Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਨੇਤ੍ਤਿਪ੍ਪਕਰਣ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Nettippakaraṇa-aṭṭhakathā

    ੧. ਸਙ੍ਗਹવਾਰવਣ੍ਣਨਾ

    1. Saṅgahavāravaṇṇanā

    ਏવਂ ਅਨੇਕਭੇਦવਿਭਤ੍ਤੇ ਨੇਤ੍ਤਿਪ੍ਪਕਰਣੇ ਯਦਿਦਂ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਸਙ੍ਗਹવਿਭਾਗવਾਰવਸੇਨ ਦੁવਿਧ’’ਨ੍ਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਸਙ੍ਗਹવਾਰੋ ਆਦਿ। ਤਸ੍ਸਾਪਿ ‘‘ਯਂ ਲੋਕੋ ਪੂਜਯਤੇ’’ਤਿ ਅਯਂ ਗਾਥਾ ਆਦਿ। ਤਤ੍ਥ ਨ੍ਤਿ ਅਨਿਯਮਤੋ ਉਪਯੋਗਨਿਦ੍ਦੇਸੋ, ਤਸ੍ਸ ‘‘ਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਨਿਯਮਨਂ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਲੋਕੋਤਿ ਕਤ੍ਤੁਨਿਦ੍ਦੇਸੋ। ਪੂਜਯਤੇਤਿ ਕਿਰਿਯਾਨਿਦ੍ਦੇਸੋ। ਸਲੋਕਪਾਲੋਤਿ ਕਤ੍ਤੁવਿਸੇਸਨਂ। ਸਦਾਤਿ ਕਾਲਨਿਦ੍ਦੇਸੋ। ਨਮਸ੍ਸਤਿ ਚਾਤਿ ਉਪਚਯੇਨ ਕਿਰਿਯਾਨਿਦ੍ਦੇਸੋ । ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਸਾਮਿਨਿਦ੍ਦੇਸੋ। ਏਤਨ੍ਤਿ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਨਿਦ੍ਦੇਸੋ। ਸਾਸਨવਰਨ੍ਤਿ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਨਿਦ੍ਦੇਸੇਨ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਨਿਦਸ੍ਸਨਂ। વਿਦੂਹੀਤਿ ਕਰਣવਚਨੇਨ ਕਤ੍ਤੁਨਿਦ੍ਦੇਸੋ। ਞੇਯ੍ਯਨ੍ਤਿ ਕਮ੍ਮવਾਚਕਕਿਰਿਯਾਨਿਦ੍ਦੇਸੋ। ਨਰવਰਸ੍ਸਾਤਿ ‘‘ਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਨਿਯਮੇਤ੍વਾ ਦਸ੍ਸਿਤਸ੍ਸ ਸਰੂਪਤੋ ਦਸ੍ਸਨਂ।

    Evaṃ anekabhedavibhatte nettippakaraṇe yadidaṃ vuttaṃ ‘‘saṅgahavibhāgavāravasena duvidha’’nti, tattha saṅgahavāro ādi. Tassāpi ‘‘yaṃ loko pūjayate’’ti ayaṃ gāthā ādi. Tattha yanti aniyamato upayoganiddeso, tassa ‘‘tassā’’ti iminā niyamanaṃ veditabbaṃ. Lokoti kattuniddeso. Pūjayateti kiriyāniddeso. Salokapāloti kattuvisesanaṃ. Sadāti kālaniddeso. Namassati cāti upacayena kiriyāniddeso . Tassāti sāminiddeso. Etanti paccattaniddeso. Sāsanavaranti paccattaniddesena niddiṭṭhadhammanidassanaṃ. Vidūhīti karaṇavacanena kattuniddeso. Ñeyyanti kammavācakakiriyāniddeso. Naravarassāti ‘‘tassā’’ti niyametvā dassitassa sarūpato dassanaṃ.

    ਤਤ੍ਥ ਲੋਕਿਯਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪੁਞ੍ਞਾਪੁਞ੍ਞਾਨਿ ਤਬ੍ਬਿਪਾਕੋ ਚਾਤਿ ਲੋਕੋ, ਪਜਾ, ਸਤ੍ਤਨਿਕਾਯੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਲੋਕ-ਸਦ੍ਦੋ ਹਿ ਜਾਤਿਸਦ੍ਦਤਾਯ ਸਾਮਞ੍ਞવਸੇਨ ਨਿਰવਸੇਸਤੋ ਸਤ੍ਤੇ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ। ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਹਿ ਲੋਕਸਦ੍ਦੋ ਸਙ੍ਖਾਰਭਾਜਨੇਸੁਪਿ ਦਿਟ੍ਠਪ੍ਪਯੋਗੋ, ਪੂਜਨਕਿਰਿਯਾਯੋਗ੍ਯਭੂਤਤਾવਸੇਨ ਪਨ ਸਤ੍ਤਲੋਕવਚਨੋ ਏવ ਇਧ ਗਹਿਤੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। ਪੂਜਯਤੇਤਿ ਮਾਨਯਤਿ, ਅਪਚਾਯਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    Tattha lokiyanti ettha puññāpuññāni tabbipāko cāti loko, pajā, sattanikāyoti attho. Loka-saddo hi jātisaddatāya sāmaññavasena niravasesato satte saṅgaṇhāti. Kiñcāpi hi lokasaddo saṅkhārabhājanesupi diṭṭhappayogo, pūjanakiriyāyogyabhūtatāvasena pana sattalokavacano eva idha gahitoti daṭṭhabbaṃ. Pūjayateti mānayati, apacāyatīti attho.

    ਲੋਕਂ ਪਾਲੇਨ੍ਤੀਤਿ ਲੋਕਪਾਲਾ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਮਹਾਰਾਜਾਨੋ। ਲੋਕਿਯਾ ਪਨ ਇਨ੍ਦਯਮવਰੁਣਕੁવੇਰਾ ਲੋਕਪਾਲਾਤਿ વਦਨ੍ਤਿ। ਸਹ ਲੋਕਪਾਲੇਹੀਤਿ ਸਲੋਕਪਾਲੋ, ‘‘ਲੋਕੋ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਤੁਲ੍ਯਾਧਿਕਰਣਂ। ਅਥ વਾ ਇਸ੍ਸਰਿਯਾਧਿਪਚ੍ਚੇਨ ਤਂਤਂਸਤ੍ਤਲੋਕਸ੍ਸ ਪਾਲਨਤੋ ਰਕ੍ਖਣਤੋ ਖਤ੍ਤਿਯਚਤੁਮਹਾਰਾਜਸਕ੍ਕਸੁਯਾਮਸਨ੍ਤੁਸਿਤਸੁਨਿਮ੍ਮਿਤਪਰਨਿਮ੍ਮਿਤવਸવਤ੍ਤਿਮਹਾਬ੍ਰਹ੍ਮਾਦਯੋ ਲੋਕਪਾਲਾ। ਤੇਹਿ ਸਹ ਤਂਤਂਸਤ੍ਤਨਿਕਾਯੋ ਸਲੋਕਪਾਲੋ ਲੋਕੋਤਿ વੁਤ੍ਤੋ। ਅਥ વਾ ‘‘ਦ੍વੇਮੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸੁਕ੍ਕਾ ਧਮ੍ਮਾ ਲੋਕਂ ਪਾਲੇਨ੍ਤੀ’’ਤਿ (ਅ॰ ਨਿ॰ ੨.੯; ਇਤਿવੁ॰ ੪੨) વਚਨਤੋ ਹਿਰੋਤ੍ਤਪ੍ਪਧਮ੍ਮਾ ਲੋਕਪਾਲਾ। ਤੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਲੋਕੋ ਸਲੋਕਪਾਲੋ। ਹਿਰੋਤ੍ਤਪ੍ਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾ ਹਿ ਪਾਪਗਰਹਿਨੋ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਾ ਧਮ੍ਮਚ੍ਛਨ੍ਦવਨ੍ਤਤਾਯ ਭਗવਤਿ ਪੂਜਾਨਮਕ੍ਕਾਰਪਰਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ।

    Lokaṃ pālentīti lokapālā, cattāro mahārājāno. Lokiyā pana indayamavaruṇakuverā lokapālāti vadanti. Saha lokapālehīti salokapālo, ‘‘loko’’ti iminā tulyādhikaraṇaṃ. Atha vā issariyādhipaccena taṃtaṃsattalokassa pālanato rakkhaṇato khattiyacatumahārājasakkasuyāmasantusitasunimmitaparanimmitavasavattimahābrahmādayo lokapālā. Tehi saha taṃtaṃsattanikāyo salokapālo lokoti vutto. Atha vā ‘‘dveme, bhikkhave, sukkā dhammā lokaṃ pālentī’’ti (a. ni. 2.9; itivu. 42) vacanato hirottappadhammā lokapālā. Tehi samannāgato loko salokapālo. Hirottappasampannā hi pāpagarahino sappurisā dhammacchandavantatāya bhagavati pūjānamakkāraparā hontīti.

    ਸਦਾਤਿ ਸਬ੍ਬਕਾਲਂ ਰਤ੍ਤਿਞ੍ਚੇવ ਦਿવਾ ਚ, ਸਦਾਤਿ વਾ ਭਗવਤੋ ਧਰਮਾਨਕਾਲੇ ਤਤੋ ਪਰਞ੍ਚ। ਅਥ વਾ ਸਦਾਤਿ ਅਭਿਨੀਹਾਰਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਾવ ਸਾਸਨਨ੍ਤਰਧਾਨਾ, ਤਤੋ ਪਰਮ੍ਪਿ વਾ। ਮਹਾਭਿਨੀਹਾਰਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਹਿ ਮਹਾਬੋਧਿਸਤ੍ਤਾ ਬੋਧਿਯਾ ਨਿਯਤਤਾਯ ਬੁਦ੍ਧਙ੍ਕੁਰਭੂਤਾ ਸਦੇવਕਸ੍ਸ ਲੋਕਸ੍ਸ ਪੂਜਨੀਯਾ ਚੇવ વਨ੍ਦਨੀਯਾ ਚ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਯਥਾਹ ਭਗવਾ ਸੁਮੇਧਭੂਤੋ –

    Sadāti sabbakālaṃ rattiñceva divā ca, sadāti vā bhagavato dharamānakāle tato parañca. Atha vā sadāti abhinīhārato paṭṭhāya yāva sāsanantaradhānā, tato parampi vā. Mahābhinīhārato paṭṭhāya hi mahābodhisattā bodhiyā niyatatāya buddhaṅkurabhūtā sadevakassa lokassa pūjanīyā ceva vandanīyā ca honti. Yathāha bhagavā sumedhabhūto –

    ‘‘ਦੀਪਙ੍ਕਰੋ ਲੋਕવਿਦੂ, ਆਹੁਤੀਨਂ ਪਟਿਗ੍ਗਹੋ।

    ‘‘Dīpaṅkaro lokavidū, āhutīnaṃ paṭiggaho;

    ਮਮ ਕਮ੍ਮਂ ਪਕਿਤ੍ਤੇਤ੍વਾ, ਦਕ੍ਖਿਣਂ ਪਾਦਮੁਦ੍ਧਰਿ॥

    Mama kammaṃ pakittetvā, dakkhiṇaṃ pādamuddhari.

    ‘‘ਯੇ ਤਤ੍ਥਾਸੁਂ ਜਿਨਪੁਤ੍ਤਾ, ਪਦਕ੍ਖਿਣਮਕਂਸੁ ਮਂ।

    ‘‘Ye tatthāsuṃ jinaputtā, padakkhiṇamakaṃsu maṃ;

    ਦੇવਾ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਅਸੁਰਾ ਚ, ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾਨ ਪਕ੍ਕਮੁ’’ਨ੍ਤਿ॥ (ਬੁ॰ વਂ॰ ੨.੭੫-੭੬)।

    Devā manussā asurā ca, abhivādetvāna pakkamu’’nti. (bu. vaṃ. 2.75-76);

    ਨਮਸ੍ਸਤਿ ਚਾਤਿ ਕੇਚਿ ਕੇਸਞ੍ਚਿ ਪੂਜਾਸਕ੍ਕਾਰਾਦੀਨਿ ਕਰੋਨ੍ਤਾਪਿ ਤੇਸਂ ਅਪਾਕਟਗੁਣਤਾਯ ਨਮਕ੍ਕਾਰਂ ਨ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਨ ਏવਂ ਭਗવਤੋ, ਯਥਾਭੂਤਅਬ੍ਭੁਗ੍ਗਤਕਿਤ੍ਤਿਸਦ੍ਦਤਾਯ ਪਨ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਸਦੇવਕੋ ਲੋਕੋ ਪੂਜਯਤਿ ਚੇવ ਨਮਸ੍ਸਤਿ ਚਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ‘‘ਸਦਾ ਨਰਮਨੁਸ੍ਸੋ’’ਤਿ ਕੇਚਿ ਪਠਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਨ ਸੁਨ੍ਦਰਂ। ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਯਂ ਸਦੇવਕੋ ਲੋਕੋ ਪੂਜਯਤਿ ਚੇવ ਨਮਸ੍ਸਤਿ ਚ, ਤਸ੍ਸ। ਏਤਨ੍ਤਿ ਇਦਾਨਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਬੁਦ੍ਧਿਯਂ વਿਪਰਿવਤ੍ਤਮਾਨਂ ਸਾਮਞ੍ਞੇਨ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਸਾਸਨવਰਨ੍ਤਿ ਤਂ ਸਰੂਪਤੋ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਿਕਸਮ੍ਪਰਾਯਿਕਪਰਮਤ੍ਥੇਹਿ ਯਥਾਰਹਂ ਸਤ੍ਤੇ ਸਾਸਤਿ વਿਨੇਤਿ ਏਤੇਨਾਤਿ ਸਾਸਨਂ, ਤਦੇવ ਏਕਨ੍ਤਨਿਯ੍ਯਾਨਟ੍ਠੇਨ ਅਨਞ੍ਞਸਾਧਾਰਣਗੁਣਤਾਯ ਚ ਉਤ੍ਤਮਟ੍ਠੇਨ ਤਂਤਂਅਭਿਪਤ੍ਥਿਤਸਮਿਦ੍ਧਿਹੇਤੁਤਾਯ ਪਣ੍ਡਿਤੇਹਿ વਰਿਤਬ੍ਬਤੋ વਾ વਰਂ, ਸਾਸਨਮੇવ વਰਨ੍ਤਿ ਸਾਸਨવਰਂ। વਿਦੂਹੀਤਿ ਯਥਾਸਭਾવਤੋ ਕਮ੍ਮਕਮ੍ਮਫਲਾਨਿ ਕੁਸਲਾਦਿਭੇਦੇ ਚ ਧਮ੍ਮੇ વਿਦਨ੍ਤੀਤਿ વਿਦੂ, ਪਣ੍ਡਿਤਮਨੁਸ੍ਸਾ, ਤੇਹਿ। ਞਾਤਬ੍ਬਂ, ਞਾਣਮਰਹਤੀਤਿ વਾ ਞੇਯ੍ਯਂ। ਨਰવਰਸ੍ਸਾਤਿ ਪੁਰਿਸવਰਸ੍ਸ, ਅਗ੍ਗਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    Namassati cāti keci kesañci pūjāsakkārādīni karontāpi tesaṃ apākaṭaguṇatāya namakkāraṃ na karonti, na evaṃ bhagavato, yathābhūtaabbhuggatakittisaddatāya pana bhagavantaṃ sadevako loko pūjayati ceva namassati cāti attho. ‘‘Sadā naramanusso’’ti keci paṭhanti, taṃ na sundaraṃ. Tassāti yaṃ sadevako loko pūjayati ceva namassati ca, tassa. Etanti idāni vattabbaṃ buddhiyaṃ viparivattamānaṃ sāmaññena dasseti. Sāsanavaranti taṃ sarūpato dasseti. Tattha diṭṭhadhammikasamparāyikaparamatthehi yathārahaṃ satte sāsati vineti etenāti sāsanaṃ, tadeva ekantaniyyānaṭṭhena anaññasādhāraṇaguṇatāya ca uttamaṭṭhena taṃtaṃabhipatthitasamiddhihetutāya paṇḍitehi varitabbato vā varaṃ, sāsanameva varanti sāsanavaraṃ. Vidūhīti yathāsabhāvato kammakammaphalāni kusalādibhede ca dhamme vidantīti vidū, paṇḍitamanussā, tehi. Ñātabbaṃ, ñāṇamarahatīti vā ñeyyaṃ. Naravarassāti purisavarassa, aggapuggalassāti attho.

    ਇਦਂ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਯੋ ਅਨਞ੍ਞਸਾਧਾਰਣਮਹਾਕਰੁਣਾਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਾਦਿਗੁਣવਿਸੇਸਯੋਗੇਨ ਸਦੇવਕੇਨ ਲੋਕੇਨ ਪੂਜਨੀਯੋ ਨਮਸ੍ਸਨੀਯੋ ਚ ਭਗવਾ ਅਰਹਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ, ਤਸ੍ਸ ਲੋਕੇ ਉਤ੍ਤਮਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਏਤਂ ਇਦਾਨਿ ਅਮ੍ਹੇਹਿ વਿਭਜਿਤਬ੍ਬਹਾਰਨਯਪਟ੍ਠਾਨવਿਚਾਰਣવਿਸਯਭੂਤਂ ਸਾਸਨਂ ਆਦਿਕਲ੍ਯਾਣਤਾਦਿਗੁਣਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ વਰਂ ਅਗ੍ਗਂ ਉਤ੍ਤਮਂ ਨਿਪੁਣਞਾਣਗੋਚਰਤਾਯ ਪਣ੍ਡਿਤવੇਦਨੀਯਮੇવਾਤਿ। ਭਗવਤੋ ਹਿ વਚਨਂ ਏਕਗਾਥਾਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਸਚ੍ਚਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਖਨ੍ਧਾਯਤਨਧਾਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾਦਿਸਭਾવਧਮ੍ਮਨਿਦ੍ਧਾਰਣਕ੍ਖਮਤਾਯ ਸੋਲ਼ਸਹਾਰਪਞ੍ਚਨਯਸੋਲ਼ਸਅਟ੍ਠવੀਸਤਿવਿਧਪਟ੍ਠਾਨવਿਚਾਰਯੋਗ੍ਯਭਾવੇਨ ਚ ਪਰਮਗਮ੍ਭੀਰਂ ਅਤ੍ਥਤੋ ਅਗਾਧਪਾਰਂ ਸਣ੍ਹਸੁਖੁਮਞਾਣવਿਸਯਮੇવਾਤਿ। ਤੇਨੇવਾਹ – ‘‘ਪਞ੍ਞવਨ੍ਤਸ੍ਸਾਯਂ ਧਮ੍ਮੋ, ਨਾਯਂ ਧਮ੍ਮੋ ਦੁਪ੍ਪਞ੍ਞਸ੍ਸਾ’’ਤਿ (ਦੀ॰ ਨਿ॰ ੩.੩੫੮; ਅ॰ ਨਿ॰ ੮.੩੦)। ਅਥ વਾ ਭਗવਤੋ ਸਾਸਨਂ ਪਰਿਞ੍ਞਾਕ੍ਕਮੇਨ ਲਕ੍ਖਣਾવਬੋਧਪ੍ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸੁਞ੍ਞਤਮੁਖਾਦੀਹਿ ਓਗਾਹਿਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਅવਿਞ੍ਞੂਨਂ ਸੁਪਿਨਨ੍ਤੇਨਪਿ ਨ વਿਸਯੋ ਹੋਤੀਤਿ ਆਹ – ‘‘વਿਦੂਹਿ ਞੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ। ਤਥਾ ਚ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਏਤੁ વਿਞ੍ਞੂ ਪੁਰਿਸੋ’’ਤਿਆਦਿ।

    Idaṃ vuttaṃ hoti – yo anaññasādhāraṇamahākaruṇāsabbaññutaññāṇādiguṇavisesayogena sadevakena lokena pūjanīyo namassanīyo ca bhagavā arahaṃ sammāsambuddho, tassa loke uttamapuggalassa etaṃ idāni amhehi vibhajitabbahāranayapaṭṭhānavicāraṇavisayabhūtaṃ sāsanaṃ ādikalyāṇatādiguṇasampattiyā varaṃ aggaṃ uttamaṃ nipuṇañāṇagocaratāya paṇḍitavedanīyamevāti. Bhagavato hi vacanaṃ ekagāthāmattampi saccapaṭiccasamuppādakhandhāyatanadhātindriyasatipaṭṭhānādisabhāvadhammaniddhāraṇakkhamatāya soḷasahārapañcanayasoḷasaaṭṭhavīsatividhapaṭṭhānavicārayogyabhāvena ca paramagambhīraṃ atthato agādhapāraṃ saṇhasukhumañāṇavisayamevāti. Tenevāha – ‘‘paññavantassāyaṃ dhammo, nāyaṃ dhammo duppaññassā’’ti (dī. ni. 3.358; a. ni. 8.30). Atha vā bhagavato sāsanaṃ pariññākkamena lakkhaṇāvabodhappaṭipattiyā suññatamukhādīhi ogāhitabbattā aviññūnaṃ supinantenapi na visayo hotīti āha – ‘‘vidūhi ñeyya’’nti. Tathā ca vuttaṃ – ‘‘etu viññū puriso’’tiādi.

    ਅਪਰੇ ਪਨ ‘‘ਤਂ ਤਸ੍ਸ ਸਾਸਨવਰ’’ਨ੍ਤਿ ਪਠਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂ ਮਤੇਨ ਯਂ-ਸਦ੍ਦੋ ਸਾਸਨ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਸਮਾਨਾਧਿਕਰਣੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ। ਇਦਂ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ ਯਂ ਸਾਸਨવਰਂ ਸਲੋਕਪਾਲੋ ਲੋਕੋ ਪੂਜਯਤਿ ਨਮਸ੍ਸਤਿ ਚ, ਤਂ ਸਾਸਨવਰਂ વਿਦੂਹਿ ਞਾਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ। ਇਮਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਨਯੇ ਲੋਕਪਾਲ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਭਗવਾਪਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਭਗવਾ ਹਿ ਲੋਕਗ੍ਗਤਾਯਕਤ੍ਤਾ ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਲੋਕਪਾਲੋ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਲੋਕਪਾਲਸ੍ਸ ਸਤ੍ਥੁਨੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸਲੋਕਪਾਲੋਤਿ ਚੇਤ੍ਥ ਲੋਕਪਾਲ-ਸਦ੍ਦੋ ਗੁਣੀਭੂਤੋਪਿ ਸਤ੍ਥੁવਿਸਯਤ੍ਤਾ ਸਾਸਨ-ਸਦ੍ਦਾਪੇਕ੍ਖਤਾਯ ਸਾਮਿਭਾવੇਨ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੀવਿਸੇਸਭੂਤੋ ਪਧਾਨਭੂਤੋ વਿਯ ਪਟਿਨਿਦ੍ਦੇਸਂ ਅਰਹਤੀਤਿ।

    Apare pana ‘‘taṃ tassa sāsanavara’’nti paṭhanti, tesaṃ matena yaṃ-saddo sāsana-saddena samānādhikaraṇoti daṭṭhabbo. Idaṃ vuttaṃ hoti yaṃ sāsanavaraṃ salokapālo loko pūjayati namassati ca, taṃ sāsanavaraṃ vidūhi ñātabbanti. Imasmiñca naye lokapāla-saddena bhagavāpi vuccati. Bhagavā hi lokaggatāyakattā nippariyāyena lokapālo, tasmā ‘‘tassā’’ti lokapālassa satthunoti attho. Salokapāloti cettha lokapāla-saddo guṇībhūtopi satthuvisayattā sāsana-saddāpekkhatāya sāmibhāvena sambandhīvisesabhūto padhānabhūto viya paṭiniddesaṃ arahatīti.

    ਕਥਂ ਪਨ ਸਯਂ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਾਮੀ ਭਗવਾ ਧਮ੍ਮਂ ਪੂਜਯਤੀਤਿ? ਨਾਯਂ વਿਰੋਧੋ। ਧਮ੍ਮਗਰੁਨੋ ਹਿ ਬੁਦ੍ਧਾ ਭਗવਨ੍ਤੋ, ਤੇ ਸਬ੍ਬਕਾਲਂ ਧਮ੍ਮਂ ਅਪਚਾਯਮਾਨਾવ વਿਹਰਨ੍ਤੀਤਿ। વੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ – ‘‘ਯਂਨੂਨਾਹਂ ਯ੍વਾਯਂ ਧਮ੍ਮੋ ਮਯਾ ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ, ਤਮੇવ ਧਮ੍ਮਂ ਸਕ੍ਕਤ੍વਾ ਗਰੁਂ ਕਤ੍વਾ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ વਿਹਰੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ (ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੧.੧੭੩; ਅ॰ ਨਿ॰ ੪.੨੧)।

    Kathaṃ pana sayaṃ dhammassāmī bhagavā dhammaṃ pūjayatīti? Nāyaṃ virodho. Dhammagaruno hi buddhā bhagavanto, te sabbakālaṃ dhammaṃ apacāyamānāva viharantīti. Vuttañhetaṃ – ‘‘yaṃnūnāhaṃ yvāyaṃ dhammo mayā abhisambuddho, tameva dhammaṃ sakkatvā garuṃ katvā upanissāya vihareyya’’nti (saṃ. ni. 1.173; a. ni. 4.21).

    ਅਪਿ ਚ ਭਗવਤੋ ਧਮ੍ਮਪੂਜਨਾ ਸਤ੍ਤਸਤ੍ਤਾਹਪ੍ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਆਦੀਹਿ ਦੀਪੇਤਬ੍ਬਾ। ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਚ ਧਮ੍ਮੇਨ ਸਦੇવਕਸ੍ਸ ਲੋਕਸ੍ਸ ਸਾਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਨ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਸਾਮੀਤਿ। ਏવਮ੍ਪਿ ਨਮਸ੍ਸਤੀਤਿ વਚਨਂ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤਿ। ਨ ਹਿ ਭਗવਾ ਕਞ੍ਚਿ ਨਮਸ੍ਸਤੀਤਿ, ਏਸੋਪਿ ਨਿਦ੍ਦੋਸੋ। ਨ ਹਿ ਨਮਸ੍ਸਤੀਤਿ ਪਦਸ੍ਸ ਨਮਕ੍ਕਾਰਂ ਕਰੋਤੀਤਿ ਅਯਮੇવ ਅਤ੍ਥੋ, ਅਥ ਖੋ ਗਰੁਕਰਣੇਨ ਤਨ੍ਨਿਨ੍ਨੋ ਤਪ੍ਪੋਣੋ ਤਪ੍ਪਬ੍ਭਾਰੋਤਿ ਅਯਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਥੋ ਲਬ੍ਭਤਿ। ਭਗવਾ ਚ ਧਮ੍ਮਗਰੁਤਾਯ ਸਬ੍ਬਕਾਲਂ ਧਮ੍ਮਨਿਨ੍ਨਪੋਣਪਬ੍ਭਾਰਭਾવੇਨ વਿਹਰਤੀਤਿ। ਅਯਞ੍ਚ ਅਤ੍ਥੋ ‘‘ਯੇਨ ਸੁਦਂ ਸ੍વਾਹਂ ਨਿਚ੍ਚਕਪ੍ਪਂ વਿਹਰਾਮੀ’’ਤਿ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੧.੩੮੭) ਏવਮਾਦੀਹਿ ਸੁਤ੍ਤਪਦੇਹਿ ਦੀਪੇਤਬ੍ਬੋ। ‘‘વਿਦੂਹਿ ਨੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ, ਤਸ੍ਸ ਪਣ੍ਡਿਤੇਹਿ ਸਪਰਸਨ੍ਤਾਨੇਸੁ ਨੇਤਬ੍ਬਂ ਪਾਪੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤਤ੍ਥ ਅਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਨੇ ਪਾਪਨਂ ਬੁਜ੍ਝਨਂ, ਪਰਸਨ੍ਤਾਨੇ ਬੋਧਨਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ।

    Api ca bhagavato dhammapūjanā sattasattāhappaṭipattiādīhi dīpetabbā. Dhammassāmīti ca dhammena sadevakassa lokassa sāmīti attho, na dhammassa sāmīti. Evampi namassatīti vacanaṃ na yujjati. Na hi bhagavā kañci namassatīti, esopi niddoso. Na hi namassatīti padassa namakkāraṃ karotīti ayameva attho, atha kho garukaraṇena tanninno tappoṇo tappabbhāroti ayampi attho labbhati. Bhagavā ca dhammagarutāya sabbakālaṃ dhammaninnapoṇapabbhārabhāvena viharatīti. Ayañca attho ‘‘yena sudaṃ svāhaṃ niccakappaṃ viharāmī’’ti (ma. ni. 1.387) evamādīhi suttapadehi dīpetabbo. ‘‘Vidūhi neyya’’ntipi pāṭho, tassa paṇḍitehi saparasantānesu netabbaṃ pāpetabbanti attho. Tattha attasantāne pāpanaṃ bujjhanaṃ, parasantāne bodhananti daṭṭhabbaṃ.

    ਏવਂ ਭਗવਤੋ ਸਦੇવਕਸ੍ਸ ਲੋਕਸ੍ਸ ਪੂਜਨੀਯવਨ੍ਦਨੀਯਭਾવੋ ਅਗ੍ਗਪੁਗ੍ਗਲਭਾવੋ ਚ વੁਚ੍ਚਮਾਨੋ ਗੁਣવਿਸਿਟ੍ਠਤਂ ਦੀਪੇਤਿ, ਸਾ ਚ ਗੁਣવਿਸਿਟ੍ਠਤਾ ਮਹਾਬੋਧਿਯਾ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ। ਆਸવਕ੍ਖਯਞਾਣਪਦਟ੍ਠਾਨਞ੍ਹਿ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਂ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਪਦਟ੍ਠਾਨਞ੍ਚ ਆਸવਕ੍ਖਯਞਾਣਂ ‘‘ਮਹਾਬੋਧੀ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਸਾ ਅવਿਪਰੀਤਧਮ੍ਮਦੇਸਨਤੋ ਤਥਾਗਤੇ ਸੁਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਾਤਿ વਿਞ੍ਞਾਯਤਿ । ਨ ਹਿ ਸવਾਸਨਨਿਰવਸੇਸਕਿਲੇਸਪ੍ਪਹਾਨਂ ਅਨਾવਰਣਞਾਣਞ੍ਚ વਿਨਾ ਤਾਦਿਸੀ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾ ਸਮ੍ਭવਤਿ। ਇਚ੍ਚਸ੍ਸ ਚਤੁવੇਸਾਰਜ੍ਜਯੋਗੋ। ਤੇਨ ਦਸਬਲਛਅਸਾਧਾਰਣਞਾਣਅਟ੍ਠਾਰਸਾવੇਣਿਕਬੁਦ੍ਧਧਮ੍ਮਾਦਿਸਕਲਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਗੁਣਪਾਰਿਪੂਰੀ ਪਕਾਸਿਤਾ ਹੋਤਿ। ਏਤਾਦਿਸੀ ਚ ਗੁਣવਿਭੂਤਿ ਮਹਾਕਰੁਣਾਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਂ ਅਭਿਨੀਹਾਰਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਪੁਰਸ੍ਸਰਂ ਕਤ੍વਾ ਸਮ੍ਪਾਦਿਤਂ ਸਮਤ੍ਤਿਂਸਪਾਰਮਿਸਙ੍ਖਾਤਂ ਪੁਞ੍ਞਞਾਣਸਮ੍ਭਾਰਮਨ੍ਤਰੇਨ ਨ ਉਪਲਬ੍ਭਤੀਤਿ ਹੇਤੁਸਮ੍ਪਦਾਪਿ ਅਤ੍ਥਤੋ વਿਭਾવਿਤਾ ਹੋਤੀਤਿ ਏવਂ ਭਗવਤੋ ਤੀਸੁਪਿ ਅવਤ੍ਥਾਸੁ ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤਾਨਂ ਏਕਨ੍ਤਹਿਤਪ੍ਪਟਿਲਾਭਹੇਤੁਭੂਤਾ ਆਦਿਮਜ੍ਝਪਰਿਯੋਸਾਨਕਲ੍ਯਾਣਾ ਨਿਰવਸੇਸਾ ਬੁਦ੍ਧਗੁਣਾ ਇਮਾਯ ਗਾਥਾਯ ਪਕਾਸਿਤਾਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ।

    Evaṃ bhagavato sadevakassa lokassa pūjanīyavandanīyabhāvo aggapuggalabhāvo ca vuccamāno guṇavisiṭṭhataṃ dīpeti, sā ca guṇavisiṭṭhatā mahābodhiyā veditabbā. Āsavakkhayañāṇapadaṭṭhānañhi sabbaññutaññāṇaṃ sabbaññutaññāṇapadaṭṭhānañca āsavakkhayañāṇaṃ ‘‘mahābodhī’’ti vuccati. Sā aviparītadhammadesanato tathāgate suppatiṭṭhitāti viññāyati . Na hi savāsananiravasesakilesappahānaṃ anāvaraṇañāṇañca vinā tādisī dhammadesanā sambhavati. Iccassa catuvesārajjayogo. Tena dasabalachaasādhāraṇañāṇaaṭṭhārasāveṇikabuddhadhammādisakalasabbaññuguṇapāripūrī pakāsitā hoti. Etādisī ca guṇavibhūti mahākaruṇāpubbaṅgamaṃ abhinīhārasampattiṃ purassaraṃ katvā sampāditaṃ samattiṃsapāramisaṅkhātaṃ puññañāṇasambhāramantarena na upalabbhatīti hetusampadāpi atthato vibhāvitā hotīti evaṃ bhagavato tīsupi avatthāsu sabbasattānaṃ ekantahitappaṭilābhahetubhūtā ādimajjhapariyosānakalyāṇā niravasesā buddhaguṇā imāya gāthāya pakāsitāti veditabbaṃ.

    ਦੁਤਿਯਨਯੇ ਪਨ ਯਸ੍ਮਾ ਸਿਕ੍ਖਤ੍ਤਯਸਙ੍ਗਹਂ ਸਫਲਂ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਸਾਸਨਂ ਤਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣਭੂਤਞ੍ਚ ਅਮਤਧਾਤੁਂ ਤਦਧਿਗਮੂਪਾਯਞ੍ਚ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਪਟਿਪਤ੍ਤਿਸਾਸਨਂ ਤਦਤ੍ਥਪਰਿਦੀਪਨਞ੍ਚ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਸਾਸਨਂ ਯਥਾਰਹਂ ਸਚ੍ਚਾਭਿਸਮਯવਸੇਨ ਅਭਿਸਮੇਨ੍ਤੋ ਸ੍વਾਕ੍ਖਾਤਤਾਦਿਗੁਣવਿਸੇਸਯੁਤ੍ਤਤਂ ਮਨਸਿਕਰੋਨ੍ਤੋ ਸਕ੍ਕਚ੍ਚਂ ਸવਨਧਾਰਣਪਰਿਪੁਚ੍ਛਾਦੀਹਿ ਪਰਿਚਯਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਚ ਸਦੇવਕੋ ਲੋਕੋ ਪੂਜਯਤਿ ਨਾਮ। ਲੋਕਨਾਥੋ ਚ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧਿਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ વੇਨੇਯ੍ਯਾਨਂ ਸਕ੍ਕਚ੍ਚਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨੇਨ ‘‘ਅਰਿਯਂ વੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧਿਂ ਦੇਸੇਸ੍ਸਾਮਿ’’ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੩.੧੩੬; ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੫.੨੮; ਪੇਟਕੋ॰ ੨੪), ‘‘ਮਗ੍ਗਾਨਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕੋ ਸੇਟ੍ਠੋ’’ (ਧ॰ ਪ॰ ੨੭੩; ਕਥਾ॰ ੮੭੨; ਨੇਤ੍ਤਿ॰ ੧੨੫; ਪੇਟਕੋ॰ ੩੦), ‘‘ਯਾવਤਾ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਧਮ੍ਮਾ ਸਙ੍ਖਤਾ વਾ ਅਸਙ੍ਖਤਾ વਾ, વਿਰਾਗੋ ਤੇਸਂ ਅਗ੍ਗਮਕ੍ਖਾਯਤਿ’’ (ਇਤਿવੁ॰ ੯੦; ਅ॰ ਨਿ॰ ੪.੩੪), ‘‘ਖਯਂ વਿਰਾਗਂ ਅਮਤਂ ਪਣੀਤਂ’’ (ਖੁ॰ ਪਾ॰ ੬.੪; ਸੁ॰ ਨਿ॰ ੨੨੭), ‘‘ਏਕਾਯਨੋ ਅਯਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਮਗ੍ਗੋ ਸਤ੍ਤਾਨਂ વਿਸੁਦ੍ਧਿਯਾ’’ (ਦੀ॰ ਨਿ॰ ੨.੩੭੩; ਮ॰ ਨਿ॰ ੧.੧੦੬; ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੫.੩੬੭), ‘‘ਧਮ੍ਮਂ વੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਦੇਸੇਸ੍ਸਾਮਿ ਆਦਿਕਲ੍ਯਾਣ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਹਿ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੩.੪੨੦; ਨੇਤ੍ਤਿ॰ ੫) વਚਨੇਹਿ ਥੋਮਨੇਨ ਚ ਪੂਜਯਤਿ ਨਾਮ। ਤਸ੍ਮਾ ਸਾਸਨવਰਸ੍ਸ ਪੂਜਨੀਯਭਾવੋ ਇਧ વੁਚ੍ਚਮਾਨੋ ਅਨવਸੇਸਤੋ ਧਮ੍ਮਗੁਣੇ ਦੀਪੇਤੀਤਿ ਯੇ ਅਰਿਯਭਾવਾਦਯੋ ਨਿਯ੍ਯਾਨਾਦਯੋ ਖਯવਿਰਾਗਾਦਯੋ ਮਦਨਿਮ੍ਮਦਨਾਦਯੋ ਅਸਙ੍ਖਤਾਦਯੋ ਸ੍વਾਕ੍ਖਾਤਤਾਦਯੋ ਆਦਿਕਲ੍ਯਾਣਤਾਦਯੋ ਚ ਅਨੇਕੇਹਿ ਸੁਤ੍ਤਪਦੇਹਿ ਪવੇਦਿਤਾ ਅਨੇਕੇ ਧਮ੍ਮਗੁਣਾ, ਤੇ ਨਿਰવਸੇਸਤੋ ਇਮਾਯ ਗਾਥਾਯ ਪਕਾਸਿਤਾਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ।

    Dutiyanaye pana yasmā sikkhattayasaṅgahaṃ saphalaṃ ariyamaggasāsanaṃ tassa ārammaṇabhūtañca amatadhātuṃ tadadhigamūpāyañca pubbabhāgapaṭipattisāsanaṃ tadatthaparidīpanañca pariyattisāsanaṃ yathārahaṃ saccābhisamayavasena abhisamento svākkhātatādiguṇavisesayuttataṃ manasikaronto sakkaccaṃ savanadhāraṇaparipucchādīhi paricayaṃ karonto ca sadevako loko pūjayati nāma. Lokanātho ca sammāsambodhippattiyā veneyyānaṃ sakkaccaṃ dhammadesanena ‘‘ariyaṃ vo, bhikkhave, sammāsamādhiṃ desessāmi’’ (ma. ni. 3.136; saṃ. ni. 5.28; peṭako. 24), ‘‘maggānaṭṭhaṅgiko seṭṭho’’ (dha. pa. 273; kathā. 872; netti. 125; peṭako. 30), ‘‘yāvatā, bhikkhave, dhammā saṅkhatā vā asaṅkhatā vā, virāgo tesaṃ aggamakkhāyati’’ (itivu. 90; a. ni. 4.34), ‘‘khayaṃ virāgaṃ amataṃ paṇītaṃ’’ (khu. pā. 6.4; su. ni. 227), ‘‘ekāyano ayaṃ, bhikkhave, maggo sattānaṃ visuddhiyā’’ (dī. ni. 2.373; ma. ni. 1.106; saṃ. ni. 5.367), ‘‘dhammaṃ vo, bhikkhave, desessāmi ādikalyāṇa’’ntiādīhi (ma. ni. 3.420; netti. 5) vacanehi thomanena ca pūjayati nāma. Tasmā sāsanavarassa pūjanīyabhāvo idha vuccamāno anavasesato dhammaguṇe dīpetīti ye ariyabhāvādayo niyyānādayo khayavirāgādayo madanimmadanādayo asaṅkhatādayo svākkhātatādayo ādikalyāṇatādayo ca anekehi suttapadehi paveditā aneke dhammaguṇā, te niravasesato imāya gāthāya pakāsitāti veditabbā.

    ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਪ੍ਪਟਿવੇਧੇਨ ਸਮੁਗ੍ਘਾਟਿਤਸਮ੍ਮੋਹਾਯੇવ ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਪਣ੍ਡਿਤਾ ਬਾਲ੍ਯਾਦਿਸਮਤਿਕ੍ਕਮਨਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਭਾવਿਤਲੋਕੁਤ੍ਤਰਮਗ੍ਗਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤਸਾਮਞ੍ਞਫਲਾ ਚ ਅਰਿਯਪੁਗ੍ਗਲਾ વਿਸੇਸਤੋ વਿਦੂਤਿ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ। ਤੇ ਹਿ ਯਥਾવੁਤ੍ਤਸਾਸਨવਰਂ ਅવਿਪਰੀਤਤੋ ਞਾਤੁਂ ਨੇਤੁਞ੍ਚ ਸਪਰਸਨ੍ਤਾਨੇ ਸਕ੍ਕੁਣਨ੍ਤੀਤਿ ਅਟ੍ਠਅਰਿਯਪੁਗ੍ਗਲਸਮੂਹਸ੍ਸ ਪਰਮਤ੍ਥਸਙ੍ਘਸ੍ਸਾਪਿ ਇਧ ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਯੇ ਸੁਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨਤਾਦਯੋ ਅਨੇਕੇਹਿ ਸੁਤ੍ਤਪਦੇਹਿ ਸਂવਣ੍ਣਿਤਾ ਅਰਿਯਸਙ੍ਘਗੁਣਾ, ਤੇਪਿ ਨਿਰવਸੇਸਤੋ ਇਧ ਪਕਾਸਿਤਾਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ।

    Yasmā pana ariyasaccappaṭivedhena samugghāṭitasammohāyeva paramatthato paṇḍitā bālyādisamatikkamanato, tasmā bhāvitalokuttaramaggā sacchikatasāmaññaphalā ca ariyapuggalā visesato vidūti vuccanti. Te hi yathāvuttasāsanavaraṃ aviparītato ñātuṃ netuñca saparasantāne sakkuṇantīti aṭṭhaariyapuggalasamūhassa paramatthasaṅghassāpi idha gahitattā ye suppaṭipannatādayo anekehi suttapadehi saṃvaṇṇitā ariyasaṅghaguṇā, tepi niravasesato idha pakāsitāti veditabbā.

    ਏવਂ ਪਠਮਗਾਥਾਯ ਸਾਤਿਸਯਂ ਰਤਨਤ੍ਤਯਗੁਣਪਰਿਦੀਪਨਂ ਕਤ੍વਾ ਇਦਾਨਿ –

    Evaṃ paṭhamagāthāya sātisayaṃ ratanattayaguṇaparidīpanaṃ katvā idāni –

    ‘‘ਸਬ੍ਬਪਾਪਸ੍ਸ ਅਕਰਣਂ, ਕੁਸਲਸ੍ਸ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾ।

    ‘‘Sabbapāpassa akaraṇaṃ, kusalassa upasampadā;

    ਸਚਿਤ੍ਤਪਰਿਯੋਦਪਨਂ, ਏਤਂ ਬੁਦ੍ਧਾਨ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ॥ (ਦੀ॰ ਨਿ॰ ੨.੯੦; ਧ॰ ਪ॰ ੧੮੩; ਨੇਤ੍ਤਿ॰ ੩੦, ੫੦, ੧੧੬, ੧੨੪) –

    Sacittapariyodapanaṃ, etaṃ buddhāna sāsana’’nti. (dī. ni. 2.90; dha. pa. 183; netti. 30, 50, 116, 124) –

    વਚਨਤੋ ਸਙ੍ਖੇਪਤੋ ਸਿਕ੍ਖਤ੍ਤਯਸਙ੍ਗਹਂ ਸਾਸਨਂ, ਤਂ ਪਨ ਸਿਕ੍ਖਤ੍ਤਯਂ ਞਾਣવਿਸੇਸવਿਸਯਭਾવਭੇਦਤੋ ਅવਤ੍ਥਾਭੇਦਤੋ ਚ ਤਿવਿਧਂ ਹੋਤਿ। ਕਥਂ? ਸੁਤਮਯਞਾਣਗੋਚਰੋ ਚ ਯੋ ‘‘ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਸਦ੍ਧਮ੍ਮੋ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਚਿਨ੍ਤਾਮਯਞਾਣਗੋਚਰੋ ਚ ਯੋ ਆਕਾਰਪਰਿવਿਤਕ੍ਕਦਿਟ੍ਠਿਨਿਜ੍ਝਾਨਕ੍ਖਨ੍ਤੀਹਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਾਕਾਰੋ વਿਮੁਤ੍ਤਾਯਤਨવਿਸੇਸੋ ‘‘ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਸਦ੍ਧਮ੍ਮੋ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। વਿਪਸ੍ਸਨਾਞਾਣਾਦਿਸਹਗਤੋ ਭਾવਨਾਮਯਞਾਣਗੋਚਰੋ ਚ ਯੋ ‘‘ਪਟਿવੇਧਸਦ੍ਧਮ੍ਮੋ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਏવਂ ਤਿવਿਧਮ੍ਪਿ ਸਾਸਨਂ ਸਾਸਨવਰਨ੍ਤਿ ਪਦੇਨ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਯਂ ਪਠਮਂ, ਤਂ ਇਤਰੇਸਂ ਅਧਿਗਮੂਪਾਯੋਤਿ ਸਬ੍ਬਸਾਸਨਮੂਲਭੂਤਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਕਰਣਸ੍ਸ ਚ વਿਸਯਭੂਤਂ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਸਾਸਨਮੇવ ਤਾવ ਸਙ੍ਖੇਪਤੋ વਿਭਜਨ੍ਤੋ ‘‘ਦ੍વਾਦਸ ਪਦਾਨੀ’’ਤਿ ਗਾਥਮਾਹ।

    Vacanato saṅkhepato sikkhattayasaṅgahaṃ sāsanaṃ, taṃ pana sikkhattayaṃ ñāṇavisesavisayabhāvabhedato avatthābhedato ca tividhaṃ hoti. Kathaṃ? Sutamayañāṇagocaro ca yo ‘‘pariyattisaddhammo’’ti vuccati. Cintāmayañāṇagocaro ca yo ākāraparivitakkadiṭṭhinijjhānakkhantīhi gahetabbākāro vimuttāyatanaviseso ‘‘paṭipattisaddhammo’’ti vuccati. Vipassanāñāṇādisahagato bhāvanāmayañāṇagocaro ca yo ‘‘paṭivedhasaddhammo’’ti vuccati. Evaṃ tividhampi sāsanaṃ sāsanavaranti padena saṅgaṇhitvā tattha yaṃ paṭhamaṃ, taṃ itaresaṃ adhigamūpāyoti sabbasāsanamūlabhūtaṃ attano pakaraṇassa ca visayabhūtaṃ pariyattisāsanameva tāva saṅkhepato vibhajanto ‘‘dvādasa padānī’’ti gāthamāha.

    ਤਤ੍ਥ ਦ੍વਾਦਸਾਤਿ ਗਣਨਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ। ਪਦਾਨੀਤਿ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਧਮ੍ਮਨਿਦਸ੍ਸਨਂ। ਤੇਸੁ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਪਦਾਨਿ ਪਜ੍ਜਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਏਤੇਹੀਤਿ ਪਦਾਨਿ। ਅਤ੍ਥਪਦਾਨਿ ਪਨ ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਞਾਯਨ੍ਤੀਤਿ ਪਦਾਨਿ। ਉਭਯਮ੍ਪਿ વਾ ਉਭਯਥਾ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਪਦਾਨਮ੍ਪਿ ਅવਿਪਰੀਤਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ, ਅਤ੍ਥਪਦਾਨਂ ਉਤ੍ਤਰਿવਿਸੇਸਾਧਿਗਮਸ੍ਸ ਕਾਰਣਭਾવਤੋ, ਤਾਨਿ ਪਦਾਨਿ ਪਰਤੋ ਪਾਲ਼ਿਯਞ੍ਞੇવ ਆવਿ ਭવਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਤਤ੍ਥੇવ વਣ੍ਣਯਿਸ੍ਸਾਮ। ਅਤ੍ਥਸੂਚਨਾਦਿਅਤ੍ਥਤੋ ਸੁਤ੍ਤਂ। વੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਸਙ੍ਗਹੇਸੁ –

    Tattha dvādasāti gaṇanaparicchedo. Padānīti paricchinnadhammanidassanaṃ. Tesu byañjanapadāni pajjati attho etehīti padāni. Atthapadāni pana pajjanti ñāyantīti padāni. Ubhayampi vā ubhayathā yojetabbaṃ byañjanapadānampi aviparītaṃ paṭipajjitabbattā, atthapadānaṃ uttarivisesādhigamassa kāraṇabhāvato, tāni padāni parato pāḷiyaññeva āvi bhavissantīti tattheva vaṇṇayissāma. Atthasūcanādiatthato suttaṃ. Vuttañhetaṃ saṅgahesu –

    ‘‘ਅਤ੍ਥਾਨਂ ਸੂਚਨਤੋ, ਸੁવੁਤ੍ਤਤੋ ਸવਨਤੋਥ ਸੂਦਨਤੋ।

    ‘‘Atthānaṃ sūcanato, suvuttato savanatotha sūdanato;

    ਸੁਤ੍ਤਾਣਾ ਸੁਤ੍ਤਸਭਾਗਤੋ ਚ, ‘ਸੁਤ੍ਤ’ਨ੍ਤਿ ਅਕ੍ਖਾਤ’’ਨ੍ਤਿ॥ (ਪਾਰਾ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੧.ਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿਕਥਾ; ਦੀ॰ ਨਿ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੧.ਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿਕਥਾ; ਧ॰ ਸ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ਨਿਦਾਨਕਥਾ)।

    Suttāṇā suttasabhāgato ca, ‘sutta’nti akkhāta’’nti. (pārā. aṭṭha. 1.paṭhamamahāsaṅgītikathā; dī. ni. aṭṭha. 1.paṭhamamahāsaṅgītikathā; dha. sa. aṭṭha. nidānakathā);

    ਤਦੇਤਂ ਤਤ੍ਥ ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕવਸੇਨ ਆਗਤਂ, ਇਧ ਪਨ ਪਿਟਕਤ੍ਤਯવਸੇਨ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ। ‘‘ਦ੍વਾਦਸ ਪਦਾਨਿ ਸੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ, ਯਂ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਸਾਸਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤਂ ਸਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਤਂ ‘‘ਸੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਸਕਲਂ ਬੁਦ੍ਧવਚਨਂ। ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਞ੍ਚ ਅਤ੍ਥੋ ਚਾਤਿ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਞ੍ਚੇવ ਤਦਤ੍ਥੋ ਚ। ਯਤੋ ‘‘ਦ੍વਾਦਸ ਪਦਾਨਿ ਸੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਇਦਂ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਅਤ੍ਥਸੂਚਨਾਦਿਤੋ ਸੁਤ੍ਤਂ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮੋ, ਤਞ੍ਚ ਸਬ੍ਬਂ ਅਤ੍ਥਤੋ ਦ੍વਾਦਸ ਪਦਾਨਿ ਛ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਪਦਾਨਿ ਚੇવ ਛ ਅਤ੍ਥਪਦਾਨਿ ਚਾਤਿ। ਅਥ વਾ ਯਦੇਤਂ ‘‘ਸਾਸਨવਰ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਸੁਤ੍ਤਂ, ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਸਾਸਨਸ੍ਸ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਤਾ। ਅਤ੍ਥਤੋ ਪਨ ਦ੍વਾਦਸ ਪਦਾਨਿ, ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਤ੍ਥਪਦਸਮੁਦਾਯਭਾવਤੋ। ਯਥਾਹ – ‘‘ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਞ੍ਚ ਅਤ੍ਥੋ ਚਾ’’ਤਿ। ਤਂ વਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਂ ਉਭਯਨ੍ਤਿ ਯਸ੍ਮਿਂ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨੇ ਅਤ੍ਥੇ ਚ વਚਨવਚਨੀਯਭਾવੇਨ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੇ ਸੁਤ੍ਤવੋਹਾਰੋ, ਤਦੁਭਯਂ ਸਰੂਪਤੋ વਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬਂ ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਂ ਕਤਮੋ ਅਤ੍ਥੋਤਿ? ਤੇਨੇવਾਹ – ‘‘ਕੋ ਅਤ੍ਥੋ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਂ ਕਤਮ’’ਨ੍ਤਿ।

    Tadetaṃ tattha suttapiṭakavasena āgataṃ, idha pana piṭakattayavasena yojetabbaṃ. ‘‘Dvādasa padāni sutta’’nti vuttaṃ, yaṃ pariyattisāsananti attho. Taṃ sabbanti taṃ ‘‘sutta’’nti vuttaṃ sakalaṃ buddhavacanaṃ. Byañjanañca attho cāti byañjanañceva tadattho ca. Yato ‘‘dvādasa padāni sutta’’nti vuttaṃ. Idaṃ vuttaṃ hoti – atthasūcanādito suttaṃ pariyattidhammo, tañca sabbaṃ atthato dvādasa padāni cha byañjanapadāni ceva cha atthapadāni cāti. Atha vā yadetaṃ ‘‘sāsanavara’’nti vuttaṃ, taṃ sabbaṃ suttaṃ, pariyattisāsanassa adhippetattā. Atthato pana dvādasa padāni, byañjanatthapadasamudāyabhāvato. Yathāha – ‘‘byañjanañca attho cā’’ti. Taṃ viññeyyaṃ ubhayanti yasmiṃ byañjane atthe ca vacanavacanīyabhāvena sambandhe suttavohāro, tadubhayaṃ sarūpato viññātabbaṃ tattha katamaṃ byañjanaṃ katamo atthoti? Tenevāha – ‘‘ko attho byañjanaṃ katama’’nti.

    ਏવਂ ‘‘ਸਾਸਨવਰ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਭਾવਂ ਤਸ੍ਸ ਚ ਅਤ੍ਥਬ੍ਯਞ੍ਜਨਪਦਭਾવੇਨ વੇਦਿਤਬ੍ਬਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਇਦਾਨਿ ਤਸ੍ਸ ਪવਿਚਯੁਪਾਯਂ ਨੇਤ੍ਤਿਪ੍ਪਕਰਣਂ ਪਦਤ੍ਥવਿਭਾਗੇਨ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਸੋਲ਼ਸਹਾਰਾ’’ਤਿ ਗਾਥਮਾਹ।

    Evaṃ ‘‘sāsanavara’’nti vuttassa suttassa pariyattibhāvaṃ tassa ca atthabyañjanapadabhāvena veditabbataṃ dassetvā idāni tassa pavicayupāyaṃ nettippakaraṇaṃ padatthavibhāgena dassetuṃ ‘‘soḷasahārā’’ti gāthamāha.

    ਤਤ੍ਥ ਸੋਲ਼ਸ ਹਾਰਾ ਏਤਿਸ੍ਸਾਤਿ ਸੋਲ਼ਸਹਾਰਾ। ਪਞ੍ਚਨਯਾ ਅਟ੍ਠਾਰਸਮੂਲਪਦਾਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਅਥ વਾ ਸੋਲ਼ਸ ਹਾਰਾ ਸੋਲ਼ਸਹਾਰਾ। ਏવਂ ਇਤਰਤ੍ਥਾਪਿ। ਹਾਰਨਯਮੂਲਪਦਾਨਿ ਏવ ਹਿ ਸਙ੍ਖੇਪਤੋ વਿਤ੍ਥਾਰਤੋ ਚ ਭਾਸਿਤਾਨਿ ਨੇਤ੍ਤੀਤਿ। ਸਾਸਨਸ੍ਸ ਪਰਿਯੇਟ੍ਠੀਤਿ ਸਾਸਨਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਪਰਿਯੇਸਨਾ, ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਸਾਸਨਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸਂવਣ੍ਣਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਸਕਲਸ੍ਸੇવ વਾ ਸਾਸਨਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥવਿਚਾਰਣਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਪਟਿવੇਧੇਪਿ ਹਿ ਨੇਤ੍ਤਿਨਯਾਨੁਸਾਰੇਨ ਅਧਿਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀਤਿ। ਮਹਕਚ੍ਚਾਨੇਨਾਤਿ ਕਚ੍ਚੋਤਿ ਪੁਰਾਤਨੋ ਇਸਿ, ਤਸ੍ਸ વਂਸਾਲਙ੍ਕਾਰਭੂਤੋਯਂ ਮਹਾਥੇਰੋ ‘‘ਕਚ੍ਚਾਨੋ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਮਹਕਚ੍ਚਾਨੋਤਿ ਪਨ ਪੂਜਾવਚਨਂ, ਯਥਾ ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨੋਤਿ, ‘‘ਕਚ੍ਚਾਯਨਗੋਤ੍ਤਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾ’’ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ। ਅਯਞ੍ਚ ਗਾਥਾ ਨੇਤ੍ਤਿਂ ਸਙ੍ਗਾਯਨ੍ਤੇਹਿ ਪਕਰਣਤ੍ਥਸਙ੍ਗਣ੍ਹਨવਸੇਨ ਠਪਿਤਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ। ਯਥਾ ਚਾਯਂ, ਏવਂ ਹਾਰવਿਭਙ੍ਗવਾਰੇ ਤਂਤਂਹਾਰਨਿਦ੍ਦੇਸਨਿਗਮਨੇ ‘‘ਤੇਨਾਹ ਆਯਸ੍ਮਾ’’ਤਿਆਦਿવਚਨਂ, ਹਾਰਾਦਿਸਮੁਦਾਯਭੂਤਾਯਂ ਨੇਤ੍ਤਿਯਂ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਤ੍ਥਸਮੁਦਾਯੇ ਚ ਸੁਤ੍ਤੇ ਕਿਂ ਕੇਨ વਿਚਿਯਤੀਤਿ વਿਚਾਰਣਾਯਂ ਆਹ – ‘‘ਹਾਰਾ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨવਿਚਯੋ’’ਤਿਆਦਿ।

    Tattha soḷasa hārā etissāti soḷasahārā. Pañcanayā aṭṭhārasamūlapadāti etthāpi eseva nayo. Atha vā soḷasa hārā soḷasahārā. Evaṃ itaratthāpi. Hāranayamūlapadāni eva hi saṅkhepato vitthārato ca bhāsitāni nettīti. Sāsanassa pariyeṭṭhīti sāsanassa atthapariyesanā, pariyattisāsanassa atthasaṃvaṇṇanāti attho, sakalasseva vā sāsanassa atthavicāraṇāti attho. Paṭipattipaṭivedhepi hi nettinayānusārena adhigacchantīti. Mahakaccānenāti kaccoti purātano isi, tassa vaṃsālaṅkārabhūtoyaṃ mahāthero ‘‘kaccāno’’ti vuccati. Mahakaccānoti pana pūjāvacanaṃ, yathā mahāmoggallānoti, ‘‘kaccāyanagottaniddiṭṭhā’’tipi pāṭho. Ayañca gāthā nettiṃ saṅgāyantehi pakaraṇatthasaṅgaṇhanavasena ṭhapitāti daṭṭhabbā. Yathā cāyaṃ, evaṃ hāravibhaṅgavāre taṃtaṃhāraniddesanigamane ‘‘tenāha āyasmā’’tiādivacanaṃ, hārādisamudāyabhūtāyaṃ nettiyaṃ byañjanatthasamudāye ca sutte kiṃ kena viciyatīti vicāraṇāyaṃ āha – ‘‘hārā byañjanavicayo’’tiādi.

    ਤਤ੍ਥ ਸੋਲ਼ਸਪਿ ਹਾਰਾ ਮੂਲਪਦਨਿਦ੍ਧਾਰਣਮਨ੍ਤਰੇਨ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਮੁਖੇਨੇવ ਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਂવਣ੍ਣਨਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਨ ਨਯਾ વਿਯ ਮੂਲਪਦਸਙ੍ਖਾਤਸਭਾવਧਮ੍ਮਨਿਦ੍ਧਾਰਣਮੁਖੇਨਾਤਿ ਤੇ ‘‘ਬ੍ਯਞ੍ਜਨવਿਚਯੋ ਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਾ। ਅਤ੍ਥਨਯਾ ਪਨ ਯਥਾવੁਤ੍ਤਅਤ੍ਥਮੁਖੇਨੇવ ਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸਮ੍ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਆਹ – ‘‘ਨਯਾ ਤਯੋ ਚ ਸੁਤ੍ਤਤ੍ਥੋ’’ਤਿ। ਅਯਞ੍ਚ વਿਚਾਰਣਾ ਪਰਤੋਪਿ ਆਗਮਿਸ੍ਸਤਿ। ਕੇਚਿ ‘‘ਨਯੋ ਚਾ’’ਤਿ ਪਠਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਨ ਸੁਨ੍ਦਰਂ। ਉਭਯਂ ਪਰਿਗ੍ਗਹੀਤਨ੍ਤਿ ਹਾਰਾ ਨਯਾ ਚਾਤਿ ਏਤਂ ਉਭਯਂ ਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਨਿਦ੍ਧਾਰਣવਸੇਨ ਪਰਿਸਮਨ੍ਤਤੋ ਗਹਿਤਂ ਸਬ੍ਬਥਾ ਸੁਤ੍ਤੇ ਯੋਜਿਤਂ। વੁਚ੍ਚਤਿ ਸੁਤ੍ਤਂ વਦਤਿ ਸਂવਣ੍ਣੇਤਿ। ਕਥਂ? ਯਥਾਸੁਤ੍ਤਂ ਸੁਤ੍ਤਾਨੁਰੂਪਂ, ਯਂ ਸੁਤ੍ਤਂ ਯਥਾ ਸਂવਣ੍ਣੇਤਬ੍ਬਂ, ਤਥਾ ਸਂવਣ੍ਣੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਯਂ ਯਂ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ વਾ ਯਥਾਸੁਤ੍ਤਂ, ਸਬ੍ਬਂ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਨੇਤ੍ਤਿਨਯੇਨ ਹਿ ਸਂવਣ੍ਣੇਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਂ ਨਾਮ ਸੁਤ੍ਤਂ ਨਤ੍ਥੀਤਿ।

    Tattha soḷasapi hārā mūlapadaniddhāraṇamantarena byañjanamukheneva suttassa saṃvaṇṇanā honti, na nayā viya mūlapadasaṅkhātasabhāvadhammaniddhāraṇamukhenāti te ‘‘byañjanavicayo suttassā’’ti vuttā. Atthanayā pana yathāvuttaatthamukheneva suttassa atthasampaṭipattiyā hontīti āha – ‘‘nayā tayo ca suttattho’’ti. Ayañca vicāraṇā paratopi āgamissati. Keci ‘‘nayo cā’’ti paṭhanti, taṃ na sundaraṃ. Ubhayaṃ pariggahītanti hārā nayā cāti etaṃ ubhayaṃ suttassa atthaniddhāraṇavasena parisamantato gahitaṃ sabbathā sutte yojitaṃ. Vuccati suttaṃ vadati saṃvaṇṇeti. Kathaṃ? Yathāsuttaṃ suttānurūpaṃ, yaṃ suttaṃ yathā saṃvaṇṇetabbaṃ, tathā saṃvaṇṇetīti attho. Yaṃ yaṃ suttanti vā yathāsuttaṃ, sabbaṃ suttanti attho. Nettinayena hi saṃvaṇṇetuṃ asakkuṇeyyaṃ nāma suttaṃ natthīti.

    ਇਦਾਨਿ ਯਂ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਸਾਸਨવਰਂ વਿਦੂਹਿ ਞੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਨੇਤ੍ਤਿਸਂવਣ੍ਣਨਾਯ વਿਸਯਭੂਤਂ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮਮੇવ ਪਕਾਰਨ੍ਤਰੇਨ ਨਿਯਮੇਤ੍વਾ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਯਾ ਚੇવਾ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ।

    Idāni yaṃ vuttaṃ – ‘‘sāsanavaraṃ vidūhi ñeyya’’nti, tattha nettisaṃvaṇṇanāya visayabhūtaṃ pariyattidhammameva pakārantarena niyametvā dassetuṃ ‘‘yā cevā’’tiādi vuttaṃ.

    ਤਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੇਸੁ ਕਤਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਪ੍ਪਬਨ੍ਧੋ ਦੇਸਨਾ, ਯੋ ਪਾਠੋਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਤਦਤ੍ਥੋ ਦੇਸਿਤਂ ਤਾਯ ਦੇਸਨਾਯ ਪਬੋਧਿਤਤ੍ਤਾ। ਤਦੁਭਯਞ੍ਚ વਿਮੁਤ੍ਤਾਯਤਨਸੀਸੇਨ ਪਰਿਚਯਂ ਕਰੋਨ੍ਤਾਨਂ ਅਨੁਪਾਦਾਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਪਰਿਯੋਸਾਨਾਨਂ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤੀਨਂ ਹੇਤੁਭਾવਤੋ ਏਕਨ੍ਤੇਨ વਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਂ, ਤਦੁਭਯવਿਨਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸ વਾ ਞੇਯ੍ਯਸ੍ਸ ਅਭਾવਤੋ ਤਦੇવ ਦ੍વਯਂ વਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਨ੍ਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ਯਾ ਚੇવ…ਪੇ॰… વਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਨ੍ਤਿ। ਤਤ੍ਰਾਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ વਿਜਾਨਨੇ ਸਾਧੇਤਬ੍ਬੇ, ਨਿਪ੍ਫਾਦੇਤਬ੍ਬੇ ਚੇਤਂ ਭੁਮ੍ਮਂ। ਅਯਮਾਨੁਪੁਬ੍ਬੀਤਿ ਅਯਂ વਕ੍ਖਮਾਨਾ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਿ ਹਾਰਨਯਾਨਂ ਅਨੁਕ੍ਕਮੋ, ਅਨੁਕ੍ਕਮੇਨ વਕ੍ਖਮਾਨਾ ਹਾਰਨਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਨવવਿਧਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਪਰਿਯੇਟ੍ਠੀਤਿ ਸੁਤ੍ਤਾਦਿવਸੇਨ ਨવਙ੍ਗਸ੍ਸ ਸਾਸਨਸ੍ਸ ਪਰਿਯੇਸਨਾ, ਅਤ੍ਥવਿਚਾਰਣਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸਾਮਿਅਤ੍ਥੇ વਾ ਏਤਂ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਂ ਨવવਿਧਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਪਰਿਯੇਟ੍ਠਿਯਾ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬੀਤਿ। ਅਥ વਾ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬੀਤਿ ਕਰਣਤ੍ਥੇ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਂ। ਇਦਂ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਯਥਾવੁਤ੍ਤવਿਜਾਨਨੇ ਸਾਧੇਤਬ੍ਬੇ વਕ੍ਖਮਾਨਾਯ ਹਾਰਨਯਾਨੁਪੁਬ੍ਬਿਯਾ ਅਯਂ ਨવવਿਧਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਪਰਿਯੇਸਨਾਤਿ।

    Tattha atthesu kataparicchedo byañjanappabandho desanā, yo pāṭhoti vuccati. Tadattho desitaṃ tāya desanāya pabodhitattā. Tadubhayañca vimuttāyatanasīsena paricayaṃ karontānaṃ anupādāparinibbānapariyosānānaṃ sampattīnaṃ hetubhāvato ekantena viññeyyaṃ, tadubhayavinimuttassa vā ñeyyassa abhāvato tadeva dvayaṃ viññeyyanti imamatthaṃ dasseti yā ceva…pe… viññeyyanti. Tatrāti tasmiṃ vijānane sādhetabbe, nipphādetabbe cetaṃ bhummaṃ. Ayamānupubbīti ayaṃ vakkhamānā anupubbi hāranayānaṃ anukkamo, anukkamena vakkhamānā hāranayāti attho. Navavidhasuttantapariyeṭṭhīti suttādivasena navaṅgassa sāsanassa pariyesanā, atthavicāraṇāti attho. Sāmiatthe vā etaṃ paccattaṃ navavidhasuttantapariyeṭṭhiyā anupubbīti. Atha vā anupubbīti karaṇatthe paccattaṃ. Idaṃ vuttaṃ hoti – yathāvuttavijānane sādhetabbe vakkhamānāya hāranayānupubbiyā ayaṃ navavidhasuttantassa atthapariyesanāti.

    ਏਤ੍ਥਾਹ – ਕਥਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਗੇਯ੍ਯਙ੍ਗਾਦੀਨਂ ਸੁਤ੍ਤਭਾવੋ, ਸੁਤ੍ਤਭਾવੇ ਚ ਤੇਸਂ ਕਥਂ ਸਾਸਨਸ੍ਸ ਨવਙ੍ਗਭਾવੋ। ਯਞ੍ਚ ਸਙ੍ਗਹੇਸੁ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਸਗਾਥਕਂ ਸੁਤ੍ਤਂ ਗੇਯ੍ਯਂ, ਨਿਗ੍ਗਾਥਕਂ ਸੁਤ੍ਤਂ વੇਯ੍ਯਾਕਰਣ’’ਨ੍ਤਿ, ਤਥਾ ਚ ਸਤਿ ਸੁਤ੍ਤਙ੍ਗਮੇવ ਨ ਸਿਯਾ। ਅਥਾਪਿ વਿਸੁਂ ਸੁਤ੍ਤਙ੍ਗਂ ਸਿਯਾ, ਮਙ੍ਗਲਸੁਤ੍ਤਾਦੀਨਂ (ਖੁ॰ ਪਾ॰ ੫.੧ ਆਦਯੋ; ਸੁ॰ ਨਿ॰ ੨੬੧ ਆਦਯੋ) ਸੁਤ੍ਤਙ੍ਗਸਙ੍ਗਹੋ ਨ ਸਿਯਾ, ਗਾਥਾਭਾવਤੋ ਧਮ੍ਮਪਦਾਦੀਨਂ વਿਯ, ਗੇਯ੍ਯਙ੍ਗਸਙ੍ਗਹੋ વਾ ਸਿਯਾ, ਸਗਾਥਕਤ੍ਤਾ ਸਗਾਥਾવਗ੍ਗਸ੍ਸ વਿਯ, ਤਥਾ ਉਭਤੋવਿਭਙ੍ਗਾਦੀਸੁ ਸਗਾਥਕਪ੍ਪਦੇਸਾਨਨ੍ਤਿ। વੁਚ੍ਚਤੇ –

    Etthāha – kathaṃ panettha geyyaṅgādīnaṃ suttabhāvo, suttabhāve ca tesaṃ kathaṃ sāsanassa navaṅgabhāvo. Yañca saṅgahesu vuccati ‘‘sagāthakaṃ suttaṃ geyyaṃ, niggāthakaṃ suttaṃ veyyākaraṇa’’nti, tathā ca sati suttaṅgameva na siyā. Athāpi visuṃ suttaṅgaṃ siyā, maṅgalasuttādīnaṃ (khu. pā. 5.1 ādayo; su. ni. 261 ādayo) suttaṅgasaṅgaho na siyā, gāthābhāvato dhammapadādīnaṃ viya, geyyaṅgasaṅgaho vā siyā, sagāthakattā sagāthāvaggassa viya, tathā ubhatovibhaṅgādīsu sagāthakappadesānanti. Vuccate –

    ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਸਾਮਞ੍ਞવਿਧਿ, વਿਸੇਸવਿਧਯੋ ਪਰੇ।

    Suttanti sāmaññavidhi, visesavidhayo pare;

    ਸਨਿਮਿਤ੍ਤਾ ਨਿਰੁਲ਼੍ਹਤ੍ਤਾ, ਸਹਤਾਞ੍ਞੇਨ ਨਾਞ੍ਞਤੋ॥

    Sanimittā niruḷhattā, sahatāññena nāññato.

    ਸਬ੍ਬਸ੍ਸਾਪਿ ਹਿ ਬੁਦ੍ਧવਚਨਸ੍ਸ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਯਂ ਸਾਮਞ੍ਞવਿਧਿ। ਤਥਾ ਹਿ ‘‘ਏਤ੍ਤਕਂ ਤਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਸੁਤ੍ਤਾਗਤਂ ਸੁਤ੍ਤਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਂ (ਪਾਚਿ॰ ੧੨੪੨), ਸਾવਤ੍ਥਿਯਾ ਸੁਤ੍ਤવਿਭਙ੍ਗੇ, ਸਕવਾਦੇ ਪਞ੍ਚ ਸੁਤ੍ਤਸਤਾਨੀ’’ਤਿਆਦਿવਚਨਤੋ વਿਨਯਾਭਿਧਮ੍ਮਪਰਿਯਤ੍ਤਿવਿਸੇਸੇਪਿ ਸੁਤ੍ਤવੋਹਾਰੋ ਦਿਸ੍ਸਤਿ। ਤਦੇਕਦੇਸੇਸੁ ਪਨ ਗੇਯ੍ਯਾਦਯੋ વਿਸੇਸવਿਧਯੋ ਤੇਨ ਤੇਨ ਨਿਮਿਤ੍ਤੇਨ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਾ। ਤਥਾ ਹਿ ਗੇਯ੍ਯਸ੍ਸ ਸਗਾਥਕਤ੍ਤਂ ਤਬ੍ਭਾવਨਿਮਿਤ੍ਤਂ। ਲੋਕੇਪਿ ਹਿ ਸਸਿਲੋਕਂ ਸਗਾਥਕਂ ਚੁਣ੍ਣਿਯਗਨ੍ਥਂ ਗੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ। ਗਾਥਾવਿਰਹੇ ਪਨ ਸਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਭਾવੋ વੇਯ੍ਯਾਕਰਣਸ੍ਸ। ਪੁਚ੍ਛਾવਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਞ੍ਹਿ ‘‘ਬ੍ਯਾਕਰਣ’’ਨ੍ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਬ੍ਯਾਕਰਣਮੇવ વੇਯ੍ਯਾਕਰਣਨ੍ਤਿ। ਏવਂ ਸਨ੍ਤੇ ਸਗਾਥਕਾਦੀਨਮ੍ਪਿ ਪਞ੍ਹਾવਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨવਸੇਨ ਪવਤ੍ਤਾਨਂ વੇਯ੍ਯਾਕਰਣਭਾવੋ ਆਪਜ੍ਜਤੀਤਿ? ਨਾਪਜ੍ਜਤਿ, ਗੇਯ੍ਯਾਦਿਸਞ੍ਞਾਨਂ ਅਨੋਕਾਸਭਾવਤੋ ‘‘ਗਾਥਾવਿਰਹੇ ਸਤੀ’’ਤਿ વਿਸੇਸਿਤਤ੍ਤਾ ਚ। ਤਥਾ ਹਿ ਧਮ੍ਮਪਦਾਦੀਸੁ ਕੇવਲਂ ਗਾਥਾਬਨ੍ਧੇਸੁ ਸਗਾਥਕਤ੍ਤੇਪਿ ਸੋਮਨਸ੍ਸਞਾਣਮਯਿਕਗਾਥਾਯੁਤ੍ਤੇਸੁ ‘‘વੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿવਚਨਸਮ੍ਬਨ੍ਧੇਸੁ ਅਬ੍ਭੁਤਧਮ੍ਮਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤੇਸੁ ਚ ਸੁਤ੍ਤવਿਸੇਸੇਸੁ ਯਥਾਕ੍ਕਮਂ ਗਾਥਾਉਦਾਨਇਤਿવੁਤ੍ਤਕਅਬ੍ਭੁਤਧਮ੍ਮਸਞ੍ਞਾ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਾ, ਤਥਾ ਸਤਿਪਿ ਗਾਥਾਬਨ੍ਧਭਾવੇ ਭਗવਤੋ ਅਤੀਤਾਸੁ ਜਾਤੀਸੁ ਚਰਿਯਾਨੁਭਾવਪ੍ਪਕਾਸਕੇਸੁ ਜਾਤਕਸਞ੍ਞਾ। ਸਤਿਪਿ ਪਞ੍ਹਾવਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਭਾવੇ ਸਗਾਥਕਤ੍ਤੇ ਚ ਕੇਸੁਚਿ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤੇਸੁ વੇਦਸ੍ਸ ਲਭਾਪਨਤੋ વੇਦਲ੍ਲਸਞ੍ਞਾ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਾਤਿ ਏવਂ ਤੇਨ ਤੇਨ ਸਗਾਥਕਤ੍ਤਾਦਿਨਾ ਨਿਮਿਤ੍ਤੇਨ ਤੇਸੁ ਤੇਸੁ ਸੁਤ੍ਤવਿਸੇਸੇਸੁ ਗੇਯ੍ਯਙ੍ਗਾਦਿਸਞ੍ਞਾ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਾਤਿ વਿਸੇਸવਿਧਯੋ ਸੁਤ੍ਤਙ੍ਗਤੋ ਪਰੇ ਗੇਯ੍ਯਾਦਯੋ।

    Sabbassāpi hi buddhavacanassa suttanti ayaṃ sāmaññavidhi. Tathā hi ‘‘ettakaṃ tassa bhagavato suttāgataṃ suttapariyāpannaṃ (pāci. 1242), sāvatthiyā suttavibhaṅge, sakavāde pañca suttasatānī’’tiādivacanato vinayābhidhammapariyattivisesepi suttavohāro dissati. Tadekadesesu pana geyyādayo visesavidhayo tena tena nimittena patiṭṭhitā. Tathā hi geyyassa sagāthakattaṃ tabbhāvanimittaṃ. Lokepi hi sasilokaṃ sagāthakaṃ cuṇṇiyaganthaṃ geyya’’nti vadanti. Gāthāvirahe pana sati pucchitvā vissajjanabhāvo veyyākaraṇassa. Pucchāvissajjanañhi ‘‘byākaraṇa’’nti vuccati. Byākaraṇameva veyyākaraṇanti. Evaṃ sante sagāthakādīnampi pañhāvissajjanavasena pavattānaṃ veyyākaraṇabhāvo āpajjatīti? Nāpajjati, geyyādisaññānaṃ anokāsabhāvato ‘‘gāthāvirahe satī’’ti visesitattā ca. Tathā hi dhammapadādīsu kevalaṃ gāthābandhesu sagāthakattepi somanassañāṇamayikagāthāyuttesu ‘‘vuttañheta’’ntiādivacanasambandhesu abbhutadhammapaṭisaṃyuttesu ca suttavisesesu yathākkamaṃ gāthāudānaitivuttakaabbhutadhammasaññā patiṭṭhitā, tathā satipi gāthābandhabhāve bhagavato atītāsu jātīsu cariyānubhāvappakāsakesu jātakasaññā. Satipi pañhāvissajjanabhāve sagāthakatte ca kesuci suttantesu vedassa labhāpanato vedallasaññā patiṭṭhitāti evaṃ tena tena sagāthakattādinā nimittena tesu tesu suttavisesesu geyyaṅgādisaññā patiṭṭhitāti visesavidhayo suttaṅgato pare geyyādayo.

    ਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਗੇਯ੍ਯਙ੍ਗਾਦਿਨਿਮਿਤ੍ਤਰਹਿਤਂ ਸੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਸੁਤ੍ਤਙ੍ਗਂ વਿਸੇਸਸਞ੍ਞਾਪਰਿਹਾਰੇਨ ਸਾਮਞ੍ਞਸਞ੍ਞਾਯ ਪવਤ੍ਤਨਤੋਤਿ। ਨਨੁ ਚ ਸਗਾਥਕਂ ਸੁਤ੍ਤਂ ਗੇਯ੍ਯਂ, ਨਿਗ੍ਗਾਥਕਂ ਸੁਤ੍ਤਂ વੇਯ੍ਯਾਕਰਣਨ੍ਤਿ ਸੁਤ੍ਤਙ੍ਗਂ ਨ ਸਮ੍ਭવਤੀਤਿ ਚੋਦਨਾ ਤਦવਤ੍ਥਾ ਏવਾਤਿ? ਨ ਤਦવਤ੍ਥਾ, ਸੋਧਿਤਤ੍ਤਾ। ਸੋਧਿਤਞ੍ਹਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਗਾਥਾવਿਰਹੇ ਸਤਿ ਪੁਚ੍ਛਾવਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਭਾવੋ વੇਯ੍ਯਾਕਰਣਸ੍ਸ ਤਬ੍ਭਾવਨਿਮਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ। ਯਞ੍ਚ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਗਾਥਾਭਾવਤੋ ਮਙ੍ਗਲਸੁਤ੍ਤਾਦੀਨਂ ਸੁਤ੍ਤਙ੍ਗਸਙ੍ਗਹੋ ਨ ਸਿਯਾ’’ਤਿ, ਤਮ੍ਪਿ ਨ, ਨਿਰੁਲ਼੍ਹਤ੍ਤਾ। ਨਿਰੁਲ਼੍ਹੋ ਹਿ ਮਙ੍ਗਲਸੁਤ੍ਤਾਦੀਸੁ ਸੁਤ੍ਤਭਾવੋ, ਨ ਹਿ ਤਾਨਿ ਧਮ੍ਮਪਦਬੁਦ੍ਧવਂਸਾਦਯੋ વਿਯ ਗਾਥਾਭਾવੇਨ ਪਞ੍ਞਾਤਾਨਿ, ਕਿਨ੍ਤੁ ਸੁਤ੍ਤਭਾવੇਨੇવ। ਤੇਨੇવ ਹਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘ਸੁਤ੍ਤਨਾਮਕ’’ਨ੍ਤਿ ਨਾਮਗ੍ਗਹਣਂ ਕਤਂ।

    Yaṃ panettha geyyaṅgādinimittarahitaṃ suttaṃ, taṃ suttaṅgaṃ visesasaññāparihārena sāmaññasaññāya pavattanatoti. Nanu ca sagāthakaṃ suttaṃ geyyaṃ, niggāthakaṃ suttaṃ veyyākaraṇanti suttaṅgaṃ na sambhavatīti codanā tadavatthā evāti? Na tadavatthā, sodhitattā. Sodhitañhi pubbe gāthāvirahe sati pucchāvissajjanabhāvo veyyākaraṇassa tabbhāvanimittanti. Yañca vuttaṃ – ‘‘gāthābhāvato maṅgalasuttādīnaṃ suttaṅgasaṅgaho na siyā’’ti, tampi na, niruḷhattā. Niruḷho hi maṅgalasuttādīsu suttabhāvo, na hi tāni dhammapadabuddhavaṃsādayo viya gāthābhāvena paññātāni, kintu suttabhāveneva. Teneva hi aṭṭhakathāyaṃ ‘‘suttanāmaka’’nti nāmaggahaṇaṃ kataṃ.

    ਯਂ ਪਨ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਸਗਾਥਕਤ੍ਤਾ ਗੇਯ੍ਯਙ੍ਗਸਙ੍ਗਹੋ વਾ ਸਿਯਾ’’ਤਿ, ਤਦਪਿ ਨਤ੍ਥਿ, ਯਸ੍ਮਾ ਸਹਤਾਞ੍ਞੇਨ। ਸਹ ਗਾਥਾਹੀਤਿ ਹਿ ਸਗਾਥਕਂ। ਸਹਭਾવੋ ਚ ਨਾਮ ਅਤ੍ਥਤੋ ਅਞ੍ਞੇਨ ਹੋਤਿ, ਨ ਚ ਮਙ੍ਗਲਸੁਤ੍ਤਾਦੀਸੁ ਗਾਥਾવਿਨਿਮੁਤ੍ਤੋ ਕੋਚਿ ਸੁਤ੍ਤਪ੍ਪਦੇਸੋ ਅਤ੍ਥਿ। ਯੋ ਸਹ ਗਾਥਾਹੀਤਿ વੁਚ੍ਚੇਯ੍ਯ, ਨ ਚ ਸਮੁਦਾਯੋ ਨਾਮ ਕੋਚਿ ਅਤ੍ਥਿ। ਯਦਪਿ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਉਭਤੋવਿਭਙ੍ਗਾਦੀਸੁ ਸਗਾਥਕਪ੍ਪਦੇਸਾਨਂ ਗੇਯ੍ਯਙ੍ਗਸਙ੍ਗਹੋ ਸਿਯਾ’’ਤਿ, ਤਦਪਿ ਨ ਅਞ੍ਞਤੋ। ਅਞ੍ਞਾ ਏવ ਹਿ ਤਾ ਗਾਥਾ, ਜਾਤਕਾਦਿਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ। ਅਤੋ ਨ ਤਾਹਿ ਉਭਤੋવਿਭਙ੍ਗਾਦੀਨਂ ਗੇਯ੍ਯਙ੍ਗਭਾવੋਤਿ ਏવਂ ਸੁਤ੍ਤਾਦੀਨਂ ਅਙ੍ਗਾਨਂ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਸਙ੍ਕਰਾਭਾવੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਬੁਦ੍ਧવਚਨਂ ਯਥਾવੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਅਤ੍ਥਾਨਂ ਸੂਚਨਾਦਿਅਤ੍ਥੇਨ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤ੍વੇવ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਨવવਿਧਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਪਰਿਯੇਟ੍ਠੀ’’ਤਿ।

    Yaṃ pana vuttaṃ ‘‘sagāthakattā geyyaṅgasaṅgaho vā siyā’’ti, tadapi natthi, yasmā sahatāññena. Saha gāthāhīti hi sagāthakaṃ. Sahabhāvo ca nāma atthato aññena hoti, na ca maṅgalasuttādīsu gāthāvinimutto koci suttappadeso atthi. Yo saha gāthāhīti vucceyya, na ca samudāyo nāma koci atthi. Yadapi vuttaṃ – ‘‘ubhatovibhaṅgādīsu sagāthakappadesānaṃ geyyaṅgasaṅgaho siyā’’ti, tadapi na aññato. Aññā eva hi tā gāthā, jātakādipariyāpannattā. Ato na tāhi ubhatovibhaṅgādīnaṃ geyyaṅgabhāvoti evaṃ suttādīnaṃ aṅgānaṃ aññamaññasaṅkarābhāvo veditabbo. Yasmā pana sabbampi buddhavacanaṃ yathāvuttanayena atthānaṃ sūcanādiatthena suttantveva vuccati, tasmā vuttaṃ – ‘‘navavidhasuttantapariyeṭṭhī’’ti.

    ਸਙ੍ਗਹવਾਰવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    Saṅgahavāravaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਨੇਤ੍ਤਿਪ੍ਪਕਰਣਪਾਲ਼ਿ • Nettippakaraṇapāḷi / ੧. ਸਙ੍ਗਹવਾਰੋ • 1. Saṅgahavāro

    ਟੀਕਾ • Tīkā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Khuddakanikāya (ṭīkā) / ਨੇਤ੍ਤਿਪ੍ਪਕਰਣ-ਟੀਕਾ • Nettippakaraṇa-ṭīkā / ੧. ਸਙ੍ਗਹવਾਰવਣ੍ਣਨਾ • 1. Saṅgahavāravaṇṇanā

    ਟੀਕਾ • Tīkā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Khuddakanikāya (ṭīkā) / ਨੇਤ੍ਤਿવਿਭਾવਿਨੀ • Nettivibhāvinī / ੧. ਸਙ੍ਗਹવਾਰਅਤ੍ਥવਿਭਾવਨਾ • 1. Saṅgahavāraatthavibhāvanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact