Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / സംയുത്തനികായ (അട്ഠകഥാ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
൬. സമ്മസസുത്തവണ്ണനാ
6. Sammasasuttavaṇṇanā
൬൬. ഛട്ഠേ ആമന്തേസീതി കസ്മാ ആമന്തേസി? യസ്മാസ്സ സുഖുമാ തിലക്ഖണാഹതാ ധമ്മദേസനാ ഉപട്ഠാസി. തസ്മിം കിര ജനപദേ മനുസ്സാ സഹേതുകാ പഞ്ഞവന്തോ. സിനിദ്ധാനി കിരേത്ഥ ഭോജനാനി, താനിസേവതോ ജനസ്സ പഞ്ഞാ വഡ്ഢതി, തേ ഗമ്ഭീരം തിലക്ഖണാഹതം ധമ്മകഥം പടിവിജ്ഝിതും സമത്ഥാ ഹോന്തി. തേനേവ ഭഗവാ ദീഘമജ്ഝിമേസു മഹാസതിപട്ഠാനാനി (ദീ॰ നി॰ ൨.൩൭൨ ആദയോ) മഹാനിദാനം (ദീ॰ നി॰ ൨.൯൫ ആദയോ), ആനേഞ്ജസപ്പായം (മ॰ നി॰ ൩.൬൬ ആദയോ), സംയുത്തകേ ചൂളനിദാനാദിസുത്തന്തി ഏവമാദീനി അഞ്ഞാനി ഗമ്ഭീരാനി സുത്താനി തത്ഥേവ കഥേസി. സമ്മസഥ നോതി സമ്മസഥ നു. അന്തരം സമ്മസന്തി അബ്ഭന്തരം പച്ചയസമ്മസനം. ന സോ ഭിക്ഖു ഭഗവതോ ചിത്തം ആരാധേസീതി പച്ചയാകാരവസേന ബ്യാകാരാപേതുകാമസ്സ ഭഗവതോ തഥാ അബ്യാകരിത്വാ ദ്വത്തിംസാകാരവസേന ബ്യാകരോന്തോ അജ്ഝാസയം ഗഹേതും നാസക്ഖി.
66. Chaṭṭhe āmantesīti kasmā āmantesi? Yasmāssa sukhumā tilakkhaṇāhatā dhammadesanā upaṭṭhāsi. Tasmiṃ kira janapade manussā sahetukā paññavanto. Siniddhāni kirettha bhojanāni, tānisevato janassa paññā vaḍḍhati, te gambhīraṃ tilakkhaṇāhataṃ dhammakathaṃ paṭivijjhituṃ samatthā honti. Teneva bhagavā dīghamajjhimesu mahāsatipaṭṭhānāni (dī. ni. 2.372 ādayo) mahānidānaṃ (dī. ni. 2.95 ādayo), āneñjasappāyaṃ (ma. ni. 3.66 ādayo), saṃyuttake cūḷanidānādisuttanti evamādīni aññāni gambhīrāni suttāni tattheva kathesi. Sammasatha noti sammasatha nu. Antaraṃ sammasanti abbhantaraṃ paccayasammasanaṃ. Na so bhikkhu bhagavato cittaṃ ārādhesīti paccayākāravasena byākārāpetukāmassa bhagavato tathā abyākaritvā dvattiṃsākāravasena byākaronto ajjhāsayaṃ gahetuṃ nāsakkhi.
ഏതദവോചാതി ദേസനാ യഥാനുസന്ധിം ന ഗതാ, ദേസനായ യഥാനുസന്ധിഗമനത്ഥം ഏതദവോച. തേനഹാനന്ദ, സുണാഥാതി ഇദം തേപിടകേ ബുദ്ധവചനേ അസമ്ഭിന്നപദം. അഞ്ഞത്ഥ ഹി ഏവം വുത്തം നാമ നത്ഥി. ഉപധിനിദാനന്തി ഖന്ധുപധിനിദാനം. ഖന്ധപഞ്ചകഞ്ഹേത്ഥ ഉപധീതി അധിപ്പേതം. ഉപ്പജ്ജതീതി ജായതി. നിവിസതീതി പുനപ്പുനം പവത്തിവസേന പതിട്ഠഹതി.
Etadavocāti desanā yathānusandhiṃ na gatā, desanāya yathānusandhigamanatthaṃ etadavoca. Tenahānanda, suṇāthāti idaṃ tepiṭake buddhavacane asambhinnapadaṃ. Aññattha hi evaṃ vuttaṃ nāma natthi. Upadhinidānanti khandhupadhinidānaṃ. Khandhapañcakañhettha upadhīti adhippetaṃ. Uppajjatīti jāyati. Nivisatīti punappunaṃ pavattivasena patiṭṭhahati.
യം ഖോ ലോകേ പിയരൂപം സാതരൂപന്തി യം ലോകസ്മിം പിയസഭാവഞ്ചേവ മധുരസഭാവഞ്ച. ചക്ഖും ലോകേതിആദീസു ലോകസ്മിഞ്ഹി ചക്ഖാദീസു മമത്തേന അഭിനിവിട്ഠാ സത്താ സമ്പത്തിയം പതിട്ഠിതാ അത്തനോ ചക്ഖും ആദാസാദീസു നിമിത്തഗ്ഗഹണാനുസാരേന വിപ്പസന്നപഞ്ചപസാദം സുവണ്ണവിമാനേ ഉഗ്ഘാടിതമണിസീഹപഞ്ജരം വിയ മഞ്ഞന്തി, സോതം രജതപനാളികം വിയ പാമങ്ഗസുത്തം വിയ ച മഞ്ഞന്തി, തുങ്ഗനാസാതി ലദ്ധവോഹാരം ഘാനം വട്ടേത്വാ ഠപിതഹരിതാലവട്ടിം വിയ മഞ്ഞന്തി, ജിവ്ഹം രത്തകമ്ബലപടലം വിയ മുദുസിനിദ്ധമധുരരസദം മഞ്ഞന്തി, കായം സാലലട്ഠിം വിയ സുവണ്ണതോരണം വിയ ച മഞ്ഞന്തി, മനം അഞ്ഞേസം മനേന അസദിസം ഉളാരം മഞ്ഞന്തി.
Yaṃ kho loke piyarūpaṃ sātarūpanti yaṃ lokasmiṃ piyasabhāvañceva madhurasabhāvañca. Cakkhuṃ loketiādīsu lokasmiñhi cakkhādīsu mamattena abhiniviṭṭhā sattā sampattiyaṃ patiṭṭhitā attano cakkhuṃ ādāsādīsu nimittaggahaṇānusārena vippasannapañcapasādaṃ suvaṇṇavimāne ugghāṭitamaṇisīhapañjaraṃ viya maññanti, sotaṃ rajatapanāḷikaṃ viya pāmaṅgasuttaṃ viya ca maññanti, tuṅganāsāti laddhavohāraṃ ghānaṃ vaṭṭetvā ṭhapitaharitālavaṭṭiṃ viya maññanti, jivhaṃ rattakambalapaṭalaṃ viya mudusiniddhamadhurarasadaṃ maññanti, kāyaṃ sālalaṭṭhiṃ viya suvaṇṇatoraṇaṃ viya ca maññanti, manaṃ aññesaṃ manena asadisaṃ uḷāraṃ maññanti.
നിച്ചതോ അദ്ദക്ഖുന്തി നിച്ചന്തി അദ്ദസംസു. സേസപദേസുപി ഏസേവ നയോ. ന പരിമുച്ചിംസു ദുക്ഖസ്മാതി സകലസ്മാപി വട്ടദുക്ഖാ ന പരിമുച്ചിംസു. ദക്ഖിസ്സന്തീതി പസ്സിസ്സന്തി. ആപാനീയകംസോതി സരകസ്സ നാമം. യസ്മാ പനേത്ഥ ആപം പിവന്തി, തസ്മാ ‘‘ആപാനീയോ’’തി വുച്ചതി. ആപാനീയോ ച സോ കംസോ ചാതി ആപാനീയകംസോ. സുരാമണ്ഡസരകസ്സേതം നാമം. ‘‘വണ്ണസമ്പന്നോ’’തിആദിവചനതോ പന കംസേ ഠിതപാനമേവ ഏവം വുത്തം. ഘമ്മാഭിതത്തോതി ഘമ്മേന അഭിതത്തോ. ഘമ്മപരേതോതി ഘമ്മേന ഫുട്ഠോ, അനുഗതോതി അത്ഥോ. പിവതോ ഹി ഖോ തം ഛാദേസ്സതീതി പിവന്തസ്സ തം പാനീയം വണ്ണാദിസമ്പത്തിയാ രുച്ചിസ്സതി, സകലസരീരം വാ ഫരിത്വാ തുട്ഠിം ഉപ്പാദയമാനം ഠസ്സതി. അപ്പടിസങ്ഖാതി അപച്ചവേക്ഖിത്വാ.
Niccato addakkhunti niccanti addasaṃsu. Sesapadesupi eseva nayo. Na parimucciṃsu dukkhasmāti sakalasmāpi vaṭṭadukkhā na parimucciṃsu. Dakkhissantīti passissanti. Āpānīyakaṃsoti sarakassa nāmaṃ. Yasmā panettha āpaṃ pivanti, tasmā ‘‘āpānīyo’’ti vuccati. Āpānīyo ca so kaṃso cāti āpānīyakaṃso. Surāmaṇḍasarakassetaṃ nāmaṃ. ‘‘Vaṇṇasampanno’’tiādivacanato pana kaṃse ṭhitapānameva evaṃ vuttaṃ. Ghammābhitattoti ghammena abhitatto. Ghammaparetoti ghammena phuṭṭho, anugatoti attho. Pivato hi kho taṃ chādessatīti pivantassa taṃ pānīyaṃ vaṇṇādisampattiyā ruccissati, sakalasarīraṃ vā pharitvā tuṭṭhiṃ uppādayamānaṃ ṭhassati. Appaṭisaṅkhāti apaccavekkhitvā.
ഏവമേവ ഖോതി ഏത്ഥ ഇദം ഓപമ്മസംസന്ദനം – ആപാനീയകംസോ വിയ ഹി ലോകേ പിയരൂപം സാതരൂപം ആരമ്മണം ദട്ഠബ്ബം, ഘമ്മാഭിതത്തപുരിസോ വിയ വട്ടനിസ്സിതോ പുഥുജ്ജനോ, ആപാനീയകംസേന നിമന്തനപുരിസോ വിയ ലോകേ പിയരൂപേന സാതരൂപേന ആരമ്മണേന നിമന്തകജനോ, ആപാനീയകംസേ സമ്പത്തിഞ്ച ആദീനവഞ്ച ആരോചേന്തോ ആപാനകമനുസ്സോ വിയ ആചരിയുപജ്ഝായാദികോ കല്യാണമിത്തോ. യഥേവ ഹി തസ്സ പുരിസസ്സ അപലോകിതമനുസ്സോ ആപാനീയകംസേ ഗുണഞ്ച ആദീനവഞ്ച ആരോചേതി, ഏവമേവ ആചരിയോ വാ ഉപജ്ഝായോ വാ ഭിക്ഖുനോ പഞ്ചസു കാമഗുണേസു അസ്സാദഞ്ച നിസ്സരണഞ്ച കഥേതി.
Evameva khoti ettha idaṃ opammasaṃsandanaṃ – āpānīyakaṃso viya hi loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ ārammaṇaṃ daṭṭhabbaṃ, ghammābhitattapuriso viya vaṭṭanissito puthujjano, āpānīyakaṃsena nimantanapuriso viya loke piyarūpena sātarūpena ārammaṇena nimantakajano, āpānīyakaṃse sampattiñca ādīnavañca ārocento āpānakamanusso viya ācariyupajjhāyādiko kalyāṇamitto. Yatheva hi tassa purisassa apalokitamanusso āpānīyakaṃse guṇañca ādīnavañca āroceti, evameva ācariyo vā upajjhāyo vā bhikkhuno pañcasu kāmaguṇesu assādañca nissaraṇañca katheti.
തത്ഥ യഥാ ആപാനീയകംസമ്ഹി ഗുണേ ച ആദീനവേ ച ആരോചിതേ സോ പുരിസോ പിയവണ്ണാദിസമ്പദായമേവ സഞ്ജാതവേഗോ ‘‘സചേ മരണം ഭവിസ്സതി, പച്ഛാ ജാനിസ്സാമീ’’തി സഹസാ അപ്പടിസങ്ഖായ തം പിവിത്വാ മരണം വാ മരണമത്തം വാ ദുക്ഖം നിഗച്ഛതി, ഏവമേവ, ഭിക്ഖു, ‘‘പഞ്ചസു കാമഗുണേസു ദസ്സനാദിവസേന ഉപ്പന്നസോമനസ്സമത്തമേവ അസ്സാദോ, ആദീനവോ പന ദിട്ഠധമ്മികസമ്പരായികോ ബഹു നാനപ്പകാരോ, അപ്പസ്സാദാ കാമാ ബഹുദുക്ഖാ ബഹുപായാസാ’’തി ഏവം ആചരിയുപജ്ഝായേഹി ആനിസംസഞ്ച ആദീനവഞ്ച കഥേത്വാ – ‘‘സമണപടിപദം പടിപജ്ജ, ഇന്ദ്രിയേസു ഗുത്തദ്വാരോ ഭവ ഭോജനേ മത്തഞ്ഞൂ ജാഗരിയം അനുയുത്തോ’’തി ഏവം ഓവദിതോപി അസ്സാദബദ്ധചിത്തതായ ‘‘സചേ വുത്തപ്പകാരോ ആദീനവോ ഭവിസ്സതി, പച്ഛാ ജാനിസ്സാമീ’’തി ആചരിയുപജ്ഝായേ അപസാദേത്വാ ഉദ്ദേസപരിപുച്ഛാദീനി ചേവ വത്തപടിപത്തിഞ്ച പഹായ ലോകാമിസകഥം കഥേന്തോ കാമേ പരിഭുഞ്ജിതുകാമതായ സിക്ഖം പച്ചക്ഖായ ഹീനായാവത്തതി. തതോ ദുച്ചരിതാനി പൂരേന്തോ സന്ധിച്ഛേദനാദികാലേ ‘‘ചോരോ അയ’’ന്തി ഗഹേത്വാ രഞ്ഞോ ദസ്സിതോ ഇധേവ ഹത്ഥപാദാദിഛേദനം പത്വാ സമ്പരായേ ചതൂസു അപായേസു മഹാദുക്ഖം അനുഭോതി.
Tattha yathā āpānīyakaṃsamhi guṇe ca ādīnave ca ārocite so puriso piyavaṇṇādisampadāyameva sañjātavego ‘‘sace maraṇaṃ bhavissati, pacchā jānissāmī’’ti sahasā appaṭisaṅkhāya taṃ pivitvā maraṇaṃ vā maraṇamattaṃ vā dukkhaṃ nigacchati, evameva, bhikkhu, ‘‘pañcasu kāmaguṇesu dassanādivasena uppannasomanassamattameva assādo, ādīnavo pana diṭṭhadhammikasamparāyiko bahu nānappakāro, appassādā kāmā bahudukkhā bahupāyāsā’’ti evaṃ ācariyupajjhāyehi ānisaṃsañca ādīnavañca kathetvā – ‘‘samaṇapaṭipadaṃ paṭipajja, indriyesu guttadvāro bhava bhojane mattaññū jāgariyaṃ anuyutto’’ti evaṃ ovaditopi assādabaddhacittatāya ‘‘sace vuttappakāro ādīnavo bhavissati, pacchā jānissāmī’’ti ācariyupajjhāye apasādetvā uddesaparipucchādīni ceva vattapaṭipattiñca pahāya lokāmisakathaṃ kathento kāme paribhuñjitukāmatāya sikkhaṃ paccakkhāya hīnāyāvattati. Tato duccaritāni pūrento sandhicchedanādikāle ‘‘coro aya’’nti gahetvā rañño dassito idheva hatthapādādichedanaṃ patvā samparāye catūsu apāyesu mahādukkhaṃ anubhoti.
പാനീയേന വാ വിനേതുന്തി സീതേന വാരിനാ ഹരിതും. ദധിമണ്ഡകേനാതി ദധിമണ്ഡനമത്തേന. ഭട്ഠലോണികായാതി സലോണേന സത്തുപാനീയേന. ലോണസോവീരകേനാതി സബ്ബധഞ്ഞഫലകളീരാദീനി പക്ഖിപിത്വാ ലോണസോവീരകം നാമ കരോന്തി, തേന.
Pānīyena vā vinetunti sītena vārinā harituṃ. Dadhimaṇḍakenāti dadhimaṇḍanamattena. Bhaṭṭhaloṇikāyāti saloṇena sattupānīyena. Loṇasovīrakenāti sabbadhaññaphalakaḷīrādīni pakkhipitvā loṇasovīrakaṃ nāma karonti, tena.
ഓപമ്മസംസന്ദനം പനേത്ഥ – ഘമ്മാഭിതത്തപുരിസോ വിയ വട്ടസന്നിസ്സിതകാലേ യോഗാവചരോ ദട്ഠബ്ബോ, തസ്സ പുരിസസ്സ പടിസങ്ഖാ ആപാനീയകംസം പഹായ പാനീയാദീഹി പിപാസസ്സ വിനോദനം വിയ ഭിക്ഖുനോ ആചരിയുപജ്ഝായാനം ഓവാദേ ഠത്വാ ഛദ്വാരാദീനി പരിഗ്ഗഹേത്വാ അനുക്കമേന വിപസ്സനം വഡ്ഢേന്തസ്സ അരഹത്തഫലാധിഗമോ, പാനീയാദീനി ചത്താരി പാനാനി വിയ ഹി ചത്താരോ മഗ്ഗാ, തേസു അഞ്ഞതരം പിവിത്വാ സുരാപിപാസിതം വിനോദേത്വാ സുഖിനോ യേന കാമം ഗമനം വിയ ഖീണാസവസ്സ ചതുമഗ്ഗപാനം പിവിത്വാ തണ്ഹം വിനോദേത്വാ അഗതപുബ്ബം നിബ്ബാനദിസം ഗമനകാലോ വേദിതബ്ബോ. ഛട്ഠം.
Opammasaṃsandanaṃ panettha – ghammābhitattapuriso viya vaṭṭasannissitakāle yogāvacaro daṭṭhabbo, tassa purisassa paṭisaṅkhā āpānīyakaṃsaṃ pahāya pānīyādīhi pipāsassa vinodanaṃ viya bhikkhuno ācariyupajjhāyānaṃ ovāde ṭhatvā chadvārādīni pariggahetvā anukkamena vipassanaṃ vaḍḍhentassa arahattaphalādhigamo, pānīyādīni cattāri pānāni viya hi cattāro maggā, tesu aññataraṃ pivitvā surāpipāsitaṃ vinodetvā sukhino yena kāmaṃ gamanaṃ viya khīṇāsavassa catumaggapānaṃ pivitvā taṇhaṃ vinodetvā agatapubbaṃ nibbānadisaṃ gamanakālo veditabbo. Chaṭṭhaṃ.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / സംയുത്തനികായ • Saṃyuttanikāya / ൬. സമ്മസസുത്തം • 6. Sammasasuttaṃ
ടീകാ • Tīkā / സുത്തപിടക (ടീകാ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / സംയുത്തനികായ (ടീകാ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ൬. സമ്മസസുത്തവണ്ണനാ • 6. Sammasasuttavaṇṇanā