| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
೧೦. ಸಙ್ಗಾರವಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
10. Saṅgāravasuttavaṇṇanā
೬೧. ದಸಮೇ ಜಿಣ್ಣಾನಂ ಹತ್ಥಿಸಾಲಾದೀನಂ ಪಟಿಸಙ್ಖರಣಂ ಪುನ ಪಾಕತಿಕಕರಣಂ ಜಿಣ್ಣಪಟಿಸಙ್ಖರಣಂ , ತಸ್ಸ ಕಾರಕೋ ಜಿಣ್ಣಪಟಿಸಙ್ಖರಣಕಾರಕೋ। ಬಾಹಿರಸಮಯೇತಿ ಸತ್ಥುಸಾಸನತೋ ಬಾಹಿರೇ ಅಞ್ಞತಿತ್ಥಿಯಸಮಯೇ। ಸಬ್ಬಚತುಕ್ಕೇನಾತಿಆದೀಸು ಸಬ್ಬೇಸು ದ್ವಿಪದಚತುಪ್ಪದಾದಿಭೇದೇಸು ಪಾಣೇಸು ಏಕೇಕಸ್ಮಿಂ ಚತ್ತಾರೋ ಚತ್ತಾರೋ ಪಾಣೇ ವಧಿತ್ವಾ ಯಜಿತಬ್ಬಂ ಯಞ್ಞಂ ಸಬ್ಬಚತುಕ್ಕಂ ನಾಮ। ಸೇಸೇಸುಪಿ ಇಮಿನಾ ನಯೇನ ಅತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಯಸ್ಸ ವಾ ತಸ್ಸ ವಾತಿ ನಿಸ್ಸಕ್ಕೇ ಸಾಮಿವಚನನ್ತಿ ಆಹ ‘‘ಯಸ್ಮಾ ವಾ ತಸ್ಮಾ ವಾ’’ತಿ। ಏವಮಸ್ಸಾಯನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಅಸ್ಸೂತಿ ನಿಪಾತಮತ್ತನ್ತಿ ಆಹ ‘‘ಏವಂ ಸನ್ತೇಪಿ ಅಯ’’ನ್ತಿ।
61. Dasame jiṇṇānaṃ hatthisālādīnaṃ paṭisaṅkharaṇaṃ puna pākatikakaraṇaṃ jiṇṇapaṭisaṅkharaṇaṃ , tassa kārako jiṇṇapaṭisaṅkharaṇakārako. Bāhirasamayeti satthusāsanato bāhire aññatitthiyasamaye. Sabbacatukkenātiādīsu sabbesu dvipadacatuppadādibhedesu pāṇesu ekekasmiṃ cattāro cattāro pāṇe vadhitvā yajitabbaṃ yaññaṃ sabbacatukkaṃ nāma. Sesesupi iminā nayena attho veditabbo. Yassa vā tassa vāti nissakke sāmivacananti āha ‘‘yasmā vā tasmā vā’’ti. Evamassāyanti ettha assūti nipātamattanti āha ‘‘evaṃ santepi aya’’nti.
ವಡ್ಢೇನ್ತೋತಿ ಪಟ್ಠಪೇನ್ತೋ। ಮಗ್ಗಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಸ್ಸ ಓಗಧಂ ಮೂಲಂ ಪತಿಟ್ಠಾಭೂತಂ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯೋಗಧಂ। ತೇನಾಹ ‘‘ಅರಹತ್ತಮಗ್ಗಸಙ್ಖಾತಸ್ಸಾ’’ತಿಆದಿ। ಉಕ್ಕಟ್ಠನಿದ್ದೇಸೇನ ಚೇತ್ಥ ಅರಹತ್ತಮಗ್ಗಸ್ಸೇವ ಗಹಣಂ ಕತನ್ತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ಉತ್ತಮಂ ಪತಿಟ್ಠಾಭೂತಂ ಆರಮ್ಮಣೂಪನಿಸ್ಸಯಭಾವೇನ।
Vaḍḍhentoti paṭṭhapento. Maggabrahmacariyassa ogadhaṃ mūlaṃ patiṭṭhābhūtaṃ brahmacariyogadhaṃ. Tenāha ‘‘arahattamaggasaṅkhātassā’’tiādi. Ukkaṭṭhaniddesena cettha arahattamaggasseva gahaṇaṃ katanti daṭṭhabbaṃ. Uttamaṃ patiṭṭhābhūtaṃ ārammaṇūpanissayabhāvena.
ಅಪ್ಪೇಹಿ ವೇಯ್ಯಾವಚ್ಚಕರಾದೀಹಿ ಅತ್ಥೋ ಏತಿಸ್ಸಾತಿ ಅಪ್ಪಟ್ಠಾ ತ್ಥ-ಕಾರಸ್ಸ ಟ್ಠ-ಕಾರಂ ಕತ್ವಾ। ತೇನಾಹ ‘‘ಯತ್ಥ ಬಹೂ’’ತಿಆದಿ। ಯತ್ಥಾತಿ ಯಸ್ಸಂ ಪಟಿಪದಾಯಂ । ಅಪ್ಪೋ ಸಮಾರಮ್ಭೋ ಏತಸ್ಸಾತಿ ಅಪ್ಪಸಮಾರಮ್ಭೋ। ಪಾಸಂಸಾತಿ ಪಸಂಸಾರಹಾ। ಏತಂ ಯೇವ ಕಥಾಪೇಸ್ಸಾಮೀತಿ ಏತೇನೇವ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೇನ ಕಥಾಪೇಸ್ಸಾಮಿ।
Appehi veyyāvaccakarādīhi attho etissāti appaṭṭhā ttha-kārassa ṭṭha-kāraṃ katvā. Tenāha ‘‘yattha bahū’’tiādi. Yatthāti yassaṃ paṭipadāyaṃ . Appo samārambho etassāti appasamārambho. Pāsaṃsāti pasaṃsārahā. Etaṃ yeva kathāpessāmīti eteneva brāhmaṇena kathāpessāmi.
ಸೋಪ್ಪೇನಾತಿ ನಿದ್ದಾಯ। ಪಮಾದೇನಾತಿ ಜಾಗರಿಯಾದೀಸು ಅನನುಯುಞ್ಜನತೋ ಸತಿವಿಪ್ಪವಾಸಲಕ್ಖಣೇನ ಪಮಾದೇನ। ಪಚ್ಚನೀಕಪಟಿಹರಣವಸೇನಾತಿ ಪಟಿಪಕ್ಖಾಪನಯನವಸೇನ। ತಥಾ ಹಿ ಭಗವತೋ ಚ ಸಾಸನಸ್ಸ ಚ ಪಟಿಪಕ್ಖಾ ತಿತ್ಥಿಯಾ, ತೇಸಂ ಹರಣತೋ ಪಟಿಹಾರಿಯಂ। ತೇ ಹಿ ದಿಟ್ಠಿಹರಣವಸೇನ ದಿಟ್ಠಿಪ್ಪಕಾಸನೇ ಅಸಮತ್ಥಭಾವೇನ ಚ ಇದ್ಧಿಆದೇಸನಾನುಸಾಸನೀಹಿ ಹರಿತಾ ಅಪನೀತಾ ಹೋನ್ತೀತಿ। ‘‘ಪಟೀ’’ತಿ ವಾ ಅಯಂ ಸದ್ದೋ ‘‘ಪಚ್ಛಾ’’ತಿ ಏತಸ್ಸ ಅತ್ಥಂ ಬೋಧೇತಿ ‘‘ತಸ್ಮಿಂ ಪಟಿಪವಿಟ್ಠಸ್ಮಿಂ, ಅಞ್ಞೋ ಆಗಞ್ಛಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ’’ತಿಆದೀಸು (ಸು॰ ನಿ॰ ೯೮೫; ಚೂಳನಿ॰ ವತ್ಥುಗಾಥಾ ೪) ವಿಯ, ತಸ್ಮಾ ಸಮಾಹಿತೇ ಚಿತ್ತೇ ವಿಗತೂಪಕ್ಕಿಲೇಸೇ ಕತಕಿಚ್ಚೇನ ಪಚ್ಛಾ ಹರಿತಬ್ಬಂ ಪವತ್ತೇತಬ್ಬನ್ತಿ ಪಟಿಹಾರಿಯಂ, ಅತ್ತನೋ ವಾ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸೇಸು ಚತುತ್ಥಜ್ಝಾನಮಗ್ಗೇಹಿ ಹರಿತೇಸು ಪಚ್ಛಾಹರಣಂ ಪಟಿಹಾರಿಯಂ, ಇದ್ಧಿಆದೇಸನಾನುಸಾಸನಿಯೋ ಚ ವಿಗತೂಪಕ್ಕಿಲೇಸೇನ ಕತಕಿಚ್ಚೇನ ಚ ಸತ್ತಹಿತತ್ಥಂ ಪುನ ಪವತ್ತೇತಬ್ಬಾ, ಹರಿತೇಸು ಚ ಅತ್ತನೋ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸೇಸು ಪರಸತ್ತಾನಂ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸಹರಣಾನಿ ಹೋನ್ತೀತಿ ಪಟಿಹಾರಿಯಾನಿ ಭವನ್ತಿ, ಪಟಿಹಾರಿಯಮೇವ ಪಾಟಿಹಾರಿಯಂ। ಪಟಿಹಾರಿಯೇ ವಾ ಇದ್ಧಿಆದೇಸನಾನುಸಾಸನಿಸಮುದಾಯೇ ಭವಂ ಏಕೇಕಂ ಪಾಟಿಹಾರಿಯನ್ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಪಟಿಹಾರಿಯಂ ವಾ ಚತುತ್ಥಜ್ಝಾನಂ ಮಗ್ಗೋ ಚ ಪಟಿಪಕ್ಖಹರಣತೋ, ತತ್ಥ ಜಾತಂ ನಿಮಿತ್ತಭೂತೇ, ತತೋ ವಾ ಆಗತನ್ತಿ ಪಾಟಿಹಾರಿಯಂ।
Soppenāti niddāya. Pamādenāti jāgariyādīsu ananuyuñjanato sativippavāsalakkhaṇena pamādena. Paccanīkapaṭiharaṇavasenāti paṭipakkhāpanayanavasena. Tathā hi bhagavato ca sāsanassa ca paṭipakkhā titthiyā, tesaṃ haraṇato paṭihāriyaṃ. Te hi diṭṭhiharaṇavasena diṭṭhippakāsane asamatthabhāvena ca iddhiādesanānusāsanīhi haritā apanītā hontīti. ‘‘Paṭī’’ti vā ayaṃ saddo ‘‘pacchā’’ti etassa atthaṃ bodheti ‘‘tasmiṃ paṭipaviṭṭhasmiṃ, añño āgañchi brāhmaṇo’’tiādīsu (su. ni. 985; cūḷani. vatthugāthā 4) viya, tasmā samāhite citte vigatūpakkilese katakiccena pacchā haritabbaṃ pavattetabbanti paṭihāriyaṃ, attano vā upakkilesesu catutthajjhānamaggehi haritesu pacchāharaṇaṃ paṭihāriyaṃ, iddhiādesanānusāsaniyo ca vigatūpakkilesena katakiccena ca sattahitatthaṃ puna pavattetabbā, haritesu ca attano upakkilesesu parasattānaṃ upakkilesaharaṇāni hontīti paṭihāriyāni bhavanti, paṭihāriyameva pāṭihāriyaṃ. Paṭihāriye vā iddhiādesanānusāsanisamudāye bhavaṃ ekekaṃ pāṭihāriyanti vuccati. Paṭihāriyaṃ vā catutthajjhānaṃ maggo ca paṭipakkhaharaṇato, tattha jātaṃ nimittabhūte, tato vā āgatanti pāṭihāriyaṃ.
ಆಗತನಿಮಿತ್ತೇನಾತಿ ಆಗತಾಕಾರಸಲ್ಲಕ್ಖಣವಸೇನ। ಏಸ ನಯೋ ಸೇಸೇಸುಪಿ। ಏಕೋ ರಾಜಾತಿ ದಕ್ಖಿಣಮಧುರಾಧಿಪತಿ ಏಕೋ ಪಣ್ಡುರಾಜಾ। ಏವಮ್ಪಿ ತೇ ಮನೋತಿ ಇಮಿನಾ ಆಕಾರೇನ ತವ ಮನೋ ಪವತ್ತೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ತೇನ ಪಕಾರೇನ ಪವತ್ತೋತಿ ಆಹ ‘‘ಸೋಮನಸ್ಸಿತೋ ವಾ’’ತಿಆದಿ। ಸಾಮಞ್ಞಜೋತನಾ ವಿಸೇಸೇ ಅವತಿಟ್ಠತೀತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೇನೇವಂ ವುತ್ತಂ। ‘‘ಏವಂ ತವ ಮನೋ’’ತಿ ಇದಞ್ಚ ಮನಸೋ ಸೋಮನಸ್ಸಿತತಾದಿಮತ್ತದಸ್ಸನಂ, ನ ಪನ ಯೇನ ಸೋ ಸೋಮನಸ್ಸಿತೋ ವಾ ದೋಮನಸ್ಸಿತೋ ವಾ, ತಂದಸ್ಸನಂ। ಸೋಮನಸ್ಸಗ್ಗಹಣೇನ ಚೇತ್ಥ ತದೇಕಟ್ಠಾ ರಾಗಾದಯೋ ಸದ್ಧಾದಯೋ ಚ ದಸ್ಸಿತಾ ಹೋನ್ತಿ, ದೋಮನಸ್ಸಗ್ಗಹಣೇನ ದೋಸಾದಯೋ। ದುತಿಯನ್ತಿ ‘‘ಇತ್ಥಮ್ಪಿ ತೇ ಮನೋ’’ತಿ ಪದಂ। ಇತಿಪೀತಿ ಏತ್ಥ ಇತಿ-ಸದ್ದೋ ನಿದಸ್ಸನತ್ಥೋ ‘‘ಅತ್ಥೀತಿ ಖೋ, ಕಚ್ಚಾನ, ಅಯಮೇಕೋ ಅನ್ತೋ’’ತಿಆದೀಸು (ಸಂ॰ ನಿ॰ ೨.೧೫; ೩.೯೦) ವಿಯ। ತೇನಾಹ ‘‘ಇಮಞ್ಚ ಇಮಞ್ಚ ಅತ್ಥಂ ಚಿನ್ತಯಮಾನ’’ನ್ತಿ। ಪಿ-ಸದ್ದೋ ವುತ್ತತ್ಥಸಮ್ಪಿಣ್ಡನತ್ಥೋ।
Āgatanimittenāti āgatākārasallakkhaṇavasena. Esa nayo sesesupi. Eko rājāti dakkhiṇamadhurādhipati eko paṇḍurājā. Evampi te manoti iminā ākārena tava mano pavattoti attho. Tena pakārena pavattoti āha ‘‘somanassito vā’’tiādi. Sāmaññajotanā visese avatiṭṭhatīti adhippāyenevaṃ vuttaṃ. ‘‘Evaṃ tava mano’’ti idañca manaso somanassitatādimattadassanaṃ, na pana yena so somanassito vā domanassito vā, taṃdassanaṃ. Somanassaggahaṇena cettha tadekaṭṭhā rāgādayo saddhādayo ca dassitā honti, domanassaggahaṇena dosādayo. Dutiyanti ‘‘itthampi te mano’’ti padaṃ. Itipīti ettha iti-saddo nidassanattho ‘‘atthīti kho, kaccāna, ayameko anto’’tiādīsu (saṃ. ni. 2.15; 3.90) viya. Tenāha ‘‘imañca imañca atthaṃ cintayamāna’’nti. Pi-saddo vuttatthasampiṇḍanattho.
ಕಥೇನ್ತಾನಂ ಸುತ್ವಾತಿ ಕಥೇನ್ತಾನಂ ಸದ್ದಂ ಸುತ್ವಾ। ತಸ್ಸ ವಸೇನಾತಿ ತಸ್ಸ ವಿತಕ್ಕಿತಸ್ಸ ವಸೇನ। ಅಟ್ಟಕಾರಕೇನಾತಿ ವಿನಿಚ್ಛಯಕಾರಕೇನ।
Kathentānaṃ sutvāti kathentānaṃ saddaṃ sutvā. Tassa vasenāti tassa vitakkitassa vasena. Aṭṭakārakenāti vinicchayakārakena.
ನ ಅರಿಯಾನನ್ತಿ ಅರಿಯಾನಂ ಮಗ್ಗಫಲಚಿತ್ತಂ ನ ಜಾನಾತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ತಞ್ಹಿ ತೇನ ಅನಧಿಗತತ್ತಾ ಚೇತೋಪರಿಯಞಾಣೇನಪಿ ನ ಸಕ್ಕಾ ವಿಞ್ಞಾತುಂ, ಅಞ್ಞಂ ಪನ ಚಿತ್ತಂ ಜಾನಾತಿಯೇವ। ಹೇಟ್ಠಿಮೋ ಉಪರಿಮಸ್ಸ ಚಿತ್ತಂ ನ ಜಾನಾತೀತಿಆದೀನಿಪಿ ಮಗ್ಗಫಲಚಿತ್ತಮೇವ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಾನೀತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾನಿ। ಸೋತಾಪನ್ನಾದಯೋಪಿ ಹಿ ಅತ್ತನಾ ಅಧಿಗತಮೇವ ಮಗ್ಗಫಲಂ ಪರೇಹಿ ಉಪ್ಪಾದಿತಂ ಸಮ್ಮಾ ಚೇತೋಪರಿಯಞಾಣೇನ ಜಾನಿತುಂ ಸಕ್ಕೋನ್ತಿ, ನ ಅತ್ತನಾ ಅನಧಿಗತಂ। ಸಬ್ಬೇಪಿ ಅರಿಯಾ ಅತ್ತನೋ ಫಲಂ ಸಮಾಪಜ್ಜನ್ತಿ ಅಧಿಗತತ್ತಾತಿ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ಏತೇಸು ಚಾ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ಯದಿ ಅರಿಯಾ ಅತ್ತನಾ ಅಧಿಗತಫಲಂ ಸಮಾಪಜ್ಜನ್ತಿ, ಉಪರಿಮಾಪಿ ಹೇಟ್ಠಿಮಂ ಫಲಂ ಸಮಾಪಜ್ಜನ್ತಿ ಅಧಿಗತತ್ತಾ ಲೋಕಿಯಸಮಾಪತ್ತಿಯೋ ವಿಯಾತಿ ಕಸ್ಸಚಿ ಆಸಙ್ಕಾ ಸಿಯಾ, ತನ್ನಿವತ್ತನತ್ಥಮಾಹ ‘‘ಉಪರಿಮೋ ಹೇಟ್ಠಿಮಂ ನ ಸಮಾಪಜ್ಜತೀ’’ತಿ।
Na ariyānanti ariyānaṃ maggaphalacittaṃ na jānātīti attho. Tañhi tena anadhigatattā cetopariyañāṇenapi na sakkā viññātuṃ, aññaṃ pana cittaṃ jānātiyeva. Heṭṭhimo uparimassa cittaṃ na jānātītiādīnipi maggaphalacittameva sandhāya vuttānīti veditabbāni. Sotāpannādayopi hi attanā adhigatameva maggaphalaṃ parehi uppāditaṃ sammā cetopariyañāṇena jānituṃ sakkonti, na attanā anadhigataṃ. Sabbepi ariyā attano phalaṃ samāpajjanti adhigatattāti dassento ‘‘etesu cā’’tiādimāha. Yadi ariyā attanā adhigataphalaṃ samāpajjanti, uparimāpi heṭṭhimaṃ phalaṃ samāpajjanti adhigatattā lokiyasamāpattiyo viyāti kassaci āsaṅkā siyā, tannivattanatthamāha ‘‘uparimo heṭṭhimaṃ na samāpajjatī’’ti.
ಉಪರಿಮೋತಿ ಸಕದಾಗಾಮಿಆದಿಅರಿಯಪುಗ್ಗಲೋ। ಹೇಟ್ಠಿಮನ್ತಿ ಸೋತಾಪತ್ತಿಫಲಾದಿಂ। ನ ಸಮಾಪಜ್ಜತೀತಿ ಸತಿಪಿ ಅಧಿಗತತ್ತೇ ನ ಸಮಾಪಜ್ಜತಿ। ಕಸ್ಮಾತಿ ಚೇ? ಕಾರಣಮಾಹ ‘‘ತೇಸಞ್ಹೀ’’ತಿಆದಿ, ತೇಸಂ ಸಕದಾಗಾಮಿಆದೀನಂ ಹೇಟ್ಠಿಮಾ ಹೇಟ್ಠಿಮಾ ಫಲಸಮಾಪತ್ತಿ ತೇಸು ತೇಸುಯೇವ ಹೇಟ್ಠಿಮೇಸು ಅರಿಯಪುಗ್ಗಲೇಸು ಪವತ್ತತಿ, ನ ಉಪರಿಮೇಸೂತಿ ಅತ್ಥೋ। ಇಮಿನಾ ಹೇಟ್ಠಿಮಂ ಫಲಚಿತ್ತಂ ಉಪರಿಮಸ್ಸ ನ ಉಪ್ಪಜ್ಜತೀತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ಕಸ್ಮಾತಿ ಚೇ? ಪುಗ್ಗಲನ್ತರಭಾವೂಪಗಮನೇನ ಪಟಿಪ್ಪಸ್ಸದ್ಧತ್ತಾ। ಏತೇನ ಉಪರಿಮೋ ಅರಿಯೋ ಹೇಟ್ಠಿಮಂ ಫಲಸಮಾಪತ್ತಿಂ ಸಮಾಪಜ್ಜತಿ ಅತ್ತನಾ ಅಧಿಗತತ್ತಾ ಯಥಾ ತಂ ಲೋಕಿಯಸಮಾಪತ್ತಿನ್ತಿ ಏವಂ ಪವತ್ತೋ ಹೇತು ಬ್ಯಭಿಚಾರಿತೋತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ನ ಹಿ ಲೋಕಿಯಜ್ಝಾನೇಸು ಪುಗ್ಗಲನ್ತರಭಾವೂಪಗಮನಂ ನಾಮ ಅತ್ಥಿ ವಿಸೇಸಾಭಾವತೋ, ಇಧ ಪನ ಅಸಮುಗ್ಘಾಟಿತಕಮ್ಮಕಿಲೇಸನಿರೋಧನೇನ ಪುಥುಜ್ಜನೇಹಿ ವಿಯ ಸೋತಾಪನ್ನಸ್ಸ ಸೋತಾಪನ್ನಾದೀಹಿ ಸಕದಾಗಾಮಿಆದೀನಂ ಪುಗ್ಗಲನ್ತರಭಾವೂಪಗಮನಂ ಅತ್ಥಿ। ಯತೋ ಹೇಟ್ಠಿಮಾ ಹೇಟ್ಠಿಮಾ ಫಲಧಮ್ಮಾ ಉಪರೂಪರಿಮಗ್ಗಧಮ್ಮೇಹಿ ನಿವತ್ತಿತಾ ಪಟಿಪಕ್ಖೇಹಿ ವಿಯ ಅಭಿಭೂತಾ ಅಪ್ಪವತ್ತಿಧಮ್ಮತಂಯೇವ ಆಪನ್ನಾ। ತೇನೇವ ವುತ್ತಂ ‘‘ಪಟಿಪ್ಪಸ್ಸದ್ಧತ್ತಾ’’ತಿ।
Uparimoti sakadāgāmiādiariyapuggalo. Heṭṭhimanti sotāpattiphalādiṃ. Na samāpajjatīti satipi adhigatatte na samāpajjati. Kasmāti ce? Kāraṇamāha ‘‘tesañhī’’tiādi, tesaṃ sakadāgāmiādīnaṃ heṭṭhimā heṭṭhimā phalasamāpatti tesu tesuyeva heṭṭhimesu ariyapuggalesu pavattati, na uparimesūti attho. Iminā heṭṭhimaṃ phalacittaṃ uparimassa na uppajjatīti dasseti. Kasmāti ce? Puggalantarabhāvūpagamanena paṭippassaddhattā. Etena uparimo ariyo heṭṭhimaṃ phalasamāpattiṃ samāpajjati attanā adhigatattā yathā taṃ lokiyasamāpattinti evaṃ pavatto hetu byabhicāritoti daṭṭhabbaṃ. Na hi lokiyajjhānesu puggalantarabhāvūpagamanaṃ nāma atthi visesābhāvato, idha pana asamugghāṭitakammakilesanirodhanena puthujjanehi viya sotāpannassa sotāpannādīhi sakadāgāmiādīnaṃ puggalantarabhāvūpagamanaṃ atthi. Yato heṭṭhimā heṭṭhimā phaladhammā uparūparimaggadhammehi nivattitā paṭipakkhehi viya abhibhūtā appavattidhammataṃyeva āpannā. Teneva vuttaṃ ‘‘paṭippassaddhattā’’ti.
ಅಪಿಚ ಕುಸಲಕಿರಿಯಪ್ಪವತ್ತಿ ನಾಮ ಅಞ್ಞಾ, ವಿಪಾಕಪ್ಪವತ್ತಿ ಚ ಅಞ್ಞಾತಿ ಅನನ್ತರಫಲತ್ತಾ ಚ ಲೋಕುತ್ತರಕುಸಲಾನಂ ಹೇಟ್ಠಿಮತೋ ಉಪರಿಮೋ ಭವನ್ತರಗತೋ ವಿಯ ಹೋತಿ। ತಂತಂಫಲವಸೇನೇವ ಹಿ ಅರಿಯಾನಂ ಸೋತಾಪನ್ನಾದಿನಾಮಲಾಭೋ। ತೇ ಸಚೇ ಅಞ್ಞಫಲಸಮಙ್ಗಿನೋಪಿ ಹೋನ್ತಿ, ಸೋತಾಪನ್ನಾದಿನಾಮಮ್ಪಿ ತೇಸಂ ಅವವತ್ಥಿತಂ ಸಿಯಾ। ತಸ್ಸ ತಸ್ಸ ವಾ ಅರಿಯಸ್ಸ ತಂ ತಂ ಫಲಂ ಸದಿಸನ್ತಿ ಕತ್ವಾ ನ ಉಪರಿಮಸ್ಸ ಹೇಟ್ಠಿಮಫಲಸಮಙ್ಗಿತಾಯ ಲೇಸೋಪಿ ಸಮ್ಭವತಿ, ಕುತೋ ತಸ್ಸಾ ಸಮಾಪಜ್ಜನನ್ತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ಹೇಟ್ಠಿಮಾ ಚ ಸೋತಾಪನ್ನಾದಯೋ ಉಪರಿಮಂ ಸಕದಾಗಾಮಿಫಲಾದಿಂ ನ ಸಮಾಪಜ್ಜನ್ತಿ ಅನಧಿಗತತ್ತಾ। ನ ಹಿ ಅನಧಿಗತಂ ಸಮಾಪತ್ತಿಂ ಸಮಾಪಜ್ಜಿತುಂ ಸಕ್ಕಾ, ತಸ್ಮಾ ಸಬ್ಬೇಪಿ ಅರಿಯಾ ಅತ್ತನೋಯೇವ ಫಲಂ ಸಮಾಪಜ್ಜನ್ತೀತಿ ನಿಟ್ಠಮೇತ್ಥ ಗನ್ತಬ್ಬಂ।
Apica kusalakiriyappavatti nāma aññā, vipākappavatti ca aññāti anantaraphalattā ca lokuttarakusalānaṃ heṭṭhimato uparimo bhavantaragato viya hoti. Taṃtaṃphalavaseneva hi ariyānaṃ sotāpannādināmalābho. Te sace aññaphalasamaṅginopi honti, sotāpannādināmampi tesaṃ avavatthitaṃ siyā. Tassa tassa vā ariyassa taṃ taṃ phalaṃ sadisanti katvā na uparimassa heṭṭhimaphalasamaṅgitāya lesopi sambhavati, kuto tassā samāpajjananti daṭṭhabbaṃ. Heṭṭhimā ca sotāpannādayo uparimaṃ sakadāgāmiphalādiṃ na samāpajjanti anadhigatattā. Na hi anadhigataṃ samāpattiṃ samāpajjituṃ sakkā, tasmā sabbepi ariyā attanoyeva phalaṃ samāpajjantīti niṭṭhamettha gantabbaṃ.
ಪವತ್ತೇನ್ತಾತಿ ಪವತ್ತಕಾ ಹುತ್ವಾ, ಪವತ್ತನವಸೇನಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಏವನ್ತಿ ಯಥಾನುಸಿಟ್ಠಾಯ ಅನುಸಾಸನಿಯಾ ವಿಧಿವಸೇನ ಪಟಿಸೇಧವಸೇನ ಚ ಪವತ್ತಿತಾಕಾರಪರಾಮಸನಂ। ಸಾ ಚ ಸಮ್ಮಾವಿತಕ್ಕಾ ನಾಮ ಮಿಚ್ಛಾವಿತಕ್ಕಾನಞ್ಚ ಪವತ್ತಿಆಕಾರದಸ್ಸನವಸೇನ ಪವತ್ತತಿ। ತತ್ಥ ಆನಿಸಂಸಸ್ಸ ಆದೀನವಸ್ಸ ಚ ವಿಭಾವನತ್ಥಂ ಅನಿಚ್ಚಸಞ್ಞಮೇವ, ನ ನಿಚ್ಚಸಞ್ಞನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಪಟಿಯೋಗಿನಿವತ್ತನತ್ಥಞ್ಹಿ ಏವ-ಕಾರಗ್ಗಹಣಂ। ಇಧಾಪಿ ಏವಸದ್ದಗ್ಗಹಣಸ್ಸ ಅತ್ಥೋ ಪಯೋಜನಞ್ಚ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಇದಂ-ಗಹಣೇಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಪಞ್ಚಕಾಮಗುಣರಾಗನ್ತಿ ನಿದಸ್ಸನಮತ್ತಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ ತದಞ್ಞರಾಗಸ್ಸ ದೋಸಾದೀನಞ್ಚ ಪಹಾನಸ್ಸ ಇಚ್ಛಿತತ್ತಾ ತಪ್ಪಹಾನಸ್ಸ ಚ ತದಞ್ಞರಾಗಾದಿಖೇಪಸ್ಸ ಉಪಾಯಭಾವತೋ। ತಥಾ ವುತ್ತಂ ದುಟ್ಠಲೋಹಿತವಿಮೋಚನಸ್ಸ ಪುಬ್ಬದುಟ್ಠಮಂಸಖೇಪನೂಪಾಯತಾ ವಿಯ। ಲೋಕುತ್ತರಧಮ್ಮಮೇವಾತಿ ಅವಧಾರಣಂ ಪಟಿಕ್ಖೇಪಭಾವತೋ ಸಾವಜ್ಜಧಮ್ಮನಿವತ್ತನಪರಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ, ತಸ್ಸ ಅಧಿಗಮೂಪಾಯಾನಿಸಂಸಭೂತಾನಂ ತದಞ್ಞೇಸಂ ಅನವಜ್ಜಧಮ್ಮಾನಂ ನಾನನ್ತರಿಯಭಾವತೋ।
Pavattentāti pavattakā hutvā, pavattanavasenāti attho. Evanti yathānusiṭṭhāya anusāsaniyā vidhivasena paṭisedhavasena ca pavattitākāraparāmasanaṃ. Sā ca sammāvitakkā nāma micchāvitakkānañca pavattiākāradassanavasena pavattati. Tattha ānisaṃsassa ādīnavassa ca vibhāvanatthaṃ aniccasaññameva, na niccasaññanti attho. Paṭiyoginivattanatthañhi eva-kāraggahaṇaṃ. Idhāpi evasaddaggahaṇassa attho payojanañca vuttanayeneva veditabbaṃ. Idaṃ-gahaṇepi eseva nayo. Pañcakāmaguṇarāganti nidassanamattaṃ daṭṭhabbaṃ tadaññarāgassa dosādīnañca pahānassa icchitattā tappahānassa ca tadaññarāgādikhepassa upāyabhāvato. Tathā vuttaṃ duṭṭhalohitavimocanassa pubbaduṭṭhamaṃsakhepanūpāyatā viya. Lokuttaradhammamevāti avadhāraṇaṃ paṭikkhepabhāvato sāvajjadhammanivattanaparaṃ daṭṭhabbaṃ, tassa adhigamūpāyānisaṃsabhūtānaṃ tadaññesaṃ anavajjadhammānaṃ nānantariyabhāvato.
ಚಿನ್ತಾಮಣಿಕವಿಜ್ಜಾಸರಿಕ್ಖಕತನ್ತಿ ಇಮಿನಾ ‘‘ಚಿನ್ತಾಮಣೀ’’ತಿ ಏವಂ ಲದ್ಧನಾಮಾ ಲೋಕೇ ಏಕಾ ವಿಜ್ಜಾ ಅತ್ಥಿ, ಯಾಯ ಪರೇಸಂ ಚಿತ್ತಂ ವಿಜಾನನ್ತೀತಿ ದೀಪೇತಿ। ‘‘ತಸ್ಸಾ ಕಿರ ವಿಜ್ಜಾಯ ಸಾಧಕೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ತಾದಿಸೇ ದೇಸಕಾಲೇ ಮನ್ತಂ ಪರಿಜಪ್ಪಿತ್ವಾ ಯಸ್ಸ ಚಿತ್ತಂ ಜಾನಿತುಕಾಮೋ, ತಸ್ಸ ದಿಟ್ಠಹತ್ಥಾದಿವಿಸೇಸಸಞ್ಜಾನನಮುಖೇನ ಚಿತ್ತಾಚಾರಂ ಅನುಮಿನನ್ತೋ ಕಥೇತೀ’’ತಿ ಕೇಚಿ। ಅಪರೇ ‘‘ವಾಚಂ ನಿಚ್ಛರಾಪೇತ್ವಾ ತತ್ಥ ಅಕ್ಖರಸಲ್ಲಕ್ಖಣವಸೇನಾ’’ತಿ ವದನ್ತಿ।
Cintāmaṇikavijjāsarikkhakatanti iminā ‘‘cintāmaṇī’’ti evaṃ laddhanāmā loke ekā vijjā atthi, yāya paresaṃ cittaṃ vijānantīti dīpeti. ‘‘Tassā kira vijjāya sādhako puggalo tādise desakāle mantaṃ parijappitvā yassa cittaṃ jānitukāmo, tassa diṭṭhahatthādivisesasañjānanamukhena cittācāraṃ anuminanto kathetī’’ti keci. Apare ‘‘vācaṃ niccharāpetvā tattha akkharasallakkhaṇavasenā’’ti vadanti.
ಇದಞ್ಚ ಪನ ಸಬ್ಬನ್ತಿ ‘‘ಭವಂ ಗೋತಮೋ ಅನೇಕವಿಹಿತಂ ಇದ್ಧಿವಿಧಂ ಪಚ್ಚನುಭೋತೀ’’ತಿಆದಿನಯಪ್ಪವತ್ತಂ ಸಬ್ಬಮ್ಪಿ।
Idañcapana sabbanti ‘‘bhavaṃ gotamo anekavihitaṃ iddhividhaṃ paccanubhotī’’tiādinayappavattaṃ sabbampi.
ಸಙ್ಗಾರವಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Saṅgāravasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
ಬ್ರಾಹ್ಮಣವಗ್ಗವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Brāhmaṇavaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯ • Aṅguttaranikāya / ೧೦. ಸಙ್ಗಾರವಸುತ್ತಂ • 10. Saṅgāravasuttaṃ
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ೧೦. ಸಙ್ಗಾರವಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 10. Saṅgāravasuttavaṇṇanā
