| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਸਾਰਤ੍ਥਦੀਪਨੀ-ਟੀਕਾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
ਸਂવਿਦਾવਹਾਰਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ
Saṃvidāvahārakathāvaṇṇanā
ਸਂવਿਦਾવਹਾਰਕਥਾਯਂ ‘‘ਸਮ੍ਬਹੁਲਾ ਸਂવਿਦਹਿਤ੍વਾ ਏਕੋ ਭਣ੍ਡਂ ਅવਹਰਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਪਾਰਾਜਿਕਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਅવਿਸੇਸੇਨ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਆਣਾਪਕਾਨਂ ਆਣਤ੍ਤਿਕ੍ਖਣੇ ਆਪਤ੍ਤਿ, ਅવਹਾਰਕਸ੍ਸ ਉਦ੍ਧਾਰੇਤਿ ਯਥਾਸਮ੍ਭવਂ ਯੋਜੇਤ੍વਾ ਅਤ੍ਥੋ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ ਆਣਤ੍ਤਿਕਥਾਯਂ ‘‘ਸੋ ਤਂ ਭਣ੍ਡਂ ਅવਹਰਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਪਾਰਾਜਿਕਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ વਿਯ। ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਹਿ ਆਣਾਪਕਸ੍ਸ ਆਣਤ੍ਤਿਕ੍ਖਣੇਯੇવ ਆਪਤ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਾ। ਤਥਾ ਚ વਕ੍ਖਤਿ ‘‘ਅਥ ਤਂ ਭਣ੍ਡਂ ਅવਸ੍ਸਂ ਹਾਰਿਯਂ ਹੋਤਿ, ਯਂ ਪਰਤੋ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਆਪਤ੍ਤਿ ਪਾਰਾਜਿਕਸ੍ਸਾਤਿ વੁਤ੍ਤਂ, ਤਤੋ ਇਮਸ੍ਸ ਤਙ੍ਖਣੇਯੇવ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਹੋਤੀਤਿ ਅਯਂ ਯੁਤ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੧.੧੨੧)। ਸਂવਿਦਾવਹਾਰੇ ਚ ‘‘ਆਣਤ੍ਤਿ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਨ વਤ੍ਤਬ੍ਬਾ ‘‘ਅਨ੍ਤੇવਾਸਿਕੇਸੁ ਏਕਮੇਕਸ੍ਸ ਏਕੇਕੋ ਮਾਸਕੋ ਸਾਹਤ੍ਥਿਕੋ ਹੋਤਿ, ਪਞ੍ਚ ਆਣਤ੍ਤਿਕਾ’’ਤਿ વਚਨਤੋ। ਆਣਤ੍ਤਿਯਾ ਚ ਸਤਿ ਆਣਾਪਕਸ੍ਸ ਆਣਤ੍ਤਿਕ੍ਖਣੇਯੇવ ਆਪਤ੍ਤਿ ਇਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਾ, ਨ ਉਦ੍ਧਾਰੇ।
Saṃvidāvahārakathāyaṃ ‘‘sambahulā saṃvidahitvā eko bhaṇḍaṃ avaharati, āpatti sabbesaṃ pārājikassā’’ti pāḷiyaṃ avisesena vuttattā āṇāpakānaṃ āṇattikkhaṇe āpatti, avahārakassa uddhāreti yathāsambhavaṃ yojetvā attho gahetabbo āṇattikathāyaṃ ‘‘so taṃ bhaṇḍaṃ avaharati, āpatti sabbesaṃ pārājikassā’’tiādīsu viya. Etthāpi hi āṇāpakassa āṇattikkhaṇeyeva āpatti vuttā. Tathā ca vakkhati ‘‘atha taṃ bhaṇḍaṃ avassaṃ hāriyaṃ hoti, yaṃ parato sabbesaṃ āpatti pārājikassāti vuttaṃ, tato imassa taṅkhaṇeyeva pārājikaṃ hotīti ayaṃ yutti sabbattha veditabbā’’ti (pārā. aṭṭha. 1.121). Saṃvidāvahāre ca ‘‘āṇatti natthī’’ti na vattabbā ‘‘antevāsikesu ekamekassa ekeko māsako sāhatthiko hoti, pañca āṇattikā’’ti vacanato. Āṇattiyā ca sati āṇāpakassa āṇattikkhaṇeyeva āpatti icchitabbā, na uddhāre.
ਯਦਿ ਏવਂ ‘‘ਤੇਸੁ ਏਕੋ ਭਣ੍ਡਂ ਅવਹਰਤਿ, ਤਸ੍ਸੁਦ੍ਧਾਰੇ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਪਾਰਾਜਿਕ’’ਨ੍ਤਿ ਕਸ੍ਮਾ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ? ਨਾਯਂ ਦੋਸੋ। ਏਤ੍ਥ ਹਿ ਸਬ੍ਬੇਸਂਯੇવ ਆਪਤ੍ਤਿਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਅવਹਾਰਕਸ੍ਸਪਿ ਆਪਤ੍ਤਿਸਮ੍ਭવਟ੍ਠਾਨਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਤਸ੍ਸੁਦ੍ਧਾਰੇ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਪਾਰਾਜਿਕ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ, ਨ ਪਨ ਆਣਾਪਕਾਨਮ੍ਪਿ ਉਦ੍ਧਾਰੇਯੇવ ਆਪਤ੍ਤਿਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਏવਮਤ੍ਥੋ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ। ‘‘ਸਮ੍ਬਹੁਲਾ ਏਕਂ ਆਣਾਪੇਨ੍ਤਿ ‘ਗਚ੍ਛੇਤਂ ਆਹਰਾ’ਤਿ, ਤਸ੍ਸੁਦ੍ਧਾਰੇ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਪਾਰਾਜਿਕ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁਪਿ ਏવਮੇવ ਅਤ੍ਥੋ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ। ਅਥ વਾ ਸਂવਿਦਾવਹਾਰੇ ਆਣਾਪਕਾਨਮ੍ਪਿ ਉਦ੍ਧਾਰੇਯੇવ ਆਪਤ੍ਤਿ, ਨ ਆਣਤ੍ਤਿਕ੍ਖਣੇਤਿ ਆવੇਣਿਕਮਿਦਂ ਲਕ੍ਖਣਨ੍ਤਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਚਰਿਯਪ੍ਪਮਾਣੇਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ, ਇਤੋ વਾ ਅਞ੍ਞੇਨ ਪਕਾਰੇਨ ਯਥਾ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਪੁਬ੍ਬੇਨਾਪਰਂ ਨ વਿਰੁਜ੍ਝਤਿ, ਤਥਾ વੀਮਂਸਿਤ੍વਾ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ।
Yadi evaṃ ‘‘tesu eko bhaṇḍaṃ avaharati, tassuddhāre sabbesaṃ pārājika’’nti kasmā vuttanti? Nāyaṃ doso. Ettha hi sabbesaṃyeva āpattidassanatthaṃ avahārakassapi āpattisambhavaṭṭhānaṃ dassento ‘‘tassuddhāre sabbesaṃ pārājika’’nti āha, na pana āṇāpakānampi uddhāreyeva āpattidassanatthanti evamattho gahetabbo. ‘‘Sambahulā ekaṃ āṇāpenti ‘gacchetaṃ āharā’ti, tassuddhāre sabbesaṃ pārājika’’ntiādīsupi evameva attho gahetabbo. Atha vā saṃvidāvahāre āṇāpakānampi uddhāreyeva āpatti, na āṇattikkhaṇeti āveṇikamidaṃ lakkhaṇanti aṭṭhakathācariyappamāṇena gahetabbaṃ, ito vā aññena pakārena yathā aṭṭhakathāyaṃ pubbenāparaṃ na virujjhati, tathā vīmaṃsitvā gahetabbaṃ.
ਸਂવਿਧਾਯਾਤਿ ਸਂવਿਦਹਿਤ੍વਾ। ਤੇਨ ਨੇਸਂ ਦੁਕ੍ਕਟਾਪਤ੍ਤਿਯੋਤਿ ਆਣਤ੍ਤਿવਸੇਨ ਪਾਰਾਜਿਕਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਸਮ੍ਭવੇ ਸਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਯਦਿ ਹਿ ਤੇ ਆਣਤ੍ਤਾ ਅવਸ੍ਸਂ ਤਂ ਹਰਨ੍ਤਿ, ਪਾਰਾਜਿਕਾਪਤ੍ਤਿਯੇવ ਨੇਸਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ, ਨ ਦੁਕ੍ਕਟਾਪਤ੍ਤਿ। ਸਾਹਤ੍ਥਿਕਂ વਾ ਆਣਤ੍ਤਿਕਸ੍ਸ ਆਣਤ੍ਤਿਕਂ વਾ ਸਾਹਤ੍ਥਿਕਸ੍ਸ ਅਙ੍ਗਂ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਭਿਨ੍ਨਕਾਲવਿਸਯਤ੍ਤਾ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਸ੍ਸ ਅਙ੍ਗਂ ਨ ਹੋਤਿ। ਤਥਾ ਹਿ ਸਹਤ੍ਥਾ ਅવਹਰਨ੍ਤਸ੍ਸ ਠਾਨਾਚਾવਨੇ ਆਪਤ੍ਤਿ, ਆਣਤ੍ਤਿਯਾ ਪਨ ਆਣਤ੍ਤਿਕ੍ਖਣੇਯੇવਾਤਿ ਭਿਨ੍ਨਕਾਲવਿਸਯਾ ਸਾਹਤ੍ਥਿਕਾਣਤ੍ਤਿਕੇਹਿ ਆਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਾਪਤ੍ਤਿਯੋ।
Saṃvidhāyāti saṃvidahitvā. Tena nesaṃ dukkaṭāpattiyoti āṇattivasena pārājikāpattiyā asambhave sati vuttaṃ. Yadi hi te āṇattā avassaṃ taṃ haranti, pārājikāpattiyeva nesaṃ daṭṭhabbā, na dukkaṭāpatti. Sāhatthikaṃ vā āṇattikassa āṇattikaṃ vā sāhatthikassa aṅgaṃ na hotīti bhinnakālavisayattā aññamaññassa aṅgaṃ na hoti. Tathā hi sahatthā avaharantassa ṭhānācāvane āpatti, āṇattiyā pana āṇattikkhaṇeyevāti bhinnakālavisayā sāhatthikāṇattikehi āpajjitabbāpattiyo.
ਸਂવਿਦਾવਹਾਰਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Saṃvidāvahārakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
