| Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / અઙ્ગુત્તરનિકાય • Aṅguttaranikāya |
૬. સાળ્હસુત્તં
6. Sāḷhasuttaṃ
૧૯૬. એકં સમયં ભગવા વેસાલિયં વિહરતિ મહાવને કૂટાગારસાલાયં. અથ ખો સાળ્હો ચ લિચ્છવિ અભયો ચ લિચ્છવિ યેન ભગવા તેનુપસઙ્કમિંસુ; ઉપસઙ્કમિત્વા ભગવન્તં અભિવાદેત્વા એકમન્તં નિસીદિંસુ. એકમન્તં નિસિન્નો ખો સાળ્હો લિચ્છવિ ભગવન્તં એતદવોચ –
196. Ekaṃ samayaṃ bhagavā vesāliyaṃ viharati mahāvane kūṭāgārasālāyaṃ. Atha kho sāḷho ca licchavi abhayo ca licchavi yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Ekamantaṃ nisinno kho sāḷho licchavi bhagavantaṃ etadavoca –
‘‘સન્તિ, ભન્તે, એકે સમણબ્રાહ્મણા દ્વયેન ઓઘસ્સ નિત્થરણં પઞ્ઞપેન્તિ – સીલવિસુદ્ધિહેતુ ચ તપોજિગુચ્છાહેતુ ચ. ઇધ, ભન્તે, ભગવા કિમાહા’’તિ?
‘‘Santi, bhante, eke samaṇabrāhmaṇā dvayena oghassa nittharaṇaṃ paññapenti – sīlavisuddhihetu ca tapojigucchāhetu ca. Idha, bhante, bhagavā kimāhā’’ti?
‘‘સીલવિસુદ્ધિં ખો અહં, સાળ્હ, અઞ્ઞતરં સામઞ્ઞઙ્ગન્તિ વદામિ. યે તે, સાળ્હ, સમણબ્રાહ્મણા તપોજિગુચ્છાવાદા તપોજિગુચ્છાસારા તપોજિગુચ્છાઅલ્લીના વિહરન્તિ, અભબ્બા તે ઓઘસ્સ નિત્થરણાય. યેપિ તે, સાળ્હ, સમણબ્રાહ્મણા અપરિસુદ્ધકાયસમાચારા અપરિસુદ્ધવચીસમાચારા અપરિસુદ્ધમનોસમાચારા અપરિસુદ્ધાજીવા, અભબ્બા તે ઞાણદસ્સનાય અનુત્તરાય સમ્બોધાય.
‘‘Sīlavisuddhiṃ kho ahaṃ, sāḷha, aññataraṃ sāmaññaṅganti vadāmi. Ye te, sāḷha, samaṇabrāhmaṇā tapojigucchāvādā tapojigucchāsārā tapojigucchāallīnā viharanti, abhabbā te oghassa nittharaṇāya. Yepi te, sāḷha, samaṇabrāhmaṇā aparisuddhakāyasamācārā aparisuddhavacīsamācārā aparisuddhamanosamācārā aparisuddhājīvā, abhabbā te ñāṇadassanāya anuttarāya sambodhāya.
‘‘સેય્યથાપિ, સાળ્હ, પુરિસો નદિં તરિતુકામો તિણ્હં કુઠારિં 1 આદાય વનં પવિસેય્ય. સો તત્થ પસ્સેય્ય મહતિં સાલલટ્ઠિં ઉજું નવં અકુક્કુચ્ચકજાતં. તમેનં મૂલે છિન્દેય્ય; મૂલે છેત્વા અગ્ગે છિન્દેય્ય; અગ્ગે છેત્વા સાખાપલાસં સુવિસોધિતં વિસોધેય્ય; સાખાપલાસં સુવિસોધિતં વિસોધેત્વા કુઠારીહિ તચ્છેય્ય; કુઠારીહિ તચ્છેત્વા વાસીહિ તચ્છેય્ય; વાસીહિ તચ્છેત્વા લેખણિયા લિખેય્ય; લેખણિયા લિખિત્વા પાસાણગુળેન ધોવેય્ય 2; પાસાણગુળેન ધોવેત્વા નદિં પતારેય્ય.
‘‘Seyyathāpi, sāḷha, puriso nadiṃ taritukāmo tiṇhaṃ kuṭhāriṃ 3 ādāya vanaṃ paviseyya. So tattha passeyya mahatiṃ sālalaṭṭhiṃ ujuṃ navaṃ akukkuccakajātaṃ. Tamenaṃ mūle chindeyya; mūle chetvā agge chindeyya; agge chetvā sākhāpalāsaṃ suvisodhitaṃ visodheyya; sākhāpalāsaṃ suvisodhitaṃ visodhetvā kuṭhārīhi taccheyya; kuṭhārīhi tacchetvā vāsīhi taccheyya; vāsīhi tacchetvā lekhaṇiyā likheyya; lekhaṇiyā likhitvā pāsāṇaguḷena dhoveyya 4; pāsāṇaguḷena dhovetvā nadiṃ patāreyya.
‘‘તં કિં મઞ્ઞસિ, સાળ્હ, ભબ્બો નુ ખો સો પુરિસો નદિં તરિતુ’’ન્તિ? ‘‘નો હેતં, ભન્તે’’. ‘‘તં કિસ્સ હેતુ’’? ‘‘અસુ હિ, ભન્તે, સાલલટ્ઠિ બહિદ્ધા સુપરિકમ્મકતા અન્તો અવિસુદ્ધા. તસ્સેતં પાટિકઙ્ખં – સાલલટ્ઠિ સંસીદિસ્સતિ, પુરિસો અનયબ્યસનં આપજ્જિસ્સતી’’તિ.
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, sāḷha, bhabbo nu kho so puriso nadiṃ taritu’’nti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Taṃ kissa hetu’’? ‘‘Asu hi, bhante, sālalaṭṭhi bahiddhā suparikammakatā anto avisuddhā. Tassetaṃ pāṭikaṅkhaṃ – sālalaṭṭhi saṃsīdissati, puriso anayabyasanaṃ āpajjissatī’’ti.
‘‘એવમેવં ખો, સાળ્હ, યે તે સમણબ્રાહ્મણા તપોજિગુચ્છાવાદા તપોજિગુચ્છાસારા તપોજિગુચ્છાઅલ્લીના વિહરન્તિ, અભબ્બા તે ઓઘસ્સ નિત્થરણાય. યેપિ તે, સાળ્હ, સમણબ્રાહ્મણા અપરિસુદ્ધકાયસમાચારા અપરિસુદ્ધવચીસમાચારા અપરિસુદ્ધમનોસમાચારા અપરિસુદ્ધાજીવા, અભબ્બા તે ઞાણદસ્સનાય અનુત્તરાય સમ્બોધાય.
‘‘Evamevaṃ kho, sāḷha, ye te samaṇabrāhmaṇā tapojigucchāvādā tapojigucchāsārā tapojigucchāallīnā viharanti, abhabbā te oghassa nittharaṇāya. Yepi te, sāḷha, samaṇabrāhmaṇā aparisuddhakāyasamācārā aparisuddhavacīsamācārā aparisuddhamanosamācārā aparisuddhājīvā, abhabbā te ñāṇadassanāya anuttarāya sambodhāya.
‘‘યે ચ ખો તે, સાળ્હ, સમણબ્રાહ્મણા ન તપોજિગુચ્છાવાદા ન તપોજિગુચ્છાસારા ન તપોજિગુચ્છાઅલ્લીના વિહરન્તિ, ભબ્બા તે ઓઘસ્સ નિત્થરણાય. યેપિ તે, સાળ્હ, સમણબ્રાહ્મણા પરિસુદ્ધકાયસમાચારા પરિસુદ્ધવચીસમાચારા પરિસુદ્ધમનોસમાચારા પરિસુદ્ધાજીવા, ભબ્બા તે ઞાણદસ્સનાય અનુત્તરાય સમ્બોધાય.
‘‘Ye ca kho te, sāḷha, samaṇabrāhmaṇā na tapojigucchāvādā na tapojigucchāsārā na tapojigucchāallīnā viharanti, bhabbā te oghassa nittharaṇāya. Yepi te, sāḷha, samaṇabrāhmaṇā parisuddhakāyasamācārā parisuddhavacīsamācārā parisuddhamanosamācārā parisuddhājīvā, bhabbā te ñāṇadassanāya anuttarāya sambodhāya.
‘‘સેય્યથાપિ , સાળ્હ, પુરિસો નદિં તરિતુકામો તિણ્હં કુઠારિં આદાય વનં પવિસેય્ય. સો તત્થ પસ્સેય્ય મહતિં સાલલટ્ઠિં ઉજું નવં અકુક્કુચ્ચકજાતં. તમેનં મૂલે છિન્દેય્ય; મૂલે છિન્દિત્વા અગ્ગે છિન્દેય્ય; અગ્ગે છિન્દિત્વા સાખાપલાસં સુવિસોધિતં વિસોધેય્ય; સાખાપલાસં સુવિસોધિતં વિસોધેત્વા કુઠારીહિ તચ્છેય્ય; કુઠારીહિ તચ્છેત્વા વાસીહિ તચ્છેય્ય; વાસીહિ તચ્છેત્વા નિખાદનં આદાય અન્તો સુવિસોધિતં વિસોધેય્ય; અન્તો સુવિસોધિતં વિસોધેત્વા લેખણિયા લિખેય્ય; લેખણિયા લિખિત્વા પાસાણગુળેન ધોવેય્ય; પાસાણગુળેન ધોવેત્વા નાવં કરેય્ય; નાવં કત્વા ફિયારિત્તં 5 બન્ધેય્ય; ફિયારિત્તં બન્ધિત્વા નદિં પતારેય્ય.
‘‘Seyyathāpi , sāḷha, puriso nadiṃ taritukāmo tiṇhaṃ kuṭhāriṃ ādāya vanaṃ paviseyya. So tattha passeyya mahatiṃ sālalaṭṭhiṃ ujuṃ navaṃ akukkuccakajātaṃ. Tamenaṃ mūle chindeyya; mūle chinditvā agge chindeyya; agge chinditvā sākhāpalāsaṃ suvisodhitaṃ visodheyya; sākhāpalāsaṃ suvisodhitaṃ visodhetvā kuṭhārīhi taccheyya; kuṭhārīhi tacchetvā vāsīhi taccheyya; vāsīhi tacchetvā nikhādanaṃ ādāya anto suvisodhitaṃ visodheyya; anto suvisodhitaṃ visodhetvā lekhaṇiyā likheyya; lekhaṇiyā likhitvā pāsāṇaguḷena dhoveyya; pāsāṇaguḷena dhovetvā nāvaṃ kareyya; nāvaṃ katvā phiyārittaṃ 6 bandheyya; phiyārittaṃ bandhitvā nadiṃ patāreyya.
‘‘તં કિં મઞ્ઞસિ, સાળ્હ, ભબ્બો નુ ખો સો પુરિસો નદિં તરિતુ’’ન્તિ? ‘‘એવં, ભન્તે’’. ‘‘તં કિસ્સ હેતુ’’? ‘‘અસુ હિ, ભન્તે, સાલલટ્ઠિ બહિદ્ધા સુપરિકમ્મકતા, અન્તો સુવિસુદ્ધા નાવાકતા 7 ફિયારિત્તબદ્ધા. તસ્સેતં પાટિકઙ્ખં – ‘નાવા ન સંસીદિસ્સતિ, પુરિસો સોત્થિના પારં ગમિસ્સતી’’’તિ.
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, sāḷha, bhabbo nu kho so puriso nadiṃ taritu’’nti? ‘‘Evaṃ, bhante’’. ‘‘Taṃ kissa hetu’’? ‘‘Asu hi, bhante, sālalaṭṭhi bahiddhā suparikammakatā, anto suvisuddhā nāvākatā 8 phiyārittabaddhā. Tassetaṃ pāṭikaṅkhaṃ – ‘nāvā na saṃsīdissati, puriso sotthinā pāraṃ gamissatī’’’ti.
‘‘એવમેવં ખો , સાળ્હ, યે તે સમણબ્રાહ્મણા ન તપોજિગુચ્છાવાદા ન તપોજિગુચ્છાસારા ન તપોજિગુચ્છાઅલ્લીના વિહરન્તિ, ભબ્બા તે ઓઘસ્સ નિત્થરણાય. યેપિ તે, સાળ્હ, સમણબ્રાહ્મણા પરિસુદ્ધકાયસમાચારા પરિસુદ્ધવચીસમાચારા પરિસુદ્ધમનોસમાચારા પરિસુદ્ધાજીવા, ભબ્બા તે ઞાણદસ્સનાય અનુત્તરાય સમ્બોધાય. સેય્યથાપિ, સાળ્હ, યોધાજીવો બહૂનિ ચેપિ કણ્ડચિત્રકાનિ જાનાતિ; અથ ખો સો તીહિ ઠાનેહિ રાજારહો હોતિ રાજભોગ્ગો, રઞ્ઞો અઙ્ગન્તેવ સઙ્ખં ગચ્છતિ. કતમેહિ તીહિ? દૂરેપાતી ચ, અક્ખણવેધી ચ, મહતો ચ કાયસ્સ પદાલેતા.
‘‘Evamevaṃ kho , sāḷha, ye te samaṇabrāhmaṇā na tapojigucchāvādā na tapojigucchāsārā na tapojigucchāallīnā viharanti, bhabbā te oghassa nittharaṇāya. Yepi te, sāḷha, samaṇabrāhmaṇā parisuddhakāyasamācārā parisuddhavacīsamācārā parisuddhamanosamācārā parisuddhājīvā, bhabbā te ñāṇadassanāya anuttarāya sambodhāya. Seyyathāpi, sāḷha, yodhājīvo bahūni cepi kaṇḍacitrakāni jānāti; atha kho so tīhi ṭhānehi rājāraho hoti rājabhoggo, rañño aṅganteva saṅkhaṃ gacchati. Katamehi tīhi? Dūrepātī ca, akkhaṇavedhī ca, mahato ca kāyassa padāletā.
‘‘સેય્યથાપિ, સાળ્હ, યોધાજીવો દૂરેપાતી; એવમેવં ખો, સાળ્હ, અરિયસાવકો સમ્માસમાધિ હોતિ. સમ્માસમાધિ, સાળ્હ, અરિયસાવકો યં કિઞ્ચિ રૂપં અતીતાનાગતપચ્ચુપ્પન્નં અજ્ઝત્તં વા બહિદ્ધા વા ઓળારિકં વા સુખુમં વા હીનં વા પણીતં વા યં દૂરે સન્તિકે વા સબ્બં રૂપં ‘નેતં મમ, નેસોહમસ્મિ, ન મેસો અત્તા’તિ એવમેતં યથાભૂતં સમ્મપ્પઞ્ઞાય પસ્સતિ. યા કાચિ વેદના…પે॰… યા કાચિ સઞ્ઞા… યે કેચિ સઙ્ખારા… યં કિઞ્ચિ વિઞ્ઞાણં અતીતાનાગતપચ્ચુપ્પન્નં અજ્ઝત્તં વા બહિદ્ધા વા ઓળારિકં વા સુખુમં વા હીનં વા પણીતં વા યં દૂરે સન્તિકે વા, સબ્બં વિઞ્ઞાણં ‘નેતં મમ, નેસોહમસ્મિ, ન મેસો અત્તા’તિ એવમેતં યથાભૂતં સમ્મપ્પઞ્ઞાય પસ્સતિ.
‘‘Seyyathāpi, sāḷha, yodhājīvo dūrepātī; evamevaṃ kho, sāḷha, ariyasāvako sammāsamādhi hoti. Sammāsamādhi, sāḷha, ariyasāvako yaṃ kiñci rūpaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā vā oḷārikaṃ vā sukhumaṃ vā hīnaṃ vā paṇītaṃ vā yaṃ dūre santike vā sabbaṃ rūpaṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya passati. Yā kāci vedanā…pe… yā kāci saññā… ye keci saṅkhārā… yaṃ kiñci viññāṇaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā vā oḷārikaṃ vā sukhumaṃ vā hīnaṃ vā paṇītaṃ vā yaṃ dūre santike vā, sabbaṃ viññāṇaṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya passati.
‘‘સેય્યથાપિ, સાળ્હ, યોધાજીવો અક્ખણવેધી; એવમેવં ખો, સાળ્હ, અરિયસાવકો સમ્માદિટ્ઠિ હોતિ. સમ્માદિટ્ઠિ , સાળ્હ, અરિયસાવકો ‘ઇદં દુક્ખ’ન્તિ યથાભૂતં પજાનાતિ…પે॰… ‘અયં દુક્ખનિરોધગામિની પટિપદા’તિ યથાભૂતં પજાનાતિ.
‘‘Seyyathāpi, sāḷha, yodhājīvo akkhaṇavedhī; evamevaṃ kho, sāḷha, ariyasāvako sammādiṭṭhi hoti. Sammādiṭṭhi , sāḷha, ariyasāvako ‘idaṃ dukkha’nti yathābhūtaṃ pajānāti…pe… ‘ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadā’ti yathābhūtaṃ pajānāti.
‘‘સેય્યથાપિ, સાળ્હ, યોધાજીવો મહતો કાયસ્સ પદાલેતા; એવમેવં ખો, સાળ્હ, અરિયસાવકો સમ્માવિમુત્તિ હોતિ. સમ્માવિમુત્તિ, સાળ્હ, અરિયસાવકો મહન્તં અવિજ્જાક્ખન્ધં પદાલેતી’’તિ. છટ્ઠં.
‘‘Seyyathāpi, sāḷha, yodhājīvo mahato kāyassa padāletā; evamevaṃ kho, sāḷha, ariyasāvako sammāvimutti hoti. Sammāvimutti, sāḷha, ariyasāvako mahantaṃ avijjākkhandhaṃ padāletī’’ti. Chaṭṭhaṃ.
Footnotes:
Related texts:
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / અઙ્ગુત્તરનિકાય (અટ્ઠકથા) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ૬. સાળ્હસુત્તવણ્ણના • 6. Sāḷhasuttavaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / સુત્તપિટક (ટીકા) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / અઙ્ગુત્તરનિકાય (ટીકા) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ૬. સાળ્હસુત્તવણ્ણના • 6. Sāḷhasuttavaṇṇanā
