Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਜਾਤਕ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Jātaka-aṭṭhakathā |
[੧੮੨] ੨. ਸਙ੍ਗਾਮਾવਚਰਜਾਤਕવਣ੍ਣਨਾ
[182] 2. Saṅgāmāvacarajātakavaṇṇanā
ਸਙ੍ਗਾਮਾવਚਰੋ ਸੂਰੋਤਿ ਇਦਂ ਸਤ੍ਥਾ ਜੇਤવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਨਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ। ਸਤ੍ਥਰਿ ਹਿ ਪਠਮਗਮਨੇਨ ਕਪਿਲਪੁਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਕਨਿਟ੍ਠਭਾਤਿਕਂ ਨਨ੍ਦਰਾਜਕੁਮਾਰਂ ਪਬ੍ਬਾਜੇਤ੍વਾ ਕਪਿਲਪੁਰਾ ਨਿਕ੍ਖਮ੍ਮ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬੇਨ ਸਾવਤ੍ਥਿਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ વਿਹਰਨ੍ਤੇ ਆਯਸ੍ਮਾ ਨਨ੍ਦੋ ਭਗવਤੋ ਪਤ੍ਤਂ ਆਦਾਯ ਤਥਾਗਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਗੇਹਾ ਨਿਕ੍ਖਮਨਕਾਲੇ ‘‘ਨਨ੍ਦਕੁਮਾਰੋ ਕਿਰ ਸਤ੍ਥਾਰਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਗਚ੍ਛਤੀ’’ਤਿ ਸੁਤ੍વਾ ਅਡ੍ਢੁਲ੍ਲਿਖਿਤੇਹਿ ਕੇਸੇਹਿ વਾਤਪਾਨਨ੍ਤਰੇਨ ਓਲੋਕੇਤ੍વਾ ‘‘ਤੁવਟਂ ਖੋ, ਅਯ੍ਯਪੁਤ੍ਤ, ਆਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯਾਸੀ’’ਤਿ ਇਦਂ ਜਨਪਦਕਲ੍ਯਾਣਿਯਾ વੁਤ੍ਤવਚਨਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਨ੍ਤੋ ਉਕ੍ਕਣ੍ਠਿਤੋ ਅਨਭਿਰਤੋ ਉਪ੍ਪਣ੍ਡੁਪ੍ਪਣ੍ਡੁਕਜਾਤੋ ਧਮਨਿਸਨ੍ਥਤਗਤ੍ਤੋ ਅਹੋਸਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਪવਤ੍ਤਿਂ ਞਤ੍વਾ ‘‘ਯਂਨੂਨਾਹਂ ਨਨ੍ਦਂ ਅਰਹਤ੍ਤੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ વਸਨਪਰਿવੇਣਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਾਸਨੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ‘‘ਕਚ੍ਚਿ, ਨਨ੍ਦ, ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਾਸਨੇ ਅਭਿਰਮਸੀ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਜਨਪਦਕਲ੍ਯਾਣਿਯਾ ਪਟਿਬਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤੋ ਹੁਤ੍વਾ ਨਾਭਿਰਮਾਮੀ’’ਤਿ। ‘‘ਹਿਮવਨ੍ਤਚਾਰਿਕਂ ਗਤਪੁਬ੍ਬੋਸਿ ਨਨ੍ਦਾ’’ਤਿ? ‘‘ਨ ਗਤਪੁਬ੍ਬੋ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ। ‘‘ਤੇਨ ਹਿ ਗਚ੍ਛਾਮਾ’’ਤਿ। ‘‘ਨਤ੍ਥਿ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਇਦ੍ਧਿ, ਕਤਾਹਂ ਗਮਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ। ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਅਹਂ ਤਂ, ਨਨ੍ਦ, ਮਮ ਇਦ੍ਧਿਬਲੇਨ ਨੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਥੇਰਂ ਹਤ੍ਥੇ ਗਹੇਤ੍વਾ ਆਕਾਸਂ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਨ੍ਤੋ ਅਨ੍ਤਰਾਮਗ੍ਗੇ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਝਾਮਖੇਤ੍ਤੇ ਝਾਮਖਾਣੁਕੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨਂ ਛਿਨ੍ਨਕਣ੍ਣਨਾਸਨਙ੍ਗੁਟ੍ਠਂ ਝਾਮਲੋਮਂ ਛਿਨ੍ਨਛવਿਂ ਚਮ੍ਮਮਤ੍ਤਂ ਲੋਹਿਤਪਲਿਗੁਣ੍ਠਿਤਂ ਏਕਂ ਪਲੁਟ੍ਠਮਕ੍ਕਟਿਂ ਦਸ੍ਸੇਸਿ – ‘‘ਪਸ੍ਸਸਿ, ਨਨ੍ਦ, ਏਤਂ ਮਕ੍ਕਟਿ’’ਨ੍ਤਿ। ‘‘ਆਮ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ। ‘‘ਸੁਟ੍ਠੁ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਂ ਕਰੋਹੀ’’ਤਿ।
Saṅgāmāvacarosūroti idaṃ satthā jetavane viharanto nandattheraṃ ārabbha kathesi. Satthari hi paṭhamagamanena kapilapuraṃ gantvā kaniṭṭhabhātikaṃ nandarājakumāraṃ pabbājetvā kapilapurā nikkhamma anupubbena sāvatthiṃ gantvā viharante āyasmā nando bhagavato pattaṃ ādāya tathāgatena saddhiṃ gehā nikkhamanakāle ‘‘nandakumāro kira satthārā saddhiṃ gacchatī’’ti sutvā aḍḍhullikhitehi kesehi vātapānantarena oloketvā ‘‘tuvaṭaṃ kho, ayyaputta, āgaccheyyāsī’’ti idaṃ janapadakalyāṇiyā vuttavacanaṃ anussaranto ukkaṇṭhito anabhirato uppaṇḍuppaṇḍukajāto dhamanisanthatagatto ahosi. Satthā tassa taṃ pavattiṃ ñatvā ‘‘yaṃnūnāhaṃ nandaṃ arahatte patiṭṭhāpeyya’’nti cintetvā tassa vasanapariveṇaṃ gantvā paññattāsane nisinno ‘‘kacci, nanda, imasmiṃ sāsane abhiramasī’’ti pucchi. ‘‘Bhante, janapadakalyāṇiyā paṭibaddhacitto hutvā nābhiramāmī’’ti. ‘‘Himavantacārikaṃ gatapubbosi nandā’’ti? ‘‘Na gatapubbo, bhante’’ti. ‘‘Tena hi gacchāmā’’ti. ‘‘Natthi me, bhante, iddhi, katāhaṃ gamissāmī’’ti. Satthā ‘‘ahaṃ taṃ, nanda, mama iddhibalena nessāmī’’ti theraṃ hatthe gahetvā ākāsaṃ pakkhandanto antarāmagge ekasmiṃ jhāmakhette jhāmakhāṇuke nisinnaṃ chinnakaṇṇanāsanaṅguṭṭhaṃ jhāmalomaṃ chinnachaviṃ cammamattaṃ lohitapaliguṇṭhitaṃ ekaṃ paluṭṭhamakkaṭiṃ dassesi – ‘‘passasi, nanda, etaṃ makkaṭi’’nti. ‘‘Āma, bhante’’ti. ‘‘Suṭṭhu paccakkhaṃ karohī’’ti.
ਅਥ ਨਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਸਟ੍ਠਿਯੋਜਨਿਕਂ ਮਨੋਸਿਲਾਤਲਂ, ਅਨੋਤਤ੍ਤਦਹਾਦਯੋ ਸਤ੍ਤ ਮਹਾਸਰੇ, ਪਞ੍ਚ ਮਹਾਨਦਿਯੋ, ਸੁવਣ੍ਣਪਬ੍ਬਤਰਜਤਪਬ੍ਬਤਮਣਿਪਬ੍ਬਤਪਟਿਮਣ੍ਡਿਤਂ ਅਨੇਕਸਤਰਾਮਣੇਯ੍ਯਕਂ ਹਿਮવਨ੍ਤਪਬ੍ਬਤਞ੍ਚ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ‘‘ਤਾવਤਿਂਸਭવਨਂ ਤੇ, ਨਨ੍ਦ, ਦਿਟ੍ਠਪੁਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ‘‘ਨ , ਦਿਟ੍ਠਪੁਬ੍ਬਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਏਹਿ, ਨਨ੍ਦ, ਤਾવਤਿਂਸਭવਨਂ ਤੇ ਦਸ੍ਸਯਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਤਤ੍ਥ ਨੇਤ੍વਾ ਪਣ੍ਡੁਕਮ੍ਬਲਸਿਲਾਸਨੇ ਨਿਸੀਦਿ। ਸਕ੍ਕੋ ਦੇવਰਾਜਾ ਦ੍વੀਸੁ ਦੇવਲੋਕੇਸੁ ਦੇવਸਙ੍ਘੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ। ਅਡ੍ਢਤਿਯਕੋਟਿਸਙ੍ਖਾ ਤਸ੍ਸ ਪਰਿਚਾਰਿਕਾ ਪਞ੍ਚਸਤਾ ਕਕੁਟਪਾਦਾ ਦੇવਚ੍ਛਰਾਯੋਪਿ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿਂਸੁ। ਸਤ੍ਥਾ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਨਨ੍ਦਂ ਤਾ ਪਞ੍ਚਸਤਾ ਅਚ੍ਛਰਾ ਕਿਲੇਸવਸੇਨ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਓਲੋਕਾਪੇਸਿ। ‘‘ਪਸ੍ਸਸਿ, ਨਨ੍ਦ, ਇਮਾ ਕਕੁਟਪਾਦਿਨਿਯੋ ਅਚ੍ਛਰਾਯੋ’’ਤਿ? ‘‘ਆਮ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ। ‘‘ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ ਏਤਾ ਸੋਭਨ੍ਤਿ, ਉਦਾਹੁ ਜਨਪਦਕਲ੍ਯਾਣੀ’’ਤਿ। ‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਜਨਪਦਕਲ੍ਯਾਣਿਂ ਉਪਨਿਧਾਯ ਸਾ ਪਲੁਟ੍ਠਮਕ੍ਕਟੀ, ਏવਮੇવ ਇਮਾ ਉਪਨਿਧਾਯ ਜਨਪਦਕਲ੍ਯਾਣੀ’’ਤਿ। ‘‘ਇਦਾਨਿ ਕਿਂ ਕਰਿਸ੍ਸਸਿ ਨਨ੍ਦਾ’’ਤਿ? ‘‘ਕਿਂ ਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ, ਭਨ੍ਤੇ, ਇਮਾ ਅਚ੍ਛਰਾ ਲਭਨ੍ਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਸਮਣਧਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ’’ਤਿ। ‘‘ਸਚੇ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਇਮਾਸਂ ਪਟਿਲਾਭਤ੍ਥਾਯ ਭਗવਾ ਪਾਟਿਭੋਗੋ ਹੋਤਿ, ਅਹਂ ਸਮਣਧਮ੍ਮਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ। ‘‘ਕਰੋਹਿ, ਨਨ੍ਦ, ਅਹਂ ਤੇ ਪਾਟਿਭੋਗੋ’’ਤਿ। ਏવਂ ਥੇਰੋ ਦੇવਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਮਜ੍ਝੇ ਤਥਾਗਤਂ ਪਾਟਿਭੋਗਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ‘‘ਮਾ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਤਿਪਪਞ੍ਚਂ ਕਰੋਥ, ਏਥ ਗਚ੍ਛਾਮ, ਅਹਂ ਸਮਣਧਮ੍ਮਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਸਤ੍ਥਾ ਤਂ ਆਦਾਯ ਜੇਤવਨਮੇવ ਪਚ੍ਚਾਗਮਿ। ਥੇਰੋ ਸਮਣਧਮ੍ਮਂ ਕਾਤੁਂ ਆਰਭਿ।
Atha naṃ gahetvā saṭṭhiyojanikaṃ manosilātalaṃ, anotattadahādayo satta mahāsare, pañca mahānadiyo, suvaṇṇapabbatarajatapabbatamaṇipabbatapaṭimaṇḍitaṃ anekasatarāmaṇeyyakaṃ himavantapabbatañca dassetvā ‘‘tāvatiṃsabhavanaṃ te, nanda, diṭṭhapubba’’nti pucchitvā ‘‘na , diṭṭhapubbaṃ, bhante’’ti vutte ‘‘ehi, nanda, tāvatiṃsabhavanaṃ te dassayissāmī’’ti tattha netvā paṇḍukambalasilāsane nisīdi. Sakko devarājā dvīsu devalokesu devasaṅghena saddhiṃ āgantvā vanditvā ekamantaṃ nisīdi. Aḍḍhatiyakoṭisaṅkhā tassa paricārikā pañcasatā kakuṭapādā devaccharāyopi āgantvā vanditvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Satthā āyasmantaṃ nandaṃ tā pañcasatā accharā kilesavasena punappunaṃ olokāpesi. ‘‘Passasi, nanda, imā kakuṭapādiniyo accharāyo’’ti? ‘‘Āma, bhante’’ti. ‘‘Kiṃ nu kho etā sobhanti, udāhu janapadakalyāṇī’’ti. ‘‘Seyyathāpi, bhante, janapadakalyāṇiṃ upanidhāya sā paluṭṭhamakkaṭī, evameva imā upanidhāya janapadakalyāṇī’’ti. ‘‘Idāni kiṃ karissasi nandā’’ti? ‘‘Kiṃ kammaṃ katvā, bhante, imā accharā labhantī’’ti? ‘‘Samaṇadhammaṃ katvā’’ti. ‘‘Sace me, bhante, imāsaṃ paṭilābhatthāya bhagavā pāṭibhogo hoti, ahaṃ samaṇadhammaṃ karissāmī’’ti. ‘‘Karohi, nanda, ahaṃ te pāṭibhogo’’ti. Evaṃ thero devasaṅghassa majjhe tathāgataṃ pāṭibhogaṃ gahetvā ‘‘mā, bhante, atipapañcaṃ karotha, etha gacchāma, ahaṃ samaṇadhammaṃ karissāmī’’ti āha. Satthā taṃ ādāya jetavanameva paccāgami. Thero samaṇadhammaṃ kātuṃ ārabhi.
ਸਤ੍ਥਾ ਧਮ੍ਮਸੇਨਾਪਤਿਂ ਆਮਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ‘‘ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਮਯ੍ਹਂ ਕਨਿਟ੍ਠਭਾਤਾ ਨਨ੍ਦੋ ਤਾવਤਿਂਸਦੇવਲੋਕੇ ਦੇવਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਮਜ੍ਝੇ ਦੇવਚ੍ਛਰਾਨਂ ਕਾਰਣਾ ਮਂ ਪਾਟਿਭੋਗਂ ਅਗ੍ਗਹੇਸੀ’’ਤਿ ਤਸ੍ਸ ਆਚਿਕ੍ਖਿ। ਏਤੇਨੁਪਾਯੇਨ ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕਆਨਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸਾਤਿ ਅਸੀਤਿਯਾ ਮਹਾਸਾવਕਾਨਂ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਚ ਸੇਸਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਆਚਿਕ੍ਖਿ। ਧਮ੍ਮਸੇਨਾਪਤਿ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰੋ ਨਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ‘‘ਸਚ੍ਚਂ ਕਿਰ ਤ੍વਂ, ਆવੁਸੋ ਨਨ੍ਦ, ਤਾવਤਿਂਸਦੇવਲੋਕੇ ਦੇવਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਮਜ੍ਝੇ ‘ਦੇવਚ੍ਛਰਾ ਲਭਨ੍ਤੋ ਸਮਣਧਮ੍ਮਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਦਸਬਲਂ ਪਾਟਿਭੋਗਂ ਗਣ੍ਹੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ‘‘ਨਨੁ ਏવਂ ਸਨ੍ਤੇ ਤવ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯવਾਸੋ ਮਾਤੁਗਾਮਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤੋ ਕਿਲੇਸਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤੋ, ਤਸ੍ਸ ਤੇ ਇਤ੍ਥੀਨਂ ਅਤ੍ਥਾਯ ਸਮਣਧਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ ਭਤਿਯਾ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤੇਨ ਕਮ੍ਮਕਾਰਕੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਕਿਂ ਨਾਨਾਕਰਣ’’ਨ੍ਤਿ ਥੇਰਂ ਲਜ੍ਜਾਪੇਸਿ ਨਿਤ੍ਤੇਜਂ ਅਕਾਸਿ। ਏਤੇਨੁਪਾਯੇਨ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਅਸੀਤਿਮਹਾਸਾવਕਾ ਅવਸੇਸਭਿਕ੍ਖੂ ਚ ਤਂ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਨਨ੍ਦਂ ਲਜ੍ਜਾਪਯਿਂਸੁ।
Satthā dhammasenāpatiṃ āmantetvā ‘‘sāriputta, mayhaṃ kaniṭṭhabhātā nando tāvatiṃsadevaloke devasaṅghassa majjhe devaccharānaṃ kāraṇā maṃ pāṭibhogaṃ aggahesī’’ti tassa ācikkhi. Etenupāyena mahāmoggallānattherassa mahākassapattherassa anuruddhattherassa dhammabhaṇḍāgārikaānandattherassāti asītiyā mahāsāvakānaṃ yebhuyyena ca sesabhikkhūnaṃ ācikkhi. Dhammasenāpati sāriputtatthero nandattheraṃ upasaṅkamitvā ‘‘saccaṃ kira tvaṃ, āvuso nanda, tāvatiṃsadevaloke devasaṅghassa majjhe ‘devaccharā labhanto samaṇadhammaṃ karissāmī’ti dasabalaṃ pāṭibhogaṃ gaṇhī’’ti vatvā ‘‘nanu evaṃ sante tava brahmacariyavāso mātugāmasannissito kilesasannissito, tassa te itthīnaṃ atthāya samaṇadhammaṃ karontassa bhatiyā kammaṃ karontena kammakārakena saddhiṃ kiṃ nānākaraṇa’’nti theraṃ lajjāpesi nittejaṃ akāsi. Etenupāyena sabbepi asītimahāsāvakā avasesabhikkhū ca taṃ āyasmantaṃ nandaṃ lajjāpayiṃsu.
ਸੋ ‘‘ਅਯੁਤ੍ਤਂ વਤ ਮੇ ਕਤ’’ਨ੍ਤਿ ਹਿਰਿਯਾ ਚ ਓਤ੍ਤਪ੍ਪੇਨ ਚ વੀਰਿਯਂ ਦਲ਼੍ਹਂ ਪਗ੍ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ વਿਪਸ੍ਸਨਂ વਡ੍ਢੇਤ੍વਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ‘‘ਅਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗવਤੋ ਪਟਿਸ੍ਸવਂ ਮੁਞ੍ਚਾਮੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਸਤ੍ਥਾਪਿ ‘‘ਯਦਾ ਤ੍વਂ, ਨਨ੍ਦ, ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍ਤੋ, ਤਦਾਯੇવਾਹਂ ਪਟਿਸ੍ਸવਾ ਮੁਤ੍ਤੋ’’ਤਿ ਆਹ। ਏਤਮਤ੍ਥਂ વਿਦਿਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਸਭਾਯਂ ਭਿਕ੍ਖੂ ਕਥਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਸੁਂ – ‘‘ਯਾવ ਓવਾਦਕ੍ਖਮੋ ਚਾਯਂ, ਆવੁਸੋ, ਨਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰੋ ਏਕੋવਾਦੇਨੇવ ਹਿਰੋਤ੍ਤਪ੍ਪਂ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਪੇਤ੍વਾ ਸਮਣਧਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍ਤੋ’’ਤਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਕਾਯ ਨੁਤ੍ਥ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏਤਰਹਿ ਕਥਾਯ ਸਨ੍ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ‘‘ਇਮਾਯ ਨਾਮਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਇਦਾਨੇવ, ਪੁਬ੍ਬੇਪਿ ਨਨ੍ਦੋ ਓવਾਦਕ੍ਖਮੋਯੇવਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਅਤੀਤਂ ਆਹਰਿ।
So ‘‘ayuttaṃ vata me kata’’nti hiriyā ca ottappena ca vīriyaṃ daḷhaṃ paggaṇhitvā vipassanaṃ vaḍḍhetvā arahattaṃ patvā satthāraṃ upasaṅkamitvā ‘‘ahaṃ, bhante, bhagavato paṭissavaṃ muñcāmī’’ti āha. Satthāpi ‘‘yadā tvaṃ, nanda, arahattaṃ patto, tadāyevāhaṃ paṭissavā mutto’’ti āha. Etamatthaṃ viditvā dhammasabhāyaṃ bhikkhū kathaṃ samuṭṭhāpesuṃ – ‘‘yāva ovādakkhamo cāyaṃ, āvuso, nandatthero ekovādeneva hirottappaṃ paccupaṭṭhapetvā samaṇadhammaṃ katvā arahattaṃ patto’’ti. Satthā āgantvā ‘‘kāya nuttha, bhikkhave, etarahi kathāya sannisinnā’’ti pucchitvā ‘‘imāya nāmā’’ti vutte ‘‘na, bhikkhave, idāneva, pubbepi nando ovādakkhamoyevā’’ti vatvā atītaṃ āhari.
ਅਤੀਤੇ ਬਾਰਾਣਸਿਯਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਦਤ੍ਤੇ ਰਜ੍ਜਂ ਕਾਰੇਨ੍ਤੇ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਹਤ੍ਥਾਚਰਿਯਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍વਾ વਯਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਹਤ੍ਥਾਚਰਿਯਸਿਪ੍ਪੇ ਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿਂ ਪਤ੍ਤੋ ਏਕਂ ਬਾਰਾਣਸਿਰਞ੍ਞੋ ਸਪਤ੍ਤਰਾਜਾਨਂ ਉਪਟ੍ਠਾਸਿ। ਸੋ ਤਸ੍ਸ ਮਙ੍ਗਲਹਤ੍ਥਿਂ ਸੁਸਿਕ੍ਖਿਤਂ ਕਤ੍વਾ ਸਿਕ੍ਖਾਪੇਸਿ। ਸੋ ਰਾਜਾ ‘‘ਬਾਰਾਣਸਿਰਜ੍ਜਂ ਗਣ੍ਹਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਮਙ੍ਗਲਹਤ੍ਥਿਂ ਆਰੁਯ੍ਹ ਮਹਤਿਯਾ ਸੇਨਾਯ ਬਾਰਾਣਸਿਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਰਿવਾਰੇਤ੍વਾ ‘‘ਰਜ੍ਜਂ વਾ ਦੇਤੁ ਯੁਦ੍ਧਂ વਾ’’ਤਿ ਰਞ੍ਞੋ ਪਣ੍ਣਂ ਪੇਸੇਸਿ। ਬ੍ਰਹ੍ਮਦਤ੍ਤੋ ‘‘ਯੁਦ੍ਧਂ ਦਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਪਾਕਾਰਦ੍વਾਰਟ੍ਟਾਲਕਗੋਪੁਰੇਸੁ ਬਲਕਾਯਂ ਆਰੋਪੇਤ੍વਾ ਯੁਦ੍ਧਂ ਅਦਾਸਿ। ਸਪਤ੍ਤਰਾਜਾ ਮਙ੍ਗਲਹਤ੍ਥਿਂ વਮ੍ਮੇਨ ਛਾਦੇਤ੍વਾ ਸਯਮ੍ਪਿ વਮ੍ਮਂ ਪਟਿਮੁਞ੍ਚਿਤ੍વਾ ਹਤ੍ਤਿਕ੍ਖਨ੍ਧવਰਗਤੋ ਤਿਖਿਣਂ ਅਙ੍ਕੁਸਂ ਆਦਾਯ ‘‘ਨਗਰਂ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਪਚ੍ਚਾਮਿਤ੍ਤਂ ਜੀવਿਤਕ੍ਖਯਂ ਪਾਪੇਤ੍વਾ ਰਜ੍ਜਂ ਹਤ੍ਥਗਤਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਹਤ੍ਥਿਂ ਨਗਰਾਭਿਮੁਖਂ ਪੇਸੇਸਿ। ਸੋ ਉਣ੍ਹਕਲਲਾਨਿ ਚੇવ ਯਨ੍ਤਪਾਸਾਣੇ ਚ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਾਨਿ ਚ ਪਹਰਣਾਨਿ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਨ੍ਤੇ ਦਿਸ੍વਾ ਮਰਣਭਯਭੀਤੋ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੋ ਪਟਿਕ੍ਕਮਿ। ਅਥ ਨਂ ਹਤ੍ਥਾਚਰਿਯੋ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ‘‘ਤਾਤ, ਤ੍વਂ ਸੂਰੋ ਸਙ੍ਗਾਮਾવਚਰੋ, ਏવਰੂਪੇ ਠਾਨੇ ਪਟਿਕ੍ਕਮਨਂ ਨਾਮ ਤੁਯ੍ਹਂ ਨਾਨੁਚ੍ਛવਿਕ’’ਨ੍ਤਿ વਤ੍વਾ ਹਤ੍ਥਿਂ ਓવਦਨ੍ਤੋ ਇਮਾ ਗਾਥਾ ਅવੋਚ –
Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente bodhisatto hatthācariyakule nibbattitvā vayappatto hatthācariyasippe nipphattiṃ patto ekaṃ bārāṇasirañño sapattarājānaṃ upaṭṭhāsi. So tassa maṅgalahatthiṃ susikkhitaṃ katvā sikkhāpesi. So rājā ‘‘bārāṇasirajjaṃ gaṇhissāmī’’ti bodhisattaṃ gahetvā maṅgalahatthiṃ āruyha mahatiyā senāya bārāṇasiṃ gantvā parivāretvā ‘‘rajjaṃ vā detu yuddhaṃ vā’’ti rañño paṇṇaṃ pesesi. Brahmadatto ‘‘yuddhaṃ dassāmī’’ti pākāradvāraṭṭālakagopuresu balakāyaṃ āropetvā yuddhaṃ adāsi. Sapattarājā maṅgalahatthiṃ vammena chādetvā sayampi vammaṃ paṭimuñcitvā hattikkhandhavaragato tikhiṇaṃ aṅkusaṃ ādāya ‘‘nagaraṃ bhinditvā paccāmittaṃ jīvitakkhayaṃ pāpetvā rajjaṃ hatthagataṃ karissāmī’’ti hatthiṃ nagarābhimukhaṃ pesesi. So uṇhakalalāni ceva yantapāsāṇe ca nānappakārāni ca paharaṇāni vissajjente disvā maraṇabhayabhīto upasaṅkamituṃ asakkonto paṭikkami. Atha naṃ hatthācariyo upasaṅkamitvā ‘‘tāta, tvaṃ sūro saṅgāmāvacaro, evarūpe ṭhāne paṭikkamanaṃ nāma tuyhaṃ nānucchavika’’nti vatvā hatthiṃ ovadanto imā gāthā avoca –
੬੩.
63.
‘‘ਸਙ੍ਗਾਮਾવਚਰੋ ਸੂਰੋ, ਬਲવਾ ਇਤਿ વਿਸ੍ਸੁਤੋ।
‘‘Saṅgāmāvacaro sūro, balavā iti vissuto;
ਕਿਂ ਨੁ ਤੋਰਣਮਾਸਜ੍ਜ, ਪਟਿਕ੍ਕਮਸਿ ਕੁਞ੍ਜਰ॥
Kiṃ nu toraṇamāsajja, paṭikkamasi kuñjara.
੬੪.
64.
‘‘ਓਮਦ੍ਦ ਖਿਪ੍ਪਂ ਪਲਿਘਂ, ਏਸਿਕਾਨਿ ਚ ਅਬ੍ਬਹ।
‘‘Omadda khippaṃ palighaṃ, esikāni ca abbaha;
ਤੋਰਣਾਨਿ ਚ ਮਦ੍ਦਿਤ੍વਾ, ਖਿਪ੍ਪਂ ਪવਿਸ ਕੁਞ੍ਜਰਾ’’ਤਿ॥
Toraṇāni ca madditvā, khippaṃ pavisa kuñjarā’’ti.
ਤਤ੍ਥ ਇਤਿ વਿਸ੍ਸੁਤੋਤਿ, ਤਾਤ, ਤ੍વਂ ਪવਤ੍ਤਸਮ੍ਪਹਾਰਂ ਸਙ੍ਗਾਮਂ ਮਦ੍ਦਿਤ੍વਾ ਅવਚਰਣਤੋ ਸਙ੍ਗਾਮਾવਚਰੋ, ਥਿਰਹਦਯਤਾਯ ਸੂਰੋ, ਥਾਮਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਬਲવਾਤਿ ਏવਂ વਿਸ੍ਸੁਤੋ ਪਞ੍ਞਾਤੋ ਪਾਕਟੋ। ਤੋਰਣਮਾਸਜ੍ਜਾਤਿ ਨਗਰਦ੍વਾਰਸਙ੍ਖਾਤਂ ਤੋਰਣਂ ਪਤ੍વਾ। ਪਟਿਕ੍ਕਮਸੀਤਿ ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ ਓਸਕ੍ਕਸਿ, ਕੇਨ ਕਾਰਣੇਨ ਨਿવਤ੍ਤਸੀਤਿ વਦਤਿ। ਓਮਦ੍ਦਾਤਿ ਅવਮਦ੍ਦ ਅਧੋ ਪਾਤਯ। ਏਸਿਕਾਨਿ ਚ ਅਬ੍ਬਹਾਤਿ ਨਗਰਦ੍વਾਰੇ ਸੋਲ਼ਸਰਤਨਂ ਅਟ੍ਠਰਤਨਂ ਭੂਮਿਯਂ ਪવੇਸੇਤ੍વਾ ਨਿਚ੍ਚਲਂ ਕਤ੍વਾ ਨਿਖਾਤਾ ਏਸਿਕਤ੍ਥਮ੍ਭਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਖਿਪ੍ਪਂ ਉਦ੍ਧਰ ਲੁਞ੍ਚਾਹੀਤਿ ਆਣਾਪੇਤਿ। ਤੋਰਣਾਨਿ ਚ ਮਦ੍ਦਿਤ੍વਾਤਿ ਨਗਰਦ੍વਾਰਸ੍ਸ ਪਿਟ੍ਠਸਙ੍ਘਾਟੇ ਮਦ੍ਦਿਤ੍વਾ। ਖਿਪ੍ਪਂ ਪવਿਸਾਤਿ ਸੀਘਂ ਨਗਰਂ ਪવਿਸ। ਕੁਞ੍ਜਰਾਤਿ ਨਾਗਂ ਆਲਪਤਿ।
Tattha iti vissutoti, tāta, tvaṃ pavattasampahāraṃ saṅgāmaṃ madditvā avacaraṇato saṅgāmāvacaro, thirahadayatāya sūro, thāmasampattiyā balavāti evaṃ vissuto paññāto pākaṭo. Toraṇamāsajjāti nagaradvārasaṅkhātaṃ toraṇaṃ patvā. Paṭikkamasīti kiṃ nu kho osakkasi, kena kāraṇena nivattasīti vadati. Omaddāti avamadda adho pātaya. Esikāni ca abbahāti nagaradvāre soḷasaratanaṃ aṭṭharatanaṃ bhūmiyaṃ pavesetvā niccalaṃ katvā nikhātā esikatthambhā honti, te khippaṃ uddhara luñcāhīti āṇāpeti. Toraṇāni ca madditvāti nagaradvārassa piṭṭhasaṅghāṭe madditvā. Khippaṃ pavisāti sīghaṃ nagaraṃ pavisa. Kuñjarāti nāgaṃ ālapati.
ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਨਾਗੋ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਏਕੋવਾਦੇਨੇવ ਨਿવਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਏਸਿਕਤ੍ਥਮ੍ਭੇ ਸੋਣ੍ਡਾਯ ਪਲਿવੇਠੇਤ੍વਾ ਅਹਿਚ੍ਛਤ੍ਤਕਾਨਿ વਿਯ ਲੁਞ੍ਚਿਤ੍વਾ ਤੋਰਣਂ ਮਦ੍ਦਿਤ੍વਾ ਪਲਿਘਂ ਓਤਾਰੇਤ੍વਾ ਨਗਰਦ੍વਾਰਂ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਨਗਰਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਰਜ੍ਜਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਅਦਾਸਿ।
Taṃ sutvā nāgo bodhisattassa ekovādeneva nivattitvā esikatthambhe soṇḍāya paliveṭhetvā ahicchattakāni viya luñcitvā toraṇaṃ madditvā palighaṃ otāretvā nagaradvāraṃ bhinditvā nagaraṃ pavisitvā rajjaṃ gahetvā adāsi.
ਸਤ੍ਥਾ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਜਾਤਕਂ ਸਮੋਧਾਨੇਸਿ – ‘‘ਤਦਾ ਹਤ੍ਥੀ ਨਨ੍ਦੋ ਅਹੋਸਿ, ਰਾਜਾ ਆਨਨ੍ਦੋ, ਹਤ੍ਥਾਚਰਿਯੋ ਪਨ ਅਹਮੇવ ਅਹੋਸਿ’’ਨ੍ਤਿ।
Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā jātakaṃ samodhānesi – ‘‘tadā hatthī nando ahosi, rājā ānando, hatthācariyo pana ahameva ahosi’’nti.
ਸਙ੍ਗਾਮਾવਚਰਜਾਤਕવਣ੍ਣਨਾ ਦੁਤਿਯਾ।
Saṅgāmāvacarajātakavaṇṇanā dutiyā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਜਾਤਕਪਾਲ਼ਿ • Jātakapāḷi / ੧੮੨. ਸਙ੍ਗਾਮਾવਚਰਜਾਤਕਂ • 182. Saṅgāmāvacarajātakaṃ