Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / మజ్ఝిమనికాయ (టీకా) • Majjhimanikāya (ṭīkā) |
౬. సన్దకసుత్తవణ్ణనా
6. Sandakasuttavaṇṇanā
౨౨౩. దేవేన వస్సేన కతో సోబ్భో దేవకతసోబ్భో. తేనాహ ‘‘వస్సో…పే॰… రహదో’’తి. గుహాతి పంసుగుహా పాసాణగుహా మిస్సకగుహాతి తిస్సో గుహా. తత్థ పంసుగుహా ఉదకముత్తట్ఠానే అహోసి నిన్నట్ఠానం పన ఉదకేన అజ్ఝోత్థతం. ఉమఙ్గం కత్వాతి హేట్ఠా సుదుగ్గం కత్వా. అనమతగ్గియం పచ్చవేక్ఖిత్వాతి ‘‘న ఖో సో సత్తావాసో సులభరూపో, యో ఇమినా దీఘేన అద్ధునా అనావుట్ఠపుబ్బో’’తిఆదినా (మ॰ ని॰ ౧.౧౬౦) ఇదఞ్చ తళాకం మయా వుత్థపుబ్బం భవిస్సతి, తమ్పి ఠానం సో చ అత్తభావో అపఞ్ఞత్తికభావం గతోతి ఏవం అనమతగ్గియం పచ్చవేక్ఖిత్వా తాదిసం ఠానం గన్తుం వట్టతి. ఇమినా నయేన సముద్దపబ్బతదస్సనాదీసుపి పచ్చవేక్ఖణావిధి వేదితబ్బో.
223. Devena vassena kato sobbho devakatasobbho. Tenāha ‘‘vasso…pe… rahado’’ti. Guhāti paṃsuguhā pāsāṇaguhā missakaguhāti tisso guhā. Tattha paṃsuguhā udakamuttaṭṭhāne ahosi ninnaṭṭhānaṃ pana udakena ajjhotthataṃ. Umaṅgaṃ katvāti heṭṭhā suduggaṃ katvā. Anamataggiyaṃpaccavekkhitvāti ‘‘na kho so sattāvāso sulabharūpo, yo iminā dīghena addhunā anāvuṭṭhapubbo’’tiādinā (ma. ni. 1.160) idañca taḷākaṃ mayā vutthapubbaṃ bhavissati, tampi ṭhānaṃ so ca attabhāvo apaññattikabhāvaṃ gatoti evaṃ anamataggiyaṃ paccavekkhitvā tādisaṃ ṭhānaṃ gantuṃ vaṭṭati. Iminā nayena samuddapabbatadassanādīsupi paccavekkhaṇāvidhi veditabbo.
ఉచ్చం నదమానాయాతి ఉచ్చం కత్వా సద్దం కరోన్తియా కామస్సాదభవస్సాదాదివత్థున్తి ‘‘అయఞ్చ అయఞ్చ కామో ఇట్ఠో కన్తో మనాపో, అసుకో భవో ఇట్ఠో కన్తో మనాపో, ఏవమయం లోకో పియేహి పియతరో’’తి ఏవం కామస్సాదభవస్సాదలోకస్సాదాదిసఙ్ఖాతం వత్థుం. దుగ్గతితో సంసారతో చ నియ్యాతి ఏతేనాతి నియ్యానం, సగ్గమగ్గో మోక్ఖమగ్గో చ, తం నియ్యానం అరహతి, నియ్యానే వా నియుత్తాతి నియ్యానికా, నియ్యానం వా ఫలం ఏతిస్సా అత్థీతి నియ్యానికా, వచీదుచ్చరితాదిసంకిలేసతో నియ్యాతీతి వా నియ్యానీయా, ఈ-కారస్స రస్సత్తం య-కారస్స చ క-కారం కత్వా నియ్యానికా, చేతనాయ సద్ధిం సమ్ఫప్పలాపా వేరమణి. తప్పటిపక్ఖతో అనియ్యానికా, తస్సా భావో అనియ్యానికత్తం, తస్మా అనియ్యానికత్తా. తిరచ్ఛానభూతాతి తిరోకరణభూతా. గేహస్సితకథాతి కామపటిసంయుత్తకథా. కమ్మట్ఠానభావేతి అనిచ్చతాపటిసంయుత్తచతుసచ్చకమ్మట్ఠానభావే. సహ అత్థేనాతి సాత్థకం, హితపటిసంయుత్తన్తి అత్థో. విసిఖాతి ఘరసన్నివేసో, విసిఖాగహణేన చ తన్నివాసినో గహితా ‘‘గామో ఆగతో’’తిఆదీసు (సారత్థ॰ టీ॰ ౧.ఆచరియపరమ్పరకథావణ్ణనా) వియ. తేనేవాహ ‘‘సూరా సమత్థా’’తి ‘‘సద్ధా పసన్నా’’తి చ. కుమ్భట్ఠానప్పదేసేన కుమ్భదాసియో వుత్తాతి ఆహ ‘‘కుమ్భదాసికథా వా’’తి.
Uccaṃ nadamānāyāti uccaṃ katvā saddaṃ karontiyā kāmassādabhavassādādivatthunti ‘‘ayañca ayañca kāmo iṭṭho kanto manāpo, asuko bhavo iṭṭho kanto manāpo, evamayaṃ loko piyehi piyataro’’ti evaṃ kāmassādabhavassādalokassādādisaṅkhātaṃ vatthuṃ. Duggatito saṃsārato ca niyyāti etenāti niyyānaṃ, saggamaggo mokkhamaggo ca, taṃ niyyānaṃ arahati, niyyāne vā niyuttāti niyyānikā, niyyānaṃ vā phalaṃ etissā atthīti niyyānikā, vacīduccaritādisaṃkilesato niyyātīti vā niyyānīyā, ī-kārassa rassattaṃ ya-kārassa ca ka-kāraṃ katvā niyyānikā, cetanāya saddhiṃ samphappalāpā veramaṇi. Tappaṭipakkhato aniyyānikā, tassā bhāvo aniyyānikattaṃ, tasmā aniyyānikattā. Tiracchānabhūtāti tirokaraṇabhūtā. Gehassitakathāti kāmapaṭisaṃyuttakathā. Kammaṭṭhānabhāveti aniccatāpaṭisaṃyuttacatusaccakammaṭṭhānabhāve. Saha atthenāti sātthakaṃ, hitapaṭisaṃyuttanti attho. Visikhāti gharasanniveso, visikhāgahaṇena ca tannivāsino gahitā ‘‘gāmo āgato’’tiādīsu (sārattha. ṭī. 1.ācariyaparamparakathāvaṇṇanā) viya. Tenevāha ‘‘sūrā samatthā’’ti ‘‘saddhā pasannā’’ti ca. Kumbhaṭṭhānappadesena kumbhadāsiyo vuttāti āha ‘‘kumbhadāsikathā vā’’ti.
౨౨౮. వోహారో వియ తేసం తథా వోహారమత్తం గహేత్వా వుత్తం ‘‘బ్రహ్మచరియవాసే’’తి. అకతాతి సమేన, విసమేన వా కేనచి హేతునా న కతా న విహితా. కతవిధో కరణవిధి నత్థి ఏతేసన్తి అకటవిధా. పదద్వయేనపి లోకే కేనచి హేతుపచ్చయేన నేసం అనిబ్బత్తతం దస్సేతి. ఇద్ధియాపి న నిమ్మితాతి కస్సచి ఇద్ధిమతో చేతోవసిప్పత్తస్స దేవస్స, ఇస్సరాదినో వా ఇద్ధియాపి న నిమ్మితా. అనిమ్మాతాతి కస్సచి అనిమ్మాపితా. రూపాదిజనకభావన్తి రూపసద్దాదీనం పచ్చయభావం, రూపాదయోపి పథవియాదీహి అప్పటిబద్ధవుత్తికాతి తస్స అధిప్పాయో. యథా పబ్బతకూటం కేనచి అనిబ్బత్తితం కస్సచి చ అనిబ్బత్తనకం, ఏవమేతేపీతి ఆహ ‘‘పబ్బతకూటా వియ ఠితాతి కూటట్ఠా’’తి. యమిదం బీజతో అఙ్కురాది జాయతీతి వుచ్చతి, తం విజ్జమానమేవ తతో నిక్ఖమతి నావిజ్జమానం, అఞ్ఞథా అఞ్ఞతోపి అఞ్ఞస్స ఉపలద్ధి సియాతి అధిప్పాయో. ఏవం ఠితాతి ఏవం నిబ్బికారా ఠితా. ఉభయేనపీతి అత్థద్వయేనపీతి వదన్తి. ‘‘కూటట్ఠా ఏసికట్ఠాయిట్ఠితా’’తి పదద్వయేనపి. తేసం సత్తన్నం కాయానం. ఠితత్తాతి నిబ్బికారాభావేన ఠితత్తా. న చలన్తీతి వికారం నాపజ్జన్తి. వికారాభావతో హి తేసం సత్తన్నం కాయానం ఏసికట్ఠాయిట్ఠితతా. అనిఞ్జనఞ్చ అత్థతో పకతియా అవట్ఠానమేవాతి దస్సేతుం ‘‘న విపరిణామేన్తీ’’తి వుత్తం. తథా అవిపరిణామధమ్మత్తా ఏవ తే అఞ్ఞమఞ్ఞం న బ్యాబాధేన్తి. సతి హి వికారం ఆపాదేతబ్బతాయ బ్యాబాధకతాపి సియా, తథా అనుగ్గహేతబ్బతాయ అనుగ్గాహకతాతి తదభావం దస్సేతుం పాళియం ‘‘నాల’’న్తిఆది వుత్తం.
228. Vohāro viya tesaṃ tathā vohāramattaṃ gahetvā vuttaṃ ‘‘brahmacariyavāse’’ti. Akatāti samena, visamena vā kenaci hetunā na katā na vihitā. Katavidho karaṇavidhi natthi etesanti akaṭavidhā. Padadvayenapi loke kenaci hetupaccayena nesaṃ anibbattataṃ dasseti. Iddhiyāpi na nimmitāti kassaci iddhimato cetovasippattassa devassa, issarādino vā iddhiyāpi na nimmitā. Animmātāti kassaci animmāpitā. Rūpādijanakabhāvanti rūpasaddādīnaṃ paccayabhāvaṃ, rūpādayopi pathaviyādīhi appaṭibaddhavuttikāti tassa adhippāyo. Yathā pabbatakūṭaṃ kenaci anibbattitaṃ kassaci ca anibbattanakaṃ, evametepīti āha ‘‘pabbatakūṭā viya ṭhitāti kūṭaṭṭhā’’ti. Yamidaṃ bījato aṅkurādi jāyatīti vuccati, taṃ vijjamānameva tato nikkhamati nāvijjamānaṃ, aññathā aññatopi aññassa upaladdhi siyāti adhippāyo. Evaṃ ṭhitāti evaṃ nibbikārā ṭhitā. Ubhayenapīti atthadvayenapīti vadanti. ‘‘Kūṭaṭṭhā esikaṭṭhāyiṭṭhitā’’ti padadvayenapi. Tesaṃ sattannaṃ kāyānaṃ. Ṭhitattāti nibbikārābhāvena ṭhitattā. Na calantīti vikāraṃ nāpajjanti. Vikārābhāvato hi tesaṃ sattannaṃ kāyānaṃ esikaṭṭhāyiṭṭhitatā. Aniñjanañca atthato pakatiyā avaṭṭhānamevāti dassetuṃ ‘‘na vipariṇāmentī’’ti vuttaṃ. Tathā avipariṇāmadhammattā eva te aññamaññaṃ na byābādhenti. Sati hi vikāraṃ āpādetabbatāya byābādhakatāpi siyā, tathā anuggahetabbatāya anuggāhakatāti tadabhāvaṃ dassetuṃ pāḷiyaṃ ‘‘nāla’’ntiādi vuttaṃ.
పథవీ ఏవ కాయేకదేసత్తా పథవీకాయో. హన్తుం వా ఘాతేతుం వా సమత్థో నామ నత్థి జీవసత్తమానం కాయానం నిచ్చతాయ నిబ్బికారభావతో, ఏతేనేవ నేసమహన్తబ్బతా అఘాతేతబ్బతా అత్థతో వుత్తాయేవాతి దట్ఠబ్బా. తథా హి వుత్తం ‘‘సత్తన్నంత్వేవ కాయాన’’న్తిఆది. సోతుం వా సావేతుం వా సమత్థో నామ నత్థీతి పచ్చేకం నేసం సవనేసు అసమత్థత్తా తదేకదేసాదీసుపి అసమత్థతం దీపేతి. యది కోచి హన్తా నత్థి, కథం సత్థప్పహారోతి ఆహ ‘‘యథా ముగ్గరాసిఆదీసూ’’తిఆది. కేవలం సఞ్ఞామత్తమేవ హోతి, హననఘాతనాది పన పరమత్థతో నత్థేవ కాయానం అవికోపనీయభావతోతి అధిప్పాయో. కేవలం తక్కమత్తేన నిరత్థకం దిట్ఠిం దీపేతీతి ఏతేన యస్మా తక్కికా నిరఙ్కుసతాయ పరికప్పనస్స యం కిఞ్చి అత్తనా పరికప్పితం సారతో మఞ్ఞమానా తథేవ అభినివిస్స తక్కదిట్ఠిగ్గాహం గణ్హన్తి, తస్మా న తేసం దిట్ఠివత్థుస్మిం విఞ్ఞూహి విచారణా కత్తబ్బాతి దస్సేతి. కేచీతి సారసమాసాచరియా. పఞ్చిన్ద్రియవసేనాతి పఞ్చరూపిన్ద్రియవసేన. కమ్మన్తి లద్ధి కమ్మభావేన సుపాకటత్తా. అవఙ్కకథాతారణాదికా ద్వాసట్ఠి పటిపదా. ఏకస్మిం కప్పేతి ఏకస్మిం మహాకప్పే.
Pathavī eva kāyekadesattā pathavīkāyo. Hantuṃ vā ghātetuṃ vā samattho nāma natthi jīvasattamānaṃ kāyānaṃ niccatāya nibbikārabhāvato, eteneva nesamahantabbatā aghātetabbatā atthato vuttāyevāti daṭṭhabbā. Tathā hi vuttaṃ ‘‘sattannaṃtveva kāyāna’’ntiādi. Sotuṃ vā sāvetuṃ vā samattho nāma natthīti paccekaṃ nesaṃ savanesu asamatthattā tadekadesādīsupi asamatthataṃ dīpeti. Yadi koci hantā natthi, kathaṃ satthappahāroti āha ‘‘yathā muggarāsiādīsū’’tiādi. Kevalaṃ saññāmattameva hoti, hananaghātanādi pana paramatthato nattheva kāyānaṃ avikopanīyabhāvatoti adhippāyo. Kevalaṃ takkamattena niratthakaṃ diṭṭhiṃ dīpetīti etena yasmā takkikā niraṅkusatāya parikappanassa yaṃ kiñci attanā parikappitaṃ sārato maññamānā tatheva abhinivissa takkadiṭṭhiggāhaṃ gaṇhanti, tasmā na tesaṃ diṭṭhivatthusmiṃ viññūhi vicāraṇā kattabbāti dasseti. Kecīti sārasamāsācariyā. Pañcindriyavasenāti pañcarūpindriyavasena. Kammanti laddhi kammabhāvena supākaṭattā. Avaṅkakathātāraṇādikā dvāsaṭṭhi paṭipadā. Ekasmiṃ kappeti ekasmiṃ mahākappe.
పురిసభూమియోతి పధానపుగ్గలేన నిద్దేసో, ఇత్థీనమ్పేతా భూమియో ఇచ్ఛన్తేవ. భిక్ఖు చ పన్నకోతిఆది తేసం పాళియేవ. తత్థ పన్నకోతి భిక్ఖాయ విచరణకోతి వదన్తి, తేసం వా పటిపత్తిం పటిపన్నకో. జినోతి జిణ్ణో, జరావసేన నిహీనధాతుకోతి వదన్తి, అత్తనో వా పటిపత్తియా పటిపక్ఖం జినిత్వా ఠితో. సో కిర తథాభూతో కస్సచిపి ధమ్మం న కథేతి, తేనాహ ‘‘న కిఞ్చి ఆహా’’తి. అలాభిన్తి ‘‘సో న కుమ్భిముఖా పటిగ్గణ్హతీ’’తిఆదినా (దీ॰ ని॰ ౧.౩౯౪) నయేన వుత్తఅలాభహేతుసమాయోగేన అలాభిం. తతో ఏవ జిఘచ్ఛాదుబ్బలపరేతతాయ సయనపరాయణం సమణం పన్నభూమీతి వదతి.
Purisabhūmiyoti padhānapuggalena niddeso, itthīnampetā bhūmiyo icchanteva. Bhikkhu ca pannakotiādi tesaṃ pāḷiyeva. Tattha pannakoti bhikkhāya vicaraṇakoti vadanti, tesaṃ vā paṭipattiṃ paṭipannako. Jinoti jiṇṇo, jarāvasena nihīnadhātukoti vadanti, attano vā paṭipattiyā paṭipakkhaṃ jinitvā ṭhito. So kira tathābhūto kassacipi dhammaṃ na katheti, tenāha ‘‘na kiñci āhā’’ti. Alābhinti ‘‘so na kumbhimukhā paṭiggaṇhatī’’tiādinā (dī. ni. 1.394) nayena vuttaalābhahetusamāyogena alābhiṃ. Tato eva jighacchādubbalaparetatāya sayanaparāyaṇaṃ samaṇaṃ pannabhūmīti vadati.
ఆజీవవుత్తిసతానీతి సత్తానం ఆజీవభూతాని జీవికావుత్తిసతాని. పసుగ్గహణేన ఏళకజాతి గహితా, మిగగ్గహణేన రురుగవయాదిసబ్బమిగజాతి. బహూ దేవాతి చాతుమహారాజికాదిబ్రహ్మకాయికాదివసేన నేసం అన్తరభేదవసేన బహూ దేవా. తత్థ చాతుమహారాజికానం ఏకచ్చో అన్తరభేదో ‘‘మహాసమయసుత్తేన’’ (దీ॰ ని॰ ౨.౩౩౧ ఆదయో) దీపేతబ్బో. మానుసాపి అనన్తాతి దీపదేసకులవంసాజీవాదివిభాగవసేన మానుసాపి అనన్తభేదా. పిసాచా ఏవ పేసాచా, తే అపరపేతాదయో మహన్తా వేదితబ్బా.
Ājīvavuttisatānīti sattānaṃ ājīvabhūtāni jīvikāvuttisatāni. Pasuggahaṇena eḷakajāti gahitā, migaggahaṇena rurugavayādisabbamigajāti. Bahū devāti cātumahārājikādibrahmakāyikādivasena nesaṃ antarabhedavasena bahū devā. Tattha cātumahārājikānaṃ ekacco antarabhedo ‘‘mahāsamayasuttena’’ (dī. ni. 2.331 ādayo) dīpetabbo. Mānusāpi anantāti dīpadesakulavaṃsājīvādivibhāgavasena mānusāpi anantabhedā. Pisācā eva pesācā, te aparapetādayo mahantā veditabbā.
ఛద్దన్తదహమన్దాకినియో కుళీరముచలిన్దనామేన వదతి. గణ్ఠికాతి పబ్బగణ్ఠికా. పణ్డితోపి…పే॰… ఉద్ధం న గచ్ఛతి, కస్మా? సత్తానం సంసరణకాలస్స నియతభావతో.
Chaddantadahamandākiniyo kuḷīramucalindanāmena vadati. Gaṇṭhikāti pabbagaṇṭhikā. Paṇḍitopi…pe… uddhaṃ na gacchati, kasmā? Sattānaṃ saṃsaraṇakālassa niyatabhāvato.
అపరిపక్కం సంసరణనిమిత్తం సీలాదినా పరిపాచేతి నామ సీఘంయేవ విసుద్ధిప్పత్తియా. పరిపక్కం ఫుస్స ఫుస్స పత్వా పత్వా పరిపక్కభావాపాదనేన బ్యన్తిం కరోతి నామ. సుత్తగుళేతి సుత్తవట్టియం. నిబ్బేఠియమానమేవ పలేతీతి ఉపమాయ సత్తానం సంసారో అనుక్కమేన ఖీయతేవ, న తస్స వద్ధీతి దస్సేతి పరిచ్ఛిన్నరూపత్తా.
Aparipakkaṃ saṃsaraṇanimittaṃ sīlādinā paripāceti nāma sīghaṃyeva visuddhippattiyā. Paripakkaṃ phussa phussa patvā patvā paripakkabhāvāpādanena byantiṃ karoti nāma. Suttaguḷeti suttavaṭṭiyaṃ. Nibbeṭhiyamānameva paletīti upamāya sattānaṃ saṃsāro anukkamena khīyateva, na tassa vaddhīti dasseti paricchinnarūpattā.
౨౨౯. నియతివాదే పక్ఖిపన్తోతి సబ్బఞ్ఞుతం పటిజానిత్వాపి పదేసఞ్ఞుతాయ అసమ్పాయమానో తత్థ అత్తనో అఞ్ఞాణకిరియం పరిహరితుం అసక్కోన్తో చ ‘‘ఏవమేసా నియతీ’’తి నియతివాదే పక్ఖిపన్తో.
229.Niyativāde pakkhipantoti sabbaññutaṃ paṭijānitvāpi padesaññutāya asampāyamāno tattha attano aññāṇakiriyaṃ pariharituṃ asakkonto ca ‘‘evamesā niyatī’’ti niyativāde pakkhipanto.
౨౩౦. ధమ్మకథాయ అపస్సయభూతో అనుస్సవో ఏతస్స అత్థీతి అనుస్సవీ, తేనేవస్స అపస్సయవాదం దస్సేతుం ‘‘అనుస్సవనిస్సితో’’తి ఆహ. సవనం సచ్చతోతి యం కిఞ్చి అనుస్సవం, తం సవనం సచ్చన్తి గహేత్వా ఠితో. పిటకసమ్పదాయాతి గన్థసమ్పాదనేన, తాదిసం గన్థం పగుణం వాచుగ్గతం కత్వా తం నిస్సాయ ధమ్మం కథేతి. తేనాహ ‘‘వగ్గపణ్ణాసకాయా’’తిఆది.
230. Dhammakathāya apassayabhūto anussavo etassa atthīti anussavī, tenevassa apassayavādaṃ dassetuṃ ‘‘anussavanissito’’ti āha. Savanaṃ saccatoti yaṃ kiñci anussavaṃ, taṃ savanaṃ saccanti gahetvā ṭhito. Piṭakasampadāyāti ganthasampādanena, tādisaṃ ganthaṃ paguṇaṃ vācuggataṃ katvā taṃ nissāya dhammaṃ katheti. Tenāha ‘‘vaggapaṇṇāsakāyā’’tiādi.
౨౩౨. మన్దపఞ్ఞోతి పరిత్తపఞ్ఞో. మోమూహోతి సమ్ముయ్హకో. ‘‘ఏవన్తిపి మే నో’’తిఆదినా వివిధో నానప్పకారో ఖేపో వాచాయ పరవాదానం ఖీపనం వాచావిక్ఖేపో, తం వాచావిక్ఖేపం, న మరతి న పచ్ఛిజ్జతి యథావుత్తో వాదవిక్ఖేపో ఏతాయాతి అమరా, తత్థ పవత్తా దిట్ఠి అమరావిక్ఖేపో, తం అమరావిక్ఖేపం. అపరియన్తవిక్ఖేపన్తి ‘‘ఏవమ్పి మే నో’’తిఆదినా పుచ్ఛితస్స అపరియోసాపనవసేన విక్ఖేపం. ఇతో చితో చ సన్ధావతి ఏకస్మిం సభావే అనవట్ఠానతో. గాహం న ఉపగచ్ఛతీతి మిచ్ఛాగాహతాయ ఉత్తరవిధానాయ పురిమపక్ఖం ఠపేత్వా గాహం న ఉపగచ్ఛతి. అమరాసదిసాయ అమరాయ విక్ఖేపోతి అమరావిక్ఖేపో.
232.Mandapaññoti parittapañño. Momūhoti sammuyhako. ‘‘Evantipi me no’’tiādinā vividho nānappakāro khepo vācāya paravādānaṃ khīpanaṃ vācāvikkhepo, taṃ vācāvikkhepaṃ, na marati na pacchijjati yathāvutto vādavikkhepo etāyāti amarā, tattha pavattā diṭṭhi amarāvikkhepo, taṃ amarāvikkhepaṃ. Apariyantavikkhepanti ‘‘evampi me no’’tiādinā pucchitassa apariyosāpanavasena vikkhepaṃ. Ito cito ca sandhāvati ekasmiṃ sabhāve anavaṭṭhānato. Gāhaṃ na upagacchatīti micchāgāhatāya uttaravidhānāya purimapakkhaṃ ṭhapetvā gāhaṃ na upagacchati. Amarāsadisāya amarāya vikkhepoti amarāvikkhepo.
ఇదం కుసలన్తి ఏత్థ ఇతి-సద్దో పకారత్థో, ఇమినా పకారేనాతి అత్థో. అమరావిక్ఖేపికో యథా కుసలే, ఏవం అఞ్ఞస్మిం యం కిఞ్చి కేనచి పుచ్ఛితం అత్థం అత్తనో అరుచ్చనతాయ ‘‘ఏవన్తిపి మే నో’’తిఆదినా తత్థ తత్థ విక్ఖేపఞ్ఞేవ ఆపజ్జతి, తస్మా ‘‘ఏవన్తిపి మే నో’’తిఆది తత్థ తత్థ పుచ్ఛితాకారపటిసేధనవసేన విక్ఖిపనాకారదస్సనం. నను చేత్థ విక్ఖేపవాదినో విక్ఖేపపక్ఖస్స అననుజాననం విక్ఖేపపక్ఖే అవట్ఠానం యుత్తన్తి? న, తత్థాపి తస్స సమ్మూళ్హస్స పటిక్ఖేపవసేనేవ విక్ఖేపవాదస్స పవత్తనతో. తేన వుత్తం ‘‘నో’’తి. తథా హి సఞ్చయో బేలట్ఠపుత్తో రఞ్ఞా అజాతసత్తునా సన్దిట్ఠికం సామఞ్ఞఫలం పుట్ఠో పరలోకత్తికాదీనం పటిసేధనముఖేన విక్ఖేపం బ్యాకాసి.
Idaṃ kusalanti ettha iti-saddo pakārattho, iminā pakārenāti attho. Amarāvikkhepiko yathā kusale, evaṃ aññasmiṃ yaṃ kiñci kenaci pucchitaṃ atthaṃ attano aruccanatāya ‘‘evantipi me no’’tiādinā tattha tattha vikkhepaññeva āpajjati, tasmā ‘‘evantipi me no’’tiādi tattha tattha pucchitākārapaṭisedhanavasena vikkhipanākāradassanaṃ. Nanu cettha vikkhepavādino vikkhepapakkhassa ananujānanaṃ vikkhepapakkhe avaṭṭhānaṃ yuttanti? Na, tatthāpi tassa sammūḷhassa paṭikkhepavaseneva vikkhepavādassa pavattanato. Tena vuttaṃ ‘‘no’’ti. Tathā hi sañcayo belaṭṭhaputto raññā ajātasattunā sandiṭṭhikaṃ sāmaññaphalaṃ puṭṭho paralokattikādīnaṃ paṭisedhanamukhena vikkhepaṃ byākāsi.
ఏత్థాహ – ‘‘నను చాయం సబ్బోపి అమరావిక్ఖేపికో కుసలాదయో ధమ్మే పరలోకత్తికాదీని చ యథాభూతం అనవబుజ్ఝమానో తత్థ తత్థ పఞ్హం పుట్ఠో సమానో పుచ్ఛాయ విక్ఖేపమత్తం ఆపజ్జతి, తస్స కథం దిట్ఠిగతభావో. న హి అవత్తుకామస్స వియ పుచ్ఛితమత్థం అజానన్తస్స విక్ఖేపకరణమత్తేన తస్స దిట్ఠిగతికతా యుత్తా’’తి? వుచ్చతే – న హేవ ఖో పుచ్ఛాయ విక్ఖేపకరణమత్తేన తస్స దిట్ఠిగతికతా, అథ ఖో మిచ్ఛాభినివేసవసేన. సస్సతాభినివేసేన మిచ్ఛాభినివిట్ఠోయేవ హి పుగ్గలో మన్దబుద్ధితాయ కుసలాదిధమ్మే పరలోకత్తికాదీని చ యాథావతో అప్పటిపజ్జమానో అత్తనా అవిఞ్ఞాతస్స అత్థస్స పరం విఞ్ఞాపేతుం అసక్కుణేయ్యతాయ ముసావాదభయేన చ విక్ఖేపం ఆపజ్జతీతి. అథ వా పుఞ్ఞపాపానం తబ్బిపాకానఞ్చ అనవబోధేన అసద్దహనేన చ తబ్బిసయాయ పుచ్ఛాయ విక్ఖేపకరణంయేవ సున్దరన్తి ఖన్తిం రుచిం ఉప్పాదేత్వా అభినివిసన్తస్స ఉప్పన్నా విసుంయేవ సా ఏకా దిట్ఠి సత్తభఙ్గదిట్ఠి వియాతి దట్ఠబ్బా, ఇన్ద్రియబద్ధతో చ తతియట్ఠానభావే దస్సితో.
Etthāha – ‘‘nanu cāyaṃ sabbopi amarāvikkhepiko kusalādayo dhamme paralokattikādīni ca yathābhūtaṃ anavabujjhamāno tattha tattha pañhaṃ puṭṭho samāno pucchāya vikkhepamattaṃ āpajjati, tassa kathaṃ diṭṭhigatabhāvo. Na hi avattukāmassa viya pucchitamatthaṃ ajānantassa vikkhepakaraṇamattena tassa diṭṭhigatikatā yuttā’’ti? Vuccate – na heva kho pucchāya vikkhepakaraṇamattena tassa diṭṭhigatikatā, atha kho micchābhinivesavasena. Sassatābhinivesena micchābhiniviṭṭhoyeva hi puggalo mandabuddhitāya kusalādidhamme paralokattikādīni ca yāthāvato appaṭipajjamāno attanā aviññātassa atthassa paraṃ viññāpetuṃ asakkuṇeyyatāya musāvādabhayena ca vikkhepaṃ āpajjatīti. Atha vā puññapāpānaṃ tabbipākānañca anavabodhena asaddahanena ca tabbisayāya pucchāya vikkhepakaraṇaṃyeva sundaranti khantiṃ ruciṃ uppādetvā abhinivisantassa uppannā visuṃyeva sā ekā diṭṭhi sattabhaṅgadiṭṭhi viyāti daṭṭhabbā, indriyabaddhato ca tatiyaṭṭhānabhāve dassito.
౨౩౪. సన్నిధికారకం కామేతి ఏత్థ అనిన్ద్రియబద్ధాని అధిప్పేతానీతి తిలతణ్డులాదిగ్గహణం, తస్స లోకస్స అప్పసాదపరిహారత్థం కదాచి తణ్డులనాళిఆదిసఙ్గహణకరణం సన్ధాయ వుత్తం ‘‘తిలతణ్డులాదయో పఞ్ఞాయన్తీ’’తి.
234.Sannidhikārakaṃkāmeti ettha anindriyabaddhāni adhippetānīti tilataṇḍulādiggahaṇaṃ, tassa lokassa appasādaparihāratthaṃ kadāci taṇḍulanāḷiādisaṅgahaṇakaraṇaṃ sandhāya vuttaṃ ‘‘tilataṇḍulādayo paññāyantī’’ti.
౨౩౬. ఆజీవకా మతా నామాతి ఇమే ఆజీవకా సబ్బసో సమ్మాపటిపత్తిరహితా మిచ్ఛా ఏవ చ పటిపజ్జమానా అధిసీలసఙ్ఖాతస్స సీలజీవితస్స అభావేన మతా నామ. పుత్తమతాతి మతపుత్తా. సమణే గోతమే బ్రహ్మచరియవాసో అత్థీతి సమణం ఏవ గోతమం పరిసుద్ధో సుపరిపుణ్ణో తక్కరస్స సమ్మా దుక్ఖక్ఖయావహో బ్రహ్మచరియవాసో అత్థి. ఏతేనేత్థ ధమ్మసుధమ్మతాదిదీపనేన బుద్ధసుబుద్ధతఞ్చ దీపేతి, అఞ్ఞత్థ నత్థీతి ఇమినా బాహిరకేసు తస్స అభావం. సేసం సువిఞ్ఞేయ్యమేవ.
236.Ājīvakā matā nāmāti ime ājīvakā sabbaso sammāpaṭipattirahitā micchā eva ca paṭipajjamānā adhisīlasaṅkhātassa sīlajīvitassa abhāvena matā nāma. Puttamatāti mataputtā. Samaṇe gotame brahmacariyavāso atthīti samaṇaṃ eva gotamaṃ parisuddho suparipuṇṇo takkarassa sammā dukkhakkhayāvaho brahmacariyavāso atthi. Etenettha dhammasudhammatādidīpanena buddhasubuddhatañca dīpeti, aññattha natthīti iminā bāhirakesu tassa abhāvaṃ. Sesaṃ suviññeyyameva.
సన్దకసుత్తవణ్ణనాయ లీనత్థప్పకాసనా సమత్తా.
Sandakasuttavaṇṇanāya līnatthappakāsanā samattā.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / మజ్ఝిమనికాయ • Majjhimanikāya / ౬. సన్దకసుత్తం • 6. Sandakasuttaṃ
అట్ఠకథా • Aṭṭhakathā / సుత్తపిటక (అట్ఠకథా) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / మజ్ఝిమనికాయ (అట్ఠకథా) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ౬. సన్దకసుత్తవణ్ణనా • 6. Sandakasuttavaṇṇanā