| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / परिवार-अट्ठकथा • Parivāra-aṭṭhakathā |
समुट्ठानसीसवण्णना
Samuṭṭhānasīsavaṇṇanā
२५७. तदनन्तराय पन समुट्ठानकथाय अनत्ता इति निच्छयाति अनत्ता इति निच्छिता। सभागधम्मानन्ति अनिच्चाकारादीहि सभागानं सङ्खतधम्मानं। नाममत्तं न नायतीति नाममत्तम्पि न पञ्ञायति। दुक्खहानिन्ति दुक्खघातनं। खन्धका या च मातिकाति खन्धका या च मातिकाति अत्थो। अयमेव वा पाठो। समुट्ठानं नियतो कतन्ति समुट्ठानं नियतोकतं नियतकतं; नियतसमुट्ठानन्ति अत्थो। एतेन भूतारोचनचोरिवुट्ठापनअननुञ्ञातसिक्खापदत्तयस्स सङ्गहो पच्चेतब्बो। एतानेव हि तीणि सिक्खापदानि नियतसमुट्ठानानि, अञ्ञेहि सद्धिं असम्भिन्नसमुट्ठानानि।
257. Tadanantarāya pana samuṭṭhānakathāya anattā iti nicchayāti anattā iti nicchitā. Sabhāgadhammānanti aniccākārādīhi sabhāgānaṃ saṅkhatadhammānaṃ. Nāmamattaṃ na nāyatīti nāmamattampi na paññāyati. Dukkhahāninti dukkhaghātanaṃ. Khandhakā yā ca mātikāti khandhakā yā ca mātikāti attho. Ayameva vā pāṭho. Samuṭṭhānaṃ niyato katanti samuṭṭhānaṃ niyatokataṃ niyatakataṃ; niyatasamuṭṭhānanti attho. Etena bhūtārocanacorivuṭṭhāpanaananuññātasikkhāpadattayassa saṅgaho paccetabbo. Etāneva hi tīṇi sikkhāpadāni niyatasamuṭṭhānāni, aññehi saddhiṃ asambhinnasamuṭṭhānāni.
सम्भेदं निदानञ्चञ्ञन्ति अञ्ञम्पि सम्भेदञ्च निदानञ्च। तत्थ सम्भेदवचनेन समुट्ठानसम्भेदस्स गहणं पच्चेतब्बं, तानि हि तीणि सिक्खापदानि ठपेत्वा सेसानि सम्भिन्नसमुट्ठानानि। निदानवचनेन सिक्खापदानं पञ्ञत्तिदेससङ्खातं निदानं पच्चेतब्बं। सुत्ते दिस्सन्ति उपरीति सिक्खापदानं समुट्ठाननियमो सम्भेदो निदानन्ति इमानि तीणि सुत्तम्हि एव दिस्सन्ति; पञ्ञायन्तीति अत्थो। तत्थ ‘‘एकेन समुट्ठानेन समुट्ठाति, कायतो च चित्ततो चा’’तिआदिम्हि ताव पुरिमनये समुट्ठाननियमो च सम्भेदो च दिस्सन्ति। इतरं पन निदानं नाम –
Sambhedaṃ nidānañcaññanti aññampi sambhedañca nidānañca. Tattha sambhedavacanena samuṭṭhānasambhedassa gahaṇaṃ paccetabbaṃ, tāni hi tīṇi sikkhāpadāni ṭhapetvā sesāni sambhinnasamuṭṭhānāni. Nidānavacanena sikkhāpadānaṃ paññattidesasaṅkhātaṃ nidānaṃ paccetabbaṃ. Sutte dissanti uparīti sikkhāpadānaṃ samuṭṭhānaniyamo sambhedo nidānanti imāni tīṇi suttamhi eva dissanti; paññāyantīti attho. Tattha ‘‘ekena samuṭṭhānena samuṭṭhāti, kāyato ca cittato cā’’tiādimhi tāva purimanaye samuṭṭhānaniyamo ca sambhedo ca dissanti. Itaraṃ pana nidānaṃ nāma –
‘‘वेसालिया राजगहे, सावत्थिया च आळवी।
‘‘Vesāliyā rājagahe, sāvatthiyā ca āḷavī;
कोसम्बिया च सक्केसु, भग्गेसु चेव पञ्ञत्ता’’ति॥
Kosambiyā ca sakkesu, bhaggesu ceva paññattā’’ti.
एवं उपरि दिस्सति, परतो आगते सुत्ते दिस्सतीति वेदितब्बं।
Evaṃ upari dissati, parato āgate sutte dissatīti veditabbaṃ.
‘‘विभङ्गे द्वीसू’’ति गाथाय अयमत्थो – यं सिक्खापदं द्वीसु विभङ्गेसु पञ्ञत्तं उपोसथदिवसे भिक्खू च भिक्खुनियो च उद्दिसन्ति, तस्स यथाञायं समुट्ठानं पवक्खामि, तं मे सुणाथाति।
‘‘Vibhaṅgedvīsū’’ti gāthāya ayamattho – yaṃ sikkhāpadaṃ dvīsu vibhaṅgesu paññattaṃ uposathadivase bhikkhū ca bhikkhuniyo ca uddisanti, tassa yathāñāyaṃ samuṭṭhānaṃ pavakkhāmi, taṃ me suṇāthāti.
सञ्चरित्तानुभासनञ्चाति सञ्चरित्तञ्च समनुभासनञ्च। अतिरेकञ्च चीवरन्ति अतिरेकचीवरं ; कथिनन्ति अत्थो। लोमानि पदसोधम्मोति एळकलोमानि च पदसोधम्मो च। भूतं संविधानेन चाति भूतारोचनञ्च संविदहित्वा अद्धानप्पटिपज्जनञ्च। थेय्यदेसना चोरिं चाति थेय्यसत्थो च छत्तपाणिस्स अगिलानस्स धम्मदेसना च चोरिवुट्ठापनञ्च। अननुञ्ञाताय तेरसाति मातापितुसामिकेहि अननुञ्ञाताय सद्धिं इमानि तेरस समुट्ठानानि होन्ति। सदिसा इध दिस्सरेति इध उभतोविभङ्गे एतेसु तेरससु समुट्ठानसीसेसु एकेकस्मिं अञ्ञानिपि सदिसानि समुट्ठानानि दिस्सन्ति।
Sañcarittānubhāsanañcāti sañcarittañca samanubhāsanañca. Atirekañca cīvaranti atirekacīvaraṃ ; kathinanti attho. Lomāni padasodhammoti eḷakalomāni ca padasodhammo ca. Bhūtaṃ saṃvidhānena cāti bhūtārocanañca saṃvidahitvā addhānappaṭipajjanañca. Theyyadesanā coriṃ cāti theyyasattho ca chattapāṇissa agilānassa dhammadesanā ca corivuṭṭhāpanañca. Ananuññātāya terasāti mātāpitusāmikehi ananuññātāya saddhiṃ imāni terasa samuṭṭhānāni honti. Sadisā idha dissareti idha ubhatovibhaṅge etesu terasasu samuṭṭhānasīsesu ekekasmiṃ aññānipi sadisāni samuṭṭhānāni dissanti.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / विनयपिटक • Vinayapiṭaka / परिवारपाळि • Parivārapāḷi / समुट्ठानस्सुद्दानं • Samuṭṭhānassuddānaṃ
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / सारत्थदीपनी-टीका • Sāratthadīpanī-ṭīkā / समुट्ठानसीसवण्णना • Samuṭṭhānasīsavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / वजिरबुद्धि-टीका • Vajirabuddhi-ṭīkā / समुट्ठानसीसवण्णना • Samuṭṭhānasīsavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / विमतिविनोदनी-टीका • Vimativinodanī-ṭīkā / समुट्ठानसीसवण्णना • Samuṭṭhānasīsavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / पाचित्यादियोजनापाळि • Pācityādiyojanāpāḷi / समुट्ठानसीसवण्णना • Samuṭṭhānasīsavaṇṇanā
