Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / પટિસમ્ભિદામગ્ગ-અટ્ઠકથા • Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā

    સમુદયસચ્ચનિદ્દેસવણ્ણના

    Samudayasaccaniddesavaṇṇanā

    ૩૪. સમુદયસચ્ચનિદ્દેસે યાયં તણ્હાતિ યા અયં તણ્હા. પોનોભવિકાતિ પુનબ્ભવકરણં પુનોભવો, પુનોભવો સીલમસ્સાતિ પોનોભવિકા. અપિચ પુનબ્ભવં દેતિ, પુનબ્ભવાય સંવત્તતિ, પુનપ્પુનં ભવે નિબ્બત્તેતીતિ પોનોભવિકા. સા પનેસા પુનબ્ભવસ્સ દાયિકાપિ અત્થિ અદાયિકાપિ, પુનબ્ભવાય સંવત્તનિકાપિ અત્થિ અસંવત્તનિકાપિ, દિન્નાય પટિસન્ધિયા ઉપધિવેપક્કમત્તાપિ. સા તિપ્પકારાપિ પોનોભવિકાતિ નામં લભતિ. પોનબ્ભવિકાતિપિ પાઠો, સોયેવત્થો. અભિનન્દનસઙ્ખાતેન નન્દિરાગેન સહ ગતાતિ નન્દિરાગસહગતા. નન્દિરાગેન સદ્ધિં અત્થતો એકત્તમેવ ગતાતિ વુત્તં હોતિ. તત્ર તત્રાભિનન્દિનીતિ યત્ર યત્ર અત્તભાવો નિબ્બત્તતિ, તત્ર તત્ર અભિનન્દિની. રૂપાદીસુ વા આરમ્મણેસુ તત્ર તત્રાભિનન્દિની, રૂપાભિનન્દિની સદ્દગન્ધરસફોટ્ઠબ્બધમ્માભિનન્દિનીતિ અત્થો. તત્ર તત્રાભિનન્દીતિપિ પાઠો, તત્ર તત્ર અભિનન્દયતીતિ અત્થો. સેય્યથિદન્તિ નિપાતો, તસ્સ સા કતમા ઇતિ ચેતિ અત્થો. કામતણ્હાતિ કામે તણ્હા, પઞ્ચકામગુણિકરાગસ્સેતં અધિવચનં. ભવતણ્હાતિ ભવે તણ્હા. ભવપત્થનાવસેન ઉપ્પન્નસ્સ સસ્સતદિટ્ઠિસહગતસ્સ રાગસ્સ રૂપારૂપભવરાગસ્સ ચ ઝાનનિકન્તિયા ચ એતં અધિવચનં. વિભવતણ્હાતિ વિભવે તણ્હા. ઉચ્છેદદિટ્ઠિસહગતરાગસ્સેતં અધિવચનં.

    34. Samudayasaccaniddese yāyaṃ taṇhāti yā ayaṃ taṇhā. Ponobhavikāti punabbhavakaraṇaṃ punobhavo, punobhavo sīlamassāti ponobhavikā. Apica punabbhavaṃ deti, punabbhavāya saṃvattati, punappunaṃ bhave nibbattetīti ponobhavikā. Sā panesā punabbhavassa dāyikāpi atthi adāyikāpi, punabbhavāya saṃvattanikāpi atthi asaṃvattanikāpi, dinnāya paṭisandhiyā upadhivepakkamattāpi. Sā tippakārāpi ponobhavikāti nāmaṃ labhati. Ponabbhavikātipi pāṭho, soyevattho. Abhinandanasaṅkhātena nandirāgena saha gatāti nandirāgasahagatā. Nandirāgena saddhiṃ atthato ekattameva gatāti vuttaṃ hoti. Tatra tatrābhinandinīti yatra yatra attabhāvo nibbattati, tatra tatra abhinandinī. Rūpādīsu vā ārammaṇesu tatra tatrābhinandinī, rūpābhinandinī saddagandharasaphoṭṭhabbadhammābhinandinīti attho. Tatra tatrābhinandītipi pāṭho, tatra tatra abhinandayatīti attho. Seyyathidanti nipāto, tassa sā katamā iti ceti attho. Kāmataṇhāti kāme taṇhā, pañcakāmaguṇikarāgassetaṃ adhivacanaṃ. Bhavataṇhāti bhave taṇhā. Bhavapatthanāvasena uppannassa sassatadiṭṭhisahagatassa rāgassa rūpārūpabhavarāgassa ca jhānanikantiyā ca etaṃ adhivacanaṃ. Vibhavataṇhāti vibhave taṇhā. Ucchedadiṭṭhisahagatarāgassetaṃ adhivacanaṃ.

    ઇદાનિ તસ્સા તણ્હાય વત્થું વિત્થારતો દસ્સેતું સા ખો પનેસાતિઆદિમાહ. તત્થ ઉપ્પજ્જતીતિ જાયતિ. નિવિસતીતિ પુનપ્પુનં પવત્તિવસેન પતિટ્ઠાતિ. ઉપ્પજ્જમાના કત્થ ઉપ્પજ્જતિ, નિવિસમાના કત્થ નિવિસતીતિ સમ્બન્ધો. યં લોકે પિયરૂપં સાતરૂપન્તિ યં લોકસ્મિં પિયસભાવઞ્ચેવ મધુરસભાવઞ્ચ. ચક્ખુ લોકેતિઆદીસુ લોકસ્મિઞ્હિ ચક્ખુઆદીસુ મમત્તેન અભિનિવિટ્ઠા સત્તા સમ્પત્તિયં પતિટ્ઠિતા અત્તનો ચક્ખું આદાસાદીસુ નિમિત્તગ્ગહણાનુસારેન વિપ્પસન્નં પઞ્ચપસાદં સુવણ્ણવિમાને ઉગ્ઘાટિતમણિસીહપઞ્જરં વિય મઞ્ઞન્તિ, સોતં રજતપનાળિકં વિય પામઙ્ગસુત્તકં વિય ચ મઞ્ઞન્તિ, તુઙ્ગનાસાતિ લદ્ધવોહારં ઘાનં વટ્ટેત્વા ઠપિતહરિતાલવટ્ટિં વિય મઞ્ઞન્તિ, જિવ્હં રત્તકમ્બલપટલં વિય મુદુસિનિદ્ધમધુરરસદં મઞ્ઞન્તિ, કાયં સાલલટ્ઠિં વિય સુવણ્ણતોરણં વિય ચ મઞ્ઞન્તિ, મનં અઞ્ઞેસં મનેન અસદિસં ઉળારં મઞ્ઞન્તિ, રૂપં સુવણ્ણકણિકારપુપ્ફાદિવણ્ણં વિય, સદ્દં મત્તકરવીકકોકિલમન્દધમિતમણિવંસનિગ્ઘોસં વિય, અત્તના પટિલદ્ધાનિ ચતુસમુટ્ઠાનિકગન્ધારમ્મણાદીનિ ‘‘કસ્સઞ્ઞસ્સ એવરૂપાનિ અત્થી’’તિ મઞ્ઞન્તિ, તેસં એવં મઞ્ઞમાનાનં તાનિ ચક્ખાદીનિ પિયરૂપાનિ ચેવ સાતરૂપાનિ ચ હોન્તિ. અથ નેસં તત્થ અનુપ્પન્ના ચેવ તણ્હા ઉપ્પજ્જતિ , ઉપ્પન્ના ચ પુનપ્પુનં પવત્તિવસેન નિવિસતિ. તસ્મા થેરો ‘‘ચક્ખુ લોકે પિયરૂપં સાતરૂપં, એત્થેસા તણ્હા ઉપ્પજ્જમાના ઉપ્પજ્જતી’’તિઆદિમાહ. તત્થ ઉપ્પજ્જમાનાતિ યદા ઉપ્પજ્જતિ, તદા એત્થ ઉપ્પજ્જતીતિ અત્થો.

    Idāni tassā taṇhāya vatthuṃ vitthārato dassetuṃ sā kho panesātiādimāha. Tattha uppajjatīti jāyati. Nivisatīti punappunaṃ pavattivasena patiṭṭhāti. Uppajjamānā kattha uppajjati, nivisamānā kattha nivisatīti sambandho. Yaṃ loke piyarūpaṃ sātarūpanti yaṃ lokasmiṃ piyasabhāvañceva madhurasabhāvañca. Cakkhu loketiādīsu lokasmiñhi cakkhuādīsu mamattena abhiniviṭṭhā sattā sampattiyaṃ patiṭṭhitā attano cakkhuṃ ādāsādīsu nimittaggahaṇānusārena vippasannaṃ pañcapasādaṃ suvaṇṇavimāne ugghāṭitamaṇisīhapañjaraṃ viya maññanti, sotaṃ rajatapanāḷikaṃ viya pāmaṅgasuttakaṃ viya ca maññanti, tuṅganāsāti laddhavohāraṃ ghānaṃ vaṭṭetvā ṭhapitaharitālavaṭṭiṃ viya maññanti, jivhaṃ rattakambalapaṭalaṃ viya mudusiniddhamadhurarasadaṃ maññanti, kāyaṃ sālalaṭṭhiṃ viya suvaṇṇatoraṇaṃ viya ca maññanti, manaṃ aññesaṃ manena asadisaṃ uḷāraṃ maññanti, rūpaṃ suvaṇṇakaṇikārapupphādivaṇṇaṃ viya, saddaṃ mattakaravīkakokilamandadhamitamaṇivaṃsanigghosaṃ viya, attanā paṭiladdhāni catusamuṭṭhānikagandhārammaṇādīni ‘‘kassaññassa evarūpāni atthī’’ti maññanti, tesaṃ evaṃ maññamānānaṃ tāni cakkhādīni piyarūpāni ceva sātarūpāni ca honti. Atha nesaṃ tattha anuppannā ceva taṇhā uppajjati , uppannā ca punappunaṃ pavattivasena nivisati. Tasmā thero ‘‘cakkhu loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ, etthesā taṇhā uppajjamānā uppajjatī’’tiādimāha. Tattha uppajjamānāti yadā uppajjati, tadā ettha uppajjatīti attho.

    સમુદયસચ્ચનિદ્દેસવણ્ણના નિટ્ઠિતા.

    Samudayasaccaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / ખુદ્દકનિકાય • Khuddakanikāya / પટિસમ્ભિદામગ્ગપાળિ • Paṭisambhidāmaggapāḷi / ૧. સુતમયઞાણનિદ્દેસો • 1. Sutamayañāṇaniddeso


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact