gopānasiyo āropetvāva vatthaṃ nibbeṭhesuṃ.

    ಏಕೋ ಮಹಾಗಾಮಿಕಮನುಸ್ಸೋ ಉದ್ಧಂ ಉಲ್ಲೋಕೇನ್ತೋ ಅಕ್ಖರಾನಿ ದಿಸ್ವಾ ‘‘ಕಿಂ, ಭೋ, ಇದ’’ನ್ತಿ ಅಕ್ಖರಞ್ಞುಂ ಮನುಸ್ಸಂ ಪಕ್ಕೋಸಾಪೇತ್ವಾ ದಸ್ಸೇಸಿ। ಸೋ ‘‘ಸುಧಮ್ಮಾ ನಾಮ ಅಯಂ ಸಾಲಾ’’ತಿ ಆಹ। ‘‘ಹರಥ, ಭೋ, ಮಯಂ ಆದಿತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಸಾಲಂ ಕತ್ವಾ ನಾಮಮತ್ತಮ್ಪಿ ನ ಲಭಾಮ, ಏಸಾ ರತನಮತ್ತೇನ ಕಣ್ಣಿಕರುಕ್ಖೇನ ಸಾಲಂ ಅತ್ತನೋ ನಾಮೇನ ಕಾರೇತೀ’’ತಿ ವಿರವನ್ತಿ। ವಡ್ಢಕೀ ತೇಸಂ ವಿರವನ್ತಾನಂಯೇವ ಗೋಪಾನಸಿಯೋ ಪವೇಸೇತ್ವಾ ಆಣಿಂ ದತ್ವಾ ಸಾಲಾಕಮ್ಮಂ ನಿಟ್ಠಾಪೇಸಿ।

    Eko mahāgāmikamanusso uddhaṃ ullokento akkharāni disvā ‘‘kiṃ, bho, ida’’nti akkharaññuṃ manussaṃ pakkosāpetvā dassesi. So ‘‘sudhammā nāma ayaṃ sālā’’ti āha. ‘‘Haratha, bho, mayaṃ ādito paṭṭhāya sālaṃ katvā nāmamattampi na labhāma, esā ratanamattena kaṇṇikarukkhena sālaṃ attano nāmena kāretī’’ti viravanti. Vaḍḍhakī tesaṃ viravantānaṃyeva gopānasiyo pavesetvā āṇiṃ datvā sālākammaṃ niṭṭhāpesi.

    ಸಾಲಂ ತಿಧಾ ವಿಭಜಿಂಸು, ಏಕಸ್ಮಿಂ ಕೋಟ್ಠಾಸೇ ಇಸ್ಸರಾನಂ ವಸನಟ್ಠಾನಂ ಅಕಂಸು, ಏಕಸ್ಮಿಂ ದುಗ್ಗತಾನಂ, ಏಕಸ್ಮಿಂ ಗಿಲಾನಾನಂ। ತೇತ್ತಿಂಸ ಜನಾ ತೇತ್ತಿಂಸ ಫಲಕಾನಿ ಪಞ್ಞಪೇತ್ವಾ ಹತ್ಥಿಸ್ಸ ಸಞ್ಞಂ ಅದಂಸು – ‘‘ಆಗನ್ತುಕೋ ಆಗನ್ತ್ವಾ ಯಸ್ಸ ಅತ್ಥತೇ ಫಲಕೇ ನಿಸೀದತಿ, ತಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಫಲಕಸಾಮಿಕಸ್ಸೇವ ಗೇಹೇ ಪತಿಟ್ಠಪೇಹಿ। ತಸ್ಸ ಪಾದಪರಿಕಮ್ಮಪಿಟ್ಠಿಪರಿಕಮ್ಮಖಾದನೀಯಭೋಜನೀಯಸಯನಾನಿ ಸಬ್ಬಾನಿ ಫಲಕಸಾಮಿಕಸ್ಸೇವ ಭಾರೋ ಭವಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ। ಹತ್ಥೀ ಆಗತಾಗತಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಫಲಕಸಾಮಿಕಸ್ಸ ಗೇಹಂ ನೇತಿ, ಸೋ ತಸ್ಸ ತಂ ದಿವಸಂ ಕತ್ತಬ್ಬಂ ಕರೋತಿ।

    Sālaṃ tidhā vibhajiṃsu, ekasmiṃ koṭṭhāse issarānaṃ vasanaṭṭhānaṃ akaṃsu, ekasmiṃ duggatānaṃ, ekasmiṃ gilānānaṃ. Tettiṃsa janā tettiṃsa phalakāni paññapetvā hatthissa saññaṃ adaṃsu – ‘‘āgantuko āgantvā yassa atthate phalake nisīdati, taṃ gahetvā phalakasāmikasseva gehe patiṭṭhapehi. Tassa pādaparikammapiṭṭhiparikammakhādanīyabhojanīyasayanāni sabbāni phalakasāmikasseva bhāro bhavissatī’’ti. Hatthī āgatāgataṃ gahetvā phalakasāmikassa gehaṃ neti, so tassa taṃ divasaṃ kattabbaṃ karoti.

    ಮಘಮಾಣವೋ ಸಾಲತೋ ಅವಿದೂರೇ ಠಾನೇ ಕೋವಿಳಾರರುಕ್ಖಂ ರೋಪಾಪೇಸಿ, ಮೂಲೇ ಚಸ್ಸ ಪಾಸಾಣಫಲಕಂ ಅತ್ಥರಿ। ನನ್ದಾ ನಾಮಸ್ಸ ಭರಿಯಾ ಅವಿದೂರೇ ಪೋಕ್ಖರಣಿಂ ಖಣಾಪೇಸಿ, ಚಿತ್ತಾ ಮಾಲಾವಚ್ಛೇ ರೋಪಾಪೇಸಿ, ಸಬ್ಬಜೇಟ್ಠಿಕಾ ಪನ ಆದಾಸಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಅತ್ತಭಾವಂ ಮಣ್ಡಯಮಾನಾವ ವಿಚರತಿ। ಮಘೋ ತಂ ಆಹ – ‘‘ಭದ್ದೇ, ಸುಧಮ್ಮಾ, ಸಾಲಾಯ ಪತ್ತಿಕಾ ಜಾತಾ, ನನ್ದಾ ಪೋಕ್ಖರಣಿಂ ಖಣಾಪೇಸಿ, ಚಿತ್ತಾ ಮಾಲಾವಚ್ಛೇ ರೋಪಾಪೇಸಿ। ತವ ಪನ ಪುಞ್ಞಕಮ್ಮಂ ನಾಮ ನತ್ಥಿ, ಏಕಂ ಪುಞ್ಞಂ ಕರೋಹಿ, ಭದ್ದೇ’’ತಿ ಸಾ ‘‘ತ್ವಂ ಕಸ್ಸ ಕಾರಣಾ ಕರೋಸಿ, ನನು ತಯಾ ಕತಂ ಮಯ್ಹಮೇವಾ’’ತಿ ವತ್ವಾ ಅತ್ತಭಾವಮಣ್ಡನಮೇವ ಅನುಯುಞ್ಜತಿ।

    Maghamāṇavo sālato avidūre ṭhāne koviḷārarukkhaṃ ropāpesi, mūle cassa pāsāṇaphalakaṃ atthari. Nandā nāmassa bhariyā avidūre pokkharaṇiṃ khaṇāpesi, cittā mālāvacche ropāpesi, sabbajeṭṭhikā pana ādāsaṃ gahetvā attabhāvaṃ maṇḍayamānāva vicarati. Magho taṃ āha – ‘‘bhadde, sudhammā, sālāya pattikā jātā, nandā pokkharaṇiṃ khaṇāpesi, cittā mālāvacche ropāpesi. Tava pana puññakammaṃ nāma natthi, ekaṃ puññaṃ karohi, bhadde’’ti sā ‘‘tvaṃ kassa kāraṇā karosi, nanu tayā kataṃ mayhamevā’’ti vatvā attabhāvamaṇḍanameva anuyuñjati.

    ಮಘೋ ಯಾವತಾಯುಕಂ ಠತ್ವಾ ತತೋ ಚವಿತ್ವಾ ತಾವತಿಂಸಭವನೇ ಸಕ್ಕೋ ಹುತ್ವಾ ನಿಬ್ಬತ್ತಿ, ತೇಪಿ ತೇತ್ತಿಂಸ ಗಾಮಿಕಮನುಸ್ಸಾ ಕಾಲಙ್ಕತ್ವಾ ತೇತ್ತಿಂಸ ದೇವಪುತ್ತಾ ಹುತ್ವಾ ತಸ್ಸೇವ ಸನ್ತಿಕೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಾ। ಸಕ್ಕಸ್ಸ ವೇಜಯನ್ತೋ ನಾಮ ಪಾಸಾದೋ ಸತ್ತ ಯೋಜನಸತಾನಿ ಉಗ್ಗಚ್ಛಿ, ಧಜೋ ತೀಣಿ ಯೋಜನಸತಾನಿ ಉಗ್ಗಚ್ಛಿ, ಕೋವಿಳಾರರುಕ್ಖಸ್ಸ ನಿಸ್ಸನ್ದೇನ ಸಮನ್ತಾ ತಿಯೋಜನಸತಪರಿಮಣ್ಡಲೋ ಪಞ್ಚದಸಯೋಜನಪರಿಣಾಹಕ್ಖನ್ಧೋ ಪಾರಿಚ್ಛತ್ತಕೋ ನಿಬ್ಬತ್ತಿ, ಪಾಸಾಣಫಲಕಸ್ಸ ನಿಸ್ಸನ್ದೇನ ಪಾರಿಚ್ಛತ್ತಕಮೂಲೇ ಸಟ್ಠಿಯೋಜನಿಕಾ ಪಣ್ಡುಕಮ್ಬಲಸಿಲಾ ನಿಬ್ಬತ್ತಿ। ಸುಧಮ್ಮಾಯ ಕಣ್ಣಿಕರುಕ್ಖಸ್ಸ ನಿಸ್ಸನ್ದೇನ ತಿಯೋಜನಸತಿಕಾ ಸುಧಮ್ಮಾ ದೇವಸಭಾ ನಿಬ್ಬತ್ತಿ। ನನ್ದಾಯ ಪೋಕ್ಖರಣಿಯಾ ನಿಸ್ಸನ್ದೇನ ಪಞ್ಞಾಸಯೋಜನಾ ನನ್ದಾ ನಾಮ ಪೋಕ್ಖರಣೀ ನಿಬ್ಬತ್ತಿ। ಚಿತ್ತಾಯ ಮಾಲಾವಚ್ಛವತ್ಥುನಿಸ್ಸನ್ದೇನ ಸಟ್ಠಿಯೋಜನಿಕಂ ಚಿತ್ತಲತಾವನಂ ನಾಮ ಉಯ್ಯಾನಂ ನಿಬ್ಬತ್ತಿ।

    Magho yāvatāyukaṃ ṭhatvā tato cavitvā tāvatiṃsabhavane sakko hutvā nibbatti, tepi tettiṃsa gāmikamanussā kālaṅkatvā tettiṃsa devaputtā hutvā tasseva santike nibbattā. Sakkassa vejayanto nāma pāsādo satta yojanasatāni uggacchi, dhajo tīṇi yojanasatāni uggacchi, koviḷārarukkhassa nissandena samantā tiyojanasataparimaṇḍalo pañcadasayojanapariṇāhakkhandho pāricchattako nibbatti, pāsāṇaphalakassa nissandena pāricchattakamūle saṭṭhiyojanikā paṇḍukambalasilā nibbatti. Sudhammāya kaṇṇikarukkhassa nissandena tiyojanasatikā sudhammā devasabhā nibbatti. Nandāya pokkharaṇiyā nissandena paññāsayojanā nandā nāma pokkharaṇī nibbatti. Cittāya mālāvacchavatthunissandena saṭṭhiyojanikaṃ cittalatāvanaṃ nāma uyyānaṃ nibbatti.

    ಸಕ್ಕೋ ದೇವರಾಜಾ ಸುಧಮ್ಮಾಯ ದೇವಸಭಾಯ ಯೋಜನಿಕೇ ಸುವಣ್ಣಪಲ್ಲಙ್ಕೇ ನಿಸಿನ್ನೋ ತಿಯೋಜನಿಕೇ ಸೇತಚ್ಛತ್ತೇ ಧಾರಿಯಮಾನೇ ತೇಹಿ ದೇವಪುತ್ತೇಹಿ ತಾಹಿ ದೇವಕಞ್ಞಾಹಿ ಅಡ್ಢತಿಯಾಹಿ ನಾಟಕಕೋಟೀಹಿ ದ್ವೀಸು ದೇವಲೋಕೇಸು ದೇವತಾಹಿ ಚ ಪರಿವಾರಿತೋ ಮಹಾಸಮ್ಪತ್ತಿಂ ಓಲೋಕೇನ್ತೋ ತಾ ತಿಸ್ಸೋ ಇತ್ಥಿಯೋ ದಿಸ್ವಾ ‘‘ಇಮಾ ತಾವ ಪಞ್ಞಾಯನ್ತಿ, ಸುಜಾತಾ ಕುಹಿ’’ನ್ತಿ ಓಲೋಕೇನ್ತೋ ‘‘ಅಯಂ ಮಮ ವಚನಂ ಅಕತ್ವಾ ಗಿರಿಕನ್ದರಾಯ ಬಕಸಕುಣಿಕಾ ಹುತ್ವಾ ನಿಬ್ಬತ್ತಾ’’ತಿ ದಿಸ್ವಾ ದೇವಲೋಕತೋ ಓತರಿತ್ವಾ ತಸ್ಸಾ ಸನ್ತಿಕಂ ಗತೋ। ಸಾ ದಿಸ್ವಾವ ಸಞ್ಜಾನಿತ್ವಾ ಅಧೋಮುಖಾ ಜಾತಾ। ‘‘ಬಾಲೇ, ಇದಾನಿ ಕಿಂ ಸೀಸಂ ನ ಉಕ್ಖಿಪಸಿ? ತ್ವಂ ಮಮ ವಚನಂ ಅಕತ್ವಾ ಅತ್ತಭಾವಮೇವ ಮಣ್ಡಯಮಾನಾ ವೀತಿನಾಮೇಸಿ। ಸುಧಮ್ಮಾಯ ಚ ನನ್ದಾಯ ಚ ಚಿತ್ತಾಯ ಚ ಮಹಾಸಮ್ಪತ್ತಿ ನಿಬ್ಬತ್ತಾ, ಏಹಿ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಸಮ್ಪತ್ತಿಂ ಪಸ್ಸಾ’’ತಿ ದೇವಲೋಕಂ ನೇತ್ವಾ ನನ್ದಾಯ ಪೋಕ್ಖರಣಿಯಾ ಪಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಪಲ್ಲಙ್ಕೇ ನಿಸೀದಿ।

    Sakko devarājā sudhammāya devasabhāya yojanike suvaṇṇapallaṅke nisinno tiyojanike setacchatte dhāriyamāne tehi devaputtehi tāhi devakaññāhi aḍḍhatiyāhi nāṭakakoṭīhi dvīsu devalokesu devatāhi ca parivārito mahāsampattiṃ olokento tā tisso itthiyo disvā ‘‘imā tāva paññāyanti, sujātā kuhi’’nti olokento ‘‘ayaṃ mama vacanaṃ akatvā girikandarāya bakasakuṇikā hutvā nibbattā’’ti disvā devalokato otaritvā tassā santikaṃ gato. Sā disvāva sañjānitvā adhomukhā jātā. ‘‘Bāle, idāni kiṃ sīsaṃ na ukkhipasi? Tvaṃ mama vacanaṃ akatvā attabhāvameva maṇḍayamānā vītināmesi. Sudhammāya ca nandāya ca cittāya ca mahāsampatti nibbattā, ehi amhākaṃ sampattiṃ passā’’ti devalokaṃ netvā nandāya pokkharaṇiyā pakkhipitvā pallaṅke nisīdi.

    ನಾಟಕಿತ್ಥಿಯೋ ‘‘ಕುಹಿಂ ಗತತ್ಥ, ಮಹಾರಾಜಾ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿಂಸು। ಸೋ ಅನಾರೋಚೇತುಕಾಮೋಪಿ ತಾಹಿ ನಿಪ್ಪೀಳಿಯಮಾನೋ ‘‘ಸುಜಾತಾಯ ಸನ್ತಿಕ’’ನ್ತಿ ಆಹ। ಕುಹಿಂ ನಿಬ್ಬತ್ತಾ, ಮಹಾರಾಜಾತಿ? ಕನ್ದರಪಾದೇತಿ। ಇದಾನಿ ಕುಹಿನ್ತಿ? ನನ್ದಾಪೋಕ್ಖರಣಿಯಂ ಮೇ ವಿಸ್ಸಟ್ಠಾತಿ। ಏಥ, ಭೋ, ಅಮ್ಹಾಕಂ ಅಯ್ಯಂ ಪಸ್ಸಾಮಾತಿ ಸಬ್ಬಾ ತತ್ಥ ಅಗಮಂಸು। ಸಾ ಪುಬ್ಬೇ ಸಬ್ಬಜೇಟ್ಠಿಕಾ ಹುತ್ವಾ ತಾ ಅವಮಞ್ಞಿತ್ಥ। ಇದಾನಿ ತಾಪಿ ತಂ ದಿಸ್ವಾ – ‘‘ಪಸ್ಸಥ, ಭೋ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಅಯ್ಯಾಯ ಮುಖಂ ಕಕ್ಕಟಕವಿಜ್ಝನಸೂಲಸದಿಸ’’ನ್ತಿಆದೀನಿ ವದನ್ತಿಯೋ ಕೇಳಿಂ ಅಕಂಸು। ಸಾ ಅತಿವಿಯ ಅಟ್ಟಿಯಮಾನಾ ಸಕ್ಕಂ ದೇವರಾಜಾನಂ ಆಹ – ‘‘ಮಹಾರಾಜ, ಇಮಾನಿ ಸುವಣ್ಣರಜತಮಣಿವಿಮಾನಾನಿ ವಾ ನನ್ದಾಪೋಕ್ಖರಣೀ ವಾ ಮಯ್ಹಂ ಕಿಂ ಕರಿಸ್ಸತಿ, ಜಾತಿಭೂಮಿಯೇವ ಮಹಾರಾಜ ಸತ್ತಾನಂ ಸುಖಾ, ಮಂ ತತ್ಥೇವ ಕನ್ದರಪಾದೇ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇಹೀ’’ತಿ। ಸಕ್ಕೋ ತಂ ತತ್ಥ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇತ್ವಾ ‘‘ಮಮ ವಚನಂ ಕರಿಸ್ಸಸೀ’’ತಿ ಆಹ। ಕರಿಸ್ಸಾಮಿ, ಮಹಾರಾಜಾತಿ। ಪಞ್ಚ ಸೀಲಾನಿ ಗಹೇತ್ವಾ ಅಖಣ್ಡಾನಿ ಕತ್ವಾ ರಕ್ಖ, ಕತಿಪಾಹೇನ ತಂ ಏತಾಸಂ ಜೇಟ್ಠಿಕಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮೀತಿ। ಸಾ ತಥಾ ಅಕಾಸಿ।

    Nāṭakitthiyo ‘‘kuhiṃ gatattha, mahārājā’’ti pucchiṃsu. So anārocetukāmopi tāhi nippīḷiyamāno ‘‘sujātāya santika’’nti āha. Kuhiṃ nibbattā, mahārājāti? Kandarapādeti. Idāni kuhinti? Nandāpokkharaṇiyaṃ me vissaṭṭhāti. Etha, bho, amhākaṃ ayyaṃ passāmāti sabbā tattha agamaṃsu. Sā pubbe sabbajeṭṭhikā hutvā tā avamaññittha. Idāni tāpi taṃ disvā – ‘‘passatha, bho amhākaṃ ayyāya mukhaṃ kakkaṭakavijjhanasūlasadisa’’ntiādīni vadantiyo keḷiṃ akaṃsu. Sā ativiya aṭṭiyamānā sakkaṃ devarājānaṃ āha – ‘‘mahārāja, imāni suvaṇṇarajatamaṇivimānāni vā nandāpokkharaṇī vā mayhaṃ kiṃ karissati, jātibhūmiyeva mahārāja sattānaṃ sukhā, maṃ tattheva kandarapāde vissajjehī’’ti. Sakko taṃ tattha vissajjetvā ‘‘mama vacanaṃ karissasī’’ti āha. Karissāmi, mahārājāti. Pañca sīlāni gahetvā akhaṇḍāni katvā rakkha, katipāhena taṃ etāsaṃ jeṭṭhikaṃ karissāmīti. Sā tathā akāsi.

    ಸಕ್ಕೋ ಕತಿಪಾಹಸ್ಸ ಅಚ್ಚಯೇನ ‘‘ಸಕ್ಕಾ ನು ಖೋ ಸೀಲಂ ರಕ್ಖಿತು’’ನ್ತಿ ಗನ್ತ್ವಾ ಮಚ್ಛರೂಪೇನ ಉತ್ತಾನಕೋ ಹುತ್ವಾ ತಸ್ಸಾ ಪುರತೋ ಉದಕಪಿಟ್ಠೇ ಓಸರತಿ, ಸಾ ‘‘ಮತಮಚ್ಛಕೋ ಭವಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಗನ್ತ್ವಾ ಸೀಸೇ ಅಗ್ಗಹೇಸಿ। ಮಚ್ಛೋ ನಙ್ಗುಟ್ಠಂ ಚಾಲೇಸಿ। ಸಾ ‘‘ಜೀವತಿ ಮಞ್ಞೇ’’ತಿ ಉದಕೇ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇಸಿ। ಸಕ್ಕೋ ಆಕಾಸೇ ಠತ್ವಾ ‘‘ಸಾಧು, ಸಾಧು, ರಕ್ಖಸಿ ಸಿಕ್ಖಾಪದಂ, ಏವಂ ತಂ ರಕ್ಖಮಾನಂ ಕತಿಪಾಹೇನೇವ ನಾಟಕಾನಂ ಜೇಟ್ಠಿಕಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಆಹ। ತಸ್ಸಾಪಿ ಪಞ್ಚ ವಸ್ಸಸತಾನಿ ಆಯು ಅಹೋಸಿ। ಏಕದಿವಸಮ್ಪಿ ಉದರಪೂರಂ ನಾಲತ್ಥಂ, ಸುಕ್ಖಿತ್ವಾ ಪರಿಸುಕ್ಖಿತ್ವಾ ಮಿಲಾಯಮಾನಾಪಿ ಸೀಲಂ ಅಖಣ್ಡೇತ್ವಾ ಕಾಲಙ್ಕತ್ವಾ ಬಾರಾಣಸಿಯಂ ಕುಮ್ಭಕಾರಗೇಹೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿ।

    Sakko katipāhassa accayena ‘‘sakkā nu kho sīlaṃ rakkhitu’’nti gantvā maccharūpena uttānako hutvā tassā purato udakapiṭṭhe osarati, sā ‘‘matamacchako bhavissatī’’ti gantvā sīse aggahesi. Maccho naṅguṭṭhaṃ cālesi. Sā ‘‘jīvati maññe’’ti udake vissajjesi. Sakko ākāse ṭhatvā ‘‘sādhu, sādhu, rakkhasi sikkhāpadaṃ, evaṃ taṃ rakkhamānaṃ katipāheneva nāṭakānaṃ jeṭṭhikaṃ karissāmī’’ti āha. Tassāpi pañca vassasatāni āyu ahosi. Ekadivasampi udarapūraṃ nālatthaṃ, sukkhitvā parisukkhitvā milāyamānāpi sīlaṃ akhaṇḍetvā kālaṅkatvā bārāṇasiyaṃ kumbhakāragehe nibbatti.

    ಸಕ್ಕೋ ‘‘ಕುಹಿಂ ನಿಬ್ಬತ್ತಾ’’ತಿ ಓಲೋಕೇನ್ತೋ ದಿಸ್ವಾ ‘‘ತತೋ ಇಧ ಆನೇತುಂ ನ ಸಕ್ಕಾ, ಜೀವಿತವುತ್ತಿಮಸ್ಸಾ ದಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಸುವಣ್ಣಏಳಾಲುಕಾನಂ ಯಾನಕಂ ಪೂರೇತ್ವಾ ಮಜ್ಝೇ ಗಾಮಸ್ಸ ಮಹಲ್ಲಕವೇಸೇನ ನಿಸೀದಿತ್ವಾ ‘‘ಏಳಾಲುಕಾನಿ ಗಣ್ಹಥಾ’’ತಿ ಉಕ್ಕುಟ್ಠಿಮಕಾಸಿ। ಸಮನ್ತಾ ಗಾಮವಾಸಿಕಾ ಆಗನ್ತ್ವಾ ‘‘ದೇಹಿ, ತಾತಾ’’ತಿ ಆಹಂಸು। ಅಹಂ ಸೀಲರಕ್ಖಕಾನಂ ದೇಮಿ, ತುಮ್ಹೇ ಸೀಲಂ ರಕ್ಖಥಾತಿ। ತಾತ ಮಯಂ ಸೀಲಂ ನಾಮ ಕೀದಿಸನ್ತಿಪಿ ನ ಜಾನಾಮ, ಮೂಲೇನ ದೇಹೀತಿ। ‘‘ಸೀಲರಕ್ಖಕಾನಂಯೇವ ದಮ್ಮೀ’’ತಿ ಆಹ। ‘‘ಏಥ, ರೇ ಕೋಸಿ ಅಯಂ ಏಳಾಲುಕಮಹಲ್ಲಕೋ’’ತಿ ಸಬ್ಬೇ ನಿವತ್ತಿಂಸು।

    Sakko ‘‘kuhiṃ nibbattā’’ti olokento disvā ‘‘tato idha ānetuṃ na sakkā, jīvitavuttimassā dassāmī’’ti suvaṇṇaeḷālukānaṃ yānakaṃ pūretvā majjhe gāmassa mahallakavesena nisīditvā ‘‘eḷālukāni gaṇhathā’’ti ukkuṭṭhimakāsi. Samantā gāmavāsikā āgantvā ‘‘dehi, tātā’’ti āhaṃsu. Ahaṃ sīlarakkhakānaṃ demi, tumhe sīlaṃ rakkhathāti. Tāta mayaṃ sīlaṃ nāma kīdisantipi na jānāma, mūlena dehīti. ‘‘Sīlarakkhakānaṃyeva dammī’’ti āha. ‘‘Etha, re kosi ayaṃ eḷālukamahallako’’ti sabbe nivattiṃsu.

    ಸಾ ದಾರಿಕಾ ಪುಚ್ಛಿ – ‘‘ಅಮ್ಮ, ತುಮ್ಹೇ ಏಳಾಲುಕತ್ಥಾಯ ಗತಾ ತುಚ್ಛಹತ್ಥಾವ ಆಗತಾ’’ತಿ। ಕೋಸಿ, ಅಮ್ಮ, ಏಳಾಲುಕಮಹಲ್ಲಕೋ ‘‘ಅಹಂ ಸೀಲರಕ್ಖಕಾನಂ ದಮ್ಮೀ’’ತಿ ವದತಿ, ನೂನಿಮಸ್ಸ ದಾರಿಕಾ ಸೀಲಂ ಖಾದಿತ್ವಾ ವತ್ತನ್ತಿ, ಮಯಂ ಸೀಲಮೇವ ನ ಜಾನಾಮಾತಿ। ಸಾ ‘‘ಮಯ್ಹಂ ಆನೀತಂ ಭವಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಗನ್ತ್ವಾ ‘‘ಏಳಾಲುಕಂ, ತಾತ, ದೇಹೀ’’ತಿ ಆಹ। ‘‘ತ್ವಂ ಸೀಲಾನಿ ರಕ್ಖಸಿ ಅಮ್ಮಾ’’ತಿ? ‘‘ಆಮ, ತಾತ ರಕ್ಖಾಮೀ’’ತಿ। ಇದಂ ಮಯಾ ತುಯ್ಹಮೇವ ಆಭತನ್ತಿ ಗೇಹದ್ವಾರೇ ಯಾನೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಠಪೇತ್ವಾ ಪಕ್ಕಾಮಿ। ಸಾಪಿ ಯಾವಜೀವಂ ಸೀಲಂ ರಕ್ಖಿತ್ವಾ ಚವಿತ್ವಾ ವೇಪಚಿತ್ತಿಅಸುರಸ್ಸ ಧೀತಾ ಹುತ್ವಾ ನಿಬ್ಬತ್ತಿ। ಸೀಲನಿಸ್ಸನ್ದೇನ ಪಾಸಾದಿಕಾ ಅಹೋಸಿ। ಸೋ ‘‘ಧೀತುವಿವಾಹಮಙ್ಗಲಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಅಸುರೇ ಸನ್ನಿಪಾತೇಸಿ।

    Sā dārikā pucchi – ‘‘amma, tumhe eḷālukatthāya gatā tucchahatthāva āgatā’’ti. Kosi, amma, eḷālukamahallako ‘‘ahaṃ sīlarakkhakānaṃ dammī’’ti vadati, nūnimassa dārikā sīlaṃ khāditvā vattanti, mayaṃ sīlameva na jānāmāti. Sā ‘‘mayhaṃ ānītaṃ bhavissatī’’ti gantvā ‘‘eḷālukaṃ, tāta, dehī’’ti āha. ‘‘Tvaṃ sīlāni rakkhasi ammā’’ti? ‘‘Āma, tāta rakkhāmī’’ti. Idaṃ mayā tuyhameva ābhatanti gehadvāre yānena saddhiṃ ṭhapetvā pakkāmi. Sāpi yāvajīvaṃ sīlaṃ rakkhitvā cavitvā vepacittiasurassa dhītā hutvā nibbatti. Sīlanissandena pāsādikā ahosi. So ‘‘dhītuvivāhamaṅgalaṃ karissāmī’’ti asure sannipātesi.

    ಸಕ್ಕೋ ‘‘ಕುಹಿಂ ನಿಬ್ಬತ್ತಾ’’ತಿ ಓಲೋಕೇನ್ತೋ ‘‘ಅಸುರಭವನೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಾ, ಅಜ್ಜಸ್ಸಾ ವಿವಾಹಮಙ್ಗಲಂ ಕರಿಸ್ಸನ್ತೀ’’ತಿ ದಿಸ್ವಾ ‘‘ಇದಾನಿ ಯಂಕಿಞ್ಚಿ ಕತ್ವಾ ಆನೇತಬ್ಬಾ ಮಯಾ’’ತಿ ಅಸುರವಣ್ಣಂ ನಿಮ್ಮಿನಿತ್ವಾ ಗನ್ತ್ವಾ ಅಸುರಾನಂ ಅನ್ತರೇ ಅಟ್ಠಾಸಿ। ‘‘ತವ ಸಾಮಿಕಂ ವದೇಹೀ’’ತಿ ತಸ್ಸಾ ಹತ್ಥೇ ಪಿತಾ ಪುಪ್ಫದಾಮಂ ಅದಾಸಿ ‘‘ಯಂ ಇಚ್ಛಸಿ, ತಸ್ಸೂಪರಿ ಖಿಪಾಹೀ’’ತಿ। ಸಾ ಓಲೋಕೇನ್ತೀ ಸಕ್ಕಂ ದಿಸ್ವಾ ಪುಬ್ಬಸನ್ನಿವಾಸೇನ ಸಞ್ಜಾತಸಿನೇಹಾ ‘‘ಅಯಂ ಮೇ ಸಾಮಿಕೋ’’ತಿ ತಸ್ಸೂಪರಿ ದಾಮಂ ಖಿಪಿ। ಸೋ ತಂ ಬಾಹಾಯ ಗಹೇತ್ವಾ ಆಕಾಸೇ ಉಪ್ಪತಿ, ತಸ್ಮಿಂ ಖಣೇ ಅಸುರಾ ಸಞ್ಜಾನಿಂಸು। ತೇ ‘‘ಗಣ್ಹಥ, ಗಣ್ಹಥ, ಜರಸಕ್ಕಂ, ವೇರಿಕೋ ಅಮ್ಹಾಕಂ, ನ ಮಯಂ ಏತಸ್ಸ ದಾರಿಕಂ ದಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ ಅನುಬನ್ಧಿಂಸು। ವೇಪಚಿತ್ತಿ ಪುಚ್ಛಿ ‘‘ಕೇನಾಹಟಾ’’ತಿ? ‘‘ಜರಸಕ್ಕೇನ ಮಹಾರಾಜಾ’’ತಿ। ‘‘ಅವಸೇಸೇಸು ಅಯಮೇವ ಸೇಟ್ಠೋ, ಅಪೇಥಾ’’ತಿ ಆಹ। ಸಕ್ಕೋ ನಂ ನೇತ್ವಾ ಅಡ್ಢತಿಯಕೋಟಿನಾಟಕಾನಂ ಜೇಟ್ಠಿಕಟ್ಠಾನೇ ಠಪೇಸಿ। ಸಾ ಸಕ್ಕಂ ವರಂ ಯಾಚಿ – ‘‘ಮಹಾರಾಜ, ಮಯ್ಹಂ ಇಮಸ್ಮಿಂ ದೇವಲೋಕೇ ಮಾತಾ ವಾ ಪಿತಾ ವಾ ಭಾತಾ ವಾ ಭಗಿನೀ ವಾ ನತ್ಥಿ, ಯತ್ಥ ಯತ್ಥ ಗಚ್ಛಸಿ, ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಮಂ ಗಹೇತ್ವಾವ ಗಚ್ಛ ಮಹಾರಾಜಾ’’ತಿ। ಸಕ್ಕೋ ‘‘ಸಾಧೂ’’ತಿ ಪಟಿಞ್ಞಂ ಅದಾಸಿ।

    Sakko ‘‘kuhiṃ nibbattā’’ti olokento ‘‘asurabhavane nibbattā, ajjassā vivāhamaṅgalaṃ karissantī’’ti disvā ‘‘idāni yaṃkiñci katvā ānetabbā mayā’’ti asuravaṇṇaṃ nimminitvā gantvā asurānaṃ antare aṭṭhāsi. ‘‘Tava sāmikaṃ vadehī’’ti tassā hatthe pitā pupphadāmaṃ adāsi ‘‘yaṃ icchasi, tassūpari khipāhī’’ti. Sā olokentī sakkaṃ disvā pubbasannivāsena sañjātasinehā ‘‘ayaṃ me sāmiko’’ti tassūpari dāmaṃ khipi. So taṃ bāhāya gahetvā ākāse uppati, tasmiṃ khaṇe asurā sañjāniṃsu. Te ‘‘gaṇhatha, gaṇhatha, jarasakkaṃ, veriko amhākaṃ, na mayaṃ etassa dārikaṃ dassāmā’’ti anubandhiṃsu. Vepacitti pucchi ‘‘kenāhaṭā’’ti? ‘‘Jarasakkena mahārājā’’ti. ‘‘Avasesesu ayameva seṭṭho, apethā’’ti āha. Sakko naṃ netvā aḍḍhatiyakoṭināṭakānaṃ jeṭṭhikaṭṭhāne ṭhapesi. Sā sakkaṃ varaṃ yāci – ‘‘mahārāja, mayhaṃ imasmiṃ devaloke mātā vā pitā vā bhātā vā bhaginī vā natthi, yattha yattha gacchasi, tattha tattha maṃ gahetvāva gaccha mahārājā’’ti. Sakko ‘‘sādhū’’ti paṭiññaṃ adāsi.

    ಏವಂ ಮಚಲಗಾಮಕೇ ಮಘಮಾಣವಕಾಲತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ವಿಸುದ್ಧಭಾವಮಸ್ಸ ಸಮ್ಪಸ್ಸನ್ತೋ ಭಗವಾ ‘‘ದೀಘರತ್ತಂ ವಿಸುದ್ಧೋ ಖೋ ಅಯಂ ಯಕ್ಖೋ’’ತಿ ಆಹ। ಅತ್ಥಸಞ್ಹಿತನ್ತಿ ಅತ್ಥನಿಸ್ಸಿತಂ ಕಾರಣನಿಸ್ಸಿತಂ।

    Evaṃ macalagāmake maghamāṇavakālato paṭṭhāya visuddhabhāvamassa sampassanto bhagavā ‘‘dīgharattaṃ visuddho kho ayaṃ yakkho’’ti āha. Atthasañhitanti atthanissitaṃ kāraṇanissitaṃ.

    ಪಞ್ಹವೇಯ್ಯಾಕರಣವಣ್ಣನಾ

    Pañhaveyyākaraṇavaṇṇanā

    ೩೫೭. ಕಿಂ ಸಂಯೋಜನಾತಿ ಕಿಂ ಬನ್ಧನಾ, ಕೇನ ಬನ್ಧನೇನ ಬದ್ಧಾ ಹುತ್ವಾ। ಪುಥುಕಾಯಾತಿ ಬಹುಜನಾ। ಅವೇರಾತಿ ಅಪ್ಪಟಿಘಾ। ಅದಣ್ಡಾತಿ ಆವುಧದಣ್ಡಧನದಣ್ಡವಿನಿಮುತ್ತಾ। ಅಸಪತ್ತಾತಿ ಅಪಚ್ಚತ್ಥಿಕಾ। ಅಬ್ಯಾಪಜ್ಜಾತಿ ವಿಗತದೋಮನಸ್ಸಾ। ವಿಹರೇಮು ಅವೇರಿನೋತಿ ಅಹೋ ವತ ಕೇನಚಿ ಸದ್ಧಿಂ ಅವೇರಿನೋ ವಿಹರೇಯ್ಯಾಮ, ಕತ್ಥಚಿ ಕೋಪಂ ನ ಉಪ್ಪಾದೇತ್ವಾ ಅಚ್ಛರಾಯ ಗಹಿತಕಂ ಜಙ್ಘಸಹಸ್ಸೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಪರಿಭುಞ್ಜೇಯ್ಯಾಮಾತಿ ದಾನಂ ದತ್ವಾ ಪೂಜಂ ಕತ್ವಾ ಚ ಪತ್ಥಯನ್ತಿ। ಇತಿ ಚ ನೇಸಂ ಹೋತೀತಿ ಏವಞ್ಚ ನೇಸಂ ಅಯಂ ಪತ್ಥನಾ ಹೋತಿ। ಅಥ ಚ ಪನಾತಿ ಏವಂ ಪತ್ಥನಾಯ ಸತಿಪಿ।

    357.Kiṃ saṃyojanāti kiṃ bandhanā, kena bandhanena baddhā hutvā. Puthukāyāti bahujanā. Averāti appaṭighā. Adaṇḍāti āvudhadaṇḍadhanadaṇḍavinimuttā. Asapattāti apaccatthikā. Abyāpajjāti vigatadomanassā. Viharemu averinoti aho vata kenaci saddhiṃ averino vihareyyāma, katthaci kopaṃ na uppādetvā accharāya gahitakaṃ jaṅghasahassena saddhiṃ paribhuñjeyyāmāti dānaṃ datvā pūjaṃ katvā ca patthayanti. Iti ca nesaṃ hotīti evañca nesaṃ ayaṃ patthanā hoti. Atha ca panāti evaṃ patthanāya satipi.

    ಇಸ್ಸಾಮಚ್ಛರಿಯಸಂಯೋಜನಾತಿ ಪರಸಮ್ಪತ್ತಿಖೀಯನಲಕ್ಖಣಾ ಇಸ್ಸಾ, ಅತ್ತಸಮ್ಪತ್ತಿಯಾ ಪರೇಹಿ ಸಾಧಾರಣಭಾವಸ್ಸ ಅಸಹನಲಕ್ಖಣಂ ಮಚ್ಛರಿಯಂ, ಇಸ್ಸಾ ಚ ಮಚ್ಛರಿಯಞ್ಚ ಸಂಯೋಜನಂ ಏತೇಸನ್ತಿ ಇಸ್ಸಾಮಚ್ಛರಿಯಸಂಯೋಜನಾ। ಅಯಮೇತ್ಥ ಸಙ್ಖೇಪೋ। ವಿತ್ಥಾರತೋ ಪನ ಇಸ್ಸಾಮಚ್ಛರಿಯಾನಿ ಅಭಿಧಮ್ಮೇ ವುತ್ತಾನೇವ।

    Issāmacchariyasaṃyojanāti parasampattikhīyanalakkhaṇā issā, attasampattiyā parehi sādhāraṇabhāvassa asahanalakkhaṇaṃ macchariyaṃ, issā ca macchariyañca saṃyojanaṃ etesanti issāmacchariyasaṃyojanā. Ayamettha saṅkhepo. Vitthārato pana issāmacchariyāni abhidhamme vuttāneva.

    ಆವಾಸಮಚ್ಛರಿಯೇನ ಪನೇತ್ಥ ಯಕ್ಖೋ ವಾ ಪೇತೋ ವಾ ಹುತ್ವಾ ತಸ್ಸೇವ ಆವಾಸಸ್ಸ ಸಙ್ಕಾರಂ ಸೀಸೇನ ಉಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ವಿಚರತಿ। ಕುಲಮಚ್ಛರಿಯೇನ ತಸ್ಮಿಂ ಕುಲೇ ಅಞ್ಞೇಸಂ ದಾನಾದೀನಿ ಕರೋನ್ತೇ ದಿಸ್ವಾ ‘‘ಭಿನ್ನಂ ವತಿದಂ ಕುಲಂ ಮಮಾ’’ತಿ ಚಿನ್ತಯತೋ ಲೋಹಿತಮ್ಪಿ ಮುಖತೋ ಉಗ್ಗಚ್ಛತಿ, ಕುಚ್ಛಿವಿರೇಚನಮ್ಪಿ ಹೋತಿ, ಅನ್ತಾನಿಪಿ ಖಣ್ಡಾಖಣ್ಡಾನಿ ಹುತ್ವಾ ನಿಕ್ಖಮನ್ತಿ। ಲಾಭಮಚ್ಛರಿಯೇನ ಸಙ್ಘಸ್ಸ ವಾ ಗಣಸ್ಸ ವಾ ಸನ್ತಕೇ ಲಾಭೇ ಮಚ್ಛರಾಯಿತ್ವಾ ಪುಗ್ಗಲಿಕಪರಿಭೋಗೇನ ಪರಿಭುಞ್ಜಿತ್ವಾ ಯಕ್ಖೋ ವಾ ಪೇತೋ ವಾ ಮಹಾಅಜಗರೋ ವಾ ಹುತ್ವಾ ನಿಬ್ಬತ್ತತಿ। ಸರೀರವಣ್ಣಗುಣವಣ್ಣಮಚ್ಛರಿಯೇನ ಪನ ಪರಿಯತ್ತಿಧಮ್ಮಮಚ್ಛರಿಯೇನ ಚ ಅತ್ತನೋವ ವಣ್ಣಂ ವಣ್ಣೇತಿ, ನ ಪರೇಸಂ ವಣ್ಣಂ, ‘‘ಕಿಂ ವಣ್ಣೋ ಏಸೋ’’ತಿ ತಂ ತಂ ದೋಸಂ ವದನ್ತೋ ಪರಿಯತ್ತಿಞ್ಚ ಕಸ್ಸಚಿ ಕಿಞ್ಚಿ ಅದೇನ್ತೋ ದುಬ್ಬಣ್ಣೋ ಚೇವ ಏಳಮೂಗೋ ಚ ಹೋತಿ।

    Āvāsamacchariyena panettha yakkho vā peto vā hutvā tasseva āvāsassa saṅkāraṃ sīsena ukkhipitvā vicarati. Kulamacchariyena tasmiṃ kule aññesaṃ dānādīni karonte disvā ‘‘bhinnaṃ vatidaṃ kulaṃ mamā’’ti cintayato lohitampi mukhato uggacchati, kucchivirecanampi hoti, antānipi khaṇḍākhaṇḍāni hutvā nikkhamanti. Lābhamacchariyena saṅghassa vā gaṇassa vā santake lābhe maccharāyitvā puggalikaparibhogena paribhuñjitvā yakkho vā peto vā mahāajagaro vā hutvā nibbattati. Sarīravaṇṇaguṇavaṇṇamacchariyena pana pariyattidhammamacchariyena ca attanova vaṇṇaṃ vaṇṇeti, na paresaṃ vaṇṇaṃ, ‘‘kiṃ vaṇṇo eso’’ti taṃ taṃ dosaṃ vadanto pariyattiñca kassaci kiñci adento dubbaṇṇo ceva eḷamūgo ca hoti.

    ಅಪಿಚ ಆವಾಸಮಚ್ಛರಿಯೇನ ಲೋಹಗೇಹೇ ಪಚ್ಚತಿ। ಕುಲಮಚ್ಛರಿಯೇನ ಅಪ್ಪಲಾಭೋ ಹೋತಿ। ಲಾಭಮಚ್ಛರಿಯೇನ ಗೂಥನಿರಯೇ ನಿಬ್ಬತ್ತತಿ। ವಣ್ಣಮಚ್ಛರಿಯೇನ ಭವೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಸ್ಸ ವಣ್ಣೋ ನಾಮ ನ ಹೋತಿ। ಧಮ್ಮಮಚ್ಛರಿಯೇನ ಕುಕ್ಕುಳನಿರಯೇ ನಿಬ್ಬತ್ತತಿ। ಇದಂ ಪನ ಇಸ್ಸಾಮಚ್ಛರಿಯಸಂಯೋಜನಂ ಸೋತಾಪತ್ತಿಮಗ್ಗೇನ ಪಹೀಯತಿ। ಯಾವ ತಂ ನಪ್ಪಹೀಯತಿ, ತಾವ ದೇವಮನುಸ್ಸಾ ಅವೇರತಾದೀನಿ ಪತ್ಥಯನ್ತಾಪಿ ವೇರಾದೀಹಿ ನ ಪರಿಮುಚ್ಚನ್ತಿಯೇವ।

    Apica āvāsamacchariyena lohagehe paccati. Kulamacchariyena appalābho hoti. Lābhamacchariyena gūthaniraye nibbattati. Vaṇṇamacchariyena bhave nibbattassa vaṇṇo nāma na hoti. Dhammamacchariyena kukkuḷaniraye nibbattati. Idaṃ pana issāmacchariyasaṃyojanaṃ sotāpattimaggena pahīyati. Yāva taṃ nappahīyati, tāva devamanussā averatādīni patthayantāpi verādīhi na parimuccantiyeva.

    ತಿಣ್ಣಾ ಮೇತ್ಥ ಕಙ್ಖಾತಿ ಏತಸ್ಮಿಂ ಪಞ್ಹೇ ಮಯಾ ತುಮ್ಹಾಕಂ ವಚನಂ ಸುತ್ವಾ ಕಙ್ಖಾ ತಿಣ್ಣಾತಿ ವದತಿ, ನ ಮಗ್ಗವಸೇನ ತಿಣ್ಣಕಙ್ಖತಂ ದೀಪೇತಿ। ವಿಗತಾ ಕಥಂಕಥಾತಿ ಇದಂ ಕಥಂ, ಇದಂ ಕಥನ್ತಿ ಅಯಮ್ಪಿ ಕಥಂಕಥಾ ವಿಗತಾ।

    Tiṇṇā mettha kaṅkhāti etasmiṃ pañhe mayā tumhākaṃ vacanaṃ sutvā kaṅkhā tiṇṇāti vadati, na maggavasena tiṇṇakaṅkhataṃ dīpeti. Vigatā kathaṃkathāti idaṃ kathaṃ, idaṃ kathanti ayampi kathaṃkathā vigatā.

    ೩೫೮. ನಿದಾನಾದೀನಿ ವುತ್ತತ್ಥಾನೇವ। ಪಿಯಾಪ್ಪಿಯನಿದಾನನ್ತಿ ಪಿಯಸತ್ತಸಙ್ಖಾರನಿದಾನಂ ಮಚ್ಛರಿಯಂ, ಅಪ್ಪಿಯಸತ್ತಸಙ್ಖಾರನಿದಾನಾ ಇಸ್ಸಾ। ಉಭಯಂ ವಾ ಉಭಯನಿದಾನಂ। ಪಬ್ಬಜಿತಸ್ಸ ಹಿ ಸದ್ಧಿವಿಹಾರಿಕಾದಯೋ, ಗಹಟ್ಠಸ್ಸ ಪುತ್ತಾದಯೋ ಹತ್ಥಿಅಸ್ಸಾದಯೋ ವಾ ಸತ್ತಾ ಪಿಯಾ ಹೋನ್ತಿ ಕೇಳಾಯಿತಾ ಮಮಾಯಿತಾ, ಮುಹುತ್ತಮ್ಪಿ ತೇ ಅಪಸ್ಸನ್ತೋ ಅಧಿವಾಸೇತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋತಿ। ಸೋ ಅಞ್ಞಂ ತಾದಿಸಂ ಪಿಯಸತ್ತಂ ಲಭನ್ತಂ ದಿಸ್ವಾ ಇಸ್ಸಂ ಕರೋತಿ। ‘‘ಇಮಿನಾ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಕಮ್ಮಂ ಅತ್ಥಿ, ಮುಹುತ್ತಂ ತಾವ ನಂ ದೇಥಾ’’ತಿ ತಮೇವ ಅಞ್ಞೇಹಿ ಯಾಚಿತೋ ‘‘ನ ಸಕ್ಕಾ ದಾತುಂ, ಕಿಲಮಿಸ್ಸತಿ ವಾ ಉಕ್ಕಣ್ಠಿಸ್ಸತಿ ವಾ’’ತಿಆದೀನಿ ವತ್ವಾ ಮಚ್ಛರಿಯಂ ಕರೋತಿ। ಏವಂ ತಾವ ಉಭಯಮ್ಪಿ ಪಿಯಸತ್ತನಿದಾನಂ ಹೋತಿ। ಭಿಕ್ಖುಸ್ಸ ಪನ ಪತ್ತಚೀವರಪರಿಕ್ಖಾರಜಾತಂ, ಗಹಟ್ಠಸ್ಸ ವಾ ಅಲಙ್ಕಾರಾದಿಉಪಕರಣಂ ಪಿಯಂ ಹೋತಿ ಮನಾಪಂ, ಸೋ ಅಞ್ಞಸ್ಸ ತಾದಿಸಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನಂ ದಿಸ್ವಾ ‘‘ಅಹೋ ವತಸ್ಸ ಏವರೂಪಂ ನ ಭವೇಯ್ಯಾ’’ತಿ ಇಸ್ಸಂ ಕರೋತಿ, ಯಾಚಿತೋ ವಾಪಿ ‘‘ಮಯಮ್ಪೇತಂ ಮಮಾಯನ್ತಾ ನ ಪರಿಭುಞ್ಜಾಮ, ನ ಸಕ್ಕಾ ದಾತು’’ನ್ತಿ ಮಚ್ಛರಿಯಂ ಕರೋತಿ। ಏವಂ ಉಭಯಮ್ಪಿ ಪಿಯಸಙ್ಖಾರನಿದಾನಂ ಹೋತಿ। ಅಪ್ಪಿಯೇ ಪನ ತೇ ವುತ್ತಪ್ಪಕಾರೇ ಸತ್ತೇ ಚ ಸಙ್ಖಾರೇ ಚ ಲಭಿತ್ವಾ ಸಚೇಪಿಸ್ಸ ತೇ ಅಮನಾಪಾ ಹೋನ್ತಿ, ತಥಾಪಿ ಕಿಲೇಸಾನಂ ವಿಪರೀತವುತ್ತಿತಾಯ ‘‘ಠಪೇತ್ವಾ ಮಂ ಕೋ ಅಞ್ಞೋ ಏವರೂಪಸ್ಸ ಲಾಭೀ’’ತಿ ಇಸ್ಸಂ ವಾ ಕರೋತಿ, ಯಾಚಿತೋ ತಾವಕಾಲಿಕಮ್ಪಿ ಅದದಮಾನೋ ಮಚ್ಛರಿಯಂ ವಾ ಕರೋತಿ। ಏವಂ ಉಭಯಮ್ಪಿ ಅಪ್ಪಿಯಸತ್ತಸಙ್ಖಾರನಿದಾನಂ ಹೋತಿ।

    358.Nidānādīni vuttatthāneva. Piyāppiyanidānanti piyasattasaṅkhāranidānaṃ macchariyaṃ, appiyasattasaṅkhāranidānā issā. Ubhayaṃ vā ubhayanidānaṃ. Pabbajitassa hi saddhivihārikādayo, gahaṭṭhassa puttādayo hatthiassādayo vā sattā piyā honti keḷāyitā mamāyitā, muhuttampi te apassanto adhivāsetuṃ na sakkoti. So aññaṃ tādisaṃ piyasattaṃ labhantaṃ disvā issaṃ karoti. ‘‘Iminā amhākaṃ kiñci kammaṃ atthi, muhuttaṃ tāva naṃ dethā’’ti tameva aññehi yācito ‘‘na sakkā dātuṃ, kilamissati vā ukkaṇṭhissati vā’’tiādīni vatvā macchariyaṃ karoti. Evaṃ tāva ubhayampi piyasattanidānaṃ hoti. Bhikkhussa pana pattacīvaraparikkhārajātaṃ, gahaṭṭhassa vā alaṅkārādiupakaraṇaṃ piyaṃ hoti manāpaṃ, so aññassa tādisaṃ uppajjamānaṃ disvā ‘‘aho vatassa evarūpaṃ na bhaveyyā’’ti issaṃ karoti, yācito vāpi ‘‘mayampetaṃ mamāyantā na paribhuñjāma, na sakkā dātu’’nti macchariyaṃ karoti. Evaṃ ubhayampi piyasaṅkhāranidānaṃ hoti. Appiye pana te vuttappakāre satte ca saṅkhāre ca labhitvā sacepissa te amanāpā honti, tathāpi kilesānaṃ viparītavuttitāya ‘‘ṭhapetvā maṃ ko añño evarūpassa lābhī’’ti issaṃ vā karoti, yācito tāvakālikampi adadamāno macchariyaṃ vā karoti. Evaṃ ubhayampi appiyasattasaṅkhāranidānaṃ hoti.

    ಛನ್ದನಿದಾನನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಪರಿಯೇಸನಛನ್ದೋ, ಪಟಿಲಾಭಛನ್ದೋ, ಪರಿಭೋಗಛನ್ದೋ, ಸನ್ನಿಧಿಛನ್ದೋ, ವಿಸ್ಸಜ್ಜನಛನ್ದೋತಿ ಪಞ್ಚವಿಧೋ ಛನ್ದೋ।

    Chandanidānanti ettha pariyesanachando, paṭilābhachando, paribhogachando, sannidhichando, vissajjanachandoti pañcavidho chando.

    ಕತಮೋ ಪರಿಯೇಸನಛನ್ದೋ? ಇಧೇಕಚ್ಚೋ ಅತಿತ್ತೋ ಛನ್ದಜಾತೋ ರೂಪಂ ಪರಿಯೇಸತಿ, ಸದ್ದಂ। ಗನ್ಧಂ। ರಸಂ। ಫೋಟ್ಠಬ್ಬಂ ಪರಿಯೇಸತಿ, ಧನಂ ಪರಿಯೇಸತಿ। ಅಯಂ ಪರಿಯೇಸನಛನ್ದೋ।

    Katamo pariyesanachando? Idhekacco atitto chandajāto rūpaṃ pariyesati, saddaṃ. Gandhaṃ. Rasaṃ. Phoṭṭhabbaṃ pariyesati, dhanaṃ pariyesati. Ayaṃ pariyesanachando.

    ಕತಮೋ ಪಟಿಲಾಭಛನ್ದೋ? ಇಧೇಕಚ್ಚೋ ಅತಿತ್ತೋ ಛನ್ದಜಾತೋ ರೂಪಂ ಪಟಿಲಭತಿ, ಸದ್ದಂ। ಗನ್ಧಂ। ರಸಂ। ಫೋಟ್ಠಬ್ಬಂ ಪಟಿಲಭತಿ, ಧನಂ ಪಟಿಲಭತಿ। ಅಯಂ ಪಟಿಲಾಭಛನ್ದೋ।

    Katamo paṭilābhachando? Idhekacco atitto chandajāto rūpaṃ paṭilabhati, saddaṃ. Gandhaṃ. Rasaṃ. Phoṭṭhabbaṃ paṭilabhati, dhanaṃ paṭilabhati. Ayaṃ paṭilābhachando.

    ಕತಮೋ ಪರಿಭೋಗಛನ್ದೋ? ಇಧೇಕಚ್ಚೋ ಅತಿತ್ತೋ ಛನ್ದಜಾತೋ ರೂಪಂ ಪರಿಭುಞ್ಜತಿ, ಸದ್ದಂ। ಗನ್ಧಂ। ರಸಂ। ಫೋಟ್ಠಬ್ಬಂ ಪರಿಭುಞ್ಜತಿ, ಧನಂ ಪರಿಭುಞ್ಜತಿ। ಅಯಂ ಪರಿಭೋಗಛನ್ದೋ।

    Katamo paribhogachando? Idhekacco atitto chandajāto rūpaṃ paribhuñjati, saddaṃ. Gandhaṃ. Rasaṃ. Phoṭṭhabbaṃ paribhuñjati, dhanaṃ paribhuñjati. Ayaṃ paribhogachando.

    ಕತಮೋ ಸನ್ನಿಧಿಛನ್ದೋ? ಇಧೇಕಚ್ಚೋ ಅತಿತ್ತೋ ಛನ್ದಜಾತೋ ಧನಸನ್ನಿಚಯಂ ಕರೋತಿ ‘‘ಆಪದಾಸು ಭವಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ। ಅಯಂ ಸನ್ನಿಧಿಛನ್ದೋ।

    Katamo sannidhichando? Idhekacco atitto chandajāto dhanasannicayaṃ karoti ‘‘āpadāsu bhavissatī’’ti. Ayaṃ sannidhichando.

    ಕತಮೋ ವಿಸ್ಸಜ್ಜನಛನ್ದೋ? ಇಧೇಕಚ್ಚೋ ಅತಿತ್ತೋ ಛನ್ದಜಾತೋ ಧನಂ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇತಿ, ಹತ್ಥಾರೋಹಾನಂ, ಅಸ್ಸಾರೋಹಾನಂ, ರಥಿಕಾನಂ, ಧನುಗ್ಗಹಾನಂ – ‘‘ಇಮೇ ಮಂ ರಕ್ಖಿಸ್ಸನ್ತಿ ಗೋಪಿಸ್ಸನ್ತಿ ಮಮಾಯಿಸ್ಸನ್ತಿ ಸಮ್ಪರಿವಾರಯಿಸ್ಸನ್ತೀ’’ತಿ। ಅಯಂ ವಿಸ್ಸಜ್ಜನಛನ್ದೋ। ಇಮೇ ಪಞ್ಚ ಛನ್ದಾ। ಇಧ ತಣ್ಹಾಮತ್ತಮೇವ, ತಂ ಸನ್ಧಾಯ ಇದಂ ವುತ್ತಂ।

    Katamo vissajjanachando? Idhekacco atitto chandajāto dhanaṃ vissajjeti, hatthārohānaṃ, assārohānaṃ, rathikānaṃ, dhanuggahānaṃ – ‘‘ime maṃ rakkhissanti gopissanti mamāyissanti samparivārayissantī’’ti. Ayaṃ vissajjanachando. Ime pañca chandā. Idha taṇhāmattameva, taṃ sandhāya idaṃ vuttaṃ.

    ವಿತಕ್ಕನಿದಾನೋತಿ ಏತ್ಥ ‘‘ಲಾಭಂ ಪಟಿಚ್ಚ ವಿನಿಚ್ಛಯೋ’’ತಿ (ದೀ॰ ನಿ॰ ೨.೧೧೦) ಏವಂ ವುತ್ತೋ ವಿನಿಚ್ಛಯವಿತಕ್ಕೋ ವಿತಕ್ಕೋ ನಾಮ। ವಿನಿಚ್ಛಯೋತಿ ದ್ವೇ ವಿನಿಚ್ಛಯಾ ತಣ್ಹಾವಿನಿಚ್ಛಯೋ ಚ, ದಿಟ್ಠಿವಿನಿಚ್ಛಯೋ ಚ। ಅಟ್ಠಸತಂ ತಣ್ಹಾವಿಚರಿತಂ ತಣ್ಹಾವಿನಿಚ್ಛಯೋ ನಾಮ। ದ್ವಾಸಟ್ಠಿ ದಿಟ್ಠಿಯೋ ದಿಟ್ಠಿವಿನಿಚ್ಛಯೋ ನಾಮಾತಿ ಏವಂ ವುತ್ತತಣ್ಹಾವಿನಿಚ್ಛಯವಸೇನ ಹಿ ಇಟ್ಠಾನಿಟ್ಠಪಿಯಾಪ್ಪಿಯವವತ್ಥಾನಂ ನ ಹೋತಿ। ತದೇವ ಹಿ ಏಕಚ್ಚಸ್ಸ ಇಟ್ಠಂ ಹೋತಿ, ಏಕಚ್ಚಸ್ಸ ಅನಿಟ್ಠಂ ಪಚ್ಚನ್ತರಾಜಮಜ್ಝಿಮದೇಸರಾಜೂನಂ ಗಣ್ಡುಪ್ಪಾದಮಿಗಮಂಸಾದೀಸು ವಿಯ। ತಸ್ಮಿಂ ಪನ ತಣ್ಹಾವಿನಿಚ್ಛಯವಿನಿಚ್ಛಿತೇ ಪಟಿಲದ್ಧವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ ‘‘ಏತ್ತಕಂ ರೂಪಸ್ಸ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ಏತ್ತಕಂ ಸದ್ದಸ್ಸ, ಏತ್ತಕಂ ಗನ್ಧಸ್ಸ, ಏತ್ತಕಂ ರಸಸ್ಸ, ಏತ್ತಕಂ ಫೋಟ್ಠಬ್ಬಸ್ಸ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ಏತ್ತಕಂ ಮಯ್ಹಂ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ಏತ್ತಕಂ ಪರಸ್ಸ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ಏತ್ತಕಂ ನಿದಹಿಸ್ಸಾಮಿ, ಏತ್ತಕಂ ಪರಸ್ಸ ದಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ವವತ್ಥಾನಂ ವಿತಕ್ಕವಿನಿಚ್ಛಯೇನ ಹೋತಿ। ತೇನಾಹ ‘‘ಛನ್ದೋ ಖೋ, ದೇವಾನಮಿನ್ದ, ವಿತಕ್ಕನಿದಾನೋ’’ತಿ।

    Vitakkanidānoti ettha ‘‘lābhaṃ paṭicca vinicchayo’’ti (dī. ni. 2.110) evaṃ vutto vinicchayavitakko vitakko nāma. Vinicchayoti dve vinicchayā taṇhāvinicchayo ca, diṭṭhivinicchayo ca. Aṭṭhasataṃ taṇhāvicaritaṃ taṇhāvinicchayo nāma. Dvāsaṭṭhi diṭṭhiyo diṭṭhivinicchayo nāmāti evaṃ vuttataṇhāvinicchayavasena hi iṭṭhāniṭṭhapiyāppiyavavatthānaṃ na hoti. Tadeva hi ekaccassa iṭṭhaṃ hoti, ekaccassa aniṭṭhaṃ paccantarājamajjhimadesarājūnaṃ gaṇḍuppādamigamaṃsādīsu viya. Tasmiṃ pana taṇhāvinicchayavinicchite paṭiladdhavatthusmiṃ ‘‘ettakaṃ rūpassa bhavissati, ettakaṃ saddassa, ettakaṃ gandhassa, ettakaṃ rasassa, ettakaṃ phoṭṭhabbassa bhavissati, ettakaṃ mayhaṃ bhavissati, ettakaṃ parassa bhavissati, ettakaṃ nidahissāmi, ettakaṃ parassa dassāmī’’ti vavatthānaṃ vitakkavinicchayena hoti. Tenāha ‘‘chando kho, devānaminda, vitakkanidāno’’ti.

    ಪಪಞ್ಚಸಞ್ಞಾಸಙ್ಖಾನಿದಾನೋತಿ ತಯೋ ಪಪಞ್ಚಾ ತಣ್ಹಾಪಪಞ್ಚೋ, ಮಾನಪಪಞ್ಚೋ, ದಿಟ್ಠಿಪಪಞ್ಚೋತಿ। ತತ್ಥ ಅಟ್ಠಸತತಣ್ಹಾವಿಚರಿತಂ ತಣ್ಹಾಪಪಞ್ಚೋ ನಾಮ। ನವವಿಧೋ ಮಾನೋ ಮಾನಪಪಞ್ಚೋ ನಾಮ। ದ್ವಾಸಟ್ಠಿ ದಿಟ್ಠಿಯೋ ದಿಟ್ಠಿಪಪಞ್ಚೋ ನಾಮ। ತೇಸು ಇಧ ತಣ್ಹಾಪಪಞ್ಚೋ ಅಧಿಪ್ಪೇತೋ। ಕೇನಟ್ಠೇನ ಪಪಞ್ಚೋ? ಮತ್ತಪಮತ್ತಾಕಾರಪಾಪನಟ್ಠೇನ ಪಪಞ್ಚೋ। ತಂಸಮ್ಪಯುತ್ತಾ ಸಞ್ಞಾ ಪಪಞ್ಚಸಞ್ಞಾ। ಸಙ್ಖಾ ವುಚ್ಚತಿ ಕೋಟ್ಠಾಸೋ ‘‘ಸಞ್ಞಾನಿದಾನಾ ಹಿ ಪಪಞ್ಚಸಙ್ಖಾ’’ತಿಆದೀಸು ವಿಯ। ಇತಿ ಪಪಞ್ಚಸಞ್ಞಾಸಙ್ಖಾನಿದಾನೋತಿ ಪಪಞ್ಚಸಞ್ಞಾಕೋಟ್ಠಾಸನಿದಾನೋ ವಿತಕ್ಕೋತಿ ಅತ್ಥೋ।

    Papañcasaññāsaṅkhānidānoti tayo papañcā taṇhāpapañco, mānapapañco, diṭṭhipapañcoti. Tattha aṭṭhasatataṇhāvicaritaṃ taṇhāpapañco nāma. Navavidho māno mānapapañco nāma. Dvāsaṭṭhi diṭṭhiyo diṭṭhipapañco nāma. Tesu idha taṇhāpapañco adhippeto. Kenaṭṭhena papañco? Mattapamattākārapāpanaṭṭhena papañco. Taṃsampayuttā saññā papañcasaññā. Saṅkhā vuccati koṭṭhāso ‘‘saññānidānā hi papañcasaṅkhā’’tiādīsu viya. Iti papañcasaññāsaṅkhānidānoti papañcasaññākoṭṭhāsanidāno vitakkoti attho.

    ಪಪಞ್ಚಸಞ್ಞಾಸಙ್ಖಾನಿರೋಧಸಾರುಪ್ಪಗಾಮಿನಿನ್ತಿ ಏತಿಸ್ಸಾ ಪಪಞ್ಚಸಞ್ಞಾಸಙ್ಖಾಯ ಖಯಾ ನಿರೋಧೋ ವೂಪಸಮೋ, ತಸ್ಸ ಸಾರುಪ್ಪಞ್ಚೇವ ತತ್ಥ ಗಾಮಿನಿಂ ಚಾತಿ ಸಹ ವಿಪಸ್ಸನಾಯ ಮಗ್ಗಂ ಪುಚ್ಛತಿ।

    Papañcasaññāsaṅkhānirodhasāruppagāmininti etissā papañcasaññāsaṅkhāya khayā nirodho vūpasamo, tassa sāruppañceva tattha gāminiṃ cāti saha vipassanāya maggaṃ pucchati.

    ವೇದನಾಕಮ್ಮಟ್ಠಾನವಣ್ಣನಾ

    Vedanākammaṭṭhānavaṇṇanā

    ೩೫೯. ಅಥಸ್ಸ ಭಗವಾ ಸೋಮನಸ್ಸಂಪಾಹನ್ತಿ ತಿಸ್ಸೋ ವೇದನಾ ಆರಭಿ। ಕಿಂ ಪನ ಭಗವತಾ ಪುಚ್ಛಿತಂ ಕಥಿತಂ, ಅಪುಚ್ಛಿತಂ, ಸಾನುಸನ್ಧಿಕಂ, ಅನನುಸನ್ಧಿಕನ್ತಿ? ಪುಚ್ಛಿತಮೇವ ಕಥಿತಂ, ನೋ ಅಪುಚ್ಛಿತಂ, ಸಾನುಸನ್ಧಿಕಮೇವ, ನೋ ಅನನುಸನ್ಧಿಕಂ। ದೇವತಾನಞ್ಹಿ ರೂಪತೋ ಅರೂಪಂ ಪಾಕಟತರಂ, ಅರೂಪೇಪಿ ವೇದನಾ ಪಾಕಟತರಾ। ಕಸ್ಮಾ? ದೇವತಾನಞ್ಹಿ ಕರಜಕಾಯಂ ಸುಖುಮಂ, ಕಮ್ಮಜಂ ಬಲವಂ, ಕರಜಕಾಯಸ್ಸ ಸುಖುಮತ್ತಾ, ಕಮ್ಮಜಸ್ಸ ಬಲವತ್ತಾ ಏಕಾಹಾರಮ್ಪಿ ಅತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ನ ತಿಟ್ಠನ್ತಿ, ಉಣ್ಹಪಾಸಾಣೇ ಠಪಿತಸಪ್ಪಿಪಿಣ್ಡಿ ವಿಯ ವಿಲೀಯನ್ತೀತಿ ಸಬ್ಬಂ ಬ್ರಹ್ಮಜಾಲೇ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ತಸ್ಮಾ ಭಗವಾ ಸಕ್ಕಸ್ಸ ತಿಸ್ಸೋ ವೇದನಾ ಆರಭಿ। ದುವಿಧಞ್ಹಿ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ – ರೂಪಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ, ಅರೂಪಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಞ್ಚ। ರೂಪಪರಿಗ್ಗಹೋ, ಅರೂಪಪರಿಗ್ಗಹೋತಿಪಿ ಏತದೇವ ವುಚ್ಚತಿ। ತತ್ಥ ಭಗವಾ ಯಸ್ಸ ರೂಪಂ ಪಾಕಟಂ, ತಸ್ಸ ಸಙ್ಖೇಪಮನಸಿಕಾರವಸೇನ ವಾ ವಿತ್ಥಾರಮನಸಿಕಾರವಸೇನ ವಾ ಚತುಧಾತುವವತ್ಥಾನಂ ವಿತ್ಥಾರೇನ್ತೋ ರೂಪಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಕಥೇತಿ। ಯಸ್ಸ ಅರೂಪಂ ಪಾಕಟಂ, ತಸ್ಸ ಅರೂಪಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಕಥೇತಿ। ಕಥೇನ್ತೋ ಚ ತಸ್ಸ ವತ್ಥುಭೂತಂ ರೂಪಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾವ ಕಥೇತಿ, ದೇವಾನಂ ಪನ ಅರೂಪಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಪಾಕಟನ್ತಿ ಅರೂಪಕಮ್ಮಟ್ಠಾನವಸೇನ ವೇದನಾ ಆರಭಿ।

    359. Athassa bhagavā somanassaṃpāhanti tisso vedanā ārabhi. Kiṃ pana bhagavatā pucchitaṃ kathitaṃ, apucchitaṃ, sānusandhikaṃ, ananusandhikanti? Pucchitameva kathitaṃ, no apucchitaṃ, sānusandhikameva, no ananusandhikaṃ. Devatānañhi rūpato arūpaṃ pākaṭataraṃ, arūpepi vedanā pākaṭatarā. Kasmā? Devatānañhi karajakāyaṃ sukhumaṃ, kammajaṃ balavaṃ, karajakāyassa sukhumattā, kammajassa balavattā ekāhārampi atikkamitvā na tiṭṭhanti, uṇhapāsāṇe ṭhapitasappipiṇḍi viya vilīyantīti sabbaṃ brahmajāle vuttanayeneva veditabbaṃ. Tasmā bhagavā sakkassa tisso vedanā ārabhi. Duvidhañhi kammaṭṭhānaṃ – rūpakammaṭṭhānaṃ, arūpakammaṭṭhānañca. Rūpapariggaho, arūpapariggahotipi etadeva vuccati. Tattha bhagavā yassa rūpaṃ pākaṭaṃ, tassa saṅkhepamanasikāravasena vā vitthāramanasikāravasena vā catudhātuvavatthānaṃ vitthārento rūpakammaṭṭhānaṃ katheti. Yassa arūpaṃ pākaṭaṃ, tassa arūpakammaṭṭhānaṃ katheti. Kathento ca tassa vatthubhūtaṃ rūpakammaṭṭhānaṃ dassetvāva katheti, devānaṃ pana arūpakammaṭṭhānaṃ pākaṭanti arūpakammaṭṭhānavasena vedanā ārabhi.

    ತಿವಿಧೋ ಹಿ ಅರೂಪಕಮ್ಮಟ್ಠಾನೇ ಅಭಿನಿವೇಸೋ – ಫಸ್ಸವಸೇನ, ವೇದನಾವಸೇನ, ಚಿತ್ತವಸೇನಾತಿ। ಕಥಂ? ಏಕಚ್ಚಸ್ಸ ಹಿ ಸಙ್ಖಿತ್ತೇನ ವಾ ವಿತ್ಥಾರೇನ ವಾ ಪರಿಗ್ಗಹಿತೇ ರೂಪಕಮ್ಮಟ್ಠಾನೇ ತಸ್ಮಿಂ ಆರಮ್ಮಣೇ ಚಿತ್ತಚೇತಸಿಕಾನಂ ಪಠಮಾಭಿನಿಪಾತೋ ತಂ ಆರಮ್ಮಣಂ ಫುಸನ್ತೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನೋ ಫಸ್ಸೋ ಪಾಕಟೋ ಹೋತಿ। ಏಕಚ್ಚಸ್ಸ ತಂ ಆರಮ್ಮಣಂ ಅನುಭವನ್ತೀ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನಾ ವೇದನಾ ಪಾಕಟಾ ಹೋತಿ। ಏಕಚ್ಚಸ್ಸ ತಂ ಆರಮ್ಮಣಂ ಪರಿಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ತಂ ವಿಜಾನನ್ತಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನಂ ವಿಞ್ಞಾಣಂ ಪಾಕಟಂ ಹೋತಿ।

    Tividho hi arūpakammaṭṭhāne abhiniveso – phassavasena, vedanāvasena, cittavasenāti. Kathaṃ? Ekaccassa hi saṅkhittena vā vitthārena vā pariggahite rūpakammaṭṭhāne tasmiṃ ārammaṇe cittacetasikānaṃ paṭhamābhinipāto taṃ ārammaṇaṃ phusanto uppajjamāno phasso pākaṭo hoti. Ekaccassa taṃ ārammaṇaṃ anubhavantī uppajjamānā vedanā pākaṭā hoti. Ekaccassa taṃ ārammaṇaṃ pariggahetvā taṃ vijānantaṃ uppajjamānaṃ viññāṇaṃ pākaṭaṃ hoti.

    ತತ್ಥ ಯಸ್ಸ ಫಸ್ಸೋ ಪಾಕಟೋ ಹೋತಿ, ಸೋಪಿ ನ ಕೇವಲಂ ಫಸ್ಸೋವ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ತೇನ ಸದ್ಧಿಂ ತದೇವ ಆರಮ್ಮಣಂ ಅನುಭವಮಾನಾ ವೇದನಾಪಿ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ಸಞ್ಜಾನಮಾನಾ ಸಞ್ಞಾಪಿ, ಚೇತಯಮಾನಾ ಚೇತನಾಪಿ, ವಿಜಾನಮಾನಂ ವಿಞ್ಞಾಣಮ್ಪಿ ಉಪ್ಪಜ್ಜತೀತಿ ಫಸ್ಸಪಞ್ಚಮಕೇಯೇವ ಪರಿಗ್ಗಣ್ಹಾತಿ। ಯಸ್ಸ ವೇದನಾ ಪಾಕಟಾ ಹೋತಿ, ಸೋಪಿ ನ ಕೇವಲಂ ವೇದನಾವ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ತಾಯ ಸದ್ಧಿಂ ತದೇವ ಆರಮ್ಮಣಂ ಫುಸಮಾನೋ ಫಸ್ಸೋಪಿ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ಸಞ್ಜಾನಮಾನಾ ಸಞ್ಞಾಪಿ, ಚೇತಯಮಾನಾ ಚೇತನಾಪಿ, ವಿಜಾನಮಾನಂ ವಿಞ್ಞಾಣಮ್ಪಿ ಉಪ್ಪಜ್ಜತೀತಿ ಫಸ್ಸಪಞ್ಚಮಕೇಯೇವ ಪರಿಗ್ಗಣ್ಹಾತಿ। ಯಸ್ಸ ವಿಞ್ಞಾಣಂ ಪಾಕಟಂ ಹೋತಿ, ಸೋಪಿ ನ ಕೇವಲಂ ವಿಞ್ಞಾಣಮೇವ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ತೇನ ಸದ್ಧಿಂ ತದೇವಾರಮ್ಮಣಂ ಫುಸಮಾನೋ ಫಸ್ಸೋಪಿ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ಅನುಭವಮಾನಾ ವೇದನಾಪಿ, ಸಞ್ಜಾನಮಾನಾ ಸಞ್ಞಾಪಿ, ಚೇತಯಮಾನಾ ಚೇತನಾಪಿ ಉಪ್ಪಜ್ಜತೀತಿ ಫಸ್ಸಪಞ್ಚಮಕೇಯೇವ ಪರಿಗ್ಗಣ್ಹಾತಿ।

    Tattha yassa phasso pākaṭo hoti, sopi na kevalaṃ phassova uppajjati, tena saddhiṃ tadeva ārammaṇaṃ anubhavamānā vedanāpi uppajjati, sañjānamānā saññāpi, cetayamānā cetanāpi, vijānamānaṃ viññāṇampi uppajjatīti phassapañcamakeyeva pariggaṇhāti. Yassa vedanā pākaṭā hoti, sopi na kevalaṃ vedanāva uppajjati, tāya saddhiṃ tadeva ārammaṇaṃ phusamāno phassopi uppajjati, sañjānamānā saññāpi, cetayamānā cetanāpi, vijānamānaṃ viññāṇampi uppajjatīti phassapañcamakeyeva pariggaṇhāti. Yassa viññāṇaṃ pākaṭaṃ hoti, sopi na kevalaṃ viññāṇameva uppajjati, tena saddhiṃ tadevārammaṇaṃ phusamāno phassopi uppajjati, anubhavamānā vedanāpi, sañjānamānā saññāpi, cetayamānā cetanāpi uppajjatīti phassapañcamakeyeva pariggaṇhāti.

    ಸೋ ‘‘ಇಮೇ ಫಸ್ಸಪಞ್ಚಮಕಾ ಧಮ್ಮಾ ಕಿಂ ನಿಸ್ಸಿತಾ’’ತಿ ಉಪಧಾರೇನ್ತೋ ‘‘ವತ್ಥುನಿಸ್ಸಿತಾ’’ತಿ ಪಜಾನಾತಿ। ವತ್ಥು ನಾಮ ಕರಜಕಾಯೋ, ಯಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ – ‘‘ಇದಞ್ಚ ಪನ ಮೇ ವಿಞ್ಞಾಣಂ ಏತ್ಥ ಸಿತಂ ಏತ್ಥ ಪಟಿಬದ್ಧ’’ನ್ತಿ। ಸೋ ಅತ್ಥತೋ ಭೂತಾನಿ ಚೇವ ಉಪಾದಾರೂಪಾನಿ ಚ। ಏವಮೇತ್ಥ ವತ್ಥು ರೂಪಂ, ಫಸ್ಸಪಞ್ಚಮಕಾ ನಾಮನ್ತಿ ನಾಮರೂಪಮತ್ತಮೇವ ಪಸ್ಸತಿ। ರೂಪಞ್ಚೇತ್ಥ ರೂಪಕ್ಖನ್ಧೋ, ನಾಮಂ ಚತ್ತಾರೋ ಅರೂಪಿನೋ ಖನ್ಧಾತಿ ಪಞ್ಚಕ್ಖನ್ಧಮತ್ತಂ ಹೋತಿ। ನಾಮರೂಪವಿನಿಮುತ್ತಾ ಹಿ ಪಞ್ಚಕ್ಖನ್ಧಾ, ಪಞ್ಚಕ್ಖನ್ಧವಿನಿಮುತ್ತಂ ವಾ ನಾಮರೂಪಂ ನತ್ಥಿ। ಸೋ ‘‘ಇಮೇ ಪಞ್ಚಕ್ಖನ್ಧಾ ಕಿಂ ಹೇತುಕಾ’’ತಿ ಉಪಪರಿಕ್ಖನ್ತೋ ‘‘ಅವಿಜ್ಜಾದಿಹೇತುಕಾ’’ತಿ ಪಸ್ಸತಿ। ತತೋ ‘‘ಪಚ್ಚಯೋ ಚೇವ ಪಚ್ಚಯುಪ್ಪನ್ನಞ್ಚ ಇದಂ, ಅಞ್ಞೋ ಸತ್ತೋ ವಾ ಪುಗ್ಗಲೋ ವಾ ನತ್ಥಿ, ಸುದ್ಧಸಙ್ಖಾರಪುಞ್ಜಮತ್ತಮೇವಾ’’ತಿ ಸಪ್ಪಚ್ಚಯನಾಮರೂಪವಸೇನ ತಿಲಕ್ಖಣಂ ಆರೋಪೇತ್ವಾ ವಿಪಸ್ಸನಾಪಟಿಪಾಟಿಯಾ ‘‘ಅನಿಚ್ಚಂ ದುಕ್ಖಂ ಅನತ್ತಾ’’ತಿ ಸಮ್ಮಸನ್ತೋ ವಿಚರತಿ , ಸೋ ಅಜ್ಜ ಅಜ್ಜಾತಿ ಪಟಿವೇಧಂ ಆಕಙ್ಖಮಾನೋ ತಥಾರೂಪೇ ದಿವಸೇ ಉತುಸಪ್ಪಾಯಂ, ಪುಗ್ಗಲಸಪ್ಪಾಯಂ, ಭೋಜನಸಪ್ಪಾಯಂ, ಧಮ್ಮಸವನಸಪ್ಪಾಯಂ ವಾ ಲಭಿತ್ವಾ ಏಕಪಲ್ಲಙ್ಕೇನ ನಿಸಿನ್ನೋವ ವಿಪಸ್ಸನಂ ಮತ್ಥಕಂ ಪಾಪೇತ್ವಾ ಅರಹತ್ತೇ ಪತಿಟ್ಠಾತಿ। ಏವಮಿಮೇಸಮ್ಪಿ ತಿಣ್ಣಂ ಜನಾನಂ ಯಾವ ಅರಹತ್ತಾ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಕಥಿತಂ ಹೋತಿ।

    So ‘‘ime phassapañcamakā dhammā kiṃ nissitā’’ti upadhārento ‘‘vatthunissitā’’ti pajānāti. Vatthu nāma karajakāyo, yaṃ sandhāya vuttaṃ – ‘‘idañca pana me viññāṇaṃ ettha sitaṃ ettha paṭibaddha’’nti. So atthato bhūtāni ceva upādārūpāni ca. Evamettha vatthu rūpaṃ, phassapañcamakā nāmanti nāmarūpamattameva passati. Rūpañcettha rūpakkhandho, nāmaṃ cattāro arūpino khandhāti pañcakkhandhamattaṃ hoti. Nāmarūpavinimuttā hi pañcakkhandhā, pañcakkhandhavinimuttaṃ vā nāmarūpaṃ natthi. So ‘‘ime pañcakkhandhā kiṃ hetukā’’ti upaparikkhanto ‘‘avijjādihetukā’’ti passati. Tato ‘‘paccayo ceva paccayuppannañca idaṃ, añño satto vā puggalo vā natthi, suddhasaṅkhārapuñjamattamevā’’ti sappaccayanāmarūpavasena tilakkhaṇaṃ āropetvā vipassanāpaṭipāṭiyā ‘‘aniccaṃ dukkhaṃ anattā’’ti sammasanto vicarati , so ajja ajjāti paṭivedhaṃ ākaṅkhamāno tathārūpe divase utusappāyaṃ, puggalasappāyaṃ, bhojanasappāyaṃ, dhammasavanasappāyaṃ vā labhitvā ekapallaṅkena nisinnova vipassanaṃ matthakaṃ pāpetvā arahatte patiṭṭhāti. Evamimesampi tiṇṇaṃ janānaṃ yāva arahattā kammaṭṭhānaṃ kathitaṃ hoti.

    ಇಧ ಪನ ಭಗವಾ ಅರೂಪಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಕಥೇನ್ತೋ ವೇದನಾಸೀಸೇನ ಕಥೇಸಿ। ಫಸ್ಸವಸೇನ ಹಿ ವಿಞ್ಞಾಣವಸೇನ ವಾ ಕಥಿಯಮಾನಂ ಏತಸ್ಸ ನ ಪಾಕಟಂ ಹೋತಿ, ಅನ್ಧಕಾರಂ ವಿಯ ಖಾಯತಿ। ವೇದನಾವಸೇನ ಪನ ಪಾಕಟಂ ಹೋತಿ। ಕಸ್ಮಾ? ವೇದನಾನಂ ಉಪ್ಪತ್ತಿಯಾ ಪಾಕಟತಾಯ। ಸುಖದುಕ್ಖವೇದನಾನಞ್ಹಿ ಉಪ್ಪತ್ತಿ ಪಾಕಟಾ। ಯದಾ ಸುಖಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ತದಾ ಸಕಲಂ ಸರೀರಂ ಖೋಭೇನ್ತಂ ಮದ್ದನ್ತಂ ಫರಮಾನಂ ಅಭಿಸನ್ದಯಮಾನಂ ಸತಧೋತಸಪ್ಪಿಂ ಖಾದಾಪಯನ್ತಂ ವಿಯ, ಸತಪಾಕತೇಲಂ ಮಕ್ಖಯಮಾನಂ ವಿಯ, ಘಟಸಹಸ್ಸೇನ ಪರಿಳಾಹಂ ನಿಬ್ಬಾಪಯಮಾನಂ ವಿಯ, ‘‘ಅಹೋ ಸುಖಂ, ಅಹೋ ಸುಖ’’ನ್ತಿ ವಾಚಂ ನಿಚ್ಛಾರಯಮಾನಮೇವ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ। ಯದಾ ದುಕ್ಖಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ತದಾ ಸಕಲಸರೀರಂ ಖೋಭೇನ್ತಂ ಮದ್ದನ್ತಂ ಫರಮಾನಂ ಅಭಿಸನ್ದಯಮಾನಂ ತತ್ತಫಾಲಂ ಪವೇಸೇನ್ತಂ ವಿಯ, ವಿಲೀನತಮ್ಬಲೋಹೇನ ಆಸಿಞ್ಚನ್ತಂ ವಿಯ, ಸುಕ್ಖತಿಣವನಪ್ಪತಿಮ್ಹಿ ಅರಞ್ಞೇ ದಾರುಉಕ್ಕಾಕಲಾಪಂ ಖಿಪಮಾನಂ ವಿಯ ‘‘ಅಹೋ ದುಕ್ಖಂ, ಅಹೋ ದುಕ್ಖ’’ನ್ತಿ ವಿಪ್ಪಲಾಪಯಮಾನಮೇವ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ। ಇತಿ ಸುಖದುಕ್ಖವೇದನಾನಂ ಉಪ್ಪತ್ತಿ ಪಾಕಟಾ ಹೋತಿ।

    Idha pana bhagavā arūpakammaṭṭhānaṃ kathento vedanāsīsena kathesi. Phassavasena hi viññāṇavasena vā kathiyamānaṃ etassa na pākaṭaṃ hoti, andhakāraṃ viya khāyati. Vedanāvasena pana pākaṭaṃ hoti. Kasmā? Vedanānaṃ uppattiyā pākaṭatāya. Sukhadukkhavedanānañhi uppatti pākaṭā. Yadā sukhaṃ uppajjati, tadā sakalaṃ sarīraṃ khobhentaṃ maddantaṃ pharamānaṃ abhisandayamānaṃ satadhotasappiṃ khādāpayantaṃ viya, satapākatelaṃ makkhayamānaṃ viya, ghaṭasahassena pariḷāhaṃ nibbāpayamānaṃ viya, ‘‘aho sukhaṃ, aho sukha’’nti vācaṃ nicchārayamānameva uppajjati. Yadā dukkhaṃ uppajjati, tadā sakalasarīraṃ khobhentaṃ maddantaṃ pharamānaṃ abhisandayamānaṃ tattaphālaṃ pavesentaṃ viya, vilīnatambalohena āsiñcantaṃ viya, sukkhatiṇavanappatimhi araññe dāruukkākalāpaṃ khipamānaṃ viya ‘‘aho dukkhaṃ, aho dukkha’’nti vippalāpayamānameva uppajjati. Iti sukhadukkhavedanānaṃ uppatti pākaṭā hoti.

    ಅದುಕ್ಖಮಸುಖಾ ಪನ ದುದ್ದೀಪನಾ ಅನ್ಧಕಾರೇನ ವಿಯ ಅಭಿಭೂತಾ। ಸಾ ಸುಖದುಕ್ಖಾನಂ ಅಪಗಮೇ ಸಾತಾಸಾತಪಟಿಕ್ಖೇಪವಸೇನ ಮಜ್ಝತ್ತಾಕಾರಭೂತಾ ಅದುಕ್ಖಮಸುಖಾ ವೇದನಾತಿ ನಯತೋ ಗಣ್ಹನ್ತಸ್ಸ ಪಾಕಟಾ ಹೋತಿ। ಯಥಾ ಕಿಂ? ಯಥಾ ಅನ್ತರಾ ಪಿಟ್ಠಿಪಾಸಾಣಂ ಆರುಹಿತ್ವಾ ಪಲಾತಸ್ಸ ಮಿಗಸ್ಸ ಅನುಪದಂ ಗಚ್ಛನ್ತೋ ಮಿಗಲುದ್ದಕೋ ಪಿಟ್ಠಿಪಾಸಾಣಸ್ಸ ಓರಭಾಗೇಪಿ ಪರಭಾಗೇಪಿ ಪದಂ ದಿಸ್ವಾ ಮಜ್ಝೇ ಅಪಸ್ಸನ್ತೋಪಿ ‘‘ಇತೋ ಆರುಳ್ಹೋ, ಇತೋ ಓರುಳ್ಹೋ, ಮಜ್ಝೇ ಪಿಟ್ಠಿಪಾಸಾಣೇ ಇಮಿನಾ ಪದೇಸೇನ ಗತೋ ಭವಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ನಯತೋ ಜಾನಾತಿ । ಏವಂ ಆರುಳ್ಹಟ್ಠಾನೇ ಪದಂ ವಿಯ ಹಿ ಸುಖವೇದನಾಯ ಉಪ್ಪತ್ತಿ ಪಾಕಟಾ ಹೋತಿ, ಓರುಳ್ಹಟ್ಠಾನೇ ಪದಂ ವಿಯ ದುಕ್ಖವೇದನಾಯ ಉಪ್ಪತ್ತಿ ಪಾಕಟಾ ಹೋತಿ, ಇತೋ ಆರುಯ್ಹ, ಇತೋ ಓರುಯ್ಹ, ಮಜ್ಝೇ ಏವಂ ಗತೋತಿ ನಯತೋ ಗಹಣಂ ವಿಯ ಸುಖದುಕ್ಖಾನಂ ಅಪಗಮೇ ಸಾತಾಸಾತಪಟಿಕ್ಖೇಪವಸೇನ ಮಜ್ಝತ್ತಾಕಾರಭೂತಾ ಅದುಕ್ಖಮಸುಖಾ ವೇದನಾತಿ ನಯತೋ ಗಣ್ಹನ್ತಸ್ಸ ಪಾಕಟಾ ಹೋತಿ। ಏವಂ ಭಗವಾ ಪಠಮಂ ರೂಪಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಕಥೇತ್ವಾ ಪಚ್ಛಾ ಅರೂಪಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ವೇದನಾವಸೇನ ನಿವತ್ತೇತ್ವಾ ದಸ್ಸೇಸಿ।

    Adukkhamasukhā pana duddīpanā andhakārena viya abhibhūtā. Sā sukhadukkhānaṃ apagame sātāsātapaṭikkhepavasena majjhattākārabhūtā adukkhamasukhā vedanāti nayato gaṇhantassa pākaṭā hoti. Yathā kiṃ? Yathā antarā piṭṭhipāsāṇaṃ āruhitvā palātassa migassa anupadaṃ gacchanto migaluddako piṭṭhipāsāṇassa orabhāgepi parabhāgepi padaṃ disvā majjhe apassantopi ‘‘ito āruḷho, ito oruḷho, majjhe piṭṭhipāsāṇe iminā padesena gato bhavissatī’’ti nayato jānāti . Evaṃ āruḷhaṭṭhāne padaṃ viya hi sukhavedanāya uppatti pākaṭā hoti, oruḷhaṭṭhāne padaṃ viya dukkhavedanāya uppatti pākaṭā hoti, ito āruyha, ito oruyha, majjhe evaṃ gatoti nayato gahaṇaṃ viya sukhadukkhānaṃ apagame sātāsātapaṭikkhepavasena majjhattākārabhūtā adukkhamasukhā vedanāti nayato gaṇhantassa pākaṭā hoti. Evaṃ bhagavā paṭhamaṃ rūpakammaṭṭhānaṃ kathetvā pacchā arūpakammaṭṭhānaṃ vedanāvasena nivattetvā dassesi.

    ನ ಕೇವಲಞ್ಚ ಇಧೇವ ಏವಂ ದಸ್ಸೇಸಿ, ಮಹಾಸತಿಪಟ್ಠಾನೇ, ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯಮ್ಹಿ ಸತಿಪಟ್ಠಾನೇ, ಚೂಳತಣ್ಹಾಸಙ್ಖಯೇ, ಮಹಾತಣ್ಹಾಸಙ್ಖಯೇ, ಚೂಳವೇದಲ್ಲಸುತ್ತೇ, ಮಹಾವೇದಲ್ಲಸುತ್ತೇ, ರಟ್ಠಪಾಲಸುತ್ತೇ, ಮಾಗಣ್ಡಿಯಸುತ್ತೇ, ಧಾತುವಿಭಙ್ಗೇ, ಆನೇಞ್ಜಸಪ್ಪಾಯೇ, ಸಕಲೇ ವೇದನಾಸಂಯುತ್ತೇತಿ ಏವಂ ಅನೇಕೇಸು ಸುತ್ತನ್ತೇಸು ಪಠಮಂ ರೂಪಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಕಥೇತ್ವಾ ಪಚ್ಛಾ ಅರೂಪಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ವೇದನಾವಸೇನ ನಿವತ್ತೇತ್ವಾ ದಸ್ಸೇಸಿ। ಯಥಾ ಚ ತೇಸು ತೇಸು, ಏವಂ ಇಮಸ್ಮಿಮ್ಪಿ ಸಕ್ಕಪಞ್ಹೇ ಪಠಮಂ ರೂಪಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಕಥೇತ್ವಾ ಪಚ್ಛಾ ಅರೂಪಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ವೇದನಾವಸೇನ ನಿವತ್ತೇತ್ವಾ ದಸ್ಸೇಸಿ। ರೂಪಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಪನೇತ್ಥ ವೇದನಾಯ ಆರಮ್ಮಣಮತ್ತಕಂಯೇವ ಸಙ್ಖಿತ್ತಂ, ತಸ್ಮಾ ಪಾಳಿಯಂ ನಾರುಳ್ಹಂ ಭವಿಸ್ಸತಿ।

    Na kevalañca idheva evaṃ dassesi, mahāsatipaṭṭhāne, majjhimanikāyamhi satipaṭṭhāne, cūḷataṇhāsaṅkhaye, mahātaṇhāsaṅkhaye, cūḷavedallasutte, mahāvedallasutte, raṭṭhapālasutte, māgaṇḍiyasutte, dhātuvibhaṅge, āneñjasappāye, sakale vedanāsaṃyutteti evaṃ anekesu suttantesu paṭhamaṃ rūpakammaṭṭhānaṃ kathetvā pacchā arūpakammaṭṭhānaṃ vedanāvasena nivattetvā dassesi. Yathā ca tesu tesu, evaṃ imasmimpi sakkapañhe paṭhamaṃ rūpakammaṭṭhānaṃ kathetvā pacchā arūpakammaṭṭhānaṃ vedanāvasena nivattetvā dassesi. Rūpakammaṭṭhānaṃ panettha vedanāya ārammaṇamattakaṃyeva saṅkhittaṃ, tasmā pāḷiyaṃ nāruḷhaṃ bhavissati.

    ೩೬೦. ಅರೂಪಕಮ್ಮಟ್ಠಾನೇ ಯಂ ತಸ್ಸ ಪಾಕಟಂ ವೇದನಾವಸೇನ ಅಭಿನಿವೇಸಮುಖಂ, ತಮೇವ ದಸ್ಸೇತುಂ ಸೋಮನಸ್ಸಂಪಾಹಂ, ದೇವಾನಮಿನ್ದಾತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ದುವಿಧೇನಾತಿ ದ್ವಿವಿಧೇನ, ದ್ವೀಹಿ ಕೋಟ್ಠಾಸೇಹೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಏವರೂಪಂ ಸೋಮನಸ್ಸಂ ನ ಸೇವಿತಬ್ಬನ್ತಿ ಏವರೂಪಂ ಗೇಹಸಿತಸೋಮನಸ್ಸಂ ನ ಸೇವಿತಬ್ಬಂ। ಗೇಹಸಿತಸೋಮನಸ್ಸಂ ನಾಮ ‘‘ತತ್ಥ ಕತಮಾನಿ ಛ ಗೇಹಸಿತಾನಿ ಸೋಮನಸ್ಸಾನಿ? ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಾನಂ ರೂಪಾನಂ ಇಟ್ಠಾನಂ ಕನ್ತಾನಂ ಮನಾಪಾನಂ ಮನೋರಮಾನಂ ಲೋಕಾಮಿಸಪಟಿಸಂಯುತ್ತಾನಂ ಪಟಿಲಾಭಂ ವಾ ಪಟಿಲಾಭತೋ ಸಮನುಪಸ್ಸತೋ, ಪುಬ್ಬೇ ವಾ ಪಟಿಲದ್ಧಪುಬ್ಬಂ ಅತೀತಂ ನಿರುದ್ಧಂ ವಿಪರಿಣತಂ ಸಮನುಸ್ಸರತೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಸೋಮನಸ್ಸಂ, ಯಂ ಏವರೂಪಂ ಸೋಮನಸ್ಸಂ, ಇದಂ ವುಚ್ಚತಿ ಗೇಹಸಿತಂ ಸೋಮನಸ್ಸ’’ನ್ತಿ ಏವಂ ಛಸು ದ್ವಾರೇಸು ವುತ್ತಕಾಮಗುಣನಿಸ್ಸಿತಂ ಸೋಮನಸ್ಸಂ (ಮ॰ ನಿ॰ ೩.೩೦೬)।

    360. Arūpakammaṭṭhāne yaṃ tassa pākaṭaṃ vedanāvasena abhinivesamukhaṃ, tameva dassetuṃ somanassaṃpāhaṃ, devānamindātiādimāha. Tattha duvidhenāti dvividhena, dvīhi koṭṭhāsehīti attho. Evarūpaṃ somanassaṃ na sevitabbanti evarūpaṃ gehasitasomanassaṃ na sevitabbaṃ. Gehasitasomanassaṃ nāma ‘‘tattha katamāni cha gehasitāni somanassāni? Cakkhuviññeyyānaṃ rūpānaṃ iṭṭhānaṃ kantānaṃ manāpānaṃ manoramānaṃ lokāmisapaṭisaṃyuttānaṃ paṭilābhaṃ vā paṭilābhato samanupassato, pubbe vā paṭiladdhapubbaṃ atītaṃ niruddhaṃ vipariṇataṃ samanussarato uppajjati somanassaṃ, yaṃ evarūpaṃ somanassaṃ, idaṃ vuccati gehasitaṃ somanassa’’nti evaṃ chasu dvāresu vuttakāmaguṇanissitaṃ somanassaṃ (ma. ni. 3.306).

    ಏವರೂಪಂ ಸೋಮನಸ್ಸಂ ಸೇವಿತಬ್ಬನ್ತಿ ಏವರೂಪಂ ನೇಕ್ಖಮ್ಮಸಿತಂ ಸೋಮನಸ್ಸಂ ಸೇವಿತಬ್ಬಂ। ನೇಕ್ಖಮ್ಮಸಿತಂ ಸೋಮನಸ್ಸಂ ನಾಮ – ‘‘ತತ್ಥ ಕತಮಾನಿ ಛ ನೇಕ್ಖಮ್ಮಸಿತಾನಿ ಸೋಮನಸ್ಸಾನಿ? ರೂಪಾನಂ ತ್ವೇವ ಅನಿಚ್ಚತಂ ವಿದಿತ್ವಾ ವಿಪರಿಣಾಮವಿರಾಗನಿರೋಧಂ ಪುಬ್ಬೇ ಚೇವ ರೂಪಾ ಏತರಹಿ ಚ ಸಬ್ಬೇ ತೇ ರೂಪಾ ಅನಿಚ್ಚಾ, ದುಕ್ಖಾ, ವಿಪರಿಣಾಮಧಮ್ಮಾತಿ ಏವಮೇತಂ ಯಥಾಭೂತಂ ಸಮ್ಮಪ್ಪಞ್ಞಾಯ ಪಸ್ಸತೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಸೋಮನಸ್ಸಂ, ಯಂ ಏವರೂಪಂ ಸೋಮನಸ್ಸಂ, ಇದಂ ವುಚ್ಚತಿ ನೇಕ್ಖಮ್ಮಸಿತಂ ಸೋಮನಸ್ಸ’’ನ್ತಿ (ಮ॰ ನಿ॰ ೩.೩೦೮) ಏವಂ ಛಸು ದ್ವಾರೇಸು ಇಟ್ಠಾರಮ್ಮಣೇ ಆಪಾಥಗತೇ ಅನಿಚ್ಚಾದಿವಸೇನ ವಿಪಸ್ಸನಂ ಪಟ್ಠಪೇತ್ವಾ ಉಸ್ಸುಕ್ಕಾಪೇತುಂ ಸಕ್ಕೋನ್ತಸ್ಸ ‘‘ಉಸ್ಸುಕ್ಕಿತಾ ಮೇ ವಿಪಸ್ಸನಾ’’ತಿ ಸೋಮನಸ್ಸಜಾತಸ್ಸ ಉಪ್ಪನ್ನಂ ಸೋಮನಸ್ಸಂ। ಸೇವಿತಬ್ಬನ್ತಿ ಇದಂ ನೇಕ್ಖಮ್ಮವಸೇನ, ವಿಪಸ್ಸನಾವಸೇನ, ಅನುಸ್ಸತಿವಸೇನ, ಪಠಮಜ್ಝಾನಾದಿವಸೇನ ಚ ಉಪ್ಪಜ್ಜನಕಸೋಮನಸ್ಸಂ ಸೇವಿತಬ್ಬಂ ನಾಮ।

    Evarūpaṃsomanassaṃ sevitabbanti evarūpaṃ nekkhammasitaṃ somanassaṃ sevitabbaṃ. Nekkhammasitaṃ somanassaṃ nāma – ‘‘tattha katamāni cha nekkhammasitāni somanassāni? Rūpānaṃ tveva aniccataṃ viditvā vipariṇāmavirāganirodhaṃ pubbe ceva rūpā etarahi ca sabbe te rūpā aniccā, dukkhā, vipariṇāmadhammāti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya passato uppajjati somanassaṃ, yaṃ evarūpaṃ somanassaṃ, idaṃ vuccati nekkhammasitaṃ somanassa’’nti (ma. ni. 3.308) evaṃ chasu dvāresu iṭṭhārammaṇe āpāthagate aniccādivasena vipassanaṃ paṭṭhapetvā ussukkāpetuṃ sakkontassa ‘‘ussukkitā me vipassanā’’ti somanassajātassa uppannaṃ somanassaṃ. Sevitabbanti idaṃ nekkhammavasena, vipassanāvasena, anussativasena, paṭhamajjhānādivasena ca uppajjanakasomanassaṃ sevitabbaṃ nāma.

    ತತ್ಥ ಯಂ ಚೇ ಸವಿತಕ್ಕಂ ಸವಿಚಾರನ್ತಿ ತಸ್ಮಿಮ್ಪಿ ನೇಕ್ಖಮ್ಮಸಿತೇ ಸೋಮನಸ್ಸೇ ಯಂ ನೇಕ್ಖಮ್ಮವಸೇನ, ವಿಪಸ್ಸನಾವಸೇನ, ಅನುಸ್ಸತಿವಸೇನ, ಪಠಮಜ್ಝಾನವಸೇನ ಚ ಉಪ್ಪನ್ನಂ ಸವಿತಕ್ಕಂ ಸವಿಚಾರಂ ಸೋಮನಸ್ಸನ್ತಿ ಜಾನೇಯ್ಯ। ಯಂ ಚೇ ಅವಿತಕ್ಕಂ ಅವಿಚಾರನ್ತಿ ಯಂ ಪನ ದುತಿಯತತಿಯಜ್ಝಾನವಸೇನ ಉಪ್ಪನ್ನಂ ಅವಿತಕ್ಕಂ ಅವಿಚಾರಂ ಸೋಮನಸ್ಸನ್ತಿ ಜಾನೇಯ್ಯ। ಯೇ ಅವಿತಕ್ಕೇ ಅವಿಚಾರೇ, ತೇ ಪಣೀತತರೇತಿ ಏತೇಸುಪಿ ದ್ವೀಸು ಯಂ ಅವಿತಕ್ಕಂ ಅವಿಚಾರಂ, ತಂ ಪಣೀತತರನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ।

    Tattha yaṃ ce savitakkaṃ savicāranti tasmimpi nekkhammasite somanasse yaṃ nekkhammavasena, vipassanāvasena, anussativasena, paṭhamajjhānavasena ca uppannaṃ savitakkaṃ savicāraṃ somanassanti jāneyya. Yaṃ ce avitakkaṃ avicāranti yaṃ pana dutiyatatiyajjhānavasena uppannaṃ avitakkaṃ avicāraṃ somanassanti jāneyya. Ye avitakke avicāre, te paṇītatareti etesupi dvīsu yaṃ avitakkaṃ avicāraṃ, taṃ paṇītataranti attho.

    ಇಮಿನಾ ಕಿಂ ಕಥಿತಂ ಹೋತಿ? ದ್ವಿನ್ನಂ ಅರಹತ್ತಂ ಕಥಿತಂ। ಕಥಂ? ಏಕೋ ಕಿರ ಭಿಕ್ಖು ಸವಿತಕ್ಕಸವಿಚಾರೇ ಸೋಮನಸ್ಸೇ ವಿಪಸ್ಸನಂ ಪಟ್ಠಪೇತ್ವಾ ‘‘ಇದಂ ಸೋಮನಸ್ಸಂ ಕಿಂ ನಿಸ್ಸಿತ’’ನ್ತಿ ಉಪಧಾರೇನ್ತೋ ‘‘ವತ್ಥುನಿಸ್ಸಿತ’’ನ್ತಿ ಪಜಾನಾತೀತಿ ಫಸ್ಸಪಞ್ಚಮಕೇ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ಅನುಕ್ಕಮೇನ ಅರಹತ್ತೇ ಪತಿಟ್ಠಾತಿ। ಏಕೋ ಅವಿತಕ್ಕಅವಿಚಾರೇ ಸೋಮನಸ್ಸೇ ವಿಪಸ್ಸನಂ ಪಟ್ಠಪೇತ್ವಾ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ಅರಹತ್ತೇ ಪತಿಟ್ಠಾತಿ। ತತ್ಥ ಅಭಿನಿವಿಟ್ಠಸೋಮನಸ್ಸೇಸುಪಿ ಸವಿತಕ್ಕಸವಿಚಾರತೋ ಅವಿತಕ್ಕಅವಿಚಾರಂ ಪಣೀತತರಂ। ಸವಿತಕ್ಕಸವಿಚಾರಸೋಮನಸ್ಸವಿಪಸ್ಸನಾತೋಪಿ ಅವಿತಕ್ಕಅವಿಚಾರವಿಪಸ್ಸನಾ ಪಣೀತತರಾ। ಸವಿತಕ್ಕಸವಿಚಾರಸೋಮನಸ್ಸಫಲಸಮಾಪತ್ತಿತೋಪಿ ಅವಿತಕ್ಕಅವಿಚಾರಸೋಮನಸ್ಸಫಲಸಮಾಪತ್ತಿಯೇವ ಪಣೀತತರಾ। ತೇನಾಹ ಭಗವಾ ‘‘ಯೇ ಅವಿತಕ್ಕೇ ಅವಿಚಾರೇ, ತೇ ಪಣೀತತರೇ’’ತಿ।

    Iminā kiṃ kathitaṃ hoti? Dvinnaṃ arahattaṃ kathitaṃ. Kathaṃ? Eko kira bhikkhu savitakkasavicāre somanasse vipassanaṃ paṭṭhapetvā ‘‘idaṃ somanassaṃ kiṃ nissita’’nti upadhārento ‘‘vatthunissita’’nti pajānātīti phassapañcamake vuttanayeneva anukkamena arahatte patiṭṭhāti. Eko avitakkaavicāre somanasse vipassanaṃ paṭṭhapetvā vuttanayeneva arahatte patiṭṭhāti. Tattha abhiniviṭṭhasomanassesupi savitakkasavicārato avitakkaavicāraṃ paṇītataraṃ. Savitakkasavicārasomanassavipassanātopi avitakkaavicāravipassanā paṇītatarā. Savitakkasavicārasomanassaphalasamāpattitopi avitakkaavicārasomanassaphalasamāpattiyeva paṇītatarā. Tenāha bhagavā ‘‘ye avitakke avicāre, te paṇītatare’’ti.

    ೩೬೧. ಏವರೂಪಂ ದೋಮನಸ್ಸಂ ನ ಸೇವಿತಬ್ಬನ್ತಿ ಏವರೂಪಂ ಗೇಹಸಿತದೋಮನಸ್ಸಂ ನ ಸೇವಿತಬ್ಬಂ। ಗೇಹಸಿತದೋಮನಸ್ಸಂ ನಾಮ – ‘‘ತತ್ಥ ಕತಮಾನಿ ಛ ಗೇಹಸಿತಾನಿ ದೋಮನಸ್ಸಾನಿ? ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಾನಂ ರೂಪಾನಂ ಇಟ್ಠಾನಂ ಕನ್ತಾನಂ ಮನಾಪಾನಂ ಮನೋರಮಾನಂ ಲೋಕಾಮಿಸಪಟಿಸಂಯುತ್ತಾನಂ ಅಪ್ಪಟಿಲಾಭಂ ವಾ ಅಪ್ಪಟಿಲಾಭತೋ ಸಮನುಪಸ್ಸತೋ ಪುಬ್ಬೇ ವಾ ಅಪಟಿಲದ್ಧಪುಬ್ಬಂ ಅತೀತಂ ನಿರುದ್ಧಂ ವಿಪರಿಣತಂ ಸಮನುಸ್ಸರತೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ದೋಮನಸ್ಸಂ, ಯಂ ಏವರೂಪಂ ದೋಮನಸ್ಸಂ, ಇದಂ ವುಚ್ಚತಿ ಗೇಹಸಿತದೋಮನಸ್ಸ’’ನ್ತಿ (ಮ॰ ನಿ॰ ೩.೩೦೭)। ಏವಂ ಛಸು ದ್ವಾರೇಸು ಇಟ್ಠಾರಮ್ಮಣಂ ನಾನುಭವಿಂ, ನಾನುಭವಿಸ್ಸಾಮಿ, ನಾನುಭವಾಮೀತಿ ವಿತಕ್ಕಯತೋ ಉಪ್ಪನ್ನಂ ಕಾಮಗುಣನಿಸ್ಸಿತಂ ದೋಮನಸ್ಸಂ।

    361.Evarūpaṃdomanassaṃ na sevitabbanti evarūpaṃ gehasitadomanassaṃ na sevitabbaṃ. Gehasitadomanassaṃ nāma – ‘‘tattha katamāni cha gehasitāni domanassāni? Cakkhuviññeyyānaṃ rūpānaṃ iṭṭhānaṃ kantānaṃ manāpānaṃ manoramānaṃ lokāmisapaṭisaṃyuttānaṃ appaṭilābhaṃ vā appaṭilābhato samanupassato pubbe vā apaṭiladdhapubbaṃ atītaṃ niruddhaṃ vipariṇataṃ samanussarato uppajjati domanassaṃ, yaṃ evarūpaṃ domanassaṃ, idaṃ vuccati gehasitadomanassa’’nti (ma. ni. 3.307). Evaṃ chasu dvāresu iṭṭhārammaṇaṃ nānubhaviṃ, nānubhavissāmi, nānubhavāmīti vitakkayato uppannaṃ kāmaguṇanissitaṃ domanassaṃ.

    ಏವರೂಪಂ ದೋಮನಸ್ಸಂ ಸೇವಿತಬ್ಬನ್ತಿ ಏವರೂಪಂ ನೇಕ್ಖಮ್ಮಸಿತದೋಮನಸ್ಸಂ ಸೇವಿತಬ್ಬಂ। ನೇಕ್ಖಮ್ಮಸಿತದೋಮನಸ್ಸಂ ನಾಮ – ‘‘ತತ್ಥ ಕತಮಾನಿ ಛ ನೇಕ್ಖಮ್ಮಸಿತಾನಿ ದೋಮನಸ್ಸಾನಿ? ರೂಪಾನಂ ತ್ವೇವ ಅನಿಚ್ಚತಂ ವಿದಿತ್ವಾ ವಿಪರಿಣಾಮವಿರಾಗನಿರೋಧಂ ಪುಬ್ಬೇ ಚೇವ ರೂಪಾ ಏತರಹಿ ಚ ಸಬ್ಬೇ ತೇ ರೂಪಾ ಅನಿಚ್ಚಾ, ದುಕ್ಖಾ, ವಿಪರಿಣಾಮಧಮ್ಮಾತಿ ಏವಮೇತಂ ಯಥಾಭೂತಂ ಸಮ್ಪಪ್ಪಞ್ಞಾಯ ದಿಸ್ವಾ ಅನುತ್ತರೇಸು ವಿಮೋಕ್ಖೇಸು ಪಿಹಂ ಉಪಟ್ಠಾಪೇತಿ ‘ಕುದಾಸ್ಸು ನಾಮಾಹಂ ತದಾಯತನಂ, ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರಿಸ್ಸಾಮಿ, ಯದರಿಯಾ ಏತರಹಿ ಆಯತನಂ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರನ್ತೀ’ತಿ। ಇತಿ ಅನುತ್ತರೇಸು ವಿಮೋಕ್ಖೇಸು ಪಿಹಂ ಉಪಟ್ಠಾಪಯತೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಪಿಹಪಚ್ಚಯಾ ದೋಮನಸ್ಸಂ, ಯಂ ಏವರೂಪಂ ದೋಮನಸ್ಸಂ, ಇದಂ ವುಚ್ಚತಿ ನೇಕ್ಖಮ್ಮಸಿತದೋಮನಸ್ಸ’’ನ್ತಿ (ಮ॰ ನಿ॰ ೩.೩೦೭) ಏವಂ ಛಸು ದ್ವಾರೇಸು ಇಟ್ಠಾರಮ್ಮಣೇ ಆಪಾಥಗತೇ ಅನುತ್ತರವಿಮೋಕ್ಖಸಙ್ಖಾತಅರಿಯಫಲಧಮ್ಮೇಸು ಪಿಹಂ ಉಪಟ್ಠಪೇತ್ವಾ ತದಧಿಗಮಾಯ ಅನಿಚ್ಚಾದಿವಸೇನ ವಿಪಸ್ಸನಂ ಪಟ್ಠಪೇತ್ವಾ ಉಸ್ಸುಕ್ಕಾಪೇತುಮಸಕ್ಕೋನ್ತಸ್ಸ ಇಮಮ್ಪಿ ಪಕ್ಖಂ, ಇಮಮ್ಪಿ ಮಾಸಂ, ಇಮಮ್ಪಿ ಸಂವಚ್ಛರಂ ವಿಪಸ್ಸನಂ ಉಸ್ಸುಕ್ಕಾಪೇತ್ವಾ ಅರಿಯಭೂಮಿಂ ಪಾಪುಣಿತುಂ ನಾಸಕ್ಖಿನ್ತಿ ಅನುಸೋಚತೋ ಉಪ್ಪನ್ನಂ ದೋಮನಸ್ಸಂ। ಸೇವಿತಬ್ಬನ್ತಿ ಇದಂ ನೇಕ್ಖಮ್ಮವಸೇನ, ವಿಪಸ್ಸನಾವಸೇನ, ಅನುಸ್ಸತಿವಸೇನ, ಪಠಮಜ್ಝಾನಾದಿವಸೇನ ಚ ಉಪ್ಪಜ್ಜನಕದೋಮನಸ್ಸಂ ಸೇವಿತಬ್ಬಂ ನಾಮ।

    Evarūpaṃ domanassaṃ sevitabbanti evarūpaṃ nekkhammasitadomanassaṃ sevitabbaṃ. Nekkhammasitadomanassaṃ nāma – ‘‘tattha katamāni cha nekkhammasitāni domanassāni? Rūpānaṃ tveva aniccataṃ viditvā vipariṇāmavirāganirodhaṃ pubbe ceva rūpā etarahi ca sabbe te rūpā aniccā, dukkhā, vipariṇāmadhammāti evametaṃ yathābhūtaṃ sampappaññāya disvā anuttaresu vimokkhesu pihaṃ upaṭṭhāpeti ‘kudāssu nāmāhaṃ tadāyatanaṃ, upasampajja viharissāmi, yadariyā etarahi āyatanaṃ upasampajja viharantī’ti. Iti anuttaresu vimokkhesu pihaṃ upaṭṭhāpayato uppajjati pihapaccayā domanassaṃ, yaṃ evarūpaṃ domanassaṃ, idaṃ vuccati nekkhammasitadomanassa’’nti (ma. ni. 3.307) evaṃ chasu dvāresu iṭṭhārammaṇe āpāthagate anuttaravimokkhasaṅkhātaariyaphaladhammesu pihaṃ upaṭṭhapetvā tadadhigamāya aniccādivasena vipassanaṃ paṭṭhapetvā ussukkāpetumasakkontassa imampi pakkhaṃ, imampi māsaṃ, imampi saṃvaccharaṃ vipassanaṃ ussukkāpetvā ariyabhūmiṃ pāpuṇituṃ nāsakkhinti anusocato uppannaṃ domanassaṃ. Sevitabbanti idaṃ nekkhammavasena, vipassanāvasena, anussativasena, paṭhamajjhānādivasena ca uppajjanakadomanassaṃ sevitabbaṃ nāma.

    ತತ್ಥ ಯಂ ಚೇ ಸವಿತಕ್ಕಸವಿಚಾರನ್ತಿ ತಸ್ಮಿಮ್ಪಿ ದುವಿಧೇ ದೋಮನಸ್ಸೇ ಗೇಹಸಿತದೋಮನಸ್ಸಮೇವ ಸವಿತಕ್ಕಸವಿಚಾರದೋಮನಸ್ಸಂ ನಾಮ। ನೇಕ್ಖಮ್ಮವಸೇನ, ವಿಪಸ್ಸನಾವಸೇನ, ಅನುಸ್ಸತಿವಸೇನ, ಪಠಮದುತಿಯಜ್ಝಾನವಸೇನ ಚ ಉಪ್ಪನ್ನದೋಮನಸ್ಸಂ ಪನ ಅವಿತಕ್ಕಅವಿಚಾರದೋಮನಸ್ಸನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ನಿಪ್ಪರಿಯಾಯೇನ ಪನ ಅವಿತಕ್ಕಅವಿಚಾರದೋಮನಸ್ಸಂ ನಾಮ ನತ್ಥಿ। ದೋಮನಸ್ಸಿನ್ದ್ರಿಯಞ್ಹಿ ಏಕಂಸೇನ ಅಕುಸಲಞ್ಚೇವ ಸವಿತಕ್ಕಸವಿಚಾರಞ್ಚ, ಏತಸ್ಸ ಪನ ಭಿಕ್ಖುನೋ ಮಞ್ಞನವಸೇನ ಸವಿತಕ್ಕಸವಿಚಾರನ್ತಿ ಚ ಅವಿತಕ್ಕಅವಿಚಾರನ್ತಿ ಚ ವುತ್ತಂ।

    Tattha yaṃ ce savitakkasavicāranti tasmimpi duvidhe domanasse gehasitadomanassameva savitakkasavicāradomanassaṃ nāma. Nekkhammavasena, vipassanāvasena, anussativasena, paṭhamadutiyajjhānavasena ca uppannadomanassaṃ pana avitakkaavicāradomanassanti veditabbaṃ. Nippariyāyena pana avitakkaavicāradomanassaṃ nāma natthi. Domanassindriyañhi ekaṃsena akusalañceva savitakkasavicārañca, etassa pana bhikkhuno maññanavasena savitakkasavicāranti ca avitakkaavicāranti ca vuttaṃ.

    ತತ್ರಾಯಂ ನಯೋ – ಇಧ ಭಿಕ್ಖು ದೋಮನಸ್ಸಪಚ್ಚಯಭೂತೇ ಸವಿತಕ್ಕಸವಿಚಾರಧಮ್ಮೇ ಅವಿತಕ್ಕಅವಿಚಾರಧಮ್ಮೇ ಚ ದೋಮನಸ್ಸಪಚ್ಚಯಾ ಏವ ಉಪ್ಪನ್ನೇ ಮಗ್ಗಫಲಧಮ್ಮೇ ಚ ಅಞ್ಞೇಸಂ ಪಟಿಪತ್ತಿದಸ್ಸನವಸೇನ ದೋಮನಸ್ಸನ್ತಿ ಗಹೇತ್ವಾ ‘‘ಕದಾ ನು ಖೋ ಮೇ ಸವಿತಕ್ಕಸವಿಚಾರದೋಮನಸ್ಸೇ ವಿಪಸ್ಸನಾ ಪಟ್ಠಪಿತಾ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ಕದಾ ಅವಿತಕ್ಕಅವಿಚಾರದೋಮನಸ್ಸೇ’’ತಿ ಚ ‘‘ಕದಾ ನು ಖೋ ಮೇ ಸವಿತಕ್ಕಸವಿಚಾರದೋಮನಸ್ಸಫಲಸಮಾಪತ್ತಿ ನಿಬ್ಬತ್ತಿತಾ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ಕದಾ ಅವಿತಕ್ಕಅವಿಚಾರದೋಮನಸ್ಸಫಲಸಮಾಪತ್ತೀ’’ತಿ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ತೇಮಾಸಿಕಂ, ಛಮಾಸಿಕಂ, ನವಮಾಸಿಕಂ ವಾ ಪಟಿಪದಂ ಗಣ್ಹಾತಿ। ತೇಮಾಸಿಕಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಪಠಮಮಾಸೇ ಏಕಂ ಯಾಮಂ ಜಗ್ಗತಿ, ದ್ವೇ ಯಾಮೇ ನಿದ್ದಾಯ ಓಕಾಸಂ ಕರೋತಿ, ಮಜ್ಝಿಮೇ ಮಾಸೇ ದ್ವೇ ಯಾಮೇ ಜಗ್ಗತಿ, ಏಕಂ ಯಾಮಂ ನಿದ್ದಾಯ ಓಕಾಸಂ ಕರೋತಿ, ಪಚ್ಛಿಮಮಾಸೇ ಚಙ್ಕಮನಿಸಜ್ಜಾಯೇವ ಯಾಪೇತಿ। ಏವಂ ಚೇ ಅರಹತ್ತಂ ಪಾಪುಣಾತಿ, ಇಚ್ಚೇತಂ ಕುಸಲಂ। ನೋ ಚೇ ಪಾಪುಣಾತಿ, ವಿಸೇಸೇತ್ವಾ ಛಮಾಸಿಕಂ ಗಣ್ಹಾತಿ। ತತ್ರಾಪಿ ದ್ವೇ ದ್ವೇ ಮಾಸೇ ವುತ್ತನಯೇನ ಪಟಿಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ಅರಹತ್ತಂ ಪಾಪುಣಿತುಂ ಅಸಕ್ಕೋನ್ತೋ ವಿಸೇಸೇತ್ವಾ ನವಮಾಸಿಕಂ ಗಣ್ಹಾತಿ। ತತ್ರಾಪಿ ತಯೋ ತಯೋ ಮಾಸೇ ತಥೇವ ಪಟಿಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ಅರಹತ್ತಂ ಪಾಪುಣಿತುಂ ಅಸಕ್ಕೋನ್ತಸ್ಸ ‘‘ನ ಲದ್ವಂ ವತ ಮೇ ಸಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ವಿಸುದ್ಧಿಪವಾರಣಂ ಪವಾರೇತು’’ನ್ತಿ ಆವಜ್ಜತೋ ದೋಮನಸ್ಸಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ಅಸ್ಸುಧಾರಾ ಪವತ್ತನ್ತಿ ಗಾಮನ್ತಪಬ್ಭಾರವಾಸೀಮಹಾಸೀವತ್ಥೇರಸ್ಸ ವಿಯ।

    Tatrāyaṃ nayo – idha bhikkhu domanassapaccayabhūte savitakkasavicāradhamme avitakkaavicāradhamme ca domanassapaccayā eva uppanne maggaphaladhamme ca aññesaṃ paṭipattidassanavasena domanassanti gahetvā ‘‘kadā nu kho me savitakkasavicāradomanasse vipassanā paṭṭhapitā bhavissati, kadā avitakkaavicāradomanasse’’ti ca ‘‘kadā nu kho me savitakkasavicāradomanassaphalasamāpatti nibbattitā bhavissati, kadā avitakkaavicāradomanassaphalasamāpattī’’ti cintetvā temāsikaṃ, chamāsikaṃ, navamāsikaṃ vā paṭipadaṃ gaṇhāti. Temāsikaṃ gahetvā paṭhamamāse ekaṃ yāmaṃ jaggati, dve yāme niddāya okāsaṃ karoti, majjhime māse dve yāme jaggati, ekaṃ yāmaṃ niddāya okāsaṃ karoti, pacchimamāse caṅkamanisajjāyeva yāpeti. Evaṃ ce arahattaṃ pāpuṇāti, iccetaṃ kusalaṃ. No ce pāpuṇāti, visesetvā chamāsikaṃ gaṇhāti. Tatrāpi dve dve māse vuttanayena paṭipajjitvā arahattaṃ pāpuṇituṃ asakkonto visesetvā navamāsikaṃ gaṇhāti. Tatrāpi tayo tayo māse tatheva paṭipajjitvā arahattaṃ pāpuṇituṃ asakkontassa ‘‘na ladvaṃ vata me sabrahmacārīhi saddhiṃ visuddhipavāraṇaṃ pavāretu’’nti āvajjato domanassaṃ uppajjati, assudhārā pavattanti gāmantapabbhāravāsīmahāsīvattherassa viya.

    ಮಹಾಸೀವತ್ಥೇರವತ್ಥು

    Mahāsīvattheravatthu

    ಥೇರೋ ಕಿರ ಅಟ್ಠಾರಸ ಮಹಾಗಣೇ ವಾಚೇಸಿ। ತಸ್ಸೋವಾದೇ ಠತ್ವಾ ತಿಂಸಸಹಸ್ಸಾ ಭಿಕ್ಖೂ ಅರಹತ್ತಂ ಪಾಪುಣಿಂಸು। ಅಥೇಕೋ ಭಿಕ್ಖು ‘‘ಮಯ್ಹಂ ತಾವ ಅಬ್ಭನ್ತರೇ ಗುಣಾ ಅಪ್ಪಮಾಣಾ, ಕೀದಿಸಾ ನು ಖೋ ಮೇ ಆಚರಿಯಸ್ಸ ಗುಣಾ’’ತಿ ಆವಜ್ಜನ್ತೋ ಪುಥುಜ್ಜನಭಾವಂ ಪಸ್ಸಿತ್ವಾ ‘‘ಅಮ್ಹಾಕಂ ಆಚರಿಯೋ ಅಞ್ಞೇಸಂ ಅವಸ್ಸಯೋ ಹೋತಿ, ಅತ್ತನೋ ಭವಿತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋತಿ, ಓವಾದಮಸ್ಸ ದಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಆಕಾಸೇನ ಗನ್ತ್ವಾ ವಿಹಾರಸಮೀಪೇ ಓತರಿತ್ವಾ ದಿವಾಟ್ಠಾನೇ ನಿಸಿನ್ನಂ ಆಚರಿಯಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ವತ್ತಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿ।

    Thero kira aṭṭhārasa mahāgaṇe vācesi. Tassovāde ṭhatvā tiṃsasahassā bhikkhū arahattaṃ pāpuṇiṃsu. Atheko bhikkhu ‘‘mayhaṃ tāva abbhantare guṇā appamāṇā, kīdisā nu kho me ācariyassa guṇā’’ti āvajjanto puthujjanabhāvaṃ passitvā ‘‘amhākaṃ ācariyo aññesaṃ avassayo hoti, attano bhavituṃ na sakkoti, ovādamassa dassāmī’’ti ākāsena gantvā vihārasamīpe otaritvā divāṭṭhāne nisinnaṃ ācariyaṃ upasaṅkamitvā vattaṃ dassetvā ekamantaṃ nisīdi.

    ಥೇರೋ – ‘‘ಕಿಂ ಕಾರಣಾ ಆಗತೋಸಿ ಪಿಣ್ಡಪಾತಿಕಾ’’ತಿ ಆಹ। ಏಕಂ ಅನುಮೋದನಂ ಗಣ್ಹಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ಆಗತೋಸ್ಮಿ, ಭನ್ತೇತಿ। ಓಕಾಸೋ ನ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ಆವುಸೋತಿ? ವಿತಕ್ಕಮಾಳಕೇ ಠಿತಕಾಲೇ ಪುಚ್ಛಿಸ್ಸಾಮಿ, ಭನ್ತೇತಿ। ತಸ್ಮಿಂ ಠಾನೇ ಅಞ್ಞೇ ಪುಚ್ಛನ್ತೀತಿ। ಭಿಕ್ಖಾಚಾರಮಗ್ಗೇ, ಭನ್ತೇತಿ। ತತ್ರಾಪಿ ಅಞ್ಞೇ ಪುಚ್ಛನ್ತೀತಿ। ದುಪಟ್ಟನಿವಾಸನಟ್ಠಾನೇ, ಸಙ್ಘಾಟಿಪಾರುಪನಟ್ಠಾನೇ, ಪತ್ತನೀಹರಣಟ್ಠಾನೇ, ಗಾಮೇ ಚರಿತ್ವಾ ಆಸನಸಾಲಾಯಂ ಯಾಗುಪೀತಕಾಲೇ, ಭನ್ತೇತಿ। ತತ್ಥ ಅಟ್ಠಕಥಾಥೇರಾ ಅತ್ತನೋ ಕಙ್ಖಂ ವಿನೋದೇನ್ತಿ, ಆವುಸೋತಿ। ಅನ್ತೋಗಾಮತೋ ನಿಕ್ಖನ್ತಕಾಲೇ ಪುಚ್ಛಿಸ್ಸಾಮಿ, ಭನ್ತೇತಿ। ತತ್ರಾಪಿ ಅಞ್ಞೇ ಪುಚ್ಛನ್ತಿ, ಆವುಸೋತಿ। ಅನ್ತರಾಮಗ್ಗೇ, ಭನ್ತೇ, ಭೋಜನಸಾಲಾಯಂ ಭತ್ತಕಿಚ್ಚಪರಿಯೋಸಾನೇ, ಭನ್ತೇ, ದಿವಾಟ್ಠಾನೇ, ಪಾದಧೋವನಕಾಲೇ, ಮುಖಧೋವನಕಾಲೇ, ಭನ್ತೇತಿ? ತದಾ ಅಞ್ಞೇ ಪುಚ್ಛನ್ತೀತಿ। ತತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಯಾವ ಅರುಣಾ ಅಪರೇ ಪುಚ್ಛನ್ತಿ, ಆವುಸೋತಿ। ದನ್ತಕಟ್ಠಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಮುಖಧೋವನತ್ಥಂ ಗಮನಕಾಲೇ, ಭನ್ತೇತಿ? ತದಾ ಅಞ್ಞೇ ಪುಚ್ಛನ್ತೀತಿ। ಮುಖಂ ಧೋವಿತ್ವಾ ಆಗಮನಕಾಲೇ, ಭನ್ತೇತಿ? ತತ್ರಾಪಿ ಅಞ್ಞೇ ಪುಚ್ಛನ್ತೀತಿ। ಸೇನಾಸನಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ನಿಸಿನ್ನಕಾಲೇ, ಭನ್ತೇತಿ? ತತ್ರಾಪಿ ಅಞ್ಞೇ ಪುಚ್ಛನ್ತೀತಿ। ಭನ್ತೇ, ನನು ಮುಖಂ ಧೋವಿತ್ವಾ ಸೇನಾಸನಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ತಯೋ ಚತ್ತಾರೋ ಪಲ್ಲಙ್ಕೇ ಉಸುಮಂ ಗಾಹಾಪೇತ್ವಾ ಯೋನಿಸೋಮನಸಿಕಾರೇ ಕಮ್ಮಂ ಕರೋನ್ತಾನಂ ಓಕಾಸಕಾಲೇನ ಭವಿತಬ್ಬಂ ಸಿಯಾ, ಮರಣಖಣಮ್ಪಿ ನ ಲಭಿಸ್ಸಥ, ಭನ್ತೇ, ಫಲಕಸದಿಸತ್ಥ ಭನ್ತೇ ಪರಸ್ಸ ಅವಸ್ಸಯೋ ಹೋಥ, ಅತ್ತನೋ ಭವಿತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋಥ, ನ ಮೇ ತುಮ್ಹಾಕಂ ಅನುಮೋದನಾಯ ಅತ್ಥೋತಿ ಆಕಾಸೇ ಉಪ್ಪತಿತ್ವಾ ಅಗಮಾಸಿ।

    Thero – ‘‘kiṃ kāraṇā āgatosi piṇḍapātikā’’ti āha. Ekaṃ anumodanaṃ gaṇhissāmīti āgatosmi, bhanteti. Okāso na bhavissati, āvusoti? Vitakkamāḷake ṭhitakāle pucchissāmi, bhanteti. Tasmiṃ ṭhāne aññe pucchantīti. Bhikkhācāramagge, bhanteti. Tatrāpi aññe pucchantīti. Dupaṭṭanivāsanaṭṭhāne, saṅghāṭipārupanaṭṭhāne, pattanīharaṇaṭṭhāne, gāme caritvā āsanasālāyaṃ yāgupītakāle, bhanteti. Tattha aṭṭhakathātherā attano kaṅkhaṃ vinodenti, āvusoti. Antogāmato nikkhantakāle pucchissāmi, bhanteti. Tatrāpi aññe pucchanti, āvusoti. Antarāmagge, bhante, bhojanasālāyaṃ bhattakiccapariyosāne, bhante, divāṭṭhāne, pādadhovanakāle, mukhadhovanakāle, bhanteti? Tadā aññe pucchantīti. Tato paṭṭhāya yāva aruṇā apare pucchanti, āvusoti. Dantakaṭṭhaṃ gahetvā mukhadhovanatthaṃ gamanakāle, bhanteti? Tadā aññe pucchantīti. Mukhaṃ dhovitvā āgamanakāle, bhanteti? Tatrāpi aññe pucchantīti. Senāsanaṃ pavisitvā nisinnakāle, bhanteti? Tatrāpi aññe pucchantīti. Bhante, nanu mukhaṃ dhovitvā senāsanaṃ pavisitvā tayo cattāro pallaṅke usumaṃ gāhāpetvā yonisomanasikāre kammaṃ karontānaṃ okāsakālena bhavitabbaṃ siyā, maraṇakhaṇampi na labhissatha, bhante, phalakasadisattha bhante parassa avassayo hotha, attano bhavituṃ na sakkotha, na me tumhākaṃ anumodanāya atthoti ākāse uppatitvā agamāsi.

    ಥೇರೋ – ‘‘ಇಮಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ ಪರಿಯತ್ತಿಯಾ ಕಮ್ಮಂ ನತ್ಥಿ, ಮಯ್ಹಂ ಪನ ಅಙ್ಕುಸಕೋ ಭವಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ಆಗತೋ’’ತಿ ಞತ್ವಾ ‘‘ಇದಾನಿ ಓಕಾಸೋ ನ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ಪಚ್ಚೂಸಕಾಲೇ ಗಮಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಪತ್ತಚೀವರಂ ಸಮೀಪೇ ಕತ್ವಾ ಸಬ್ಬಂ ದಿವಸಭಾಗಂ ಪಠಮಯಾಮಮಜ್ಝಿಮಯಾಮಞ್ಚ ಧಮ್ಮಂ ವಾಚೇತ್ವಾ ಪಚ್ಛಿಮಯಾಮೇ ಏಕಸ್ಮಿಂ ಥೇರೇ ಉದ್ದೇಸಂ ಗಹೇತ್ವಾ ನಿಕ್ಖನ್ತೇ ಪತ್ತಚೀವರಂ ಗಹೇತ್ವಾ ತೇನೇವ ಸದ್ಧಿಂ ನಿಕ್ಖನ್ತೋ। ನಿಸಿನ್ನಅನ್ತೇವಾಸಿಕಾ ಆಚರಿಯೋ ಕೇನಚಿ ಪಪಞ್ಚೇನ ನಿಕ್ಖನ್ತೋತಿ ಮಞ್ಞಿಂಸು। ನಿಕ್ಖನ್ತೋ ಥೇರೋ ಕೋಚಿ ದೇವ ಸಮಾನಾಚರಿಯಭಿಕ್ಖೂತಿ ಸಞ್ಞಂ ಅಕಾಸಿ।

    Thero – ‘‘imassa bhikkhuno pariyattiyā kammaṃ natthi, mayhaṃ pana aṅkusako bhavissāmīti āgato’’ti ñatvā ‘‘idāni okāso na bhavissati, paccūsakāle gamissāmī’’ti pattacīvaraṃ samīpe katvā sabbaṃ divasabhāgaṃ paṭhamayāmamajjhimayāmañca dhammaṃ vācetvā pacchimayāme ekasmiṃ there uddesaṃ gahetvā nikkhante pattacīvaraṃ gahetvā teneva saddhiṃ nikkhanto. Nisinnaantevāsikā ācariyo kenaci papañcena nikkhantoti maññiṃsu. Nikkhanto thero koci deva samānācariyabhikkhūti saññaṃ akāsi.

    ಥೇರೋ ಕಿರ ‘‘ಮಾದಿಸಸ್ಸ ಅರಹತ್ತಂ ನಾಮ ಕಿಂ, ದ್ವೀಹತೀಹೇನೇವ ಪಾಪುಣಿತ್ವಾ ಪಚ್ಚಾಗಮಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಅನ್ತೇವಾಸಿಕಾನಂ ಅನಾರೋಚೇತ್ವಾವ ಆಸಾಳ್ಹೀಮಾಸಸ್ಸ ಜುಣ್ಹಪಕ್ಖತೇರಸಿಯಾ ನಿಕ್ಖನ್ತೋ ಗಾಮನ್ತಪಬ್ಭಾರಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಚಙ್ಕಮಂ ಆರುಯ್ಹ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಮನಸಿಕರೋನ್ತೋ ತಂ ದಿವಸಂ ಅರಹತ್ತಂ ಗಹೇತುಂ ನಾಸಕ್ಖಿ। ಉಪೋಸಥದಿವಸೇ ಸಮ್ಪತ್ತೇ ‘‘ದ್ವೀಹತೀಹೇನ ಅರಹತ್ತಂ ಗಣ್ಹಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ಆಗತೋ , ಗಹೇತುಂ ಪನ ನಾಸಕ್ಖಿಂ। ತಯೋ ಮಾಸೇ ಪನ ತೀಣಿ ದಿವಸಾನಿ ವಿಯ ಯಾವ ಮಹಾಪವಾರಣಾ ತಾವ ಜಾನಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ವಸ್ಸಂ ಉಪಗನ್ತ್ವಾಪಿ ಗಹೇತುಂ ನಾಸಕ್ಖಿ। ಪವಾರಣಾದಿವಸೇ ಚಿನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಅಹಂ ದ್ವೀಹತೀಹೇನ ಅರಹತ್ತಂ ಗಣ್ಹಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ಆಗತೋ , ತೇಮಾಸೇನಾಪಿ ನಾಸಕ್ಖಿಂ, ಸಬ್ರಹ್ಮಚಾರಿನೋ ಪನ ವಿಸುದ್ಧಿಪವಾರಣಂ ಪವಾರೇನ್ತೀ’’ತಿ। ತಸ್ಸೇವಂ ಚಿನ್ತಯತೋ ಅಸ್ಸುಧಾರಾ ಪವತ್ತನ್ತಿ। ತತೋ ‘‘ನ ಮಞ್ಚೇ ಮಯ್ಹಂ ಚತೂಹಿ ಇರಿಯಾಪಥೇಹಿ ಮಗ್ಗಫಲಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿಸ್ಸತಿ, ಅರಹತ್ತಂ ಅಪ್ಪತ್ವಾ ನೇವ ಮಞ್ಚೇ ಪಿಟ್ಠಿಂ ಪಸಾರೇಸ್ಸಾಮಿ, ನ ಪಾದೇ ಧೋವಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಮಞ್ಚಂ ಉಸ್ಸಾಪೇತ್ವಾ ಠಪೇಸಿ। ಪುನ ಅನ್ತೋವಸ್ಸಂ ಪತ್ತಂ, ಅರಹತ್ತಂ ಗಹೇತುಂ ನಾಸಕ್ಖಿಯೇವ। ಏಕೂನತಿಂಸಪವಾರಣಾಸು ಅಸ್ಸುಧಾರಾ ಪವತ್ತನ್ತಿ। ಗಾಮದಾರಕಾ ಥೇರಸ್ಸ ಪಾದೇಸು ಫಾಲಿತಟ್ಠಾನಾನಿ ಕಣ್ಟಕೇಹಿ ಸಿಬ್ಬನ್ತಿ, ದವಂ ಕರೋನ್ತಾಪಿ ‘‘ಅಯ್ಯಸ್ಸ ಮಹಾಸೀವತ್ಥೇರಸ್ಸ ವಿಯ ಪಾದಾ ಹೋನ್ತೂ’’ತಿ ದವಂ ಕರೋನ್ತಿ।

    Thero kira ‘‘mādisassa arahattaṃ nāma kiṃ, dvīhatīheneva pāpuṇitvā paccāgamissāmī’’ti antevāsikānaṃ anārocetvāva āsāḷhīmāsassa juṇhapakkhaterasiyā nikkhanto gāmantapabbhāraṃ gantvā caṅkamaṃ āruyha kammaṭṭhānaṃ manasikaronto taṃ divasaṃ arahattaṃ gahetuṃ nāsakkhi. Uposathadivase sampatte ‘‘dvīhatīhena arahattaṃ gaṇhissāmīti āgato , gahetuṃ pana nāsakkhiṃ. Tayo māse pana tīṇi divasāni viya yāva mahāpavāraṇā tāva jānissāmī’’ti vassaṃ upagantvāpi gahetuṃ nāsakkhi. Pavāraṇādivase cintesi – ‘‘ahaṃ dvīhatīhena arahattaṃ gaṇhissāmīti āgato , temāsenāpi nāsakkhiṃ, sabrahmacārino pana visuddhipavāraṇaṃ pavārentī’’ti. Tassevaṃ cintayato assudhārā pavattanti. Tato ‘‘na mañce mayhaṃ catūhi iriyāpathehi maggaphalaṃ uppajjissati, arahattaṃ appatvā neva mañce piṭṭhiṃ pasāressāmi, na pāde dhovissāmī’’ti mañcaṃ ussāpetvā ṭhapesi. Puna antovassaṃ pattaṃ, arahattaṃ gahetuṃ nāsakkhiyeva. Ekūnatiṃsapavāraṇāsu assudhārā pavattanti. Gāmadārakā therassa pādesu phālitaṭṭhānāni kaṇṭakehi sibbanti, davaṃ karontāpi ‘‘ayyassa mahāsīvattherassa viya pādā hontū’’ti davaṃ karonti.

    ಥೇರೋ ತಿಂಸಸಂವಚ್ಛರೇ ಮಹಾಪವಾರಣಾದಿವಸೇ ಆಲಮ್ಬಣಫಲಕಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಠಿತೋ ‘‘ಇದಾನಿ ಮೇ ತಿಂಸ ವಸ್ಸಾನಿ ಸಮಣಧಮ್ಮಂ ಕರೋನ್ತಸ್ಸ, ನಾಸಕ್ಖಿಂ ಅರಹತ್ತಂ ಪಾಪುಣಿತುಂ, ಅದ್ಧಾ ಮೇ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಅತ್ತಭಾವೇ ಮಗ್ಗೋ ವಾ ಫಲಂ ವಾ ನತ್ಥಿ, ನ ಮೇ ಲದ್ಧಂ ಸಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ವಿಸುದ್ಧಿಪವಾರಣಂ ಪವಾರೇತು’’ನ್ತಿ ಚಿನ್ತೇಸಿ। ತಸ್ಸೇವಂ ಚಿನ್ತಯತೋವ ದೋಮನಸ್ಸಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿ, ಅಸ್ಸುಧಾರಾ ಪವತ್ತನ್ತಿ। ಅಥ ಅವಿದೂರಟ್ಠಾನೇ ಏಕಾ ದೇವಧೀತಾ ರೋದಮಾನಾ ಅಟ್ಠಾಸಿ। ‘‘ಕೋ ಏತ್ಥ ರೋದಸೀ’’ತಿ? ‘‘ಅಹಂ, ಭನ್ತೇ, ದೇವಧೀತಾ’’ತಿ। ‘‘ಕಸ್ಮಾ ರೋದಸೀ’’ತಿ? ‘‘ರೋದಮಾನೇನ ಮಗ್ಗಫಲಂ ನಿಬ್ಬತ್ತಿತಂ, ತೇನ ಅಹಮ್ಪಿ ಏಕಂ ದ್ವೇ ಮಗ್ಗಫಲಾನಿ ನಿಬ್ಬತ್ತೇಸ್ಸಾಮೀತಿ ರೋದಾಮಿ, ಭನ್ತೇ’’ತಿ।

    Thero tiṃsasaṃvacchare mahāpavāraṇādivase ālambaṇaphalakaṃ nissāya ṭhito ‘‘idāni me tiṃsa vassāni samaṇadhammaṃ karontassa, nāsakkhiṃ arahattaṃ pāpuṇituṃ, addhā me imasmiṃ attabhāve maggo vā phalaṃ vā natthi, na me laddhaṃ sabrahmacārīhi saddhiṃ visuddhipavāraṇaṃ pavāretu’’nti cintesi. Tassevaṃ cintayatova domanassaṃ uppajji, assudhārā pavattanti. Atha avidūraṭṭhāne ekā devadhītā rodamānā aṭṭhāsi. ‘‘Ko ettha rodasī’’ti? ‘‘Ahaṃ, bhante, devadhītā’’ti. ‘‘Kasmā rodasī’’ti? ‘‘Rodamānena maggaphalaṃ nibbattitaṃ, tena ahampi ekaṃ dve maggaphalāni nibbattessāmīti rodāmi, bhante’’ti.

    ತತೋ ಥೇರೋ – ‘‘ಭೋ ಮಹಾಸೀವತ್ಥೇರ, ದೇವತಾಪಿ ತಯಾ ಸದ್ಧಿಂ ಕೇಳಿಂ ಕರೋನ್ತಿ, ಅನುಚ್ಛವಿಕಂ ನು ಖೋ ತೇ ಏತ’’ನ್ತಿ ವಿಪಸ್ಸನಂ ವಡ್ಢೇತ್ವಾ ಸಹ ಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾಹಿ ಅರಹತ್ತಂ ಅಗ್ಗಹೇಸಿ। ಸೋ ‘‘ಇದಾನಿ ನಿಪಜ್ಜಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಸೇನಾಸನಂ ಪಟಿಜಗ್ಗಿತ್ವಾ ಮಞ್ಚಕಂ ಪಞ್ಞಪೇತ್ವಾ ಉದಕಟ್ಠಾನೇ ಉದಕಂ ಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಪೇತ್ವಾ ‘‘ಪಾದೇ ಧೋವಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಸೋಪಾನಫಲಕೇ ನಿಸೀದಿ।

    Tato thero – ‘‘bho mahāsīvatthera, devatāpi tayā saddhiṃ keḷiṃ karonti, anucchavikaṃ nu kho te eta’’nti vipassanaṃ vaḍḍhetvā saha paṭisambhidāhi arahattaṃ aggahesi. So ‘‘idāni nipajjissāmī’’ti senāsanaṃ paṭijaggitvā mañcakaṃ paññapetvā udakaṭṭhāne udakaṃ paccupaṭṭhapetvā ‘‘pāde dhovissāmī’’ti sopānaphalake nisīdi.

    ಅನ್ತೇವಾಸಿಕಾಪಿಸ್ಸ ‘‘ಅಮ್ಹಾಕಂ ಆಚರಿಯಸ್ಸ ಸಮಣಧಮ್ಮಂ ಕಾತುಂ ಗಚ್ಛನ್ತಸ್ಸ ತಿಂಸ ವಸ್ಸಾನಿ, ಸಕ್ಖಿ ನು ಖೋ ವಿಸೇಸಂ ನಿಬ್ಬತ್ತೇತುಂ, ನಾಸಕ್ಖೀ’’ತಿ ಆವಜ್ಜಯಮಾನಾ ‘‘ಅರಹತ್ತಂ ಪತ್ವಾ ಪಾದಧೋವನತ್ಥಂ ನಿಸಿನ್ನೋ’’ತಿ ದಿಸ್ವಾ ‘‘ಅಮ್ಹಾಕಂ ಆಚರಿಯೋ ಅಮ್ಹಾದಿಸೇಸು ಅನ್ತೇವಾಸಿಕೇಸು ತಿಟ್ಠನ್ತೇಸು ‘ಅತ್ತನಾವ ಪಾದೇ ಧೋವಿಸ್ಸತೀ’ತಿ ಅಟ್ಠಾನಮೇತಂ, ಅಹಂ ಧೋವಿಸ್ಸಾಮಿ ಅಹಂ ಧೋವಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ತಿಂಸಸಹಸ್ಸಾನಿಪಿ ಆಕಾಸೇನ ಗನ್ತ್ವಾ ವನ್ದಿತ್ವಾ ‘‘ಪಾದೇ ಧೋವಿಸ್ಸಾಮ, ಭನ್ತೇ’’ತಿ ಆಹಂಸು। ಆವುಸೋ, ಇದಾನಿ ತಿಂಸ ವಸ್ಸಾನಿ ಹೋನ್ತಿ ಮಮ ಪಾದಾನಂ ಅಧೋತಾನಂ, ತಿಟ್ಠಥ, ತುಮ್ಹೇ, ಅಹಮೇವ ಧೋವಿಸ್ಸಾಮೀತಿ।

    Antevāsikāpissa ‘‘amhākaṃ ācariyassa samaṇadhammaṃ kātuṃ gacchantassa tiṃsa vassāni, sakkhi nu kho visesaṃ nibbattetuṃ, nāsakkhī’’ti āvajjayamānā ‘‘arahattaṃ patvā pādadhovanatthaṃ nisinno’’ti disvā ‘‘amhākaṃ ācariyo amhādisesu antevāsikesu tiṭṭhantesu ‘attanāva pāde dhovissatī’ti aṭṭhānametaṃ, ahaṃ dhovissāmi ahaṃ dhovissāmī’’ti tiṃsasahassānipi ākāsena gantvā vanditvā ‘‘pāde dhovissāma, bhante’’ti āhaṃsu. Āvuso, idāni tiṃsa vassāni honti mama pādānaṃ adhotānaṃ, tiṭṭhatha, tumhe, ahameva dhovissāmīti.

    ಸಕ್ಕೋಪಿ ಆವಜ್ಜನ್ತೋ – ‘‘ಮಯ್ಹಂ ಅಯ್ಯೋ ಮಹಾಸೀವತ್ಥೇರೋ ಅರಹತ್ತಂ ಪತ್ತೋ ತಿಂಸಸಹಸ್ಸಾನಂ ಅನ್ತೇವಾಸಿಕಾನಂ ‘ಪಾದೇ ಧೋವಿಸ್ಸಾಮಾ’ತಿ ಆಗತಾನಂ ಪಾದೇ ಧೋವಿತುಂ ನ ದೇತಿ। ಮಾದಿಸೇ ಪನ ಉಪಟ್ಠಾಕೇ ತಿಟ್ಠನ್ತೇ ‘ಮಯ್ಹಂ ಅಯ್ಯೋ ಸಯಂ ಪಾದೇ ಧೋವಿಸ್ಸತೀ’ತಿ ಅಟ್ಠಾನಮೇತಂ, ಅಹಂ ಧೋವಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಸನ್ನಿಟ್ಠಾನಂ ಕತ್ವಾ ಸುಜಾತಾಯ ದೇವಿಯಾ ಸದ್ಧಿಂ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕೇ ಪಾತುರಹೋಸಿ। ಸೋ ಸುಜಂ ಅಸುರಕಞ್ಞಂ ಪುರತೋ ಕತ್ವಾ ‘‘ಅಪೇಥ, ಭನ್ತೇ, ಮಾತುಗಾಮೋ’’ತಿ ಓಕಾಸಂ ಕಾರೇತ್ವಾ ಥೇರಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ವನ್ದಿತ್ವಾ ಪುರತೋ ಉಕ್ಕುಟಿಕೋ ನಿಸೀದಿತ್ವಾ ‘‘ಪಾದೇ ಧೋವಿಸ್ಸಾಮಿ, ಭನ್ತೇ’’ತಿ ಆಹ। ಕೋಸಿಯ, ಇದಾನಿ ಮೇ ತಿಂಸ ವಸ್ಸಾನಿ ಪಾದಾನಂ ಅಧೋತಾನಂ, ದೇವತಾನಞ್ಚ ಪಕತಿಯಾಪಿ ಮನುಸ್ಸಸರೀರಗನ್ಧೋ ನಾಮ ಜೇಗುಚ್ಛೋ, ಯೋಜನಸತೇ ಠಿತಾನಮ್ಪಿ ಕಣ್ಠೇ ಆಸತ್ತಕುಣಪಂ ವಿಯ ಹೋತಿ, ಅಹಮೇವ ಧೋವಿಸ್ಸಾಮೀತಿ। ಭನ್ತೇ, ಅಯಂ ಗನ್ಧೋ ನಾಮ ನ ಪಞ್ಞಾಯತಿ, ತುಮ್ಹಾಕಂ ಪನ ಸೀಲಗನ್ಧೋ ಛ ದೇವಲೋಕೇ ಅತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಉಪರಿ ಭವಗ್ಗಂ ಪತ್ವಾ ಠಿತೋ। ಸೀಲಗನ್ಧತೋ ಅಞ್ಞೋ ಉತ್ತರಿತರೋ ಗನ್ಧೋ ನಾಮ ನತ್ಥಿ, ಭನ್ತೇ, ತುಮ್ಹಾಕಂ ಸೀಲಗನ್ಧೇನಮ್ಹಿ ಆಗತೋತಿ ವಾಮಹತ್ಥೇನ ಗೋಪ್ಫಕಸನ್ಧಿಯಂ ಗಹೇತ್ವಾ ದಕ್ಖಿಣಹತ್ಥೇನ ಪಾದತಲಂ ಪರಿಮಜ್ಜಿ। ದಹರಕುಮಾರಸ್ಸೇವ ಪಾದಾ ಅಹೇಸುಂ। ಸಕ್ಕೋ ಪಾದೇ ಧೋವಿತ್ವಾ ವನ್ದಿತ್ವಾ ದೇವಲೋಕಮೇವ ಗತೋ।

    Sakkopi āvajjanto – ‘‘mayhaṃ ayyo mahāsīvatthero arahattaṃ patto tiṃsasahassānaṃ antevāsikānaṃ ‘pāde dhovissāmā’ti āgatānaṃ pāde dhovituṃ na deti. Mādise pana upaṭṭhāke tiṭṭhante ‘mayhaṃ ayyo sayaṃ pāde dhovissatī’ti aṭṭhānametaṃ, ahaṃ dhovissāmī’’ti sanniṭṭhānaṃ katvā sujātāya deviyā saddhiṃ bhikkhusaṅghassa santike pāturahosi. So sujaṃ asurakaññaṃ purato katvā ‘‘apetha, bhante, mātugāmo’’ti okāsaṃ kāretvā theraṃ upasaṅkamitvā vanditvā purato ukkuṭiko nisīditvā ‘‘pāde dhovissāmi, bhante’’ti āha. Kosiya, idāni me tiṃsa vassāni pādānaṃ adhotānaṃ, devatānañca pakatiyāpi manussasarīragandho nāma jeguccho, yojanasate ṭhitānampi kaṇṭhe āsattakuṇapaṃ viya hoti, ahameva dhovissāmīti. Bhante, ayaṃ gandho nāma na paññāyati, tumhākaṃ pana sīlagandho cha devaloke atikkamitvā upari bhavaggaṃ patvā ṭhito. Sīlagandhato añño uttaritaro gandho nāma natthi, bhante, tumhākaṃ sīlagandhenamhi āgatoti vāmahatthena gopphakasandhiyaṃ gahetvā dakkhiṇahatthena pādatalaṃ parimajji. Daharakumārasseva pādā ahesuṃ. Sakko pāde dhovitvā vanditvā devalokameva gato.

    ಏವಂ ‘‘ನ ಲಭಾಮಿ ಸಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ವಿಸುದ್ಧಿಪವಾರಣಂ ಪವಾರೇತು’’ನ್ತಿ ಆವಜ್ಜನ್ತಸ್ಸ ಉಪ್ಪನ್ನಂ ದೋಮನಸ್ಸಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಭಿಕ್ಖುನೋ ಮಞ್ಞನವಸೇನ ವಿಪಸ್ಸನಾಯ ಆರಮ್ಮಣಮ್ಪಿ ವಿಪಸ್ಸನಾಪಿ ಮಗ್ಗೋಪಿ ಫಲಮ್ಪಿ ಸವಿತಕ್ಕಸವಿಚಾರದೋಮನಸ್ಸನ್ತಿ ಚ ಅವಿತಕ್ಕಾವಿಚಾರದೋಮನಸ್ಸನ್ತಿ ಚ ವುತ್ತನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।

    Evaṃ ‘‘na labhāmi sabrahmacārīhi saddhiṃ visuddhipavāraṇaṃ pavāretu’’nti āvajjantassa uppannaṃ domanassaṃ nissāya bhikkhuno maññanavasena vipassanāya ārammaṇampi vipassanāpi maggopi phalampi savitakkasavicāradomanassanti ca avitakkāvicāradomanassanti ca vuttanti veditabbaṃ.

    ತತ್ಥ ಏಕೋ ಭಿಕ್ಖು ಸವಿತಕ್ಕಸವಿಚಾರದೋಮನಸ್ಸೇ ವಿಪಸ್ಸನಂ ಪಟ್ಠಪೇತ್ವಾ ಇದಂ ದೋಮನಸ್ಸಂ ಕಿಂ ನಿಸ್ಸಿತನ್ತಿ ಉಪಧಾರೇನ್ತೋ ವತ್ಥುನಿಸ್ಸಿತನ್ತಿ ಪಜಾನಾತೀತಿ ಫಸ್ಸಪಞ್ಚಮಕೇ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ಅನುಕ್ಕಮೇನ ಅರಹತ್ತೇ ಪತಿಟ್ಠಾತಿ। ಏಕೋ ಅವಿತಕ್ಕಾವಿಚಾರೇ ದೋಮನಸ್ಸೇ ವಿಪಸ್ಸನಂ ಪಟ್ಠಪೇತ್ವಾ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ಅರಹತ್ತೇ ಪತಿಟ್ಠಾತಿ। ತತ್ಥ ಅಭಿನಿವಿಟ್ಠದೋಮನಸ್ಸೇಸುಪಿ ಸವಿತಕ್ಕಸವಿಚಾರತೋ ಅವಿತಕ್ಕಅವಿಚಾರಂ ಪಣೀತತರಂ। ಸವಿತಕ್ಕಸವಿಚಾರದೋಮನಸ್ಸವಿಪಸ್ಸನಾತೋಪಿ ಅವಿತಕ್ಕಾವಿಚಾರದೋಮನಸ್ಸವಿಪಸ್ಸನಾ ಪಣೀತತರಾ। ಸವಿತಕ್ಕಸವಿಚಾರದೋಮನಸ್ಸಫಲಸಮಾಪತ್ತಿತೋಪಿ ಅವಿತಕ್ಕಾವಿಚಾರದೋಮನಸ್ಸಫಲಸಮಾಪತ್ತಿಯೇವ ಪಣೀತತರಾ । ತೇನಾಹ ಭಗವಾ – ‘‘ಯೇ ಅವಿತಕ್ಕಅವಿಚಾರೇ ತೇ ಪಣೀತತರೇ’’ತಿ।

    Tattha eko bhikkhu savitakkasavicāradomanasse vipassanaṃ paṭṭhapetvā idaṃ domanassaṃ kiṃ nissitanti upadhārento vatthunissitanti pajānātīti phassapañcamake vuttanayeneva anukkamena arahatte patiṭṭhāti. Eko avitakkāvicāre domanasse vipassanaṃ paṭṭhapetvā vuttanayeneva arahatte patiṭṭhāti. Tattha abhiniviṭṭhadomanassesupi savitakkasavicārato avitakkaavicāraṃ paṇītataraṃ. Savitakkasavicāradomanassavipassanātopi avitakkāvicāradomanassavipassanā paṇītatarā. Savitakkasavicāradomanassaphalasamāpattitopi avitakkāvicāradomanassaphalasamāpattiyeva paṇītatarā . Tenāha bhagavā – ‘‘ye avitakkaavicāre te paṇītatare’’ti.

    ೩೬೨. ಏವರೂಪಾ ಉಪೇಕ್ಖಾ ನ ಸೇವಿತಬ್ಬಾತಿ ಏವರೂಪಾ ಗೇಹಸಿತಉಪೇಕ್ಖಾ ನ ಸೇವಿತಬ್ಬಾ। ಗೇಹಸಿತಉಪೇಕ್ಖಾ ನಾಮ ‘‘ತತ್ಥ ಕತಮಾ ಛ ಗೇಹಸಿತಉಪೇಕ್ಖಾ। ಚಕ್ಖುನಾ ರೂಪಂ ದಿಸ್ವಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಉಪೇಕ್ಖಾ ಬಾಲಸ್ಸ ಮೂಳ್ಹಸ್ಸ ಪುಥುಜ್ಜನಸ್ಸ ಅನೋಧಿಜಿನಸ್ಸ ಅವಿಪಾಕಜಿನಸ್ಸ ಅನಾದೀನವದಸ್ಸಾವಿನೋ ಅಸ್ಸುತವತೋ ಪುಥುಜ್ಜನಸ್ಸ, ಯಾ ಏವರೂಪಾ ಉಪೇಕ್ಖಾ, ರೂಪಂ ಸಾ ನಾತಿವತ್ತತಿ, ತಸ್ಮಾ ಸಾ ಉಪೇಕ್ಖಾ ಗೇಹಸಿತಾತಿ ವುಚ್ಚತೀ’’ತಿ ಏವಂ ಛಸು ದ್ವಾರೇಸು ಇಟ್ಠಾರಮ್ಮಣೇ ಆಪಾಥಗತೇ ಗುಳಪಿಣ್ಡಿಕೇ ನಿಲೀನಮಕ್ಖಿಕಾ ವಿಯ ರೂಪಾದೀನಿ ಅನತಿವತ್ತಮಾನಾ ತತ್ಥೇವ ಲಗ್ಗಾ ಲಗ್ಗಿತಾ ಹುತ್ವಾ ಉಪ್ಪನ್ನಾ ಕಾಮಗುಣನಿಸ್ಸಿತಾ ಉಪೇಕ್ಖಾ ನ ಸೇವಿತಬ್ಬಾ।

    362.Evarūpā upekkhā na sevitabbāti evarūpā gehasitaupekkhā na sevitabbā. Gehasitaupekkhā nāma ‘‘tattha katamā cha gehasitaupekkhā. Cakkhunā rūpaṃ disvā uppajjati upekkhā bālassa mūḷhassa puthujjanassa anodhijinassa avipākajinassa anādīnavadassāvino assutavato puthujjanassa, yā evarūpā upekkhā, rūpaṃ sā nātivattati, tasmā sā upekkhā gehasitāti vuccatī’’ti evaṃ chasu dvāresu iṭṭhārammaṇe āpāthagate guḷapiṇḍike nilīnamakkhikā viya rūpādīni anativattamānā tattheva laggā laggitā hutvā uppannā kāmaguṇanissitā upekkhā na sevitabbā.

    ಏವರೂಪಾ ಉಪೇಕ್ಖಾ ಸೇವಿತಬ್ಬಾತಿ ಏವರೂಪಾ ನೇಕ್ಖಮ್ಮಸಿತಾ ಉಪೇಕ್ಖಾ ಸೇವಿತಬ್ಬಾ। ನೇಕ್ಖಮ್ಮಸಿತಾ ಉಪೇಕ್ಖಾ ನಾಮ – ‘‘ತತ್ಥ ಕತಮಾ ಛ ನೇಕ್ಖಮ್ಮಸಿತಾ ಉಪೇಕ್ಖಾ? ರೂಪಾನಂ ತ್ವೇವ ಅನಿಚ್ಚತಂ ವಿದಿತ್ವಾ ವಿಪರಿಣಾಮವಿರಾಗನಿರೋಧಂ ‘ಪುಬ್ಬೇ ಚೇವ ರೂಪಾ ಏತರಹಿ ಚ, ಸಬ್ಬೇ ತೇ ರೂಪಾ ಅನಿಚ್ಚಾ, ದುಕ್ಖಾ, ವಿಪರಿಣಾಮಧಮ್ಮಾ’ತಿ ಏವಮೇತಂ ಯಥಾಭೂತಂ ಸಮ್ಮಪ್ಪಞ್ಞಾಯ ಪಸ್ಸತೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಉಪೇಕ್ಖಾ, ಯಾ ಏವರೂಪಾ ಉಪೇಕ್ಖಾ, ರೂಪಂ ಸಾ ಅತಿವತ್ತತಿ, ತಸ್ಮಾ ಸಾ ಉಪೇಕ್ಖಾ ನೇಕ್ಖಮ್ಮಸಿತಾತಿ ವುಚ್ಚತೀ’’ತಿ (ಮ॰ ನಿ॰ ೩.೩೦೮)। ಏವಂ ಛಸು ದ್ವಾರೇಸು ಇಟ್ಠಾನಿಟ್ಠಆರಮ್ಮಣೇ ಆಪಾಥಗತೇ ಇಟ್ಠೇ ಅರಜ್ಜನ್ತಸ್ಸ, ಅನಿಟ್ಠೇ ಅದುಸ್ಸನ್ತಸ್ಸ, ಅಸಮಪೇಕ್ಖನೇನ ಅಸಮ್ಮುಯ್ಹನ್ತಸ್ಸ ಉಪ್ಪನ್ನಾ ವಿಪಸ್ಸನಾ ಞಾಣಸಮ್ಪಯುತ್ತಾ ಉಪೇಕ್ಖಾ। ಅಪಿಚ ವೇದನಾಸಭಾಗಾ ತತ್ರ ಮಜ್ಝತ್ತುಪೇಕ್ಖಾಪಿ ಏತ್ಥ ಉಪೇಕ್ಖಾವ। ತಸ್ಮಾ ಸೇವಿತಬ್ಬಾತಿ ಅಯಂ ನೇಕ್ಖಮ್ಮವಸೇನ ವಿಪಸ್ಸನಾವಸೇನ ಅನುಸ್ಸತಿಟ್ಠಾನವಸೇನ ಪಠಮದುತಿಯತತಿಯಚತುತ್ಥಜ್ಝಾನವಸೇನ ಚ ಉಪ್ಪಜ್ಜನಕಉಪೇಕ್ಖಾ ಸೇವಿತಬ್ಬಾ ನಾಮ।

    Evarūpā upekkhā sevitabbāti evarūpā nekkhammasitā upekkhā sevitabbā. Nekkhammasitā upekkhā nāma – ‘‘tattha katamā cha nekkhammasitā upekkhā? Rūpānaṃ tveva aniccataṃ viditvā vipariṇāmavirāganirodhaṃ ‘pubbe ceva rūpā etarahi ca, sabbe te rūpā aniccā, dukkhā, vipariṇāmadhammā’ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya passato uppajjati upekkhā, yā evarūpā upekkhā, rūpaṃ sā ativattati, tasmā sā upekkhā nekkhammasitāti vuccatī’’ti (ma. ni. 3.308). Evaṃ chasu dvāresu iṭṭhāniṭṭhaārammaṇe āpāthagate iṭṭhe arajjantassa, aniṭṭhe adussantassa, asamapekkhanena asammuyhantassa uppannā vipassanā ñāṇasampayuttā upekkhā. Apica vedanāsabhāgā tatra majjhattupekkhāpi ettha upekkhāva. Tasmā sevitabbāti ayaṃ nekkhammavasena vipassanāvasena anussatiṭṭhānavasena paṭhamadutiyatatiyacatutthajjhānavasena ca uppajjanakaupekkhā sevitabbā nāma.

    ಏತ್ಥ ಯಂ ಚೇ ಸವಿತಕ್ಕಂ ಸವಿಚಾರನ್ತಿ ತಾಯಪಿ ನೇಕ್ಖಮ್ಮಸಿತಉಪೇಕ್ಖಾಯ ಯಂ ನೇಕ್ಖಮ್ಮವಸೇನ ವಿಪಸ್ಸನಾವಸೇನ ಅನುಸ್ಸತಿಟ್ಠಾನವಸೇನ ಪಠಮಜ್ಝಾನವಸೇನ ಚ ಉಪ್ಪನ್ನಂ ಸವಿತಕ್ಕಸವಿಚಾರಂ ಉಪೇಕ್ಖನ್ತಿ ಜಾನೇಯ್ಯ। ಯಂ ಚೇ ಅವಿತಕ್ಕಂ ಅವಿಚಾರನ್ತಿ ಯಂ ಪನ ದುತಿಯಜ್ಝಾನಾದಿವಸೇನ ಉಪ್ಪನ್ನಂ ಅವಿತಕ್ಕಾವಿಚಾರಂ ಉಪೇಕ್ಖನ್ತಿ ಜಾನೇಯ್ಯ। ಯೇ ಅವಿತಕ್ಕೇ ಅವಿಚಾರೇ ತೇ ಪಣೀತತರೇತಿ ಏತಾಸು ದ್ವೀಸು ಯಾ ಅವಿತಕ್ಕಅವಿಚಾರಾ, ಸಾ ಪಣೀತತರಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಇಮಿನಾ ಕಿಂ ಕಥಿತಂ ಹೋತಿ ? ದ್ವಿನ್ನಂ ಅರಹತ್ತಂ ಕಥಿತಂ। ಏಕೋ ಹಿ ಭಿಕ್ಖು ಸವಿತಕ್ಕಸವಿಚಾರಉಪೇಕ್ಖಾಯ ವಿಪಸ್ಸನಂ ಪಟ್ಠಪೇತ್ವಾ ಅಯಂ ಉಪೇಕ್ಖಾ ಕಿಂ ನಿಸ್ಸಿತಾತಿ ಉಪಧಾರೇನ್ತೋ ವತ್ಥುನಿಸ್ಸಿತಾತಿ ಪಜಾನಾತೀತಿ ಫಸ್ಸಪಞ್ಚಮಕೇ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ಅನುಕ್ಕಮೇನ ಅರಹತ್ತೇ ಪತಿಟ್ಠಾತಿ। ಏಕೋ ಅವಿತಕ್ಕಾವಿಚಾರಾಯ ಉಪೇಕ್ಖಾಯ ವಿಪಸ್ಸನಂ ಪಟ್ಠಪೇತ್ವಾ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ಅರಹತ್ತೇ ಪತಿಟ್ಠಾತಿ। ತತ್ಥ ಅಭಿನಿವಿಟ್ಠಉಪೇಕ್ಖಾಸುಪಿ ಸವಿತಕ್ಕಸವಿಚಾರತೋ ಅವಿತಕ್ಕಾವಿಚಾರಾ ಪಣೀತತರಾ। ಸವಿತಕ್ಕಸವಿಚಾರಉಪೇಕ್ಖಾವಿಪಸ್ಸನಾತೋಪಿ ಅವಿತಕ್ಕಾವಿಚಾರಉಪೇಕ್ಖಾವಿಪಸ್ಸನಾಪಣೀತತರಾ। ಸವಿತಕ್ಕಸವಿಚಾರಉಪೇಕ್ಖಾಫಲಸಮಾಪತ್ತಿತೋಪಿ ಅವಿತಕ್ಕಾವಿಚಾರುಪೇಕ್ಖಾಫಲಸಮಾಪತ್ತಿಯೇವ ಪಣೀತತರಾ। ತೇನಾಹ ಭಗವಾ ‘‘ಯೇ ಅವಿತಕ್ಕೇ ಅವಿಚಾರೇ ತೇ ಪಣೀತತರೇ’’ತಿ।

    Ettha yaṃ ce savitakkaṃ savicāranti tāyapi nekkhammasitaupekkhāya yaṃ nekkhammavasena vipassanāvasena anussatiṭṭhānavasena paṭhamajjhānavasena ca uppannaṃ savitakkasavicāraṃ upekkhanti jāneyya. Yaṃ ce avitakkaṃ avicāranti yaṃ pana dutiyajjhānādivasena uppannaṃ avitakkāvicāraṃ upekkhanti jāneyya. Yeavitakke avicāre te paṇītatareti etāsu dvīsu yā avitakkaavicārā, sā paṇītatarāti attho. Iminā kiṃ kathitaṃ hoti ? Dvinnaṃ arahattaṃ kathitaṃ. Eko hi bhikkhu savitakkasavicāraupekkhāya vipassanaṃ paṭṭhapetvā ayaṃ upekkhā kiṃ nissitāti upadhārento vatthunissitāti pajānātīti phassapañcamake vuttanayeneva anukkamena arahatte patiṭṭhāti. Eko avitakkāvicārāya upekkhāya vipassanaṃ paṭṭhapetvā vuttanayeneva arahatte patiṭṭhāti. Tattha abhiniviṭṭhaupekkhāsupi savitakkasavicārato avitakkāvicārā paṇītatarā. Savitakkasavicāraupekkhāvipassanātopi avitakkāvicāraupekkhāvipassanāpaṇītatarā. Savitakkasavicāraupekkhāphalasamāpattitopi avitakkāvicārupekkhāphalasamāpattiyeva paṇītatarā. Tenāha bhagavā ‘‘ye avitakke avicāre te paṇītatare’’ti.

    ೩೬೩. ಏವಂ ಪಟಿಪನ್ನೋ ಖೋ, ದೇವಾನಮಿನ್ದ, ಭಿಕ್ಖು ಪಪಞ್ಚಸಞ್ಞಾಸಙ್ಖಾನಿರೋಧಸಾರುಪ್ಪಗಾಮಿನಿಂ ಪಟಿಪದಂ ಪಟಿಪನ್ನೋ ಹೋತೀತಿ ಭಗವಾ ಅರಹತ್ತನಿಕೂಟೇನ ದೇಸನಂ ನಿಟ್ಠಪೇಸಿ। ಸಕ್ಕೋ ಪನ ಸೋತಾಪತ್ತಿಫಲಂ ಪತ್ತೋ। ಬುದ್ಧಾನಞ್ಹಿ ಅಜ್ಝಾಸಯೋ ಹೀನೋ ನ ಹೋತಿ, ಉಕ್ಕಟ್ಠೋವ ಹೋತಿ। ಏಕಸ್ಸಪಿ ಬಹೂನಮ್ಪಿ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇನ್ತಾ ಅರಹತ್ತೇನೇವ ಕೂಟಂ ಗಣ್ಹನ್ತಿ। ಸತ್ತಾ ಪನ ಅತ್ತನೋ ಅನುರೂಪೇ ಉಪನಿಸ್ಸಯೇ ಠಿತಾ ಕೇಚಿ ಸೋತಾಪನ್ನಾ ಹೋನ್ತಿ, ಕೇಚಿ ಸಕದಾಗಾಮೀ, ಕೇಚಿ ಅನಾಗಾಮೀ, ಕೇಚಿ ಅರಹನ್ತೋ। ರಾಜಾ ವಿಯ ಹಿ ಭಗವಾ, ರಾಜಕುಮಾರಾ ವಿಯ ವೇನೇಯ್ಯಾ। ಯಥಾ ಹಿ ರಾಜಾ ಭೋಜನಕಾಲೇ ಅತ್ತನೋ ಪಮಾಣೇನ ಪಿಣ್ಡಂ ಉದ್ಧರಿತ್ವಾ ರಾಜಕುಮಾರಾನಂ ಉಪನೇತಿ, ತೇ ತತೋ ಅತ್ತನೋ ಮುಖಪ್ಪಮಾಣೇನೇವ ಕಬಳಂ ಕರೋನ್ತಿ, ಏವಂ ಭಗವಾ ಅತ್ತಜ್ಝಾಸಯಾನುರೂಪಾಯ ದೇಸನಾಯ ಅರಹತ್ತೇನೇವ ಕೂಟಂ ಗಣ್ಹಾತಿ। ವೇನೇಯ್ಯಾ ಅತ್ತನೋ ಉಪನಿಸ್ಸಯಪ್ಪಮಾಣೇನ ತತೋ ಸೋತಾಪತ್ತಿಫಲಮತ್ತಂ ವಾ ಸಕದಾಗಾಮಿಅನಾಗಾಮಿಅರಹತ್ತಫಲಮೇವ ವಾ ಗಣ್ಹನ್ತಿ। ಸಕ್ಕೋ ಪನ ಸೋತಾಪನ್ನೋ ಜಾತೋ। ಸೋತಾಪನ್ನೋ ಚ ಹುತ್ವಾ ಭಗವತೋ ಪುರತೋಯೇವ ಚವಿತ್ವಾ ತರುಣಸಕ್ಕೋ ಹುತ್ವಾ ನಿಬ್ಬತ್ತಿ, ದೇವತಾನಞ್ಹಿ ಚವಮಾನಾನಂ ಅತ್ತಭಾವಸ್ಸ ಗತಾಗತಟ್ಠಾನಂ ನಾಮ ನ ಪಞ್ಞಾಯತಿ, ದೀಪಸಿಖಾಗಮನಂ ವಿಯ ಹೋತಿ। ತಸ್ಮಾ ಸೇಸದೇವತಾ ನ ಜಾನಿಂಸು। ಸಕ್ಕೋ ಪನ ಸಯಂ ಚುತತ್ತಾ ಭಗವಾ ಚ ಅಪ್ಪಟಿಹತಞಾಣತ್ತಾ ದ್ವೇವ ಜನಾ ಜಾನಿಂಸು। ಅಥ ಸಕ್ಕೋ ಚಿನ್ತೇಸಿ ‘‘ಮಯ್ಹಞ್ಹಿ ಭಗವತಾ ತೀಸು ಠಾನೇಸು ನಿಬ್ಬತ್ತಿತಫಲಮೇವ ಕಥಿತಂ, ಅಯಞ್ಚ ಪನ ಮಗ್ಗೋ ವಾ ಫಲಂ ವಾ ಸಕುಣಿಕಾಯ ವಿಯ ಉಪ್ಪತಿತ್ವಾ ಗಹೇತುಂ ನ ಸಕ್ಕಾ, ಆಗಮನೀಯಪುಬ್ಬಭಾಗಪಟಿಪದಾಯ ಅಸ್ಸ ಭವಿತಬ್ಬಂ। ಹನ್ದಾಹಂ ಉಪರಿ ಖೀಣಾಸವಸ್ಸ ಪುಬ್ಬಭಾಗಪಟಿಪದಂ ಪುಚ್ಛಾಮೀ’’ತಿ।

    363.Evaṃ paṭipanno kho, devānaminda, bhikkhu papañcasaññāsaṅkhānirodhasāruppagāminiṃ paṭipadaṃ paṭipanno hotīti bhagavā arahattanikūṭena desanaṃ niṭṭhapesi. Sakko pana sotāpattiphalaṃ patto. Buddhānañhi ajjhāsayo hīno na hoti, ukkaṭṭhova hoti. Ekassapi bahūnampi dhammaṃ desentā arahatteneva kūṭaṃ gaṇhanti. Sattā pana attano anurūpe upanissaye ṭhitā keci sotāpannā honti, keci sakadāgāmī, keci anāgāmī, keci arahanto. Rājā viya hi bhagavā, rājakumārā viya veneyyā. Yathā hi rājā bhojanakāle attano pamāṇena piṇḍaṃ uddharitvā rājakumārānaṃ upaneti, te tato attano mukhappamāṇeneva kabaḷaṃ karonti, evaṃ bhagavā attajjhāsayānurūpāya desanāya arahatteneva kūṭaṃ gaṇhāti. Veneyyā attano upanissayappamāṇena tato sotāpattiphalamattaṃ vā sakadāgāmianāgāmiarahattaphalameva vā gaṇhanti. Sakko pana sotāpanno jāto. Sotāpanno ca hutvā bhagavato puratoyeva cavitvā taruṇasakko hutvā nibbatti, devatānañhi cavamānānaṃ attabhāvassa gatāgataṭṭhānaṃ nāma na paññāyati, dīpasikhāgamanaṃ viya hoti. Tasmā sesadevatā na jāniṃsu. Sakko pana sayaṃ cutattā bhagavā ca appaṭihatañāṇattā dveva janā jāniṃsu. Atha sakko cintesi ‘‘mayhañhi bhagavatā tīsu ṭhānesu nibbattitaphalameva kathitaṃ, ayañca pana maggo vā phalaṃ vā sakuṇikāya viya uppatitvā gahetuṃ na sakkā, āgamanīyapubbabhāgapaṭipadāya assa bhavitabbaṃ. Handāhaṃ upari khīṇāsavassa pubbabhāgapaṭipadaṃ pucchāmī’’ti.

    ಪಾತಿಮೋಕ್ಖಸಂವರವಣ್ಣನಾ

    Pātimokkhasaṃvaravaṇṇanā

    ೩೬೪. ತತೋ ತಂ ಪುಚ್ಛನ್ತೋ ಕಥಂ ಪಟಿಪನ್ನೋ ಪನ, ಮಾರಿಸಾತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಪಾತಿಮೋಕ್ಖಸಂವರಾಯಾತಿ ಉತ್ತಮಜೇಟ್ಠಕಸೀಲಸಂವರಾಯ। ಕಾಯಸಮಾಚಾರಮ್ಪೀತಿಆದಿ ಸೇವಿತಬ್ಬಕಾಯಸಮಾಚಾರಾದಿವಸೇನ ಪಾತಿಮೋಕ್ಖಸಂವರದಸ್ಸನತ್ಥಂ ವುತ್ತಂ। ಸೀಲಕಥಾ ಚ ನಾಮೇಸಾ ಕಮ್ಮಪಥವಸೇನ ವಾ ಪಣ್ಣತ್ತಿವಸೇನ ವಾ ಕಥೇತಬ್ಬಾ ಹೋತಿ।

    364. Tato taṃ pucchanto kathaṃ paṭipanno pana, mārisātiādimāha. Tattha pātimokkhasaṃvarāyāti uttamajeṭṭhakasīlasaṃvarāya. Kāyasamācārampītiādi sevitabbakāyasamācārādivasena pātimokkhasaṃvaradassanatthaṃ vuttaṃ. Sīlakathā ca nāmesā kammapathavasena vā paṇṇattivasena vā kathetabbā hoti.

    ತತ್ಥ ಕಮ್ಮಪಥವಸೇನ ಕಥೇನ್ತೇನ ಅಸೇವಿತಬ್ಬಕಾಯಸಮಾಚಾರೋ ತಾವ ಪಾಣಾತಿಪಾತಅದಿನ್ನಾದಾನಮಿಚ್ಛಾಚಾರೇಹಿ ಕಥೇತಬ್ಬೋ। ಪಣ್ಣತ್ತಿವಸೇನ ಕಥೇನ್ತೇನ ಕಾಯದ್ವಾರೇ ಪಞ್ಞತ್ತಸಿಕ್ಖಾಪದವೀತಿಕ್ಕಮವಸೇನ ಕಥೇತಬ್ಬೋ। ಸೇವಿತಬ್ಬಕಾಯಸಮಾಚಾರೋ ಪಾಣಾತಿಪಾತಾದಿವೇರಮಣೀಹಿ ಚೇವ ಕಾಯದ್ವಾರೇ ಪಞ್ಞತ್ತಸಿಕ್ಖಾಪದಅವೀತಿಕ್ಕಮೇನ ಚ ಕಥೇತಬ್ಬೋ। ಅಸೇವಿತಬ್ಬವಚೀಸಮಾಚಾರೋ ಮುಸಾವಾದಾದಿವಚೀದುಚ್ಚರಿತೇನ ಚೇವ ವಚೀದ್ವಾರೇ ಪಞ್ಞತ್ತಸಿಕ್ಖಾಪದವೀತಿಕ್ಕಮೇನ ಚ ಕಥೇತಬ್ಬೋ। ಸೇವಿತಬ್ಬವಚೀಸಮಾಚಾರೋ ಮುಸಾವಾದಾದಿವೇರಮಣೀಹಿ ಚೇವ ವಚೀದ್ವಾರೇ ಪಞ್ಞತ್ತಸಿಕ್ಖಾಪದಅವೀತಿಕ್ಕಮೇನ ಚ ಕಥೇತಬ್ಬೋ।

    Tattha kammapathavasena kathentena asevitabbakāyasamācāro tāva pāṇātipātaadinnādānamicchācārehi kathetabbo. Paṇṇattivasena kathentena kāyadvāre paññattasikkhāpadavītikkamavasena kathetabbo. Sevitabbakāyasamācāro pāṇātipātādiveramaṇīhi ceva kāyadvāre paññattasikkhāpadaavītikkamena ca kathetabbo. Asevitabbavacīsamācāro musāvādādivacīduccaritena ceva vacīdvāre paññattasikkhāpadavītikkamena ca kathetabbo. Sevitabbavacīsamācāro musāvādādiveramaṇīhi ceva vacīdvāre paññattasikkhāpadaavītikkamena ca kathetabbo.

    ಪರಿಯೇಸನಾ ಪನ ಕಾಯವಾಚಾಹಿ ಪರಿಯೇಸನಾಯೇವ। ಸಾ ಕಾಯವಚೀಸಮಾಚಾರಗಹಣೇನ ಗಹಿತಾಪಿ ಸಮಾನಾ ಯಸ್ಮಾ ಆಜೀವಟ್ಠಮಕಸೀಲಂ ನಾಮ ಏತಸ್ಮಿಞ್ಞೇವ ದ್ವಾರದ್ವಯೇ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ನ ಆಕಾಸೇ, ತಸ್ಮಾ ಆಜೀವಟ್ಠಮಕಸೀಲದಸ್ಸನತ್ಥಂ ವಿಸುಂ ವುತ್ತಾ। ತತ್ಥ ನಸೇವಿತಬ್ಬಪರಿಯೇಸನಾ ಅನರಿಯಪರಿಯೇಸನಾಯ ಕಥೇತಬ್ಬಾ। ಸೇವಿತಬ್ಬಪರಿಯೇಸನಾ ಅರಿಯಪರಿಯೇಸನಾಯ। ವುತ್ತಞ್ಹೇತಂ –

    Pariyesanā pana kāyavācāhi pariyesanāyeva. Sā kāyavacīsamācāragahaṇena gahitāpi samānā yasmā ājīvaṭṭhamakasīlaṃ nāma etasmiññeva dvāradvaye uppajjati, na ākāse, tasmā ājīvaṭṭhamakasīladassanatthaṃ visuṃ vuttā. Tattha nasevitabbapariyesanā anariyapariyesanāya kathetabbā. Sevitabbapariyesanā ariyapariyesanāya. Vuttañhetaṃ –

    ‘‘ದ್ವೇಮಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪರಿಯೇಸನಾ ಅನರಿಯಾ ಚ ಪರಿಯೇಸನಾ, ಅರಿಯಾ ಚ ಪರಿಯೇಸನಾ। ಕತಮಾ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅನರಿಯಾ ಪರಿಯೇಸನಾ? ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏಕಚ್ಚೋ ಅತ್ತನಾ ಜಾತಿಧಮ್ಮೋ ಸಮಾನೋ ಜಾತಿಧಮ್ಮಂಯೇವ ಪರಿಯೇಸತಿ, ಅತ್ತನಾ ಜರಾಧಮ್ಮೋ, ಬ್ಯಾಧಿಧಮ್ಮೋ, ಮರಣಧಮ್ಮೋ, ಸೋಕಧಮ್ಮೋ, ಸಂಕಿಲೇಸಧಮ್ಮೋ ಸಮಾನೋ ಸಂಕಿಲೇಸಧಮ್ಮಂಯೇವ ಪರಿಯೇಸತಿ।

    ‘‘Dvemā, bhikkhave, pariyesanā anariyā ca pariyesanā, ariyā ca pariyesanā. Katamā ca, bhikkhave, anariyā pariyesanā? Idha, bhikkhave, ekacco attanā jātidhammo samāno jātidhammaṃyeva pariyesati, attanā jarādhammo, byādhidhammo, maraṇadhammo, sokadhammo, saṃkilesadhammo samāno saṃkilesadhammaṃyeva pariyesati.

    ಕಿಞ್ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಜಾತಿಧಮ್ಮಂ ವದೇಥ? ಪುತ್ತಭರಿಯಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ , ಜಾತಿಧಮ್ಮಂ, ದಾಸಿದಾಸಂ ಜಾತಿಧಮ್ಮಂ ಅಜೇಳಕಂ ಜಾತಿಧಮ್ಮಂ, ಕುಕ್ಕುಟಸೂಕರಂ ಜಾತಿಧಮ್ಮಂ, ಹತ್ಥಿಗವಾಸ್ಸವಳವಂ ಜಾತಿಧಮ್ಮಂ, ಜಾತರೂಪರಜತಂ ಜಾತಿಧಮ್ಮಂ। ಜಾತಿಧಮ್ಮಾ ಹೇತೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಉಪಧಯೋ, ಏತ್ಥಾಯಂ ಗಥಿತೋ ಮುಚ್ಛಿತೋ ಅಜ್ಝಾಪನ್ನೋ ಅತ್ತನಾ ಜಾತಿಧಮ್ಮೋ ಸಮಾನೋ ಜಾತಿಧಮ್ಮಂಯೇವ ಪರಿಯೇಸತಿ।

    Kiñca, bhikkhave, jātidhammaṃ vadetha? Puttabhariyaṃ, bhikkhave , jātidhammaṃ, dāsidāsaṃ jātidhammaṃ ajeḷakaṃ jātidhammaṃ, kukkuṭasūkaraṃ jātidhammaṃ, hatthigavāssavaḷavaṃ jātidhammaṃ, jātarūparajataṃ jātidhammaṃ. Jātidhammā hete, bhikkhave, upadhayo, etthāyaṃ gathito mucchito ajjhāpanno attanā jātidhammo samāno jātidhammaṃyeva pariyesati.

    ಕಿಞ್ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಜರಾಧಮ್ಮಂ ವದೇಥ? ಪುತ್ತಭರಿಯಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಜರಾಧಮ್ಮಂ…ಪೇ॰… ಜರಾಧಮ್ಮಂಯೇವ ಪರಿಯೇಸತಿ।

    Kiñca, bhikkhave, jarādhammaṃ vadetha? Puttabhariyaṃ, bhikkhave, jarādhammaṃ…pe… jarādhammaṃyeva pariyesati.

    ಕಿಞ್ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಬ್ಯಾಧಿಧಮ್ಮಂ ವದೇಥ? ಪುತ್ತಭರಿಯಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಬ್ಯಾಧಿಧಮ್ಮಂ, ದಾಸಿದಾಸಂ ಬ್ಯಾಧಿಧಮ್ಮಂ, ಅಜೇಳಕಂ, ಕುಕ್ಕುಟಸೂಕರಂ, ಹತ್ಥಿಗವಾಸ್ಸವಳವಂ ಬ್ಯಾಧಿಧಮ್ಮಂ। ಬ್ಯಾಧಿಧಮ್ಮಾ ಹೇತೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಉಪಧಯೋ, ಏತ್ಥಾಯಂ ಗಥಿತೋ ಮುಚ್ಛಿತೋ ಅಜ್ಝಾಪನ್ನೋ ಅತ್ತನಾ ಬ್ಯಾಧಿಧಮ್ಮೋ ಸಮಾನೋ ಬ್ಯಾಧಿಧಮ್ಮಂಯೇವ ಪರಿಯೇಸತಿ।

    Kiñca, bhikkhave, byādhidhammaṃ vadetha? Puttabhariyaṃ, bhikkhave, byādhidhammaṃ, dāsidāsaṃ byādhidhammaṃ, ajeḷakaṃ, kukkuṭasūkaraṃ, hatthigavāssavaḷavaṃ byādhidhammaṃ. Byādhidhammā hete, bhikkhave, upadhayo, etthāyaṃ gathito mucchito ajjhāpanno attanā byādhidhammo samāno byādhidhammaṃyeva pariyesati.

    ಕಿಞ್ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಮರಣಧಮ್ಮಂ ವದೇಥ? ಪುತ್ತಭರಿಯಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಮರಣಧಮ್ಮಂ…ಪೇ॰… ಮರಣಧಮ್ಮಂಯೇವ ಪರಿಯೇಸತಿ।

    Kiñca, bhikkhave, maraṇadhammaṃ vadetha? Puttabhariyaṃ, bhikkhave, maraṇadhammaṃ…pe… maraṇadhammaṃyeva pariyesati.

    ಕಿಞ್ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸೋಕಧಮ್ಮಂ ವದೇಥ? ಪುತ್ತಭರಿಯಂ…ಪೇ॰… ಸೋಕಧಮ್ಮಂಯೇವ ಪರಿಯೇಸತಿ।

    Kiñca, bhikkhave, sokadhammaṃ vadetha? Puttabhariyaṃ…pe… sokadhammaṃyeva pariyesati.

    ಕಿಞ್ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಂಕಿಲೇಸಧಮ್ಮಂ ವದೇಥ…ಪೇ॰… ಜಾತರೂಪರಜತಂ ಸಂಕಿಲೇಸಧಮ್ಮಂ। ಸಂಕಿಲೇಸಧಮ್ಮಾ , ಹೇತೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಉಪಧಯೋ, ಏತ್ಥಾಯಂ ಗಥಿತೋ ಮುಚ್ಛಿತೋ ಅಜ್ಝಾಪನ್ನೋ ಅತ್ತನಾ ಸಂಕಿಲೇಸಧಮ್ಮೋ ಸಮಾನೋ ಸಂಕಿಲೇಸಧಮ್ಮಂಯೇವ ಪರಿಯೇಸತಿ। ಅಯಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅನರಿಯಾ ಪರಿಯೇಸನಾತಿ (ಮ॰ ನಿ॰ ೧.೨೭೪)।

    Kiñca, bhikkhave, saṃkilesadhammaṃ vadetha…pe… jātarūparajataṃ saṃkilesadhammaṃ. Saṃkilesadhammā , hete, bhikkhave, upadhayo, etthāyaṃ gathito mucchito ajjhāpanno attanā saṃkilesadhammo samāno saṃkilesadhammaṃyeva pariyesati. Ayaṃ, bhikkhave, anariyā pariyesanāti (ma. ni. 1.274).

    ಅಪಿಚ ಕುಹನಾದಿವಸೇನ ಪಞ್ಚವಿಧಾ, ಅಗೋಚರವಸೇನ ಛಬ್ಬಿಧಾ ವೇಜ್ಜಕಮ್ಮಾದಿವಸೇನ ಏಕವೀಸತಿವಿಧಾ, ಏವಂ ಪವತ್ತಾ ಸಬ್ಬಾಪಿ ಅನೇಸನಾ ಅನರಿಯಪರಿಯೇಸನಾಯೇವಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ।

    Apica kuhanādivasena pañcavidhā, agocaravasena chabbidhā vejjakammādivasena ekavīsatividhā, evaṃ pavattā sabbāpi anesanā anariyapariyesanāyevāti veditabbā.

    ‘‘ಕತಮಾ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅರಿಯಾ ಪರಿಯೇಸನಾ? ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏಕಚ್ಚೋ ಅತ್ತನಾ ಜಾತಿಧಮ್ಮೋ ಸಮಾನೋ ಜಾತಿಧಮ್ಮೇ ಆದೀನವಂ ವಿದಿತ್ವಾ ಅಜಾತಂ ಅನುತ್ತರಂ ಯೋಗಕ್ಖೇಮಂ ನಿಬ್ಬಾನಂ ಪರಿಯೇಸತಿ, ಅತ್ತನಾ ಜರಾಧಮ್ಮೋ, ಬ್ಯಾಧಿ, ಮರಣ, ಸೋಕ, ಸಂಕಿಲೇಸಧಮ್ಮೋ ಸಮಾನೋ ಸಂಕಿಲೇಸಧಮ್ಮೇ ಆದೀನವಂ ವಿದಿತ್ವಾ ಅಸಂಕಿಲಿಟ್ಠಂ ಅನುತ್ತರಂ ಯೋಗಕ್ಖೇಮಂ ನಿಬ್ಬಾನಂ ಪರಿಯೇಸತಿ। ಅಯಂ ಅರಿಯಾ ಪರಿಯೇಸನಾತಿ (ಮ॰ ನಿ॰ ೧.೨೭೫)।

    ‘‘Katamā ca, bhikkhave, ariyā pariyesanā? Idha, bhikkhave, ekacco attanā jātidhammo samāno jātidhamme ādīnavaṃ viditvā ajātaṃ anuttaraṃ yogakkhemaṃ nibbānaṃ pariyesati, attanā jarādhammo, byādhi, maraṇa, soka, saṃkilesadhammo samāno saṃkilesadhamme ādīnavaṃ viditvā asaṃkiliṭṭhaṃ anuttaraṃ yogakkhemaṃ nibbānaṃ pariyesati. Ayaṃ ariyā pariyesanāti (ma. ni. 1.275).

    ಅಪಿಚ ಪಞ್ಚ ಕುಹನಾದೀನಿ ಛ ಅಗೋಚರೇ ಏಕವೀಸತಿವಿಧಞ್ಚ ಅನೇಸನಂ ವಜ್ಜೇತ್ವಾ ಭಿಕ್ಖಾಚರಿಯಾಯ ಧಮ್ಮೇನ ಸಮೇನ ಪರಿಯೇಸನಾಪಿ ಅರಿಯಪರಿಯೇಸನಾಯೇವಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ।

    Apica pañca kuhanādīni cha agocare ekavīsatividhañca anesanaṃ vajjetvā bhikkhācariyāya dhammena samena pariyesanāpi ariyapariyesanāyevāti veditabbā.

    ಏತ್ಥ ಚ ಯೋ ಯೋ ‘‘ನ ಸೇವಿತಬ್ಬೋ’’ತಿ ವುತ್ತೋ, ಸೋ ಸೋ ಪುಬ್ಬಭಾಗೇ ಪಾಣಾತಿಪಾತಾದೀನಂ ಸಮ್ಭಾರಪರಿಯೇಸನಾಪಯೋಗಕರಣಗಮನಕಾಲತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ನ ಸೇವಿತಬ್ಬೋವ। ಇತರೋ ಆದಿತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಸೇವಿತಬ್ಬೋ, ಅಸಕ್ಕೋನ್ತೇನ ಚಿತ್ತಮ್ಪಿ ಉಪ್ಪಾದೇತಬ್ಬಂ। ಅಪಿಚ ಸಙ್ಘಭೇದಾದೀನಂ ಅತ್ಥಾಯ ಪರಕ್ಕಮನ್ತಾನಂ ದೇವದತ್ತಾದೀನಂ ವಿಯ ಕಾಯಸಮಾಚಾರೋ ನ ಸೇವಿತಬ್ಬೋ, ದಿವಸಸ್ಸ ದ್ವತ್ತಿಕ್ಖತ್ತುಂ ತಿಣ್ಣಂ ರತನಾನಂ ಉಪಟ್ಠಾನಗಮನಾದಿವಸೇನ ಪವತ್ತೋ ಧಮ್ಮಸೇನಾಪತಿಮಹಾಮೋಗ್ಗಲ್ಲಾನತ್ಥೇರಾದೀನಂ ವಿಯ ಕಾಯಸಮಾಚಾರೋ ಸೇವಿತಬ್ಬೋ। ಧನುಗ್ಗಹಪೇಸನಾದಿವಸೇನ ವಾಚಂ ಭಿನ್ದನ್ತಾನಂ ದೇವದತ್ತಾದೀನಂ ವಿಯ ವಚೀಸಮಾಚಾರೋ ನ ಸೇವಿತಬ್ಬೋ, ತಿಣ್ಣಂ ರತನಾನಂ ಗುಣಕಿತ್ತನಾದಿವಸೇನ ಪವತ್ತೋ ಧಮ್ಮಸೇನಾಪತಿಮಹಾಮೋಗ್ಗಲ್ಲಾನತ್ಥೇರಾದೀನಂ ವಿಯ ವಚೀಸಮಾಚಾರೋ ಸೇವಿತಬ್ಬೋ। ಅನರಿಯಪರಿಯೇಸನಂ ಪರಿಯೇಸನ್ತಾನಂ ದೇವದತ್ತಾದೀನಂ ವಿಯ ಪರಿಯೇಸನಾ ನ ಸೇವಿತಬ್ಬಾ, ಅರಿಯಪರಿಯೇಸನಮೇವ ಪರಿಯೇಸನ್ತಾನಂ ಧಮ್ಮಸೇನಾಪತಿಮಹಾಮೋಗ್ಗಲ್ಲಾನತ್ಥೇರಾದೀನಂ ವಿಯ ಪರಿಯೇಸನಾ ಸೇವಿತಬ್ಬಾ।

    Ettha ca yo yo ‘‘na sevitabbo’’ti vutto, so so pubbabhāge pāṇātipātādīnaṃ sambhārapariyesanāpayogakaraṇagamanakālato paṭṭhāya na sevitabbova. Itaro ādito paṭṭhāya sevitabbo, asakkontena cittampi uppādetabbaṃ. Apica saṅghabhedādīnaṃ atthāya parakkamantānaṃ devadattādīnaṃ viya kāyasamācāro na sevitabbo, divasassa dvattikkhattuṃ tiṇṇaṃ ratanānaṃ upaṭṭhānagamanādivasena pavatto dhammasenāpatimahāmoggallānattherādīnaṃ viya kāyasamācāro sevitabbo. Dhanuggahapesanādivasena vācaṃ bhindantānaṃ devadattādīnaṃ viya vacīsamācāro na sevitabbo, tiṇṇaṃ ratanānaṃ guṇakittanādivasena pavatto dhammasenāpatimahāmoggallānattherādīnaṃ viya vacīsamācāro sevitabbo. Anariyapariyesanaṃ pariyesantānaṃ devadattādīnaṃ viya pariyesanā na sevitabbā, ariyapariyesanameva pariyesantānaṃ dhammasenāpatimahāmoggallānattherādīnaṃ viya pariyesanā sevitabbā.

    ಏವಂ ಪಟಿಪನ್ನೋ ಖೋತಿ ಏವಂ ಅಸೇವಿತಬ್ಬಂ ಕಾಯವಚೀಸಮಾಚಾರಂ ಪರಿಯೇಸನಞ್ಚ ಪಹಾಯ ಸೇವಿತಬ್ಬಾನಂ ಪಾರಿಪೂರಿಯಾ ಪಟಿಪನ್ನೋ, ದೇವಾನಮಿನ್ದ, ಭಿಕ್ಖು ಪಾತಿಮೋಕ್ಖಸಂವರಾಯ ಉತ್ತಮಜೇಟ್ಠಕಸೀಲಸಂವರತ್ಥಾಯ ಪಟಿಪನ್ನೋ ನಾಮ ಹೋತೀತಿ ಭಗವಾ ಖೀಣಾಸವಸ್ಸ ಆಗಮನೀಯಪುಬ್ಬಭಾಗಪಟಿಪದಂ ಕಥೇಸಿ।

    Evaṃ paṭipanno khoti evaṃ asevitabbaṃ kāyavacīsamācāraṃ pariyesanañca pahāya sevitabbānaṃ pāripūriyā paṭipanno, devānaminda, bhikkhu pātimokkhasaṃvarāya uttamajeṭṭhakasīlasaṃvaratthāya paṭipanno nāma hotīti bhagavā khīṇāsavassa āgamanīyapubbabhāgapaṭipadaṃ kathesi.

    ಇನ್ದ್ರಿಯಸಂವರವಣ್ಣನಾ

    Indriyasaṃvaravaṇṇanā

    ೩೬೫. ದುತಿಯಪುಚ್ಛಾಯಂ ಇನ್ದ್ರಿಯಸಂವರಾಯಾತಿ ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಂ ಪಿಧಾನಾಯ, ಗುತ್ತದ್ವಾರತಾಯ ಸಂವುತದ್ವಾರತಾಯಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ವಿಸ್ಸಜ್ಜನೇ ಪನಸ್ಸ ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಂ ರೂಪಮ್ಪೀತಿಆದಿ ಸೇವಿತಬ್ಬರೂಪಾದಿವಸೇನ ಇನ್ದ್ರಿಯಸಂವರದಸ್ಸನತ್ಥಂ ವುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ಏವಂ ವುತ್ತೇತಿ ಹೇಟ್ಠಾ ಸೋಮನಸ್ಸಾದಿಪಞ್ಹಾವಿಸ್ಸಜ್ಜನಾನಂ ಸುತತ್ತಾ ಇಮಿನಾಪಿ ಏವರೂಪೇನ ಭವಿತಬ್ಬನ್ತಿ ಸಞ್ಜಾತಪಟಿಭಾನೋ ಭಗವತಾ ಏವಂ ವುತ್ತೇ ಸಕ್ಕೋ ದೇವಾನಮಿನ್ದೋ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ, ಏತಂ ಇಮಸ್ಸ ಖೋ ಅಹಂ, ಭನ್ತೇತಿ ಆದಿಕಂ ವಚನಂ ಅವೋಚ। ಭಗವಾಪಿಸ್ಸ ಓಕಾಸಂ ದತ್ವಾ ತುಣ್ಹೀ ಅಹೋಸಿ। ಕಥೇತುಕಾಮೋಪಿ ಹಿ ಯೋ ಅತ್ಥಂ ಸಮ್ಪಾದೇತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋತಿ, ಅತ್ಥಂ ಸಮ್ಪಾದೇತುಂ ಸಕ್ಕೋನ್ತೋ ವಾ ನ ಕಥೇತುಕಾಮೋ ಹೋತಿ, ನ ತಸ್ಸ ಭಗವಾ ಓಕಾಸಂ ಕರೋತಿ। ಅಯಂ ಪನ ಯಸ್ಮಾ ಕಥೇತುಕಾಮೋ ಚೇವ, ಸಕ್ಕೋತಿ ಚ ಅತ್ಥಂ ಸಮ್ಪಾದೇತುಂ ತೇನಸ್ಸ ಭಗವಾ ಓಕಾಸಮಕಾಸಿ।

    365. Dutiyapucchāyaṃ indriyasaṃvarāyāti indriyānaṃ pidhānāya, guttadvāratāya saṃvutadvāratāyāti attho. Vissajjane panassa cakkhuviññeyyaṃ rūpampītiādi sevitabbarūpādivasena indriyasaṃvaradassanatthaṃ vuttaṃ. Tattha evaṃ vutteti heṭṭhā somanassādipañhāvissajjanānaṃ sutattā imināpi evarūpena bhavitabbanti sañjātapaṭibhāno bhagavatā evaṃ vutte sakko devānamindo bhagavantaṃ etadavoca, etaṃ imassa kho ahaṃ, bhanteti ādikaṃ vacanaṃ avoca. Bhagavāpissa okāsaṃ datvā tuṇhī ahosi. Kathetukāmopi hi yo atthaṃ sampādetuṃ na sakkoti, atthaṃ sampādetuṃ sakkonto vā na kathetukāmo hoti, na tassa bhagavā okāsaṃ karoti. Ayaṃ pana yasmā kathetukāmo ceva, sakkoti ca atthaṃ sampādetuṃ tenassa bhagavā okāsamakāsi.

    ತತ್ಥ ಏವರೂಪಂ ನ ಸೇವಿತಬ್ಬನ್ತಿ ಆದೀಸು ಅಯಂ ಸಙ್ಖೇಪೋ – ಯಂ ರೂಪಂ ಪಸ್ಸತೋ ರಾಗಾದಯೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ, ತಂ ನ ಸೇವಿತಬ್ಬಂ ನ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ ನ ಓಲೋಕೇತಬ್ಬನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಯಂ ಪನ ಪಸ್ಸತೋ ಅಸುಭಸಞ್ಞಾ ವಾ ಸಣ್ಠಾತಿ, ಪಸಾದೋ ವಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ಅನಿಚ್ಚಸಞ್ಞಾಪಟಿಲಾಭೋ ವಾ ಹೋತಿ, ತಂ ಸೇವಿತಬ್ಬಂ।

    Tattha evarūpaṃ na sevitabbanti ādīsu ayaṃ saṅkhepo – yaṃ rūpaṃ passato rāgādayo uppajjanti, taṃ na sevitabbaṃ na daṭṭhabbaṃ na oloketabbanti attho. Yaṃ pana passato asubhasaññā vā saṇṭhāti, pasādo vā uppajjati, aniccasaññāpaṭilābho vā hoti, taṃ sevitabbaṃ.

    ಯಂ ಚಿತ್ತಕ್ಖರಂ ಚಿತ್ತಬ್ಯಞ್ಜನಮ್ಪಿ ಸದ್ದಂ ಸುಣತೋ ರಾಗಾದಯೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ, ಏವರೂಪೋ ಸದ್ದೋ ನ ಸೇವಿತಬ್ಬೋ। ಯಂ ಪನ ಅತ್ಥನಿಸ್ಸಿತಂ ಧಮ್ಮನಿಸ್ಸಿತಂ ಕುಮ್ಭದಾಸಿಗೀತಮ್ಪಿ ಸುಣನ್ತಸ್ಸ ಪಸಾದೋ ವಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ನಿಬ್ಬಿದಾ ವಾ ಸಣ್ಠಾತಿ, ಏವರೂಪೋ ಸದ್ದೋ ಸೇವಿತಬ್ಬೋ।

    Yaṃ cittakkharaṃ cittabyañjanampi saddaṃ suṇato rāgādayo uppajjanti, evarūpo saddo na sevitabbo. Yaṃ pana atthanissitaṃ dhammanissitaṃ kumbhadāsigītampi suṇantassa pasādo vā uppajjati, nibbidā vā saṇṭhāti, evarūpo saddo sevitabbo.

    ಯಂ ಗನ್ಧಂ ಘಾಯತೋ ರಾಗಾದಯೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ, ಏವರೂಪೋ ಗನ್ಧೋ ನ ಸೇವಿತಬ್ಬೋ। ಯಂ ಪನ ಗನ್ಧಂ ಘಾಯತೋ ಅಸುಭಸಞ್ಞಾದಿಪಟಿಲಾಭೋ ಹೋತಿ, ಏವರೂಪೋ ಗನ್ಧೋ ಸೇವಿತಬ್ಬೋ।

    Yaṃ gandhaṃ ghāyato rāgādayo uppajjanti, evarūpo gandho na sevitabbo. Yaṃ pana gandhaṃ ghāyato asubhasaññādipaṭilābho hoti, evarūpo gandho sevitabbo.

    ಯಂ ರಸಂ ಸಾಯತೋ ರಾಗಾದಯೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ, ಏವರೂಪೋ ರಸೋ ನ ಸೇವಿತಬ್ಬೋ। ಯಂ ಪನ ರಸಂ ಸಾಯತೋ ಆಹಾರೇ ಪಟಿಕೂಲಸಞ್ಞಾ ಚೇವ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ಸಾಯಿತಪಚ್ಚಯಾ ಚ ಕಾಯಬಲಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಅರಿಯಭೂಮಿಂ ಓಕ್ಕಮಿತುಂ ಸಕ್ಕೋತಿ, ಮಹಾಸೀವತ್ಥೇರಭಾಗಿನೇಯ್ಯಸೀವಸಾಮಣೇರಸ್ಸ ವಿಯ ಪರಿಭುಞ್ಜನ್ತಸ್ಸೇವ ಕಿಲೇಸಕ್ಖಯೋ ವಾ ಹೋತಿ, ಏವರೂಪೋ ರಸೋ ಸೇವಿತಬ್ಬೋ।

    Yaṃ rasaṃ sāyato rāgādayo uppajjanti, evarūpo raso na sevitabbo. Yaṃ pana rasaṃ sāyato āhāre paṭikūlasaññā ceva uppajjati, sāyitapaccayā ca kāyabalaṃ nissāya ariyabhūmiṃ okkamituṃ sakkoti, mahāsīvattherabhāgineyyasīvasāmaṇerassa viya paribhuñjantasseva kilesakkhayo vā hoti, evarūpo raso sevitabbo.

    ಯಂ ಫೋಟ್ಠಬ್ಬಂ ಫುಸತೋ ರಾಗಾದಯೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ, ಏವರೂಪಂ ಫೋಟ್ಠಬ್ಬಂ ನ ಸೇವಿತಬ್ಬಂ। ಯಂ ಪನ ಫುಸತೋ ಸಾರಿಪುತ್ತತ್ಥೇರಾದೀನಂ ವಿಯ ಆಸವಕ್ಖಯೋ ಚೇವ, ವೀರಿಯಞ್ಚ ಸುಪಗ್ಗಹಿತಂ, ಪಚ್ಛಿಮಾ ಚ ಜನತಾ ದಿಟ್ಠಾನುಗತಿಂ ಆಪಾದನೇನ ಅನುಗ್ಗಹಿತಾ ಹೋತಿ, ಏವರೂಪಂ ಫೋಟ್ಠಬ್ಬಂ ಸೇವಿತಬ್ಬಂ। ಸಾರಿಪುತ್ತತ್ಥೇರೋ ಕಿರ ತಿಂಸ ವಸ್ಸಾನಿ ಮಞ್ಚೇ ಪಿಟ್ಠಿಂ ನ ಪಸಾರೇಸಿ। ತಥಾ ಮಹಾಮೋಗ್ಗಲ್ಲಾನತ್ಥೇರೋ। ಮಹಾಕಸ್ಸಪತ್ಥೇರೋ ವೀಸವಸ್ಸಸತಂ ಮಞ್ಚೇ ಪಿಟ್ಠಿಂ ನ ಪಸಾರೇಸಿ। ಅನುರುದ್ಧತ್ಥೇರೋ ಪಞ್ಞಾಸ ವಸ್ಸಾನಿ। ಭದ್ದಿಯತ್ಥೇರೋ ತಿಂಸ ವಸ್ಸಾನಿ। ಸೋಣತ್ಥೇರೋ ಅಟ್ಠಾರಸ ವಸ್ಸಾನಿ। ರಟ್ಠಪಾಲತ್ಥೇರೋ ದ್ವಾದಸ। ಆನನ್ದತ್ಥೇರೋ ಪನ್ನರಸ। ರಾಹುಲತ್ಥೇರೋ ದ್ವಾದಸ। ಬಾಕುಲತ್ಥೇರೋ ಅಸೀತಿ ವಸ್ಸಾನಿ। ನಾಳಕತ್ಥೇರೋ ಯಾವಪರಿನಿಬ್ಬಾನಾ ಮಞ್ಚೇ ಪಿಟ್ಠಿಂ ನ ಪಸಾರೇಸೀತಿ।

    Yaṃ phoṭṭhabbaṃ phusato rāgādayo uppajjanti, evarūpaṃ phoṭṭhabbaṃ na sevitabbaṃ. Yaṃ pana phusato sāriputtattherādīnaṃ viya āsavakkhayo ceva, vīriyañca supaggahitaṃ, pacchimā ca janatā diṭṭhānugatiṃ āpādanena anuggahitā hoti, evarūpaṃ phoṭṭhabbaṃ sevitabbaṃ. Sāriputtatthero kira tiṃsa vassāni mañce piṭṭhiṃ na pasāresi. Tathā mahāmoggallānatthero. Mahākassapatthero vīsavassasataṃ mañce piṭṭhiṃ na pasāresi. Anuruddhatthero paññāsa vassāni. Bhaddiyatthero tiṃsa vassāni. Soṇatthero aṭṭhārasa vassāni. Raṭṭhapālatthero dvādasa. Ānandatthero pannarasa. Rāhulatthero dvādasa. Bākulatthero asīti vassāni. Nāḷakatthero yāvaparinibbānā mañce piṭṭhiṃ na pasāresīti.

    ಯೇ ಮನೋವಿಞ್ಞೇಯ್ಯೇ ಧಮ್ಮೇ ಸಮನ್ನಾಹರನ್ತಸ್ಸ ರಾಗಾದಯೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ, ‘‘ಅಹೋ, ವತ ಯಂ ಪರೇಸಂ ಪರವಿತ್ತೂಪಕರಣಂ ತಂ ಮಮಸ್ಸಾ’’ತಿಆದಿನಾ ನಯೇನ ವಾ ಅಭಿಜ್ಝಾದೀನಿ ಆಪಾಥಮಾಗಚ್ಛನ್ತಿ ಏವರೂಪಾ ಧಮ್ಮಾ ನ ಸೇವಿತಬ್ಬಾ। ‘‘ಸಬ್ಬೇ ಸತ್ತಾ ಅವೇರಾ ಹೋನ್ತೂ’’ತಿ ಏವಂ ಮೇತ್ತಾದಿವಸೇನ, ಯೇ ವಾ ಪನ ತಿಣ್ಣಂ ಥೇರಾನಂ ಧಮ್ಮಾ, ಏವರೂಪಾ ಸೇವಿತಬ್ಬಾ। ತಯೋ ಕಿರ ಥೇರಾ ವಸ್ಸೂಪನಾಯಿಕದಿವಸೇ ಕಾಮವಿತಕ್ಕಾದಯೋ ಅಕುಸಲವಿತಕ್ಕಾ ನ ವಿತಕ್ಕೇತಬ್ಬಾತಿ ಕತಿಕಂ ಅಕಂಸು। ಅಥ ಪವಾರಣದಿವಸೇ ಸಙ್ಘತ್ಥೇರೋ ಸಙ್ಘನವಕಂ ಪುಚ್ಛಿ – ‘‘ಆವುಸೋ, ಇಮಸ್ಮಿಂ ತೇಮಾಸೇ ಕಿತ್ತಕೇ ಠಾನೇ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಧಾವಿತುಂ ದಿನ್ನ’’ನ್ತಿ? ನ, ಭನ್ತೇ, ಪರಿವೇಣಪರಿಚ್ಛೇದತೋ ಬಹಿ ಧಾವಿತುಂ ಅದಾಸಿನ್ತಿ। ದುತಿಯಂ ಪುಚ್ಛಿ – ‘‘ತವ ಆವುಸೋ’’ತಿ? ನಿವಾಸಗೇಹತೋ, ಭನ್ತೇ, ಬಹಿ ಧಾವಿತುಂ ನ ಅದಾಸಿನ್ತಿ। ಅಥ ದ್ವೇಪಿ ಥೇರಂ ಪುಚ್ಛಿಂಸು ‘‘ತುಮ್ಹಾಕಂ ಪನ, ಭನ್ತೇ’’ತಿ? ನಿಯಕಜ್ಝತ್ತಖನ್ಧಪಞ್ಚಕತೋ, ಆವುಸೋ, ಬಹಿ ಧಾವಿತುಂ ನ ಅದಾಸಿನ್ತಿ। ತುಮ್ಹೇಹಿ, ಭನ್ತೇ, ದುಕ್ಕರಂ ಕತನ್ತಿ। ಏವರೂಪೋ ಮನೋವಿಞ್ಞೇಯ್ಯೋ ಧಮ್ಮೋ ಸೇವಿತಬ್ಬೋ।

    Ye manoviññeyye dhamme samannāharantassa rāgādayo uppajjanti, ‘‘aho, vata yaṃ paresaṃ paravittūpakaraṇaṃ taṃ mamassā’’tiādinā nayena vā abhijjhādīni āpāthamāgacchanti evarūpā dhammā na sevitabbā. ‘‘Sabbe sattā averā hontū’’ti evaṃ mettādivasena, ye vā pana tiṇṇaṃ therānaṃ dhammā, evarūpā sevitabbā. Tayo kira therā vassūpanāyikadivase kāmavitakkādayo akusalavitakkā na vitakketabbāti katikaṃ akaṃsu. Atha pavāraṇadivase saṅghatthero saṅghanavakaṃ pucchi – ‘‘āvuso, imasmiṃ temāse kittake ṭhāne cittassa dhāvituṃ dinna’’nti? Na, bhante, pariveṇaparicchedato bahi dhāvituṃ adāsinti. Dutiyaṃ pucchi – ‘‘tava āvuso’’ti? Nivāsagehato, bhante, bahi dhāvituṃ na adāsinti. Atha dvepi theraṃ pucchiṃsu ‘‘tumhākaṃ pana, bhante’’ti? Niyakajjhattakhandhapañcakato, āvuso, bahi dhāvituṃ na adāsinti. Tumhehi, bhante, dukkaraṃ katanti. Evarūpo manoviññeyyo dhammo sevitabbo.

    ೩೬೬. ಏಕನ್ತವಾದಾತಿ ಏಕೋಯೇವ ಅನ್ತೋ ವಾದಸ್ಸ ಏತೇಸಂ, ನ ದ್ವೇಧಾ ಗತವಾದಾತಿ ಏಕನ್ತವಾದಾ, ಏಕಞ್ಞೇವ ವದನ್ತೀತಿ ಪುಚ್ಛತಿ। ಏಕನ್ತಸೀಲಾತಿ ಏಕಾಚಾರಾ। ಏಕನ್ತಛನ್ದಾತಿ ಏಕಲದ್ಧಿಕಾ। ಏಕನ್ತಅಜ್ಝೋಸಾನಾತಿ ಏಕನ್ತಪರಿಯೋಸಾನಾ।

    366.Ekantavādāti ekoyeva anto vādassa etesaṃ, na dvedhā gatavādāti ekantavādā, ekaññeva vadantīti pucchati. Ekantasīlāti ekācārā. Ekantachandāti ekaladdhikā. Ekantaajjhosānāti ekantapariyosānā.

    ಅನೇಕಧಾತು ನಾನಾಧಾತು ಖೋ, ದೇವಾನಮಿನ್ದ, ಲೋಕೋತಿ ದೇವಾನಮಿನ್ದ, ಅಯಂ ಲೋಕೋ ಅನೇಕಜ್ಝಾಸಯೋ ನಾನಜ್ಝಾಸಯೋ। ಏಕಸ್ಮಿಂ ಗನ್ತುಕಾಮೇ ಏಕೋ ಠಾತುಕಾಮೋ ಹೋತಿ। ಏಕಸ್ಮಿಂ ಠಾತುಕಾಮೇ ಏಕೋ ಸಯಿತುಕಾಮೋ ಹೋತಿ। ದ್ವೇ ಸತ್ತಾ ಏಕಜ್ಝಾಸಯಾ ನಾಮ ದುಲ್ಲಭಾ। ತಸ್ಮಿಂ ಅನೇಕಧಾತುನಾನಾಧಾತುಸ್ಮಿಂ ಲೋಕೇ ಯಂ ಯದೇವ ಧಾತುಂ ಯಂ ಯದೇವ ಅಜ್ಝಾಸಯಂ ಸತ್ತಾ ಅಭಿನಿವಿಸನ್ತಿ ಗಣ್ಹನ್ತಿ, ತಂ ತದೇವ। ಥಾಮಸಾ ಪರಾಮಾಸಾತಿ ಥಾಮೇನ ಚ ಪರಾಮಾಸೇನ ಚ। ಅಭಿನಿವಿಸ್ಸ ವೋಹರನ್ತೀತಿ ಸುಟ್ಠು ಗಣ್ಹಿತ್ವಾ ವೋಹರನ್ತಿ, ಕಥೇನ್ತಿ ದೀಪೇನ್ತಿ ಕಿತ್ತೇನ್ತಿ। ಇದಮೇವ ಸಚ್ಚಂ ಮೋಘಮಞ್ಞನ್ತಿ ಇದಂ ಅಮ್ಹಾಕಮೇವ ವಚನಂ ಸಚ್ಚಂ, ಅಞ್ಞೇಸಂ ವಚನಂ ಮೋಘಂ ತುಚ್ಛಂ ನಿರತ್ಥಕನ್ತಿ।

    Anekadhātu nānādhātu kho, devānaminda, lokoti devānaminda, ayaṃ loko anekajjhāsayo nānajjhāsayo. Ekasmiṃ gantukāme eko ṭhātukāmo hoti. Ekasmiṃ ṭhātukāme eko sayitukāmo hoti. Dve sattā ekajjhāsayā nāma dullabhā. Tasmiṃ anekadhātunānādhātusmiṃ loke yaṃ yadeva dhātuṃ yaṃ yadeva ajjhāsayaṃ sattā abhinivisanti gaṇhanti, taṃ tadeva. Thāmasā parāmāsāti thāmena ca parāmāsena ca. Abhinivissa voharantīti suṭṭhu gaṇhitvā voharanti, kathenti dīpenti kittenti. Idameva saccaṃ moghamaññanti idaṃ amhākameva vacanaṃ saccaṃ, aññesaṃ vacanaṃ moghaṃ tucchaṃ niratthakanti.

    ಅಚ್ಚನ್ತನಿಟ್ಠಾತಿ ಅನ್ತೋ ವುಚ್ಚತಿ ವಿನಾಸೋ, ಅನ್ತಂ ಅತೀತಾ ನಿಟ್ಠಾ ಏತೇಸನ್ತಿ ಅಚ್ಚನ್ತನಿಟ್ಠಾ। ಯಾ ಏತೇಸಂ ನಿಟ್ಠಾ, ಯೋ ಪರಮಸ್ಸಾಸೋ ನಿಬ್ಬಾನಂ, ತಂ ಸಬ್ಬೇಸಂ ವಿನಾಸಾತಿಕ್ಕನ್ತಂ ನಿಚ್ಚನ್ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಯೋಗಕ್ಖೇಮೋತಿ ನಿಬ್ಬಾನಸ್ಸೇವ ನಾಮಂ, ಅಚ್ಚನ್ತೋ ಯೋಗಕ್ಖೇಮೋ ಏತೇಸನ್ತಿ ಅಚ್ಚನ್ತಯೋಗಕ್ಖೇಮೀ। ಸೇಟ್ಠಟ್ಠೇನ ಬ್ರಹ್ಮಂ ಅರಿಯಮಗ್ಗಂ ಚರನ್ತೀತಿ ಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀ। ಅಚ್ಚನ್ತತ್ಥಾಯ ಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀ ಅಚ್ಚನ್ತಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀ। ಪರಿಯೋಸಾನನ್ತಿಪಿ ನಿಬ್ಬಾನಸ್ಸ ನಾಮಂ। ಅಚ್ಚನ್ತಂ ಪರಿಯೋಸಾನಂ ಏತೇಸನ್ತಿ ಅಚ್ಚನ್ತಪರಿಯೋಸಾನಾ।

    Accantaniṭṭhāti anto vuccati vināso, antaṃ atītā niṭṭhā etesanti accantaniṭṭhā. Yā etesaṃ niṭṭhā, yo paramassāso nibbānaṃ, taṃ sabbesaṃ vināsātikkantaṃ niccanti vuccati. Yogakkhemoti nibbānasseva nāmaṃ, accanto yogakkhemo etesanti accantayogakkhemī. Seṭṭhaṭṭhena brahmaṃ ariyamaggaṃ carantīti brahmacārī. Accantatthāya brahmacārī accantabrahmacārī. Pariyosānantipi nibbānassa nāmaṃ. Accantaṃ pariyosānaṃ etesanti accantapariyosānā.

    ತಣ್ಹಾಸಙ್ಖಯವಿಮುತ್ತಾತಿ ತಣ್ಹಾಸಙ್ಖಯೋತಿ ಮಗ್ಗೋಪಿ ನಿಬ್ಬಾನಮ್ಪಿ। ಮಗ್ಗೋ ತಣ್ಹಂ ಸಙ್ಖಿಣಾತಿ ವಿನಾಸೇತೀತಿ ತಣ್ಹಾಸಙ್ಖಯೋ। ನಿಬ್ಬಾನಂ ಯಸ್ಮಾ ತಂ ಆಗಮ್ಮ ತಣ್ಹಾ ಸಙ್ಖಿಯತಿ ವಿನಸ್ಸತಿ, ತಸ್ಮಾ ತಣ್ಹಾಸಙ್ಖಯೋ। ತಣ್ಹಾಸಙ್ಖಯೇನ ಮಗ್ಗೇನ ವಿಮುತ್ತಾ, ತಣ್ಹಾಸಙ್ಖಯೇ ನಿಬ್ಬಾನೇ ವಿಮುತ್ತಾ ಅಧಿಮುತ್ತಾತಿ ತಣ್ಹಾಸಙ್ಖಯವಿಮುತ್ತಾ।

    Taṇhāsaṅkhayavimuttāti taṇhāsaṅkhayoti maggopi nibbānampi. Maggo taṇhaṃ saṅkhiṇāti vināsetīti taṇhāsaṅkhayo. Nibbānaṃ yasmā taṃ āgamma taṇhā saṅkhiyati vinassati, tasmā taṇhāsaṅkhayo. Taṇhāsaṅkhayena maggena vimuttā, taṇhāsaṅkhaye nibbāne vimuttā adhimuttāti taṇhāsaṅkhayavimuttā.

    ಏತ್ತಾವತಾ ಚ ಭಗವತಾ ಚುದ್ದಸಪಿ ಮಹಾಪಞ್ಹಾ ಬ್ಯಾಕತಾ ಹೋನ್ತಿ। ಚುದ್ದಸ ಮಹಾಪಞ್ಹಾ ನಾಮ ಇಸ್ಸಾಮಚ್ಛರಿಯಂ ಏಕೋ ಪಞ್ಹೋ, ಪಿಯಾಪ್ಪಿಯಂ ಏಕೋ, ಛನ್ದೋ ಏಕೋ, ವಿತಕ್ಕೋ ಏಕೋ, ಪಪಞ್ಚೋ ಏಕೋ, ಸೋಮನಸ್ಸಂ ಏಕೋ, ದೋಮನಸ್ಸಂ ಏಕೋ, ಉಪೇಕ್ಖಾ ಏಕೋ, ಕಾಯಸಮಾಚಾರೋ ಏಕೋ, ವಚೀಸಮಾಚಾರೋ ಏಕೋ, ಪರಿಯೇಸನಾ ಏಕೋ, ಇನ್ದ್ರಿಯಸಂವರೋ ಏಕೋ, ಅನೇಕಧಾತು ಏಕೋ, ಅಚ್ಚನ್ತನಿಟ್ಠಾ ಏಕೋತಿ।

    Ettāvatā ca bhagavatā cuddasapi mahāpañhā byākatā honti. Cuddasa mahāpañhā nāma issāmacchariyaṃ eko pañho, piyāppiyaṃ eko, chando eko, vitakko eko, papañco eko, somanassaṃ eko, domanassaṃ eko, upekkhā eko, kāyasamācāro eko, vacīsamācāro eko, pariyesanā eko, indriyasaṃvaro eko, anekadhātu eko, accantaniṭṭhā ekoti.

    ೩೬೭. ಏಜಾತಿ ಚಲನಟ್ಠೇನ ತಣ್ಹಾ ವುಚ್ಚತಿ। ಸಾ ಪೀಳನಟ್ಠೇನ ರೋಗೋ, ಅನ್ತೋ ಪದುಸ್ಸನಟ್ಠೇನ ಗಣ್ಡೋ, ಅನುಪ್ಪವಿಟ್ಠಟ್ಠೇನ ಸಲ್ಲಂ। ತಸ್ಮಾ ಅಯಂ ಪುರಿಸೋತಿ ಯಸ್ಮಾ ಏಜಾ ಅತ್ತನಾ ಕತಕಮ್ಮಾನುರೂಪೇನ ಪುರಿಸಂ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಅಭಿನಿಬ್ಬತ್ತತ್ಥಾಯ ಕಡ್ಢತಿ, ತಸ್ಮಾ ಅಯಂ ಪುರಿಸೋ ತೇಸಂ ತೇಸಂ ಭವಾನಂ ವಸೇನ ಉಚ್ಚಾವಚಂ ಆಪಜ್ಜತಿ। ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕೇ ಉಚ್ಚೋ ಹೋತಿ, ದೇವಲೋಕೇ ಅವಚೋ। ದೇವಲೋಕೇ ಉಚ್ಚೋ, ಮನುಸ್ಸಲೋಕೇ ಅವಚೋ। ಮನುಸ್ಸಲೋಕೇ ಉಚ್ಚೋ, ಅಪಾಯೇ ಅವಚೋ। ಯೇಸಾಹಂ, ಭನ್ತೇತಿ ಯೇಸಂ ಅಹಂ ಭನ್ತೇ। ಸನ್ಧಿವಸೇನ ಪನೇತ್ಥ ‘‘ಯೇಸಾಹ’’ನ್ತಿ ಹೋತಿ। ಯಥಾಸುತಂ ಯಥಾಪರಿಯತ್ತನ್ತಿ ಯಥಾ ಮಯಾ ಸುತೋ ಚೇವ ಉಗ್ಗಹಿತೋ ಚ, ಏವಂ। ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇಮೀತಿ ಸತ್ತವತಪದಂ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇಮಿ। ನ ಚಾಹಂ ತೇಸನ್ತಿ ಅಹಂ ಪನ ತೇಸಂ ಸಾವಕೋ ನ ಸಮ್ಪಜ್ಜಾಮಿ। ಅಹಂ ಖೋ ಪನ, ಭನ್ತೇತಿಆದಿನಾ ಅತ್ತನೋ ಸೋತಾಪನ್ನಭಾವಂ ಜಾನಾಪೇತಿ।

    367.Ejāti calanaṭṭhena taṇhā vuccati. Sā pīḷanaṭṭhena rogo, anto padussanaṭṭhena gaṇḍo, anuppaviṭṭhaṭṭhena sallaṃ. Tasmā ayaṃ purisoti yasmā ejā attanā katakammānurūpena purisaṃ tattha tattha abhinibbattatthāya kaḍḍhati, tasmā ayaṃ puriso tesaṃ tesaṃ bhavānaṃ vasena uccāvacaṃ āpajjati. Brahmaloke ucco hoti, devaloke avaco. Devaloke ucco, manussaloke avaco. Manussaloke ucco, apāye avaco. Yesāhaṃ, bhanteti yesaṃ ahaṃ bhante. Sandhivasena panettha ‘‘yesāha’’nti hoti. Yathāsutaṃ yathāpariyattanti yathā mayā suto ceva uggahito ca, evaṃ. Dhammaṃ desemīti sattavatapadaṃ dhammaṃ desemi. Na cāhaṃ tesanti ahaṃ pana tesaṃ sāvako na sampajjāmi. Ahaṃ kho pana, bhantetiādinā attano sotāpannabhāvaṃ jānāpeti.

    ಸೋಮನಸ್ಸಪಟಿಲಾಭಕಥಾವಣ್ಣನಾ

    Somanassapaṭilābhakathāvaṇṇanā

    ೩೬೮. ವೇದಪಟಿಲಾಭನ್ತಿ ತುಟ್ಠಿಪಟಿಲಾಭಂ। ದೇವಾಸುರಸಙ್ಗಾಮೋತಿ ದೇವಾನಞ್ಚ ಅಸುರಾನಞ್ಚ ಸಙ್ಗಾಮೋ। ಸಮುಪಬ್ಯೂಳ್ಹೋತಿ ಸಮಾಪನ್ನೋ ನಲಾಟೇನ ನಲಾಟಂ ಪಹರಣಾಕಾರಪ್ಪತ್ತೋ ವಿಯ। ಏತೇಸಂ ಕಿರ ಕದಾಚಿ ಮಹಾಸಮುದ್ದಪಿಟ್ಠೇ ಸಙ್ಗಾಮೋ ಹೋತಿ ತತ್ಥ ಪನ ಛೇದನವಿಜ್ಝನಾದೀಹಿ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ಘಾತೋ ನಾಮ ನತ್ಥಿ, ದಾರುಮೇಣ್ಡಕಯುದ್ಧಂ ವಿಯ ಜಯಪರಾಜಯಮತ್ತಮೇವ ಹೋತಿ। ಕದಾಚಿ ದೇವಾ ಜಿನನ್ತಿ, ಕದಾಚಿ ಅಸುರಾ। ತತ್ಥ ಯಸ್ಮಿಂ ಸಙ್ಗಾಮೇ ದೇವಾ ಪುನ ಅಪಚ್ಚಾಗಮನಾಯ ಅಸುರೇ ಜಿನಿಂಸು, ತಂ ಸನ್ಧಾಯ ತಸ್ಮಿಂ ಖೋ ಪನ ಭನ್ತೇತಿಆದಿಮಾಹ। ಉಭಯಮೇತನ್ತಿ ಉಭಯಂ ಏತಂ। ದುವಿಧಮ್ಪಿ ಓಜಂ ಏತ್ಥ ದೇವಲೋಕೇ ದೇವಾಯೇವ ಪರಿಭುಞ್ಜಿಸ್ಸನ್ತೀತಿ ಏವಮಸ್ಸ ಆವಜ್ಜನ್ತಸ್ಸ ಬಲವಪೀತಿಸೋಮನಸ್ಸಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿ। ಸದಣ್ಡಾವಚರೋತಿ ಸದಣ್ಡಾವಚರಕೋ, ದಣ್ಡಗ್ಗಹಣೇನ ಸತ್ಥಗ್ಗಹಣೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಅಹೋಸಿ, ನ ನಿಕ್ಖಿತ್ತದಣ್ಡಸತ್ಥೋತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ಏಕನ್ತನಿಬ್ಬಿದಾಯಾತಿ ಏಕನ್ತೇನೇವ ವಟ್ಟೇ ನಿಬ್ಬಿನ್ದನತ್ಥಾಯಾತಿ ಸಬ್ಬಂ ಮಹಾಗೋವಿನ್ದಸುತ್ತೇ ವುತ್ತಮೇವ।

    368.Vedapaṭilābhanti tuṭṭhipaṭilābhaṃ. Devāsurasaṅgāmoti devānañca asurānañca saṅgāmo. Samupabyūḷhoti samāpanno nalāṭena nalāṭaṃ paharaṇākārappatto viya. Etesaṃ kira kadāci mahāsamuddapiṭṭhe saṅgāmo hoti tattha pana chedanavijjhanādīhi aññamaññaṃ ghāto nāma natthi, dārumeṇḍakayuddhaṃ viya jayaparājayamattameva hoti. Kadāci devā jinanti, kadāci asurā. Tattha yasmiṃ saṅgāme devā puna apaccāgamanāya asure jiniṃsu, taṃ sandhāya tasmiṃ kho pana bhantetiādimāha. Ubhayametanti ubhayaṃ etaṃ. Duvidhampi ojaṃ ettha devaloke devāyeva paribhuñjissantīti evamassa āvajjantassa balavapītisomanassaṃ uppajji. Sadaṇḍāvacaroti sadaṇḍāvacarako, daṇḍaggahaṇena satthaggahaṇena saddhiṃ ahosi, na nikkhittadaṇḍasatthoti dasseti. Ekantanibbidāyāti ekanteneva vaṭṭe nibbindanatthāyāti sabbaṃ mahāgovindasutte vuttameva.

    ೩೬೯. ಪವೇದೇಸೀತಿ ಕಥೇಸಿ ದೀಪೇಸಿ। ಇಧೇವಾತಿ ಇಮಸ್ಮಿಞ್ಞೇವ ಓಕಾಸೇ। ದೇವಭೂತಸ್ಸ ಮೇ ಸತೋತಿ ದೇವಸ್ಸ ಮೇ ಸತೋ। ಪುನರಾಯು ಚ ಮೇ ಲದ್ಧೋತಿ ಪುನ ಅಞ್ಞೇನ ಕಮ್ಮವಿಪಾಕೇನ ಮೇ ಜೀವಿತಂ ಲದ್ಧನ್ತಿ, ಇಮಿನಾ ಅತ್ತನೋ ಚುತಭಾವಂ ಚೇವ ಉಪಪನ್ನಭಾವಞ್ಚ ಆವಿಕರೋತಿ।

    369.Pavedesīti kathesi dīpesi. Idhevāti imasmiññeva okāse. Devabhūtassa me satoti devassa me sato. Punarāyu ca me laddhoti puna aññena kammavipākena me jīvitaṃ laddhanti, iminā attano cutabhāvaṃ ceva upapannabhāvañca āvikaroti.

    ದಿವಿಯಾ ಕಾಯಾತಿ ದಿಬ್ಬಾ ಅತ್ತಭಾವಾ। ಆಯುಂ ಹಿತ್ವಾ ಅಮಾನುಸನ್ತಿ ದಿಬ್ಬಂ ಆಯುಂ ಜಹಿತ್ವಾ। ಅಮೂಳ್ಹೋ ಗಬ್ಭಮೇಸ್ಸಾಮೀತಿ ನಿಯತಗತಿಕತ್ತಾ ಅಮೂಳ್ಹೋ ಹುತ್ವಾ। ಯತ್ಥ ಮೇ ರಮತೀ ಮನೋತಿ ಯತ್ಥ ಮೇ ಮನೋ ರಮಿಸ್ಸತಿ, ತತ್ಥೇವ ಖತ್ತಿಯಕುಲಾದೀಸು ಗಬ್ಭಂ ಉಪಗಚ್ಛಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ಸತ್ತಕ್ಖತ್ತುಂ ದೇವೇ ಚ ಮಾನುಸೇ ಚಾತಿ ಇಮಮತ್ಥಂ ದೀಪೇತಿ।

    Diviyā kāyāti dibbā attabhāvā. Āyuṃ hitvā amānusanti dibbaṃ āyuṃ jahitvā. Amūḷho gabbhamessāmīti niyatagatikattā amūḷho hutvā. Yattha me ramatī manoti yattha me mano ramissati, tattheva khattiyakulādīsu gabbhaṃ upagacchissāmīti sattakkhattuṃ deve ca mānuse cāti imamatthaṃ dīpeti.

    ಞಾಯೇನ ವಿಹರಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ಮನುಸ್ಸೇಸು ಉಪಪನ್ನೋಪಿ ಮಾತರಂ ಜೀವಿತಾ ವೋರೋಪನಾದೀನಂ ಅಭಬ್ಬತ್ತಾ ಞಾಯೇನ ಕಾರಣೇನ ಸಮೇನ ವಿಹರಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ಅತ್ಥೋ।

    Ñāyena viharissāmīti manussesu upapannopi mātaraṃ jīvitā voropanādīnaṃ abhabbattā ñāyena kāraṇena samena viharissāmīti attho.

    ಸಮ್ಬೋಧಿ ಚೇ ಭವಿಸ್ಸತೀತಿ ಇದಂ ಸಕದಾಗಾಮಿಮಗ್ಗಂ ಸನ್ಧಾಯ ವದತಿ, ಸಚೇ ಸಕದಾಗಾಮೀ ಭವಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ದೀಪೇತಿ। ಅಞ್ಞಾತಾ ವಿಹರಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ಅಞ್ಞಾತಾ ಆಜಾನಿತುಕಾಮೋ ಹುತ್ವಾ ವಿಹರಿಸ್ಸಾಮಿ। ಸ್ವೇವ ಅನ್ತೋ ಭವಿಸ್ಸತೀತಿ ಸೋ ಏವ ಮೇ ಮನುಸ್ಸಲೋಕೇ ಅನ್ತೋ ಭವಿಸ್ಸತೀತಿ।

    Sambodhice bhavissatīti idaṃ sakadāgāmimaggaṃ sandhāya vadati, sace sakadāgāmī bhavissāmīti dīpeti. Aññātā viharissāmīti aññātā ājānitukāmo hutvā viharissāmi. Sveva anto bhavissatīti so eva me manussaloke anto bhavissatīti.

    ಪುನ ದೇವೋ ಭವಿಸ್ಸಾಮಿ, ದೇವಲೋಕಸ್ಮಿಂ ಉತ್ತಮೋತಿ ಪುನ ದೇವಲೋಕಸ್ಮಿಂ ಉತ್ತಮೋ ಸಕ್ಕೋ ದೇವಾನಮಿನ್ದೋ ಭವಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ವದತಿ।

    Punadevo bhavissāmi, devalokasmiṃ uttamoti puna devalokasmiṃ uttamo sakko devānamindo bhavissāmīti vadati.

    ಅನ್ತಿಮೇ ವತ್ತಮಾನಮ್ಹೀತಿ ಅನ್ತಿಮೇ ಭವೇ ವತ್ತಮಾನೇ। ಸೋ ನಿವಾಸೋ ಭವಿಸ್ಸತೀತಿ ಯೇ ತೇ ಆಯುನಾ ಚ ಪಞ್ಞಾಯ ಚ ಅಕನಿಟ್ಠಾ ಜೇಟ್ಠಕಾ ಸಬ್ಬದೇವೇಹಿ ಪಣೀತತರಾ ದೇವಾ, ಅವಸಾನೇ ಮೇ ಸೋ ನಿವಾಸೋ ಭವಿಸ್ಸತಿ । ಅಯಂ ಕಿರ ತತೋ ಸಕ್ಕತ್ತಭಾವತೋ ಚುತೋ ತಸ್ಮಿಂ ಅತ್ತಭಾವೇ ಅನಾಗಾಮಿಮಗ್ಗಸ್ಸ ಪಟಿಲದ್ಧತ್ತಾ ಉದ್ಧಂಸೋತೋ ಅಕನಿಟ್ಠಗಾಮೀ ಹುತ್ವಾ ಅವಿಹಾದೀಸು ನಿಬ್ಬತ್ತನ್ತೋ ಅವಸಾನೇ ಅಕನಿಟ್ಠೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿಸ್ಸತಿ। ತಂ ಸನ್ಧಾಯ ಏವಮಾಹ। ಏಸ ಕಿರ ಅವಿಹೇಸು ಕಪ್ಪಸಹಸ್ಸಂ ವಸಿಸ್ಸತಿ, ಅತಪ್ಪೇಸು ದ್ವೇ ಕಪ್ಪಸಹಸ್ಸಾನಿ, ಸುದಸ್ಸೇಸು ಚತ್ತಾರಿ ಕಪ್ಪಸಹಸ್ಸಾನಿ, ಸುದಸ್ಸೀಸು ಅಟ್ಠ, ಅಕನಿಟ್ಠೇಸು ಸೋಳಸಾತಿ ಏಕತಿಂಸ ಕಪ್ಪಸಹಸ್ಸಾನಿ ಬ್ರಹ್ಮಆಯುಂ ಅನುಭವಿಸ್ಸತಿ। ಸಕ್ಕೋ ದೇವರಾಜಾ ಅನಾಥಪಿಣ್ಡಿಕೋ ಗಹಪತಿ ವಿಸಾಖಾ ಮಹಾಉಪಾಸಿಕಾತಿ ತಯೋಪಿ ಹಿ ಇಮೇ ಏಕಪ್ಪಮಾಣಆಯುಕಾ ಏವ, ವಟ್ಟಾಭಿರತಸತ್ತಾ ನಾಮ ಏತೇಹಿ ಸದಿಸಾ ಸುಖಭಾಗಿನೋ ನಾಮ ನತ್ಥಿ।

    Antime vattamānamhīti antime bhave vattamāne. So nivāso bhavissatīti ye te āyunā ca paññāya ca akaniṭṭhā jeṭṭhakā sabbadevehi paṇītatarā devā, avasāne me so nivāso bhavissati . Ayaṃ kira tato sakkattabhāvato cuto tasmiṃ attabhāve anāgāmimaggassa paṭiladdhattā uddhaṃsoto akaniṭṭhagāmī hutvā avihādīsu nibbattanto avasāne akaniṭṭhe nibbattissati. Taṃ sandhāya evamāha. Esa kira avihesu kappasahassaṃ vasissati, atappesu dve kappasahassāni, sudassesu cattāri kappasahassāni, sudassīsu aṭṭha, akaniṭṭhesu soḷasāti ekatiṃsa kappasahassāni brahmaāyuṃ anubhavissati. Sakko devarājā anāthapiṇḍiko gahapati visākhā mahāupāsikāti tayopi hi ime ekappamāṇaāyukā eva, vaṭṭābhiratasattā nāma etehi sadisā sukhabhāgino nāma natthi.

    ೩೭೦. ಅಪರಿಯೋಸಿತಸಙ್ಕಪ್ಪೋತಿ ಅನಿಟ್ಠಿತಮನೋರಥೋ। ಯಸ್ಸು ಮಞ್ಞಾಮಿ ಸಮಣೇತಿ ಯೇ ಚ ಸಮಣೇ ಪವಿವಿತ್ತವಿಹಾರಿನೋತಿ ಮಞ್ಞಾಮಿ।

    370.Apariyositasaṅkappoti aniṭṭhitamanoratho. Yassu maññāmi samaṇeti ye ca samaṇe pavivittavihārinoti maññāmi.

    ಆರಾಧನಾತಿ ಸಮ್ಪಾದನಾ। ವಿರಾಧನಾತಿ ಅಸಮ್ಪಾದನಾ। ನ ಸಮ್ಪಾಯನ್ತೀತಿ ಸಮ್ಪಾದೇತ್ವಾ ಕಥೇತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋನ್ತಿ।

    Ārādhanāti sampādanā. Virādhanāti asampādanā. Na sampāyantīti sampādetvā kathetuṃ na sakkonti.

    ಆದಿಚ್ಚಬನ್ಧುನನ್ತಿ ಆದಿಚ್ಚೋಪಿ ಗೋತಮಗೋತ್ತೋ, ಭಗವಾಪಿ ಗೋತಮಗೋತ್ತೋ, ತಸ್ಮಾ ಏವಮಾಹ। ಯಂ ಕರೋಮಸೀತಿ ಯಂ ಪುಬ್ಬೇ ಬ್ರಹ್ಮುನೋ ನಮಕ್ಕಾರಂ ಕರೋಮ। ಸಮಂ ದೇವೇಹೀತಿ ದೇವೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ, ಇತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಇದಾನಿ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಬ್ರಹ್ಮುನೋ ನಮಕ್ಕಾರಕರಣಂ ನತ್ಥೀತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ಸಾಮಂ ಕರೋಮಾತಿ ನಮಕ್ಕಾರಂ ಕರೋಮ।

    Ādiccabandhunanti ādiccopi gotamagotto, bhagavāpi gotamagotto, tasmā evamāha. Yaṃ karomasīti yaṃ pubbe brahmuno namakkāraṃ karoma. Samaṃ devehīti devehi saddhiṃ, ito paṭṭhāya idāni amhākaṃ brahmuno namakkārakaraṇaṃ natthīti dasseti. Sāmaṃ karomāti namakkāraṃ karoma.

    ೩೭೧. ಪರಾಮಸಿತ್ವಾತಿ ತುಟ್ಠಚಿತ್ತೋ ಸಹಾಯಂ ಹತ್ಥೇನ ಹತ್ಥಮ್ಹಿ ಪಹರನ್ತೋ ವಿಯ ಪಥವಿಂ ಪಹರಿತ್ವಾ, ಸಕ್ಖಿಭಾವತ್ಥಾಯ ವಾ ಪಹರಿತ್ವಾ ‘‘ಯಥಾ ತ್ವಂ ನಿಚ್ಚಲೋ, ಏವಮಹಂ ಭಗವತೀ’’ತಿ। ಅಜ್ಝಿಟ್ಠಪಞ್ಹಾತಿ ಅಜ್ಝೇಸಿತಪಞ್ಹಾ ಪತ್ಥಿತಪಞ್ಹಾ। ಸೇಸಂ ಸಬ್ಬತ್ಥ ಉತ್ತಾನಮೇವಾತಿ।

    371.Parāmasitvāti tuṭṭhacitto sahāyaṃ hatthena hatthamhi paharanto viya pathaviṃ paharitvā, sakkhibhāvatthāya vā paharitvā ‘‘yathā tvaṃ niccalo, evamahaṃ bhagavatī’’ti. Ajjhiṭṭhapañhāti ajjhesitapañhā patthitapañhā. Sesaṃ sabbattha uttānamevāti.

    ಇತಿ ಸುಮಙ್ಗಲವಿಲಾಸಿನಿಯಾ ದೀಘನಿಕಾಯಟ್ಠಕಥಾಯಂ

    Iti sumaṅgalavilāsiniyā dīghanikāyaṭṭhakathāyaṃ

    ಸಕ್ಕಪಞ್ಹಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।

    Sakkapañhasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.




    Next: ೯. ಮಹಾಸತಿಪಟ್ಠಾನಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 9. Mahāsatipaṭṭhānasuttavaṇṇanā




    Related texts:



    ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ದೀಘನಿಕಾಯ • Dīghanikāya / ೮. ಸಕ್ಕಪಞ್ಹಸುತ್ತಂ • 8. Sakkapañhasuttaṃ

    ಟೀಕಾ • Tīkā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ದೀಘನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Dīghanikāya (ṭīkā) / ೮. ಸಕ್ಕಪಞ್ಹಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 8. Sakkapañhasuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact