| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਸਾਰਤ੍ਥਦੀਪਨੀ-ਟੀਕਾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
ਸਲਾਕਭਤ੍ਤਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ
Salākabhattakathāvaṇṇanā
ਉਪਨਿਬਨ੍ਧਿਤ੍વਾਤਿ ਲਿਖਿਤ੍વਾ। ਨਿਗ੍ਗਹੇਨ ਦਤ੍વਾਤਿ ਅਨਿਚ੍ਛਨ੍ਤਮ੍ਪਿ ਨਿਗ੍ਗਹੇਨ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਾਪੇਤ੍વਾ । ਏਕਗੇਹવਸੇਨਾਤਿ ਏਕਾਯ ਘਰਪਾਲ਼ਿਯਾ વਸੇਨ। ਉਦ੍ਦਿਸਿਤ੍વਾਤਿ ‘‘ਤੁਯ੍ਹਞ੍ਚ ਤੁਯ੍ਹਞ੍ਚ ਪਾਪੁਣਾਤੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ। ਦੂਰਤ੍ਤਾ ਨਿਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾਪਿ વਾਰੇਨ ਗਾਹੇਤਬ੍ਬਗਾਮੋ વਾਰਗਾਮੋ। વਿਹਾਰવਾਰੇ ਨਿਯੁਤ੍ਤਾ વਿਹਾਰવਾਰਿਕਾ, વਾਰੇਨ વਿਹਾਰਰਕ੍ਖਣਕਾ। ਅਞ੍ਞਥਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਪਸਾਦਞ੍ਞਥਤ੍ਤਂ। ਫਾਤਿਕਮ੍ਮਮੇવ ਭવਨ੍ਤੀਤਿ વਿਹਾਰਰਕ੍ਖਣਤ੍ਥਾਯ ਸਙ੍ਘੇਨ ਦਾਤਬ੍ਬਅਤਿਰੇਕਲਾਭਾ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਸਙ੍ਘਨવਕੇਨ ਲਦ੍ਧਕਾਲੇਤਿ ਦਿવਸੇ ਦਿવਸੇ ਏਕੇਕਸ੍ਸ ਪਾਪਿਤਾਨਿ ਦ੍વੇ ਤੀਣਿ ਏਕਚਾਰਿਕਭਤ੍ਤਾਨਿ ਤੇਨੇવ ਨਿਯਾਮੇਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਾਪੁਣਨਟ੍ਠਾਨੇ ਸਙ੍ਘਨવਕੇਨ ਲਦ੍ਧਕਾਲੇ। ਯਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ ਸਮ੍ਮੁਖੀਭੂਤਸ੍ਸ ਪਾਪੇਤ੍વਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਚੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਬਹਿਸੀਮਗਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਸਮ੍ਮੁਖੀਭੂਤਸ੍ਸ ਯਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ ਪਾਪੇਤਬ੍ਬਂ ਸਭਾਗਤ੍ਤਾ ਏਕੇਨ ਲਦ੍ਧਂ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਅਸਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਾਪੇਤ੍વਾ ਦਾਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਗਣ੍ਠਿਪਦੇਸੁ વੁਤ੍ਤਂ। ਰਸਸਲਾਕਨ੍ਤਿ ਉਚ੍ਛੁਰਸਸਲਾਕਂ।
Upanibandhitvāti likhitvā. Niggahena datvāti anicchantampi niggahena sampaṭicchāpetvā . Ekagehavasenāti ekāya gharapāḷiyā vasena. Uddisitvāti ‘‘tuyhañca tuyhañca pāpuṇātī’’ti vatvā. Dūrattā niggahetvāpi vārena gāhetabbagāmo vāragāmo. Vihāravāre niyuttā vihāravārikā, vārena vihārarakkhaṇakā. Aññathattanti pasādaññathattaṃ. Phātikammameva bhavantīti vihārarakkhaṇatthāya saṅghena dātabbaatirekalābhā honti. Saṅghanavakena laddhakāleti divase divase ekekassa pāpitāni dve tīṇi ekacārikabhattāni teneva niyāmena attano pāpuṇanaṭṭhāne saṅghanavakena laddhakāle. Yassa kassaci sammukhībhūtassa pāpetvāti ettha ‘‘yebhuyyena ce bhikkhū bahisīmagatā honti, sammukhībhūtassa yassa kassaci pāpetabbaṃ sabhāgattā ekena laddhaṃ sabbesaṃ hoti, tasmimpi asati attano pāpetvā dātabba’’nti gaṇṭhipadesu vuttaṃ. Rasasalākanti ucchurasasalākaṃ.
‘‘ਸਙ੍ਘਤੋ ਨਿਰਾਮਿਸਸਲਾਕਾਪਿ વਿਹਾਰੇ ਪਕ੍ਕਭਤ੍ਤਮ੍ਪਿ વਟ੍ਟਤਿਯੇવਾ’’ਤਿ ਸਾਧਾਰਣਂ ਕਤ੍વਾ વਿਸੁਦ੍ਧਿਮਗ੍ਗੇ (વਿਸੁਦ੍ਧਿ॰ ੧.੨੬) વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਏવਂ ਗਾਹਿਤੇ ਸਾਦਿਤਬ੍ਬਂ, ਏવਂ ਨ ਸਾਦਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ વਿਸੇਸੇਤ੍વਾ ਅવੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਚ ਭੇਸਜ੍ਜਾਦਿਸਲਾਕਾਯੋ ਚੇਤ੍ਥ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਿਕਾਨਮ੍ਪਿ વਟ੍ਟਨ੍ਤਿ, ਸਲਾਕવਸੇਨ ਗਾਹਿਤਤ੍ਤਾ ਪਨ ਨ ਸਾਦਿਤਬ੍ਬਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ વੀਮਂਸਿਤਬ੍ਬੋ। ਯਦਿ ਹਿ ਭੇਸਜ੍ਜਾਦਿਸਲਾਕਾ ਸਲਾਕવਸੇਨ ਗਾਹਿਤਾ ਨ ਸਾਦਿਤਬ੍ਬਾ ਸਿਯਾ, ਸਙ੍ਘਤੋ ਨਿਰਾਮਿਸਸਲਾਕਾ વਟ੍ਟਤਿਯੇવਾਤਿ ਨ વਦੇਯ੍ਯ, ‘‘ਅਤਿਰੇਕਲਾਭੋ ਸਙ੍ਘਭਤ੍ਤਂ ਉਦ੍ਦੇਸਭਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿવਚਨਤੋ (ਮਹਾવ॰ ੧੨੮) ‘‘ਅਤਿਰੇਕਲਾਭਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਾਮੀ’’ਤਿ ਸਲਾਕવਸੇਨ ਗਾਹੇਤਬ੍ਬਂ ਭਤ੍ਤਮੇવ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ, ਨ ਭੇਸਜ੍ਜਂ। ਸਙ੍ਘਭਤ੍ਤਾਦੀਨਿ ਹਿ ਚੁਦ੍ਦਸ ਭਤ੍ਤਾਨਿਯੇવ ਤੇਨ ਨ ਸਾਦਿਤਬ੍ਬਾਨੀਤਿ વੁਤ੍ਤਾਨਿ, ਖਨ੍ਧਕਭਾਣਕਾਨਂ વਾ ਮਤੇਨ ਇਧ ਏવਂ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ। ਅਗ੍ਗਤੋ ਦਾਤਬ੍ਬਭਿਕ੍ਖਾ ਅਗ੍ਗਭਿਕ੍ਖਾ। ਲਦ੍ਧਾ વਾ ਅਲਦ੍ਧਾ વਾਤਿ ਲਭਿਤ੍વਾ વਾ ਅਲਭਿਤ੍વਾ વਾ। ਨਿਬਦ੍ਧਾਯ ਅਗ੍ਗਭਿਕ੍ਖਾਯ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਿਕਾਯ ਏવ ਸਮ੍ਭવਤੋ ਲਭਿਤ੍વਾਪਿ ਪੁਨਦਿવਸੇ ਗਣ੍ਹਿਤੁਂ વੁਤ੍ਤਂ। ਅਗ੍ਗਭਿਕ੍ਖਾਮਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਹਿ ਏਤ੍ਥ ਮਤ੍ਤ-ਸਦ੍ਦੋ ਬਹੁਭਾવਂ ਨਿવਤ੍ਤੇਤਿ।
‘‘Saṅghato nirāmisasalākāpi vihāre pakkabhattampi vaṭṭatiyevā’’ti sādhāraṇaṃ katvā visuddhimagge (visuddhi. 1.26) vuttattā ‘‘evaṃ gāhite sāditabbaṃ, evaṃ na sāditabba’’nti visesetvā avuttattā ca bhesajjādisalākāyo cettha kiñcāpi piṇḍapātikānampi vaṭṭanti, salākavasena gāhitattā pana na sāditabbāti ettha adhippāyo vīmaṃsitabbo. Yadi hi bhesajjādisalākā salākavasena gāhitā na sāditabbā siyā, saṅghato nirāmisasalākā vaṭṭatiyevāti na vadeyya, ‘‘atirekalābho saṅghabhattaṃ uddesabhatta’’ntiādivacanato (mahāva. 128) ‘‘atirekalābhaṃ paṭikkhipāmī’’ti salākavasena gāhetabbaṃ bhattameva paṭikkhittaṃ, na bhesajjaṃ. Saṅghabhattādīni hi cuddasa bhattāniyeva tena na sāditabbānīti vuttāni, khandhakabhāṇakānaṃ vā matena idha evaṃ vuttanti gahetabbaṃ. Aggato dātabbabhikkhā aggabhikkhā. Laddhā vā aladdhā vāti labhitvā vā alabhitvā vā. Nibaddhāya aggabhikkhāya appamattikāya eva sambhavato labhitvāpi punadivase gaṇhituṃ vuttaṃ. Aggabhikkhāmattanti hi ettha matta-saddo bahubhāvaṃ nivatteti.
ਸਲਾਕਭਤ੍ਤਂ ਨਾਮ વਿਹਾਰੇਯੇવ ਉਦ੍ਦਿਸੀਯਤਿ વਿਹਾਰਮੇવ ਸਨ੍ਧਾਯ ਦਿਯ੍ਯਮਾਨਤ੍ਤਾਤਿ ਆਹ ‘‘વਿਹਾਰੇ ਅਪਾਪਿਤਂ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿ। ਤਤ੍ਰ ਆਸਨਸਾਲਾਯਾਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਗਾਮੇ ਆਸਨਸਾਲਾਯ। વਿਹਾਰਂ ਆਨੇਤ੍વਾ ਗਾਹੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਤਥਾ વਤ੍વਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਦਿવਸੇ ਦਿਨ੍ਨਭਤ੍ਤਂ વਿਹਾਰਮੇવ ਆਨੇਤ੍વਾ ਠਿਤਿਕਾਯ ਗਾਹੇਤਬ੍ਬਂ। ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਦਿਸਾਭਾਗੇ। ਤਂ ਗਹੇਤ੍વਾਤਿ ਤਂ વਾਰਗਾਮਸਲਾਕਂ ਅਤ੍ਤਨਾ ਗਹੇਤ੍વਾ। ਤੇਨਾਤਿ ਯੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਤ੍ਤਂ વਾਰਗਾਮਸਲਾਕਂ ਦਿਸਂਗਮਿਕਸ੍ਸ ਅਦਾਸਿ, ਤੇਨ। ਅਨਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤੇਯੇવ ਤਸ੍ਮਿਂ ਤਸ੍ਸ ਸਲਾਕਾ ਗਾਹੇਤਬ੍ਬਾਤਿ ਯਸ੍ਮਾ ਉਪਚਾਰਸੀਮਟ੍ਠਸ੍ਸੇવ ਸਲਾਕਾ ਪਾਪੁਣਾਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਦਿਸਂਗਮਿਕੇ ਉਪਚਾਰਸੀਮਂ ਅਨਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤੇਯੇવ ਤਸ੍ਸ ਦਿਸਂਗਮਿਕਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਸਲਾਕਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਾਪੇਤ੍વਾ ਗਹੇਤਬ੍ਬਾ।
Salākabhattaṃ nāma vihāreyeva uddisīyati vihārameva sandhāya diyyamānattāti āha ‘‘vihāre apāpitaṃ panā’’tiādi. Tatra āsanasālāyāti tasmiṃ gāme āsanasālāya. Vihāraṃ ānetvā gāhetabbanti tathā vatvā tasmiṃ divase dinnabhattaṃ vihārameva ānetvā ṭhitikāya gāhetabbaṃ. Tatthāti tasmiṃ disābhāge. Taṃ gahetvāti taṃ vāragāmasalākaṃ attanā gahetvā. Tenāti yo attano pattaṃ vāragāmasalākaṃ disaṃgamikassa adāsi, tena. Anatikkanteyeva tasmiṃ tassa salākā gāhetabbāti yasmā upacārasīmaṭṭhasseva salākā pāpuṇāti, tasmā tasmiṃ disaṃgamike upacārasīmaṃ anatikkanteyeva tassa disaṃgamikassa pattasalākā attano pāpetvā gahetabbā.
ਅਨਾਗਤਦਿવਸੇਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕਥਂ ਤੇਸਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਆਗਤਾਨਾਗਤਭਾવੋ વਿਞ੍ਞਾਯਤੀਤਿ ਚੇ? ਯਸ੍ਮਾ ਤਤੋ ਤਤੋ ਆਗਤਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਗਾਮੇ ਆਸਨਸਾਲਾਯ ਸਨ੍ਨਿਪਤਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤੇਸਂ ਆਗਤਾਨਾਗਤਭਾવੋ ਸਕ੍ਕਾ વਿਞ੍ਞਾਤੁਂ। ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਗੋਚਰਗਾਮੇਤਿ ਸਲਾਕਭਤ੍ਤਦਾਯਕਾਨਂ ਗਾਮੇ। ਭੁਞ੍ਜਿਤੁਂ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀਤਿ ‘‘ਮਹਾਥੇਰੋ ਏਕਕੋવ વਿਹਾਰੇ ਓਹੀਨੋ ਅવਸ੍ਸਂ ਸਬ੍ਬਸਲਾਕਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਾਪੇਤ੍વਾ ਠਿਤੋ’’ਤਿ ਮਞ੍ਞਮਾਨਾ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ।
Anāgatadivaseti ettha kathaṃ tesaṃ bhikkhūnaṃ āgatānāgatabhāvo viññāyatīti ce? Yasmā tato tato āgatā bhikkhū tasmiṃ gāme āsanasālāya sannipatanti, tasmā tesaṃ āgatānāgatabhāvo sakkā viññātuṃ. Amhākaṃ gocaragāmeti salākabhattadāyakānaṃ gāme. Bhuñjituṃ āgacchantīti ‘‘mahāthero ekakova vihāre ohīno avassaṃ sabbasalākā attano pāpetvā ṭhito’’ti maññamānā āgacchanti.
