Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / જાતકપાળિ • Jātakapāḷi |
૫૩૦. સંકિચ્ચજાતકં (૨)
530. Saṃkiccajātakaṃ (2)
૬૯.
69.
‘‘દિસ્વા નિસિન્નં રાજાનં, બ્રહ્મદત્તં રથેસભં;
‘‘Disvā nisinnaṃ rājānaṃ, brahmadattaṃ rathesabhaṃ;
અથસ્સ પટિવેદેસિ, યસ્સાસિ અનુકમ્પકો.
Athassa paṭivedesi, yassāsi anukampako.
૭૦.
70.
‘‘સંકિચ્ચાયં અનુપ્પત્તો, ઇસીનં સાધુસમ્મતો;
‘‘Saṃkiccāyaṃ anuppatto, isīnaṃ sādhusammato;
તરમાનરૂપો નિય્યાહિ, ખિપ્પં પસ્સ મહેસિનં.
Taramānarūpo niyyāhi, khippaṃ passa mahesinaṃ.
૭૧.
71.
‘‘તતો ચ રાજા તરમાનો, યુત્તમારુય્હ સન્દનં;
‘‘Tato ca rājā taramāno, yuttamāruyha sandanaṃ;
૭૨.
72.
‘‘નિક્ખિપ્પ પઞ્ચ કકુધાનિ, કાસીનં રટ્ઠવડ્ઢનો;
‘‘Nikkhippa pañca kakudhāni, kāsīnaṃ raṭṭhavaḍḍhano;
૭૩.
73.
‘‘ઓરુય્હ રાજા યાનમ્હા, ઠપયિત્વા પટિચ્છદં;
‘‘Oruyha rājā yānamhā, ṭhapayitvā paṭicchadaṃ;
આસીનં દાયપસ્સસ્મિં, સંકિચ્ચમુપસઙ્કમિ.
Āsīnaṃ dāyapassasmiṃ, saṃkiccamupasaṅkami.
૭૪.
74.
‘‘ઉપસઙ્કમિત્વા સો રાજા, સમ્મોદિ ઇસિના સહ;
‘‘Upasaṅkamitvā so rājā, sammodi isinā saha;
તં કથં વીતિસારેત્વા, એકમન્તં ઉપાવિસિ.
Taṃ kathaṃ vītisāretvā, ekamantaṃ upāvisi.
૭૫.
75.
‘‘એકમન્તં નિસિન્નોવ, અથ કાલં અમઞ્ઞથ;
‘‘Ekamantaṃ nisinnova, atha kālaṃ amaññatha;
તતો પાપાનિ કમ્માનિ, પુચ્છિતું પટિપજ્જથ.
Tato pāpāni kammāni, pucchituṃ paṭipajjatha.
૭૬.
76.
૭૭.
77.
‘‘કં ગતિં પેચ્ચ ગચ્છન્તિ, નરા ધમ્માતિચારિનો;
‘‘Kaṃ gatiṃ pecca gacchanti, narā dhammāticārino;
અતિચિણ્ણો મયા ધમ્મો, તં મે અક્ખાહિ પુચ્છિતો.
Aticiṇṇo mayā dhammo, taṃ me akkhāhi pucchito.
૭૮.
78.
‘‘ઇસી અવચ સંકિચ્ચો, કાસીનં રટ્ઠવડ્ઢનં;
‘‘Isī avaca saṃkicco, kāsīnaṃ raṭṭhavaḍḍhanaṃ;
આસીનં દાયપસ્સસ્મિં, મહારાજ સુણોહિ મે.
Āsīnaṃ dāyapassasmiṃ, mahārāja suṇohi me.
૭૯.
79.
‘‘ઉપ્પથેન વજન્તસ્સ, યો મગ્ગમનુસાસતિ;
‘‘Uppathena vajantassa, yo maggamanusāsati;
તસ્સ ચે વચનં કયિરા, નાસ્સ મગ્ગેય્ય કણ્ટકો.
Tassa ce vacanaṃ kayirā, nāssa maggeyya kaṇṭako.
૮૦.
80.
‘‘અધમ્મં પટિપન્નસ્સ, યો ધમ્મમનુસાસતિ;
‘‘Adhammaṃ paṭipannassa, yo dhammamanusāsati;
તસ્સ ચે વચનં કયિરા, ન સો ગચ્છેય્ય દુગ્ગતિં.
Tassa ce vacanaṃ kayirā, na so gaccheyya duggatiṃ.
૮૧.
81.
‘‘ધમ્મો પથો મહારાજ, અધમ્મો પન ઉપ્પથો;
‘‘Dhammo patho mahārāja, adhammo pana uppatho;
અધમ્મો નિરયં નેતિ, ધમ્મો પાપેતિ સુગ્ગતિં.
Adhammo nirayaṃ neti, dhammo pāpeti suggatiṃ.
૮૨.
82.
‘‘અધમ્મચારિનો રાજ, નરા વિસમજીવિનો;
‘‘Adhammacārino rāja, narā visamajīvino;
યં ગતિં પેચ્ચ ગચ્છન્તિ, નિરયે તે સુણોહિ મે.
Yaṃ gatiṃ pecca gacchanti, niraye te suṇohi me.
૮૩.
83.
૮૪.
84.
‘‘ઇચ્ચેતે અટ્ઠ નિરયા, અક્ખાતા દુરતિક્કમા;
‘‘Iccete aṭṭha nirayā, akkhātā duratikkamā;
આકિણ્ણા લુદ્દકમ્મેહિ, પચ્ચેકા સોળસુસ્સદા.
Ākiṇṇā luddakammehi, paccekā soḷasussadā.
૮૫.
85.
લોમહંસનરૂપા ચ, ભેસ્મા પટિભયા દુખા.
Lomahaṃsanarūpā ca, bhesmā paṭibhayā dukhā.
૮૬.
86.
‘‘ચતુક્કણ્ણા ચતુદ્વારા, વિભત્તા ભાગસો મિતા;
‘‘Catukkaṇṇā catudvārā, vibhattā bhāgaso mitā;
અયોપાકારપરિયન્તા, અયસા પટિકુજ્જિતા.
Ayopākārapariyantā, ayasā paṭikujjitā.
૮૭.
87.
‘‘તેસં અયોમયા ભૂમિ, જલિતા તેજસા યુતા;
‘‘Tesaṃ ayomayā bhūmi, jalitā tejasā yutā;
૮૮.
88.
‘‘એતે પતન્તિ નિરયે, ઉદ્ધંપાદા અવંસિરા;
‘‘Ete patanti niraye, uddhaṃpādā avaṃsirā;
ઇસીનં અતિવત્તારો, સઞ્ઞતાનં તપસ્સિનં.
Isīnaṃ ativattāro, saññatānaṃ tapassinaṃ.
૮૯.
89.
‘‘તે ભૂનહુનો પચ્ચન્તિ, મચ્છા બિલકતા યથા;
‘‘Te bhūnahuno paccanti, macchā bilakatā yathā;
સંવચ્છરે અસઙ્ખેય્યે, નરા કિબ્બિસકારિનો.
Saṃvacchare asaṅkheyye, narā kibbisakārino.
૯૦.
90.
‘‘ડય્હમાનેન ગત્તેન, નિચ્ચં સન્તરબાહિરં;
‘‘Ḍayhamānena gattena, niccaṃ santarabāhiraṃ;
નિરયા નાધિગચ્છન્તિ, દ્વારં નિક્ખમનેસિનો.
Nirayā nādhigacchanti, dvāraṃ nikkhamanesino.
૯૧.
91.
‘‘પુરત્થિમેન ધાવન્તિ, તતો ધાવન્તિ પચ્છતો;
‘‘Puratthimena dhāvanti, tato dhāvanti pacchato;
ઉત્તરેનપિ ધાવન્તિ, તતો ધાવન્તિ દક્ખિણં;
Uttarenapi dhāvanti, tato dhāvanti dakkhiṇaṃ;
૯૨.
92.
‘‘બહૂનિ વસ્સસહસ્સાનિ, જના નિરયગામિનો;
‘‘Bahūni vassasahassāni, janā nirayagāmino;
બાહા પગ્ગય્હ કન્દન્તિ, પત્વા દુક્ખં અનપ્પકં.
Bāhā paggayha kandanti, patvā dukkhaṃ anappakaṃ.
૯૩.
93.
‘‘આસીવિસંવ કુપિતં, તેજસ્સિં દુરતિક્કમં;
‘‘Āsīvisaṃva kupitaṃ, tejassiṃ duratikkamaṃ;
ન સાધુરૂપે આસીદે, સઞ્ઞતાનં તપસ્સિનં.
Na sādhurūpe āsīde, saññatānaṃ tapassinaṃ.
૯૪.
94.
‘‘અતિકાયો મહિસ્સાસો, અજ્જુનો કેકકાધિપો;
‘‘Atikāyo mahissāso, ajjuno kekakādhipo;
સહસ્સબાહુ ઉચ્છિન્નો, ઇસિમાસજ્જ ગોતમં.
Sahassabāhu ucchinno, isimāsajja gotamaṃ.
૯૫.
95.
‘‘અરજં રજસા વચ્છં, કિસં અવકિરિય દણ્ડકી;
‘‘Arajaṃ rajasā vacchaṃ, kisaṃ avakiriya daṇḍakī;
૯૬.
96.
સપારિસજ્જો ઉચ્છિન્નો, મજ્ઝારઞ્ઞં તદા અહુ.
Sapārisajjo ucchinno, majjhāraññaṃ tadā ahu.
૯૭.
97.
૯૮.
98.
‘‘અથાયં ઇસિના સત્તો, અન્તલિક્ખચરો પુરે;
‘‘Athāyaṃ isinā satto, antalikkhacaro pure;
૯૯.
99.
‘‘તસ્મા હિ છન્દાગમનં, નપ્પસંસન્તિ પણ્ડિતા;
‘‘Tasmā hi chandāgamanaṃ, nappasaṃsanti paṇḍitā;
અદુટ્ઠચિત્તો ભાસેય્ય, ગિરં સચ્ચૂપસંહિતં.
Aduṭṭhacitto bhāseyya, giraṃ saccūpasaṃhitaṃ.
૧૦૦.
100.
‘‘મનસા ચે પદુટ્ઠેન, યો નરો પેક્ખતે મુનિં;
‘‘Manasā ce paduṭṭhena, yo naro pekkhate muniṃ;
વિજ્જાચરણસમ્પન્નં, ગન્તા સો નિરયં અધો.
Vijjācaraṇasampannaṃ, gantā so nirayaṃ adho.
૧૦૧.
101.
૧૦૨.
102.
‘‘યો ચ પબ્બજિતં હન્તિ, કતકિચ્ચં મહેસિનં;
‘‘Yo ca pabbajitaṃ hanti, katakiccaṃ mahesinaṃ;
સ કાળસુત્તે નિરયે, ચિરરત્તાય પચ્ચતિ.
Sa kāḷasutte niraye, cirarattāya paccati.
૧૦૩.
103.
તાપયિત્વા જનપદં, તાપને પેચ્ચ પચ્ચતિ.
Tāpayitvā janapadaṃ, tāpane pecca paccati.
૧૦૪.
104.
અચ્ચિસઙ્ઘપરેતો સો, દુક્ખં વેદેતિ વેદનં.
Accisaṅghapareto so, dukkhaṃ vedeti vedanaṃ.
૧૦૫.
105.
‘‘તસ્સ અગ્ગિસિખા કાયા, નિચ્છરન્તિ પભસ્સરા;
‘‘Tassa aggisikhā kāyā, niccharanti pabhassarā;
૧૦૬.
106.
‘‘ડય્હમાનેન ગત્તેન, નિચ્ચં સન્તરબાહિરં;
‘‘Ḍayhamānena gattena, niccaṃ santarabāhiraṃ;
૧૦૭.
107.
‘‘યો લોભા પિતરં હન્તિ, દોસા વા પુરિસાધમો;
‘‘Yo lobhā pitaraṃ hanti, dosā vā purisādhamo;
સ કાળસુત્તે નિરયે, ચિરરત્તાય પચ્ચતિ.
Sa kāḷasutte niraye, cirarattāya paccati.
૧૦૮.
108.
‘‘સ તાદિસો પચ્ચતિ લોહકુમ્ભિયં, પક્કઞ્ચ સત્તીહિ હનન્તિ નિત્તચં;
‘‘Sa tādiso paccati lohakumbhiyaṃ, pakkañca sattīhi hananti nittacaṃ;
અન્ધં કરિત્વા મુત્તકરીસભક્ખં, ખારે નિમુજ્જન્તિ તથાવિધં નરં.
Andhaṃ karitvā muttakarīsabhakkhaṃ, khāre nimujjanti tathāvidhaṃ naraṃ.
૧૦૯.
109.
‘‘તત્તં પક્કુથિતમયોગુળઞ્ચ 47, દીઘે ચ ફાલે ચિરરત્તતાપિતે;
‘‘Tattaṃ pakkuthitamayoguḷañca 48, dīghe ca phāle cirarattatāpite;
૧૧૦.
110.
‘‘સામા ચ સોણા સબલા ચ ગિજ્ઝા, કાકોળસઙ્ઘા ચ દિજા અયોમુખા;
‘‘Sāmā ca soṇā sabalā ca gijjhā, kākoḷasaṅghā ca dijā ayomukhā;
સઙ્ગમ્મ ખાદન્તિ વિપ્ફન્દમાનં, જિવ્હં વિભજ્જ વિઘાસં સલોહિતં.
Saṅgamma khādanti vipphandamānaṃ, jivhaṃ vibhajja vighāsaṃ salohitaṃ.
૧૧૧.
111.
‘‘તં દડ્ઢતાલં પરિભિન્નગત્તં, નિપ્પોથયન્તા અનુવિચરન્તિ રક્ખસા;
‘‘Taṃ daḍḍhatālaṃ paribhinnagattaṃ, nippothayantā anuvicaranti rakkhasā;
રતી હિ નેસં દુખિનો પનીતરે, એતાદિસસ્મિં નિરયે વસન્તિ;
Ratī hi nesaṃ dukhino panītare, etādisasmiṃ niraye vasanti;
યે કેચિ લોકે ઇધ પેત્તિઘાતિનો.
Ye keci loke idha pettighātino.
૧૧૨.
112.
‘‘પુત્તો ચ માતરં હન્ત્વા, ઇતો ગન્ત્વા યમક્ખયં;
‘‘Putto ca mātaraṃ hantvā, ito gantvā yamakkhayaṃ;
ભુસમાપજ્જતે દુક્ખં, અત્તકમ્મફલૂપગો.
Bhusamāpajjate dukkhaṃ, attakammaphalūpago.
૧૧૩.
113.
‘‘અમનુસ્સા અતિબલા, હન્તારં જનયન્તિયા;
‘‘Amanussā atibalā, hantāraṃ janayantiyā;
૧૧૪.
114.
૧૧૫.
115.
‘‘જિગુચ્છં કુણપં પૂતિં, દુગ્ગન્ધં ગૂથકદ્દમં;
‘‘Jigucchaṃ kuṇapaṃ pūtiṃ, duggandhaṃ gūthakaddamaṃ;
૧૧૬.
116.
‘‘તમેનં કિમયો તત્થ, અતિકાયા અયોમુખા;
‘‘Tamenaṃ kimayo tattha, atikāyā ayomukhā;
૧૧૭.
117.
‘‘સો ચ તં નિરયં પત્તો, નિમુગ્ગો સતપોરિસં;
‘‘So ca taṃ nirayaṃ patto, nimuggo sataporisaṃ;
પૂતિકં કુણપં વાતિ, સમન્તા સતયોજનં.
Pūtikaṃ kuṇapaṃ vāti, samantā satayojanaṃ.
૧૧૮.
118.
‘‘ચક્ખુમાપિ હિ ચક્ખૂહિ, તેન ગન્ધેન જીયતિ;
‘‘Cakkhumāpi hi cakkhūhi, tena gandhena jīyati;
એતાદિસં બ્રહ્મદત્ત, માતુઘો લભતે દુખં.
Etādisaṃ brahmadatta, mātugho labhate dukhaṃ.
૧૧૯.
119.
‘‘ખુરધારમનુક્કમ્મ, તિક્ખં દુરભિસમ્ભવં;
‘‘Khuradhāramanukkamma, tikkhaṃ durabhisambhavaṃ;
૧૨૦.
120.
‘‘અયોમયા સિમ્બલિયો, સોળસઙ્ગુલકણ્ટકા;
‘‘Ayomayā simbaliyo, soḷasaṅgulakaṇṭakā;
૧૨૧.
121.
‘‘તે અચ્ચિમન્તો તિટ્ઠન્તિ, અગ્ગિક્ખન્ધાવ આરકા;
‘‘Te accimanto tiṭṭhanti, aggikkhandhāva ārakā;
આદિત્તા જાતવેદેન, ઉદ્ધં યોજનમુગ્ગતા.
Ādittā jātavedena, uddhaṃ yojanamuggatā.
૧૨૨.
122.
૧૨૩.
123.
‘‘તે પતન્તિ અધોક્ખન્ધા, વિવત્તા વિહતા પુથૂ;
‘‘Te patanti adhokkhandhā, vivattā vihatā puthū;
૧૨૪.
124.
લોહકુમ્ભિં પવજ્જન્તિ, તત્તં અગ્ગિસમૂદકં.
Lohakumbhiṃ pavajjanti, tattaṃ aggisamūdakaṃ.
૧૨૫.
125.
‘‘એવં દિવા ચ રત્તો ચ, દુસ્સીલા મોહપારુતા;
‘‘Evaṃ divā ca ratto ca, dussīlā mohapārutā;
અનુભોન્તિ સકં કમ્મં, પુબ્બે દુક્કટમત્તનો.
Anubhonti sakaṃ kammaṃ, pubbe dukkaṭamattano.
૧૨૬.
126.
‘‘યા ચ ભરિયા ધનક્કીતા, સામિકં અતિમઞ્ઞતિ;
‘‘Yā ca bhariyā dhanakkītā, sāmikaṃ atimaññati;
૧૨૭.
127.
‘‘તસ્સા વઙ્કેન જિવ્હગ્ગં, નિબ્બહન્તિ સબન્ધનં;
‘‘Tassā vaṅkena jivhaggaṃ, nibbahanti sabandhanaṃ;
વિઞ્ઞાપેતું ન સક્કોતિ, તાપને પેચ્ચ પચ્ચતિ.
Viññāpetuṃ na sakkoti, tāpane pecca paccati.
૧૨૮.
128.
‘‘ઓરબ્ભિકા સૂકરિકા, મચ્છિકા મિગબન્ધકા;
‘‘Orabbhikā sūkarikā, macchikā migabandhakā;
ચોરા ગોઘાતકા લુદ્દા, અવણ્ણે વણ્ણકારકા.
Corā goghātakā luddā, avaṇṇe vaṇṇakārakā.
૧૨૯.
129.
‘‘સત્તીહિ લોહકૂટેહિ, નેત્તિંસેહિ ઉસૂહિ ચ;
‘‘Sattīhi lohakūṭehi, nettiṃsehi usūhi ca;
૧૩૦.
130.
‘‘સાયં પાતો કૂટકારી, અયોકૂટેહિ હઞ્ઞતિ;
‘‘Sāyaṃ pāto kūṭakārī, ayokūṭehi haññati;
૧૩૧.
131.
૧૩૨.
132.
‘‘યે મિગેન મિગં હન્તિ, પક્ખિં વા પન પક્ખિના;
‘‘Ye migena migaṃ hanti, pakkhiṃ vā pana pakkhinā;
૧૩૩.
133.
‘‘સન્તો ચ 97 ઉદ્ધં ગચ્છન્તિ, સુચિણ્ણેનિધ કમ્મુના;
‘‘Santo ca 98 uddhaṃ gacchanti, suciṇṇenidha kammunā;
૧૩૪.
134.
‘‘તં તં બ્રૂમિ મહારાજ, ધમ્મં રટ્ઠપતી ચર;
‘‘Taṃ taṃ brūmi mahārāja, dhammaṃ raṭṭhapatī cara;
તથા 101 રાજ ચરાહિ ધમ્મં, યથા તં સુચિણ્ણં નાનુતપ્પેય્ય પચ્છા’’તિ.
Tathā 102 rāja carāhi dhammaṃ, yathā taṃ suciṇṇaṃ nānutappeyya pacchā’’ti.
સંકિચ્ચજાતકં દુતિયં.
Saṃkiccajātakaṃ dutiyaṃ.
સટ્ઠિનિપાતં નિટ્ઠિતં.
Saṭṭhinipātaṃ niṭṭhitaṃ.
તસ્સુદ્દાનં –
Tassuddānaṃ –
અથ સટ્ઠિનિપાતમ્હિ, સુણાથ મમ ભાસિતં;
Atha saṭṭhinipātamhi, suṇātha mama bhāsitaṃ;
જાતકસવ્હયનો પવરો, સોણકઅરિન્દમસવ્હયનો;
Jātakasavhayano pavaro, soṇakaarindamasavhayano;
તથા વુત્તરથેસભકિચ્ચવરોતિ.
Tathā vuttarathesabhakiccavaroti.
Footnotes:
Related texts:
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ખુદ્દકનિકાય (અટ્ઠકથા) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / જાતક-અટ્ઠકથા • Jātaka-aṭṭhakathā / [૫૩૦] ૨. સંકિચ્ચજાતકવણ્ણના • [530] 2. Saṃkiccajātakavaṇṇanā