Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / મહાવગ્ગપાળિ • Mahāvaggapāḷi |
૨૦૯. સમત્તિંસવિરેચનકથા
209. Samattiṃsavirecanakathā
૩૩૬. તેન ખો પન સમયેન ભગવતો કાયો દોસાભિસન્નો હોતિ. અથ ખો ભગવા આયસ્મન્તં આનન્દં આમન્તેસિ – ‘‘દોસાભિસન્નો ખો, આનન્દ, તથાગતસ્સ કાયો. ઇચ્છતિ તથાગતો વિરેચનં પાતુ’’ન્તિ. અથ ખો આયસ્મા આનન્દો યેન જીવકો કોમારભચ્ચો તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા જીવકં કોમારભચ્ચં એતદવોચ – ‘‘દોસાભિસન્નો ખો, આવુસો જીવક, તથાગતસ્સ કાયો. ઇચ્છતિ તથાગતો વિરેચનં પાતુ’’ન્તિ. ‘‘તેન હિ, ભન્તે આનન્દ, ભગવતો કાયં કતિપાહં સિનેહેથા’’તિ. અથ ખો આયસ્મા આનન્દો ભગવતો કાયં કતિપાહં સિનેહેત્વા યેન જીવકો કોમારભચ્ચો તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા જીવકં કોમારભચ્ચં એતદવોચ – ‘‘સિનિદ્ધો ખો, આવુસો જીવક, તથાગતસ્સ કાયો. યસ્સ દાનિ કાલં મઞ્ઞસી’’તિ. અથ ખો જીવકસ્સ કોમારભચ્ચસ્સ એતદહોસિ – ‘‘ન ખો મેતં પતિરૂપં યોહં ભગવતો ઓળારિકં વિરેચનં દદેય્ય’’ન્તિ. તીણિ ઉપ્પલહત્થાનિ નાનાભેસજ્જેહિ પરિભાવેત્વા યેન ભગવા તેનુપસઙ્કમિ, ઉપસઙ્કમિત્વા એકં ઉપ્પલહત્થં ભગવતો ઉપનામેસિ – ‘‘ઇમં, ભન્તે, ભગવા પઠમં ઉપ્પલહત્થં ઉપસિઙ્ઘતુ. ઇદં ભગવન્તં દસક્ખત્તું વિરેચેસ્સતી’’તિ. દુતિયં ઉપ્પલહત્થં ભગવતો ઉપનામેસિ – ‘‘ઇમં, ભન્તે, ભગવા દુતિયં ઉપ્પલહત્થં ઉપસિઙ્ઘતુ. ઇદં ભગવન્તં દસક્ખત્તું વિરેચેસ્સતી’’તિ. તતિયં ઉપ્પલહત્થં ભગવતો ઉપનામેસિ – ‘‘ઇમં, ભન્તે , ભગવા તતિયં ઉપ્પલહત્થં ઉપસિઙ્ઘતુ. ઇદં ભગવન્તં દસક્ખત્તું વિરેચેસ્સતી’’તિ . એવં ભગવતો સમત્તિંસાય વિરેચનં ભવિસ્સતીતિ. અથ ખો જીવકો કોમારભચ્ચો ભગવતો સમત્તિંસાય વિરેચનં દત્વા ભગવન્તં અભિવાદેત્વા પદક્ખિણં કત્વા પક્કામિ. અથ ખો જીવકસ્સ કોમારભચ્ચસ્સ બહિ દ્વારકોટ્ઠકા નિક્ખન્તસ્સ એતદહોસિ – ‘‘મયા ખો ભગવતો સમત્તિંસાય વિરેચનં દિન્નં. દોસાભિસન્નો તથાગતસ્સ કાયો . ન ભગવન્તં સમત્તિંસક્ખત્તું વિરેચેસ્સતિ, એકૂનત્તિંસક્ખત્તું ભગવન્તં વિરેચેસ્સતિ. અપિ ચ, ભગવા વિરિત્તો નહાયિસ્સતિ. નહાતં ભગવન્તં સકિં વિરેચેસ્સતિ. એવં ભગવતો સમત્તિંસાય વિરેચનં ભવિસ્સતી’’તિ.
336. Tena kho pana samayena bhagavato kāyo dosābhisanno hoti. Atha kho bhagavā āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi – ‘‘dosābhisanno kho, ānanda, tathāgatassa kāyo. Icchati tathāgato virecanaṃ pātu’’nti. Atha kho āyasmā ānando yena jīvako komārabhacco tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā jīvakaṃ komārabhaccaṃ etadavoca – ‘‘dosābhisanno kho, āvuso jīvaka, tathāgatassa kāyo. Icchati tathāgato virecanaṃ pātu’’nti. ‘‘Tena hi, bhante ānanda, bhagavato kāyaṃ katipāhaṃ sinehethā’’ti. Atha kho āyasmā ānando bhagavato kāyaṃ katipāhaṃ sinehetvā yena jīvako komārabhacco tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā jīvakaṃ komārabhaccaṃ etadavoca – ‘‘siniddho kho, āvuso jīvaka, tathāgatassa kāyo. Yassa dāni kālaṃ maññasī’’ti. Atha kho jīvakassa komārabhaccassa etadahosi – ‘‘na kho metaṃ patirūpaṃ yohaṃ bhagavato oḷārikaṃ virecanaṃ dadeyya’’nti. Tīṇi uppalahatthāni nānābhesajjehi paribhāvetvā yena bhagavā tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā ekaṃ uppalahatthaṃ bhagavato upanāmesi – ‘‘imaṃ, bhante, bhagavā paṭhamaṃ uppalahatthaṃ upasiṅghatu. Idaṃ bhagavantaṃ dasakkhattuṃ virecessatī’’ti. Dutiyaṃ uppalahatthaṃ bhagavato upanāmesi – ‘‘imaṃ, bhante, bhagavā dutiyaṃ uppalahatthaṃ upasiṅghatu. Idaṃ bhagavantaṃ dasakkhattuṃ virecessatī’’ti. Tatiyaṃ uppalahatthaṃ bhagavato upanāmesi – ‘‘imaṃ, bhante , bhagavā tatiyaṃ uppalahatthaṃ upasiṅghatu. Idaṃ bhagavantaṃ dasakkhattuṃ virecessatī’’ti . Evaṃ bhagavato samattiṃsāya virecanaṃ bhavissatīti. Atha kho jīvako komārabhacco bhagavato samattiṃsāya virecanaṃ datvā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkāmi. Atha kho jīvakassa komārabhaccassa bahi dvārakoṭṭhakā nikkhantassa etadahosi – ‘‘mayā kho bhagavato samattiṃsāya virecanaṃ dinnaṃ. Dosābhisanno tathāgatassa kāyo . Na bhagavantaṃ samattiṃsakkhattuṃ virecessati, ekūnattiṃsakkhattuṃ bhagavantaṃ virecessati. Api ca, bhagavā viritto nahāyissati. Nahātaṃ bhagavantaṃ sakiṃ virecessati. Evaṃ bhagavato samattiṃsāya virecanaṃ bhavissatī’’ti.
અથ ખો ભગવા જીવકસ્સ કોમારભચ્ચસ્સ ચેતસા ચેતોપરિવિતક્કમઞ્ઞાય આયસ્મન્તં આનન્દં આમન્તેસિ – ‘‘ઇધાનન્દ, જીવકસ્સ કોમારભચ્ચસ્સ બહિ દ્વારકોટ્ઠકા નિક્ખન્તસ્સ એતદહોસિ – ‘મયા ખો ભગવતો સમત્તિંસાય વિરેચનં દિન્નં. દોસાભિસન્નો તથાગતસ્સ કાયો. ન ભગવન્તં સમતિંસક્ખત્તું વિરેચેસ્સતિ, એકૂનતિંસક્ખત્તું ભગવન્તં વિરેચેસ્સતિ. અપિ ચ, ભગવા વિરિત્તો નહાયિસ્સતિ. નહાતં ભગવન્તં સકિં વિરેચેસ્સતિ. એવં ભગવતો સમત્તિંસાય વિરેચનં ભવિસ્સતી’તિ. તેન હાનન્દ, ઉણ્હોદકં પટિયાદેહી’’તિ. ‘‘એવં, ભન્તે’’તિ ખો આયસ્મા આનન્દો ભગવતો પટિસ્સુણિત્વા ઉણ્હોદકં પટિયાદેસિ.
Atha kho bhagavā jīvakassa komārabhaccassa cetasā cetoparivitakkamaññāya āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi – ‘‘idhānanda, jīvakassa komārabhaccassa bahi dvārakoṭṭhakā nikkhantassa etadahosi – ‘mayā kho bhagavato samattiṃsāya virecanaṃ dinnaṃ. Dosābhisanno tathāgatassa kāyo. Na bhagavantaṃ samatiṃsakkhattuṃ virecessati, ekūnatiṃsakkhattuṃ bhagavantaṃ virecessati. Api ca, bhagavā viritto nahāyissati. Nahātaṃ bhagavantaṃ sakiṃ virecessati. Evaṃ bhagavato samattiṃsāya virecanaṃ bhavissatī’ti. Tena hānanda, uṇhodakaṃ paṭiyādehī’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho āyasmā ānando bhagavato paṭissuṇitvā uṇhodakaṃ paṭiyādesi.
અથ ખો જીવકો કોમારભચ્ચો યેન ભગવા તેનુપસઙ્કમિ, ઉપસઙ્કમિત્વા ભગવન્તં અભિવાદેત્વા એકમન્તં નિસીદિ. એકમન્તં નિસિન્નો ખો જીવકો કોમારભચ્ચો ભગવન્તં એતદવોચ – ‘‘વિરિત્તો, ભન્તે, ભગવા’’તિ? ‘‘વિરિત્તોમ્હિ, જીવકા’’તિ. ઇધ મય્હં, ભન્તે, બહિ દ્વારકોટ્ઠકા નિક્ખન્તસ્સ એતદહોસિ – ‘‘મયા ખો ભગવતો સમત્તિંસાય વિરેચનં દિન્નં. દોસાભિસન્નો તથાગતસ્સ કાયો. ન ભગવન્તં સમત્તિંસક્ખત્તું વિરેચેસ્સતિ, એકૂનત્તિંસક્ખત્તું ભગવન્તં વિરેચેસ્સતિ. અપિ ચ, ભગવા વિરિત્તો નહાયિસ્સતિ. નહાતં ભગવન્તં સકિં વિરેચેસ્સતિ. એવં ભગવતો સમત્તિંસાય વિરેચનં ભવિસ્સતી’’તિ. નહાયતુ, ભન્તે, ભગવા, નહાયતુ સુગતોતિ. અથ ખો ભગવા ઉણ્હોદકં નહાયિ. નહાતં ભગવન્તં સકિં વિરેચેસિ. એવં ભગવતો સમત્તિંસાય વિરેચનં અહોસિ. અથ ખો જીવકો કોમારભચ્ચો ભગવન્તં એતદવોચ – ‘‘યાવ, ભન્તે, ભગવતો કાયો પકતત્તો હોતિ, અલં 1 યૂસપિણ્ડપાતેના’’તિ.
Atha kho jīvako komārabhacco yena bhagavā tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho jīvako komārabhacco bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘viritto, bhante, bhagavā’’ti? ‘‘Virittomhi, jīvakā’’ti. Idha mayhaṃ, bhante, bahi dvārakoṭṭhakā nikkhantassa etadahosi – ‘‘mayā kho bhagavato samattiṃsāya virecanaṃ dinnaṃ. Dosābhisanno tathāgatassa kāyo. Na bhagavantaṃ samattiṃsakkhattuṃ virecessati, ekūnattiṃsakkhattuṃ bhagavantaṃ virecessati. Api ca, bhagavā viritto nahāyissati. Nahātaṃ bhagavantaṃ sakiṃ virecessati. Evaṃ bhagavato samattiṃsāya virecanaṃ bhavissatī’’ti. Nahāyatu, bhante, bhagavā, nahāyatu sugatoti. Atha kho bhagavā uṇhodakaṃ nahāyi. Nahātaṃ bhagavantaṃ sakiṃ virecesi. Evaṃ bhagavato samattiṃsāya virecanaṃ ahosi. Atha kho jīvako komārabhacco bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘yāva, bhante, bhagavato kāyo pakatatto hoti, alaṃ 2 yūsapiṇḍapātenā’’ti.
સમત્તિંસવિરેચનકથા નિટ્ઠિતા.
Samattiṃsavirecanakathā niṭṭhitā.
Footnotes:
Related texts:
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / વિનયપિટક (અટ્ઠકથા) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / મહાવગ્ગ-અટ્ઠકથા • Mahāvagga-aṭṭhakathā / સમત્તિંસવિરેચનકથા • Samattiṃsavirecanakathā
ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / સારત્થદીપની-ટીકા • Sāratthadīpanī-ṭīkā / પજ્જોતરાજવત્થુકથાદિવણ્ણના • Pajjotarājavatthukathādivaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વજિરબુદ્ધિ-ટીકા • Vajirabuddhi-ṭīkā / સમત્તિંસવિરેચનકથાવણ્ણના • Samattiṃsavirecanakathāvaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વિમતિવિનોદની-ટીકા • Vimativinodanī-ṭīkā / જીવકવત્થુકથાદિવણ્ણના • Jīvakavatthukathādivaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / પાચિત્યાદિયોજનાપાળિ • Pācityādiyojanāpāḷi / ૨૦૯. સમત્તિંસવિરેચનકથા • 209. Samattiṃsavirecanakathā