Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / દીઘનિકાય • Dīghanikāya

    ૨. સામઞ્ઞફલસુત્તં

    2. Sāmaññaphalasuttaṃ

    રાજામચ્ચકથા

    Rājāmaccakathā

    ૧૫૦. એવં મે સુતં – એકં સમયં ભગવા રાજગહે વિહરતિ જીવકસ્સ કોમારભચ્ચસ્સ અમ્બવને મહતા ભિક્ખુસઙ્ઘેન સદ્ધિં અડ્ઢતેળસેહિ ભિક્ખુસતેહિ. તેન ખો પન સમયેન રાજા માગધો અજાતસત્તુ વેદેહિપુત્તો તદહુપોસથે પન્નરસે કોમુદિયા ચાતુમાસિનિયા પુણ્ણાય પુણ્ણમાય રત્તિયા રાજામચ્ચપરિવુતો ઉપરિપાસાદવરગતો નિસિન્નો હોતિ. અથ ખો રાજા માગધો અજાતસત્તુ વેદેહિપુત્તો તદહુપોસથે ઉદાનં ઉદાનેસિ – ‘‘રમણીયા વત ભો દોસિના રત્તિ, અભિરૂપા વત ભો દોસિના રત્તિ, દસ્સનીયા વત ભો દોસિના રત્તિ, પાસાદિકા વત ભો દોસિના રત્તિ, લક્ખઞ્ઞા વત ભો દોસિના રત્તિ. કં નુ ખ્વજ્જ સમણં વા બ્રાહ્મણં વા પયિરુપાસેય્યામ, યં નો પયિરુપાસતો ચિત્તં પસીદેય્યા’’તિ?

    150. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā rājagahe viharati jīvakassa komārabhaccassa ambavane mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ aḍḍhateḷasehi bhikkhusatehi. Tena kho pana samayena rājā māgadho ajātasattu vedehiputto tadahuposathe pannarase komudiyā cātumāsiniyā puṇṇāya puṇṇamāya rattiyā rājāmaccaparivuto uparipāsādavaragato nisinno hoti. Atha kho rājā māgadho ajātasattu vedehiputto tadahuposathe udānaṃ udānesi – ‘‘ramaṇīyā vata bho dosinā ratti, abhirūpā vata bho dosinā ratti, dassanīyā vata bho dosinā ratti, pāsādikā vata bho dosinā ratti, lakkhaññā vata bho dosinā ratti. Kaṃ nu khvajja samaṇaṃ vā brāhmaṇaṃ vā payirupāseyyāma, yaṃ no payirupāsato cittaṃ pasīdeyyā’’ti?

    ૧૫૧. એવં વુત્તે, અઞ્ઞતરો રાજામચ્ચો રાજાનં માગધં અજાતસત્તું વેદેહિપુત્તં એતદવોચ – ‘‘અયં, દેવ, પૂરણો કસ્સપો સઙ્ઘી ચેવ ગણી ચ ગણાચરિયો ચ ઞાતો યસસ્સી તિત્થકરો સાધુસમ્મતો બહુજનસ્સ રત્તઞ્ઞૂ ચિરપબ્બજિતો અદ્ધગતો વયોઅનુપ્પત્તો. તં દેવો પૂરણં કસ્સપં પયિરુપાસતુ. અપ્પેવ નામ દેવસ્સ પૂરણં કસ્સપં પયિરુપાસતો ચિત્તં પસીદેય્યા’’તિ. એવં વુત્તે, રાજા માગધો અજાતસત્તુ વેદેહિપુત્તો તુણ્હી અહોસિ.

    151. Evaṃ vutte, aññataro rājāmacco rājānaṃ māgadhaṃ ajātasattuṃ vedehiputtaṃ etadavoca – ‘‘ayaṃ, deva, pūraṇo kassapo saṅghī ceva gaṇī ca gaṇācariyo ca ñāto yasassī titthakaro sādhusammato bahujanassa rattaññū cirapabbajito addhagato vayoanuppatto. Taṃ devo pūraṇaṃ kassapaṃ payirupāsatu. Appeva nāma devassa pūraṇaṃ kassapaṃ payirupāsato cittaṃ pasīdeyyā’’ti. Evaṃ vutte, rājā māgadho ajātasattu vedehiputto tuṇhī ahosi.

    ૧૫૨. અઞ્ઞતરોપિ ખો રાજામચ્ચો રાજાનં માગધં અજાતસત્તું વેદેહિપુત્તં એતદવોચ – ‘‘અયં, દેવ, મક્ખલિ ગોસાલો સઙ્ઘી ચેવ ગણી ચ ગણાચરિયો ચ ઞાતો યસસ્સી તિત્થકરો સાધુસમ્મતો બહુજનસ્સ રત્તઞ્ઞૂ ચિરપબ્બજિતો અદ્ધગતો વયોઅનુપ્પત્તો. તં દેવો મક્ખલિં ગોસાલં પયિરુપાસતુ. અપ્પેવ નામ દેવસ્સ મક્ખલિં ગોસાલં પયિરુપાસતો ચિત્તં પસીદેય્યા’’તિ. એવં વુત્તે, રાજા માગધો અજાતસત્તુ વેદેહિપુત્તો તુણ્હી અહોસિ.

    152. Aññataropi kho rājāmacco rājānaṃ māgadhaṃ ajātasattuṃ vedehiputtaṃ etadavoca – ‘‘ayaṃ, deva, makkhali gosālo saṅghī ceva gaṇī ca gaṇācariyo ca ñāto yasassī titthakaro sādhusammato bahujanassa rattaññū cirapabbajito addhagato vayoanuppatto. Taṃ devo makkhaliṃ gosālaṃ payirupāsatu. Appeva nāma devassa makkhaliṃ gosālaṃ payirupāsato cittaṃ pasīdeyyā’’ti. Evaṃ vutte, rājā māgadho ajātasattu vedehiputto tuṇhī ahosi.

    ૧૫૩. અઞ્ઞતરોપિ ખો રાજામચ્ચો રાજાનં માગધં અજાતસત્તું વેદેહિપુત્તં એતદવોચ – ‘‘અયં, દેવ, અજિતો કેસકમ્બલો સઙ્ઘી ચેવ ગણી ચ ગણાચરિયો ચ ઞાતો યસસ્સી તિત્થકરો સાધુસમ્મતો બહુજનસ્સ રત્તઞ્ઞૂ ચિરપબ્બજિતો અદ્ધગતો વયોઅનુપ્પત્તો. તં દેવો અજિતં કેસકમ્બલં પયિરુપાસતુ. અપ્પેવ નામ દેવસ્સ અજિતં કેસકમ્બલં પયિરુપાસતો ચિત્તં પસીદેય્યા’’તિ. એવં વુત્તે, રાજા માગધો અજાતસત્તુ વેદેહિપુત્તો તુણ્હી અહોસિ.

    153. Aññataropi kho rājāmacco rājānaṃ māgadhaṃ ajātasattuṃ vedehiputtaṃ etadavoca – ‘‘ayaṃ, deva, ajito kesakambalo saṅghī ceva gaṇī ca gaṇācariyo ca ñāto yasassī titthakaro sādhusammato bahujanassa rattaññū cirapabbajito addhagato vayoanuppatto. Taṃ devo ajitaṃ kesakambalaṃ payirupāsatu. Appeva nāma devassa ajitaṃ kesakambalaṃ payirupāsato cittaṃ pasīdeyyā’’ti. Evaṃ vutte, rājā māgadho ajātasattu vedehiputto tuṇhī ahosi.

    ૧૫૪. અઞ્ઞતરોપિ ખો રાજામચ્ચો રાજાનં માગધં અજાતસત્તું વેદેહિપુત્તં એતદવોચ – ‘‘અયં, દેવ, પકુધો 1 કચ્ચાયનો સઙ્ઘી ચેવ ગણી ચ ગણાચરિયો ચ ઞાતો યસસ્સી તિત્થકરો સાધુસમ્મતો બહુજનસ્સ રત્તઞ્ઞૂ ચિરપબ્બજિતો અદ્ધગતો વયોઅનુપ્પત્તો. તં દેવો પકુધં કચ્ચાયનં પયિરુપાસતુ. અપ્પેવ નામ દેવસ્સ પકુધં કચ્ચાયનં પયિરુપાસતો ચિત્તં પસીદેય્યા’’તિ. એવં વુત્તે, રાજા માગધો અજાતસત્તુ વેદેહિપુત્તો તુણ્હી અહોસિ.

    154. Aññataropi kho rājāmacco rājānaṃ māgadhaṃ ajātasattuṃ vedehiputtaṃ etadavoca – ‘‘ayaṃ, deva, pakudho 2 kaccāyano saṅghī ceva gaṇī ca gaṇācariyo ca ñāto yasassī titthakaro sādhusammato bahujanassa rattaññū cirapabbajito addhagato vayoanuppatto. Taṃ devo pakudhaṃ kaccāyanaṃ payirupāsatu. Appeva nāma devassa pakudhaṃ kaccāyanaṃ payirupāsato cittaṃ pasīdeyyā’’ti. Evaṃ vutte, rājā māgadho ajātasattu vedehiputto tuṇhī ahosi.

    ૧૫૫. અઞ્ઞતરોપિ ખો રાજામચ્ચો રાજાનં માગધં અજાતસત્તું વેદેહિપુત્તં એતદવોચ – ‘‘અયં, દેવ, સઞ્ચયો 3 બેલટ્ઠપુત્તો 4 સઙ્ઘી ચેવ ગણી ચ ગણાચરિયો ચ ઞાતો યસસ્સી તિત્થકરો સાધુસમ્મતો બહુજનસ્સ રત્તઞ્ઞૂ ચિરપબ્બજિતો અદ્ધગતો વયોઅનુપ્પત્તો. તં દેવો સઞ્ચયં બેલટ્ઠપુત્તં પયિરુપાસતુ. અપ્પેવ નામ દેવસ્સ સઞ્ચયં બેલટ્ઠપુત્તં પયિરુપાસતો ચિત્તં પસીદેય્યા’’તિ. એવં વુત્તે, રાજા માગધો અજાતસત્તુ વેદેહિપુત્તો તુણ્હી અહોસિ.

    155. Aññataropi kho rājāmacco rājānaṃ māgadhaṃ ajātasattuṃ vedehiputtaṃ etadavoca – ‘‘ayaṃ, deva, sañcayo 5 belaṭṭhaputto 6 saṅghī ceva gaṇī ca gaṇācariyo ca ñāto yasassī titthakaro sādhusammato bahujanassa rattaññū cirapabbajito addhagato vayoanuppatto. Taṃ devo sañcayaṃ belaṭṭhaputtaṃ payirupāsatu. Appeva nāma devassa sañcayaṃ belaṭṭhaputtaṃ payirupāsato cittaṃ pasīdeyyā’’ti. Evaṃ vutte, rājā māgadho ajātasattu vedehiputto tuṇhī ahosi.

    ૧૫૬. અઞ્ઞતરોપિ ખો રાજામચ્ચો રાજાનં માગધં અજાતસત્તું વેદેહિપુત્તં એતદવોચ – ‘‘અયં, દેવ, નિગણ્ઠો નાટપુત્તો 7 સઙ્ઘી ચેવ ગણી ચ ગણાચરિયો ચ ઞાતો યસસ્સી તિત્થકરો સાધુસમ્મતો બહુજનસ્સ રત્તઞ્ઞૂ ચિરપબ્બજિતો અદ્ધગતો વયોઅનુપ્પત્તો. તં દેવો નિગણ્ઠં નાટપુત્તં પયિરુપાસતુ. અપ્પેવ નામ દેવસ્સ નિગણ્ઠં નાટપુત્તં પયિરુપાસતો ચિત્તં પસીદેય્યા’’તિ. એવં વુત્તે, રાજા માગધો અજાતસત્તુ વેદેહિપુત્તો તુણ્હી અહોસિ.

    156. Aññataropi kho rājāmacco rājānaṃ māgadhaṃ ajātasattuṃ vedehiputtaṃ etadavoca – ‘‘ayaṃ, deva, nigaṇṭho nāṭaputto 8 saṅghī ceva gaṇī ca gaṇācariyo ca ñāto yasassī titthakaro sādhusammato bahujanassa rattaññū cirapabbajito addhagato vayoanuppatto. Taṃ devo nigaṇṭhaṃ nāṭaputtaṃ payirupāsatu. Appeva nāma devassa nigaṇṭhaṃ nāṭaputtaṃ payirupāsato cittaṃ pasīdeyyā’’ti. Evaṃ vutte, rājā māgadho ajātasattu vedehiputto tuṇhī ahosi.

    કોમારભચ્ચજીવકકથા

    Komārabhaccajīvakakathā

    ૧૫૭. તેન ખો પન સમયેન જીવકો કોમારભચ્ચો રઞ્ઞો માગધસ્સ અજાતસત્તુસ્સ વેદેહિપુત્તસ્સ અવિદૂરે તુણ્હીભૂતો નિસિન્નો હોતિ. અથ ખો રાજા માગધો અજાતસત્તુ વેદેહિપુત્તો જીવકં કોમારભચ્ચં એતદવોચ – ‘‘ત્વં પન, સમ્મ જીવક, કિં તુણ્હી’’તિ? ‘‘અયં, દેવ, ભગવા અરહં સમ્માસમ્બુદ્ધો અમ્હાકં અમ્બવને વિહરતિ મહતા ભિક્ખુસઙ્ઘેન સદ્ધિં અડ્ઢતેળસેહિ ભિક્ખુસતેહિ. તં ખો પન ભગવન્તં 9 એવં કલ્યાણો કિત્તિસદ્દો અબ્ભુગ્ગતો – ‘ઇતિપિ સો ભગવા અરહં સમ્માસમ્બુદ્ધો વિજ્જાચરણસમ્પન્નો સુગતો લોકવિદૂ અનુત્તરો પુરિસદમ્મસારથિ સત્થા દેવમનુસ્સાનં બુદ્ધો ભગવા’તિ. તં દેવો ભગવન્તં પયિરુપાસતુ. અપ્પેવ નામ દેવસ્સ ભગવન્તં પયિરુપાસતો ચિત્તં પસીદેય્યા’તિ.

    157. Tena kho pana samayena jīvako komārabhacco rañño māgadhassa ajātasattussa vedehiputtassa avidūre tuṇhībhūto nisinno hoti. Atha kho rājā māgadho ajātasattu vedehiputto jīvakaṃ komārabhaccaṃ etadavoca – ‘‘tvaṃ pana, samma jīvaka, kiṃ tuṇhī’’ti? ‘‘Ayaṃ, deva, bhagavā arahaṃ sammāsambuddho amhākaṃ ambavane viharati mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ aḍḍhateḷasehi bhikkhusatehi. Taṃ kho pana bhagavantaṃ 10 evaṃ kalyāṇo kittisaddo abbhuggato – ‘itipi so bhagavā arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānaṃ buddho bhagavā’ti. Taṃ devo bhagavantaṃ payirupāsatu. Appeva nāma devassa bhagavantaṃ payirupāsato cittaṃ pasīdeyyā’ti.

    ૧૫૮. ‘‘તેન હિ, સમ્મ જીવક, હત્થિયાનાનિ કપ્પાપેહી’’તિ. ‘‘એવં, દેવા’’તિ ખો જીવકો કોમારભચ્ચો રઞ્ઞો માગધસ્સ અજાતસત્તુસ્સ વેદેહિપુત્તસ્સ પટિસ્સુણિત્વા પઞ્ચમત્તાનિ હત્થિનિકાસતાનિ કપ્પાપેત્વા રઞ્ઞો ચ આરોહણીયં નાગં, રઞ્ઞો માગધસ્સ અજાતસત્તુસ્સ વેદેહિપુત્તસ્સ પટિવેદેસિ – ‘‘કપ્પિતાનિ ખો તે, દેવ, હત્થિયાનાનિ, યસ્સદાનિ કાલં મઞ્ઞસી’’તિ.

    158. ‘‘Tena hi, samma jīvaka, hatthiyānāni kappāpehī’’ti. ‘‘Evaṃ, devā’’ti kho jīvako komārabhacco rañño māgadhassa ajātasattussa vedehiputtassa paṭissuṇitvā pañcamattāni hatthinikāsatāni kappāpetvā rañño ca ārohaṇīyaṃ nāgaṃ, rañño māgadhassa ajātasattussa vedehiputtassa paṭivedesi – ‘‘kappitāni kho te, deva, hatthiyānāni, yassadāni kālaṃ maññasī’’ti.

    ૧૫૯. અથ ખો રાજા માગધો અજાતસત્તુ વેદેહિપુત્તો પઞ્ચસુ હત્થિનિકાસતેસુ પચ્ચેકા ઇત્થિયો આરોપેત્વા આરોહણીયં નાગં અભિરુહિત્વા ઉક્કાસુ ધારિયમાનાસુ રાજગહમ્હા નિય્યાસિ મહચ્ચરાજાનુભાવેન, યેન જીવકસ્સ કોમારભચ્ચસ્સ અમ્બવનં તેન પાયાસિ.

    159. Atha kho rājā māgadho ajātasattu vedehiputto pañcasu hatthinikāsatesu paccekā itthiyo āropetvā ārohaṇīyaṃ nāgaṃ abhiruhitvā ukkāsu dhāriyamānāsu rājagahamhā niyyāsi mahaccarājānubhāvena, yena jīvakassa komārabhaccassa ambavanaṃ tena pāyāsi.

    અથ ખો રઞ્ઞો માગધસ્સ અજાતસત્તુસ્સ વેદેહિપુત્તસ્સ અવિદૂરે અમ્બવનસ્સ અહુદેવ ભયં, અહુ છમ્ભિતત્તં, અહુ લોમહંસો. અથ ખો રાજા માગધો અજાતસત્તુ વેદેહિપુત્તો ભીતો સંવિગ્ગો લોમહટ્ઠજાતો જીવકં કોમારભચ્ચં એતદવોચ – ‘‘કચ્ચિ મં, સમ્મ જીવક, ન વઞ્ચેસિ? કચ્ચિ મં, સમ્મ જીવક, ન પલમ્ભેસિ? કચ્ચિ મં, સમ્મ જીવક, ન પચ્ચત્થિકાનં દેસિ ? કથઞ્હિ નામ તાવ મહતો ભિક્ખુસઙ્ઘસ્સ અડ્ઢતેળસાનં ભિક્ખુસતાનં નેવ ખિપિતસદ્દો ભવિસ્સતિ, ન ઉક્કાસિતસદ્દો ન નિગ્ઘોસો’’તિ.

    Atha kho rañño māgadhassa ajātasattussa vedehiputtassa avidūre ambavanassa ahudeva bhayaṃ, ahu chambhitattaṃ, ahu lomahaṃso. Atha kho rājā māgadho ajātasattu vedehiputto bhīto saṃviggo lomahaṭṭhajāto jīvakaṃ komārabhaccaṃ etadavoca – ‘‘kacci maṃ, samma jīvaka, na vañcesi? Kacci maṃ, samma jīvaka, na palambhesi? Kacci maṃ, samma jīvaka, na paccatthikānaṃ desi ? Kathañhi nāma tāva mahato bhikkhusaṅghassa aḍḍhateḷasānaṃ bhikkhusatānaṃ neva khipitasaddo bhavissati, na ukkāsitasaddo na nigghoso’’ti.

    ‘‘મા ભાયિ, મહારાજ, મા ભાયિ, મહારાજ. ન તં દેવ, વઞ્ચેમિ; ન તં, દેવ, પલમ્ભામિ ; ન તં, દેવ, પચ્ચત્થિકાનં દેમિ. અભિક્કમ, મહારાજ, અભિક્કમ, મહારાજ, એતે મણ્ડલમાળે દીપા 11 ઝાયન્તી’’તિ.

    ‘‘Mā bhāyi, mahārāja, mā bhāyi, mahārāja. Na taṃ deva, vañcemi; na taṃ, deva, palambhāmi ; na taṃ, deva, paccatthikānaṃ demi. Abhikkama, mahārāja, abhikkama, mahārāja, ete maṇḍalamāḷe dīpā 12 jhāyantī’’ti.

    સામઞ્ઞફલપુચ્છા

    Sāmaññaphalapucchā

    ૧૬૦. અથ ખો રાજા માગધો અજાતસત્તુ વેદેહિપુત્તો યાવતિકા નાગસ્સ ભૂમિ નાગેન ગન્ત્વા, નાગા પચ્ચોરોહિત્વા, પત્તિકોવ 13 યેન મણ્ડલમાળસ્સ દ્વારં તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા જીવકં કોમારભચ્ચં એતદવોચ – ‘‘કહં પન, સમ્મ જીવક, ભગવા’’તિ? ‘‘એસો, મહારાજ, ભગવા; એસો, મહારાજ, ભગવા મજ્ઝિમં થમ્ભં નિસ્સાય પુરત્થાભિમુખો નિસિન્નો પુરક્ખતો ભિક્ખુસઙ્ઘસ્સા’’તિ.

    160. Atha kho rājā māgadho ajātasattu vedehiputto yāvatikā nāgassa bhūmi nāgena gantvā, nāgā paccorohitvā, pattikova 14 yena maṇḍalamāḷassa dvāraṃ tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā jīvakaṃ komārabhaccaṃ etadavoca – ‘‘kahaṃ pana, samma jīvaka, bhagavā’’ti? ‘‘Eso, mahārāja, bhagavā; eso, mahārāja, bhagavā majjhimaṃ thambhaṃ nissāya puratthābhimukho nisinno purakkhato bhikkhusaṅghassā’’ti.

    ૧૬૧. અથ ખો રાજા માગધો અજાતસત્તુ વેદેહિપુત્તો યેન ભગવા તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા એકમન્તં અટ્ઠાસિ. એકમન્તં ઠિતો ખો રાજા માગધો અજાતસત્તુ વેદેહિપુત્તો તુણ્હીભૂતં તુણ્હીભૂતં ભિક્ખુસઙ્ઘં અનુવિલોકેત્વા રહદમિવ વિપ્પસન્નં ઉદાનં ઉદાનેસિ – ‘‘ઇમિના મે ઉપસમેન ઉદયભદ્દો 15 કુમારો સમન્નાગતો હોતુ, યેનેતરહિ ઉપસમેન ભિક્ખુસઙ્ઘો સમન્નાગતો’’તિ. ‘‘અગમા ખો ત્વં, મહારાજ, યથાપેમ’’ન્તિ. ‘‘પિયો મે, ભન્તે, ઉદયભદ્દો કુમારો. ઇમિના મે, ભન્તે, ઉપસમેન ઉદયભદ્દો કુમારો સમન્નાગતો હોતુ યેનેતરહિ ઉપસમેન ભિક્ખુસઙ્ઘો સમન્નાગતો’’તિ.

    161. Atha kho rājā māgadho ajātasattu vedehiputto yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā ekamantaṃ aṭṭhāsi. Ekamantaṃ ṭhito kho rājā māgadho ajātasattu vedehiputto tuṇhībhūtaṃ tuṇhībhūtaṃ bhikkhusaṅghaṃ anuviloketvā rahadamiva vippasannaṃ udānaṃ udānesi – ‘‘iminā me upasamena udayabhaddo 16 kumāro samannāgato hotu, yenetarahi upasamena bhikkhusaṅgho samannāgato’’ti. ‘‘Agamā kho tvaṃ, mahārāja, yathāpema’’nti. ‘‘Piyo me, bhante, udayabhaddo kumāro. Iminā me, bhante, upasamena udayabhaddo kumāro samannāgato hotu yenetarahi upasamena bhikkhusaṅgho samannāgato’’ti.

    ૧૬૨. અથ ખો રાજા માગધો અજાતસત્તુ વેદેહિપુત્તો ભગવન્તં અભિવાદેત્વા, ભિક્ખુસઙ્ઘસ્સ અઞ્જલિં પણામેત્વા , એકમન્તં નિસીદિ. એકમન્તં નિસિન્નો ખો રાજા માગધો અજાતસત્તુ વેદેહિપુત્તો ભગવન્તં એતદવોચ – ‘‘પુચ્છેય્યામહં, ભન્તે, ભગવન્તં કિઞ્ચિદેવ દેસં 17; સચે મે ભગવા ઓકાસં કરોતિ પઞ્હસ્સ વેય્યાકરણાયા’’તિ. ‘‘પુચ્છ, મહારાજ, યદાકઙ્ખસી’’તિ.

    162. Atha kho rājā māgadho ajātasattu vedehiputto bhagavantaṃ abhivādetvā, bhikkhusaṅghassa añjaliṃ paṇāmetvā , ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho rājā māgadho ajātasattu vedehiputto bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘puccheyyāmahaṃ, bhante, bhagavantaṃ kiñcideva desaṃ 18; sace me bhagavā okāsaṃ karoti pañhassa veyyākaraṇāyā’’ti. ‘‘Puccha, mahārāja, yadākaṅkhasī’’ti.

    ૧૬૩. ‘‘યથા નુ ખો ઇમાનિ, ભન્તે, પુથુસિપ્પાયતનાનિ, સેય્યથિદં – હત્થારોહા અસ્સારોહા રથિકા ધનુગ્ગહા ચેલકા ચલકા પિણ્ડદાયકા ઉગ્ગા રાજપુત્તા પક્ખન્દિનો મહાનાગા સૂરા ચમ્મયોધિનો દાસિકપુત્તા આળારિકા કપ્પકા ન્હાપકા 19 સૂદા માલાકારા રજકા પેસકારા નળકારા કુમ્ભકારા ગણકા મુદ્દિકા, યાનિ વા પનઞ્ઞાનિપિ એવંગતાનિ પુથુસિપ્પાયતનાનિ, તે દિટ્ઠેવ ધમ્મે સન્દિટ્ઠિકં સિપ્પફલં ઉપજીવન્તિ; તે તેન અત્તાનં સુખેન્તિ પીણેન્તિ 20, માતાપિતરો સુખેન્તિ પીણેન્તિ, પુત્તદારં સુખેન્તિ પીણેન્તિ, મિત્તામચ્ચે સુખેન્તિ પીણેન્તિ, સમણબ્રાહ્મણેસુ 21 ઉદ્ધગ્ગિકં દક્ખિણં પતિટ્ઠપેન્તિ સોવગ્ગિકં સુખવિપાકં સગ્ગસંવત્તનિકં. સક્કા નુ ખો, ભન્તે, એવમેવ દિટ્ઠેવ ધમ્મે સન્દિટ્ઠિકં સામઞ્ઞફલં પઞ્ઞપેતુ’’ન્તિ?

    163. ‘‘Yathā nu kho imāni, bhante, puthusippāyatanāni, seyyathidaṃ – hatthārohā assārohā rathikā dhanuggahā celakā calakā piṇḍadāyakā uggā rājaputtā pakkhandino mahānāgā sūrā cammayodhino dāsikaputtā āḷārikā kappakā nhāpakā 22 sūdā mālākārā rajakā pesakārā naḷakārā kumbhakārā gaṇakā muddikā, yāni vā panaññānipi evaṃgatāni puthusippāyatanāni, te diṭṭheva dhamme sandiṭṭhikaṃ sippaphalaṃ upajīvanti; te tena attānaṃ sukhenti pīṇenti 23, mātāpitaro sukhenti pīṇenti, puttadāraṃ sukhenti pīṇenti, mittāmacce sukhenti pīṇenti, samaṇabrāhmaṇesu 24 uddhaggikaṃ dakkhiṇaṃ patiṭṭhapenti sovaggikaṃ sukhavipākaṃ saggasaṃvattanikaṃ. Sakkā nu kho, bhante, evameva diṭṭheva dhamme sandiṭṭhikaṃ sāmaññaphalaṃ paññapetu’’nti?

    ૧૬૪. ‘‘અભિજાનાસિ નો ત્વં, મહારાજ, ઇમં પઞ્હં અઞ્ઞે સમણબ્રાહ્મણે પુચ્છિતા’’તિ ? ‘‘અભિજાનામહં, ભન્તે, ઇમં પઞ્હં અઞ્ઞે સમણબ્રાહ્મણે પુચ્છિતા’’તિ. ‘‘યથા કથં પન તે, મહારાજ, બ્યાકરિંસુ, સચે તે અગરુ ભાસસ્સૂ’’તિ. ‘‘ન ખો મે, ભન્તે, ગરુ, યત્થસ્સ ભગવા નિસિન્નો, ભગવન્તરૂપો વા’’તિ 25. ‘‘તેન હિ, મહારાજ, ભાસસ્સૂ’’તિ.

    164. ‘‘Abhijānāsi no tvaṃ, mahārāja, imaṃ pañhaṃ aññe samaṇabrāhmaṇe pucchitā’’ti ? ‘‘Abhijānāmahaṃ, bhante, imaṃ pañhaṃ aññe samaṇabrāhmaṇe pucchitā’’ti. ‘‘Yathā kathaṃ pana te, mahārāja, byākariṃsu, sace te agaru bhāsassū’’ti. ‘‘Na kho me, bhante, garu, yatthassa bhagavā nisinno, bhagavantarūpo vā’’ti 26. ‘‘Tena hi, mahārāja, bhāsassū’’ti.

    પૂરણકસ્સપવાદો

    Pūraṇakassapavādo

    ૧૬૫. ‘‘એકમિદાહં, ભન્તે, સમયં યેન પૂરણો કસ્સપો તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા પૂરણેન કસ્સપેન સદ્ધિં સમ્મોદિં. સમ્મોદનીયં કથં સારણીયં વીતિસારેત્વા એકમન્તં નિસીદિં. એકમન્તં નિસિન્નો ખો અહં, ભન્તે, પૂરણં કસ્સપં એતદવોચં – ‘યથા નુ ખો ઇમાનિ, ભો કસ્સપ, પુથુસિપ્પાયતનાનિ, સેય્યથિદં – હત્થારોહા અસ્સારોહા રથિકા ધનુગ્ગહા ચેલકા ચલકા પિણ્ડદાયકા ઉગ્ગા રાજપુત્તા પક્ખન્દિનો મહાનાગા સૂરા ચમ્મયોધિનો દાસિકપુત્તા આળારિકા કપ્પકા ન્હાપકા સૂદા માલાકારા રજકા પેસકારા નળકારા કુમ્ભકારા ગણકા મુદ્દિકા, યાનિ વા પનઞ્ઞાનિપિ એવંગતાનિ પુથુસિપ્પાયતનાનિ- તે દિટ્ઠેવ ધમ્મે સન્દિટ્ઠિકં સિપ્પફલં ઉપજીવન્તિ; તે તેન અત્તાનં સુખેન્તિ પીણેન્તિ, માતાપિતરો સુખેન્તિ પીણેન્તિ, પુત્તદારં સુખેન્તિ પીણેન્તિ, મિત્તામચ્ચે સુખેન્તિ પીણેન્તિ, સમણબ્રાહ્મણેસુ ઉદ્ધગ્ગિકં દક્ખિણં પતિટ્ઠપેન્તિ સોવગ્ગિકં સુખવિપાકં સગ્ગસંવત્તનિકં. સક્કા નુ ખો, ભો કસ્સપ, એવમેવ દિટ્ઠેવ ધમ્મે સન્દિટ્ઠિકં સામઞ્ઞફલં પઞ્ઞપેતુ’ન્તિ?

    165. ‘‘Ekamidāhaṃ, bhante, samayaṃ yena pūraṇo kassapo tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā pūraṇena kassapena saddhiṃ sammodiṃ. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdiṃ. Ekamantaṃ nisinno kho ahaṃ, bhante, pūraṇaṃ kassapaṃ etadavocaṃ – ‘yathā nu kho imāni, bho kassapa, puthusippāyatanāni, seyyathidaṃ – hatthārohā assārohā rathikā dhanuggahā celakā calakā piṇḍadāyakā uggā rājaputtā pakkhandino mahānāgā sūrā cammayodhino dāsikaputtā āḷārikā kappakā nhāpakā sūdā mālākārā rajakā pesakārā naḷakārā kumbhakārā gaṇakā muddikā, yāni vā panaññānipi evaṃgatāni puthusippāyatanāni- te diṭṭheva dhamme sandiṭṭhikaṃ sippaphalaṃ upajīvanti; te tena attānaṃ sukhenti pīṇenti, mātāpitaro sukhenti pīṇenti, puttadāraṃ sukhenti pīṇenti, mittāmacce sukhenti pīṇenti, samaṇabrāhmaṇesu uddhaggikaṃ dakkhiṇaṃ patiṭṭhapenti sovaggikaṃ sukhavipākaṃ saggasaṃvattanikaṃ. Sakkā nu kho, bho kassapa, evameva diṭṭheva dhamme sandiṭṭhikaṃ sāmaññaphalaṃ paññapetu’nti?

    ૧૬૬. ‘‘એવં વુત્તે, ભન્તે, પૂરણો કસ્સપો મં એતદવોચ – ‘કરોતો ખો, મહારાજ, કારયતો, છિન્દતો છેદાપયતો, પચતો પાચાપયતો સોચયતો, સોચાપયતો, કિલમતો કિલમાપયતો, ફન્દતો ફન્દાપયતો, પાણમતિપાતાપયતો, અદિન્નં આદિયતો, સન્ધિં છિન્દતો, નિલ્લોપં હરતો, એકાગારિકં કરોતો, પરિપન્થે તિટ્ઠતો, પરદારં ગચ્છતો, મુસા ભણતો, કરોતો ન કરીયતિ પાપં. ખુરપરિયન્તેન ચેપિ ચક્કેન યો ઇમિસ્સા પથવિયા પાણે એકં મંસખલં એકં મંસપુઞ્જં કરેય્ય, નત્થિ તતોનિદાનં પાપં, નત્થિ પાપસ્સ આગમો. દક્ખિણં ચેપિ ગઙ્ગાય તીરં ગચ્છેય્ય હનન્તો ઘાતેન્તો છિન્દન્તો છેદાપેન્તો પચન્તો પાચાપેન્તો, નત્થિ તતોનિદાનં પાપં, નત્થિ પાપસ્સ આગમો. ઉત્તરઞ્ચેપિ ગઙ્ગાય તીરં ગચ્છેય્ય દદન્તો દાપેન્તો યજન્તો યજાપેન્તો, નત્થિ તતોનિદાનં પુઞ્ઞં, નત્થિ પુઞ્ઞસ્સ આગમો. દાનેન દમેન સંયમેન સચ્ચવજ્જેન નત્થિ પુઞ્ઞં, નત્થિ પુઞ્ઞસ્સ આગમો’તિ. ઇત્થં ખો મે, ભન્તે, પૂરણો કસ્સપો સન્દિટ્ઠિકં સામઞ્ઞફલં પુટ્ઠો સમાનો અકિરિયં બ્યાકાસિ.

    166. ‘‘Evaṃ vutte, bhante, pūraṇo kassapo maṃ etadavoca – ‘karoto kho, mahārāja, kārayato, chindato chedāpayato, pacato pācāpayato socayato, socāpayato, kilamato kilamāpayato, phandato phandāpayato, pāṇamatipātāpayato, adinnaṃ ādiyato, sandhiṃ chindato, nillopaṃ harato, ekāgārikaṃ karoto, paripanthe tiṭṭhato, paradāraṃ gacchato, musā bhaṇato, karoto na karīyati pāpaṃ. Khurapariyantena cepi cakkena yo imissā pathaviyā pāṇe ekaṃ maṃsakhalaṃ ekaṃ maṃsapuñjaṃ kareyya, natthi tatonidānaṃ pāpaṃ, natthi pāpassa āgamo. Dakkhiṇaṃ cepi gaṅgāya tīraṃ gaccheyya hananto ghātento chindanto chedāpento pacanto pācāpento, natthi tatonidānaṃ pāpaṃ, natthi pāpassa āgamo. Uttarañcepi gaṅgāya tīraṃ gaccheyya dadanto dāpento yajanto yajāpento, natthi tatonidānaṃ puññaṃ, natthi puññassa āgamo. Dānena damena saṃyamena saccavajjena natthi puññaṃ, natthi puññassa āgamo’ti. Itthaṃ kho me, bhante, pūraṇo kassapo sandiṭṭhikaṃ sāmaññaphalaṃ puṭṭho samāno akiriyaṃ byākāsi.

    ‘‘સેય્યથાપિ, ભન્તે, અમ્બં વા પુટ્ઠો લબુજં બ્યાકરેય્ય , લબુજં વા પુટ્ઠો અમ્બં બ્યાકરેય્ય; એવમેવ ખો મે, ભન્તે, પૂરણો કસ્સપો સન્દિટ્ઠિકં સામઞ્ઞફલં પુટ્ઠો સમાનો અકિરિયં બ્યાકાસિ. તસ્સ મય્હં, ભન્તે, એતદહોસિ – ‘કથઞ્હિ નામ માદિસો સમણં વા બ્રાહ્મણં વા વિજિતે વસન્તં અપસાદેતબ્બં મઞ્ઞેય્યા’તિ. સો ખો અહં, ભન્તે, પૂરણસ્સ કસ્સપસ્સ ભાસિતં નેવ અભિનન્દિં નપ્પટિક્કોસિં. અનભિનન્દિત્વા અપ્પટિકોસિત્વા અનત્તમનો, અનત્તમનવાચં અનિચ્છારેત્વા, તમેવ વાચં અનુગ્ગણ્હન્તો અનિક્કુજ્જન્તો 27 ઉટ્ઠાયાસના પક્કમિં 28.

    ‘‘Seyyathāpi, bhante, ambaṃ vā puṭṭho labujaṃ byākareyya , labujaṃ vā puṭṭho ambaṃ byākareyya; evameva kho me, bhante, pūraṇo kassapo sandiṭṭhikaṃ sāmaññaphalaṃ puṭṭho samāno akiriyaṃ byākāsi. Tassa mayhaṃ, bhante, etadahosi – ‘kathañhi nāma mādiso samaṇaṃ vā brāhmaṇaṃ vā vijite vasantaṃ apasādetabbaṃ maññeyyā’ti. So kho ahaṃ, bhante, pūraṇassa kassapassa bhāsitaṃ neva abhinandiṃ nappaṭikkosiṃ. Anabhinanditvā appaṭikositvā anattamano, anattamanavācaṃ anicchāretvā, tameva vācaṃ anuggaṇhanto anikkujjanto 29 uṭṭhāyāsanā pakkamiṃ 30.

    મક્ખલિગોસાલવાદો

    Makkhaligosālavādo

    ૧૬૭. ‘‘એકમિદાહં, ભન્તે, સમયં યેન મક્ખલિ ગોસાલો તેનુપસઙ્કમિં; ઉપસઙ્કમિત્વા મક્ખલિના ગોસાલેન સદ્ધિં સમ્મોદિં. સમ્મોદનીયં કથં સારણીયં વીતિસારેત્વા એકમન્તં નિસીદિં. એકમન્તં નિસિન્નો ખો અહં, ભન્તે, મક્ખલિં ગોસાલં એતદવોચં – ‘યથા નુ ખો ઇમાનિ, ભો ગોસાલ, પુથુસિપ્પાયતનાનિ…પે॰… સક્કા નુ ખો, ભો ગોસાલ, એવમેવ દિટ્ઠેવ ધમ્મે સન્દિટ્ઠિકં સામઞ્ઞફલં પઞ્ઞપેતુ’ન્તિ?

    167. ‘‘Ekamidāhaṃ, bhante, samayaṃ yena makkhali gosālo tenupasaṅkamiṃ; upasaṅkamitvā makkhalinā gosālena saddhiṃ sammodiṃ. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdiṃ. Ekamantaṃ nisinno kho ahaṃ, bhante, makkhaliṃ gosālaṃ etadavocaṃ – ‘yathā nu kho imāni, bho gosāla, puthusippāyatanāni…pe… sakkā nu kho, bho gosāla, evameva diṭṭheva dhamme sandiṭṭhikaṃ sāmaññaphalaṃ paññapetu’nti?

    ૧૬૮. ‘‘એવં વુત્તે, ભન્તે, મક્ખલિ ગોસાલો મં એતદવોચ – ‘નત્થિ મહારાજ હેતુ નત્થિ પચ્ચયો સત્તાનં સંકિલેસાય, અહેતૂ 31 અપચ્ચયા સત્તા સંકિલિસ્સન્તિ. નત્થિ હેતુ, નત્થિ પચ્ચયો સત્તાનં વિસુદ્ધિયા, અહેતૂ અપચ્ચયા સત્તા વિસુજ્ઝન્તિ. નત્થિ અત્તકારે, નત્થિ પરકારે, નત્થિ પુરિસકારે, નત્થિ બલં, નત્થિ વીરિયં, નત્થિ પુરિસથામો, નત્થિ પુરિસપરક્કમો . સબ્બે સત્તા સબ્બે પાણા સબ્બે ભૂતા સબ્બે જીવા અવસા અબલા અવીરિયા નિયતિસઙ્ગતિભાવપરિણતા છસ્વેવાભિજાતીસુ સુખદુક્ખં 32 પટિસંવેદેન્તિ. ચુદ્દસ ખો પનિમાનિ યોનિપમુખસતસહસ્સાનિ સટ્ઠિ ચ સતાનિ છ ચ સતાનિ પઞ્ચ ચ કમ્મુનો સતાનિ પઞ્ચ ચ કમ્માનિ તીણિ ચ કમ્માનિ કમ્મે ચ અડ્ઢકમ્મે ચ દ્વટ્ઠિપટિપદા દ્વટ્ઠન્તરકપ્પા છળાભિજાતિયો અટ્ઠ પુરિસભૂમિયો એકૂનપઞ્ઞાસ આજીવકસતે એકૂનપઞ્ઞાસ પરિબ્બાજકસતે એકૂનપઞ્ઞાસ નાગાવાસસતે વીસે ઇન્દ્રિયસતે તિંસે નિરયસતે છત્તિંસ રજોધાતુયો સત્ત સઞ્ઞીગબ્ભા સત્ત અસઞ્ઞીગબ્ભા સત્ત નિગણ્ઠિગબ્ભા સત્ત દેવા સત્ત માનુસા સત્ત પિસાચા સત્ત સરા સત્ત પવુટા 33 સત્ત પવુટસતાનિ સત્ત પપાતા સત્ત પપાતસતાનિ સત્ત સુપિના સત્ત સુપિનસતાનિ ચુલ્લાસીતિ મહાકપ્પિનો 34 સતસહસ્સાનિ, યાનિ બાલે ચ પણ્ડિતે ચ સન્ધાવિત્વા સંસરિત્વા દુક્ખસ્સન્તં કરિસ્સન્તિ. તત્થ નત્થિ ‘‘ઇમિનાહં સીલેન વા વતેન વા તપેન વા બ્રહ્મચરિયેન વા અપરિપક્કં વા કમ્મં પરિપાચેસ્સામિ, પરિપક્કં વા કમ્મં ફુસ્સ ફુસ્સ બ્યન્તિં કરિસ્સામી’તિ હેવં નત્થિ. દોણમિતે સુખદુક્ખે પરિયન્તકતે સંસારે , નત્થિ હાયનવડ્ઢને, નત્થિ ઉક્કંસાવકંસે. સેય્યથાપિ નામ સુત્તગુળે ખિત્તે નિબ્બેઠિયમાનમેવ પલેતિ, એવમેવ બાલે ચ પણ્ડિતે ચ સન્ધાવિત્વા સંસરિત્વા દુક્ખસ્સન્તં કરિસ્સન્તી’તિ.

    168. ‘‘Evaṃ vutte, bhante, makkhali gosālo maṃ etadavoca – ‘natthi mahārāja hetu natthi paccayo sattānaṃ saṃkilesāya, ahetū 35 apaccayā sattā saṃkilissanti. Natthi hetu, natthi paccayo sattānaṃ visuddhiyā, ahetū apaccayā sattā visujjhanti. Natthi attakāre, natthi parakāre, natthi purisakāre, natthi balaṃ, natthi vīriyaṃ, natthi purisathāmo, natthi purisaparakkamo . Sabbe sattā sabbe pāṇā sabbe bhūtā sabbe jīvā avasā abalā avīriyā niyatisaṅgatibhāvapariṇatā chasvevābhijātīsu sukhadukkhaṃ 36 paṭisaṃvedenti. Cuddasa kho panimāni yonipamukhasatasahassāni saṭṭhi ca satāni cha ca satāni pañca ca kammuno satāni pañca ca kammāni tīṇi ca kammāni kamme ca aḍḍhakamme ca dvaṭṭhipaṭipadā dvaṭṭhantarakappā chaḷābhijātiyo aṭṭha purisabhūmiyo ekūnapaññāsa ājīvakasate ekūnapaññāsa paribbājakasate ekūnapaññāsa nāgāvāsasate vīse indriyasate tiṃse nirayasate chattiṃsa rajodhātuyo satta saññīgabbhā satta asaññīgabbhā satta nigaṇṭhigabbhā satta devā satta mānusā satta pisācā satta sarā satta pavuṭā 37 satta pavuṭasatāni satta papātā satta papātasatāni satta supinā satta supinasatāni cullāsīti mahākappino 38 satasahassāni, yāni bāle ca paṇḍite ca sandhāvitvā saṃsaritvā dukkhassantaṃ karissanti. Tattha natthi ‘‘imināhaṃ sīlena vā vatena vā tapena vā brahmacariyena vā aparipakkaṃ vā kammaṃ paripācessāmi, paripakkaṃ vā kammaṃ phussa phussa byantiṃ karissāmī’ti hevaṃ natthi. Doṇamite sukhadukkhe pariyantakate saṃsāre , natthi hāyanavaḍḍhane, natthi ukkaṃsāvakaṃse. Seyyathāpi nāma suttaguḷe khitte nibbeṭhiyamānameva paleti, evameva bāle ca paṇḍite ca sandhāvitvā saṃsaritvā dukkhassantaṃ karissantī’ti.

    ૧૬૯. ‘‘ઇત્થં ખો મે, ભન્તે, મક્ખલિ ગોસાલો સન્દિટ્ઠિકં સામઞ્ઞફલં પુટ્ઠો સમાનો સંસારસુદ્ધિં બ્યાકાસિ. સેય્યથાપિ, ભન્તે, અમ્બં વા પુટ્ઠો લબુજં બ્યાકરેય્ય, લબુજં વા પુટ્ઠો અમ્બં બ્યાકરેય્ય; એવમેવ ખો મે, ભન્તે, મક્ખલિ ગોસાલો સન્દિટ્ઠિકં સામઞ્ઞફલં પુટ્ઠો સમાનો સંસારસુદ્ધિં બ્યાકાસિ. તસ્સ મય્હં, ભન્તે, એતદહોસિ – ‘કથઞ્હિ નામ માદિસો સમણં વા બ્રાહ્મણં વા વિજિતે વસન્તં અપસાદેતબ્બં મઞ્ઞેય્યા’તિ. સો ખો અહં, ભન્તે, મક્ખલિસ્સ ગોસાલસ્સ ભાસિતં નેવ અભિનન્દિં નપ્પટિક્કોસિં. અનભિનન્દિત્વા અપ્પટિક્કોસિત્વા અનત્તમનો, અનત્તમનવાચં અનિચ્છારેત્વા, તમેવ વાચં અનુગ્ગણ્હન્તો અનિક્કુજ્જન્તો ઉટ્ઠાયાસના પક્કમિં.

    169. ‘‘Itthaṃ kho me, bhante, makkhali gosālo sandiṭṭhikaṃ sāmaññaphalaṃ puṭṭho samāno saṃsārasuddhiṃ byākāsi. Seyyathāpi, bhante, ambaṃ vā puṭṭho labujaṃ byākareyya, labujaṃ vā puṭṭho ambaṃ byākareyya; evameva kho me, bhante, makkhali gosālo sandiṭṭhikaṃ sāmaññaphalaṃ puṭṭho samāno saṃsārasuddhiṃ byākāsi. Tassa mayhaṃ, bhante, etadahosi – ‘kathañhi nāma mādiso samaṇaṃ vā brāhmaṇaṃ vā vijite vasantaṃ apasādetabbaṃ maññeyyā’ti. So kho ahaṃ, bhante, makkhalissa gosālassa bhāsitaṃ neva abhinandiṃ nappaṭikkosiṃ. Anabhinanditvā appaṭikkositvā anattamano, anattamanavācaṃ anicchāretvā, tameva vācaṃ anuggaṇhanto anikkujjanto uṭṭhāyāsanā pakkamiṃ.

    અજિતકેસકમ્બલવાદો

    Ajitakesakambalavādo

    ૧૭૦. ‘‘એકમિદાહં, ભન્તે, સમયં યેન અજિતો કેસકમ્બલો તેનુપસઙ્કમિં; ઉપસઙ્કમિત્વા અજિતેન કેસકમ્બલેન સદ્ધિં સમ્મોદિં. સમ્મોદનીયં કથં સારણીયં વીતિસારેત્વા એકમન્તં નિસીદિં. એકમન્તં નિસિન્નો ખો અહં, ભન્તે, અજિતં કેસકમ્બલં એતદવોચં – ‘યથા નુ ખો ઇમાનિ, ભો અજિત, પુથુસિપ્પાયતનાનિ…પે॰… સક્કા નુ ખો, ભો અજિત, એવમેવ દિટ્ઠેવ ધમ્મે સન્દિટ્ઠિકં સામઞ્ઞફલં પઞ્ઞપેતુ’ન્તિ?

    170. ‘‘Ekamidāhaṃ, bhante, samayaṃ yena ajito kesakambalo tenupasaṅkamiṃ; upasaṅkamitvā ajitena kesakambalena saddhiṃ sammodiṃ. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdiṃ. Ekamantaṃ nisinno kho ahaṃ, bhante, ajitaṃ kesakambalaṃ etadavocaṃ – ‘yathā nu kho imāni, bho ajita, puthusippāyatanāni…pe… sakkā nu kho, bho ajita, evameva diṭṭheva dhamme sandiṭṭhikaṃ sāmaññaphalaṃ paññapetu’nti?

    ૧૭૧. ‘‘એવં વુત્તે, ભન્તે, અજિતો કેસકમ્બલો મં એતદવોચ – ‘નત્થિ, મહારાજ, દિન્નં , નત્થિ યિટ્ઠં, નત્થિ હુતં, નત્થિ સુકતદુક્કટાનં કમ્માનં ફલં વિપાકો, નત્થિ અયં લોકો 39, નત્થિ પરો લોકો, નત્થિ માતા, નત્થિ પિતા, નત્થિ સત્તા ઓપપાતિકા, નત્થિ લોકે સમણબ્રાહ્મણા સમ્મગ્ગતા 40 સમ્માપટિપન્ના, યે ઇમઞ્ચ લોકં પરઞ્ચ લોકં સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા પવેદેન્તિ. ચાતુમહાભૂતિકો અયં પુરિસો, યદા કાલઙ્કરોતિ, પથવી પથવિકાયં અનુપેતિ અનુપગચ્છતિ, આપો આપોકાયં અનુપેતિ અનુપગચ્છતિ, તેજો તેજોકાયં અનુપેતિ અનુપગચ્છતિ, વાયો વાયોકાયં અનુપેતિ અનુપગચ્છતિ, આકાસં ઇન્દ્રિયાનિ સઙ્કમન્તિ. આસન્દિપઞ્ચમા પુરિસા મતં આદાય ગચ્છન્તિ. યાવાળાહના પદાનિ પઞ્ઞાયન્તિ. કાપોતકાનિ અટ્ઠીનિ ભવન્તિ, ભસ્સન્તા આહુતિયો. દત્તુપઞ્ઞત્તં યદિદં દાનં. તેસં તુચ્છં મુસા વિલાપો યે કેચિ અત્થિકવાદં વદન્તિ. બાલે ચ પણ્ડિતે ચ કાયસ્સ ભેદા ઉચ્છિજ્જન્તિ વિનસ્સન્તિ, ન હોન્તિ પરં મરણા’તિ.

    171. ‘‘Evaṃ vutte, bhante, ajito kesakambalo maṃ etadavoca – ‘natthi, mahārāja, dinnaṃ , natthi yiṭṭhaṃ, natthi hutaṃ, natthi sukatadukkaṭānaṃ kammānaṃ phalaṃ vipāko, natthi ayaṃ loko 41, natthi paro loko, natthi mātā, natthi pitā, natthi sattā opapātikā, natthi loke samaṇabrāhmaṇā sammaggatā 42 sammāpaṭipannā, ye imañca lokaṃ parañca lokaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedenti. Cātumahābhūtiko ayaṃ puriso, yadā kālaṅkaroti, pathavī pathavikāyaṃ anupeti anupagacchati, āpo āpokāyaṃ anupeti anupagacchati, tejo tejokāyaṃ anupeti anupagacchati, vāyo vāyokāyaṃ anupeti anupagacchati, ākāsaṃ indriyāni saṅkamanti. Āsandipañcamā purisā mataṃ ādāya gacchanti. Yāvāḷāhanā padāni paññāyanti. Kāpotakāni aṭṭhīni bhavanti, bhassantā āhutiyo. Dattupaññattaṃ yadidaṃ dānaṃ. Tesaṃ tucchaṃ musā vilāpo ye keci atthikavādaṃ vadanti. Bāle ca paṇḍite ca kāyassa bhedā ucchijjanti vinassanti, na honti paraṃ maraṇā’ti.

    ૧૭૨. ‘‘ઇત્થં ખો મે, ભન્તે, અજિતો કેસકમ્બલો સન્દિટ્ઠિકં સામઞ્ઞફલં પુટ્ઠો સમાનો ઉચ્છેદં બ્યાકાસિ. સેય્યથાપિ, ભન્તે, અમ્બં વા પુટ્ઠો લબુજં બ્યાકરેય્ય , લબુજં વા પુટ્ઠો અમ્બં બ્યાકરેય્ય; એવમેવ ખો મે, ભન્તે, અજિતો કેસકમ્બલો સન્દિટ્ઠિકં સામઞ્ઞફલં પુટ્ઠો સમાનો ઉચ્છેદં બ્યાકાસિ. તસ્સ મય્હં, ભન્તે, એતદહોસિ – ‘કથઞ્હિ નામ માદિસો સમણં વા બ્રાહ્મણં વા વિજિતે વસન્તં અપસાદેતબ્બં મઞ્ઞેય્યા’તિ. સો ખો અહં, ભન્તે, અજિતસ્સ કેસકમ્બલસ્સ ભાસિતં નેવ અભિનન્દિં નપ્પટિક્કોસિં. અનભિનન્દિત્વા અપ્પટિક્કોસિત્વા અનત્તમનો અનત્તમનવાચં અનિચ્છારેત્વા તમેવ વાચં અનુગ્ગણ્હન્તો અનિક્કુજ્જન્તો ઉટ્ઠાયાસના પક્કમિં.

    172. ‘‘Itthaṃ kho me, bhante, ajito kesakambalo sandiṭṭhikaṃ sāmaññaphalaṃ puṭṭho samāno ucchedaṃ byākāsi. Seyyathāpi, bhante, ambaṃ vā puṭṭho labujaṃ byākareyya , labujaṃ vā puṭṭho ambaṃ byākareyya; evameva kho me, bhante, ajito kesakambalo sandiṭṭhikaṃ sāmaññaphalaṃ puṭṭho samāno ucchedaṃ byākāsi. Tassa mayhaṃ, bhante, etadahosi – ‘kathañhi nāma mādiso samaṇaṃ vā brāhmaṇaṃ vā vijite vasantaṃ apasādetabbaṃ maññeyyā’ti. So kho ahaṃ, bhante, ajitassa kesakambalassa bhāsitaṃ neva abhinandiṃ nappaṭikkosiṃ. Anabhinanditvā appaṭikkositvā anattamano anattamanavācaṃ anicchāretvā tameva vācaṃ anuggaṇhanto anikkujjanto uṭṭhāyāsanā pakkamiṃ.

    પકુધકચ્ચાયનવાદો

    Pakudhakaccāyanavādo

    ૧૭૩. ‘‘એકમિદાહં, ભન્તે, સમયં યેન પકુધો કચ્ચાયનો તેનુપસઙ્કમિં; ઉપસઙ્કમિત્વા પકુધેન કચ્ચાયનેન સદ્ધિં સમ્મોદિં. સમ્મોદનીયં કથં સારણીયં વીતિસારેત્વા એકમન્તં નિસીદિં. એકમન્તં નિસિન્નો ખો અહં, ભન્તે, પકુધં કચ્ચાયનં એતદવોચં – ‘યથા નુ ખો ઇમાનિ, ભો કચ્ચાયન, પુથુસિપ્પાયતનાનિ…પે॰… સક્કા નુ ખો, ભો કચ્ચાયન, એવમેવ દિટ્ઠેવ ધમ્મે સન્દિટ્ઠિકં સામઞ્ઞફલં પઞ્ઞપેતુ’ન્તિ?

    173. ‘‘Ekamidāhaṃ, bhante, samayaṃ yena pakudho kaccāyano tenupasaṅkamiṃ; upasaṅkamitvā pakudhena kaccāyanena saddhiṃ sammodiṃ. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdiṃ. Ekamantaṃ nisinno kho ahaṃ, bhante, pakudhaṃ kaccāyanaṃ etadavocaṃ – ‘yathā nu kho imāni, bho kaccāyana, puthusippāyatanāni…pe… sakkā nu kho, bho kaccāyana, evameva diṭṭheva dhamme sandiṭṭhikaṃ sāmaññaphalaṃ paññapetu’nti?

    ૧૭૪. ‘‘એવં વુત્તે, ભન્તે, પકુધો કચ્ચાયનો મં એતદવોચ – ‘સત્તિમે, મહારાજ, કાયા અકટા અકટવિધા અનિમ્મિતા અનિમ્માતા વઞ્ઝા કૂટટ્ઠા એસિકટ્ઠાયિટ્ઠિતા. તે ન ઇઞ્જન્તિ , ન વિપરિણમન્તિ, ન અઞ્ઞમઞ્ઞં બ્યાબાધેન્તિ, નાલં અઞ્ઞમઞ્ઞસ્સ સુખાય વા દુક્ખાય વા સુખદુક્ખાય વા. કતમે સત્ત? પથવિકાયો, આપોકાયો, તેજોકાયો, વાયોકાયો, સુખે, દુક્ખે, જીવે સત્તમે – ઇમે સત્ત કાયા અકટા અકટવિધા અનિમ્મિતા અનિમ્માતા વઞ્ઝા કૂટટ્ઠા એસિકટ્ઠાયિટ્ઠિતા. તે ન ઇઞ્જન્તિ, ન વિપરિણમન્તિ, ન અઞ્ઞમઞ્ઞં બ્યાબાધેન્તિ, નાલં અઞ્ઞમઞ્ઞસ્સ સુખાય વા દુક્ખાય વા સુખદુક્ખાય વા. તત્થ નત્થિ હન્તા વા ઘાતેતા વા, સોતા વા સાવેતા વા, વિઞ્ઞાતા વા વિઞ્ઞાપેતા વા. યોપિ તિણ્હેન સત્થેન સીસં છિન્દતિ, ન કોચિ કિઞ્ચિ 43 જીવિતા વોરોપેતિ; સત્તન્નં ત્વેવ 44 કાયાનમન્તરેન સત્થં વિવરમનુપતતી’તિ.

    174. ‘‘Evaṃ vutte, bhante, pakudho kaccāyano maṃ etadavoca – ‘sattime, mahārāja, kāyā akaṭā akaṭavidhā animmitā animmātā vañjhā kūṭaṭṭhā esikaṭṭhāyiṭṭhitā. Te na iñjanti , na vipariṇamanti, na aññamaññaṃ byābādhenti, nālaṃ aññamaññassa sukhāya vā dukkhāya vā sukhadukkhāya vā. Katame satta? Pathavikāyo, āpokāyo, tejokāyo, vāyokāyo, sukhe, dukkhe, jīve sattame – ime satta kāyā akaṭā akaṭavidhā animmitā animmātā vañjhā kūṭaṭṭhā esikaṭṭhāyiṭṭhitā. Te na iñjanti, na vipariṇamanti, na aññamaññaṃ byābādhenti, nālaṃ aññamaññassa sukhāya vā dukkhāya vā sukhadukkhāya vā. Tattha natthi hantā vā ghātetā vā, sotā vā sāvetā vā, viññātā vā viññāpetā vā. Yopi tiṇhena satthena sīsaṃ chindati, na koci kiñci 45 jīvitā voropeti; sattannaṃ tveva 46 kāyānamantarena satthaṃ vivaramanupatatī’ti.

    ૧૭૫. ‘‘ઇત્થં ખો મે, ભન્તે, પકુધો કચ્ચાયનો સન્દિટ્ઠિકં સામઞ્ઞફલં પુટ્ઠો સમાનો અઞ્ઞેન અઞ્ઞં બ્યાકાસિ. સેય્યથાપિ, ભન્તે, અમ્બં વા પુટ્ઠો લબુજં બ્યાકરેય્ય, લબુજં વા પુટ્ઠો અમ્બં બ્યાકરેય્ય; એવમેવ ખો મે, ભન્તે, પકુધો કચ્ચાયનો સન્દિટ્ઠિકં સામઞ્ઞફલં પુટ્ઠો સમાનો અઞ્ઞેન અઞ્ઞં બ્યાકાસિ. તસ્સ મય્હં, ભન્તે, એતદહોસિ – ‘કથઞ્હિ નામ માદિસો સમણં વા બ્રાહ્મણં વા વિજિતે વસન્તં અપસાદેતબ્બં મઞ્ઞેય્યા’તિ. સો ખો અહં, ભન્તે, પકુધસ્સ કચ્ચાયનસ્સ ભાસિતં નેવ અભિનન્દિં નપ્પટિક્કોસિં, અનભિનન્દિત્વા અપ્પટિક્કોસિત્વા અનત્તમનો, અનત્તમનવાચં અનિચ્છારેત્વા તમેવ વાચં અનુગ્ગણ્હન્તો અનિક્કુજ્જન્તો ઉટ્ઠાયાસના પક્કમિં.

    175. ‘‘Itthaṃ kho me, bhante, pakudho kaccāyano sandiṭṭhikaṃ sāmaññaphalaṃ puṭṭho samāno aññena aññaṃ byākāsi. Seyyathāpi, bhante, ambaṃ vā puṭṭho labujaṃ byākareyya, labujaṃ vā puṭṭho ambaṃ byākareyya; evameva kho me, bhante, pakudho kaccāyano sandiṭṭhikaṃ sāmaññaphalaṃ puṭṭho samāno aññena aññaṃ byākāsi. Tassa mayhaṃ, bhante, etadahosi – ‘kathañhi nāma mādiso samaṇaṃ vā brāhmaṇaṃ vā vijite vasantaṃ apasādetabbaṃ maññeyyā’ti. So kho ahaṃ, bhante, pakudhassa kaccāyanassa bhāsitaṃ neva abhinandiṃ nappaṭikkosiṃ, anabhinanditvā appaṭikkositvā anattamano, anattamanavācaṃ anicchāretvā tameva vācaṃ anuggaṇhanto anikkujjanto uṭṭhāyāsanā pakkamiṃ.

    નિગણ્ઠનાટપુત્તવાદો

    Nigaṇṭhanāṭaputtavādo

    ૧૭૬. ‘‘એકમિદાહં, ભન્તે, સમયં યેન નિગણ્ઠો નાટપુત્તો તેનુપસઙ્કમિં ; ઉપસઙ્કમિત્વા નિગણ્ઠેન નાટપુત્તેન સદ્ધિં સમ્મોદિં. સમ્મોદનીયં કથં સારણીયં વીતિસારેત્વા એકમન્તં નિસીદિં. એકમન્તં નિસિન્નો ખો અહં, ભન્તે, નિગણ્ઠં નાટપુત્તં એતદવોચં – ‘યથા નુ ખો ઇમાનિ, ભો અગ્ગિવેસ્સન, પુથુસિપ્પાયતનાનિ…પે॰… સક્કા નુ ખો, ભો અગ્ગિવેસ્સન, એવમેવ દિટ્ઠેવ ધમ્મે સન્દિટ્ઠિકં સામઞ્ઞફલં પઞ્ઞપેતુ’ન્તિ?

    176. ‘‘Ekamidāhaṃ, bhante, samayaṃ yena nigaṇṭho nāṭaputto tenupasaṅkamiṃ ; upasaṅkamitvā nigaṇṭhena nāṭaputtena saddhiṃ sammodiṃ. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdiṃ. Ekamantaṃ nisinno kho ahaṃ, bhante, nigaṇṭhaṃ nāṭaputtaṃ etadavocaṃ – ‘yathā nu kho imāni, bho aggivessana, puthusippāyatanāni…pe… sakkā nu kho, bho aggivessana, evameva diṭṭheva dhamme sandiṭṭhikaṃ sāmaññaphalaṃ paññapetu’nti?

    ૧૭૭. ‘‘એવં વુત્તે, ભન્તે, નિગણ્ઠો નાટપુત્તો મં એતદવોચ – ‘ઇધ, મહારાજ, નિગણ્ઠો ચાતુયામસંવરસંવુતો હોતિ. કથઞ્ચ, મહારાજ, નિગણ્ઠો ચાતુયામસંવરસંવુતો હોતિ? ઇધ, મહારાજ, નિગણ્ઠો સબ્બવારિવારિતો ચ હોતિ, સબ્બવારિયુત્તો ચ, સબ્બવારિધુતો ચ, સબ્બવારિફુટો ચ. એવં ખો, મહારાજ, નિગણ્ઠો ચાતુયામસંવરસંવુતો હોતિ . યતો ખો, મહારાજ, નિગણ્ઠો એવં ચાતુયામસંવરસંવુતો હોતિ; અયં વુચ્ચતિ, મહારાજ, નિગણ્ઠો 47 ગતત્તો ચ યતત્તો ચ ઠિતત્તો ચા’તિ.

    177. ‘‘Evaṃ vutte, bhante, nigaṇṭho nāṭaputto maṃ etadavoca – ‘idha, mahārāja, nigaṇṭho cātuyāmasaṃvarasaṃvuto hoti. Kathañca, mahārāja, nigaṇṭho cātuyāmasaṃvarasaṃvuto hoti? Idha, mahārāja, nigaṇṭho sabbavārivārito ca hoti, sabbavāriyutto ca, sabbavāridhuto ca, sabbavāriphuṭo ca. Evaṃ kho, mahārāja, nigaṇṭho cātuyāmasaṃvarasaṃvuto hoti . Yato kho, mahārāja, nigaṇṭho evaṃ cātuyāmasaṃvarasaṃvuto hoti; ayaṃ vuccati, mahārāja, nigaṇṭho 48 gatatto ca yatatto ca ṭhitatto cā’ti.

    ૧૭૮. ‘‘ઇત્થં ખો મે, ભન્તે, નિગણ્ઠો નાટપુત્તો સન્દિટ્ઠિકં સામઞ્ઞફલં પુટ્ઠો સમાનો ચાતુયામસંવરં બ્યાકાસિ. સેય્યથાપિ, ભન્તે, અમ્બં વા પુટ્ઠો લબુજં બ્યાકરેય્ય, લબુજં વા પુટ્ઠો અમ્બં બ્યાકરેય્ય; એવમેવ ખો મે, ભન્તે, નિગણ્ઠો નાટપુત્તો સન્દિટ્ઠિકં સામઞ્ઞફલં પુટ્ઠો સમાનો ચાતુયામસંવરં બ્યાકાસિ. તસ્સ મય્હં, ભન્તે, એતદહોસિ – ‘કથઞ્હિ નામ માદિસો સમણં વા બ્રાહ્મણં વા વિજિતે વસન્તં અપસાદેતબ્બં મઞ્ઞેય્યા’તિ . સો ખો અહં, ભન્તે, નિગણ્ઠસ્સ નાટપુત્તસ્સ ભાસિતં નેવ અભિનન્દિં નપ્પટિક્કોસિં. અનભિનન્દિત્વા અપ્પટિક્કોસિત્વા અનત્તમનો અનત્તમનવાચં અનિચ્છારેત્વા તમેવ વાચં અનુગ્ગણ્હન્તો અનિક્કુજ્જન્તો ઉટ્ઠાયાસના પક્કમિં.

    178. ‘‘Itthaṃ kho me, bhante, nigaṇṭho nāṭaputto sandiṭṭhikaṃ sāmaññaphalaṃ puṭṭho samāno cātuyāmasaṃvaraṃ byākāsi. Seyyathāpi, bhante, ambaṃ vā puṭṭho labujaṃ byākareyya, labujaṃ vā puṭṭho ambaṃ byākareyya; evameva kho me, bhante, nigaṇṭho nāṭaputto sandiṭṭhikaṃ sāmaññaphalaṃ puṭṭho samāno cātuyāmasaṃvaraṃ byākāsi. Tassa mayhaṃ, bhante, etadahosi – ‘kathañhi nāma mādiso samaṇaṃ vā brāhmaṇaṃ vā vijite vasantaṃ apasādetabbaṃ maññeyyā’ti . So kho ahaṃ, bhante, nigaṇṭhassa nāṭaputtassa bhāsitaṃ neva abhinandiṃ nappaṭikkosiṃ. Anabhinanditvā appaṭikkositvā anattamano anattamanavācaṃ anicchāretvā tameva vācaṃ anuggaṇhanto anikkujjanto uṭṭhāyāsanā pakkamiṃ.

    સઞ્ચયબેલટ્ઠપુત્તવાદો

    Sañcayabelaṭṭhaputtavādo

    ૧૭૯. ‘‘એકમિદાહં, ભન્તે, સમયં યેન સઞ્ચયો બેલટ્ઠપુત્તો તેનુપસઙ્કમિં; ઉપસઙ્કમિત્વા સઞ્ચયેન બેલટ્ઠપુત્તેન સદ્ધિં સમ્મોદિં. સમ્મોદનીયં કથં સારણીયં વીતિસારેત્વા એકમન્તં નિસીદિં. એકમન્તં નિસિન્નો ખો અહં ભન્તે, સઞ્ચયં બેલટ્ઠપુત્તં એતદવોચં – ‘યથા નુ ખો ઇમાનિ, ભો સઞ્ચય, પુથુસિપ્પાયતનાનિ…પે॰… સક્કા નુ ખો, ભો સઞ્ચય, એવમેવ દિટ્ઠેવ ધમ્મે સન્દિટ્ઠિકં સામઞ્ઞફલં પઞ્ઞપેતુ’ન્તિ?

    179. ‘‘Ekamidāhaṃ, bhante, samayaṃ yena sañcayo belaṭṭhaputto tenupasaṅkamiṃ; upasaṅkamitvā sañcayena belaṭṭhaputtena saddhiṃ sammodiṃ. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdiṃ. Ekamantaṃ nisinno kho ahaṃ bhante, sañcayaṃ belaṭṭhaputtaṃ etadavocaṃ – ‘yathā nu kho imāni, bho sañcaya, puthusippāyatanāni…pe… sakkā nu kho, bho sañcaya, evameva diṭṭheva dhamme sandiṭṭhikaṃ sāmaññaphalaṃ paññapetu’nti?

    ૧૮૦. ‘‘એવં વુત્તે, ભન્તે, સઞ્ચયો બેલટ્ઠપુત્તો મં એતદવોચ – ‘અત્થિ પરો લોકોતિ ઇતિ ચે મં પુચ્છસિ, અત્થિ પરો લોકોતિ ઇતિ ચે મે અસ્સ, અત્થિ પરો લોકોતિ ઇતિ તે નં બ્યાકરેય્યં. એવન્તિપિ મે નો, તથાતિપિ મે નો, અઞ્ઞથાતિપિ મે નો, નોતિપિ મે નો, નો નોતિપિ મે નો. નત્થિ પરો લોકો…પે॰… અત્થિ ચ નત્થિ ચ પરો લોકો…પે॰… નેવત્થિ ન નત્થિ પરો લોકો…પે॰… અત્થિ સત્તા ઓપપાતિકા…પે॰… નત્થિ સત્તા ઓપપાતિકા…પે॰… અત્થિ ચ નત્થિ ચ સત્તા ઓપપાતિકા…પે॰… નેવત્થિ ન નત્થિ સત્તા ઓપપાતિકા…પે॰… અત્થિ સુકતદુક્કટાનં કમ્માનં ફલં વિપાકો…પે॰… નત્થિ સુકતદુક્કટાનં કમ્માનં ફલં વિપાકો…પે॰…અત્થિ ચ નત્થિ ચ સુકતદુક્કટાનં કમ્માનં ફલં વિપાકો…પે॰… નેવત્થિ ન નત્થિ સુકતદુક્કટાનં કમ્માનં ફલં વિપાકો…પે॰… હોતિ તથાગતો પરં મરણા…પે॰… ન હોતિ તથાગતો પરં મરણા…પે॰… હોતિ ચ ન ચ હોતિ તથાગતો પરં મરણા…પે॰… નેવ હોતિ ન ન હોતિ તથાગતો પરં મરણાતિ ઇતિ ચે મં પુચ્છસિ, નેવ હોતિ ન ન હોતિ તથાગતો પરં મરણાતિ ઇતિ ચે મે અસ્સ, નેવ હોતિ ન ન હોતિ તથાગતો પરં મરણાતિ ઇતિ તે નં બ્યાકરેય્યં. એવન્તિપિ મે નો, તથાતિપિ મે નો, અઞ્ઞથાતિપિ મે નો, નોતિપિ મે નો, નો નોતિપિ મે નો’તિ.

    180. ‘‘Evaṃ vutte, bhante, sañcayo belaṭṭhaputto maṃ etadavoca – ‘atthi paro lokoti iti ce maṃ pucchasi, atthi paro lokoti iti ce me assa, atthi paro lokoti iti te naṃ byākareyyaṃ. Evantipi me no, tathātipi me no, aññathātipi me no, notipi me no, no notipi me no. Natthi paro loko…pe… atthi ca natthi ca paro loko…pe… nevatthi na natthi paro loko…pe… atthi sattā opapātikā…pe… natthi sattā opapātikā…pe… atthi ca natthi ca sattā opapātikā…pe… nevatthi na natthi sattā opapātikā…pe… atthi sukatadukkaṭānaṃ kammānaṃ phalaṃ vipāko…pe… natthi sukatadukkaṭānaṃ kammānaṃ phalaṃ vipāko…pe…atthi ca natthi ca sukatadukkaṭānaṃ kammānaṃ phalaṃ vipāko…pe… nevatthi na natthi sukatadukkaṭānaṃ kammānaṃ phalaṃ vipāko…pe… hoti tathāgato paraṃ maraṇā…pe… na hoti tathāgato paraṃ maraṇā…pe… hoti ca na ca hoti tathāgato paraṃ maraṇā…pe… neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇāti iti ce maṃ pucchasi, neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇāti iti ce me assa, neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇāti iti te naṃ byākareyyaṃ. Evantipi me no, tathātipi me no, aññathātipi me no, notipi me no, no notipi me no’ti.

    ૧૮૧. ‘‘ઇત્થં ખો મે, ભન્તે, સઞ્ચયો બેલટ્ઠપુત્તો સન્દિટ્ઠિકં સામઞ્ઞફલં પુટ્ઠો સમાનો વિક્ખેપં બ્યાકાસિ. સેય્યથાપિ, ભન્તે, અમ્બં વા પુટ્ઠો લબુજં બ્યાકરેય્ય, લબુજં વા પુટ્ઠો અમ્બં બ્યાકરેય્ય; એવમેવ ખો મે, ભન્તે, સઞ્ચયો બેલટ્ઠપુત્તો સન્દિટ્ઠિકં સામઞ્ઞફલં પુટ્ઠો સમાનો વિક્ખેપં બ્યાકાસિ. તસ્સ મય્હં, ભન્તે, એતદહોસિ – ‘અયઞ્ચ ઇમેસં સમણબ્રાહ્મણાનં સબ્બબાલો સબ્બમૂળ્હો. કથઞ્હિ નામ સન્દિટ્ઠિકં સામઞ્ઞફલં પુટ્ઠો સમાનો વિક્ખેપં બ્યાકરિસ્સતી’તિ. તસ્સ મય્હં, ભન્તે, એતદહોસિ – ‘કથઞ્હિ નામ માદિસો સમણં વા બ્રાહ્મણં વા વિજિતે વસન્તં અપસાદેતબ્બં મઞ્ઞેય્યા’તિ. સો ખો અહં, ભન્તે, સઞ્ચયસ્સ બેલટ્ઠપુત્તસ્સ ભાસિતં નેવ અભિનન્દિં નપ્પટિક્કોસિં. અનભિનન્દિત્વા અપ્પટિક્કોસિત્વા અનત્તમનો અનત્તમનવાચં અનિચ્છારેત્વા તમેવ વાચં અનુગ્ગણ્હન્તો અનિક્કુજ્જન્તો ઉટ્ઠાયાસના પક્કમિં.

    181. ‘‘Itthaṃ kho me, bhante, sañcayo belaṭṭhaputto sandiṭṭhikaṃ sāmaññaphalaṃ puṭṭho samāno vikkhepaṃ byākāsi. Seyyathāpi, bhante, ambaṃ vā puṭṭho labujaṃ byākareyya, labujaṃ vā puṭṭho ambaṃ byākareyya; evameva kho me, bhante, sañcayo belaṭṭhaputto sandiṭṭhikaṃ sāmaññaphalaṃ puṭṭho samāno vikkhepaṃ byākāsi. Tassa mayhaṃ, bhante, etadahosi – ‘ayañca imesaṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ sabbabālo sabbamūḷho. Kathañhi nāma sandiṭṭhikaṃ sāmaññaphalaṃ puṭṭho samāno vikkhepaṃ byākarissatī’ti. Tassa mayhaṃ, bhante, etadahosi – ‘kathañhi nāma mādiso samaṇaṃ vā brāhmaṇaṃ vā vijite vasantaṃ apasādetabbaṃ maññeyyā’ti. So kho ahaṃ, bhante, sañcayassa belaṭṭhaputtassa bhāsitaṃ neva abhinandiṃ nappaṭikkosiṃ. Anabhinanditvā appaṭikkositvā anattamano anattamanavācaṃ anicchāretvā tameva vācaṃ anuggaṇhanto anikkujjanto uṭṭhāyāsanā pakkamiṃ.

    પઠમસન્દિટ્ઠિકસામઞ્ઞફલં

    Paṭhamasandiṭṭhikasāmaññaphalaṃ

    ૧૮૨. ‘‘સોહં, ભન્તે, ભગવન્તમ્પિ પુચ્છામિ – ‘યથા નુ ખો ઇમાનિ, ભન્તે, પુથુસિપ્પાયતનાનિ સેય્યથિદં – હત્થારોહા અસ્સારોહા રથિકા ધનુગ્ગહા ચેલકા ચલકા પિણ્ડદાયકા ઉગ્ગા રાજપુત્તા પક્ખન્દિનો મહાનાગા સૂરા ચમ્મયોધિનો દાસિકપુત્તા આળારિકા કપ્પકા ન્હાપકા સૂદા માલાકારા રજકા પેસકારા નળકારા કુમ્ભકારા ગણકા મુદ્દિકા, યાનિ વા પનઞ્ઞાનિપિ એવંગતાનિ પુથુસિપ્પાયતનાનિ, તે દિટ્ઠેવ ધમ્મે સન્દિટ્ઠિકં સિપ્પફલં ઉપજીવન્તિ, તે તેન અત્તાનં સુખેન્તિ પીણેન્તિ, માતાપિતરો સુખેન્તિ પીણેન્તિ, પુત્તદારં સુખેન્તિ પીણેન્તિ, મિત્તામચ્ચે સુખેન્તિ પીણેન્તિ, સમણબ્રાહ્મણેસુ ઉદ્ધગ્ગિકં દક્ખિણં પતિટ્ઠપેન્તિ સોવગ્ગિકં સુખવિપાકં સગ્ગસંવત્તનિકં. સક્કા નુ ખો મે , ભન્તે, એવમેવ દિટ્ઠેવ ધમ્મે સન્દિટ્ઠિકં સામઞ્ઞફલં પઞ્ઞપેતુ’ન્તિ?

    182. ‘‘Sohaṃ, bhante, bhagavantampi pucchāmi – ‘yathā nu kho imāni, bhante, puthusippāyatanāni seyyathidaṃ – hatthārohā assārohā rathikā dhanuggahā celakā calakā piṇḍadāyakā uggā rājaputtā pakkhandino mahānāgā sūrā cammayodhino dāsikaputtā āḷārikā kappakā nhāpakā sūdā mālākārā rajakā pesakārā naḷakārā kumbhakārā gaṇakā muddikā, yāni vā panaññānipi evaṃgatāni puthusippāyatanāni, te diṭṭheva dhamme sandiṭṭhikaṃ sippaphalaṃ upajīvanti, te tena attānaṃ sukhenti pīṇenti, mātāpitaro sukhenti pīṇenti, puttadāraṃ sukhenti pīṇenti, mittāmacce sukhenti pīṇenti, samaṇabrāhmaṇesu uddhaggikaṃ dakkhiṇaṃ patiṭṭhapenti sovaggikaṃ sukhavipākaṃ saggasaṃvattanikaṃ. Sakkā nu kho me , bhante, evameva diṭṭheva dhamme sandiṭṭhikaṃ sāmaññaphalaṃ paññapetu’nti?

    ૧૮૩. ‘‘સક્કા, મહારાજ. તેન હિ, મહારાજ, તઞ્ઞેવેત્થ પટિપુચ્છિસ્સામિ. યથા તે ખમેય્ય, તથા નં બ્યાકરેય્યાસિ. તં કિં મઞ્ઞસિ, મહારાજ, ઇધ તે અસ્સ પુરિસો દાસો કમ્મકારો 49 પુબ્બુટ્ઠાયી પચ્છાનિપાતી કિઙ્કારપટિસ્સાવી મનાપચારી પિયવાદી મુખુલ્લોકકો 50. તસ્સ એવમસ્સ – ‘અચ્છરિયં, વત ભો, અબ્ભુતં, વત ભો, પુઞ્ઞાનં ગતિ, પુઞ્ઞાનં વિપાકો. અયઞ્હિ રાજા માગધો અજાતસત્તુ વેદેહિપુત્તો મનુસ્સો ; અહમ્પિ મનુસ્સો. અયઞ્હિ રાજા માગધો અજાતસત્તુ વેદેહિપુત્તો પઞ્ચહિ કામગુણેહિ સમપ્પિતો સમઙ્ગીભૂતો પરિચારેતિ, દેવો મઞ્ઞે. અહં પનમ્હિસ્સ દાસો કમ્મકારો પુબ્બુટ્ઠાયી પચ્છાનિપાતી કિઙ્કારપટિસ્સાવી મનાપચારી પિયવાદી મુખુલ્લોકકો. સો વતસ્સાહં પુઞ્ઞાનિ કરેય્યં. યંનૂનાહં કેસમસ્સું ઓહારેત્વા કાસાયાનિ વત્થાનિ અચ્છાદેત્વા અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજેય્ય’ન્તિ. સો અપરેન સમયેન કેસમસ્સું ઓહારેત્વા કાસાયાનિ વત્થાનિ અચ્છાદેત્વા અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજેય્ય. સો એવં પબ્બજિતો સમાનો કાયેન સંવુતો વિહરેય્ય, વાચાય સંવુતો વિહરેય્ય, મનસા સંવુતો વિહરેય્ય, ઘાસચ્છાદનપરમતાય સન્તુટ્ઠો, અભિરતો પવિવેકે. તં ચે તે પુરિસા એવમારોચેય્યું – ‘યગ્ઘે દેવ જાનેય્યાસિ, યો તે સો પુરિસો 51 દાસો કમ્મકારો પુબ્બુટ્ઠાયી પચ્છાનિપાતી કિઙ્કારપટિસ્સાવી મનાપચારી પિયવાદી મુખુલ્લોકકો; સો, દેવ, કેસમસ્સું ઓહારેત્વા કાસાયાનિ વત્થાનિ અચ્છાદેત્વા અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજિતો. સો એવં પબ્બજિતો સમાનો કાયેન સંવુતો વિહરતિ, વાચાય સંવુતો વિહરતિ, મનસા સંવુતો વિહરતિ, ઘાસચ્છાદનપરમતાય સન્તુટ્ઠો, અભિરતો પવિવેકે’તિ. અપિ નુ ત્વં એવં વદેય્યાસિ – ‘એતુ મે, ભો, સો પુરિસો, પુનદેવ હોતુ દાસો કમ્મકારો પુબ્બુટ્ઠાયી પચ્છાનિપાતી કિઙ્કારપટિસ્સાવી મનાપચારી પિયવાદી મુખુલ્લોકકો’તિ?

    183. ‘‘Sakkā, mahārāja. Tena hi, mahārāja, taññevettha paṭipucchissāmi. Yathā te khameyya, tathā naṃ byākareyyāsi. Taṃ kiṃ maññasi, mahārāja, idha te assa puriso dāso kammakāro 52 pubbuṭṭhāyī pacchānipātī kiṅkārapaṭissāvī manāpacārī piyavādī mukhullokako 53. Tassa evamassa – ‘acchariyaṃ, vata bho, abbhutaṃ, vata bho, puññānaṃ gati, puññānaṃ vipāko. Ayañhi rājā māgadho ajātasattu vedehiputto manusso ; ahampi manusso. Ayañhi rājā māgadho ajātasattu vedehiputto pañcahi kāmaguṇehi samappito samaṅgībhūto paricāreti, devo maññe. Ahaṃ panamhissa dāso kammakāro pubbuṭṭhāyī pacchānipātī kiṅkārapaṭissāvī manāpacārī piyavādī mukhullokako. So vatassāhaṃ puññāni kareyyaṃ. Yaṃnūnāhaṃ kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajeyya’nti. So aparena samayena kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajeyya. So evaṃ pabbajito samāno kāyena saṃvuto vihareyya, vācāya saṃvuto vihareyya, manasā saṃvuto vihareyya, ghāsacchādanaparamatāya santuṭṭho, abhirato paviveke. Taṃ ce te purisā evamāroceyyuṃ – ‘yagghe deva jāneyyāsi, yo te so puriso 54 dāso kammakāro pubbuṭṭhāyī pacchānipātī kiṅkārapaṭissāvī manāpacārī piyavādī mukhullokako; so, deva, kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajito. So evaṃ pabbajito samāno kāyena saṃvuto viharati, vācāya saṃvuto viharati, manasā saṃvuto viharati, ghāsacchādanaparamatāya santuṭṭho, abhirato paviveke’ti. Api nu tvaṃ evaṃ vadeyyāsi – ‘etu me, bho, so puriso, punadeva hotu dāso kammakāro pubbuṭṭhāyī pacchānipātī kiṅkārapaṭissāvī manāpacārī piyavādī mukhullokako’ti?

    ૧૮૪. ‘‘નો હેતં, ભન્તે. અથ ખો નં મયમેવ અભિવાદેય્યામપિ , પચ્ચુટ્ઠેય્યામપિ, આસનેનપિ નિમન્તેય્યામ, અભિનિમન્તેય્યામપિ નં ચીવરપિણ્ડપાતસેનાસનગિલાનપ્પચ્ચયભેસજ્જપરિક્ખારેહિ, ધમ્મિકમ્પિસ્સ રક્ખાવરણગુત્તિં સંવિદહેય્યામા’’તિ.

    184. ‘‘No hetaṃ, bhante. Atha kho naṃ mayameva abhivādeyyāmapi , paccuṭṭheyyāmapi, āsanenapi nimanteyyāma, abhinimanteyyāmapi naṃ cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānappaccayabhesajjaparikkhārehi, dhammikampissa rakkhāvaraṇaguttiṃ saṃvidaheyyāmā’’ti.

    ૧૮૫. ‘‘તં કિં મઞ્ઞસિ, મહારાજ, યદિ એવં સન્તે હોતિ વા સન્દિટ્ઠિકં સામઞ્ઞફલં નો વા’’તિ? ‘‘અદ્ધા ખો, ભન્તે, એવં સન્તે હોતિ સન્દિટ્ઠિકં સામઞ્ઞફલ’’ન્તિ. ‘‘ઇદં ખો તે, મહારાજ, મયા પઠમં દિટ્ઠેવ ધમ્મે સન્દિટ્ઠિકં સામઞ્ઞફલં પઞ્ઞત્ત’’ન્તિ.

    185. ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, mahārāja, yadi evaṃ sante hoti vā sandiṭṭhikaṃ sāmaññaphalaṃ no vā’’ti? ‘‘Addhā kho, bhante, evaṃ sante hoti sandiṭṭhikaṃ sāmaññaphala’’nti. ‘‘Idaṃ kho te, mahārāja, mayā paṭhamaṃ diṭṭheva dhamme sandiṭṭhikaṃ sāmaññaphalaṃ paññatta’’nti.

    દુતિયસન્દિટ્ઠિકસામઞ્ઞફલં

    Dutiyasandiṭṭhikasāmaññaphalaṃ

    ૧૮૬. ‘‘સક્કા પન, ભન્તે, અઞ્ઞમ્પિ એવમેવ દિટ્ઠેવ ધમ્મે સન્દિટ્ઠિકં સામઞ્ઞફલં પઞ્ઞપેતુ’’ન્તિ? ‘‘સક્કા, મહારાજ. તેન હિ, મહારાજ, તઞ્ઞેવેત્થ પટિપુચ્છિસ્સામિ. યથા તે ખમેય્ય, તથા નં બ્યાકરેય્યાસિ. તં કિં મઞ્ઞસિ, મહારાજ, ઇધ તે અસ્સ પુરિસો કસ્સકો ગહપતિકો કરકારકો રાસિવડ્ઢકો. તસ્સ એવમસ્સ – ‘અચ્છરિયં વત ભો, અબ્ભુતં વત ભો, પુઞ્ઞાનં ગતિ, પુઞ્ઞાનં વિપાકો. અયઞ્હિ રાજા માગધો અજાતસત્તુ વેદેહિપુત્તો મનુસ્સો, અહમ્પિ મનુસ્સો. અયઞ્હિ રાજા માગધો અજાતસત્તુ વેદેહિપુત્તો પઞ્ચહિ કામગુણેહિ સમપ્પિતો સમઙ્ગીભૂતો પરિચારેતિ, દેવો મઞ્ઞે. અહં પનમ્હિસ્સ કસ્સકો ગહપતિકો કરકારકો રાસિવડ્ઢકો. સો વતસ્સાહં પુઞ્ઞાનિ કરેય્યં. યંનૂનાહં કેસમસ્સું ઓહારેત્વા કાસાયાનિ વત્થાનિ અચ્છાદેત્વા અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજેય્ય’ન્તિ.

    186. ‘‘Sakkā pana, bhante, aññampi evameva diṭṭheva dhamme sandiṭṭhikaṃ sāmaññaphalaṃ paññapetu’’nti? ‘‘Sakkā, mahārāja. Tena hi, mahārāja, taññevettha paṭipucchissāmi. Yathā te khameyya, tathā naṃ byākareyyāsi. Taṃ kiṃ maññasi, mahārāja, idha te assa puriso kassako gahapatiko karakārako rāsivaḍḍhako. Tassa evamassa – ‘acchariyaṃ vata bho, abbhutaṃ vata bho, puññānaṃ gati, puññānaṃ vipāko. Ayañhi rājā māgadho ajātasattu vedehiputto manusso, ahampi manusso. Ayañhi rājā māgadho ajātasattu vedehiputto pañcahi kāmaguṇehi samappito samaṅgībhūto paricāreti, devo maññe. Ahaṃ panamhissa kassako gahapatiko karakārako rāsivaḍḍhako. So vatassāhaṃ puññāni kareyyaṃ. Yaṃnūnāhaṃ kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajeyya’nti.

    ‘‘સો અપરેન સમયેન અપ્પં વા ભોગક્ખન્ધં પહાય મહન્તં વા ભોગક્ખન્ધં પહાય, અપ્પં વા ઞાતિપરિવટ્ટં પહાય મહન્તં વા ઞાતિપરિવટ્ટં પહાય કેસમસ્સું ઓહારેત્વા કાસાયાનિ વત્થાનિ અચ્છાદેત્વા અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજેય્ય. સો એવં પબ્બજિતો સમાનો કાયેન સંવુતો વિહરેય્ય, વાચાય સંવુતો વિહરેય્ય, મનસા સંવુતો વિહરેય્ય, ઘાસચ્છાદનપરમતાય સન્તુટ્ઠો, અભિરતો પવિવેકે. તં ચે તે પુરિસા એવમારોચેય્યું – ‘યગ્ઘે, દેવ જાનેય્યાસિ, યો તે સો પુરિસો 55 કસ્સકો ગહપતિકો કરકારકો રાસિવડ્ઢકો; સો દેવ કેસમસ્સું ઓહારેત્વા કાસાયાનિ વત્થાનિ અચ્છાદેત્વા અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજિતો. સો એવં પબ્બજિતો સમાનો કાયેન સંવુતો વિહરતિ, વાચાય સંવુતો વિહરતિ, મનસા સંવુતો વિહરતિ, ઘાસચ્છાદનપરમતાય સન્તુટ્ઠો, અભિરતો પવિવેકે’’તિ. અપિ નુ ત્વં એવં વદેય્યાસિ – ‘એતુ મે, ભો, સો પુરિસો, પુનદેવ હોતુ કસ્સકો ગહપતિકો કરકારકો રાસિવડ્ઢકો’તિ?

    ‘‘So aparena samayena appaṃ vā bhogakkhandhaṃ pahāya mahantaṃ vā bhogakkhandhaṃ pahāya, appaṃ vā ñātiparivaṭṭaṃ pahāya mahantaṃ vā ñātiparivaṭṭaṃ pahāya kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajeyya. So evaṃ pabbajito samāno kāyena saṃvuto vihareyya, vācāya saṃvuto vihareyya, manasā saṃvuto vihareyya, ghāsacchādanaparamatāya santuṭṭho, abhirato paviveke. Taṃ ce te purisā evamāroceyyuṃ – ‘yagghe, deva jāneyyāsi, yo te so puriso 56 kassako gahapatiko karakārako rāsivaḍḍhako; so deva kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajito. So evaṃ pabbajito samāno kāyena saṃvuto viharati, vācāya saṃvuto viharati, manasā saṃvuto viharati, ghāsacchādanaparamatāya santuṭṭho, abhirato paviveke’’ti. Api nu tvaṃ evaṃ vadeyyāsi – ‘etu me, bho, so puriso, punadeva hotu kassako gahapatiko karakārako rāsivaḍḍhako’ti?

    ૧૮૭. ‘‘નો હેતં, ભન્તે. અથ ખો નં મયમેવ અભિવાદેય્યામપિ, પચ્ચુટ્ઠેય્યામપિ, આસનેનપિ નિમન્તેય્યામ, અભિનિમન્તેય્યામપિ નં ચીવરપિણ્ડપાતસેનાસનગિલાનપ્પચ્ચયભેસજ્જપરિક્ખારેહિ, ધમ્મિકમ્પિસ્સ રક્ખાવરણગુત્તિં સંવિદહેય્યામા’’તિ.

    187. ‘‘No hetaṃ, bhante. Atha kho naṃ mayameva abhivādeyyāmapi, paccuṭṭheyyāmapi, āsanenapi nimanteyyāma, abhinimanteyyāmapi naṃ cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānappaccayabhesajjaparikkhārehi, dhammikampissa rakkhāvaraṇaguttiṃ saṃvidaheyyāmā’’ti.

    ૧૮૮. ‘‘તં કિં મઞ્ઞસિ, મહારાજ? યદિ એવં સન્તે હોતિ વા સન્દિટ્ઠિકં સામઞ્ઞફલં નો વા’’તિ? ‘‘અદ્ધા ખો, ભન્તે, એવં સન્તે હોતિ સન્દિટ્ઠિકં સામઞ્ઞફલ’’ન્તિ . ‘‘ઇદં ખો તે, મહારાજ, મયા દુતિયં દિટ્ઠેવ ધમ્મે સન્દિટ્ઠિકં સામઞ્ઞફલં પઞ્ઞત્ત’’ન્તિ.

    188. ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, mahārāja? Yadi evaṃ sante hoti vā sandiṭṭhikaṃ sāmaññaphalaṃ no vā’’ti? ‘‘Addhā kho, bhante, evaṃ sante hoti sandiṭṭhikaṃ sāmaññaphala’’nti . ‘‘Idaṃ kho te, mahārāja, mayā dutiyaṃ diṭṭheva dhamme sandiṭṭhikaṃ sāmaññaphalaṃ paññatta’’nti.

    પણીતતરસામઞ્ઞફલં

    Paṇītatarasāmaññaphalaṃ

    ૧૮૯. ‘‘સક્કા પન, ભન્તે, અઞ્ઞમ્પિ દિટ્ઠેવ ધમ્મે સન્દિટ્ઠિકં સામઞ્ઞફલં પઞ્ઞપેતું ઇમેહિ સન્દિટ્ઠિકેહિ સામઞ્ઞફલેહિ અભિક્કન્તતરઞ્ચ પણીતતરઞ્ચા’’તિ? ‘‘સક્કા, મહારાજ. તેન હિ, મહારાજ, સુણોહિ, સાધુકં મનસિ કરોહિ, ભાસિસ્સામી’’તિ. ‘‘એવં, ભન્તે’’તિ ખો રાજા માગધો અજાતસત્તુ વેદેહિપુત્તો ભગવતો પચ્ચસ્સોસિ.

    189. ‘‘Sakkā pana, bhante, aññampi diṭṭheva dhamme sandiṭṭhikaṃ sāmaññaphalaṃ paññapetuṃ imehi sandiṭṭhikehi sāmaññaphalehi abhikkantatarañca paṇītatarañcā’’ti? ‘‘Sakkā, mahārāja. Tena hi, mahārāja, suṇohi, sādhukaṃ manasi karohi, bhāsissāmī’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho rājā māgadho ajātasattu vedehiputto bhagavato paccassosi.

    ૧૯૦. ભગવા એતદવોચ – ‘‘ઇધ, મહારાજ, તથાગતો લોકે ઉપ્પજ્જતિ અરહં સમ્માસમ્બુદ્ધો વિજ્જાચરણસમ્પન્નો સુગતો લોકવિદૂ અનુત્તરો પુરિસદમ્મસારથિ સત્થા દેવમનુસ્સાનં બુદ્ધો ભગવા. સો ઇમં લોકં સદેવકં સમારકં સબ્રહ્મકં સસ્સમણબ્રાહ્મણિં પજં સદેવમનુસ્સં સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા પવેદેતિ. સો ધમ્મં દેસેતિ આદિકલ્યાણં મજ્ઝેકલ્યાણં પરિયોસાનકલ્યાણં સાત્થં સબ્યઞ્જનં, કેવલપરિપુણ્ણં પરિસુદ્ધં બ્રહ્મચરિયં પકાસેતિ.

    190. Bhagavā etadavoca – ‘‘idha, mahārāja, tathāgato loke uppajjati arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānaṃ buddho bhagavā. So imaṃ lokaṃ sadevakaṃ samārakaṃ sabrahmakaṃ sassamaṇabrāhmaṇiṃ pajaṃ sadevamanussaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedeti. So dhammaṃ deseti ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ sabyañjanaṃ, kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ pakāseti.

    ૧૯૧. ‘‘તં ધમ્મં સુણાતિ ગહપતિ વા ગહપતિપુત્તો વા અઞ્ઞતરસ્મિં વા કુલે પચ્ચાજાતો. સો તં ધમ્મં સુત્વા તથાગતે સદ્ધં પટિલભતિ. સો તેન સદ્ધાપટિલાભેન સમન્નાગતો ઇતિ પટિસઞ્ચિક્ખતિ – ‘સમ્બાધો ઘરાવાસો રજોપથો, અબ્ભોકાસો પબ્બજ્જા. નયિદં સુકરં અગારં અજ્ઝાવસતા એકન્તપરિપુણ્ણં એકન્તપરિસુદ્ધં સઙ્ખલિખિતં બ્રહ્મચરિયં ચરિતું. યંનૂનાહં કેસમસ્સું ઓહારેત્વા કાસાયાનિ વત્થાનિ અચ્છાદેત્વા અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજેય્ય’ન્તિ.

    191. ‘‘Taṃ dhammaṃ suṇāti gahapati vā gahapatiputto vā aññatarasmiṃ vā kule paccājāto. So taṃ dhammaṃ sutvā tathāgate saddhaṃ paṭilabhati. So tena saddhāpaṭilābhena samannāgato iti paṭisañcikkhati – ‘sambādho gharāvāso rajopatho, abbhokāso pabbajjā. Nayidaṃ sukaraṃ agāraṃ ajjhāvasatā ekantaparipuṇṇaṃ ekantaparisuddhaṃ saṅkhalikhitaṃ brahmacariyaṃ carituṃ. Yaṃnūnāhaṃ kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajeyya’nti.

    ૧૯૨. ‘‘સો અપરેન સમયેન અપ્પં વા ભોગક્ખન્ધં પહાય મહન્તં વા ભોગક્ખન્ધં પહાય અપ્પં વા ઞાતિપરિવટ્ટં પહાય મહન્તં વા ઞાતિપરિવટ્ટં પહાય કેસમસ્સું ઓહારેત્વા કાસાયાનિ વત્થાનિ અચ્છાદેત્વા અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજતિ.

    192. ‘‘So aparena samayena appaṃ vā bhogakkhandhaṃ pahāya mahantaṃ vā bhogakkhandhaṃ pahāya appaṃ vā ñātiparivaṭṭaṃ pahāya mahantaṃ vā ñātiparivaṭṭaṃ pahāya kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajati.

    ૧૯૩. ‘‘સો એવં પબ્બજિતો સમાનો પાતિમોક્ખસંવરસંવુતો વિહરતિ આચારગોચરસમ્પન્નો, અણુમત્તેસુ વજ્જેસુ ભયદસ્સાવી, સમાદાય સિક્ખતિ સિક્ખાપદેસુ, કાયકમ્મવચીકમ્મેન સમન્નાગતો કુસલેન, પરિસુદ્ધાજીવો સીલસમ્પન્નો, ઇન્દ્રિયેસુ ગુત્તદ્વારો 57, સતિસમ્પજઞ્ઞેન સમન્નાગતો, સન્તુટ્ઠો.

    193. ‘‘So evaṃ pabbajito samāno pātimokkhasaṃvarasaṃvuto viharati ācāragocarasampanno, aṇumattesu vajjesu bhayadassāvī, samādāya sikkhati sikkhāpadesu, kāyakammavacīkammena samannāgato kusalena, parisuddhājīvo sīlasampanno, indriyesu guttadvāro 58, satisampajaññena samannāgato, santuṭṭho.

    ચૂળસીલં

    Cūḷasīlaṃ

    ૧૯૪. ‘‘કથઞ્ચ, મહારાજ, ભિક્ખુ સીલસમ્પન્નો હોતિ? ઇધ, મહારાજ, ભિક્ખુ પાણાતિપાતં પહાય પાણાતિપાતા પટિવિરતો હોતિ. નિહિતદણ્ડો નિહિતસત્થો લજ્જી દયાપન્નો સબ્બપાણભૂતહિતાનુકમ્પી વિહરતિ. ઇદમ્પિસ્સ હોતિ સીલસ્મિં.

    194. ‘‘Kathañca, mahārāja, bhikkhu sīlasampanno hoti? Idha, mahārāja, bhikkhu pāṇātipātaṃ pahāya pāṇātipātā paṭivirato hoti. Nihitadaṇḍo nihitasattho lajjī dayāpanno sabbapāṇabhūtahitānukampī viharati. Idampissa hoti sīlasmiṃ.

    ‘‘અદિન્નાદાનં પહાય અદિન્નાદાના પટિવિરતો હોતિ દિન્નાદાયી દિન્નપાટિકઙ્ખી, અથેનેન સુચિભૂતેન અત્તના વિહરતિ. ઇદમ્પિસ્સ હોતિ સીલસ્મિં.

    ‘‘Adinnādānaṃ pahāya adinnādānā paṭivirato hoti dinnādāyī dinnapāṭikaṅkhī, athenena sucibhūtena attanā viharati. Idampissa hoti sīlasmiṃ.

    ‘‘અબ્રહ્મચરિયં પહાય બ્રહ્મચારી હોતિ આરાચારી વિરતો મેથુના ગામધમ્મા. ઇદમ્પિસ્સ હોતિ સીલસ્મિં.

    ‘‘Abrahmacariyaṃ pahāya brahmacārī hoti ārācārī virato methunā gāmadhammā. Idampissa hoti sīlasmiṃ.

    ‘‘મુસાવાદં પહાય મુસાવાદા પટિવિરતો હોતિ સચ્ચવાદી સચ્ચસન્ધો થેતો પચ્ચયિકો અવિસંવાદકો લોકસ્સ. ઇદમ્પિસ્સ હોતિ સીલસ્મિં.

    ‘‘Musāvādaṃ pahāya musāvādā paṭivirato hoti saccavādī saccasandho theto paccayiko avisaṃvādako lokassa. Idampissa hoti sīlasmiṃ.

    ‘‘પિસુણં વાચં પહાય પિસુણાય વાચાય પટિવિરતો હોતિ; ઇતો સુત્વા ન અમુત્ર અક્ખાતા ઇમેસં ભેદાય; અમુત્ર વા સુત્વા ન ઇમેસં અક્ખાતા, અમૂસં ભેદાય. ઇતિ ભિન્નાનં વા સન્ધાતા, સહિતાનં વા અનુપ્પદાતા, સમગ્ગારામો સમગ્ગરતો સમગ્ગનન્દી સમગ્ગકરણિં વાચં ભાસિતા હોતિ. ઇદમ્પિસ્સ હોતિ સીલસ્મિં.

    ‘‘Pisuṇaṃ vācaṃ pahāya pisuṇāya vācāya paṭivirato hoti; ito sutvā na amutra akkhātā imesaṃ bhedāya; amutra vā sutvā na imesaṃ akkhātā, amūsaṃ bhedāya. Iti bhinnānaṃ vā sandhātā, sahitānaṃ vā anuppadātā, samaggārāmo samaggarato samagganandī samaggakaraṇiṃ vācaṃ bhāsitā hoti. Idampissa hoti sīlasmiṃ.

    ‘‘ફરુસં વાચં પહાય ફરુસાય વાચાય પટિવિરતો હોતિ; યા સા વાચા નેલા કણ્ણસુખા પેમનીયા હદયઙ્ગમા પોરી બહુજનકન્તા બહુજનમનાપા તથારૂપિં વાચં ભાસિતા હોતિ. ઇદમ્પિસ્સ હોતિ સીલસ્મિં.

    ‘‘Pharusaṃ vācaṃ pahāya pharusāya vācāya paṭivirato hoti; yā sā vācā nelā kaṇṇasukhā pemanīyā hadayaṅgamā porī bahujanakantā bahujanamanāpā tathārūpiṃ vācaṃ bhāsitā hoti. Idampissa hoti sīlasmiṃ.

    ‘‘સમ્ફપ્પલાપં પહાય સમ્ફપ્પલાપા પટિવિરતો હોતિ કાલવાદી ભૂતવાદી અત્થવાદી ધમ્મવાદી વિનયવાદી, નિધાનવતિં વાચં ભાસિતા હોતિ કાલેન સાપદેસં પરિયન્તવતિં અત્થસંહિતં. ઇદમ્પિસ્સ હોતિ સીલસ્મિં.

    ‘‘Samphappalāpaṃ pahāya samphappalāpā paṭivirato hoti kālavādī bhūtavādī atthavādī dhammavādī vinayavādī, nidhānavatiṃ vācaṃ bhāsitā hoti kālena sāpadesaṃ pariyantavatiṃ atthasaṃhitaṃ. Idampissa hoti sīlasmiṃ.

    ‘‘બીજગામભૂતગામસમારમ્ભા પટિવિરતો હોતિ…પે॰… એકભત્તિકો હોતિ રત્તૂપરતો વિરતો વિકાલભોજના. નચ્ચગીતવાદિતવિસૂકદસ્સના પટિવિરતો હોતિ. માલાગન્ધવિલેપનધારણમણ્ડનવિભૂસનટ્ઠાના પટિવિરતો હોતિ. ઉચ્ચાસયનમહાસયના પટિવિરતો હોતિ. જાતરૂપરજતપટિગ્ગહણા પટિવિરતો હોતિ. આમકધઞ્ઞપટિગ્ગહણા પટિવિરતો હોતિ. આમકમંસપટિગ્ગહણા પટિવિરતો હોતિ. ઇત્થિકુમારિકપટિગ્ગહણા પટિવિરતો હોતિ. દાસિદાસપટિગ્ગહણા પટિવિરતો હોતિ. અજેળકપટિગ્ગહણા પટિવિરતો હોતિ. કુક્કુટસૂકરપટિગ્ગહણા પટિવિરતો હોતિ. હત્થિગવસ્સવળવપટિગ્ગહણા પટિવિરતો હોતિ. ખેત્તવત્થુપટિગ્ગહણા પટિવિરતો હોતિ . દૂતેય્યપહિણગમનાનુયોગા પટિવિરતો હોતિ. કયવિક્કયા પટિવિરતો હોતિ. તુલાકૂટકંસકૂટમાનકૂટા પટિવિરતો હોતિ. ઉક્કોટનવઞ્ચનનિકતિસાચિયોગા પટિવિરતો હોતિ. છેદનવધબન્ધનવિપરામોસઆલોપસહસાકારા પટિવિરતો હોતિ. ઇદમ્પિસ્સ હોતિ સીલસ્મિં.

    ‘‘Bījagāmabhūtagāmasamārambhā paṭivirato hoti…pe… ekabhattiko hoti rattūparato virato vikālabhojanā. Naccagītavāditavisūkadassanā paṭivirato hoti. Mālāgandhavilepanadhāraṇamaṇḍanavibhūsanaṭṭhānā paṭivirato hoti. Uccāsayanamahāsayanā paṭivirato hoti. Jātarūparajatapaṭiggahaṇā paṭivirato hoti. Āmakadhaññapaṭiggahaṇā paṭivirato hoti. Āmakamaṃsapaṭiggahaṇā paṭivirato hoti. Itthikumārikapaṭiggahaṇā paṭivirato hoti. Dāsidāsapaṭiggahaṇā paṭivirato hoti. Ajeḷakapaṭiggahaṇā paṭivirato hoti. Kukkuṭasūkarapaṭiggahaṇā paṭivirato hoti. Hatthigavassavaḷavapaṭiggahaṇā paṭivirato hoti. Khettavatthupaṭiggahaṇā paṭivirato hoti . Dūteyyapahiṇagamanānuyogā paṭivirato hoti. Kayavikkayā paṭivirato hoti. Tulākūṭakaṃsakūṭamānakūṭā paṭivirato hoti. Ukkoṭanavañcananikatisāciyogā paṭivirato hoti. Chedanavadhabandhanaviparāmosaālopasahasākārā paṭivirato hoti. Idampissa hoti sīlasmiṃ.

    ચૂળસીલં નિટ્ઠિતં.

    Cūḷasīlaṃ niṭṭhitaṃ.

    મજ્ઝિમસીલં

    Majjhimasīlaṃ

    ૧૯૫. ‘‘યથા વા પનેકે ભોન્તો સમણબ્રાહ્મણા સદ્ધાદેય્યાનિ ભોજનાનિ ભુઞ્જિત્વા તે એવરૂપં બીજગામભૂતગામસમારમ્ભં અનુયુત્તા વિહરન્તિ. સેય્યથિદં – મૂલબીજં ખન્ધબીજં ફળુબીજં અગ્ગબીજં બીજબીજમેવ પઞ્ચમં, ઇતિ એવરૂપા બીજગામભૂતગામસમારમ્ભા પટિવિરતો હોતિ. ઇદમ્પિસ્સ હોતિ સીલસ્મિં.

    195. ‘‘Yathā vā paneke bhonto samaṇabrāhmaṇā saddhādeyyāni bhojanāni bhuñjitvā te evarūpaṃ bījagāmabhūtagāmasamārambhaṃ anuyuttā viharanti. Seyyathidaṃ – mūlabījaṃ khandhabījaṃ phaḷubījaṃ aggabījaṃ bījabījameva pañcamaṃ, iti evarūpā bījagāmabhūtagāmasamārambhā paṭivirato hoti. Idampissa hoti sīlasmiṃ.

    ૧૯૬. ‘‘યથા વા પનેકે ભોન્તો સમણબ્રાહ્મણા સદ્ધાદેય્યાનિ ભોજનાનિ ભુઞ્જિત્વા તે એવરૂપં સન્નિધિકારપરિભોગં અનુયુત્તા વિહરન્તિ. સેય્યથિદં – અન્નસન્નિધિં પાનસન્નિધિં વત્થસન્નિધિં યાનસન્નિધિં સયનસન્નિધિં ગન્ધસન્નિધિં આમિસસન્નિધિં, ઇતિ વા ઇતિ એવરૂપા સન્નિધિકારપરિભોગા પટિવિરતો હોતિ. ઇદમ્પિસ્સ હોતિ સીલસ્મિં.

    196. ‘‘Yathā vā paneke bhonto samaṇabrāhmaṇā saddhādeyyāni bhojanāni bhuñjitvā te evarūpaṃ sannidhikāraparibhogaṃ anuyuttā viharanti. Seyyathidaṃ – annasannidhiṃ pānasannidhiṃ vatthasannidhiṃ yānasannidhiṃ sayanasannidhiṃ gandhasannidhiṃ āmisasannidhiṃ, iti vā iti evarūpā sannidhikāraparibhogā paṭivirato hoti. Idampissa hoti sīlasmiṃ.

    ૧૯૭. ‘‘યથા વા પનેકે ભોન્તો સમણબ્રાહ્મણા સદ્ધાદેય્યાનિ ભોજનાનિ ભુઞ્જિત્વા તે એવરૂપં વિસૂકદસ્સનં અનુયુત્તા વિહરન્તિ. સેય્યથિદં – નચ્ચં ગીતં વાદિતં પેક્ખં અક્ખાનં પાણિસ્સરં વેતાળં કુમ્ભથૂણં સોભનકં ચણ્ડાલં વંસં ધોવનં હત્થિયુદ્ધં અસ્સયુદ્ધં મહિંસયુદ્ધં ઉસભયુદ્ધં અજયુદ્ધં મેણ્ડયુદ્ધં કુક્કુટયુદ્ધં વટ્ટકયુદ્ધં દણ્ડયુદ્ધં મુટ્ઠિયુદ્ધં નિબ્બુદ્ધં ઉય્યોધિકં બલગ્ગં સેનાબ્યૂહં અનીકદસ્સનં ઇતિ વા ઇતિ એવરૂપા વિસૂકદસ્સના પટિવિરતો હોતિ. ઇદમ્પિસ્સ હોતિ સીલસ્મિં.

    197. ‘‘Yathā vā paneke bhonto samaṇabrāhmaṇā saddhādeyyāni bhojanāni bhuñjitvā te evarūpaṃ visūkadassanaṃ anuyuttā viharanti. Seyyathidaṃ – naccaṃ gītaṃ vāditaṃ pekkhaṃ akkhānaṃ pāṇissaraṃ vetāḷaṃ kumbhathūṇaṃ sobhanakaṃ caṇḍālaṃ vaṃsaṃ dhovanaṃ hatthiyuddhaṃ assayuddhaṃ mahiṃsayuddhaṃ usabhayuddhaṃ ajayuddhaṃ meṇḍayuddhaṃ kukkuṭayuddhaṃ vaṭṭakayuddhaṃ daṇḍayuddhaṃ muṭṭhiyuddhaṃ nibbuddhaṃ uyyodhikaṃ balaggaṃ senābyūhaṃ anīkadassanaṃ iti vā iti evarūpā visūkadassanā paṭivirato hoti. Idampissa hoti sīlasmiṃ.

    ૧૯૮. ‘‘યથા વા પનેકે ભોન્તો સમણબ્રાહ્મણા સદ્ધાદેય્યાનિ ભોજનાનિ ભુઞ્જિત્વા તે એવરૂપં જૂતપ્પમાદટ્ઠાનાનુયોગં અનુયુત્તા વિહરન્તિ. સેય્યથિદં – અટ્ઠપદં દસપદં આકાસં પરિહારપથં સન્તિકં ખલિકં ઘટિકં સલાકહત્થં અક્ખં પઙ્ગચીરં વઙ્કકં મોક્ખચિકં ચિઙ્ગુલિકં પત્તાળ્હકં રથકં ધનુકં અક્ખરિકં મનેસિકં યથાવજ્જં ઇતિ વા ઇતિ એવરૂપા જૂતપ્પમાદટ્ઠાનાનુયોગા પટિવિરતો હોતિ. ઇદમ્પિસ્સ હોતિ સીલસ્મિં.

    198. ‘‘Yathā vā paneke bhonto samaṇabrāhmaṇā saddhādeyyāni bhojanāni bhuñjitvā te evarūpaṃ jūtappamādaṭṭhānānuyogaṃ anuyuttā viharanti. Seyyathidaṃ – aṭṭhapadaṃ dasapadaṃ ākāsaṃ parihārapathaṃ santikaṃ khalikaṃ ghaṭikaṃ salākahatthaṃ akkhaṃ paṅgacīraṃ vaṅkakaṃ mokkhacikaṃ ciṅgulikaṃ pattāḷhakaṃ rathakaṃ dhanukaṃ akkharikaṃ manesikaṃ yathāvajjaṃ iti vā iti evarūpā jūtappamādaṭṭhānānuyogā paṭivirato hoti. Idampissa hoti sīlasmiṃ.

    ૧૯૯. ‘‘યથા વા પનેકે ભોન્તો સમણબ્રાહ્મણા સદ્ધાદેય્યાનિ ભોજનાનિ ભુઞ્જિત્વા તે એવરૂપં ઉચ્ચાસયનમહાસયનં અનુયુત્તા વિહરન્તિ. સેય્યથિદં – આસન્દિં પલ્લઙ્કં ગોનકં ચિત્તકં પટિકં પટલિકં તૂલિકં વિકતિકં ઉદ્દલોમિં એકન્તલોમિં કટ્ટિસ્સં કોસેય્યં કુત્તકં હત્થત્થરં અસ્સત્થરં રથત્થરં અજિનપ્પવેણિં કદલિમિગપવરપચ્ચત્થરણં સઉત્તરચ્છદં ઉભતોલોહિતકૂપધાનં ઇતિ વા ઇતિ એવરૂપા ઉચ્ચાસયનમહાસયના પટિવિરતો હોતિ. ઇદમ્પિસ્સ હોતિ સીલસ્મિં.

    199. ‘‘Yathā vā paneke bhonto samaṇabrāhmaṇā saddhādeyyāni bhojanāni bhuñjitvā te evarūpaṃ uccāsayanamahāsayanaṃ anuyuttā viharanti. Seyyathidaṃ – āsandiṃ pallaṅkaṃ gonakaṃ cittakaṃ paṭikaṃ paṭalikaṃ tūlikaṃ vikatikaṃ uddalomiṃ ekantalomiṃ kaṭṭissaṃ koseyyaṃ kuttakaṃ hatthattharaṃ assattharaṃ rathattharaṃ ajinappaveṇiṃ kadalimigapavarapaccattharaṇaṃ sauttaracchadaṃ ubhatolohitakūpadhānaṃ iti vā iti evarūpā uccāsayanamahāsayanā paṭivirato hoti. Idampissa hoti sīlasmiṃ.

    ૨૦૦. ‘‘યથા વા પનેકે ભોન્તો સમણબ્રાહ્મણા સદ્ધાદેય્યાનિ ભોજનાનિ ભુઞ્જિત્વા તે એવરૂપં મણ્ડનવિભૂસનટ્ઠાનાનુયોગં અનુયુત્તા વિહરન્તિ. સેય્યથિદં – ઉચ્છાદનં પરિમદ્દનં ન્હાપનં સમ્બાહનં આદાસં અઞ્જનં માલાગન્ધવિલેપનં મુખચુણ્ણં મુખલેપનં હત્થબન્ધં સિખાબન્ધં દણ્ડં નાળિકં અસિં 59 છત્તં ચિત્રુપાહનં ઉણ્હીસં મણિં વાલબીજનિં ઓદાતાનિ વત્થાનિ દીઘદસાનિ ઇતિ વા ઇતિ એવરૂપા મણ્ડનવિભૂસનટ્ઠાનાનુયોગા પટિવિરતો હોતિ. ઇદમ્પિસ્સ હોતિ સીલસ્મિં.

    200. ‘‘Yathā vā paneke bhonto samaṇabrāhmaṇā saddhādeyyāni bhojanāni bhuñjitvā te evarūpaṃ maṇḍanavibhūsanaṭṭhānānuyogaṃ anuyuttā viharanti. Seyyathidaṃ – ucchādanaṃ parimaddanaṃ nhāpanaṃ sambāhanaṃ ādāsaṃ añjanaṃ mālāgandhavilepanaṃ mukhacuṇṇaṃ mukhalepanaṃ hatthabandhaṃ sikhābandhaṃ daṇḍaṃ nāḷikaṃ asiṃ 60 chattaṃ citrupāhanaṃ uṇhīsaṃ maṇiṃ vālabījaniṃ odātāni vatthāni dīghadasāni iti vā iti evarūpā maṇḍanavibhūsanaṭṭhānānuyogā paṭivirato hoti. Idampissa hoti sīlasmiṃ.

    ૨૦૧. ‘‘યથા વા પનેકે ભોન્તો સમણબ્રાહ્મણા સદ્ધાદેય્યાનિ ભોજનાનિ ભુઞ્જિત્વા તે એવરૂપં તિરચ્છાનકથં અનુયુત્તા વિહરન્તિ. સેય્યથિદં – રાજકથં ચોરકથં મહામત્તકથં સેનાકથં ભયકથં યુદ્ધકથં અન્નકથં પાનકથં વત્થકથં સયનકથં માલાકથં ગન્ધકથં ઞાતિકથં યાનકથં ગામકથં નિગમકથં નગરકથં જનપદકથં ઇત્થિકથં 61 સૂરકથં વિસિખાકથં કુમ્ભટ્ઠાનકથં પુબ્બપેતકથં નાનત્તકથં લોકક્ખાયિકં સમુદ્દક્ખાયિકં ઇતિભવાભવકથં ઇતિ વા ઇતિ એવરૂપાય તિરચ્છાનકથાય પટિવિરતો હોતિ. ઇદમ્પિસ્સ હોતિ સીલસ્મિં.

    201. ‘‘Yathā vā paneke bhonto samaṇabrāhmaṇā saddhādeyyāni bhojanāni bhuñjitvā te evarūpaṃ tiracchānakathaṃ anuyuttā viharanti. Seyyathidaṃ – rājakathaṃ corakathaṃ mahāmattakathaṃ senākathaṃ bhayakathaṃ yuddhakathaṃ annakathaṃ pānakathaṃ vatthakathaṃ sayanakathaṃ mālākathaṃ gandhakathaṃ ñātikathaṃ yānakathaṃ gāmakathaṃ nigamakathaṃ nagarakathaṃ janapadakathaṃ itthikathaṃ 62 sūrakathaṃ visikhākathaṃ kumbhaṭṭhānakathaṃ pubbapetakathaṃ nānattakathaṃ lokakkhāyikaṃ samuddakkhāyikaṃ itibhavābhavakathaṃ iti vā iti evarūpāya tiracchānakathāya paṭivirato hoti. Idampissa hoti sīlasmiṃ.

    ૨૦૨. ‘‘યથા વા પનેકે ભોન્તો સમણબ્રાહ્મણા સદ્ધાદેય્યાનિ ભોજનાનિ ભુઞ્જિત્વા તે એવરૂપં વિગ્ગાહિકકથં અનુયુત્તા વિહરન્તિ. સેય્યથિદં – ન ત્વં ઇમં ધમ્મવિનયં આજાનાસિ, અહં ઇમં ધમ્મવિનયં આજાનામિ, કિં ત્વં ઇમં ધમ્મવિનયં આજાનિસ્સસિ, મિચ્છા પટિપન્નો ત્વમસિ, અહમસ્મિ સમ્મા પટિપન્નો, સહિતં મે, અસહિતં તે, પુરે વચનીયં પચ્છા અવચ, પચ્છા વચનીયં પુરે અવચ, અધિચિણ્ણં તે વિપરાવત્તં, આરોપિતો તે વાદો, નિગ્ગહિતો ત્વમસિ, ચર વાદપ્પમોક્ખાય, નિબ્બેઠેહિ વા સચે પહોસીતિ ઇતિ વા ઇતિ એવરૂપાય વિગ્ગાહિકકથાય પટિવિરતો હોતિ. ઇદમ્પિસ્સ હોતિ સીલસ્મિં.

    202. ‘‘Yathā vā paneke bhonto samaṇabrāhmaṇā saddhādeyyāni bhojanāni bhuñjitvā te evarūpaṃ viggāhikakathaṃ anuyuttā viharanti. Seyyathidaṃ – na tvaṃ imaṃ dhammavinayaṃ ājānāsi, ahaṃ imaṃ dhammavinayaṃ ājānāmi, kiṃ tvaṃ imaṃ dhammavinayaṃ ājānissasi, micchā paṭipanno tvamasi, ahamasmi sammā paṭipanno, sahitaṃ me, asahitaṃ te, pure vacanīyaṃ pacchā avaca, pacchā vacanīyaṃ pure avaca, adhiciṇṇaṃ te viparāvattaṃ, āropito te vādo, niggahito tvamasi, cara vādappamokkhāya, nibbeṭhehi vā sace pahosīti iti vā iti evarūpāya viggāhikakathāya paṭivirato hoti. Idampissa hoti sīlasmiṃ.

    ૨૦૩. ‘‘યથા વા પનેકે ભોન્તો સમણબ્રાહ્મણા સદ્ધાદેય્યાનિ ભોજનાનિ ભુઞ્જિત્વા તે એવરૂપં દૂતેય્યપહિણગમનાનુયોગં અનુયુત્તા વિહરન્તિ. સેય્યથિદં – રઞ્ઞં, રાજમહામત્તાનં, ખત્તિયાનં, બ્રાહ્મણાનં, ગહપતિકાનં, કુમારાનં – ‘ઇધ ગચ્છ, અમુત્રાગચ્છ, ઇદં હર, અમુત્ર ઇદં આહરા’તિ ઇતિ વા ઇતિ એવરૂપા દૂતેય્યપહિણગમનાનુયોગા પટિવિરતો હોતિ. ઇદમ્પિસ્સ હોતિ સીલસ્મિં.

    203. ‘‘Yathā vā paneke bhonto samaṇabrāhmaṇā saddhādeyyāni bhojanāni bhuñjitvā te evarūpaṃ dūteyyapahiṇagamanānuyogaṃ anuyuttā viharanti. Seyyathidaṃ – raññaṃ, rājamahāmattānaṃ, khattiyānaṃ, brāhmaṇānaṃ, gahapatikānaṃ, kumārānaṃ – ‘idha gaccha, amutrāgaccha, idaṃ hara, amutra idaṃ āharā’ti iti vā iti evarūpā dūteyyapahiṇagamanānuyogā paṭivirato hoti. Idampissa hoti sīlasmiṃ.

    ૨૦૪. ‘‘યથા વા પનેકે ભોન્તો સમણબ્રાહ્મણા સદ્ધાદેય્યાનિ ભોજનાનિ ભુઞ્જિત્વા તે કુહકા ચ હોન્તિ લપકા ચ નેમિત્તિકા ચ નિપ્પેસિકા ચ લાભેન લાભં નિજિગીંસિતારો ચ. ઇતિ એવરૂપા કુહનલપના પટિવિરતો હોતિ. ઇદમ્પિસ્સ હોતિ સીલસ્મિં’’.

    204. ‘‘Yathā vā paneke bhonto samaṇabrāhmaṇā saddhādeyyāni bhojanāni bhuñjitvā te kuhakā ca honti lapakā ca nemittikā ca nippesikā ca lābhena lābhaṃ nijigīṃsitāro ca. Iti evarūpā kuhanalapanā paṭivirato hoti. Idampissa hoti sīlasmiṃ’’.

    મજ્ઝિમસીલં નિટ્ઠિતં.

    Majjhimasīlaṃ niṭṭhitaṃ.

    મહાસીલં

    Mahāsīlaṃ

    ૨૦૫. ‘‘યથા વા પનેકે ભોન્તો સમણબ્રાહ્મણા સદ્ધાદેય્યાનિ ભોજનાનિ ભુઞ્જિત્વા તે એવરૂપાય તિરચ્છાનવિજ્જાય મિચ્છાજીવેન જીવિતં કપ્પેન્તિ. સેય્યથિદં – અઙ્ગં નિમિત્તં ઉપ્પાતં સુપિનં લક્ખણં મૂસિકચ્છિન્નં અગ્ગિહોમં દબ્બિહોમં થુસહોમં કણહોમં તણ્ડુલહોમં સપ્પિહોમં તેલહોમં મુખહોમં લોહિતહોમં અઙ્ગવિજ્જા વત્થુવિજ્જા ખત્તવિજ્જા સિવવિજ્જા ભૂતવિજ્જા ભૂરિવિજ્જા અહિવિજ્જા વિસવિજ્જા વિચ્છિકવિજ્જા મૂસિકવિજ્જા સકુણવિજ્જા વાયસવિજ્જા પક્કજ્ઝાનં સરપરિત્તાણં મિગચક્કં ઇતિ વા ઇતિ એવરૂપાય તિરચ્છાનવિજ્જાય મિચ્છાજીવા પટિવિરતો હોતિ. ઇદમ્પિસ્સ હોતિ સીલસ્મિં.

    205. ‘‘Yathā vā paneke bhonto samaṇabrāhmaṇā saddhādeyyāni bhojanāni bhuñjitvā te evarūpāya tiracchānavijjāya micchājīvena jīvitaṃ kappenti. Seyyathidaṃ – aṅgaṃ nimittaṃ uppātaṃ supinaṃ lakkhaṇaṃ mūsikacchinnaṃ aggihomaṃ dabbihomaṃ thusahomaṃ kaṇahomaṃ taṇḍulahomaṃ sappihomaṃ telahomaṃ mukhahomaṃ lohitahomaṃ aṅgavijjā vatthuvijjā khattavijjā sivavijjā bhūtavijjā bhūrivijjā ahivijjā visavijjā vicchikavijjā mūsikavijjā sakuṇavijjā vāyasavijjā pakkajjhānaṃ saraparittāṇaṃ migacakkaṃ iti vā iti evarūpāya tiracchānavijjāya micchājīvā paṭivirato hoti. Idampissa hoti sīlasmiṃ.

    ૨૦૬. ‘‘યથા વા પનેકે ભોન્તો સમણબ્રાહ્મણા સદ્ધાદેય્યાનિ ભોજનાનિ ભુઞ્જિત્વા તે એવરૂપાય તિરચ્છાનવિજ્જાય મિચ્છાજીવેન જીવિતં કપ્પેન્તિ. સેય્યથિદં – મણિલક્ખણં વત્થલક્ખણં દણ્ડલક્ખણં સત્થલક્ખણં અસિલક્ખણં ઉસુલક્ખણં ધનુલક્ખણં આવુધલક્ખણં ઇત્થિલક્ખણં પુરિસલક્ખણં કુમારલક્ખણં કુમારિલક્ખણં દાસલક્ખણં દાસિલક્ખણં હત્થિલક્ખણં અસ્સલક્ખણં મહિંસલક્ખણં ઉસભલક્ખણં ગોલક્ખણં અજલક્ખણં મેણ્ડલક્ખણં કુક્કુટલક્ખણં વટ્ટકલક્ખણં ગોધાલક્ખણં કણ્ણિકલક્ખણં કચ્છપલક્ખણં મિગલક્ખણં ઇતિ વા ઇતિ એવરૂપાય તિરચ્છાનવિજ્જાય મિચ્છાજીવા પટિવિરતો હોતિ. ઇદમ્પિસ્સ હોતિ સીલસ્મિં.

    206. ‘‘Yathā vā paneke bhonto samaṇabrāhmaṇā saddhādeyyāni bhojanāni bhuñjitvā te evarūpāya tiracchānavijjāya micchājīvena jīvitaṃ kappenti. Seyyathidaṃ – maṇilakkhaṇaṃ vatthalakkhaṇaṃ daṇḍalakkhaṇaṃ satthalakkhaṇaṃ asilakkhaṇaṃ usulakkhaṇaṃ dhanulakkhaṇaṃ āvudhalakkhaṇaṃ itthilakkhaṇaṃ purisalakkhaṇaṃ kumāralakkhaṇaṃ kumārilakkhaṇaṃ dāsalakkhaṇaṃ dāsilakkhaṇaṃ hatthilakkhaṇaṃ assalakkhaṇaṃ mahiṃsalakkhaṇaṃ usabhalakkhaṇaṃ golakkhaṇaṃ ajalakkhaṇaṃ meṇḍalakkhaṇaṃ kukkuṭalakkhaṇaṃ vaṭṭakalakkhaṇaṃ godhālakkhaṇaṃ kaṇṇikalakkhaṇaṃ kacchapalakkhaṇaṃ migalakkhaṇaṃ iti vā iti evarūpāya tiracchānavijjāya micchājīvā paṭivirato hoti. Idampissa hoti sīlasmiṃ.

    ૨૦૭. ‘‘યથા વા પનેકે ભોન્તો સમણબ્રાહ્મણા સદ્ધાદેય્યાનિ ભોજનાનિ ભુઞ્જિત્વા તે એવરૂપાય તિરચ્છાનવિજ્જાય મિચ્છાજીવેન જીવિતં કપ્પેન્તિ. સેય્યથિદં – રઞ્ઞં નિય્યાનં ભવિસ્સતિ, રઞ્ઞં અનિય્યાનં ભવિસ્સતિ, અબ્ભન્તરાનં રઞ્ઞં ઉપયાનં ભવિસ્સતિ, બાહિરાનં રઞ્ઞં અપયાનં ભવિસ્સતિ, બાહિરાનં રઞ્ઞં ઉપયાનં ભવિસ્સતિ, અબ્ભન્તરાનં રઞ્ઞં અપયાનં ભવિસ્સતિ, અબ્ભન્તરાનં રઞ્ઞં જયો ભવિસ્સતિ, બાહિરાનં રઞ્ઞં પરાજયો ભવિસ્સતિ, બાહિરાનં રઞ્ઞં જયો ભવિસ્સતિ, અબ્ભન્તરાનં રઞ્ઞં પરાજયો ભવિસ્સતિ, ઇતિ ઇમસ્સ જયો ભવિસ્સતિ, ઇમસ્સ પરાજયો ભવિસ્સતિ ઇતિ વા ઇતિ એવરૂપાય તિરચ્છાનવિજ્જાય મિચ્છાજીવા પટિવિરતો હોતિ. ઇદમ્પિસ્સ હોતિ સીલસ્મિં.

    207. ‘‘Yathā vā paneke bhonto samaṇabrāhmaṇā saddhādeyyāni bhojanāni bhuñjitvā te evarūpāya tiracchānavijjāya micchājīvena jīvitaṃ kappenti. Seyyathidaṃ – raññaṃ niyyānaṃ bhavissati, raññaṃ aniyyānaṃ bhavissati, abbhantarānaṃ raññaṃ upayānaṃ bhavissati, bāhirānaṃ raññaṃ apayānaṃ bhavissati, bāhirānaṃ raññaṃ upayānaṃ bhavissati, abbhantarānaṃ raññaṃ apayānaṃ bhavissati, abbhantarānaṃ raññaṃ jayo bhavissati, bāhirānaṃ raññaṃ parājayo bhavissati, bāhirānaṃ raññaṃ jayo bhavissati, abbhantarānaṃ raññaṃ parājayo bhavissati, iti imassa jayo bhavissati, imassa parājayo bhavissati iti vā iti evarūpāya tiracchānavijjāya micchājīvā paṭivirato hoti. Idampissa hoti sīlasmiṃ.

    ૨૦૮. ‘‘યથા વા પનેકે ભોન્તો સમણબ્રાહ્મણા સદ્ધાદેય્યાનિ ભોજનાનિ ભુઞ્જિત્વા તે એવરૂપાય તિરચ્છાનવિજ્જાય મિચ્છાજીવેન જીવિતં કપ્પેન્તિ. સેય્યથિદં – ચન્દગ્ગાહો ભવિસ્સતિ, સૂરિયગ્ગાહો ભવિસ્સતિ, નક્ખત્તગ્ગાહો ભવિસ્સતિ, ચન્દિમસૂરિયાનં પથગમનં ભવિસ્સતિ, ચન્દિમસૂરિયાનં ઉપ્પથગમનં ભવિસ્સતિ, નક્ખત્તાનં પથગમનં ભવિસ્સતિ, નક્ખત્તાનં ઉપ્પથગમનં ભવિસ્સતિ , ઉક્કાપાતો ભવિસ્સતિ, દિસાડાહો ભવિસ્સતિ, ભૂમિચાલો ભવિસ્સતિ, દેવદુદ્રભિ ભવિસ્સતિ, ચન્દિમસૂરિયનક્ખત્તાનં ઉગ્ગમનં ઓગમનં સંકિલેસં વોદાનં ભવિસ્સતિ, એવંવિપાકો ચન્દગ્ગાહો ભવિસ્સતિ, એવંવિપાકો સૂરિયગ્ગાહો ભવિસ્સતિ, એવંવિપાકો નક્ખત્તગ્ગાહો ભવિસ્સતિ, એવંવિપાકં ચન્દિમસૂરિયાનં પથગમનં ભવિસ્સતિ, એવંવિપાકં ચન્દિમસૂરિયાનં ઉપ્પથગમનં ભવિસ્સતિ, એવંવિપાકં નક્ખત્તાનં પથગમનં ભવિસ્સતિ, એવંવિપાકં નક્ખત્તાનં ઉપ્પથગમનં ભવિસ્સતિ, એવંવિપાકો ઉક્કાપાતો ભવિસ્સતિ, એવંવિપાકો દિસાડાહો ભવિસ્સતિ, એવંવિપાકો ભૂમિચાલો ભવિસ્સતિ, એવંવિપાકો દેવદુદ્રભિ ભવિસ્સતિ, એવંવિપાકં ચન્દિમસૂરિયનક્ખત્તાનં ઉગ્ગમનં ઓગમનં સંકિલેસં વોદાનં ભવિસ્સતિ ઇતિ વા ઇતિ એવરૂપાય તિરચ્છાનવિજ્જાય મિચ્છાજીવા પટિવિરતો હોતિ. ઇદમ્પિસ્સ હોતિ સીલસ્મિં.

    208. ‘‘Yathā vā paneke bhonto samaṇabrāhmaṇā saddhādeyyāni bhojanāni bhuñjitvā te evarūpāya tiracchānavijjāya micchājīvena jīvitaṃ kappenti. Seyyathidaṃ – candaggāho bhavissati, sūriyaggāho bhavissati, nakkhattaggāho bhavissati, candimasūriyānaṃ pathagamanaṃ bhavissati, candimasūriyānaṃ uppathagamanaṃ bhavissati, nakkhattānaṃ pathagamanaṃ bhavissati, nakkhattānaṃ uppathagamanaṃ bhavissati , ukkāpāto bhavissati, disāḍāho bhavissati, bhūmicālo bhavissati, devadudrabhi bhavissati, candimasūriyanakkhattānaṃ uggamanaṃ ogamanaṃ saṃkilesaṃ vodānaṃ bhavissati, evaṃvipāko candaggāho bhavissati, evaṃvipāko sūriyaggāho bhavissati, evaṃvipāko nakkhattaggāho bhavissati, evaṃvipākaṃ candimasūriyānaṃ pathagamanaṃ bhavissati, evaṃvipākaṃ candimasūriyānaṃ uppathagamanaṃ bhavissati, evaṃvipākaṃ nakkhattānaṃ pathagamanaṃ bhavissati, evaṃvipākaṃ nakkhattānaṃ uppathagamanaṃ bhavissati, evaṃvipāko ukkāpāto bhavissati, evaṃvipāko disāḍāho bhavissati, evaṃvipāko bhūmicālo bhavissati, evaṃvipāko devadudrabhi bhavissati, evaṃvipākaṃ candimasūriyanakkhattānaṃ uggamanaṃ ogamanaṃ saṃkilesaṃ vodānaṃ bhavissati iti vā iti evarūpāya tiracchānavijjāya micchājīvā paṭivirato hoti. Idampissa hoti sīlasmiṃ.

    ૨૦૯. ‘‘યથા વા પનેકે ભોન્તો સમણબ્રાહ્મણા સદ્ધાદેય્યાનિ ભોજનાનિ ભુઞ્જિત્વા તે એવરૂપાય તિરચ્છાનવિજ્જાય મિચ્છાજીવેન જીવિતં કપ્પેન્તિ. સેય્યથિદં – સુવુટ્ઠિકા ભવિસ્સતિ, દુબ્બુટ્ઠિકા ભવિસ્સતિ, સુભિક્ખં ભવિસ્સતિ, દુબ્ભિક્ખં ભવિસ્સતિ, ખેમં ભવિસ્સતિ, ભયં ભવિસ્સતિ, રોગો ભવિસ્સતિ, આરોગ્યં ભવિસ્સતિ, મુદ્દા, ગણના, સઙ્ખાનં, કાવેય્યં, લોકાયતં ઇતિ વા ઇતિ એવરૂપાય તિરચ્છાનવિજ્જાય મિચ્છાજીવા પટિવિરતો હોતિ. ઇદમ્પિસ્સ હોતિ સીલસ્મિં.

    209. ‘‘Yathā vā paneke bhonto samaṇabrāhmaṇā saddhādeyyāni bhojanāni bhuñjitvā te evarūpāya tiracchānavijjāya micchājīvena jīvitaṃ kappenti. Seyyathidaṃ – suvuṭṭhikā bhavissati, dubbuṭṭhikā bhavissati, subhikkhaṃ bhavissati, dubbhikkhaṃ bhavissati, khemaṃ bhavissati, bhayaṃ bhavissati, rogo bhavissati, ārogyaṃ bhavissati, muddā, gaṇanā, saṅkhānaṃ, kāveyyaṃ, lokāyataṃ iti vā iti evarūpāya tiracchānavijjāya micchājīvā paṭivirato hoti. Idampissa hoti sīlasmiṃ.

    ૨૧૦. ‘‘યથા વા પનેકે ભોન્તો સમણબ્રાહ્મણા સદ્ધાદેય્યાનિ ભોજનાનિ ભુઞ્જિત્વા તે એવરૂપાય તિરચ્છાનવિજ્જાય મિચ્છાજીવેન જીવિતં કપ્પેન્તિ. સેય્યથિદં – આવાહનં વિવાહનં સંવરણં વિવરણં સઙ્કિરણં વિકિરણં સુભગકરણં દુબ્ભગકરણં વિરુદ્ધગબ્ભકરણં જિવ્હાનિબન્ધનં હનુસંહનનં હત્થાભિજપ્પનં હનુજપ્પનં કણ્ણજપ્પનં આદાસપઞ્હં કુમારિકપઞ્હં દેવપઞ્હં આદિચ્ચુપટ્ઠાનં મહતુપટ્ઠાનં અબ્ભુજ્જલનં સિરિવ્હાયનં ઇતિ વા ઇતિ એવરૂપાય તિરચ્છાનવિજ્જાય મિચ્છાજીવા પટિવિરતો હોતિ. ઇદમ્પિસ્સ હોતિ સીલસ્મિં.

    210. ‘‘Yathā vā paneke bhonto samaṇabrāhmaṇā saddhādeyyāni bhojanāni bhuñjitvā te evarūpāya tiracchānavijjāya micchājīvena jīvitaṃ kappenti. Seyyathidaṃ – āvāhanaṃ vivāhanaṃ saṃvaraṇaṃ vivaraṇaṃ saṅkiraṇaṃ vikiraṇaṃ subhagakaraṇaṃ dubbhagakaraṇaṃ viruddhagabbhakaraṇaṃ jivhānibandhanaṃ hanusaṃhananaṃ hatthābhijappanaṃ hanujappanaṃ kaṇṇajappanaṃ ādāsapañhaṃ kumārikapañhaṃ devapañhaṃ ādiccupaṭṭhānaṃ mahatupaṭṭhānaṃ abbhujjalanaṃ sirivhāyanaṃ iti vā iti evarūpāya tiracchānavijjāya micchājīvā paṭivirato hoti. Idampissa hoti sīlasmiṃ.

    ૨૧૧. ‘‘યથા વા પનેકે ભોન્તો સમણબ્રાહ્મણા સદ્ધાદેય્યાનિ ભોજનાનિ ભુઞ્જિત્વા તે એવરૂપાય તિરચ્છાનવિજ્જાય મિચ્છાજીવેન જીવિતં કપ્પેન્તિ . સેય્યથિદં – સન્તિકમ્મં પણિધિકમ્મં ભૂતકમ્મં ભૂરિકમ્મં વસ્સકમ્મં વોસ્સકમ્મં વત્થુકમ્મં વત્થુપરિકમ્મં આચમનં ન્હાપનં જુહનં વમનં વિરેચનં ઉદ્ધંવિરેચનં અધોવિરેચનં સીસવિરેચનં કણ્ણતેલં નેત્તતપ્પનં નત્થુકમ્મં અઞ્જનં પચ્ચઞ્જનં સાલાકિયં સલ્લકત્તિયં દારકતિકિચ્છા, મૂલભેસજ્જાનં અનુપ્પદાનં, ઓસધીનં પટિમોક્ખો ઇતિ વા ઇતિ એવરૂપાય તિરચ્છાનવિજ્જાય મિચ્છાજીવા પટિવિરતો હોતિ. ઇદમ્પિસ્સ હોતિ સીલસ્મિં.

    211. ‘‘Yathā vā paneke bhonto samaṇabrāhmaṇā saddhādeyyāni bhojanāni bhuñjitvā te evarūpāya tiracchānavijjāya micchājīvena jīvitaṃ kappenti . Seyyathidaṃ – santikammaṃ paṇidhikammaṃ bhūtakammaṃ bhūrikammaṃ vassakammaṃ vossakammaṃ vatthukammaṃ vatthuparikammaṃ ācamanaṃ nhāpanaṃ juhanaṃ vamanaṃ virecanaṃ uddhaṃvirecanaṃ adhovirecanaṃ sīsavirecanaṃ kaṇṇatelaṃ nettatappanaṃ natthukammaṃ añjanaṃ paccañjanaṃ sālākiyaṃ sallakattiyaṃ dārakatikicchā, mūlabhesajjānaṃ anuppadānaṃ, osadhīnaṃ paṭimokkho iti vā iti evarūpāya tiracchānavijjāya micchājīvā paṭivirato hoti. Idampissa hoti sīlasmiṃ.

    ૨૧૨. ‘‘સ ખો સો, મહારાજ, ભિક્ખુ એવં સીલસમ્પન્નો ન કુતોચિ ભયં સમનુપસ્સતિ, યદિદં સીલસંવરતો. સેય્યથાપિ – મહારાજ, રાજા ખત્તિયો મુદ્ધાભિસિત્તો નિહતપચ્ચામિત્તો ન કુતોચિ ભયં સમનુપસ્સતિ, યદિદં પચ્ચત્થિકતો; એવમેવ ખો, મહારાજ, ભિક્ખુ એવં સીલસમ્પન્નો ન કુતોચિ ભયં સમનુપસ્સતિ, યદિદં સીલસંવરતો. સો ઇમિના અરિયેન સીલક્ખન્ધેન સમન્નાગતો અજ્ઝત્તં અનવજ્જસુખં પટિસંવેદેતિ. એવં ખો, મહારાજ, ભિક્ખુ સીલસમ્પન્નો હોતિ.

    212. ‘‘Sa kho so, mahārāja, bhikkhu evaṃ sīlasampanno na kutoci bhayaṃ samanupassati, yadidaṃ sīlasaṃvarato. Seyyathāpi – mahārāja, rājā khattiyo muddhābhisitto nihatapaccāmitto na kutoci bhayaṃ samanupassati, yadidaṃ paccatthikato; evameva kho, mahārāja, bhikkhu evaṃ sīlasampanno na kutoci bhayaṃ samanupassati, yadidaṃ sīlasaṃvarato. So iminā ariyena sīlakkhandhena samannāgato ajjhattaṃ anavajjasukhaṃ paṭisaṃvedeti. Evaṃ kho, mahārāja, bhikkhu sīlasampanno hoti.

    મહાસીલં નિટ્ઠિતં.

    Mahāsīlaṃ niṭṭhitaṃ.

    ઇન્દ્રિયસંવરો

    Indriyasaṃvaro

    ૨૧૩. ‘‘કથઞ્ચ, મહારાજ, ભિક્ખુ ઇન્દ્રિયેસુ ગુત્તદ્વારો હોતિ? ઇધ, મહારાજ, ભિક્ખુ ચક્ખુના રૂપં દિસ્વા ન નિમિત્તગ્ગાહી હોતિ નાનુબ્યઞ્જનગ્ગાહી. યત્વાધિકરણમેનં ચક્ખુન્દ્રિયં અસંવુતં વિહરન્તં અભિજ્ઝા દોમનસ્સા પાપકા અકુસલા ધમ્મા અન્વાસ્સવેય્યું, તસ્સ સંવરાય પટિપજ્જતિ, રક્ખતિ ચક્ખુન્દ્રિયં, ચક્ખુન્દ્રિયે સંવરં આપજ્જતિ. સોતેન સદ્દં સુત્વા…પે॰… ઘાનેન ગન્ધં ઘાયિત્વા…પે॰… જિવ્હાય રસં સાયિત્વા…પે॰… કાયેન ફોટ્ઠબ્બં ફુસિત્વા…પે॰… મનસા ધમ્મં વિઞ્ઞાય ન નિમિત્તગ્ગાહી હોતિ નાનુબ્યઞ્જનગ્ગાહી. યત્વાધિકરણમેનં મનિન્દ્રિયં અસંવુતં વિહરન્તં અભિજ્ઝા દોમનસ્સા પાપકા અકુસલા ધમ્મા અન્વાસ્સવેય્યું, તસ્સ સંવરાય પટિપજ્જતિ, રક્ખતિ મનિન્દ્રિયં, મનિન્દ્રિયે સંવરં આપજ્જતિ. સો ઇમિના અરિયેન ઇન્દ્રિયસંવરેન સમન્નાગતો અજ્ઝત્તં અબ્યાસેકસુખં પટિસંવેદેતિ. એવં ખો, મહારાજ, ભિક્ખુ ઇન્દ્રિયેસુ ગુત્તદ્વારો હોતિ.

    213. ‘‘Kathañca, mahārāja, bhikkhu indriyesu guttadvāro hoti? Idha, mahārāja, bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā na nimittaggāhī hoti nānubyañjanaggāhī. Yatvādhikaraṇamenaṃ cakkhundriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhā domanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya paṭipajjati, rakkhati cakkhundriyaṃ, cakkhundriye saṃvaraṃ āpajjati. Sotena saddaṃ sutvā…pe… ghānena gandhaṃ ghāyitvā…pe… jivhāya rasaṃ sāyitvā…pe… kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā…pe… manasā dhammaṃ viññāya na nimittaggāhī hoti nānubyañjanaggāhī. Yatvādhikaraṇamenaṃ manindriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhā domanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya paṭipajjati, rakkhati manindriyaṃ, manindriye saṃvaraṃ āpajjati. So iminā ariyena indriyasaṃvarena samannāgato ajjhattaṃ abyāsekasukhaṃ paṭisaṃvedeti. Evaṃ kho, mahārāja, bhikkhu indriyesu guttadvāro hoti.

    સતિસમ્પજઞ્ઞં

    Satisampajaññaṃ

    ૨૧૪. ‘‘કથઞ્ચ , મહારાજ, ભિક્ખુ સતિસમ્પજઞ્ઞેન સમન્નાગતો હોતિ? ઇધ, મહારાજ, ભિક્ખુ અભિક્કન્તે પટિક્કન્તે સમ્પજાનકારી હોતિ, આલોકિતે વિલોકિતે સમ્પજાનકારી હોતિ, સમિઞ્જિતે પસારિતે સમ્પજાનકારી હોતિ, સઙ્ઘાટિપત્તચીવરધારણે સમ્પજાનકારી હોતિ, અસિતે પીતે ખાયિતે સાયિતે સમ્પજાનકારી હોતિ, ઉચ્ચારપસ્સાવકમ્મે સમ્પજાનકારી હોતિ, ગતે ઠિતે નિસિન્ને સુત્તે જાગરિતે ભાસિતે તુણ્હીભાવે સમ્પજાનકારી હોતિ. એવં ખો, મહારાજ , ભિક્ખુ સતિસમ્પજઞ્ઞેન સમન્નાગતો હોતિ.

    214. ‘‘Kathañca , mahārāja, bhikkhu satisampajaññena samannāgato hoti? Idha, mahārāja, bhikkhu abhikkante paṭikkante sampajānakārī hoti, ālokite vilokite sampajānakārī hoti, samiñjite pasārite sampajānakārī hoti, saṅghāṭipattacīvaradhāraṇe sampajānakārī hoti, asite pīte khāyite sāyite sampajānakārī hoti, uccārapassāvakamme sampajānakārī hoti, gate ṭhite nisinne sutte jāgarite bhāsite tuṇhībhāve sampajānakārī hoti. Evaṃ kho, mahārāja , bhikkhu satisampajaññena samannāgato hoti.

    સન્તોસો

    Santoso

    ૨૧૫. ‘‘કથઞ્ચ, મહારાજ, ભિક્ખુ સન્તુટ્ઠો હોતિ? ઇધ, મહારાજ, ભિક્ખુ સન્તુટ્ઠો હોતિ કાયપરિહારિકેન ચીવરેન, કુચ્છિપરિહારિકેન પિણ્ડપાતેન . સો યેન યેનેવ પક્કમતિ, સમાદાયેવ પક્કમતિ. સેય્યથાપિ, મહારાજ, પક્ખી સકુણો યેન યેનેવ ડેતિ, સપત્તભારોવ ડેતિ. એવમેવ ખો, મહારાજ, ભિક્ખુ સન્તુટ્ઠો હોતિ કાયપરિહારિકેન ચીવરેન કુચ્છિપરિહારિકેન પિણ્ડપાતેન. સો યેન યેનેવ પક્કમતિ, સમાદાયેવ પક્કમતિ. એવં ખો, મહારાજ, ભિક્ખુ સન્તુટ્ઠો હોતિ.

    215. ‘‘Kathañca, mahārāja, bhikkhu santuṭṭho hoti? Idha, mahārāja, bhikkhu santuṭṭho hoti kāyaparihārikena cīvarena, kucchiparihārikena piṇḍapātena . So yena yeneva pakkamati, samādāyeva pakkamati. Seyyathāpi, mahārāja, pakkhī sakuṇo yena yeneva ḍeti, sapattabhārova ḍeti. Evameva kho, mahārāja, bhikkhu santuṭṭho hoti kāyaparihārikena cīvarena kucchiparihārikena piṇḍapātena. So yena yeneva pakkamati, samādāyeva pakkamati. Evaṃ kho, mahārāja, bhikkhu santuṭṭho hoti.

    નીવરણપ્પહાનં

    Nīvaraṇappahānaṃ

    ૨૧૬. ‘‘સો ઇમિના ચ અરિયેન સીલક્ખન્ધેન સમન્નાગતો, ઇમિના ચ અરિયેન ઇન્દ્રિયસંવરેન સમન્નાગતો, ઇમિના ચ અરિયેન સતિસમ્પજઞ્ઞેન સમન્નાગતો, ઇમાય ચ અરિયાય સન્તુટ્ઠિયા સમન્નાગતો, વિવિત્તં સેનાસનં ભજતિ અરઞ્ઞં રુક્ખમૂલં પબ્બતં કન્દરં ગિરિગુહં સુસાનં વનપત્થં અબ્ભોકાસં પલાલપુઞ્જં. સો પચ્છાભત્તં પિણ્ડપાતપ્પટિક્કન્તો નિસીદતિ પલ્લઙ્કં આભુજિત્વા ઉજું કાયં પણિધાય પરિમુખં સતિં ઉપટ્ઠપેત્વા.

    216. ‘‘So iminā ca ariyena sīlakkhandhena samannāgato, iminā ca ariyena indriyasaṃvarena samannāgato, iminā ca ariyena satisampajaññena samannāgato, imāya ca ariyāya santuṭṭhiyā samannāgato, vivittaṃ senāsanaṃ bhajati araññaṃ rukkhamūlaṃ pabbataṃ kandaraṃ giriguhaṃ susānaṃ vanapatthaṃ abbhokāsaṃ palālapuñjaṃ. So pacchābhattaṃ piṇḍapātappaṭikkanto nisīdati pallaṅkaṃ ābhujitvā ujuṃ kāyaṃ paṇidhāya parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvā.

    ૨૧૭. ‘‘સો અભિજ્ઝં લોકે પહાય વિગતાભિજ્ઝેન ચેતસા વિહરતિ, અભિજ્ઝાય ચિત્તં પરિસોધેતિ. બ્યાપાદપદોસં પહાય અબ્યાપન્નચિત્તો વિહરતિ સબ્બપાણભૂતહિતાનુકમ્પી, બ્યાપાદપદોસા ચિત્તં પરિસોધેતિ. થિનમિદ્ધં પહાય વિગતથિનમિદ્ધો વિહરતિ આલોકસઞ્ઞી, સતો સમ્પજાનો, થિનમિદ્ધા ચિત્તં પરિસોધેતિ. ઉદ્ધચ્ચકુક્કુચ્ચં પહાય અનુદ્ધતો વિહરતિ, અજ્ઝત્તં વૂપસન્તચિત્તો, ઉદ્ધચ્ચકુક્કુચ્ચા ચિત્તં પરિસોધેતિ. વિચિકિચ્છં પહાય તિણ્ણવિચિકિચ્છો વિહરતિ, અકથંકથી કુસલેસુ ધમ્મેસુ, વિચિકિચ્છાય ચિત્તં પરિસોધેતિ.

    217. ‘‘So abhijjhaṃ loke pahāya vigatābhijjhena cetasā viharati, abhijjhāya cittaṃ parisodheti. Byāpādapadosaṃ pahāya abyāpannacitto viharati sabbapāṇabhūtahitānukampī, byāpādapadosā cittaṃ parisodheti. Thinamiddhaṃ pahāya vigatathinamiddho viharati ālokasaññī, sato sampajāno, thinamiddhā cittaṃ parisodheti. Uddhaccakukkuccaṃ pahāya anuddhato viharati, ajjhattaṃ vūpasantacitto, uddhaccakukkuccā cittaṃ parisodheti. Vicikicchaṃ pahāya tiṇṇavicikiccho viharati, akathaṃkathī kusalesu dhammesu, vicikicchāya cittaṃ parisodheti.

    ૨૧૮. ‘‘સેય્યથાપિ , મહારાજ, પુરિસો ઇણં આદાય કમ્મન્તે પયોજેય્ય. તસ્સ તે કમ્મન્તા સમિજ્ઝેય્યું. સો યાનિ ચ પોરાણાનિ ઇણમૂલાનિ, તાનિ ચ બ્યન્તિં કરેય્ય 63, સિયા ચસ્સ ઉત્તરિં અવસિટ્ઠં દારભરણાય. તસ્સ એવમસ્સ – ‘અહં ખો પુબ્બે ઇણં આદાય કમ્મન્તે પયોજેસિં. તસ્સ મે તે કમ્મન્તા સમિજ્ઝિંસુ. સોહં યાનિ ચ પોરાણાનિ ઇણમૂલાનિ, તાનિ ચ બ્યન્તિં અકાસિં, અત્થિ ચ મે ઉત્તરિં અવસિટ્ઠં દારભરણાયા’તિ. સો તતોનિદાનં લભેથ પામોજ્જં, અધિગચ્છેય્ય સોમનસ્સં.

    218. ‘‘Seyyathāpi , mahārāja, puriso iṇaṃ ādāya kammante payojeyya. Tassa te kammantā samijjheyyuṃ. So yāni ca porāṇāni iṇamūlāni, tāni ca byantiṃ kareyya 64, siyā cassa uttariṃ avasiṭṭhaṃ dārabharaṇāya. Tassa evamassa – ‘ahaṃ kho pubbe iṇaṃ ādāya kammante payojesiṃ. Tassa me te kammantā samijjhiṃsu. Sohaṃ yāni ca porāṇāni iṇamūlāni, tāni ca byantiṃ akāsiṃ, atthi ca me uttariṃ avasiṭṭhaṃ dārabharaṇāyā’ti. So tatonidānaṃ labhetha pāmojjaṃ, adhigaccheyya somanassaṃ.

    ૨૧૯. ‘‘સેય્યથાપિ, મહારાજ, પુરિસો આબાધિકો અસ્સ દુક્ખિતો બાળ્હગિલાનો; ભત્તઞ્ચસ્સ નચ્છાદેય્ય, ન ચસ્સ કાયે બલમત્તા. સો અપરેન સમયેન તમ્હા આબાધા મુચ્ચેય્ય; ભત્તં ચસ્સ છાદેય્ય, સિયા ચસ્સ કાયે બલમત્તા. તસ્સ એવમસ્સ – ‘અહં ખો પુબ્બે આબાધિકો અહોસિં દુક્ખિતો બાળ્હગિલાનો; ભત્તઞ્ચ મે નચ્છાદેસિ, ન ચ મે આસિ 65 કાયે બલમત્તા. સોમ્હિ એતરહિ તમ્હા આબાધા મુત્તો; ભત્તઞ્ચ મે છાદેતિ, અત્થિ ચ મે કાયે બલમત્તા’તિ. સો તતોનિદાનં લભેથ પામોજ્જં, અધિગચ્છેય્ય સોમનસ્સં.

    219. ‘‘Seyyathāpi, mahārāja, puriso ābādhiko assa dukkhito bāḷhagilāno; bhattañcassa nacchādeyya, na cassa kāye balamattā. So aparena samayena tamhā ābādhā mucceyya; bhattaṃ cassa chādeyya, siyā cassa kāye balamattā. Tassa evamassa – ‘ahaṃ kho pubbe ābādhiko ahosiṃ dukkhito bāḷhagilāno; bhattañca me nacchādesi, na ca me āsi 66 kāye balamattā. Somhi etarahi tamhā ābādhā mutto; bhattañca me chādeti, atthi ca me kāye balamattā’ti. So tatonidānaṃ labhetha pāmojjaṃ, adhigaccheyya somanassaṃ.

    ૨૨૦. ‘‘સેય્યથાપિ, મહારાજ, પુરિસો બન્ધનાગારે બદ્ધો અસ્સ. સો અપરેન સમયેન તમ્હા બન્ધનાગારા મુચ્ચેય્ય સોત્થિના અબ્ભયેન 67, ન ચસ્સ કિઞ્ચિ ભોગાનં વયો. તસ્સ એવમસ્સ – ‘અહં ખો પુબ્બે બન્ધનાગારે બદ્ધો અહોસિં, સોમ્હિ એતરહિ તમ્હા બન્ધનાગારા મુત્તો સોત્થિના અબ્ભયેન. નત્થિ ચ મે કિઞ્ચિ ભોગાનં વયો’તિ. સો તતોનિદાનં લભેથ પામોજ્જં, અધિગચ્છેય્ય સોમનસ્સં.

    220. ‘‘Seyyathāpi, mahārāja, puriso bandhanāgāre baddho assa. So aparena samayena tamhā bandhanāgārā mucceyya sotthinā abbhayena 68, na cassa kiñci bhogānaṃ vayo. Tassa evamassa – ‘ahaṃ kho pubbe bandhanāgāre baddho ahosiṃ, somhi etarahi tamhā bandhanāgārā mutto sotthinā abbhayena. Natthi ca me kiñci bhogānaṃ vayo’ti. So tatonidānaṃ labhetha pāmojjaṃ, adhigaccheyya somanassaṃ.

    ૨૨૧. ‘‘સેય્યથાપિ, મહારાજ, પુરિસો દાસો અસ્સ અનત્તાધીનો પરાધીનો ન યેનકામંગમો. સો અપરેન સમયેન તમ્હા દાસબ્યા મુચ્ચેય્ય અત્તાધીનો અપરાધીનો ભુજિસ્સો યેનકામંગમો. તસ્સ એવમસ્સ – ‘અહં ખો પુબ્બે દાસો અહોસિં અનત્તાધીનો પરાધીનો ન યેનકામંગમો. સોમ્હિ એતરહિ તમ્હા દાસબ્યા મુત્તો અત્તાધીનો અપરાધીનો ભુજિસ્સો યેનકામંગમો’તિ. સો તતોનિદાનં લભેથ પામોજ્જં, અધિગચ્છેય્ય સોમનસ્સં.

    221. ‘‘Seyyathāpi, mahārāja, puriso dāso assa anattādhīno parādhīno na yenakāmaṃgamo. So aparena samayena tamhā dāsabyā mucceyya attādhīno aparādhīno bhujisso yenakāmaṃgamo. Tassa evamassa – ‘ahaṃ kho pubbe dāso ahosiṃ anattādhīno parādhīno na yenakāmaṃgamo. Somhi etarahi tamhā dāsabyā mutto attādhīno aparādhīno bhujisso yenakāmaṃgamo’ti. So tatonidānaṃ labhetha pāmojjaṃ, adhigaccheyya somanassaṃ.

    ૨૨૨. ‘‘સેય્યથાપિ, મહારાજ, પુરિસો સધનો સભોગો કન્તારદ્ધાનમગ્ગં પટિપજ્જેય્ય દુબ્ભિક્ખં સપ્પટિભયં. સો અપરેન સમયેન તં કન્તારં નિત્થરેય્ય સોત્થિના, ગામન્તં અનુપાપુણેય્ય ખેમં અપ્પટિભયં. તસ્સ એવમસ્સ – ‘અહં ખો પુબ્બે સધનો સભોગો કન્તારદ્ધાનમગ્ગં પટિપજ્જિં દુબ્ભિક્ખં સપ્પટિભયં. સોમ્હિ એતરહિ તં કન્તારં નિત્થિણ્ણો સોત્થિના, ગામન્તં અનુપ્પત્તો ખેમં અપ્પટિભય’ન્તિ. સો તતોનિદાનં લભેથ પામોજ્જં, અધિગચ્છેય્ય સોમનસ્સં.

    222. ‘‘Seyyathāpi, mahārāja, puriso sadhano sabhogo kantāraddhānamaggaṃ paṭipajjeyya dubbhikkhaṃ sappaṭibhayaṃ. So aparena samayena taṃ kantāraṃ nitthareyya sotthinā, gāmantaṃ anupāpuṇeyya khemaṃ appaṭibhayaṃ. Tassa evamassa – ‘ahaṃ kho pubbe sadhano sabhogo kantāraddhānamaggaṃ paṭipajjiṃ dubbhikkhaṃ sappaṭibhayaṃ. Somhi etarahi taṃ kantāraṃ nitthiṇṇo sotthinā, gāmantaṃ anuppatto khemaṃ appaṭibhaya’nti. So tatonidānaṃ labhetha pāmojjaṃ, adhigaccheyya somanassaṃ.

    ૨૨૩. ‘‘એવમેવ ખો, મહારાજ, ભિક્ખુ યથા ઇણં યથા રોગં યથા બન્ધનાગારં યથા દાસબ્યં યથા કન્તારદ્ધાનમગ્ગં, એવં ઇમે પઞ્ચ નીવરણે અપ્પહીને અત્તનિ સમનુપસ્સતિ.

    223. ‘‘Evameva kho, mahārāja, bhikkhu yathā iṇaṃ yathā rogaṃ yathā bandhanāgāraṃ yathā dāsabyaṃ yathā kantāraddhānamaggaṃ, evaṃ ime pañca nīvaraṇe appahīne attani samanupassati.

    ૨૨૪. ‘‘સેય્યથાપિ, મહારાજ, યથા આણણ્યં યથા આરોગ્યં યથા બન્ધનામોક્ખં યથા ભુજિસ્સં યથા ખેમન્તભૂમિં; એવમેવ ખો, મહારાજ, ભિક્ખુ ઇમે પઞ્ચ નીવરણે પહીને અત્તનિ સમનુપસ્સતિ.

    224. ‘‘Seyyathāpi, mahārāja, yathā āṇaṇyaṃ yathā ārogyaṃ yathā bandhanāmokkhaṃ yathā bhujissaṃ yathā khemantabhūmiṃ; evameva kho, mahārāja, bhikkhu ime pañca nīvaraṇe pahīne attani samanupassati.

    ૨૨૫. ‘‘તસ્સિમે પઞ્ચ નીવરણે પહીને અત્તનિ સમનુપસ્સતો પામોજ્જં જાયતિ, પમુદિતસ્સ પીતિ જાયતિ, પીતિમનસ્સ કાયો પસ્સમ્ભતિ, પસ્સદ્ધકાયો સુખં વેદેતિ, સુખિનો ચિત્તં સમાધિયતિ.

    225. ‘‘Tassime pañca nīvaraṇe pahīne attani samanupassato pāmojjaṃ jāyati, pamuditassa pīti jāyati, pītimanassa kāyo passambhati, passaddhakāyo sukhaṃ vedeti, sukhino cittaṃ samādhiyati.

    પઠમજ્ઝાનં

    Paṭhamajjhānaṃ

    ૨૨૬. ‘‘સો વિવિચ્ચેવ કામેહિ, વિવિચ્ચ અકુસલેહિ ધમ્મેહિ સવિતક્કં સવિચારં વિવેકજં પીતિસુખં પઠમં ઝાનં ઉપસમ્પજ્જ વિહરતિ. સો ઇમમેવ કાયં વિવેકજેન પીતિસુખેન અભિસન્દેતિ પરિસન્દેતિ પરિપૂરેતિ પરિપ્ફરતિ, નાસ્સ કિઞ્ચિ સબ્બાવતો કાયસ્સ વિવેકજેન પીતિસુખેન અપ્ફુટં હોતિ.

    226. ‘‘So vivicceva kāmehi, vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. So imameva kāyaṃ vivekajena pītisukhena abhisandeti parisandeti paripūreti parippharati, nāssa kiñci sabbāvato kāyassa vivekajena pītisukhena apphuṭaṃ hoti.

    ૨૨૭. ‘‘સેય્યથાપિ , મહારાજ, દક્ખો ન્હાપકો વા ન્હાપકન્તેવાસી વા કંસથાલે ન્હાનીયચુણ્ણાનિ આકિરિત્વા ઉદકેન પરિપ્ફોસકં પરિપ્ફોસકં સન્નેય્ય, સાયં ન્હાનીયપિણ્ડિ સ્નેહાનુગતા સ્નેહપરેતા સન્તરબાહિરા ફુટા સ્નેહેન, ન ચ પગ્ઘરણી; એવમેવ ખો, મહારાજ, ભિક્ખુ ઇમમેવ કાયં વિવેકજેન પીતિસુખેન અભિસન્દેતિ પરિસન્દેતિ પરિપૂરેતિ પરિપ્ફરતિ, નાસ્સ કિઞ્ચિ સબ્બાવતો કાયસ્સ વિવેકજેન પીતિસુખેન અપ્ફુટં હોતિ. ઇદમ્પિ ખો, મહારાજ, સન્દિટ્ઠિકં સામઞ્ઞફલં પુરિમેહિ સન્દિટ્ઠિકેહિ સામઞ્ઞફલેહિ અભિક્કન્તતરઞ્ચ પણીતતરઞ્ચ.

    227. ‘‘Seyyathāpi , mahārāja, dakkho nhāpako vā nhāpakantevāsī vā kaṃsathāle nhānīyacuṇṇāni ākiritvā udakena paripphosakaṃ paripphosakaṃ sanneyya, sāyaṃ nhānīyapiṇḍi snehānugatā snehaparetā santarabāhirā phuṭā snehena, na ca paggharaṇī; evameva kho, mahārāja, bhikkhu imameva kāyaṃ vivekajena pītisukhena abhisandeti parisandeti paripūreti parippharati, nāssa kiñci sabbāvato kāyassa vivekajena pītisukhena apphuṭaṃ hoti. Idampi kho, mahārāja, sandiṭṭhikaṃ sāmaññaphalaṃ purimehi sandiṭṭhikehi sāmaññaphalehi abhikkantatarañca paṇītatarañca.

    દુતિયજ્ઝાનં

    Dutiyajjhānaṃ

    ૨૨૮. ‘‘પુન ચપરં, મહારાજ, ભિક્ખુ વિતક્કવિચારાનં વૂપસમા અજ્ઝત્તં સમ્પસાદનં ચેતસો એકોદિભાવં અવિતક્કં અવિચારં સમાધિજં પીતિસુખં દુતિયં ઝાનં ઉપસમ્પજ્જ વિહરતિ. સો ઇમમેવ કાયં સમાધિજેન પીતિસુખેન અભિસન્દેતિ પરિસન્દેતિ પરિપૂરેતિ પરિપ્ફરતિ, નાસ્સ કિઞ્ચિ સબ્બાવતો કાયસ્સ સમાધિજેન પીતિસુખેન અપ્ફુટં હોતિ.

    228. ‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, bhikkhu vitakkavicārānaṃ vūpasamā ajjhattaṃ sampasādanaṃ cetaso ekodibhāvaṃ avitakkaṃ avicāraṃ samādhijaṃ pītisukhaṃ dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. So imameva kāyaṃ samādhijena pītisukhena abhisandeti parisandeti paripūreti parippharati, nāssa kiñci sabbāvato kāyassa samādhijena pītisukhena apphuṭaṃ hoti.

    ૨૨૯. ‘‘સેય્યથાપિ, મહારાજ, ઉદકરહદો ગમ્ભીરો ઉબ્ભિદોદકો 69 તસ્સ નેવસ્સ પુરત્થિમાય દિસાય ઉદકસ્સ આયમુખં, ન દક્ખિણાય દિસાય ઉદકસ્સ આયમુખં, ન પચ્છિમાય દિસાય ઉદકસ્સ આયમુખં, ન ઉત્તરાય દિસાય ઉદકસ્સ આયમુખં, દેવો ચ ન કાલેનકાલં સમ્માધારં અનુપ્પવેચ્છેય્ય. અથ ખો તમ્હાવ ઉદકરહદા સીતા વારિધારા ઉબ્ભિજ્જિત્વા તમેવ ઉદકરહદં સીતેન વારિના અભિસન્દેય્ય પરિસન્દેય્ય પરિપૂરેય્ય પરિપ્ફરેય્ય, નાસ્સ કિઞ્ચિ સબ્બાવતો ઉદકરહદસ્સ સીતેન વારિના અપ્ફુટં અસ્સ. એવમેવ ખો, મહારાજ, ભિક્ખુ ઇમમેવ કાયં સમાધિજેન પીતિસુખેન અભિસન્દેતિ પરિસન્દેતિ પરિપૂરેતિ પરિપ્ફરતિ, નાસ્સ કિઞ્ચિ સબ્બાવતો કાયસ્સ સમાધિજેન પીતિસુખેન અપ્ફુટં હોતિ. ઇદમ્પિ ખો, મહારાજ, સન્દિટ્ઠિકં સામઞ્ઞફલં પુરિમેહિ સન્દિટ્ઠિકેહિ સામઞ્ઞફલેહિ અભિક્કન્તતરઞ્ચ પણીતતરઞ્ચ.

    229. ‘‘Seyyathāpi, mahārāja, udakarahado gambhīro ubbhidodako 70 tassa nevassa puratthimāya disāya udakassa āyamukhaṃ, na dakkhiṇāya disāya udakassa āyamukhaṃ, na pacchimāya disāya udakassa āyamukhaṃ, na uttarāya disāya udakassa āyamukhaṃ, devo ca na kālenakālaṃ sammādhāraṃ anuppaveccheyya. Atha kho tamhāva udakarahadā sītā vāridhārā ubbhijjitvā tameva udakarahadaṃ sītena vārinā abhisandeyya parisandeyya paripūreyya paripphareyya, nāssa kiñci sabbāvato udakarahadassa sītena vārinā apphuṭaṃ assa. Evameva kho, mahārāja, bhikkhu imameva kāyaṃ samādhijena pītisukhena abhisandeti parisandeti paripūreti parippharati, nāssa kiñci sabbāvato kāyassa samādhijena pītisukhena apphuṭaṃ hoti. Idampi kho, mahārāja, sandiṭṭhikaṃ sāmaññaphalaṃ purimehi sandiṭṭhikehi sāmaññaphalehi abhikkantatarañca paṇītatarañca.

    તતિયજ્ઝાનં

    Tatiyajjhānaṃ

    ૨૩૦. ‘‘પુન ચપરં, મહારાજ, ભિક્ખુ પીતિયા ચ વિરાગા ઉપેક્ખકો ચ વિહરતિ સતો સમ્પજાનો, સુખઞ્ચ કાયેન પટિસંવેદેતિ, યં તં અરિયા આચિક્ખન્તિ – ‘ઉપેક્ખકો સતિમા સુખવિહારી’તિ, તતિયં ઝાનં ઉપસમ્પજ્જ વિહરતિ. સો ઇમમેવ કાયં નિપ્પીતિકેન સુખેન અભિસન્દેતિ પરિસન્દેતિ પરિપૂરેતિ પરિપ્ફરતિ, નાસ્સ કિઞ્ચિ સબ્બાવતો કાયસ્સ નિપ્પીતિકેન સુખેન અપ્ફુટં હોતિ.

    230. ‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, bhikkhu pītiyā ca virāgā upekkhako ca viharati sato sampajāno, sukhañca kāyena paṭisaṃvedeti, yaṃ taṃ ariyā ācikkhanti – ‘upekkhako satimā sukhavihārī’ti, tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. So imameva kāyaṃ nippītikena sukhena abhisandeti parisandeti paripūreti parippharati, nāssa kiñci sabbāvato kāyassa nippītikena sukhena apphuṭaṃ hoti.

    ૨૩૧. ‘‘સેય્યથાપિ, મહારાજ, ઉપ્પલિનિયં વા પદુમિનિયં વા પુણ્ડરીકિનિયં વા અપ્પેકચ્ચાનિ ઉપ્પલાનિ વા પદુમાનિ વા પુણ્ડરીકાનિ વા ઉદકે જાતાનિ ઉદકે સંવડ્ઢાનિ ઉદકાનુગ્ગતાનિ અન્તોનિમુગ્ગપોસીનિ, તાનિ યાવ ચગ્ગા યાવ ચ મૂલા સીતેન વારિના અભિસન્નાનિ પરિસન્નાનિ 71 પરિપૂરાનિ પરિપ્ફુટાનિ 72, નાસ્સ કિઞ્ચિ સબ્બાવતં ઉપ્પલાનં વા પદુમાનં વા પુણ્ડરીકાનં વા સીતેન વારિના અપ્ફુટં અસ્સ; એવમેવ ખો, મહારાજ, ભિક્ખુ ઇમમેવ કાયં નિપ્પીતિકેન સુખેન અભિસન્દેતિ પરિસન્દેતિ પરિપૂરેતિ પરિપ્ફરતિ, નાસ્સ કિઞ્ચિ સબ્બાવતો કાયસ્સ નિપ્પીતિકેન સુખેન અપ્ફુટં હોતિ. ઇદમ્પિ ખો, મહારાજ, સન્દિટ્ઠિકં સામઞ્ઞફલં પુરિમેહિ સન્દિટ્ઠિકેહિ સામઞ્ઞફલેહિ અભિક્કન્તતરઞ્ચ પણીતતરઞ્ચ.

    231. ‘‘Seyyathāpi, mahārāja, uppaliniyaṃ vā paduminiyaṃ vā puṇḍarīkiniyaṃ vā appekaccāni uppalāni vā padumāni vā puṇḍarīkāni vā udake jātāni udake saṃvaḍḍhāni udakānuggatāni antonimuggaposīni, tāni yāva caggā yāva ca mūlā sītena vārinā abhisannāni parisannāni 73 paripūrāni paripphuṭāni 74, nāssa kiñci sabbāvataṃ uppalānaṃ vā padumānaṃ vā puṇḍarīkānaṃ vā sītena vārinā apphuṭaṃ assa; evameva kho, mahārāja, bhikkhu imameva kāyaṃ nippītikena sukhena abhisandeti parisandeti paripūreti parippharati, nāssa kiñci sabbāvato kāyassa nippītikena sukhena apphuṭaṃ hoti. Idampi kho, mahārāja, sandiṭṭhikaṃ sāmaññaphalaṃ purimehi sandiṭṭhikehi sāmaññaphalehi abhikkantatarañca paṇītatarañca.

    ચતુત્થજ્ઝાનં

    Catutthajjhānaṃ

    ૨૩૨. ‘‘પુન ચપરં, મહારાજ, ભિક્ખુ સુખસ્સ ચ પહાના દુક્ખસ્સ ચ પહાના, પુબ્બેવ સોમનસ્સદોમનસ્સાનં અત્થઙ્ગમા અદુક્ખમસુખં ઉપેક્ખાસતિપારિસુદ્ધિં ચતુત્થં ઝાનં ઉપસમ્પજ્જ વિહરતિ, સો ઇમમેવ કાયં પરિસુદ્ધેન ચેતસા પરિયોદાતેન ફરિત્વા નિસિન્નો હોતિ, નાસ્સ કિઞ્ચિ સબ્બાવતો કાયસ્સ પરિસુદ્ધેન ચેતસા પરિયોદાતેન અપ્ફુટં હોતિ.

    232. ‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, bhikkhu sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā, pubbeva somanassadomanassānaṃ atthaṅgamā adukkhamasukhaṃ upekkhāsatipārisuddhiṃ catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati, so imameva kāyaṃ parisuddhena cetasā pariyodātena pharitvā nisinno hoti, nāssa kiñci sabbāvato kāyassa parisuddhena cetasā pariyodātena apphuṭaṃ hoti.

    ૨૩૩. ‘‘સેય્યથાપિ , મહારાજ, પુરિસો ઓદાતેન વત્થેન સસીસં પારુપિત્વા નિસિન્નો અસ્સ, નાસ્સ કિઞ્ચિ સબ્બાવતો કાયસ્સ ઓદાતેન વત્થેન અપ્ફુટં અસ્સ; એવમેવ ખો, મહારાજ, ભિક્ખુ ઇમમેવ કાયં પરિસુદ્ધેન ચેતસા પરિયોદાતેન ફરિત્વા નિસિન્નો હોતિ, નાસ્સ કિઞ્ચિ સબ્બાવતો કાયસ્સ પરિસુદ્ધેન ચેતસા પરિયોદાતેન અપ્ફુટં હોતિ. ઇદમ્પિ ખો, મહારાજ, સન્દિટ્ઠિકં સામઞ્ઞફલં પુરિમેહિ સન્દિટ્ઠિકેહિ સામઞ્ઞફલેહિ અભિક્કન્તતરઞ્ચ પણીતતરઞ્ચ.

    233. ‘‘Seyyathāpi , mahārāja, puriso odātena vatthena sasīsaṃ pārupitvā nisinno assa, nāssa kiñci sabbāvato kāyassa odātena vatthena apphuṭaṃ assa; evameva kho, mahārāja, bhikkhu imameva kāyaṃ parisuddhena cetasā pariyodātena pharitvā nisinno hoti, nāssa kiñci sabbāvato kāyassa parisuddhena cetasā pariyodātena apphuṭaṃ hoti. Idampi kho, mahārāja, sandiṭṭhikaṃ sāmaññaphalaṃ purimehi sandiṭṭhikehi sāmaññaphalehi abhikkantatarañca paṇītatarañca.

    વિપસ્સનાઞાણં

    Vipassanāñāṇaṃ

    ૨૩૪. ‘‘સો 75 એવં સમાહિતે ચિત્તે પરિસુદ્ધે પરિયોદાતે અનઙ્ગણે વિગતૂપક્કિલેસે મુદુભૂતે કમ્મનિયે ઠિતે આનેઞ્જપ્પત્તે ઞાણદસ્સનાય ચિત્તં અભિનીહરતિ અભિનિન્નામેતિ. સો એવં પજાનાતિ – ‘અયં ખો મે કાયો રૂપી ચાતુમહાભૂતિકો માતાપેત્તિકસમ્ભવો ઓદનકુમ્માસૂપચયો અનિચ્ચુચ્છાદન-પરિમદ્દન-ભેદન-વિદ્ધંસન-ધમ્મો; ઇદઞ્ચ પન મે વિઞ્ઞાણં એત્થ સિતં એત્થ પટિબદ્ધ’ન્તિ.

    234. ‘‘So 76 evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatūpakkilese mudubhūte kammaniye ṭhite āneñjappatte ñāṇadassanāya cittaṃ abhinīharati abhininnāmeti. So evaṃ pajānāti – ‘ayaṃ kho me kāyo rūpī cātumahābhūtiko mātāpettikasambhavo odanakummāsūpacayo aniccucchādana-parimaddana-bhedana-viddhaṃsana-dhammo; idañca pana me viññāṇaṃ ettha sitaṃ ettha paṭibaddha’nti.

    ૨૩૫. ‘‘સેય્યથાપિ, મહારાજ, મણિ વેળુરિયો સુભો જાતિમા અટ્ઠંસો સુપરિકમ્મકતો અચ્છો વિપ્પસન્નો અનાવિલો સબ્બાકારસમ્પન્નો. તત્રાસ્સ સુત્તં આવુતં નીલં વા પીતં વા લોહિતં વા 77 ઓદાતં વા પણ્ડુસુત્તં વા. તમેનં ચક્ખુમા પુરિસો હત્થે કરિત્વા પચ્ચવેક્ખેય્ય – ‘અયં ખો મણિ વેળુરિયો સુભો જાતિમા અટ્ઠંસો સુપરિકમ્મકતો અચ્છો વિપ્પસન્નો અનાવિલો સબ્બાકારસમ્પન્નો; તત્રિદં સુત્તં આવુતં નીલં વા પીતં વા લોહિતં વા ઓદાતં વા પણ્ડુસુત્તં વા’તિ. એવમેવ ખો, મહારાજ, ભિક્ખુ એવં સમાહિતે ચિત્તે પરિસુદ્ધે પરિયોદાતે અનઙ્ગણે વિગતૂપક્કિલેસે મુદુભૂતે કમ્મનિયે ઠિતે આનેઞ્જપ્પત્તે ઞાણદસ્સનાય ચિત્તં અભિનીહરતિ અભિનિન્નામેતિ. સો એવં પજાનાતિ – ‘અયં ખો મે કાયો રૂપી ચાતુમહાભૂતિકો માતાપેત્તિકસમ્ભવો ઓદનકુમ્માસૂપચયો અનિચ્ચુચ્છાદનપરિમદ્દનભેદનવિદ્ધંસનધમ્મો; ઇદઞ્ચ પન મે વિઞ્ઞાણં એત્થ સિતં એત્થ પટિબદ્ધ’ન્તિ. ઇદમ્પિ ખો, મહારાજ , સન્દિટ્ઠિકં સામઞ્ઞફલં પુરિમેહિ સન્દિટ્ઠિકેહિ સામઞ્ઞફલેહિ અભિક્કન્તતરઞ્ચ પણીતતરઞ્ચ.

    235. ‘‘Seyyathāpi, mahārāja, maṇi veḷuriyo subho jātimā aṭṭhaṃso suparikammakato accho vippasanno anāvilo sabbākārasampanno. Tatrāssa suttaṃ āvutaṃ nīlaṃ vā pītaṃ vā lohitaṃ vā 78 odātaṃ vā paṇḍusuttaṃ vā. Tamenaṃ cakkhumā puriso hatthe karitvā paccavekkheyya – ‘ayaṃ kho maṇi veḷuriyo subho jātimā aṭṭhaṃso suparikammakato accho vippasanno anāvilo sabbākārasampanno; tatridaṃ suttaṃ āvutaṃ nīlaṃ vā pītaṃ vā lohitaṃ vā odātaṃ vā paṇḍusuttaṃ vā’ti. Evameva kho, mahārāja, bhikkhu evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatūpakkilese mudubhūte kammaniye ṭhite āneñjappatte ñāṇadassanāya cittaṃ abhinīharati abhininnāmeti. So evaṃ pajānāti – ‘ayaṃ kho me kāyo rūpī cātumahābhūtiko mātāpettikasambhavo odanakummāsūpacayo aniccucchādanaparimaddanabhedanaviddhaṃsanadhammo; idañca pana me viññāṇaṃ ettha sitaṃ ettha paṭibaddha’nti. Idampi kho, mahārāja , sandiṭṭhikaṃ sāmaññaphalaṃ purimehi sandiṭṭhikehi sāmaññaphalehi abhikkantatarañca paṇītatarañca.

    મનોમયિદ્ધિઞાણં

    Manomayiddhiñāṇaṃ

    ૨૩૬. ‘‘સો એવં સમાહિતે ચિત્તે પરિસુદ્ધે પરિયોદાતે અનઙ્ગણે વિગતૂપક્કિલેસે મુદુભૂતે કમ્મનિયે ઠિતે આનેઞ્જપ્પત્તે મનોમયં કાયં અભિનિમ્માનાય ચિત્તં અભિનીહરતિ અભિનિન્નામેતિ. સો ઇમમ્હા કાયા અઞ્ઞં કાયં અભિનિમ્મિનાતિ રૂપિં મનોમયં સબ્બઙ્ગપચ્ચઙ્ગિં અહીનિન્દ્રિયં.

    236. ‘‘So evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatūpakkilese mudubhūte kammaniye ṭhite āneñjappatte manomayaṃ kāyaṃ abhinimmānāya cittaṃ abhinīharati abhininnāmeti. So imamhā kāyā aññaṃ kāyaṃ abhinimmināti rūpiṃ manomayaṃ sabbaṅgapaccaṅgiṃ ahīnindriyaṃ.

    ૨૩૭. ‘‘સેય્યથાપિ, મહારાજ, પુરિસો મુઞ્જમ્હા ઈસિકં પવાહેય્ય 79. તસ્સ એવમસ્સ – ‘અયં મુઞ્જો, અયં ઈસિકા, અઞ્ઞો મુઞ્જો, અઞ્ઞા ઈસિકા, મુઞ્જમ્હા ત્વેવ ઈસિકા પવાળ્હા’તિ 80. સેય્યથા વા પન, મહારાજ, પુરિસો અસિં કોસિયા પવાહેય્ય. તસ્સ એવમસ્સ – ‘અયં અસિ, અયં કોસિ, અઞ્ઞો અસિ, અઞ્ઞા કોસિ, કોસિયા ત્વેવ અસિ પવાળ્હો’’તિ. સેય્યથા વા પન, મહારાજ, પુરિસો અહિં કરણ્ડા ઉદ્ધરેય્ય. તસ્સ એવમસ્સ – ‘અયં અહિ, અયં કરણ્ડો. અઞ્ઞો અહિ, અઞ્ઞો કરણ્ડો, કરણ્ડા ત્વેવ અહિ ઉબ્ભતો’તિ 81. એવમેવ ખો, મહારાજ, ભિક્ખુ એવં સમાહિતે ચિત્તે પરિસુદ્ધે પરિયોદાતે અનઙ્ગણે વિગતૂપક્કિલેસે મુદુભૂતે કમ્મનિયે ઠિતે આનેઞ્જપ્પત્તે મનોમયં કાયં અભિનિમ્માનાય ચિત્તં અભિનીહરતિ અભિનિન્નામેતિ. સો ઇમમ્હા કાયા અઞ્ઞં કાયં અભિનિમ્મિનાતિ રૂપિં મનોમયં સબ્બઙ્ગપચ્ચઙ્ગિં અહીનિન્દ્રિયં. ઇદમ્પિ ખો, મહારાજ, સન્દિટ્ઠિકં સામઞ્ઞફલં પુરિમેહિ સન્દિટ્ઠિકેહિ સામઞ્ઞફલેહિ અભિક્કન્તતરઞ્ચ પણીતતરઞ્ચ.

    237. ‘‘Seyyathāpi, mahārāja, puriso muñjamhā īsikaṃ pavāheyya 82. Tassa evamassa – ‘ayaṃ muñjo, ayaṃ īsikā, añño muñjo, aññā īsikā, muñjamhā tveva īsikā pavāḷhā’ti 83. Seyyathā vā pana, mahārāja, puriso asiṃ kosiyā pavāheyya. Tassa evamassa – ‘ayaṃ asi, ayaṃ kosi, añño asi, aññā kosi, kosiyā tveva asi pavāḷho’’ti. Seyyathā vā pana, mahārāja, puriso ahiṃ karaṇḍā uddhareyya. Tassa evamassa – ‘ayaṃ ahi, ayaṃ karaṇḍo. Añño ahi, añño karaṇḍo, karaṇḍā tveva ahi ubbhato’ti 84. Evameva kho, mahārāja, bhikkhu evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatūpakkilese mudubhūte kammaniye ṭhite āneñjappatte manomayaṃ kāyaṃ abhinimmānāya cittaṃ abhinīharati abhininnāmeti. So imamhā kāyā aññaṃ kāyaṃ abhinimmināti rūpiṃ manomayaṃ sabbaṅgapaccaṅgiṃ ahīnindriyaṃ. Idampi kho, mahārāja, sandiṭṭhikaṃ sāmaññaphalaṃ purimehi sandiṭṭhikehi sāmaññaphalehi abhikkantatarañca paṇītatarañca.

    ઇદ્ધિવિધઞાણં

    Iddhividhañāṇaṃ

    ૨૩૮. ‘‘સો એવં સમાહિતે ચિત્તે પરિસુદ્ધે પરિયોદાતે અનઙ્ગણે વિગતૂપક્કિલેસે મુદુભૂતે કમ્મનિયે ઠિતે આનેઞ્જપ્પત્તે ઇદ્ધિવિધાય ચિત્તં અભિનીહરતિ અભિનિન્નામેતિ . સો અનેકવિહિતં ઇદ્ધિવિધં પચ્ચનુભોતિ – એકોપિ હુત્વા બહુધા હોતિ, બહુધાપિ હુત્વા એકો હોતિ; આવિભાવં તિરોભાવં તિરોકુટ્ટં તિરોપાકારં તિરોપબ્બતં અસજ્જમાનો ગચ્છતિ સેય્યથાપિ આકાસે. પથવિયાપિ ઉમ્મુજ્જનિમુજ્જં કરોતિ સેય્યથાપિ ઉદકે. ઉદકેપિ અભિજ્જમાને ગચ્છતિ 85 સેય્યથાપિ પથવિયા . આકાસેપિ પલ્લઙ્કેન કમતિ સેય્યથાપિ પક્ખી સકુણો. ઇમેપિ ચન્દિમસૂરિયે એવંમહિદ્ધિકે એવંમહાનુભાવે પાણિના પરામસતિ પરિમજ્જતિ. યાવ બ્રહ્મલોકાપિ કાયેન વસં વત્તેતિ.

    238. ‘‘So evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatūpakkilese mudubhūte kammaniye ṭhite āneñjappatte iddhividhāya cittaṃ abhinīharati abhininnāmeti . So anekavihitaṃ iddhividhaṃ paccanubhoti – ekopi hutvā bahudhā hoti, bahudhāpi hutvā eko hoti; āvibhāvaṃ tirobhāvaṃ tirokuṭṭaṃ tiropākāraṃ tiropabbataṃ asajjamāno gacchati seyyathāpi ākāse. Pathaviyāpi ummujjanimujjaṃ karoti seyyathāpi udake. Udakepi abhijjamāne gacchati 86 seyyathāpi pathaviyā . Ākāsepi pallaṅkena kamati seyyathāpi pakkhī sakuṇo. Imepi candimasūriye evaṃmahiddhike evaṃmahānubhāve pāṇinā parāmasati parimajjati. Yāva brahmalokāpi kāyena vasaṃ vatteti.

    ૨૩૯. ‘‘સેય્યથાપિ, મહારાજ, દક્ખો કુમ્ભકારો વા કુમ્ભકારન્તેવાસી વા સુપરિકમ્મકતાય મત્તિકાય યં યદેવ ભાજનવિકતિં આકઙ્ખેય્ય, તં તદેવ કરેય્ય અભિનિપ્ફાદેય્ય. સેય્યથા વા પન, મહારાજ, દક્ખો દન્તકારો વા દન્તકારન્તેવાસી વા સુપરિકમ્મકતસ્મિં દન્તસ્મિં યં યદેવ દન્તવિકતિં આકઙ્ખેય્ય, તં તદેવ કરેય્ય અભિનિપ્ફાદેય્ય. સેય્યથા વા પન, મહારાજ, દક્ખો સુવણ્ણકારો વા સુવણ્ણકારન્તેવાસી વા સુપરિકમ્મકતસ્મિં સુવણ્ણસ્મિં યં યદેવ સુવણ્ણવિકતિં આકઙ્ખેય્ય, તં તદેવ કરેય્ય અભિનિપ્ફાદેય્ય. એવમેવ ખો, મહારાજ, ભિક્ખુ એવં સમાહિતે ચિત્તે પરિસુદ્ધે પરિયોદાતે અનઙ્ગણે વિગતૂપક્કિલેસે મુદુભૂતે કમ્મનિયે ઠિતે આનેઞ્જપ્પત્તે ઇદ્ધિવિધાય ચિત્તં અભિનીહરતિ અભિનિન્નામેતિ. સો અનેકવિહિતં ઇદ્ધિવિધં પચ્ચનુભોતિ – એકોપિ હુત્વા બહુધા હોતિ, બહુધાપિ હુત્વા એકો હોતિ; આવિભાવં તિરોભાવં તિરોકુટ્ટં તિરોપાકારં તિરોપબ્બતં અસજ્જમાનો ગચ્છતિ સેય્યથાપિ આકાસે. પથવિયાપિ ઉમ્મુજ્જનિમુજ્જં કરોતિ સેય્યથાપિ ઉદકે. ઉદકેપિ અભિજ્જમાને ગચ્છતિ સેય્યથાપિ પથવિયા. આકાસેપિ પલ્લઙ્કેન કમતિ સેય્યથાપિ પક્ખી સકુણો. ઇમેપિ ચન્દિમસૂરિયે એવંમહિદ્ધિકે એવંમહાનુભાવે પાણિના પરામસતિ પરિમજ્જતિ. યાવ બ્રહ્મલોકાપિ કાયેન વસં વત્તેતિ. ઇદમ્પિ ખો, મહારાજ, સન્દિટ્ઠિકં સામઞ્ઞફલં પુરિમેહિ સન્દિટ્ઠિકેહિ સામઞ્ઞફલેહિ અભિક્કન્તતરઞ્ચ પણીતતરઞ્ચ.

    239. ‘‘Seyyathāpi, mahārāja, dakkho kumbhakāro vā kumbhakārantevāsī vā suparikammakatāya mattikāya yaṃ yadeva bhājanavikatiṃ ākaṅkheyya, taṃ tadeva kareyya abhinipphādeyya. Seyyathā vā pana, mahārāja, dakkho dantakāro vā dantakārantevāsī vā suparikammakatasmiṃ dantasmiṃ yaṃ yadeva dantavikatiṃ ākaṅkheyya, taṃ tadeva kareyya abhinipphādeyya. Seyyathā vā pana, mahārāja, dakkho suvaṇṇakāro vā suvaṇṇakārantevāsī vā suparikammakatasmiṃ suvaṇṇasmiṃ yaṃ yadeva suvaṇṇavikatiṃ ākaṅkheyya, taṃ tadeva kareyya abhinipphādeyya. Evameva kho, mahārāja, bhikkhu evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatūpakkilese mudubhūte kammaniye ṭhite āneñjappatte iddhividhāya cittaṃ abhinīharati abhininnāmeti. So anekavihitaṃ iddhividhaṃ paccanubhoti – ekopi hutvā bahudhā hoti, bahudhāpi hutvā eko hoti; āvibhāvaṃ tirobhāvaṃ tirokuṭṭaṃ tiropākāraṃ tiropabbataṃ asajjamāno gacchati seyyathāpi ākāse. Pathaviyāpi ummujjanimujjaṃ karoti seyyathāpi udake. Udakepi abhijjamāne gacchati seyyathāpi pathaviyā. Ākāsepi pallaṅkena kamati seyyathāpi pakkhī sakuṇo. Imepi candimasūriye evaṃmahiddhike evaṃmahānubhāve pāṇinā parāmasati parimajjati. Yāva brahmalokāpi kāyena vasaṃ vatteti. Idampi kho, mahārāja, sandiṭṭhikaṃ sāmaññaphalaṃ purimehi sandiṭṭhikehi sāmaññaphalehi abhikkantatarañca paṇītatarañca.

    દિબ્બસોતઞાણં

    Dibbasotañāṇaṃ

    ૨૪૦. ‘‘સો એવં સમાહિતે ચિત્તે પરિસુદ્ધે પરિયોદાતે અનઙ્ગણે વિગતૂપક્કિલેસે મુદુભૂતે કમ્મનિયે ઠિતે આનેઞ્જપ્પત્તે દિબ્બાય સોતધાતુયા ચિત્તં અભિનીહરતિ અભિનિન્નામેતિ. સો દિબ્બાય સોતધાતુયા વિસુદ્ધાય અતિક્કન્તમાનુસિકાય ઉભો સદ્દે સુણાતિ દિબ્બે ચ માનુસે ચ યે દૂરે સન્તિકે ચ.

    240. ‘‘So evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatūpakkilese mudubhūte kammaniye ṭhite āneñjappatte dibbāya sotadhātuyā cittaṃ abhinīharati abhininnāmeti. So dibbāya sotadhātuyā visuddhāya atikkantamānusikāya ubho sadde suṇāti dibbe ca mānuse ca ye dūre santike ca.

    ૨૪૧. ‘‘સેય્યથાપિ , મહારાજ, પુરિસો અદ્ધાનમગ્ગપ્પટિપન્નો. સો સુણેય્ય ભેરિસદ્દમ્પિ મુદિઙ્ગસદ્દમ્પિ 87 સઙ્ખપણવદિન્દિમસદ્દમ્પિ 88. તસ્સ એવમસ્સ – ‘ભેરિસદ્દો’ ઇતિપિ, ‘મુદિઙ્ગસદ્દો’ ઇતિપિ, ‘સઙ્ખપણવદિન્દિમસદ્દો’ ઇતિપિ 89. એવમેવ ખો, મહારાજ, ભિક્ખુ એવં સમાહિતે ચિત્તે પરિસુદ્ધે પરિયોદાતે અનઙ્ગણે વિગતૂપક્કિલેસે મુદુભૂતે કમ્મનિયે ઠિતે આનેઞ્જપ્પત્તે દિબ્બાય સોતધાતુયા ચિત્તં અભિનીહરતિ અભિનિન્નામેતિ. સો દિબ્બાય સોતધાતુયા વિસુદ્ધાય અતિક્કન્તમાનુસિકાય ઉભો સદ્દે સુણાતિ દિબ્બે ચ માનુસે ચ યે દૂરે સન્તિકે ચ. ઇદમ્પિ ખો, મહારાજ, સન્દિટ્ઠિકં સામઞ્ઞફલં પુરિમેહિ સન્દિટ્ઠિકેહિ સામઞ્ઞફલેહિ અભિક્કન્તતરઞ્ચ પણીતતરઞ્ચ.

    241. ‘‘Seyyathāpi , mahārāja, puriso addhānamaggappaṭipanno. So suṇeyya bherisaddampi mudiṅgasaddampi 90 saṅkhapaṇavadindimasaddampi 91. Tassa evamassa – ‘bherisaddo’ itipi, ‘mudiṅgasaddo’ itipi, ‘saṅkhapaṇavadindimasaddo’ itipi 92. Evameva kho, mahārāja, bhikkhu evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatūpakkilese mudubhūte kammaniye ṭhite āneñjappatte dibbāya sotadhātuyā cittaṃ abhinīharati abhininnāmeti. So dibbāya sotadhātuyā visuddhāya atikkantamānusikāya ubho sadde suṇāti dibbe ca mānuse ca ye dūre santike ca. Idampi kho, mahārāja, sandiṭṭhikaṃ sāmaññaphalaṃ purimehi sandiṭṭhikehi sāmaññaphalehi abhikkantatarañca paṇītatarañca.

    ચેતોપરિયઞાણં

    Cetopariyañāṇaṃ

    ૨૪૨. ‘‘સો એવં સમાહિતે ચિત્તે પરિસુદ્ધે પરિયોદાતે અનઙ્ગણે વિગતૂપક્કિલેસે મુદુભૂતે કમ્મનિયે ઠિતે આનેઞ્જપ્પત્તે ચેતોપરિયઞાણાય ચિત્તં અભિનીહરતિ અભિનિન્નામેતિ. સો પરસત્તાનં પરપુગ્ગલાનં ચેતસા ચેતો પરિચ્ચ પજાનાતિ – સરાગં વા ચિત્તં ‘સરાગં ચિત્ત’ન્તિ પજાનાતિ, વીતરાગં વા ચિત્તં ‘વીતરાગં ચિત્ત’ન્તિ પજાનાતિ, સદોસં વા ચિત્તં ‘સદોસં ચિત્ત’ન્તિ પજાનાતિ, વીતદોસં વા ચિત્તં ‘વીતદોસં ચિત્ત’ન્તિ પજાનાતિ, સમોહં વા ચિત્તં ‘સમોહં ચિત્ત’ન્તિ પજાનાતિ, વીતમોહં વા ચિત્તં ‘વીતમોહં ચિત્ત’ન્તિ પજાનાતિ, સઙ્ખિત્તં વા ચિત્તં ‘સઙ્ખિત્તં ચિત્ત’ન્તિ પજાનાતિ, વિક્ખિત્તં વા ચિત્તં ‘વિક્ખિત્તં ચિત્ત’ન્તિ પજાનાતિ, મહગ્ગતં વા ચિત્તં ‘મહગ્ગતં ચિત્ત’ન્તિ પજાનાતિ, અમહગ્ગતં વા ચિત્તં ‘અમહગ્ગતં ચિત્ત’ન્તિ પજાનાતિ, સઉત્તરં વા ચિત્તં ‘સઉત્તરં ચિત્ત’ન્તિ પજાનાતિ, અનુત્તરં વા ચિત્તં ‘અનુત્તરં ચિત્ત’ન્તિ પજાનાતિ, સમાહિતં વા ચિત્તં ‘સમાહિતં ચિત્ત’ન્તિ પજાનાતિ, અસમાહિતં વા ચિત્તં ‘અસમાહિતં ચિત્ત’ન્તિ પજાનાતિ , વિમુત્તં વા ચિત્તં ‘વિમુત્તં ચિત્ત’ન્તિ પજાનાતિ, અવિમુત્તં વા ચિત્તં ‘અવિમુત્તં ચિત્ત’ન્તિ પજાનાતિ.

    242. ‘‘So evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatūpakkilese mudubhūte kammaniye ṭhite āneñjappatte cetopariyañāṇāya cittaṃ abhinīharati abhininnāmeti. So parasattānaṃ parapuggalānaṃ cetasā ceto paricca pajānāti – sarāgaṃ vā cittaṃ ‘sarāgaṃ citta’nti pajānāti, vītarāgaṃ vā cittaṃ ‘vītarāgaṃ citta’nti pajānāti, sadosaṃ vā cittaṃ ‘sadosaṃ citta’nti pajānāti, vītadosaṃ vā cittaṃ ‘vītadosaṃ citta’nti pajānāti, samohaṃ vā cittaṃ ‘samohaṃ citta’nti pajānāti, vītamohaṃ vā cittaṃ ‘vītamohaṃ citta’nti pajānāti, saṅkhittaṃ vā cittaṃ ‘saṅkhittaṃ citta’nti pajānāti, vikkhittaṃ vā cittaṃ ‘vikkhittaṃ citta’nti pajānāti, mahaggataṃ vā cittaṃ ‘mahaggataṃ citta’nti pajānāti, amahaggataṃ vā cittaṃ ‘amahaggataṃ citta’nti pajānāti, sauttaraṃ vā cittaṃ ‘sauttaraṃ citta’nti pajānāti, anuttaraṃ vā cittaṃ ‘anuttaraṃ citta’nti pajānāti, samāhitaṃ vā cittaṃ ‘samāhitaṃ citta’nti pajānāti, asamāhitaṃ vā cittaṃ ‘asamāhitaṃ citta’nti pajānāti , vimuttaṃ vā cittaṃ ‘vimuttaṃ citta’nti pajānāti, avimuttaṃ vā cittaṃ ‘avimuttaṃ citta’nti pajānāti.

    ૨૪૩. ‘‘સેય્યથાપિ , મહારાજ, ઇત્થી વા પુરિસો વા દહરો યુવા મણ્ડનજાતિકો આદાસે વા પરિસુદ્ધે પરિયોદાતે અચ્છે વા ઉદકપત્તે સકં મુખનિમિત્તં પચ્ચવેક્ખમાનો સકણિકં વા ‘સકણિક’ન્તિ જાનેય્ય, અકણિકં વા ‘અકણિક’ન્તિ જાનેય્ય; એવમેવ ખો, મહારાજ, ભિક્ખુ એવં સમાહિતે ચિત્તે પરિસુદ્ધે પરિયોદાતે અનઙ્ગણે વિગતૂપક્કિલેસે મુદુભૂતે કમ્મનિયે ઠિતે આનેઞ્જપ્પત્તે ચેતોપરિયઞાણાય ચિત્તં અભિનીહરતિ અભિનિન્નામેતિ. સો પરસત્તાનં પરપુગ્ગલાનં ચેતસા ચેતો પરિચ્ચ પજાનાતિ – સરાગં વા ચિત્તં ‘સરાગં ચિત્ત’ન્તિ પજાનાતિ, વીતરાગં વા ચિત્તં ‘વીતરાગં ચિત્ત’ન્તિ પજાનાતિ, સદોસં વા ચિત્તં ‘સદોસં ચિત્ત’ન્તિ પજાનાતિ, વીતદોસં વા ચિત્તં ‘વીતદોસં ચિત્ત’ન્તિ પજાનાતિ, સમોહં વા ચિત્તં ‘સમોહં ચિત્ત’ન્તિ પજાનાતિ, વીતમોહં વા ચિત્તં ‘વીતમોહં ચિત્ત’ન્તિ પજાનાતિ, સઙ્ખિત્તં વા ચિત્તં ‘સઙ્ખિત્તં ચિત્ત’ન્તિ પજાનાતિ, વિક્ખિત્તં વા ચિત્તં ‘વિક્ખિત્તં ચિત્ત’ન્તિ પજાનાતિ, મહગ્ગતં વા ચિત્તં ‘મહગ્ગતં ચિત્ત’ન્તિ પજાનાતિ, અમહગ્ગતં વા ચિત્તં ‘અમહગ્ગતં ચિત્ત’ન્તિ પજાનાતિ, સઉત્તરં વા ચિત્તં ‘સઉત્તરં ચિત્ત’ન્તિ પજાનાતિ, અનુત્તરં વા ચિત્તં ‘અનુત્તરં ચિત્ત’ન્તિ પજાનાતિ, સમાહિતં વા ચિત્તં ‘સમાહિતં ચિત્ત’ન્તિ પજાનાતિ, અસમાહિતં વા ચિત્તં ‘અસમાહિતં ચિત્ત’ન્તિ પજાનાતિ, વિમુત્તં વા ચિત્તં ‘વિમુત્તં ચિત્ત’’ન્તિ પજાનાતિ, અવિમુત્તં વા ચિત્તં ‘અવિમુત્તં ચિત્ત’ન્તિ પજાનાતિ. ઇદમ્પિ ખો, મહારાજ, સન્દિટ્ઠિકં સામઞ્ઞફલં પુરિમેહિ સન્દિટ્ઠિકેહિ સામઞ્ઞફલેહિ અભિક્કન્તતરઞ્ચ પણીતતરઞ્ચ.

    243. ‘‘Seyyathāpi , mahārāja, itthī vā puriso vā daharo yuvā maṇḍanajātiko ādāse vā parisuddhe pariyodāte acche vā udakapatte sakaṃ mukhanimittaṃ paccavekkhamāno sakaṇikaṃ vā ‘sakaṇika’nti jāneyya, akaṇikaṃ vā ‘akaṇika’nti jāneyya; evameva kho, mahārāja, bhikkhu evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatūpakkilese mudubhūte kammaniye ṭhite āneñjappatte cetopariyañāṇāya cittaṃ abhinīharati abhininnāmeti. So parasattānaṃ parapuggalānaṃ cetasā ceto paricca pajānāti – sarāgaṃ vā cittaṃ ‘sarāgaṃ citta’nti pajānāti, vītarāgaṃ vā cittaṃ ‘vītarāgaṃ citta’nti pajānāti, sadosaṃ vā cittaṃ ‘sadosaṃ citta’nti pajānāti, vītadosaṃ vā cittaṃ ‘vītadosaṃ citta’nti pajānāti, samohaṃ vā cittaṃ ‘samohaṃ citta’nti pajānāti, vītamohaṃ vā cittaṃ ‘vītamohaṃ citta’nti pajānāti, saṅkhittaṃ vā cittaṃ ‘saṅkhittaṃ citta’nti pajānāti, vikkhittaṃ vā cittaṃ ‘vikkhittaṃ citta’nti pajānāti, mahaggataṃ vā cittaṃ ‘mahaggataṃ citta’nti pajānāti, amahaggataṃ vā cittaṃ ‘amahaggataṃ citta’nti pajānāti, sauttaraṃ vā cittaṃ ‘sauttaraṃ citta’nti pajānāti, anuttaraṃ vā cittaṃ ‘anuttaraṃ citta’nti pajānāti, samāhitaṃ vā cittaṃ ‘samāhitaṃ citta’nti pajānāti, asamāhitaṃ vā cittaṃ ‘asamāhitaṃ citta’nti pajānāti, vimuttaṃ vā cittaṃ ‘vimuttaṃ citta’’nti pajānāti, avimuttaṃ vā cittaṃ ‘avimuttaṃ citta’nti pajānāti. Idampi kho, mahārāja, sandiṭṭhikaṃ sāmaññaphalaṃ purimehi sandiṭṭhikehi sāmaññaphalehi abhikkantatarañca paṇītatarañca.

    પુબ્બેનિવાસાનુસ્સતિઞાણં

    Pubbenivāsānussatiñāṇaṃ

    ૨૪૪. ‘‘સો એવં સમાહિતે ચિત્તે પરિસુદ્ધે પરિયોદાતે અનઙ્ગણે વિગતૂપક્કિલેસે મુદુભૂતે કમ્મનિયે ઠિતે આનેઞ્જપ્પત્તે પુબ્બેનિવાસાનુસ્સતિઞાણાય ચિત્તં અભિનીહરતિ અભિનિન્નામેતિ. સો અનેકવિહિતં પુબ્બેનિવાસં અનુસ્સરતિ, સેય્યથિદં – એકમ્પિ જાતિં દ્વેપિ જાતિયો તિસ્સોપિ જાતિયો ચતસ્સોપિ જાતિયો પઞ્ચપિ જાતિયો દસપિ જાતિયો વીસમ્પિ જાતિયો તિંસમ્પિ જાતિયો ચત્તાલીસમ્પિ જાતિયો પઞ્ઞાસમ્પિ જાતિયો જાતિસતમ્પિ જાતિસહસ્સમ્પિ જાતિસતસહસ્સમ્પિ અનેકેપિ સંવટ્ટકપ્પે અનેકેપિ વિવટ્ટકપ્પે અનેકેપિ સંવટ્ટવિવટ્ટકપ્પે, ‘અમુત્રાસિં એવંનામો એવંગોત્તો એવંવણ્ણો એવમાહારો એવંસુખદુક્ખપ્પટિસંવેદી એવમાયુપરિયન્તો, સો તતો ચુતો અમુત્ર ઉદપાદિં; તત્રાપાસિં એવંનામો એવંગોત્તો એવંવણ્ણો એવમાહારો એવંસુખદુક્ખપ્પટિસંવેદી એવમાયુપરિયન્તો, સો તતો ચુતો ઇધૂપપન્નો’તિ. ઇતિ સાકારં સઉદ્દેસં અનેકવિહિતં પુબ્બેનિવાસં અનુસ્સરતિ.

    244. ‘‘So evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatūpakkilese mudubhūte kammaniye ṭhite āneñjappatte pubbenivāsānussatiñāṇāya cittaṃ abhinīharati abhininnāmeti. So anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati, seyyathidaṃ – ekampi jātiṃ dvepi jātiyo tissopi jātiyo catassopi jātiyo pañcapi jātiyo dasapi jātiyo vīsampi jātiyo tiṃsampi jātiyo cattālīsampi jātiyo paññāsampi jātiyo jātisatampi jātisahassampi jātisatasahassampi anekepi saṃvaṭṭakappe anekepi vivaṭṭakappe anekepi saṃvaṭṭavivaṭṭakappe, ‘amutrāsiṃ evaṃnāmo evaṃgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro evaṃsukhadukkhappaṭisaṃvedī evamāyupariyanto, so tato cuto amutra udapādiṃ; tatrāpāsiṃ evaṃnāmo evaṃgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro evaṃsukhadukkhappaṭisaṃvedī evamāyupariyanto, so tato cuto idhūpapanno’ti. Iti sākāraṃ sauddesaṃ anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati.

    ૨૪૫. ‘‘સેય્યથાપિ, મહારાજ, પુરિસો સકમ્હા ગામા અઞ્ઞં ગામં ગચ્છેય્ય, તમ્હાપિ ગામા અઞ્ઞં ગામં ગચ્છેય્ય. સો તમ્હા ગામા સકંયેવ ગામં પચ્ચાગચ્છેય્ય. તસ્સ એવમસ્સ – ‘અહં ખો સકમ્હા ગામા અમું ગામં અગચ્છિં 93, તત્રાપિ એવં અટ્ઠાસિં, એવં નિસીદિં, એવં અભાસિં, એવં તુણ્હી અહોસિં, તમ્હાપિ ગામા અમું ગામં અગચ્છિં, તત્રાપિ એવં અટ્ઠાસિં, એવં નિસીદિં, એવં અભાસિં, એવં તુણ્હી અહોસિં, સોમ્હિ તમ્હા ગામા સકંયેવ ગામં પચ્ચાગતો’તિ. એવમેવ ખો, મહારાજ, ભિક્ખુ એવં સમાહિતે ચિત્તે પરિસુદ્ધે પરિયોદાતે અનઙ્ગણે વિગતૂપક્કિલેસે મુદુભૂતે કમ્મનિયે ઠિતે આનેઞ્જપ્પત્તે પુબ્બેનિવાસાનુસ્સતિઞાણાય ચિત્તં અભિનીહરતિ અભિનિન્નામેતિ. સો અનેકવિહિતં પુબ્બેનિવાસં અનુસ્સરતિ, સેય્યથિદં – એકમ્પિ જાતિં દ્વેપિ જાતિયો તિસ્સોપિ જાતિયો ચતસ્સોપિ જાતિયો પઞ્ચપિ જાતિયો દસપિ જાતિયો વીસમ્પિ જાતિયો તિંસમ્પિ જાતિયો ચત્તાલીસમ્પિ જાતિયો પઞ્ઞાસમ્પિ જાતિયો જાતિસતમ્પિ જાતિસહસ્સમ્પિ જાતિસતસહસ્સમ્પિ અનેકેપિ સંવટ્ટકપ્પે અનેકેપિ વિવટ્ટકપ્પે અનેકેપિ સંવટ્ટવિવટ્ટકપ્પે, ‘અમુત્રાસિં એવંનામો એવંગોત્તો એવંવણ્ણો એવમાહારો એવંસુખદુક્ખપ્પટિસંવેદી એવમાયુપરિયન્તો, સો તતો ચુતો અમુત્ર ઉદપાદિં; તત્રાપાસિં એવંનામો એવંગોત્તો એવંવણ્ણો એવમાહારો એવંસુખદુક્ખપ્પટિસંવેદી એવમાયુપરિયન્તો, સો તતો ચુતો ઇધૂપપન્નો’તિ, ઇતિ સાકારં સઉદ્દેસં અનેકવિહિતં પુબ્બેનિવાસં અનુસ્સરતિ. ઇદમ્પિ ખો, મહારાજ, સન્દિટ્ઠિકં સામઞ્ઞફલં પુરિમેહિ સન્દિટ્ઠિકેહિ સામઞ્ઞફલેહિ અભિક્કન્તતરઞ્ચ પણીતતરઞ્ચ.

    245. ‘‘Seyyathāpi, mahārāja, puriso sakamhā gāmā aññaṃ gāmaṃ gaccheyya, tamhāpi gāmā aññaṃ gāmaṃ gaccheyya. So tamhā gāmā sakaṃyeva gāmaṃ paccāgaccheyya. Tassa evamassa – ‘ahaṃ kho sakamhā gāmā amuṃ gāmaṃ agacchiṃ 94, tatrāpi evaṃ aṭṭhāsiṃ, evaṃ nisīdiṃ, evaṃ abhāsiṃ, evaṃ tuṇhī ahosiṃ, tamhāpi gāmā amuṃ gāmaṃ agacchiṃ, tatrāpi evaṃ aṭṭhāsiṃ, evaṃ nisīdiṃ, evaṃ abhāsiṃ, evaṃ tuṇhī ahosiṃ, somhi tamhā gāmā sakaṃyeva gāmaṃ paccāgato’ti. Evameva kho, mahārāja, bhikkhu evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatūpakkilese mudubhūte kammaniye ṭhite āneñjappatte pubbenivāsānussatiñāṇāya cittaṃ abhinīharati abhininnāmeti. So anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati, seyyathidaṃ – ekampi jātiṃ dvepi jātiyo tissopi jātiyo catassopi jātiyo pañcapi jātiyo dasapi jātiyo vīsampi jātiyo tiṃsampi jātiyo cattālīsampi jātiyo paññāsampi jātiyo jātisatampi jātisahassampi jātisatasahassampi anekepi saṃvaṭṭakappe anekepi vivaṭṭakappe anekepi saṃvaṭṭavivaṭṭakappe, ‘amutrāsiṃ evaṃnāmo evaṃgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro evaṃsukhadukkhappaṭisaṃvedī evamāyupariyanto, so tato cuto amutra udapādiṃ; tatrāpāsiṃ evaṃnāmo evaṃgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro evaṃsukhadukkhappaṭisaṃvedī evamāyupariyanto, so tato cuto idhūpapanno’ti, iti sākāraṃ sauddesaṃ anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati. Idampi kho, mahārāja, sandiṭṭhikaṃ sāmaññaphalaṃ purimehi sandiṭṭhikehi sāmaññaphalehi abhikkantatarañca paṇītatarañca.

    દિબ્બચક્ખુઞાણં

    Dibbacakkhuñāṇaṃ

    ૨૪૬. ‘‘સો એવં સમાહિતે ચિત્તે પરિસુદ્ધે પરિયોદાતે અનઙ્ગણે વિગતૂપક્કિલેસે મુદુભૂતે કમ્મનિયે ઠિતે આનેઞ્જપ્પત્તે સત્તાનં ચુતૂપપાતઞાણાય ચિત્તં અભિનીહરતિ અભિનિન્નામેતિ. સો દિબ્બેન ચક્ખુના વિસુદ્ધેન અતિક્કન્તમાનુસકેન સત્તે પસ્સતિ ચવમાને ઉપપજ્જમાને હીને પણીતે સુવણ્ણે દુબ્બણ્ણે સુગતે દુગ્ગતે, યથાકમ્મૂપગે સત્તે પજાનાતિ – ‘ઇમે વત ભોન્તો સત્તા કાયદુચ્ચરિતેન સમન્નાગતા વચીદુચ્ચરિતેન સમન્નાગતા મનોદુચ્ચરિતેન સમન્નાગતા અરિયાનં ઉપવાદકા મિચ્છાદિટ્ઠિકા મિચ્છાદિટ્ઠિકમ્મસમાદાના. તે કાયસ્સ ભેદા પરં મરણા અપાયં દુગ્ગતિં વિનિપાતં નિરયં ઉપપન્ના. ઇમે વા પન ભોન્તો સત્તા કાયસુચરિતેન સમન્નાગતા વચીસુચરિતેન સમન્નાગતા મનોસુચરિતેન સમન્નાગતા અરિયાનં અનુપવાદકા સમ્માદિટ્ઠિકા સમ્માદિટ્ઠિકમ્મસમાદાના, તે કાયસ્સ ભેદા પરં મરણા સુગતિં સગ્ગં લોકં ઉપપન્ના’તિ. ઇતિ દિબ્બેન ચક્ખુના વિસુદ્ધેન અતિક્કન્તમાનુસકેન સત્તે પસ્સતિ ચવમાને ઉપપજ્જમાને હીને પણીતે સુવણ્ણે દુબ્બણ્ણે સુગતે દુગ્ગતે, યથાકમ્મૂપગે સત્તે પજાનાતિ.

    246. ‘‘So evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatūpakkilese mudubhūte kammaniye ṭhite āneñjappatte sattānaṃ cutūpapātañāṇāya cittaṃ abhinīharati abhininnāmeti. So dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passati cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate, yathākammūpage satte pajānāti – ‘ime vata bhonto sattā kāyaduccaritena samannāgatā vacīduccaritena samannāgatā manoduccaritena samannāgatā ariyānaṃ upavādakā micchādiṭṭhikā micchādiṭṭhikammasamādānā. Te kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapannā. Ime vā pana bhonto sattā kāyasucaritena samannāgatā vacīsucaritena samannāgatā manosucaritena samannāgatā ariyānaṃ anupavādakā sammādiṭṭhikā sammādiṭṭhikammasamādānā, te kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapannā’ti. Iti dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passati cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate, yathākammūpage satte pajānāti.

    ૨૪૭. ‘‘સેય્યથાપિ, મહારાજ, મજ્ઝે સિઙ્ઘાટકે પાસાદો. તત્થ ચક્ખુમા પુરિસો ઠિતો પસ્સેય્ય મનુસ્સે ગેહં પવિસન્તેપિ નિક્ખમન્તેપિ રથિકાયપિ વીથિં સઞ્ચરન્તે 95 મજ્ઝે સિઙ્ઘાટકે નિસિન્નેપિ. તસ્સ એવમસ્સ – ‘એતે મનુસ્સા ગેહં પવિસન્તિ, એતે નિક્ખમન્તિ, એતે રથિકાય વીથિં સઞ્ચરન્તિ, એતે મજ્ઝે સિઙ્ઘાટકે નિસિન્ના’તિ. એવમેવ ખો, મહારાજ, ભિક્ખુ એવં સમાહિતે ચિત્તે પરિસુદ્ધે પરિયોદાતે અનઙ્ગણે વિગતૂપક્કિલેસે મુદુભૂતે કમ્મનિયે ઠિતે આનેઞ્જપ્પત્તે સત્તાનં ચુતૂપપાતઞાણાય ચિત્તં અભિનીહરતિ અભિનિન્નામેતિ. સો દિબ્બેન ચક્ખુના વિસુદ્ધેન અતિક્કન્તમાનુસકેન સત્તે પસ્સતિ ચવમાને ઉપપજ્જમાને હીને પણીતે સુવણ્ણે દુબ્બણ્ણે સુગતે દુગ્ગતે, યથાકમ્મૂપગે સત્તે પજાનાતિ – ‘ઇમે વત ભોન્તો સત્તા કાયદુચ્ચરિતેન સમન્નાગતા વચીદુચ્ચરિતેન સમન્નાગતા મનોદુચ્ચરિતેન સમન્નાગતા અરિયાનં ઉપવાદકા મિચ્છાદિટ્ઠિકા મિચ્છાદિટ્ઠિકમ્મસમાદાના, તે કાયસ્સ ભેદા પરં મરણા અપાયં દુગ્ગતિં વિનિપાતં નિરયં ઉપપન્ના. ઇમે વા પન ભોન્તો સત્તા કાયસુચરિતેન સમન્નાગતા વચીસુચરિતેન સમન્નાગતા મનોસુચરિતેન સમન્નાગતા અરિયાનં અનુપવાદકા સમ્માદિટ્ઠિકા સમ્માદિટ્ઠિકમ્મસમાદાના. તે કાયસ્સ ભેદા પરં મરણા સુગતિં સગ્ગં લોકં ઉપપન્ના’તિ. ઇતિ દિબ્બેન ચક્ખુના વિસુદ્ધેન અતિક્કન્તમાનુસકેન સત્તે પસ્સતિ ચવમાને ઉપપજ્જમાને હીને પણીતે સુવણ્ણે દુબ્બણ્ણે સુગતે દુગ્ગતે; યથાકમ્મૂપગે સત્તે પજાનાતિ. ‘ઇદમ્પિ ખો, મહારાજ, સન્દિટ્ઠિકં સામઞ્ઞફલં પુરિમેહિ સન્દિટ્ઠિકેહિ સામઞ્ઞફલેહિ અભિક્કન્તતરઞ્ચ પણીતતરઞ્ચ.

    247. ‘‘Seyyathāpi, mahārāja, majjhe siṅghāṭake pāsādo. Tattha cakkhumā puriso ṭhito passeyya manusse gehaṃ pavisantepi nikkhamantepi rathikāyapi vīthiṃ sañcarante 96 majjhe siṅghāṭake nisinnepi. Tassa evamassa – ‘ete manussā gehaṃ pavisanti, ete nikkhamanti, ete rathikāya vīthiṃ sañcaranti, ete majjhe siṅghāṭake nisinnā’ti. Evameva kho, mahārāja, bhikkhu evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatūpakkilese mudubhūte kammaniye ṭhite āneñjappatte sattānaṃ cutūpapātañāṇāya cittaṃ abhinīharati abhininnāmeti. So dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passati cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate, yathākammūpage satte pajānāti – ‘ime vata bhonto sattā kāyaduccaritena samannāgatā vacīduccaritena samannāgatā manoduccaritena samannāgatā ariyānaṃ upavādakā micchādiṭṭhikā micchādiṭṭhikammasamādānā, te kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapannā. Ime vā pana bhonto sattā kāyasucaritena samannāgatā vacīsucaritena samannāgatā manosucaritena samannāgatā ariyānaṃ anupavādakā sammādiṭṭhikā sammādiṭṭhikammasamādānā. Te kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapannā’ti. Iti dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passati cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate; yathākammūpage satte pajānāti. ‘Idampi kho, mahārāja, sandiṭṭhikaṃ sāmaññaphalaṃ purimehi sandiṭṭhikehi sāmaññaphalehi abhikkantatarañca paṇītatarañca.

    આસવક્ખયઞાણં

    Āsavakkhayañāṇaṃ

    ૨૪૮. ‘‘સો એવં સમાહિતે ચિત્તે પરિસુદ્ધે પરિયોદાતે અનઙ્ગણે વિગતૂપક્કિલેસે મુદુભૂતે કમ્મનિયે ઠિતે આનેઞ્જપ્પત્તે આસવાનં ખયઞાણાય ચિત્તં અભિનીહરતિ અભિનિન્નામેતિ. સો ઇદં દુક્ખન્તિ યથાભૂતં પજાનાતિ , અયં દુક્ખસમુદયોતિ યથાભૂતં પજાનાતિ, અયં દુક્ખનિરોધોતિ યથાભૂતં પજાનાતિ, અયં દુક્ખનિરોધગામિની પટિપદાતિ યથાભૂતં પજાનાતિ. ઇમે આસવાતિ યથાભૂતં પજાનાતિ, અયં આસવસમુદયોતિ યથાભૂતં પજાનાતિ, અયં આસવનિરોધોતિ યથાભૂતં પજાનાતિ, અયં આસવનિરોધગામિની પટિપદાતિ યથાભૂતં પજાનાતિ. તસ્સ એવં જાનતો એવં પસ્સતો કામાસવાપિ ચિત્તં વિમુચ્ચતિ, ભવાસવાપિ ચિત્તં વિમુચ્ચતિ, અવિજ્જાસવાપિ ચિત્તં વિમુચ્ચતિ, ‘વિમુત્તસ્મિં વિમુત્તમિ’તિ ઞાણં હોતિ, ‘ખીણા જાતિ, વુસિતં બ્રહ્મચરિયં, કતં કરણીયં, નાપરં ઇત્થત્તાયા’તિ પજાનાતિ.

    248. ‘‘So evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatūpakkilese mudubhūte kammaniye ṭhite āneñjappatte āsavānaṃ khayañāṇāya cittaṃ abhinīharati abhininnāmeti. So idaṃ dukkhanti yathābhūtaṃ pajānāti , ayaṃ dukkhasamudayoti yathābhūtaṃ pajānāti, ayaṃ dukkhanirodhoti yathābhūtaṃ pajānāti, ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti yathābhūtaṃ pajānāti. Ime āsavāti yathābhūtaṃ pajānāti, ayaṃ āsavasamudayoti yathābhūtaṃ pajānāti, ayaṃ āsavanirodhoti yathābhūtaṃ pajānāti, ayaṃ āsavanirodhagāminī paṭipadāti yathābhūtaṃ pajānāti. Tassa evaṃ jānato evaṃ passato kāmāsavāpi cittaṃ vimuccati, bhavāsavāpi cittaṃ vimuccati, avijjāsavāpi cittaṃ vimuccati, ‘vimuttasmiṃ vimuttami’ti ñāṇaṃ hoti, ‘khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti pajānāti.

    ૨૪૯. ‘‘સેય્યથાપિ, મહારાજ, પબ્બતસઙ્ખેપે ઉદકરહદો અચ્છો વિપ્પસન્નો અનાવિલો. તત્થ ચક્ખુમા પુરિસો તીરે ઠિતો પસ્સેય્ય સિપ્પિસમ્બુકમ્પિ સક્ખરકથલમ્પિ મચ્છગુમ્બમ્પિ ચરન્તમ્પિ તિટ્ઠન્તમ્પિ. તસ્સ એવમસ્સ – ‘અયં ખો ઉદકરહદો અચ્છો વિપ્પસન્નો અનાવિલો. તત્રિમે સિપ્પિસમ્બુકાપિ સક્ખરકથલાપિ મચ્છગુમ્બાપિ ચરન્તિપિ તિટ્ઠન્તિપી’તિ. એવમેવ ખો, મહારાજ, ભિક્ખુ એવં સમાહિતે ચિત્તે પરિસુદ્ધે પરિયોદાતે અનઙ્ગણે વિગતૂપક્કિલેસે મુદુભૂતે કમ્મનિયે ઠિતે આનેઞ્જપ્પત્તે આસવાનં ખયઞાણાય ચિત્તં અભિનીહરતિ અભિનિન્નામેતિ. ‘સો ઇદં દુક્ખ’ન્તિ યથાભૂતં પજાનાતિ, ‘અયં દુક્ખસમુદયો’તિ યથાભૂતં પજાનાતિ , ‘અયં દુક્ખનિરોધો’તિ યથાભૂતં પજાનાતિ, ‘અયં દુક્ખનિરોધગામિની પટિપદા’તિ યથાભૂતં પજાનાતિ. ‘ઇમે આસવાતિ યથાભૂતં પજાનાતિ, ‘અયં આસવસમુદયો’તિ યથાભૂતં પજાનાતિ, ‘અયં આસવનિરોધો’તિ યથાભૂતં પજાનાતિ, ‘અયં આસવનિરોધગામિની પટિપદાતિ યથાભૂતં પજાનાતિ. તસ્સ એવં જાનતો એવં પસ્સતો કામાસવાપિ ચિત્તં વિમુચ્ચતિ, ભવાસવાપિ ચિત્તં વિમુચ્ચતિ, અવિજ્જાસવાપિ ચિત્તં વિમુચ્ચતિ, ‘વિમુત્તસ્મિં વિમુત્તમિતિ ઞાણં હોતિ, ‘ખીણા જાતિ, વુસિતં બ્રહ્મચરિયં, કતં કરણીયં, નાપરં ઇત્થત્તાયા’તિ પજાનાતિ. ઇદં ખો, મહારાજ, સન્દિટ્ઠિકં સામઞ્ઞફલં પુરિમેહિ સન્દિટ્ઠિકેહિ સામઞ્ઞફલેહિ અભિક્કન્તતરઞ્ચ પણીતતરઞ્ચ. ઇમસ્મા ચ પન, મહારાજ, સન્દિટ્ઠિકા સામઞ્ઞફલા અઞ્ઞં સન્દિટ્ઠિકં સામઞ્ઞફલં ઉત્તરિતરં વા પણીતતરં વા નત્થી’’તિ.

    249. ‘‘Seyyathāpi, mahārāja, pabbatasaṅkhepe udakarahado accho vippasanno anāvilo. Tattha cakkhumā puriso tīre ṭhito passeyya sippisambukampi sakkharakathalampi macchagumbampi carantampi tiṭṭhantampi. Tassa evamassa – ‘ayaṃ kho udakarahado accho vippasanno anāvilo. Tatrime sippisambukāpi sakkharakathalāpi macchagumbāpi carantipi tiṭṭhantipī’ti. Evameva kho, mahārāja, bhikkhu evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatūpakkilese mudubhūte kammaniye ṭhite āneñjappatte āsavānaṃ khayañāṇāya cittaṃ abhinīharati abhininnāmeti. ‘So idaṃ dukkha’nti yathābhūtaṃ pajānāti, ‘ayaṃ dukkhasamudayo’ti yathābhūtaṃ pajānāti , ‘ayaṃ dukkhanirodho’ti yathābhūtaṃ pajānāti, ‘ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadā’ti yathābhūtaṃ pajānāti. ‘Ime āsavāti yathābhūtaṃ pajānāti, ‘ayaṃ āsavasamudayo’ti yathābhūtaṃ pajānāti, ‘ayaṃ āsavanirodho’ti yathābhūtaṃ pajānāti, ‘ayaṃ āsavanirodhagāminī paṭipadāti yathābhūtaṃ pajānāti. Tassa evaṃ jānato evaṃ passato kāmāsavāpi cittaṃ vimuccati, bhavāsavāpi cittaṃ vimuccati, avijjāsavāpi cittaṃ vimuccati, ‘vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti, ‘khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti pajānāti. Idaṃ kho, mahārāja, sandiṭṭhikaṃ sāmaññaphalaṃ purimehi sandiṭṭhikehi sāmaññaphalehi abhikkantatarañca paṇītatarañca. Imasmā ca pana, mahārāja, sandiṭṭhikā sāmaññaphalā aññaṃ sandiṭṭhikaṃ sāmaññaphalaṃ uttaritaraṃ vā paṇītataraṃ vā natthī’’ti.

    અજાતસત્તુઉપાસકત્તપટિવેદના

    Ajātasattuupāsakattapaṭivedanā

    ૨૫૦. એવં વુત્તે, રાજા માગધો અજાતસત્તુ વેદેહિપુત્તો ભગવન્તં એતદવોચ – ‘‘અભિક્કન્તં, ભન્તે, અભિક્કન્તં, ભન્તે. સેય્યથાપિ, ભન્તે, નિક્કુજ્જિતં વા ઉક્કુજ્જેય્ય, પટિચ્છન્નં વા વિવરેય્ય, મૂળ્હસ્સ વા મગ્ગં આચિક્ખેય્ય, અન્ધકારે વા તેલપજ્જોતં ધારેય્ય ‘ચક્ખુમન્તો રૂપાનિ દક્ખન્તી’તિ; એવમેવં, ભન્તે, ભગવતા અનેકપરિયાયેન ધમ્મો પકાસિતો . એસાહં, ભન્તે, ભગવન્તં સરણં ગચ્છામિ ધમ્મઞ્ચ ભિક્ખુસઙ્ઘઞ્ચ. ઉપાસકં મં ભગવા ધારેતુ અજ્જતગ્ગે પાણુપેતં સરણં ગતં. અચ્ચયો મં, ભન્તે, અચ્ચગમા યથાબાલં યથામૂળ્હં યથાઅકુસલં, યોહં પિતરં ધમ્મિકં ધમ્મરાજાનં ઇસ્સરિયકારણા જીવિતા વોરોપેસિં. તસ્સ મે, ભન્તે ભગવા અચ્ચયં અચ્ચયતો પટિગ્ગણ્હાતુ આયતિં સંવરાયા’’તિ.

    250. Evaṃ vutte, rājā māgadho ajātasattu vedehiputto bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘abhikkantaṃ, bhante, abhikkantaṃ, bhante. Seyyathāpi, bhante, nikkujjitaṃ vā ukkujjeyya, paṭicchannaṃ vā vivareyya, mūḷhassa vā maggaṃ ācikkheyya, andhakāre vā telapajjotaṃ dhāreyya ‘cakkhumanto rūpāni dakkhantī’ti; evamevaṃ, bhante, bhagavatā anekapariyāyena dhammo pakāsito . Esāhaṃ, bhante, bhagavantaṃ saraṇaṃ gacchāmi dhammañca bhikkhusaṅghañca. Upāsakaṃ maṃ bhagavā dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gataṃ. Accayo maṃ, bhante, accagamā yathābālaṃ yathāmūḷhaṃ yathāakusalaṃ, yohaṃ pitaraṃ dhammikaṃ dhammarājānaṃ issariyakāraṇā jīvitā voropesiṃ. Tassa me, bhante bhagavā accayaṃ accayato paṭiggaṇhātu āyatiṃ saṃvarāyā’’ti.

    ૨૫૧. ‘‘તગ્ઘ ત્વં, મહારાજ, અચ્ચયો અચ્ચગમા યથાબાલં યથામૂળ્હં યથાઅકુસલં, યં ત્વં પિતરં ધમ્મિકં ધમ્મરાજાનં જીવિતા વોરોપેસિ. યતો ચ ખો ત્વં, મહારાજ, અચ્ચયં અચ્ચયતો દિસ્વા યથાધમ્મં પટિકરોસિ, તં તે મયં પટિગ્ગણ્હામ. વુદ્ધિહેસા, મહારાજ, અરિયસ્સ વિનયે, યો અચ્ચયં અચ્ચયતો દિસ્વા યથાધમ્મં પટિકરોતિ, આયતિં સંવરં આપજ્જતી’’તિ.

    251. ‘‘Taggha tvaṃ, mahārāja, accayo accagamā yathābālaṃ yathāmūḷhaṃ yathāakusalaṃ, yaṃ tvaṃ pitaraṃ dhammikaṃ dhammarājānaṃ jīvitā voropesi. Yato ca kho tvaṃ, mahārāja, accayaṃ accayato disvā yathādhammaṃ paṭikarosi, taṃ te mayaṃ paṭiggaṇhāma. Vuddhihesā, mahārāja, ariyassa vinaye, yo accayaṃ accayato disvā yathādhammaṃ paṭikaroti, āyatiṃ saṃvaraṃ āpajjatī’’ti.

    ૨૫૨. એવં વુત્તે, રાજા માગધો અજાતસત્તુ વેદેહિપુત્તો ભગવન્તં એતદવોચ – ‘‘હન્દ ચ દાનિ મયં, ભન્તે, ગચ્છામ બહુકિચ્ચા મયં બહુકરણીયા’’તિ. ‘‘યસ્સદાનિ ત્વં, મહારાજ, કાલં મઞ્ઞસી’’તિ. અથ ખો રાજા માગધો અજાતસત્તુ વેદેહિપુત્તો ભગવતો ભાસિતં અભિનન્દિત્વા અનુમોદિત્વા ઉટ્ઠાયાસના ભગવન્તં અભિવાદેત્વા પદક્ખિણં કત્વા પક્કામિ.

    252. Evaṃ vutte, rājā māgadho ajātasattu vedehiputto bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘handa ca dāni mayaṃ, bhante, gacchāma bahukiccā mayaṃ bahukaraṇīyā’’ti. ‘‘Yassadāni tvaṃ, mahārāja, kālaṃ maññasī’’ti. Atha kho rājā māgadho ajātasattu vedehiputto bhagavato bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkāmi.

    ૨૫૩. અથ ખો ભગવા અચિરપક્કન્તસ્સ રઞ્ઞો માગધસ્સ અજાતસત્તુસ્સ વેદેહિપુત્તસ્સ ભિક્ખૂ આમન્તેસિ – ‘‘ખતાયં, ભિક્ખવે, રાજા. ઉપહતાયં, ભિક્ખવે, રાજા. સચાયં, ભિક્ખવે, રાજા પિતરં ધમ્મિકં ધમ્મરાજાનં જીવિતા ન વોરોપેસ્સથ, ઇમસ્મિઞ્ઞેવ આસને વિરજં વીતમલં ધમ્મચક્ખું ઉપ્પજ્જિસ્સથા’’તિ. ઇદમવોચ ભગવા. અત્તમના તે ભિક્ખૂ ભગવતો ભાસિતં અભિનન્દુન્તિ.

    253. Atha kho bhagavā acirapakkantassa rañño māgadhassa ajātasattussa vedehiputtassa bhikkhū āmantesi – ‘‘khatāyaṃ, bhikkhave, rājā. Upahatāyaṃ, bhikkhave, rājā. Sacāyaṃ, bhikkhave, rājā pitaraṃ dhammikaṃ dhammarājānaṃ jīvitā na voropessatha, imasmiññeva āsane virajaṃ vītamalaṃ dhammacakkhuṃ uppajjissathā’’ti. Idamavoca bhagavā. Attamanā te bhikkhū bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti.

    સામઞ્ઞફલસુત્તં નિટ્ઠિતં દુતિયં.

    Sāmaññaphalasuttaṃ niṭṭhitaṃ dutiyaṃ.







    Footnotes:
    1. પકુદ્ધો (સી॰)
    2. pakuddho (sī.)
    3. સઞ્જયો (સી॰ સ્યા॰)
    4. બેલ્લટ્ઠિપુત્તો (સી॰), વેલટ્ઠપુત્તો (સ્યા॰)
    5. sañjayo (sī. syā.)
    6. bellaṭṭhiputto (sī.), velaṭṭhaputto (syā.)
    7. નાથપુત્તો (સી॰), નાતપુત્તો (પી॰)
    8. nāthaputto (sī.), nātaputto (pī.)
    9. ભગવન્તં ગોતમં (સી॰ ક॰ પી॰)
    10. bhagavantaṃ gotamaṃ (sī. ka. pī.)
    11. પદીપા (સી॰ સ્યા॰)
    12. padīpā (sī. syā.)
    13. પદિકોવ (સ્યા॰)
    14. padikova (syā.)
    15. ઉદાયિભદ્દો (સી॰ પી॰)
    16. udāyibhaddo (sī. pī.)
    17. કિઞ્ચિદેવ દેસં લેસમત્તં (સ્યા॰ કં॰ ક॰)
    18. kiñcideva desaṃ lesamattaṃ (syā. kaṃ. ka.)
    19. નહાપિકા (સી॰), ન્હાપિકા (સ્યા॰)
    20. પીનેન્તિ (કત્થચિ)
    21. સમણેસુ બ્રાહ્મણેસુ (ક॰)
    22. nahāpikā (sī.), nhāpikā (syā.)
    23. pīnenti (katthaci)
    24. samaṇesu brāhmaṇesu (ka.)
    25. ચાતિ (સી॰ ક॰)
    26. cāti (sī. ka.)
    27. અનિક્કુજ્જેન્તો (સ્યા॰ કં॰ ક॰)
    28. પક્કામિં (સી॰ સ્યા॰ કં॰ પી॰)
    29. anikkujjento (syā. kaṃ. ka.)
    30. pakkāmiṃ (sī. syā. kaṃ. pī.)
    31. અહેતુ (કત્થચિ)
    32. સુખઞ્ચ દુક્ખઞ્ચ (સ્યા॰)
    33. સપુટા (ક॰), પબુટા (સી॰)
    34. મહાકપ્પુનો (ક॰ સી॰ પી॰)
    35. ahetu (katthaci)
    36. sukhañca dukkhañca (syā.)
    37. sapuṭā (ka.), pabuṭā (sī.)
    38. mahākappuno (ka. sī. pī.)
    39. પરલોકો (સ્યા॰)
    40. સમગ્ગતા (ક॰), સમગ્ગતા (સ્યા॰)
    41. paraloko (syā.)
    42. samaggatā (ka.), samaggatā (syā.)
    43. કઞ્ચિ (કં॰)
    44. સત્તન્નં યેવ (સી॰ સ્યા॰ કં॰ પી॰)
    45. kañci (kaṃ.)
    46. sattannaṃ yeva (sī. syā. kaṃ. pī.)
    47. નિગણ્ઠો નાટપુત્તો (સ્યા॰ ક॰)
    48. nigaṇṭho nāṭaputto (syā. ka.)
    49. કમ્મકરો (સી॰ સ્યા॰ કં॰ પી॰)
    50. મુખુલ્લોકિકો (સ્યા॰ કં॰ ક॰)
    51. યો તે પુરિસો (સી॰ ક॰)
    52. kammakaro (sī. syā. kaṃ. pī.)
    53. mukhullokiko (syā. kaṃ. ka.)
    54. yo te puriso (sī. ka.)
    55. યો તે પુરિસો (સી॰)
    56. yo te puriso (sī.)
    57. ગુત્તદ્વારો, ભોજને મત્તઞ્ઞૂ (ક॰)
    58. guttadvāro, bhojane mattaññū (ka.)
    59. ખગ્ગં (સી॰ પી॰), અસિં ખગ્ગં (સ્યા॰ કં॰), ખગ્ગં અસિં (ક॰)
    60. khaggaṃ (sī. pī.), asiṃ khaggaṃ (syā. kaṃ.), khaggaṃ asiṃ (ka.)
    61. ઇત્થિકથં પુરિસકથં કુમારકથં કુમારિકથં (ક॰)
    62. itthikathaṃ purisakathaṃ kumārakathaṃ kumārikathaṃ (ka.)
    63. બ્યન્તીકરેય્ય (સી॰ સ્યા॰ કં॰)
    64. byantīkareyya (sī. syā. kaṃ.)
    65. ન ચસ્સ મે (ક॰)
    66. na cassa me (ka.)
    67. ઉબ્બયેન (સી॰ ક॰)
    68. ubbayena (sī. ka.)
    69. ઉબ્ભિતોદકો (સ્યા॰ કં॰ ક॰)
    70. ubbhitodako (syā. kaṃ. ka.)
    71. અભિસન્દાનિ પરિસન્દાનિ (ક॰)
    72. પરિપ્ફુટ્ઠાનિ (પી॰)
    73. abhisandāni parisandāni (ka.)
    74. paripphuṭṭhāni (pī.)
    75. પુન ચપરં મહારાજ ભિક્ખુ સો (ક॰)
    76. puna caparaṃ mahārāja bhikkhu so (ka.)
    77. પીતકં વા લોહિતકં વા (ક॰)
    78. pītakaṃ vā lohitakaṃ vā (ka.)
    79. પબ્બાહેય્ય (સ્યા॰ ક॰)
    80. પબ્બાળ્હાતિ (સ્યા॰ ક॰)
    81. ઉદ્ધરિતો (સ્યા॰ કં॰)
    82. pabbāheyya (syā. ka.)
    83. pabbāḷhāti (syā. ka.)
    84. uddharito (syā. kaṃ.)
    85. અભિજ્જમાનો (સી॰ ક॰)
    86. abhijjamāno (sī. ka.)
    87. મુતિઙ્ગસદ્દમ્પિ (સી॰ પી॰)
    88. સઙ્ખપણવદેણ્ડિમસદ્દમ્પિ (સી॰ પી॰), સઙ્ખસદ્દંપિ પણવસદ્દંપિ દેન્દિમસદ્દંપિ (સ્યા॰ કં॰)
    89. સઙ્ખસદ્દો ઇતિપિ પણવસદ્દો ઇતિપિ દેન્દિમસદ્દો ઇતિપિ (સ્યા॰ કં॰)
    90. mutiṅgasaddampi (sī. pī.)
    91. saṅkhapaṇavadeṇḍimasaddampi (sī. pī.), saṅkhasaddaṃpi paṇavasaddaṃpi dendimasaddaṃpi (syā. kaṃ.)
    92. saṅkhasaddo itipi paṇavasaddo itipi dendimasaddo itipi (syā. kaṃ.)
    93. અગઞ્છિં (સ્યા॰ કં॰)
    94. agañchiṃ (syā. kaṃ.)
    95. રથિયાપી રથિં સઞ્ચરન્તે (સી॰), રથિયાય વિથિં સઞ્ચરન્તેપિ (સ્યા॰)
    96. rathiyāpī rathiṃ sañcarante (sī.), rathiyāya vithiṃ sañcarantepi (syā.)



    Related texts:



    અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / દીઘ નિકાય (અટ્ઠકથા) • Dīgha nikāya (aṭṭhakathā) / ૨. સામઞ્ઞફલસુત્તવણ્ણના • 2. Sāmaññaphalasuttavaṇṇanā

    ટીકા • Tīkā / સુત્તપિટક (ટીકા) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / દીઘનિકાય (ટીકા) • Dīghanikāya (ṭīkā) / ૨. સામઞ્ઞફલસુત્તવણ્ણના • 2. Sāmaññaphalasuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact