Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / അങ്ഗുത്തരനികായ (അട്ഠകഥാ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
൨. സങ്ഗഹസുത്തവണ്ണനാ
2. Saṅgahasuttavaṇṇanā
൩൨. ദുതിയേ സങ്ഗഹവത്ഥൂനീതി സങ്ഗണ്ഹനകാരണാനി. ദാനഞ്ചാതിആദീസു ഏകച്ചോ ഹി ദാനേനേവ സങ്ഗണ്ഹിതബ്ബോ ഹോതി, തസ്സ ദാനമേവ ദാതബ്ബം. പേയ്യവജ്ജന്തി പിയവചനം. ഏകച്ചോ ഹി ‘‘അയം ദാതബ്ബം നാമ ദേതി, ഏകേകേന പന വചനേന സബ്ബം മക്ഖേത്വാ നാസേതി, കിം തസ്സ ദാന’’ന്തി വത്താ ഹോതി. ഏകച്ചോ ‘‘അയം കിഞ്ചാപി ദാനം ന ദേതി, കഥേന്തോ പന തേലേന വിയ മക്ഖേതി. ഏസ ദേതു വാ മാ വാ, വചനമേവസ്സ സഹസ്സം അഗ്ഘതീ’’തി വത്താ ഹോതി. ഏവരൂപോ പുഗ്ഗലോ ദാനം ന പച്ചാസീസതി, പിയവചനമേവ പച്ചാസീസതി. തസ്സ പിയവചനമേവ വത്തബ്ബം. അത്ഥചരിയാതി അത്ഥവഡ്ഢനകഥാ. ഏകച്ചോ ഹി നേവ ദാനം, ന പിയവചനം പച്ചാസീസതി, അത്തനോ ഹിതകഥം വഡ്ഢികഥമേവ പച്ചാസീസതി. ഏവരൂപസ്സ പുഗ്ഗലസ്സ ‘‘ഇദം തേ കാതബ്ബം, ഇദം ന കാതബ്ബം, ഏവരൂപോ പുഗ്ഗലോ സേവിതബ്ബോ, ഏവരൂപോ ന സേവിതബ്ബോ’’തി ഏവം അത്ഥചരിയകഥാവ കഥേതബ്ബാ. സമാനത്തതാതി സമാനസുഖദുക്ഖഭാവോ. ഏകച്ചോ ഹി ദാനാദീസു ഏകമ്പി ന പച്ചാസീസതി , ഏകാസനേ നിസജ്ജം, ഏകപല്ലങ്കേ സയനം, ഏകതോ ഭോജനന്തി ഏവം സമാനസുഖദുക്ഖതം പച്ചാസീസതി. സോ സചേ ഗഹട്ഠസ്സ ജാതിയാ പബ്ബജിതസ്സ സീലേന സദിസോ ഹോതി, തസ്സായം സമാനത്തതാ കാതബ്ബാ. തത്ഥ തത്ഥ യഥാരഹന്തി തേസു തേസു ധമ്മേസു യഥാനുച്ഛവികം സമാനത്തതാതി അത്ഥോ. രഥസ്സാണീവ യായതോതി യഥാ രഥസ്സ ഗച്ഛതോ ആണി സങ്ഗഹോ നാമ ഹോതി, സാ രഥം സങ്ഗണ്ഹാതി, ഏവമിമേ സങ്ഗഹാ ലോകം സങ്ഗണ്ഹന്തി. ന മാതാ പുത്തകാരണാതി യദി മാതാ ഏതേ സങ്ഗഹേ പുത്തസ്സ ന കരേയ്യ, പുത്തകാരണാ മാനം വാ പൂജം വാ ന ലഭേയ്യ. സങ്ഗഹാ ഏതേതി ഉപയോഗവചനേ പച്ചത്തം. സങ്ഗഹേ ഏതേതി വാ പാഠോ. സമവേക്ഖന്തീതി സമ്മാ പേക്ഖന്തി. പാസംസാ ച ഭവന്തീതി പസംസനീയാ ച ഭവന്തി.
32. Dutiye saṅgahavatthūnīti saṅgaṇhanakāraṇāni. Dānañcātiādīsu ekacco hi dāneneva saṅgaṇhitabbo hoti, tassa dānameva dātabbaṃ. Peyyavajjanti piyavacanaṃ. Ekacco hi ‘‘ayaṃ dātabbaṃ nāma deti, ekekena pana vacanena sabbaṃ makkhetvā nāseti, kiṃ tassa dāna’’nti vattā hoti. Ekacco ‘‘ayaṃ kiñcāpi dānaṃ na deti, kathento pana telena viya makkheti. Esa detu vā mā vā, vacanamevassa sahassaṃ agghatī’’ti vattā hoti. Evarūpo puggalo dānaṃ na paccāsīsati, piyavacanameva paccāsīsati. Tassa piyavacanameva vattabbaṃ. Atthacariyāti atthavaḍḍhanakathā. Ekacco hi neva dānaṃ, na piyavacanaṃ paccāsīsati, attano hitakathaṃ vaḍḍhikathameva paccāsīsati. Evarūpassa puggalassa ‘‘idaṃ te kātabbaṃ, idaṃ na kātabbaṃ, evarūpo puggalo sevitabbo, evarūpo na sevitabbo’’ti evaṃ atthacariyakathāva kathetabbā. Samānattatāti samānasukhadukkhabhāvo. Ekacco hi dānādīsu ekampi na paccāsīsati , ekāsane nisajjaṃ, ekapallaṅke sayanaṃ, ekato bhojananti evaṃ samānasukhadukkhataṃ paccāsīsati. So sace gahaṭṭhassa jātiyā pabbajitassa sīlena sadiso hoti, tassāyaṃ samānattatā kātabbā. Tattha tattha yathārahanti tesu tesu dhammesu yathānucchavikaṃ samānattatāti attho. Rathassāṇīva yāyatoti yathā rathassa gacchato āṇi saṅgaho nāma hoti, sā rathaṃ saṅgaṇhāti, evamime saṅgahā lokaṃ saṅgaṇhanti. Na mātā puttakāraṇāti yadi mātā ete saṅgahe puttassa na kareyya, puttakāraṇā mānaṃ vā pūjaṃ vā na labheyya. Saṅgahāeteti upayogavacane paccattaṃ. Saṅgahe eteti vā pāṭho. Samavekkhantīti sammā pekkhanti. Pāsaṃsā ca bhavantīti pasaṃsanīyā ca bhavanti.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / അങ്ഗുത്തരനികായ • Aṅguttaranikāya / ൨. സങ്ഗഹസുത്തം • 2. Saṅgahasuttaṃ
ടീകാ • Tīkā / സുത്തപിടക (ടീകാ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / അങ്ഗുത്തരനികായ (ടീകാ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ൨. സങ്ഗഹസുത്തവണ്ണനാ • 2. Saṅgahasuttavaṇṇanā