| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
੪. ਸਮਚਿਤ੍ਤવਗ੍ਗવਣ੍ਣਨਾ
4. Samacittavaggavaṇṇanā
੩੩. ਚਤੁਤ੍ਥਸ੍ਸ ਪਠਮੇ ਭવਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਤਿਟ੍ਠਹਨ੍ਤੀਤਿ ਭੂਮਿ, ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸਾਨਂ ਭੂਮਿ ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸਭੂਮਿ। ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਭੂਮਿਯਮ੍ਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਕਤਂ ਨ ਜਾਨਾਤੀਤਿ ਅਕਤਞ੍ਞੂ, ਅਸਮਤ੍ਥਸਮਾਸੋਯਂ ਗਮਕਤ੍ਤਾ ‘‘ਅਸੂਰਿਯਪਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ વਿਯ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਕਤਂ ਨ ਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ। ਅਕਤવੇਦੀਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਪਾਕਟਂ ਕਤ੍વਾ ਨ ਜਾਨਾਤੀਤਿ ‘‘ਇਦਞ੍ਚਿਦਞ੍ਚ ਮਯ੍ਹਂ ਇਮਿਨਾ ਕਤ’’ਨ੍ਤਿ ਸਙ੍ਘਮਜ੍ਝਗਣਮਜ੍ਝਾਦੀਸੁ ਪਾਕਟਂ ਕਤ੍વਾ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਨ ਪਕਾਸੇਤੀਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਉਪਞ੍ਞਾਤਨ੍ਤਿ ਥੋਮਨਾવਸੇਨ ਉਪਗਨ੍ਤ੍વਾ ਞਾਤਂ। ਤੇਨਾਹ ‘‘વਣ੍ਣਿਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ।
33. Catutthassa paṭhame bhavanti ettha patiṭṭhahantīti bhūmi, asappurisānaṃ bhūmi asappurisabhūmi. Sappurisabhūmiyampi eseva nayo. Kataṃ na jānātīti akataññū, asamatthasamāsoyaṃ gamakattā ‘‘asūriyapassā’’tiādīsu viya. Tenāha ‘‘kataṃ na jānātī’’ti. Akatavedīti etthāpi eseva nayo. Pākaṭaṃ katvā na jānātīti ‘‘idañcidañca mayhaṃ iminā kata’’nti saṅghamajjhagaṇamajjhādīsu pākaṭaṃ katvā na jānāti, na pakāsetīti vuttaṃ hoti. Upaññātanti thomanāvasena upagantvā ñātaṃ. Tenāha ‘‘vaṇṇita’’ntiādi.
੩੪. ਦੁਤਿਯੇ વਸ੍ਸਸਤਪਰਿਮਾਣਮਾਯੁ ਅਸ੍ਸਾਤਿ વਸ੍ਸਸਤਾਯੁਕੋ, વਸ੍ਸਸਤਾਯੁਕਤਞ੍ਚ વਸ੍ਸਸਤਾਯੁਕਕਾਲੇ ਜਾਤਸ੍ਸੇવ ਹੋਤਿ, ਨਾਞ੍ਞਸ੍ਸਾਤਿ ਆਹ ‘‘વਸ੍ਸਸਤਾਯੁਕਕਾਲੇ ਜਾਤੋ’’ਤਿ। વਸ੍ਸਸਤਂ ਜੀવਤਿ ਸੀਲੇਨਾਤਿ વਸ੍ਸਸਤਜੀવੀ। વਸ੍ਸਸਤਨ੍ਤਿ ਚ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਸਂਯੋਗੇ ਉਪਯੋਗવਚਨਂ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਸਕਲਂ વਸ੍ਸਸਤਂ ਜੀવਨ੍ਤੋ’’ਤਿ। ਮਾਤਾਪਿਤੂਨਂ ਮਾਤਾવ ਬਹੂਪਕਾਰਤਰਾਤਿ ਤਸ੍ਸਾਯੇવ ਪਧਾਨਭਾવੇਨ ਪਟਿਕਾਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਦਕ੍ਖਿਣਂ ਅਂਸਕੂਟਂ વਦਨ੍ਤਿ। ਹਦਯਲੋਹਿਤਂ ਪਾਯੇਤ੍વਾਤਿ ਖੀਰਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વਦਤਿ। ਲੋਹਿਤਞ੍ਹਿ ਖੀਰਭਾવੇਨ ਪਰਿਣਾਮਂ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਤ੍ਯਾਸ੍ਸਾਤਿ ਤੇ ਅਸ੍ਸ। ਸੇਸਮੇਤ੍ਥ ਉਤ੍ਤਾਨਮੇવ।
34. Dutiye vassasataparimāṇamāyu assāti vassasatāyuko, vassasatāyukatañca vassasatāyukakāle jātasseva hoti, nāññassāti āha ‘‘vassasatāyukakāle jāto’’ti. Vassasataṃ jīvati sīlenāti vassasatajīvī. Vassasatanti ca accantasaṃyoge upayogavacanaṃ. Tenāha ‘‘sakalaṃ vassasataṃ jīvanto’’ti. Mātāpitūnaṃ mātāva bahūpakāratarāti tassāyeva padhānabhāvena paṭikātabbattā dakkhiṇaṃ aṃsakūṭaṃ vadanti. Hadayalohitaṃ pāyetvāti khīraṃ sandhāya vadati. Lohitañhi khīrabhāvena pariṇāmaṃ gacchati. Tyāssāti te assa. Sesamettha uttānameva.
੩੫. ਤਤਿਯੇ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਯੇਨਾਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ਸੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿ, ਤਂ ਪਾਕਟਂ ਕਤ੍વਾ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਸੋ ਹਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। વਿਰਜ੍ਝਨਪਞ੍ਹਨ੍ਤਿ ਯਂ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਟ੍ਠੋ વਿਰਜ੍ਝਿਤ੍વਾ ਕਥੇਸਿ, ਅવਿਪਰੀਤਂ ਕਤ੍વਾ ਸਮ੍ਪਾਦੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ, ਤਾਦਿਸਂ ਪਞ੍ਹਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਉਭਤੋਕੋਟਿਕਂ ਪਞ੍ਹਨ੍ਤਿ ਉਭੋਹਿ ਕੋਟੀਹਿ ਯੁਤ੍ਤਂ ਪਞ੍ਹਂ। ‘‘ਕਿਂવਾਦੀ ਭવਂ ਗੋਤਮੋ’’ਤਿ ਹਿ ਪੁਟ੍ਠੋ ‘‘ਕਿਰਿਯવਾਦਿਮ੍ਹੀ’’ਤਿ વਾ વਦੇਯ੍ਯ ‘‘ਅਕਿਰਿਯવਾਦਿਮ੍ਹੀ’’ਤਿ વਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਇਮਸ੍ਸ ਪਞ੍ਹਸ੍ਸ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨੇ ‘‘ਕਿਰਿਯવਾਦਿਮ੍ਹੀ’’ਤਿ ਏਕਾ ਕੋਟਿ, ‘‘ਅਕਿਰਿਯવਾਦਿਮ੍ਹੀ’’ਤਿ ਦੁਤਿਯਾਤਿ ਕੋਟਿਦ੍વਯਯੁਤ੍ਤੋ ਅਯਂ ਪਞ੍ਹੋ। ਉਗ੍ਗਿਲਿਤੁਨ੍ਤਿ ਦ੍વੇ ਕੋਟਿਯੋ ਮੋਚੇਤ੍વਾ ਕਥੇਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੋ ਬਹਿ ਨੀਹਰਿਤੁਂ ਅਤ੍ਥਤੋ ਅਪਨੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਖਿਸ੍ਸਤਿ। ਦ੍વੇ ਕੋਟਿਯੋ ਮੋਚੇਨ੍ਤੋ ਹਿ ਤਂ ਬਹਿ ਨੀਹਰਤਿ ਨਾਮ। ਨਿਗ੍ਗਿਲਿਤੁਨ੍ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਾਯ ਦੋਸਂ ਦਤ੍વਾ ਹਾਰੇਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੋ ਪવੇਸੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਖਿਸ੍ਸਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਦੋਸਂ ਦਤ੍વਾ ਹਾਰੇਨ੍ਤੋ ਹਿ ਗਿਲਿਤ੍વਾ વਿਯ ਅਦਸ੍ਸਨਂ ਗਮੇਨ੍ਤੋ ਪવੇਸੇਤਿ ਨਾਮ। ਕਿਂਲਦ੍ਧਿਕੋਤਿ ਕਿਂਦ੍ਦਿਟ੍ਠਿਕੋ। વਦਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨਾਤਿ વਾਦੋ, ਦਿਟ੍ਠਿ। ਕੋ વਾਦੋ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਕਿਂવਾਦੀ। ਕਿਮਕ੍ਖਾਯੀਤਿ ਕਿਮਭਿਧਾਯੀ, ਕੀਦਿਸੀ ਧਮ੍ਮਕਥਾ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਕਿਂ ਨਾਮ…ਪੇ॰… ਪੁਚ੍ਛਤੀ’’ਤਿ। ਸੇਸਮੇਤ੍ਥ ਉਤ੍ਤਾਨਮੇવ।
35. Tatiye tenupasaṅkamīti ettha yenādhippāyena so brāhmaṇo bhagavantaṃ upasaṅkami, taṃ pākaṭaṃ katvā dassetuṃ ‘‘so hi brāhmaṇo’’tiādimāha. Virajjhanapañhanti yaṃ pañhaṃ puṭṭho virajjhitvā kathesi, aviparītaṃ katvā sampādetuṃ na sakkoti, tādisaṃ pañhanti attho. Ubhatokoṭikaṃ pañhanti ubhohi koṭīhi yuttaṃ pañhaṃ. ‘‘Kiṃvādī bhavaṃ gotamo’’ti hi puṭṭho ‘‘kiriyavādimhī’’ti vā vadeyya ‘‘akiriyavādimhī’’ti vā, tasmā imassa pañhassa vissajjane ‘‘kiriyavādimhī’’ti ekā koṭi, ‘‘akiriyavādimhī’’ti dutiyāti koṭidvayayutto ayaṃ pañho. Uggilitunti dve koṭiyo mocetvā kathetuṃ asakkonto bahi nīharituṃ atthato apanetuṃ na sakkhissati. Dve koṭiyo mocento hi taṃ bahi nīharati nāma. Niggilitunti pucchāya dosaṃ datvā hāretuṃ asakkonto pavesetuṃ na sakkhissati. Tattha dosaṃ datvā hārento hi gilitvā viya adassanaṃ gamento paveseti nāma. Kiṃladdhikoti kiṃddiṭṭhiko. Vadanti etenāti vādo, diṭṭhi. Ko vādo etassāti kiṃvādī. Kimakkhāyīti kimabhidhāyī, kīdisī dhammakathā. Tenāha ‘‘kiṃ nāma…pe… pucchatī’’ti. Sesamettha uttānameva.
੩੬. ਚਤੁਤ੍ਥੇ ਦਕ੍ਖਿਣਂ ਅਰਹਨ੍ਤੀਤਿ ਦਕ੍ਖਿਣੇਯ੍ਯਾ। ਆਹੁਨਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਦਾਨਂ, ਤਂ ਅਰਹਨ੍ਤੀਤਿ ਆਹੁਨੇਯ੍ਯਾ।
36. Catutthe dakkhiṇaṃ arahantīti dakkhiṇeyyā. Āhunaṃ vuccati dānaṃ, taṃ arahantīti āhuneyyā.
੩੭. ਪਞ੍ਚਮੇ ਕਥਮਯਂ ਮਿਗਾਰਮਾਤਾ ਨਾਮ ਜਾਤਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਾ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ। ਸਬ੍ਬਜੇਟ੍ਠਕਸ੍ਸ ਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪੁਤ੍ਤੇਸੁ ਸਬ੍ਬਪਠਮਂ ਜਾਤਸ੍ਸ ਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ। ਅਯ੍ਯਕਸੇਟ੍ਠਿਨੋવ ਸਮਾਨਨਾਮਕਤ੍ਤਾਤਿ ਮਿਗਾਰਸੇਟ੍ਠਿਨਾ ਏવ ਸਦਿਸਨਾਮਕਤ੍ਤਾ। ਤਸ੍ਸਾ ਕਿਰ ਸਬ੍ਬਜੇਟ੍ਠਸ੍ਸ ਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਨਾਮਗ੍ਗਹਣਦਿવਸੇ ਅਯ੍ਯਕਸ੍ਸ ਮਿਗਾਰਸੇਟ੍ਠਿਸ੍ਸੇવ ਨਾਮਂ ਅਕਂਸੁ। ਅਨਿਬਦ੍ਧવਾਸੋ ਹੁਤ੍વਾਤਿ ਏਕਸ੍ਮਿਂਯੇવ વਿਹਾਰੇ ਨਿਬਦ੍ਧવਾਸੋ ਅਹੁਤ੍વਾ। ਧੁવਪਰਿਭੋਗਾਨੀਤਿ ਨਿਯਤਪਰਿਭੋਗਾਨਿ। ਨਨੁ ਭਗવਾ ਕਦਾਚਿ ਚਾਰਿਕਮ੍ਪਿ ਪਕ੍ਕਮਤਿ, ਕਥਂ ਤਾਨਿ ਸੇਨਾਸਨਾਨਿ ਧੁવਪਰਿਭੋਗੇਨ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਉਤੁવਸ੍ਸਂ ਚਾਰਿਕਂ ਚਰਿਤ੍વਾਪੀ’’ਤਿਆਦਿ। ਤਤ੍ਥ ਉਤੁવਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਹੇਮਨ੍ਤਗਿਮ੍ਹੇ ਸਨ੍ਧਾਯ વਦਤਿ। ਮਗ੍ਗਂ ਠਪੇਤ੍વਾਤਿ ਥੇਰਸ੍ਸ ਆਗਮਨਮਗ੍ਗਂ ਠਪੇਤ੍વਾ। ਉਣ੍ਹવਲਾਹਕਾਤਿ ਉਣ੍ਹਉਤੁਨੋ ਪਚ੍ਚਯਭੂਤਮੇਘਮਾਲਾਸਮੁਟ੍ਠਾਪਕਾ ਦੇવਪੁਤ੍ਤਾ। ਤੇਸਂ ਕਿਰ ਤਥਾਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਸਮਕਾਲਮੇવ ਯਥਿਚ੍ਛਿਤਂ ਠਾਨਂ ਉਣ੍ਹਂ ਫਰਮਾਨਾ, વਲਾਹਕਮਾਲਾ ਨਾਤਿਬਹਲਾ ਇਤੋ ਚਿਤੋ ਨਭਂ ਛਾਦੇਨ੍ਤੀ વਿਧਾવਤਿ। ਏਸ ਨਯੋ ਸੀਤવਲਾਹਕવਸ੍ਸવਲਾਹਕਾਸੁ। ਅਬ੍ਭવਲਾਹਕਾ ਪਨ ਦੇવਤਾ ਸੀਤੁਣ੍ਹવਸ੍ਸੇਹਿ વਿਨਾ ਕੇવਲਂ ਅਬ੍ਭਪਟਲਸ੍ਸੇવ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪਕਾ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ। ਕੇવਲਂ વਾ વਾਤਸ੍ਸੇવ, ਤੇਨੇવ ਦੇવਤਾ વਾਤવਲਾਹਕਾ।
37. Pañcame kathamayaṃ migāramātā nāma jātāti āha ‘‘sā hī’’tiādi. Sabbajeṭṭhakassa puttassāti attano puttesu sabbapaṭhamaṃ jātassa puttassa. Ayyakaseṭṭhinova samānanāmakattāti migāraseṭṭhinā eva sadisanāmakattā. Tassā kira sabbajeṭṭhassa puttassa nāmaggahaṇadivase ayyakassa migāraseṭṭhisseva nāmaṃ akaṃsu. Anibaddhavāso hutvāti ekasmiṃyeva vihāre nibaddhavāso ahutvā. Dhuvaparibhogānīti niyataparibhogāni. Nanu bhagavā kadāci cārikampi pakkamati, kathaṃ tāni senāsanāni dhuvaparibhogena paribhuñjīti āha ‘‘utuvassaṃ cārikaṃ caritvāpī’’tiādi. Tattha utuvassanti hemantagimhe sandhāya vadati. Maggaṃ ṭhapetvāti therassa āgamanamaggaṃ ṭhapetvā. Uṇhavalāhakāti uṇhautuno paccayabhūtameghamālāsamuṭṭhāpakā devaputtā. Tesaṃ kira tathācittuppādasamakālameva yathicchitaṃ ṭhānaṃ uṇhaṃ pharamānā, valāhakamālā nātibahalā ito cito nabhaṃ chādentī vidhāvati. Esa nayo sītavalāhakavassavalāhakāsu. Abbhavalāhakā pana devatā sītuṇhavassehi vinā kevalaṃ abbhapaṭalasseva samuṭṭhāpakā veditabbā. Kevalaṃ vā vātasseva, teneva devatā vātavalāhakā.
ਏਤ੍ਥ ਚ ਯਂ વਸ੍ਸਾਨੇ ਚ ਸਿਸਿਰੇ ਚ ਅਬ੍ਭਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਂ ਉਤੁਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ ਪਾਕਤਿਕਮੇવ। ਯਂ ਪਨ ਅਬ੍ਭਮ੍ਹਿਯੇવ ਅਤਿਅਬ੍ਭਂ ਸਤ੍ਤਾਹਮ੍ਪਿ ਚਨ੍ਦਸੂਰਿਯੇ ਛਾਦੇਤ੍વਾ ਏਕਨ੍ਧਕਾਰਂ ਕਰੋਤਿ, ਯਞ੍ਚ ਚਿਤ੍ਤવੇਸਾਖਮਾਸੇਸੁ ਅਬ੍ਭਂ, ਤਂ ਦੇવਤਾਨੁਭਾવੇਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਯੋ ਚ ਤਸ੍ਮਿਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਉਤੁਮ੍ਹਿ ਉਤ੍ਤਰਦਕ੍ਖਿਣਾਦਿਪਕਤਿવਾਤੋ ਹੋਤਿ, ਅਯਂ ਉਤੁਸਮੁਟ੍ਠਾਨੋ। વਾਤੇਪਿ વਨਰੁਕ੍ਖਕ੍ਖਨ੍ਧਾਦਿਪ੍ਪਦਾਲਨੋ ਅਤਿવਾਤੋ ਨਾਮ ਅਤ੍ਥਿ। ਅਯਞ੍ਚੇવ, ਯੋ ਚ ਅਞ੍ਞੋਪਿ ਅਕਾਲવਾਤੋ, ਅਯਞ੍ਚ ਦੇવਤਾਨੁਭਾવੇਨ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ। ਯਂ ਗਿਮ੍ਹਾਨੇ ਉਣ੍ਹਂ, ਤਂ ਉਤੁਸਮੁਟ੍ਠਾਨਿਕਂ ਪਾਕਤਿਮੇવ। ਯਂ ਪਨ ਉਣ੍ਹੇਪਿ ਅਤਿਉਣ੍ਹਂ ਸੀਤਕਾਲੇ ਚ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਉਣ੍ਹਂ, ਤਂ ਦੇવਤਾਨੁਭਾવੇਨ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਂ। ਯਂ વਸ੍ਸਾਨੇ ਚ ਹੇਮਨ੍ਤੇ ਚ ਸੀਤਂ ਹੋਤਿ, ਤਂ ਉਤੁਸਮੁਟ੍ਠਾਨਮੇવ। ਯਂ ਪਨ ਸੀਤੇਪਿ ਅਤਿਸੀਤਂ, ਗਿਮ੍ਹੇ ਚ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਸੀਤਂ, ਤਂ ਦੇવਤਾਨੁਭਾવੇਨ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਂ। ਯਂ વਸ੍ਸਿਕੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਮਾਸੇ વਸ੍ਸਂ, ਤਂ ਉਤੁਸਮੁਟ੍ਠਾਨਮੇવ, ਯਂ ਪਨ વਸ੍ਸੇਯੇવ ਅਤਿવਸ੍ਸਂ, ਯਞ੍ਚ ਚਿਤ੍ਤવੇਸਾਖਮਾਸੇਸੁ વਸ੍ਸਂ, ਤਂ ਦੇવਤਾਨੁਭਾવੇਨ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਂ।
Ettha ca yaṃ vassāne ca sisire ca abbhaṃ uppajjati, taṃ utusamuṭṭhānaṃ pākatikameva. Yaṃ pana abbhamhiyeva atiabbhaṃ sattāhampi candasūriye chādetvā ekandhakāraṃ karoti, yañca cittavesākhamāsesu abbhaṃ, taṃ devatānubhāvena uppannaṃ abbhanti veditabbaṃ. Yo ca tasmiṃ tasmiṃ utumhi uttaradakkhiṇādipakativāto hoti, ayaṃ utusamuṭṭhāno. Vātepi vanarukkhakkhandhādippadālano ativāto nāma atthi. Ayañceva, yo ca aññopi akālavāto, ayañca devatānubhāvena nibbatto. Yaṃ gimhāne uṇhaṃ, taṃ utusamuṭṭhānikaṃ pākatimeva. Yaṃ pana uṇhepi atiuṇhaṃ sītakāle ca uppannaṃ uṇhaṃ, taṃ devatānubhāvena nibbattaṃ. Yaṃ vassāne ca hemante ca sītaṃ hoti, taṃ utusamuṭṭhānameva. Yaṃ pana sītepi atisītaṃ, gimhe ca uppannaṃ sītaṃ, taṃ devatānubhāvena nibbattaṃ. Yaṃ vassike cattāro māse vassaṃ, taṃ utusamuṭṭhānameva, yaṃ pana vasseyeva ativassaṃ, yañca cittavesākhamāsesu vassaṃ, taṃ devatānubhāvena nibbattaṃ.
ਤਤ੍ਰਿਦਂ વਤ੍ਥੁ – ਏਕੋ ਕਿਰ વਸ੍ਸવਲਾਹਕਦੇવਪੁਤ੍ਤੋ ਤਗਰਕੂਟવਾਸਿਖੀਣਾਸવਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ਥੇਰੋ – ‘‘ਕੋਸਿ ਤ੍વ’’ਨ੍ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਅਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, વਸ੍ਸવਲਾਹਕੋ ਦੇવਪੁਤ੍ਤੋਤਿ । ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਕਿਰ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਦੇવੋ વਸ੍ਸਤੀਤਿ? ਆਮ, ਭਨ੍ਤੇਤਿ। ਪਸ੍ਸਿਤੁਕਾਮਾ ਮਯਨ੍ਤਿ। ਤੇਮਿਸ੍ਸਥ, ਭਨ੍ਤੇਤਿ। ਮੇਘਸੀਸਂ વਾ ਗਜ੍ਜਿਤਂ વਾ ਨ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ, ਕਥਂ ਤੇਮਿਸ੍ਸਾਮਾਤਿ? ਭਨ੍ਤੇ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਦੇવੋ વਸ੍ਸਤਿ, ਤੁਮ੍ਹੇ ਪਣ੍ਣਸਾਲਂ ਪવਿਸਥਾਤਿ। ਸਾਧੁ ਦੇવਪੁਤ੍ਤਾਤਿ ਪਾਦੇ ਧੋવਿਤ੍વਾ ਪਣ੍ਣਸਾਲਂ ਪਾવਿਸਿ। ਦੇવਪੁਤ੍ਤੋ ਤਸ੍ਮਿਂ ਪવਿਸਨ੍ਤੇਯੇવ ਏਕਂ ਗੀਤਂ ਗਾਯਿਤ੍વਾ ਹਤ੍ਥਂ ਉਕ੍ਖਿਪਿ, ਸਮਨ੍ਤਾ ਤਿਯੋਜਨਟ੍ਠਾਨਂ ਏਕਮੇਘਂ ਅਹੋਸਿ। ਥੇਰੋ ਅਡ੍ਢਤਿਨ੍ਤੋ ਪਣ੍ਣਸਾਲਂ ਪવਿਟ੍ਠੋਤਿ।
Tatridaṃ vatthu – eko kira vassavalāhakadevaputto tagarakūṭavāsikhīṇāsavattherassa santikaṃ gantvā vanditvā aṭṭhāsi. Thero – ‘‘kosi tva’’nti pucchi. Ahaṃ, bhante, vassavalāhako devaputtoti . Tumhākaṃ kira cittena devo vassatīti? Āma, bhanteti. Passitukāmā mayanti. Temissatha, bhanteti. Meghasīsaṃ vā gajjitaṃ vā na paññāyati, kathaṃ temissāmāti? Bhante, amhākaṃ cittena devo vassati, tumhe paṇṇasālaṃ pavisathāti. Sādhu devaputtāti pāde dhovitvā paṇṇasālaṃ pāvisi. Devaputto tasmiṃ pavisanteyeva ekaṃ gītaṃ gāyitvā hatthaṃ ukkhipi, samantā tiyojanaṭṭhānaṃ ekameghaṃ ahosi. Thero aḍḍhatinto paṇṇasālaṃ paviṭṭhoti.
ਕਾਮਂ ਹੇਟ੍ਠਾ વੁਤ੍ਤਾਪਿ ਦੇવਤਾ ਚਾਤੁਮਹਾਰਾਜਿਕਾવ, ਤਾ ਪਨ ਤੇਨ ਤੇਨ વਿਸੇਸੇਨ વਤ੍વਾ ਇਦਾਨਿ ਤਦਞ੍ਞੇ ਪਠਮਭੂਮਿਕੇ ਕਾਮਾવਚਰਦੇવੇ ਸਾਮਞ੍ਞਤੋ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ‘‘ਚਾਤੁਮਹਾਰਾਜਿਕਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਧਤਰਟ੍ਠવਿਰੂਲ਼੍ਹਕવਿਰੂਪਕ੍ਖਕੁવੇਰਸਙ੍ਖਾਤਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਮਹਾਰਾਜਾਨੋ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਚਾਤੁਮਹਾਰਾਜਿਕਾ, ਤੇ ਸਿਨੇਰੁਸ੍ਸ ਪਬ੍ਬਤਸ੍ਸ વੇਮਜ੍ਝੇ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਤੇਸੁ ਪਬ੍ਬਤਟ੍ਠਕਾਪਿ ਅਤ੍ਥਿ ਆਕਾਸਟ੍ਠਕਾਪਿ। ਤੇਸਂ ਪਰਮ੍ਪਰਾ ਚਕ੍ਕવਾਲ਼ਪਬ੍ਬਤਂ ਪਤ੍ਤਾ। ਖਿਡ੍ਡਾਪਦੋਸਿਕਾ ਮਨੋਪਦੋਸਿਕਾ ਚਨ੍ਦਿਮਾ ਦੇવਪੁਤ੍ਤੋ ਸੂਰਿਯੋ ਦੇવਪੁਤ੍ਤੋਤਿ ਏਤੇ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਚਾਤੁਮਹਾਰਾਜਿਕਦੇવਲੋਕਟ੍ਠਾ ਏવ।
Kāmaṃ heṭṭhā vuttāpi devatā cātumahārājikāva, tā pana tena tena visesena vatvā idāni tadaññe paṭhamabhūmike kāmāvacaradeve sāmaññato gaṇhanto ‘‘cātumahārājikā’’ti āha. Dhataraṭṭhavirūḷhakavirūpakkhakuverasaṅkhātā cattāro mahārājāno etesanti cātumahārājikā, te sinerussa pabbatassa vemajjhe honti. Tesu pabbataṭṭhakāpi atthi ākāsaṭṭhakāpi. Tesaṃ paramparā cakkavāḷapabbataṃ pattā. Khiḍḍāpadosikā manopadosikā candimā devaputto sūriyo devaputtoti ete sabbepi cātumahārājikadevalokaṭṭhā eva.
ਤਾવਤਿਂਸਾਤਿ ਤਾવਤਿਂਸਾਨਂ ਦੇવਾਨਂ ਨਾਮਂ, ਤੇਪਿ ਅਤ੍ਥਿ ਪਬ੍ਬਤਟ੍ਠਕਾ, ਅਤ੍ਥਿ ਆਕਾਸਟ੍ਠਕਾ, ਤੇਸਂ ਪਰਮ੍ਪਰਾ ਚਕ੍ਕવਾਲ਼ਪਬ੍ਬਤਂ ਪਤ੍ਤਾ। ਤਥਾ ਯਾਮਾਦੀਨਂ। ਏਕਦੇવਲੋਕੇਪਿ ਹਿ ਦੇવਾਨਂ ਪਰਮ੍ਪਰਾ ਚਕ੍ਕવਾਲ਼ਪਬ੍ਬਤਂ ਅਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ। ਤਤ੍ਥ ਮਘੇਨ ਮਾਣવੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਮਚਲਗਾਮੇ ਕਾਲਂ ਕਤ੍વਾ ਤੇਤ੍ਤਿਂਸ ਸਹਪੁਞ੍ਞਕਾਰਿਨੋ ਏਤ੍ਥ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾਤਿ ਤਂ ਸਹਚਾਰਿਤਂ ਠਾਨਂ ਤੇਤ੍ਤਿਂਸਂ, ਤਦੇવ ਤਾવਤਿਂਸਂ, ਤਂ ਨਿવਾਸੋ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਤਾવਤਿਂਸਾਤਿ વਦਨ੍ਤਿ। ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਸੇਸਚਕ੍ਕવਾਲ਼ੇਸੁਪਿ ਛਕਾਮਾવਚਰਦੇવਲੋਕਾ ਅਤ੍ਥਿ। વੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਚੇਤਂ ‘‘ਸਹਸ੍ਸਂ ਚਾਤੁਮਹਾਰਾਜਿਕਾਨਂ ਸਹਸ੍ਸਂ ਤਾવਤਿਂਸਾਨ’’ਨ੍ਤਿ (ਅ॰ ਨਿ॰ ੩.੮੧)। ਤਸ੍ਮਾ ਨਾਮਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿਯੇવੇਸਾ ਤਸ੍ਸ ਦੇવਲੋਕਸ੍ਸਾਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ। ਦੁਕ੍ਖਤੋ ਯਾਤਾ ਅਪਯਾਤਾਤਿ ਯਾਮਾ। ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਿਰਿਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਤੁਸਂ ਇਤਾ ਗਤਾਤਿ ਤੁਸਿਤਾ। ਨਿਮ੍ਮਾਨੇ ਰਤਿ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਨਿਮ੍ਮਾਨਰਤਿਨੋ। વਸવਤ੍ਤੀ ਦੇવਤਾਤਿ ਪਰਨਿਮ੍ਮਿਤવਸવਤ੍ਤਿਨੋ ਦੇવਾ। ਪਰਨਿਮ੍ਮਿਤੇਸੁ ਭੋਗੇਸੁ વਸਂ વਤ੍ਤੇਨ੍ਤੀਤਿ ਪਰਨਿਮ੍ਮਿਤવਸવਤ੍ਤਿਨੋ।
Tāvatiṃsāti tāvatiṃsānaṃ devānaṃ nāmaṃ, tepi atthi pabbataṭṭhakā, atthi ākāsaṭṭhakā, tesaṃ paramparā cakkavāḷapabbataṃ pattā. Tathā yāmādīnaṃ. Ekadevalokepi hi devānaṃ paramparā cakkavāḷapabbataṃ appattā nāma natthi. Tattha maghena māṇavena saddhiṃ macalagāme kālaṃ katvā tettiṃsa sahapuññakārino ettha nibbattāti taṃ sahacāritaṃ ṭhānaṃ tettiṃsaṃ, tadeva tāvatiṃsaṃ, taṃ nivāso etesanti tāvatiṃsāti vadanti. Yasmā pana sesacakkavāḷesupi chakāmāvacaradevalokā atthi. Vuttampi cetaṃ ‘‘sahassaṃ cātumahārājikānaṃ sahassaṃ tāvatiṃsāna’’nti (a. ni. 3.81). Tasmā nāmapaṇṇattiyevesā tassa devalokassāti veditabbā. Dukkhato yātā apayātāti yāmā. Attano sirisampattiyā tusaṃ itā gatāti tusitā. Nimmāne rati etesanti nimmānaratino. Vasavattī devatāti paranimmitavasavattino devā. Paranimmitesu bhogesu vasaṃ vattentīti paranimmitavasavattino.
ਬ੍ਰੂਹਿਤੋ ਪਰਿવੁਦ੍ਧੋ ਤੇਹਿ ਤੇਹਿ ਝਾਨਾਦੀਹਿ વਿਸਿਟ੍ਠੇਹਿ ਗੁਣੇਹੀਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ। વਣ੍ਣવਨ੍ਤਤਾਯ ਚੇવ ਦੀਘਾਯੁਕਤਾਯ ਚ ਬ੍ਰਹ੍ਮਪਾਰਿਸਜ੍ਜਾਦੀਹਿ ਮਹਨ੍ਤੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਤਿ ਮਹਾਬ੍ਰਹ੍ਮਾ। ਤਸ੍ਸ ਪਰਿਸਾਯਂ ਭવਾ ਪਰਿਚਾਰਿਕਾਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਪਾਰਿਸਜ੍ਜਾ। ਤਸ੍ਸੇવ ਪੁਰੋਹਿਤਟ੍ਠਾਨੇ ਠਿਤਾਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਪੁਰੋਹਿਤਾ। ਆਭਸ੍ਸਰੇਹਿ ਪਰਿਤ੍ਤਾ ਆਭਾ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਪਰਿਤ੍ਤਾਭਾ। ਅਪ੍ਪਮਾਣਾ ਆਭਾ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਅਪ੍ਪਮਾਣਾਭਾ। ਦੀਪਿਕਾਯ ਅਚ੍ਚਿ વਿਯ ਏਤੇਸਂ ਸਰੀਰਤੋ ਆਭਾ ਛਿਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਛਿਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਪਤਨ੍ਤੀ વਿਯ ਸਰਤਿ વਿਸ੍ਸਰਤੀਤਿ ਆਭਸ੍ਸਰਾ, ਯਥਾવੁਤ੍ਤਪ੍ਪਭਾਯ ਆਭਾਸਨਸੀਲਾ વਾ ਆਭਸ੍ਸਰਾ। ਸੁਭਾਤਿ ਸੋਭਨਾ ਪਭਾ। ਸੁਭਾਤਿ ਹਿ ਏਕਗ੍ਘਨਾ ਨਿਚ੍ਚਲਾ ਸਰੀਰਾਭਾ વੁਚ੍ਚਤਿ , ਸਾ ਪਰਿਤ੍ਤਾ ਸੁਭਾ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਪਰਿਤ੍ਤਸੁਭਾ। ਅਪ੍ਪਮਾਣਾ ਸੁਭਾ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਅਪ੍ਪਮਾਣਸੁਭਾ। ਸੁਭੇਨ ਓਕਿਣ੍ਣਾ વਿਕਿਣ੍ਣਾ, ਸੁਭੇਨ ਸਰੀਰਪ੍ਪਭਾવਣ੍ਣੇਨ ਏਕਗ੍ਘਨਾ ਸੁવਣ੍ਣਮਞ੍ਜੂਸਾਯ ਠਪਿਤਸਮ੍ਪਜ੍ਜਲਿਤਕਞ੍ਚਨਪਿਣ੍ਡਸਸ੍ਸਿਰਿਕਾਤਿ ਸੁਭਕਿਣ੍ਣਾ। ਤਤ੍ਥ ਸੋਭਨਾਯ ਪਭਾਯ ਕਿਣ੍ਣਾ ਸੁਭਾਕਿਣ੍ਣਾਤਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ਭਾ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਰਸ੍ਸਤ੍ਤਂ ਅਨ੍ਤਿਮ ਣ-ਕਾਰਸ੍ਸ ਹ-ਕਾਰਞ੍ਚ ਕਤ੍વਾ ‘‘ਸੁਭਕਿਣ੍ਹਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। વਿਪੁਲਫਲਾ વੇਹਪ੍ਫਲਾ। વਿਪੁਲਫਲਾਤਿ ਚ વਿਪੁਲਸਨ੍ਤਸੁਖવਣ੍ਣਾਦਿਫਲਾ। ਅਪ੍ਪਕੇਨ ਕਾਲੇਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਠਾਨਂ ਨ વਿਜਹਨ੍ਤੀਤਿ ਅવਿਹਾ। ਕੇਨਚਿ ਨ ਤਪਨੀਯਾਤਿ ਅਤਪ੍ਪਾ। ਅਕਿਚ੍ਛੇਨ ਸੁਖੇਨ ਪਸ੍ਸਿਤਬ੍ਬਾ ਮਨੁਞ੍ਞਰੂਪਤਾਯਾਤਿ ਸੁਦਸ੍ਸਾ। ਸੁਪਰਿਸੁਦ੍ਧਦਸ੍ਸਨਤਾਯ ਸਮ੍ਮਾ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਸੀਲੇਨਾਤਿ ਸੁਦਸ੍ਸੀ। ਉਕ੍ਕਟ੍ਠਸਮ੍ਪਤ੍ਤੀਹਿ ਯੋਗਤੋ ਨਤ੍ਥਿ ਏਤੇਸਂ ਕਨਿਟ੍ਠਾ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤੀਤਿ ਅਕਨਿਟ੍ਠਾ।
Brūhito parivuddho tehi tehi jhānādīhi visiṭṭhehi guṇehīti brahmā. Vaṇṇavantatāya ceva dīghāyukatāya ca brahmapārisajjādīhi mahanto brahmāti mahābrahmā. Tassa parisāyaṃ bhavā paricārikāti brahmapārisajjā. Tasseva purohitaṭṭhāne ṭhitāti brahmapurohitā. Ābhassarehi parittā ābhā etesanti parittābhā. Appamāṇā ābhā etesanti appamāṇābhā. Dīpikāya acci viya etesaṃ sarīrato ābhā chijjitvā chijjitvā patantī viya sarati vissaratīti ābhassarā, yathāvuttappabhāya ābhāsanasīlā vā ābhassarā. Subhāti sobhanā pabhā. Subhāti hi ekagghanā niccalā sarīrābhā vuccati , sā parittā subhā etesanti parittasubhā. Appamāṇā subhā etesanti appamāṇasubhā. Subhena okiṇṇā vikiṇṇā, subhena sarīrappabhāvaṇṇena ekagghanā suvaṇṇamañjūsāya ṭhapitasampajjalitakañcanapiṇḍasassirikāti subhakiṇṇā. Tattha sobhanāya pabhāya kiṇṇā subhākiṇṇāti vattabbe bhā-saddassa rassattaṃ antima ṇa-kārassa ha-kārañca katvā ‘‘subhakiṇhā’’ti vuttaṃ. Vipulaphalā vehapphalā. Vipulaphalāti ca vipulasantasukhavaṇṇādiphalā. Appakena kālena attano ṭhānaṃ na vijahantīti avihā. Kenaci na tapanīyāti atappā. Akicchena sukhena passitabbā manuññarūpatāyāti sudassā. Suparisuddhadassanatāya sammā passanti sīlenāti sudassī. Ukkaṭṭhasampattīhi yogato natthi etesaṃ kaniṭṭhā sampattīti akaniṭṭhā.
ਕਾਯਸਕ੍ਖੀਹੀਤਿ ਨਾਮਕਾਯੇਨ ਦੇਸਨਾਯ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨવਸੇਨ ਸਕ੍ਖਿਭੂਤੇਹਿ। ਹਲਾਹਲਨ੍ਤਿ ਕੋਲਾਹਲਂ। ਮਹਗ੍ਗਤਚਿਤ੍ਤੇਨਾਤਿ ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਪਾਦਕੇਨ ਅਭਿਞ੍ਞਾਚਿਤ੍ਤੇਨ।
Kāyasakkhīhīti nāmakāyena desanāya sampaṭicchanavasena sakkhibhūtehi. Halāhalanti kolāhalaṃ. Mahaggatacittenāti catutthajjhānapādakena abhiññācittena.
ਨਨੁ ਚ ‘‘ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਕਾਮਭવੋ, ਬਹਿਦ੍ਧਾਤਿ ਰੂਪਾਰੂਪਭવੋ’’ਤਿ ਚ ਅਯੁਤ੍ਤਮੇਤਂ? ਯਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ ਭવੇ ਸਤ੍ਤਾ ਬਹੁਤਰਂ ਕਾਲਂ વਸਨ੍ਤਿ, ਸੋ ਨੇਸਂ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ। ਯਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਅਪ੍ਪਤਰਂ ਕਾਲਂ વਸਨ੍ਤਿ, ਸੋ ਨੇਸਂ ਬਹਿਦ੍ਧਾਤਿ વਤ੍ਤੁਂ ਯੁਤ੍ਤਂ। ਰੂਪਾਰੂਪਭવੇ ਚ ਸਤ੍ਤਾ ਚਿਰਤਰਂ વਸਨ੍ਤਿ, ਅਪ੍ਪਤਰਂ ਕਾਮਭવੇ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਕਾਮਭવੋ, ਬਹਿਦ੍ਧਾਤਿ ਰੂਪਾਰੂਪਭવੋ’’ਤਿ ਕਸ੍ਮਾ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਕਿਞ੍ਚਾਪੀ’’ਤਿਆਦਿ। ਚਤੁਤ੍ਥਮੇવ ਕੋਟ੍ਠਾਸਨ੍ਤਿ વਿવਟ੍ਟਟ੍ਠਾਯਿਸਙ੍ਖਾਤਂ ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਅਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯ੍ਯਕਪ੍ਪਂ। ਇਤਰੇਸੂਤਿ ਸਂવਟ੍ਟਸਂવਟ੍ਟਟ੍ਠਾਯਿવਿવਟ੍ਟਸਙ੍ਖਾਤੇਸੁ ਤੀਸੁ ਅਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯ੍ਯਕਪ੍ਪੇਸੁ। ਆਲਯੋਤਿ ਸਙ੍ਗੋ। ਪਤ੍ਥਨਾਤਿ ‘‘ਕਥਂ ਨਾਮ ਤਤ੍ਰੂਪਪਨ੍ਨਾ ਭવਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਅਭਿਪਤ੍ਥਨਾ। ਅਭਿਲਾਸੋਤਿ ਤਤ੍ਰੂਪਪਜ੍ਜਿਤੁਕਾਮਤਾ। ਤਸ੍ਮਾਤਿਆਦਿਨਾ ਯਥਾવੁਤ੍ਤਮਤ੍ਥਂ ਨਿਗਮੇਤਿ।
Nanu ca ‘‘ajjhattanti kāmabhavo, bahiddhāti rūpārūpabhavo’’ti ca ayuttametaṃ? Yasmiñhi bhave sattā bahutaraṃ kālaṃ vasanti, so nesaṃ ajjhattaṃ. Yasmiñca appataraṃ kālaṃ vasanti, so nesaṃ bahiddhāti vattuṃ yuttaṃ. Rūpārūpabhave ca sattā cirataraṃ vasanti, appataraṃ kāmabhave, tasmā ‘‘ajjhattanti kāmabhavo, bahiddhāti rūpārūpabhavo’’ti kasmā vuttanti āha ‘‘kiñcāpī’’tiādi. Catutthameva koṭṭhāsanti vivaṭṭaṭṭhāyisaṅkhātaṃ catutthaṃ asaṅkhyeyyakappaṃ. Itaresūti saṃvaṭṭasaṃvaṭṭaṭṭhāyivivaṭṭasaṅkhātesu tīsu asaṅkhyeyyakappesu. Ālayoti saṅgo. Patthanāti ‘‘kathaṃ nāma tatrūpapannā bhavissāmā’’ti abhipatthanā. Abhilāsoti tatrūpapajjitukāmatā. Tasmātiādinā yathāvuttamatthaṃ nigameti.
ਏਤ੍ਥਾਯਂ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ – ਕਸ੍ਸਚਿਪਿ ਕਿਲੇਸਸ੍ਸ ਅવਿਕ੍ਖਮ੍ਭਿਤਤ੍ਤਾ ਕੇਨਚਿਪਿ ਪਕਾਰੇਨ વਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨਮਤ੍ਤੇਨਪਿ ਅવਿਮੁਤ੍ਤੋ ਕਾਮਭવੋ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਗ੍ਗਹਣਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਅਧਿਕਿਚ੍ਚ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਪવਤ੍ਤਗ੍ਗਾਹਸ੍ਸ વਿਸੇਸਪਚ੍ਚਯੋਤਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਨਾਮ। ਤਤ੍ਥ ਬਨ੍ਧਨਂ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਸਂਯੋਜਨਂ, ਤੇਨ ਸਂਯੁਤ੍ਤੋ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਸਂਯੋਜਨੋ। ਤਬ੍ਬਿਪਰਿਯਾਯਤੋ ਬਹਿਦ੍ਧਾਸਂਯੋਜਨੋਤਿ।
Etthāyaṃ adhippāyo – kassacipi kilesassa avikkhambhitattā kenacipi pakārena vikkhambhanamattenapi avimutto kāmabhavo ajjhattaggahaṇassa attānaṃ adhikicca uddissa pavattaggāhassa visesapaccayoti ajjhattaṃ nāma. Tattha bandhanaṃ ajjhattasaṃyojanaṃ, tena saṃyutto ajjhattasaṃyojano. Tabbipariyāyato bahiddhāsaṃyojanoti.
ਛਨ੍ਦਰਾਗવਸੇਨੇવ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਸਂਯੋਜਨਂ ਬਹਿਦ੍ਧਾਸਂਯੋਜਨਞ੍ਚ ਪੁਗ੍ਗਲਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਇਦਾਨਿ ਓਰਮ੍ਭਾਗਿਯਉਦ੍ਧਮ੍ਭਾਗਿਯਸਂਯੋਜਨવਸੇਨਪਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਓਰਮ੍ਭਾਗਿਯਾਨਿ વਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਓਰਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਕਾਮਧਾਤੁ, ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਾ ਪਚ੍ਚਯਭਾવੇਨ ਤਂ ਓਰਂ ਭਜਨ੍ਤੀਤਿ ਓਰਮ੍ਭਾਗਿਯਾਨਿ। ਤਤ੍ਥ ਚ ਕਮ੍ਮੁਨਾ વਿਪਾਕਂ ਸਤ੍ਤੇਨ ਚ ਦੁਕ੍ਖਂ ਸਂਯੋਜੇਨ੍ਤੀਤਿ ਸਂਯੋਜਨਾਨਿ, ਸਕ੍ਕਾਯਦਿਟ੍ਠਿવਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਸੀਲਬ੍ਬਤਪਰਾਮਾਸਕਾਮਰਾਗਪਟਿਘਾ। ਉਦ੍ਧਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਰੂਪਾਰੂਪਧਾਤੁ, વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਤਂ ਉਦ੍ਧਂ ਭਜਨ੍ਤੀਤਿ ਉਦ੍ਧਮ੍ਭਾਗਿਯਾਨਿ, ਸਂਯੋਜਨਾਨਿ। ਰੂਪਰਾਗਾਰੂਪਰਾਗਮਾਨੁਦ੍ਧਚ੍ਚਾવਿਜ੍ਜਾ। ਅਥ વਾ ਓਰਮ੍ਭਾਗੋ વੁਚ੍ਚਤਿ ਕਾਮਧਾਤੁ ਰੂਪਾਰੂਪਭવਤੋ ਹੇਟ੍ਠਾਭੂਤਤ੍ਤਾ, ਤਤ੍ਰੂਪਪਤ੍ਤਿਯਾ ਪਚ੍ਚਯਭਾવਤੋ ਓਰਮ੍ਭਾਗਸ੍ਸ ਹਿਤਾਨੀਤਿ ਓਰਮ੍ਭਾਗਿਯਾਨਿ ਯਥਾ ‘‘વਚ੍ਛਾਯੋਗੋ ਦੁਹਕੋ’’ਤਿ। ਉਦ੍ਧਮ੍ਭਾਗੋ ਨਾਮ ਮਹਗ੍ਗਤਭਾવੋ, ਤਸ੍ਸ ਹਿਤਾਨਿ ਉਦ੍ਧਮ੍ਭਾਗਿਯਾਨਿ। ਪਾਦੇਸੁ ਬਦ੍ਧਪਾਸਾਣੋ વਿਯ ਪਞ੍ਚੋਰਮ੍ਭਾਗਿਯਸਂਯੋਜਨਾਨਿ ਹੇਟ੍ਠਾ ਆਕਡ੍ਢਮਾਨਾਕਾਰਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਹਤ੍ਥੇਹਿ ਗਹਿਤਰੁਕ੍ਖਸਾਖਾ વਿਯ ਪਞ੍ਚੁਦ੍ਧਮ੍ਭਾਗਿਯਸਂਯੋਜਨਾਨਿ ਉਪਰਿ ਆਕਡ੍ਢਮਾਨਾਕਾਰਾਨਿ। ਯੇਸਞ੍ਹਿ ਸਕ੍ਕਾਯਦਿਟ੍ਠਿਆਦੀਨਿ ਅਪ੍ਪਹੀਨਾਨਿ, ਤੇ ਭવਗ੍ਗੇਪਿ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇ ਏਤਾਨਿ ਆਕਡ੍ਢਿਤ੍વਾ ਕਾਮਭવੇਯੇવ ਪਾਤੇਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਏਤਾਨਿ ਪਞ੍ਚ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ વਾਰੇਨ੍ਤਿ, ਗਤਂ ਪੁਨ ਆਨੇਨ੍ਤਿ। ਰੂਪਰਾਗਾਦੀਨਿ ਪਞ੍ਚ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ ਨ વਾਰੇਨ੍ਤਿ, ਆਗਨ੍ਤੁਂ ਪਨ ਨ ਦੇਨ੍ਤਿ।
Chandarāgavaseneva ajjhattasaṃyojanaṃ bahiddhāsaṃyojanañca puggalaṃ dassetvā idāni orambhāgiyauddhambhāgiyasaṃyojanavasenapi dassetuṃ ‘‘orambhāgiyāni vā’’tiādimāha. Oraṃ vuccati kāmadhātu, paṭisandhiyā paccayabhāvena taṃ oraṃ bhajantīti orambhāgiyāni. Tattha ca kammunā vipākaṃ sattena ca dukkhaṃ saṃyojentīti saṃyojanāni, sakkāyadiṭṭhivicikicchāsīlabbataparāmāsakāmarāgapaṭighā. Uddhaṃ vuccati rūpārūpadhātu, vuttanayenetaṃ uddhaṃ bhajantīti uddhambhāgiyāni, saṃyojanāni. Rūparāgārūparāgamānuddhaccāvijjā. Atha vā orambhāgo vuccati kāmadhātu rūpārūpabhavato heṭṭhābhūtattā, tatrūpapattiyā paccayabhāvato orambhāgassa hitānīti orambhāgiyāni yathā ‘‘vacchāyogo duhako’’ti. Uddhambhāgo nāma mahaggatabhāvo, tassa hitāni uddhambhāgiyāni. Pādesu baddhapāsāṇo viya pañcorambhāgiyasaṃyojanāni heṭṭhā ākaḍḍhamānākārāni honti. Hatthehi gahitarukkhasākhā viya pañcuddhambhāgiyasaṃyojanāni upari ākaḍḍhamānākārāni. Yesañhi sakkāyadiṭṭhiādīni appahīnāni, te bhavaggepi nibbatte etāni ākaḍḍhitvā kāmabhaveyeva pātenti, tasmā etāni pañca gacchantaṃ vārenti, gataṃ puna ānenti. Rūparāgādīni pañca gacchantaṃ na vārenti, āgantuṃ pana na denti.
ਅਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਨੇਸੁ ਓਰਮ੍ਭਾਗਿਯਸਂਯੋਜਨੇਸੁ ਲਦ੍ਧਪਚ੍ਚਯੇਸੁ ਉਦ੍ਧਮ੍ਭਾਗਿਯਾਨਿ ਸਂਯੋਜਨਾਨਿ ਅਗਣਨੂਪਗਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਲਬ੍ਭਮਾਨਾਨਮ੍ਪਿ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾਨਂ વਸੇਨ ਅવਿਭਜਿਤ੍વਾ ਅਰਿਯਾਨਂ ਯੋਗવਸੇਨ વਿਭਜਿਤੁਕਾਮੋ ‘‘ਉਭਯਮ੍ਪਿ ਚੇਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ વਟ੍ਟਨਿਸ੍ਸਿਤਮਹਾਜਨਸ੍ਸਾਤਿ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੇ ਸਨ੍ਧਾਯ વਦਤਿ। ਦ੍વੇਧਾ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨੋਤਿ ਕਾਮਸੁਗਤਿਰੂਪਾਰੂਪਭવવਸੇਨ ਦ੍વੀਹਿ ਪਕਾਰੇਹਿ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨੋ।
Asamucchinnesu orambhāgiyasaṃyojanesu laddhapaccayesu uddhambhāgiyāni saṃyojanāni agaṇanūpagāni hontīti labbhamānānampi puthujjanānaṃ vasena avibhajitvā ariyānaṃ yogavasena vibhajitukāmo ‘‘ubhayampi ceta’’ntiādimāha. Tattha vaṭṭanissitamahājanassāti puthujjane sandhāya vadati. Dvedhā paricchinnoti kāmasugatirūpārūpabhavavasena dvīhi pakārehi paricchinno.
વਚ੍ਛਕਸਾਲੋਪਮਂ ਉਤ੍ਤਾਨਤ੍ਥਮੇવ। ਓਪਮ੍ਮਸਂਸਨ੍ਦਨੇ ਪਨ ਕਸ੍ਸਚਿ ਕਿਲੇਸਸ੍ਸ ਅવਿਕ੍ਖਮ੍ਭਿਤਤ੍ਤਾ, ਕਥਞ੍ਚਿਪਿ ਅવਿਮੁਤ੍ਤੋ ਕਾਮਭવੋ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਗ੍ਗਹਣਸ੍ਸ વਿਸੇਸਪਚ੍ਚਯਤ੍ਤਾ, ਇਮੇਸਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰਟ੍ਠੇਨ ਅਨ੍ਤੋ ਨਾਮ। ਰੂਪਾਰੂਪਭવੋ ਤਬ੍ਬਿਪਰਿਯਾਯਤੋ ਬਹਿ ਨਾਮ। ਤਥਾ ਹਿ ਯਸ੍ਸ ਓਰਮ੍ਭਾਗਿਯਾਨਿ ਸਂਯੋਜਨਾਨਿ ਅਪ੍ਪਹੀਨਾਨਿ, ਸੋ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਸਂਯੋਜਨੋ વੁਤ੍ਤੋ। ਯਸ੍ਸ ਤਾਨਿ ਪਹੀਨਾਨਿ, ਸੋ ਬਹਿਦ੍ਧਾਸਂਯੋਜਨੋ। ਤਸ੍ਮਾ ਅਨ੍ਤੋ ਅਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਨਬਨ੍ਧਨਤਾਯ ਬਹਿ ਚ ਪવਤ੍ਤਮਾਨਭવਙ੍ਗਸਨ੍ਤਾਨਤਾਯ ਅਨ੍ਤੋਬਦ੍ਧੋ ਬਹਿਸਯਿਤੋ ਨਾਮ। ਨਿਰਨ੍ਤਰਪ੍ਪવਤ੍ਤਭવਙ੍ਗਸਨ੍ਤਾਨવਸੇਨ ਹਿ ਸਯਿਤવੋਹਾਰੋ। ਕਾਮਂ ਨੇਸਂ ਬਹਿਬਨ੍ਧਨਮ੍ਪਿ ਅਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਨਂ, ਅਨ੍ਤੋਬਨ੍ਧਨਸ੍ਸ ਪਨ ਮੂਲਤਾਯ ਏવਂ વੁਤ੍ਤਂ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਸਂਯੋਜਨਂ ਪਨ ਤੇਸਂ ਕਾਮਾવਚਰੂਪਨਿਬਦ੍ਧਮੇવਾ’’ਤਿ। ਇਮਿਨਾ ਨਯੇਨ ਸੇਸਤ੍ਤਯੇਪਿ ਅਤ੍ਥੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ।
Vacchakasālopamaṃ uttānatthameva. Opammasaṃsandane pana kassaci kilesassa avikkhambhitattā, kathañcipi avimutto kāmabhavo ajjhattaggahaṇassa visesapaccayattā, imesaṃ sattānaṃ abbhantaraṭṭhena anto nāma. Rūpārūpabhavo tabbipariyāyato bahi nāma. Tathā hi yassa orambhāgiyāni saṃyojanāni appahīnāni, so ajjhattasaṃyojano vutto. Yassa tāni pahīnāni, so bahiddhāsaṃyojano. Tasmā anto asamucchinnabandhanatāya bahi ca pavattamānabhavaṅgasantānatāya antobaddho bahisayito nāma. Nirantarappavattabhavaṅgasantānavasena hi sayitavohāro. Kāmaṃ nesaṃ bahibandhanampi asamucchinnaṃ, antobandhanassa pana mūlatāya evaṃ vuttaṃ. Tenāha ‘‘saṃyojanaṃ pana tesaṃ kāmāvacarūpanibaddhamevā’’ti. Iminā nayena sesattayepi attho veditabbo.
ਏਤ੍ਤਾવਤਾ ਚ ਕਿਰਾਤਿ ਕਿਰ-ਸਦ੍ਦੋ ਅਰੁਚਿਸਂਸੂਚਨਤ੍ਥੋ। ਤੇਨੇਤ੍ਥ ਆਚਰਿਯવਾਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਰੁਚ੍ਚਨਭਾવਂ ਦੀਪੇਤਿ। ‘‘ਸੀਲવਾ’’ਤਿ ਅਨਾਮਟ੍ਠવਿਸੇਸਸਾਮਞ੍ਞਤੋ ਸੀਲਸਙ੍ਖੇਪੇਨ ਗਹਿਤਂ, ਤਞ੍ਚ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਨ੍ਤਿ ਆਚਰਿਯਤ੍ਥੇਰੋ ‘‘ਚਤੁਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਸੀਲਂ ਉਦ੍ਦਿਸਿਤ੍વਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਚਤੁਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਸੀਲੇਸੁ। ਜੇਟ੍ਠਕਸੀਲਨ੍ਤਿ ਪਧਾਨਸੀਲਂ। ਉਭਯਤ੍ਥਾਤਿ ਉਦ੍ਦੇਸਨਿਦ੍ਦੇਸੇਸੁ, ਨਿਦ੍ਦੇਸੇ વਿਯ ਉਦ੍ਦੇਸੇਪਿ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸਂવਰੋવ ਥੇਰੇਨ વੁਤ੍ਤੋ ‘‘ਸੀਲવਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਸੀਲਗ੍ਗਹਣਞ੍ਹਿ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸਂવਰવਸੇਨੇવ ਆਗਤਂ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸਂવਰੋਯੇવਾ’’ਤਿਆਦਿ। ਤਤ੍ਥ ਅવਧਾਰਣੇਨ ਇਤਰੇਸਂ ਤਿਣ੍ਣਂ ਏਕਦੇਸੇਨ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਨ੍ਤੋਗਧਭਾવਂ ਦੀਪੇਤਿ। ਤਥਾ ਹਿ ਅਨੋਲੋਕਿਯੋਲੋਕਨੇ ਆਜੀવਹੇਤੁ ਚ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦવੀਤਿਕ੍ਕਮੇ ਗਿਲਾਨਪਚ੍ਚਯਸ੍ਸ ਅਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਿਤਪਰਿਭੋਗੇ ਚ ਆਪਤ੍ਤਿ વਿਹਿਤਾਤਿ। ਤੀਣੀਤਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸਂવਰਸੀਲਾਦੀਨਿ। ਸੀਲਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨਂ ਨਾਮ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਸੀਲਪਰਿਯਾਯੇਨ ਤੇਸਂ ਕਤ੍ਥਚਿ ਸੁਤ੍ਤੇ ਗਹਿਤਟ੍ਠਾਨਂ ਨਾਮ ਕਿਂ ਅਤ੍ਥਿ ਯਥਾ ‘‘ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸਂવਰੋ’’ਤਿ? ਆਚਰਿਯਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮੁਖਤਾਯ ਅਪ੍ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਨ੍ਤੋ ਉਪਚਾਰੇਨ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤੋ વਿਯ વਦਤਿ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਅਨਨੁਜਾਨਨ੍ਤੋ’’ਤਿ। ਛਦ੍વਾਰਰਕ੍ਖਾਮਤ੍ਤਕਮੇવਾਤਿ ਤਸ੍ਸ ਸਲ੍ਲਹੁਕਭਾવਮਾਹ ਚਿਤ੍ਤਾਧਿਟ੍ਠਾਨਭਾવਮਤ੍ਤੇਨ ਪਟਿਪਾਕਤਿਕਭਾવਾਪਤ੍ਤਿਤੋ। ਇਤਰਦ੍વਯੇਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਮਤ੍ਤਕਨ੍ਤਿ ਫਲੇਨ ਹੇਤੁਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਉਪ੍ਪਾਦਨਹੇਤੁਕਾ ਹਿ ਪਚ੍ਚਯਾਨਂ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ। ਇਦਮਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਪਯੋਜਨਂ ਇਮਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਸ੍ਸ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਨੇਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯੇਨਾਤਿ ਇਮਿਨਾ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸਂવਰਾਦੀਨਿ ਤੀਣਿ ਪਧਾਨਸ੍ਸ ਸੀਲਸ੍ਸ ਪਰਿਪਾਲਨવਸੇਨ ਪવਤ੍ਤਿਯਾ ਪਰਿਯਾਯਸੀਲਾਨਿ ਨਾਮਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਇਦਾਨਿ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸਂવਰਸ੍ਸੇવ ਪਧਾਨਭਾવਂ ਬ੍ਯਤਿਰੇਕਤੋ ਅਨ੍વਯਤੋ ਚ ਉਪਮਾਯ વਿਭਾવੇਤੁਂ ‘‘ਯਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਸੋ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸਂવਰੋ। ਸੇਸਾਨਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸਂવਰਾਦੀਨਿ।
Ettāvatā ca kirāti kira-saddo arucisaṃsūcanattho. Tenettha ācariyavādassa attano aruccanabhāvaṃ dīpeti. ‘‘Sīlavā’’ti anāmaṭṭhavisesasāmaññato sīlasaṅkhepena gahitaṃ, tañca catubbidhanti ācariyatthero ‘‘catupārisuddhisīlaṃ uddisitvā’’ti āha. Tatthāti catupārisuddhisīlesu. Jeṭṭhakasīlanti padhānasīlaṃ. Ubhayatthāti uddesaniddesesu, niddese viya uddesepi pātimokkhasaṃvarova therena vutto ‘‘sīlavā’’ti vuttattāti adhippāyo. Sīlaggahaṇañhi pāḷiyaṃ pātimokkhasaṃvaravaseneva āgataṃ. Tenāha ‘‘pātimokkhasaṃvaroyevā’’tiādi. Tattha avadhāraṇena itaresaṃ tiṇṇaṃ ekadesena pātimokkhantogadhabhāvaṃ dīpeti. Tathā hi anolokiyolokane ājīvahetu ca sikkhāpadavītikkame gilānapaccayassa apaccavekkhitaparibhoge ca āpatti vihitāti. Tīṇīti indriyasaṃvarasīlādīni. Sīlanti vuttaṭṭhānaṃ nāma atthīti sīlapariyāyena tesaṃ katthaci sutte gahitaṭṭhānaṃ nāma kiṃ atthi yathā ‘‘pātimokkhasaṃvaro’’ti? Ācariyassa sammukhatāya appaṭikkhipanto upacārena pucchanto viya vadati. Tenāha ‘‘ananujānanto’’ti. Chadvārarakkhāmattakamevāti tassa sallahukabhāvamāha cittādhiṭṭhānabhāvamattena paṭipākatikabhāvāpattito. Itaradvayepi eseva nayo. Paccayuppattimattakanti phalena hetuṃ dasseti. Uppādanahetukā hi paccayānaṃ uppatti. Idamatthanti idaṃ payojanaṃ imassa paccayassa paribhuñjaneti adhippāyo. Nippariyāyenāti iminā indriyasaṃvarādīni tīṇi padhānassa sīlassa paripālanavasena pavattiyā pariyāyasīlāni nāmāti dasseti. Idāni pātimokkhasaṃvarasseva padhānabhāvaṃ byatirekato anvayato ca upamāya vibhāvetuṃ ‘‘yassā’’tiādimāha. Tattha so pātimokkhasaṃvaro. Sesāni indriyasaṃvarādīni.
ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸਂવਰਸਂવੁਤੋਤਿ ਯੋ ਹਿ ਨਂ ਪਾਤਿ ਰਕ੍ਖਤਿ, ਤਂ ਮੋਕ੍ਖੇਤਿ ਮੋਚੇਤਿ ਆਪਾਯਿਕਾਦੀਹਿ ਦੁਕ੍ਖੇਹੀਤਿ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਲਦ੍ਧਨਾਮੇਨ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਸੀਲੇਨ ਪਿਹਿਤਕਾਯવਚੀਦ੍વਾਰੋ। ਸੋ ਪਨ ਯਸ੍ਮਾ ਏવਂਭੂਤੋ ਤੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਨਾਮ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਪਾਤੀਮੋਕ੍ਖਸਂવਰੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ’’ਤਿ।
Pātimokkhasaṃvarasaṃvutoti yo hi naṃ pāti rakkhati, taṃ mokkheti moceti āpāyikādīhi dukkhehīti pātimokkhanti laddhanāmena sikkhāpadasīlena pihitakāyavacīdvāro. So pana yasmā evaṃbhūto tena samannāgato nāma hoti, tasmā vuttaṃ ‘‘pātīmokkhasaṃvarena samannāgato’’ti.
ਅਪਰੋ ਨਯੋ – ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਬਲવਭਾવਤੋ, ਪਾਪਕਿਰਿਯਾਯ ਚ ਸੁਕਰਭਾવਤੋ, ਪੁਞ੍ਞਕਿਰਿਯਾਯ ਚ ਦੁਕ੍ਕਰਭਾવਤੋ ਬਹੁਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਅਪਾਯੇਸੁ ਪਤਨਸੀਲੋਤਿ ਪਾਤੀ, ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ। ਅਨਿਚ੍ਚਤਾਯ વਾ ਭવਾਦੀਸੁ ਕਮ੍ਮવੇਗਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ ਘਟਿਯਨ੍ਤਂ વਿਯ ਅਨવਟ੍ਠਾਨੇਨ ਪਰਿਬ੍ਭਮਨਤੋ ਗਮਨਤੋ ਗਮਨਸੀਲੋਤਿ ਪਾਤੀ, ਮਰਣવਸੇਨ ਤਮ੍ਹਿ ਤਮ੍ਹਿ ਸਤ੍ਤਨਿਕਾਯੇ ਅਤ੍ਤਭਾવਸ੍ਸ ਪਾਤਨਸੀਲੋ વਾ ਪਾਤੀ, ਸਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਨੋ, ਚਿਤ੍ਤਮੇવ વਾ। ਤਂ ਪਾਤਿਂ ਸਂਸਾਰਦੁਕ੍ਖਤੋ ਮੋਕ੍ਖੇਤੀਤਿ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਂ। ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਹਿ વਿਮੋਕ੍ਖੇਨ ਸਤ੍ਤੋ વਿਮੁਤ੍ਤੋਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। વੁਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ‘‘ਚਿਤ੍ਤવੋਦਾਨਾ વਿਸੁਜ੍ਝਨ੍ਤੀ’’ਤਿ, ‘‘ਅਨੁਪਾਦਾਯ ਆਸવੇਹਿ ਚਿਤ੍ਤਂ વਿਮੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ (ਮਹਾવ॰ ੨੮) ਚ।
Aparo nayo – kilesānaṃ balavabhāvato, pāpakiriyāya ca sukarabhāvato, puññakiriyāya ca dukkarabhāvato bahukkhattuṃ apāyesu patanasīloti pātī, puthujjano. Aniccatāya vā bhavādīsu kammavegakkhitto ghaṭiyantaṃ viya anavaṭṭhānena paribbhamanato gamanato gamanasīloti pātī, maraṇavasena tamhi tamhi sattanikāye attabhāvassa pātanasīlo vā pātī, sattasantāno, cittameva vā. Taṃ pātiṃ saṃsāradukkhato mokkhetīti pātimokkhaṃ. Cittassa hi vimokkhena satto vimuttoti vuccati. Vuttañhi ‘‘cittavodānā visujjhantī’’ti, ‘‘anupādāya āsavehi cittaṃ vimutta’’nti (mahāva. 28) ca.
ਅਥ વਾ ਅવਿਜ੍ਜਾਦਿਨਾ ਹੇਤੁਨਾ ਸਂਸਾਰੇ ਪਤਤਿ ਗਚ੍ਛਤਿ ਪવਤ੍ਤਤੀਤਿ ਪਾਤਿ, ‘‘ਅવਿਜ੍ਜਾਨੀવਰਣਾਨਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਤਣ੍ਹਾਸਂਯੋਜਨਾਨਂ ਸਨ੍ਧਾવਤਂ ਸਂਸਰਤ’’ਨ੍ਤਿ (ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੨.੧੨੪) ਹਿ વੁਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਸ ਪਾਤਿਨੋ ਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਤਣ੍ਹਾਦਿਸਂਕਿਲੇਸਤ੍ਤਯਤੋ ਮੋਕ੍ਖੋ ਏਤੇਨਾਤਿ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੋ। ‘‘ਕਣ੍ਠੇਕਾਲ਼ੋ’’ਤਿਆਦੀਨਂ વਿਯਸ੍ਸ ਸਮਾਸਸਿਦ੍ਧਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ।
Atha vā avijjādinā hetunā saṃsāre patati gacchati pavattatīti pāti, ‘‘avijjānīvaraṇānaṃ sattānaṃ taṇhāsaṃyojanānaṃ sandhāvataṃ saṃsarata’’nti (saṃ. ni. 2.124) hi vuttaṃ, tassa pātino sattassa taṇhādisaṃkilesattayato mokkho etenāti pātimokkho. ‘‘Kaṇṭhekāḷo’’tiādīnaṃ viyassa samāsasiddhi veditabbā.
ਅਥ વਾ ਪਾਤੇਤਿ વਿਨਿਪਾਤੇਤਿ ਦੁਕ੍ਖੇਤਿ ਪਾਤਿ, ਚਿਤ੍ਤਂ। વੁਤ੍ਤਞ੍ਹਿ –
Atha vā pāteti vinipāteti dukkheti pāti, cittaṃ. Vuttañhi –
‘‘ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਨੀਯਤੇ ਲੋਕੋ, ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਪਰਿਕਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ। (ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੧.੬੨)।
‘‘Cittena nīyate loko, cittena parikassatī’’ti; (Saṃ. ni. 1.62);
ਤਸ੍ਸ ਪਾਤਿਨੋ ਮੋਕ੍ਖੋ ਏਤੇਨਾਤਿ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੋ। ਪਤਤਿ વਾ ਏਤੇਨ ਅਪਾਯਦੁਕ੍ਖੇ ਸਂਸਾਰਦੁਕ੍ਖੇ ਚਾਤਿ ਪਾਤਿ, ਤਣ੍ਹਾਦਿਸਂਕਿਲੇਸੋ। વੁਤ੍ਤਞ੍ਹਿ –
Tassa pātino mokkho etenāti pātimokkho. Patati vā etena apāyadukkhe saṃsāradukkhe cāti pāti, taṇhādisaṃkileso. Vuttañhi –
‘‘ਤਣ੍ਹਾ ਜਨੇਹਿ ਪੁਰਿਸਂ, (ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੧.੫੬-੫੭) ਤਣ੍ਹਾਦੁਤਿਯੋ ਪੁਰਿਸੋ’’ਤਿ (ਇਤਿવੁ॰ ੧੫, ੧੦੫; ਅ॰ ਨਿ॰ ੪.੯) ਚ ਆਦਿ।
‘‘Taṇhā janehi purisaṃ, (saṃ. ni. 1.56-57) taṇhādutiyo puriso’’ti (itivu. 15, 105; a. ni. 4.9) ca ādi;
ਤਤੋ ਪਾਤਿਤੋ ਮੋਕ੍ਖੋਤਿ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੋ।
Tato pātito mokkhoti pātimokkho.
ਅਥ વਾ ਪਤਤਿ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਪਾਤਿ, ਛ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਬਾਹਿਰਾਨਿ ਆਯਤਨਾਨਿ। વੁਤ੍ਤਞ੍ਹਿ –
Atha vā patati etthāti pāti, cha ajjhattikabāhirāni āyatanāni. Vuttañhi –
‘‘ਛਸੁ ਲੋਕੋ ਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਛਸੁ ਕੁਬ੍ਬਤਿ ਸਨ੍ਥવ’’ਨ੍ਤਿ (ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੧.੭੦; ਸੁ॰ ਨਿ॰ ੧੭੧)।
‘‘Chasu loko samuppanno, chasu kubbati santhava’’nti (saṃ. ni. 1.70; su. ni. 171);
ਤਤੋ ਛਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਬਾਹਿਰਾਯਤਨਸਙ੍ਖਾਤਤੋ ਪਾਤਿਤੋ ਮੋਕ੍ਖੋਤਿ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੋ।
Tato chaajjhattikabāhirāyatanasaṅkhātato pātito mokkhoti pātimokkho.
ਅਥ વਾ ਪਾਤੋ વਿਨਿਪਾਤੋ ਅਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਪਾਤੀ, ਸਂਸਾਰੋ। ਤਤੋ ਮੋਕ੍ਖੋਤਿ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੋ।
Atha vā pāto vinipāto assa atthīti pātī, saṃsāro. Tato mokkhoti pātimokkho.
ਅਥ વਾ ਸਬ੍ਬਲੋਕਾਧਿਪਤਿਭਾવਤੋ ਧਮ੍ਮਿਸ੍ਸਰੋ ਭਗવਾ ‘‘ਪਤੀ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਮੁਚ੍ਚਤਿ ਏਤੇਨਾਤਿ ਮੋਕ੍ਖੋ, ਪਤਿਨੋ ਮੋਕ੍ਖੋ ਪਤਿਮੋਕ੍ਖੋ ਤੇਨ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਤ੍ਤਾਤਿ, ਪਤਿਮੋਕ੍ਖੋ ਏવ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੋ। ਸਬ੍ਬਗੁਣਾਨਂ વਾ ਮੂਲਭਾવਤੋ ਉਤ੍ਤਮਟ੍ਠੇਨ ਪਤਿ ਚ ਸੋ ਯਥਾવੁਤ੍ਤਟ੍ਠੇਨ ਮੋਕ੍ਖੋ ਚਾਤਿ ਪਤਿਮੋਕ੍ਖੋ, ਪਤਿਮੋਕ੍ਖੋ ਏવ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੋ। ਤਥਾ ਹਿ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਆਦਿਮੇਤਂ ਮੁਖਮੇਤਂ ਪਮੁਖਮੇਤ’’ਨ੍ਤਿ (ਮਹਾવ॰ ੧੩੫) વਿਤ੍ਥਾਰੋ।
Atha vā sabbalokādhipatibhāvato dhammissaro bhagavā ‘‘patī’’ti vuccati, muccati etenāti mokkho, patino mokkho patimokkho tena paññattattāti, patimokkho eva pātimokkho. Sabbaguṇānaṃ vā mūlabhāvato uttamaṭṭhena pati ca so yathāvuttaṭṭhena mokkho cāti patimokkho, patimokkho eva pātimokkho. Tathā hi vuttaṃ ‘‘pātimokkhanti ādimetaṃ mukhametaṃ pamukhameta’’nti (mahāva. 135) vitthāro.
ਅਥ વਾ ਪ-ਇਤਿ ਪਕਾਰੇ, ਅਤੀਤਿ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਤ੍ਥੇ ਨਿਪਾਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਪਕਾਰੇਹਿ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਂ ਮੋਕ੍ਖੇਤੀਤਿ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੋ। ਇਦਞ੍ਹਿ ਸੀਲਂ ਸਯਂ ਤਦਙ੍ਗવਸੇਨ, ਸਮਾਧਿਸਹਿਤਂ ਪਞ੍ਞਾਸਹਿਤਞ੍ਚ વਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨવਸੇਨ, ਸਮੁਚ੍ਛੇਦવਸੇਨ ਚ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਂ ਮੋਕ੍ਖੇਤਿ ਮੋਚੇਤੀਤਿ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੋ। ਪਤਿ ਪਤਿ ਮੋਕ੍ਖੋਤਿ વਾ ਪਤਿਮੋਕ੍ਖੋ, ਤਮ੍ਹਾ ਤਮ੍ਹਾ વੀਤਿਕ੍ਕਮਦੋਸਤੋ ਪਚ੍ਚੇਕਂ ਮੋਕ੍ਖੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਪਤਿਮੋਕ੍ਖੋ ਏવ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੋ। ਮੋਕ੍ਖੋ વਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ, ਤਸ੍ਸ ਮੋਕ੍ਖਸ੍ਸ ਪਤਿਬਿਮ੍ਬਭੂਤੋਤਿ ਪਤਿਮੋਕ੍ਖੋ। ਸੀਲਸਂવਰੋ ਹਿ ਸੂਰਿਯਸ੍ਸ ਅਰੁਣੁਗ੍ਗਮਨਂ વਿਯ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸ ਉਦਯਭੂਤੋ ਤਪ੍ਪਟਿਭਾਗੋ વਿਯ ਯਥਾਰਹਂ ਕਿਲੇਸਨਿਬ੍ਬਾਪਨਤੋ ਪਤਿਮੋਕ੍ਖਂ, ਪਤਿਮੋਕ੍ਖਂਯੇવ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਂ।
Atha vā pa-iti pakāre, atīti accantatthe nipāto, tasmā pakārehi accantaṃ mokkhetīti pātimokkho. Idañhi sīlaṃ sayaṃ tadaṅgavasena, samādhisahitaṃ paññāsahitañca vikkhambhanavasena, samucchedavasena ca accantaṃ mokkheti mocetīti pātimokkho. Pati pati mokkhoti vā patimokkho, tamhā tamhā vītikkamadosato paccekaṃ mokkhoti attho. Patimokkho eva pātimokkho. Mokkho vā nibbānaṃ, tassa mokkhassa patibimbabhūtoti patimokkho. Sīlasaṃvaro hi sūriyassa aruṇuggamanaṃ viya nibbānassa udayabhūto tappaṭibhāgo viya yathārahaṃ kilesanibbāpanato patimokkhaṃ, patimokkhaṃyeva pātimokkhaṃ.
ਅਥ વਾ ਮੋਕ੍ਖਂ ਪਤਿ વਤ੍ਤਤਿ, ਮੋਕ੍ਖਾਭਿਮੁਖਨ੍ਤਿ વਾ ਪਤਿਮੋਕ੍ਖਂ, ਪਤਿਮੋਕ੍ਖਮੇવ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਏવਮੇਤ੍ਥ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ।
Atha vā mokkhaṃ pati vattati, mokkhābhimukhanti vā patimokkhaṃ, patimokkhameva pātimokkhanti evamettha pātimokkhasaddassa attho veditabbo.
ਆਚਾਰਗੋਚਰਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋਤਿ ਕਾਯਿਕવਾਚਸਿਕਅવੀਤਿਕ੍ਕਮਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਆਚਾਰੇਨ, ਨવੇਸਿਯਾਦਿਗੋਚਰਤਾਦਿਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਗੋਚਰੇਨ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਸਮ੍ਪਨ੍ਨਆਚਾਰਗੋਚਰੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਕੇਸੂਤਿ ਪਰਿਤ੍ਤਕੇਸੁ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਗਮਨੀਯੇਸੁ। ‘‘ਦੁਕ੍ਕਟਦੁਬ੍ਭਾਸਿਤਮਤ੍ਤੇਸੂ’’ਤਿ ਅਪਰੇ। વਜ੍ਜੇਸੂਤਿ ਗਾਰਯ੍ਹੇਸੁ। ਤੇ ਪਨ ਏਕਨ੍ਤਤੋ ਅਕੁਸਲਸਭਾવਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਕੁਸਲਧਮ੍ਮੇਸੂ’’ਤਿ। ਭਯਦਸ੍ਸੀਤਿ ਭਯਤੋ ਦਸ੍ਸਨਸੀਲੋ, ਪਰਮਾਣੁਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ વਜ੍ਜਂ ਸਿਨੇਰੁਪ੍ਪਮਾਣਂ વਿਯ ਕਤ੍વਾ ਭਾਯਨਸੀਲੋ। ਸਮ੍ਮਾ ਆਦਿਯਿਤ੍વਾਤਿ ਸਮ੍ਮਦੇવ ਸਕ੍ਕਚ੍ਚਂ ਸਬ੍ਬਸੋવ ਆਦਿਯਿਤ੍વਾ। ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਸੂਤਿ ਨਿਦ੍ਧਾਰਣੇ ਭੁਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਸਮੁਦਾਯਤੋ ਅવਯવਨਿਦ੍ਧਾਰਣਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਸੁ ਤਂ ਤਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਸਮਾਦਿਯਿਤ੍વਾ ਸਿਕ੍ਖਤੀ’’ਤਿ ਅਤ੍ਥਮਾਹ, ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਮੇવ ਹਿ ਸਮਾਦਾਤਬ੍ਬਂ ਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਞ੍ਚਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਸੂਤਿ ਸਿਕ੍ਖਾਕੋਟ੍ਠਾਸੇਸੁ ਮੂਲਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਅਨੁਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਸਬ੍ਬਤ੍ਥਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਪਦੇਸਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਆਦਿਭੇਦਂ ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ। ਯਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ ਪੂਰੇਤਬ੍ਬਂ ਸੀਲਂ, ਤਂ ਪਨ ਦ੍વਾਰવਸੇਨ ਦੁવਿਧਮੇવਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਕਾਯਿਕਂ વਾ વਾਚਸਿਕਂ વਾ’’ਤਿ। ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥવਿਕਪ੍ਪੇ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਸੂਤਿ ਆਧਾਰੇ ਭੁਮ੍ਮਂ ਸਿਕ੍ਖਾਭਾਗੇਸੁ ਕਸ੍ਸਚਿ વਿਸੁਂ ਅਗ੍ਗਹਣਤੋ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਤਂ ਸਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ।
Ācāragocarasampannoti kāyikavācasikaavītikkamasaṅkhātena ācārena, navesiyādigocaratādisaṅkhātena gocarena sampanno, sampannaācāragocaroti attho. Appamattakesūti parittakesu anāpattigamanīyesu. ‘‘Dukkaṭadubbhāsitamattesū’’ti apare. Vajjesūti gārayhesu. Te pana ekantato akusalasabhāvā hontīti āha ‘‘akusaladhammesū’’ti. Bhayadassīti bhayato dassanasīlo, paramāṇumattampi vajjaṃ sineruppamāṇaṃ viya katvā bhāyanasīlo. Sammā ādiyitvāti sammadeva sakkaccaṃ sabbasova ādiyitvā. Sikkhāpadesūti niddhāraṇe bhummanti samudāyato avayavaniddhāraṇaṃ dassento ‘‘sikkhāpadesu taṃ taṃ sikkhāpadaṃ samādiyitvā sikkhatī’’ti atthamāha, sikkhāpadameva hi samādātabbaṃ sikkhitabbañcāti adhippāyo. Yaṃ kiñci sikkhāpadesūti sikkhākoṭṭhāsesu mūlapaññattianupaññattisabbatthapaññattipadesapaññattiādibhedaṃ yaṃ kiñci sikkhitabbaṃ. Yaṃ paṭipajjitabbaṃ pūretabbaṃ sīlaṃ, taṃ pana dvāravasena duvidhamevāti āha ‘‘kāyikaṃ vā vācasikaṃ vā’’ti. Imasmiṃ atthavikappe sikkhāpadesūti ādhāre bhummaṃ sikkhābhāgesu kassaci visuṃ aggahaṇato. Tenāha ‘‘taṃ sabba’’nti.
ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਦੇવਘਟਨ੍ਤਿ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਦੇવਨਿਕਾਯਂ। ਆਗਾਮੀ ਹੋਤੀਤਿ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿવਸੇਨ ਆਗਮਨਸੀਲੋ ਹੋਤਿ। ਆਗਨ੍ਤਾਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਇਮਿਨਾ ਅਙ੍ਗੇਨਾਤਿ ਇਮਿਨਾ ਕਾਰਣੇਨ।
Aññataraṃ devaghaṭanti aññataraṃ devanikāyaṃ. Āgāmī hotīti paṭisandhivasena āgamanasīlo hoti. Āgantāti etthāpi eseva nayo. Iminā aṅgenāti iminā kāraṇena.
ਸੁਕ੍ਖવਿਪਸ੍ਸਕੋ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਚਤੁਧਾਤੁવવਤ੍ਥਾਨਮੁਖੇਨ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਾਭਿਨਿવੇਸੀ ਹੋਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਸੁਕ੍ਖવਿਪਸ੍ਸਕਸ੍ਸ ਧਾਤੁਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਿਕਭਿਕ੍ਖੁਨੋ’’ਤਿ। વੁਤ੍ਤਮੇવਤ੍ਥਂ ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡੇਤ੍વਾ ਨਿਗਮੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਪਠਮੇਨ ਅਙ੍ਗੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ।
Sukkhavipassako yebhuyyena catudhātuvavatthānamukhena kammaṭṭhānābhinivesī hotīti āha ‘‘sukkhavipassakassa dhātukammaṭṭhānikabhikkhuno’’ti. Vuttamevatthaṃ sampiṇḍetvā nigamento ‘‘paṭhamena aṅgenā’’tiādimāha.
ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸੁਖੁਮਭਾવੋ ਇਧ ਸੁਖਮਤ੍ਤਭਾવਮਾਪਨ੍ਨੇਨ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਬ੍ਬਾਪਿ ਹਿ ਤਾ’’ਤਿਆਦਿ। ਤਨ੍ਤਿવਸੇਨਾਤਿ ਕੇવਲਂ ਤਨ੍ਤਿਟ੍ਠਪਨવਸੇਨ, ਨ ਪਨ ਥੇਰਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ વਾ ਫਲਸ੍ਸ વਾ ਉਪ੍ਪਾਦਨਤ੍ਥਾਯ, ਨਾਪਿ ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਂ ਯੋਜਨਤ੍ਥਾਯਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ।
Cittassa sukhumabhāvo idha sukhamattabhāvamāpannena daṭṭhabboti āha ‘‘sabbāpi hi tā’’tiādi. Tantivasenāti kevalaṃ tantiṭṭhapanavasena, na pana therassa kassaci maggassa vā phalassa vā uppādanatthāya, nāpi sammāpaṭipattiyaṃ yojanatthāyāti adhippāyo.
੩੮. ਛਟ੍ਠੇ ਮਹਾਕਚ੍ਚਾਨੋਤਿ ਗਿਹਿਕਾਲੇ ਉਜ੍ਜੇਨਿਰਞ੍ਞੋ ਪੁਰੋਹਿਤਪੁਤ੍ਤੋ ਅਭਿਰੂਪੋ ਦਸ੍ਸਨੀਯੋ ਪਾਸਾਦਿਕੋ ਸੁવਣ੍ਣવਣ੍ਣੋ ਚ। વਰਣਾ ਨਾਮ ਰੁਕ੍ਖੋ, ਤਸ੍ਸ ਅવਿਦੂਰੇ ਭવਤ੍ਤਾ ਨਗਰਮ੍ਪਿ વਰਣਸਦ੍ਦੇਨ વੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘વਰਣਾ ਨਾਮ ਏਕਂ ਨਗਰ’’ਨ੍ਤਿ। ਦ੍વਨ੍ਦਪਦਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚੇਕਂ ਅਭਿਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਹੋਤੀਤਿ ਹੇਤੁਸਦ੍ਦਂ ਪਚ੍ਚੇਕਂ ਯੋਜੇਤ੍વਾ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਕਾਮਰਾਗਾਭਿਨਿવੇਸਹੇਤੂ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਹੇਤੁਸਦ੍ਦੇਨ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੇ ਸਤਿ ਯੋ ਅਤ੍ਥੋ ਸਮ੍ਭવਤਿ, ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਇਦਂ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਕਾਮਰਾਗੇਨ ਅਭਿਨਿવਿਟ੍ਠਤ੍ਤਾਤਿ ਏਤੇਨ ਕਾਮਰਾਗਾਭਿਨਿવੇਸਹੇਤੂਤਿ ਇਮਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਂ ਦੀਪੇਤਿ, ਤਥਾ વਿਨਿਬਦ੍ਧਤ੍ਤਾਤਿਆਦੀਹਿ ਕਾਮਰਾਗવਿਨਿਬਦ੍ਧਹੇਤੂਤਿਆਦੀਨਂ। ਤਤੋ ਮੁਖੋਤਿ ਤਦਭਿਮੁਖੋ। ਮਾਨਨ੍ਤਿ ਆਲ਼੍ਹਕਾਦਿਮਾਨਭਣ੍ਡਂ। ਸੇਸਮੇਤ੍ਥ ਉਤ੍ਤਾਨਮੇવ।
38. Chaṭṭhe mahākaccānoti gihikāle ujjenirañño purohitaputto abhirūpo dassanīyo pāsādiko suvaṇṇavaṇṇo ca. Varaṇā nāma rukkho, tassa avidūre bhavattā nagarampi varaṇasaddena vuccatīti āha ‘‘varaṇā nāma ekaṃ nagara’’nti. Dvandapadassa paccekaṃ abhisambandho hotīti hetusaddaṃ paccekaṃ yojetvā dassento ‘‘kāmarāgābhinivesahetū’’tiādimāha. Hetusaddena sambandhe sati yo attho sambhavati, taṃ dassetuṃ ‘‘idaṃ vuttaṃ hotī’’tiādimāha. Tattha kāmarāgena abhiniviṭṭhattāti etena kāmarāgābhinivesahetūti imassa atthaṃ dīpeti, tathā vinibaddhattātiādīhi kāmarāgavinibaddhahetūtiādīnaṃ. Tato mukhoti tadabhimukho. Mānanti āḷhakādimānabhaṇḍaṃ. Sesamettha uttānameva.
੩੯. ਸਤ੍ਤਮੇ ਮਧੁਰਾਯਨ੍ਤਿ ਉਤ੍ਤਰਮਧੁਰਾਯਂ। ਗੁਨ੍ਦਾવਨੇਤਿ ਕਣ੍ਹਗੁਨ੍ਦਾવਨੇ, ਕਾਲ਼ਪਿਪ੍ਪਲਿવਨੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਜਰਾਜਿਣ੍ਣੇਤਿ ਜਰਾਯ ਜਿਣ੍ਣੇ, ਨ ਬ੍ਯਾਧਿਆਦੀਨਂ વਸੇਨ ਜਿਣ੍ਣਸਦਿਸੇ ਨਾਪਿ ਅਕਾਲਿਕੇਨ ਜਰਾਯ ਅਭਿਭੂਤੇ। વਯੋવੁਦ੍ਧੇਤਿ ਜਿਣ੍ਣਤ੍ਤਾ ਏવ ਚਸ੍ਸ વਯੋવੁਦ੍ਧਿਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ વੁਦ੍ਧੇਨ ਸੀਲਾਦਿવੁਦ੍ਧਿਯਾ। ਜਾਤਿਮਹਲ੍ਲਕੇਤਿ ਜਾਤਿਯਾ ਮਹਨ੍ਤਤਾਯ ਚਿਰਰਤ੍ਤਤਾਯ ਮਹਲ੍ਲਕੇ, ਨ ਭੋਗਪਰਿવਾਰਾਦੀਹੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਦ੍ਧਗਤੇਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਦ੍ਧ-ਸਦ੍ਦੋ ਦੀਘਕਾਲવਾਚੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਦੀਘਕਾਲਦ੍ਧਾਨਂ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤੇ’’ਤਿ। વਯੋਤਿ ਪੁਰਿਮਪਦਲੋਪੇਨਾਯਂ ਨਿਦ੍ਦੇਸੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਪਚ੍ਛਿਮવਯ’’ਨ੍ਤਿ, વਸ੍ਸਸਤਸ੍ਸ ਤਤਿਯਕੋਟ੍ਠਾਸਸਙ੍ਖਾਤਂ ਪਚ੍ਛਿਮવਯਂ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
39. Sattame madhurāyanti uttaramadhurāyaṃ. Gundāvaneti kaṇhagundāvane, kāḷapippalivaneti attho. Jarājiṇṇeti jarāya jiṇṇe, na byādhiādīnaṃ vasena jiṇṇasadise nāpi akālikena jarāya abhibhūte. Vayovuddheti jiṇṇattā eva cassa vayovuddhippattiyā vuddhena sīlādivuddhiyā. Jātimahallaketi jātiyā mahantatāya cirarattatāya mahallake, na bhogaparivārādīhīti attho. Addhagateti ettha addha-saddo dīghakālavācīti āha ‘‘dīghakāladdhānaṃ atikkante’’ti. Vayoti purimapadalopenāyaṃ niddesoti āha ‘‘pacchimavaya’’nti, vassasatassa tatiyakoṭṭhāsasaṅkhātaṃ pacchimavayaṃ anuppatteti attho.
ਭવਤਿ ਏਤ੍ਥ ਫਲਂ ਤਦਾਯਤ੍ਤવੁਤ੍ਤਿਤਾਯਾਤਿ ਭੂਮਿ, ਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਯੇਨ ਕਾਰਣੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿ। ਪਰਿਪਕ੍ਕੋਤਿ ਪਰਿਣਤੋ, વੁਦ੍ਧਿਭਾવਂ ਪਤ੍ਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਮੋਘਜਿਣ੍ਣੋਤਿ ਅਨ੍ਤੋ ਥਿਰਕਰਣਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਭਾવੇਨ ਤੁਚ੍ਛਜਿਣ੍ਣੋ ਨਾਮ। ਬਾਲਦਾਰਕੋਪਿ ਦਹਰੋਤਿ વੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਤਤੋ વਿਸੇਸਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਯੁવਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਪਠਮવਯਾ ਏવ ਸਤ੍ਤਾ ਸਭਾવੇਨ ਪਲਿਤਸਿਰਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਪਠਮવਯੇ ਠਿਤਭਾવਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਸੁਸੁਕਾਲ਼ਕੇਸੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਭਦ੍ਰੇਨਾਤਿ ਲਦ੍ਧਕੇਨ। ਏਕਚ੍ਚੋ ਹਿ ਦਹਰੋਪਿ ਸਮਾਨੋ ਕਾਣੋ વਾ ਹੋਤਿ ਕੁਣਿਆਦੀਨਂ વਾ ਅਞ੍ਞਤਰੋ, ਸੋ ਨ ਭਦ੍ਰੇਨ ਯੋਬ੍ਬਨੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਨਾਮ ਹੋਤਿ। ਯੋ ਪਨ ਅਭਿਰੂਪੋ ਹੋਤਿ ਦਸ੍ਸਨੀਯੋ ਪਾਸਾਦਿਕੋ ਸਬ੍ਬਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਯਂ ਯਦੇવ ਅਲਙ੍ਕਾਰਪਰਿਹਾਰਂ ਇਚ੍ਛਤਿ, ਤੇਨ ਤੇਨ ਅਲਙ੍ਕਤੋ ਦੇવਪੁਤ੍ਤੋ વਿਯ ਚਰਤਿ, ਅਯਂ ਭਦ੍ਰੇਨ ਯੋਬ੍ਬਨੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਨਾਮ ਹੋਤਿ। ਤੇਨੇવਾਹ ‘‘ਯੇਨ ਯੋਬ੍ਬਨੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ’’ਤਿਆਦਿ।
Bhavati ettha phalaṃ tadāyattavuttitāyāti bhūmi, kāraṇanti āha ‘‘yena kāraṇenā’’tiādi. Paripakkoti pariṇato, vuddhibhāvaṃ pattoti attho. Moghajiṇṇoti anto thirakaraṇānaṃ dhammānaṃ abhāvena tucchajiṇṇo nāma. Bāladārakopi daharoti vuccatīti tato visesanatthaṃ ‘‘yuvā’’ti vuttaṃ. Atikkantapaṭhamavayā eva sattā sabhāvena palitasirā hontīti paṭhamavaye ṭhitabhāvaṃ dassetuṃ ‘‘susukāḷakeso’’ti vuttaṃ. Bhadrenāti laddhakena. Ekacco hi daharopi samāno kāṇo vā hoti kuṇiādīnaṃ vā aññataro, so na bhadrena yobbanena samannāgato nāma hoti. Yo pana abhirūpo hoti dassanīyo pāsādiko sabbasampattisampanno yaṃ yadeva alaṅkāraparihāraṃ icchati, tena tena alaṅkato devaputto viya carati, ayaṃ bhadrena yobbanena samannāgato nāma hoti. Tenevāha ‘‘yena yobbanena samannāgato’’tiādi.
ਯਮ੍ਹਿ ਸਚ੍ਚਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮੋ ਚਾਤਿ ਯਮ੍ਹਿ ਪੁਗ੍ਗਲੇ ਸੋਲ਼ਸਹਾਕਾਰੇਹਿ ਪਟਿવਿਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਂ ਸਚ੍ਚਂ, ਞਾਣੇਨ ਸਚ੍ਛਿਕਤਤ੍ਤਾ ਨવવਿਧਲੋਕੁਤ੍ਤਰਧਮ੍ਮੋ ਚ ਅਤ੍ਥਿ। ਅਹਿਂਸਾਤਿ ਦੇਸਨਾਮਤ੍ਤਮੇਤਂ, ਯਮ੍ਹਿ ਪਨ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਾਪਿ ਅਪ੍ਪਮਞ੍ਞਾਭਾવਨਾ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸਂਯਮੋ ਦਮੋਤਿ ਸੀਲਞ੍ਚੇવ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸਂવਰੋ ਚ। વਨ੍ਤਮਲੋਤਿ ਮਗ੍ਗਞਾਣੇਨ ਨੀਹਟਮਲੋ। ਧੀਰੋਤਿ ਧਿਤਿਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ। ਥੇਰੋਤਿ ਸੋ ਇਮੇਹਿ ਥਿਰਭਾવਕਾਰਣੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਤ੍ਤਾ ਥੇਰੋਤਿ ਪવੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
Yamhisaccañca dhammo cāti yamhi puggale soḷasahākārehi paṭividdhattā catubbidhaṃ saccaṃ, ñāṇena sacchikatattā navavidhalokuttaradhammo ca atthi. Ahiṃsāti desanāmattametaṃ, yamhi pana catubbidhāpi appamaññābhāvanā atthīti attho. Saṃyamo damoti sīlañceva indriyasaṃvaro ca. Vantamaloti maggañāṇena nīhaṭamalo. Dhīroti dhitisampanno. Theroti so imehi thirabhāvakāraṇehi samannāgatattā theroti pavuccatīti attho.
੪੦. ਅਟ੍ਠਮੇ ‘‘ਚੋਰਾ ਬਲવਨ੍ਤੋ ਹੋਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਪਦਂ ਉਦ੍ਧਰਿਤ੍વਾ ਯੇਹਿ ਕਾਰਣੇਹਿ ਤੇ ਬਲવਨ੍ਤੋ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂ ਸਬ੍ਭਾવਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਪਕ੍ਖਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਨਿવਾਸਟ੍ਠਾਨਸਮ੍ਪਨ੍ਨਤਾ ਗਿਰਿਦੁਗ੍ਗਾਦਿਸਬ੍ਭਾવਤੋ। ਅਤਿਯਾਤੁਨ੍ਤਿ ਅਨ੍ਤੋ ਯਾਤੁਂ, ਗਨ੍ਤੁਂ ਪવਿਸਿਤੁਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤਂ ਪਨ ਅਨ੍ਤੋਪવਿਸਨਂ ਕੇਨਚਿ ਕਾਰਣੇਨ ਬਹਿਗਤਸ੍ਸ ਹੋਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਜਨਪਦਚਾਰਿਕਂ ਚਰਿਤ੍વਾ’’ਤਿਆਦਿ। ਨਿਯ੍ਯਾਤੁਨ੍ਤਿ ਬਹਿ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤੁਂ। ਤਞ੍ਚ ਬਹਿਨਿਕ੍ਖਮਨਂ ਬਹਿਦ੍ਧਾਕਰਣੀਯੇ ਸਤਿ ਸਮ੍ਭવਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਚੋਰਾ ਜਨਪਦਂ વਿਲੁਮ੍ਪਨ੍ਤੀ’’ਤਿਆਦਿ। ਅਨੁਸਞ੍ਞਾਤੁਨ੍ਤਿ ਅਨੁਸਞ੍ਚਰਿਤੁਂ। ਸੇਸਮੇਤ੍ਥ ਉਤ੍ਤਾਨਮੇવ।
40. Aṭṭhame ‘‘corā balavanto hontī’’ti padaṃ uddharitvā yehi kāraṇehi te balavanto honti, tesaṃ sabbhāvaṃ dassento ‘‘pakkhasampannā’’tiādimāha. Tattha nivāsaṭṭhānasampannatā giriduggādisabbhāvato. Atiyātunti anto yātuṃ, gantuṃ pavisitunti attho. Taṃ pana antopavisanaṃ kenaci kāraṇena bahigatassa hotīti āha ‘‘bahiddhā janapadacārikaṃ caritvā’’tiādi. Niyyātunti bahi nikkhamituṃ. Tañca bahinikkhamanaṃ bahiddhākaraṇīye sati sambhavatīti āha ‘‘corā janapadaṃ vilumpantī’’tiādi. Anusaññātunti anusañcarituṃ. Sesamettha uttānameva.
੪੧. ਨવਮੇ ਮਿਚ੍ਛਾਪਟਿਪਤ੍ਤਾਧਿਕਰਣਹੇਤੂਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਧਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਅਨਤ੍ਥਕੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਮਿਚ੍ਛਾਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਕਰਣਹੇਤੂ’’ਤਿ। ਨ ਆਰਾਧਕੋਤਿ ਨ ਸਮ੍ਪਾਦਕੋ ਨ ਪਰਿਪੂਰਕੋ। ਞਾਯਤਿ ਪਟਿવਿਜ੍ਝਨવਸੇਨ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਞਾਯੋ, ਸੋ ਏવ ਤਂਸਮਙ੍ਗਿਨਂ વਟ੍ਟਦੁਕ੍ਖਪਾਤਤੋ ਧਾਰਣਟ੍ਠੇਨ ਧਮ੍ਮੋਤਿ ਞਾਯੋ ਧਮ੍ਮੋ, ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੋ। ਸੋ ਪਨੇਤ੍ਥ ਸਹ વਿਪਸ੍ਸਨਾਯ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਹવਿਪਸ੍ਸਨਕਂ ਮਗ੍ਗ’’ਨ੍ਤਿ। ਆਰਾਧਨਂ ਨਾਮ ਸਂਸਿਦ੍ਧਿ, ਸਾ ਪਨ ਯਸ੍ਮਾ ਸਮ੍ਪਾਦਨੇਨ ਪਰਿਪੂਰਣੇਨ ਇਚ੍ਛਿਤਾ, ਤਸ੍ਮਾ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਸਮ੍ਪਾਦੇਤੁਂ ਪੂਰੇਤੁ’’ਨ੍ਤਿ।
41. Navame micchāpaṭipattādhikaraṇahetūti ettha adhi-saddo anatthakoti āha ‘‘micchāpaṭipattiyā karaṇahetū’’ti. Na ārādhakoti na sampādako na paripūrako. Ñāyati paṭivijjhanavasena nibbānaṃ gacchatīti ñāyo, so eva taṃsamaṅginaṃ vaṭṭadukkhapātato dhāraṇaṭṭhena dhammoti ñāyo dhammo, ariyamaggo. So panettha saha vipassanāya adhippetoti āha ‘‘sahavipassanakaṃ magga’’nti. Ārādhanaṃ nāma saṃsiddhi, sā pana yasmā sampādanena paripūraṇena icchitā, tasmā vuttaṃ ‘‘sampādetuṃ pūretu’’nti.
੪੨. ਦਸਮੇ ਦੁਗ੍ਗਹਿਤੇਹੀਤਿ ਅਤ੍ਥਤੋ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਤੋ ਚ ਦੁਟ੍ਠੁ ਗਹਿਤੇਹਿ, ਊਨਾਧਿਕવਿਪਰੀਤਪਦਪਚ੍ਚਾਭਟ੍ਠਾਦਿવਸੇਨ વਿਲੋਮੇਤ੍વਾ ਗਹਿਤੇਹੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਉਪ੍ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਗਹਿਤੇਹੀਤਿ ਇਦਂ ਪਨ ਨਿਦਸ੍ਸਨਮਤ੍ਤਂ ਦੁਗ੍ਗਹਸ੍ਸ ਊਨਾਧਿਕਾਦਿવਸੇਨਪਿ ਸਮ੍ਭવਤੋ। ਤੇਨੇવਾਹ ‘‘ਅਤ੍ਤਨੋ ਦੁਗ੍ਗਹਿਤਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਾਨਂਯੇવ ਅਤ੍ਥਞ੍ਚ ਪਾਲ਼ਿਞ੍ਚ ਉਤ੍ਤਰਿਤਰਂ ਕਤ੍વਾ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੀ’’ਤਿ।
42. Dasame duggahitehīti atthato byañjanato ca duṭṭhu gahitehi, ūnādhikaviparītapadapaccābhaṭṭhādivasena vilometvā gahitehīti attho. Uppaṭipāṭiyā gahitehīti idaṃ pana nidassanamattaṃ duggahassa ūnādhikādivasenapi sambhavato. Tenevāha ‘‘attano duggahitasuttantānaṃyeva atthañca pāḷiñca uttaritaraṃ katvā dassentī’’ti.
ਸਮਚਿਤ੍ਤવਗ੍ਗવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Samacittavaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ • Aṅguttaranikāya / ੪. ਸਮਚਿਤ੍ਤવਗ੍ਗੋ • 4. Samacittavaggo
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ੪. ਸਮਚਿਤ੍ਤવਗ੍ਗવਣ੍ਣਨਾ • 4. Samacittavaggavaṇṇanā
