| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಕಙ್ಖಾವಿತರಣೀ-ಅಭಿನವ-ಟೀಕಾ • Kaṅkhāvitaraṇī-abhinava-ṭīkā |
ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸನಿಗಮನವಣ್ಣನಾ
Saṅghādisesanigamanavaṇṇanā
ಪಠಮಾಪತ್ತಿಕಾತಿ ಅವಯವೇನ ವಿಗ್ಗಹೋ ಸಮುದಾಯೋ ಸಮಾಸತ್ಥೋತಿ ಆಹ ‘‘ಪಠಮಂ ಆಪತ್ತಿ ಏತೇಸನ್ತಿ ಪಠಮಾಪತ್ತಿಕಾ’’ತಿ। ವೀತಿಕ್ಕಮನಕ್ಖಣೇಯೇವಾತಿ ವತ್ಥುವೀತಿಕ್ಕಮನಕ್ಖಣೇಯೇವ। ಏವ-ಕಾರೇನ ಸಮನುಭಾಸನಕಮ್ಮಕ್ಖಣಂ ಪಟಿಕ್ಖಿಪತಿ। ಅಹಸ್ಸ ಯತ್ತಕೋ ಪರಿಚ್ಛೇದೋ ಯಾವತೀಹಂ। ತೇನಾಹ ‘‘ಯತ್ತಕಾನಿ ಅಹಾನೀ’’ತಿ। ಅಹಾನೀತಿ ಚ ದಿವಸಾನೀತಿ ಅತ್ಥೋ।
Paṭhamāpattikāti avayavena viggaho samudāyo samāsatthoti āha ‘‘paṭhamaṃ āpatti etesanti paṭhamāpattikā’’ti. Vītikkamanakkhaṇeyevāti vatthuvītikkamanakkhaṇeyeva. Eva-kārena samanubhāsanakammakkhaṇaṃ paṭikkhipati. Ahassa yattako paricchedo yāvatīhaṃ. Tenāha ‘‘yattakāni ahānī’’ti. Ahānīti ca divasānīti attho.
ವತ್ಥುವಸೇನ ವಾತಿ ಅಸುಚಿಮೋಚನಾದಿವೀತಿಕ್ಕಮಮತ್ತವಸೇನ ವಾ। ಇದನ್ತಿ ಇದಂ ವೀತಿಕ್ಕಮಂ। ನಾಮಮತ್ತವಸೇನ ವಾ ಅಯಂ ಇತ್ಥನ್ನಾಮಾ ಆಪತ್ತೀತಿ ‘‘ಅಯಂ ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸೋ ನಾಮ ಆಪತ್ತೀ’’ತಿ ಏವಂ ವಿನಾ ವತ್ಥುಂ ನಾಮವಸೇನ ವಾ। ಮತ್ತಸದ್ದೇನ ಚೇತ್ಥ ವತ್ಥುಂ ಪಟಿಕ್ಖಿಪತಿ। ಪೋತ್ಥಕೇಸು ಪನ ಕತ್ಥಚಿ ‘‘ನಾಮಗೋತ್ತವಸೇನ ವಾ’’ತಿ ಲಿಖನ್ತಿ, ತಂ ನ ಸುನ್ದರಂ ‘‘ಅಯಂ ಇತ್ಥನ್ನಾಮಾ ಆಪತ್ತೀ’’ತಿ ವುತ್ತತ್ತಾ। ಇದಾನಿ ನಂ ಕಸ್ಸಚಿ ನ ಆರೋಚೇಸ್ಸಾಮೀತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಧುರಂ ನಿಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾತಿ ಆರೋಚನೇ ಉಸ್ಸಾಹಂ ಠಪೇತ್ವಾ। ನ ಕೇವಲಂ ವತ್ಥುನಾಮವಸೇನೇವ ಆಪತ್ತಿಸಞ್ಞೀ ಹುತ್ವಾ ಛಾದೇನ್ತಸ್ಸೇವ, ಅಥ ಖೋ ಯೋಪಿ ಏವಂ ಅಜಾನನ್ತೋ ಕೇವಲಂ ‘‘ಆಪತ್ತಿಂ ಛಾದೇಮೀ’’ತಿ ಆಪತ್ತಿಸಞ್ಞಾಯ ಛಾದೇತಿ, ತಸ್ಸಪಿ ಛನ್ನಾ ಹೋತೀತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಸಚೇ ಪನೇತ್ಥ ಅನಾಪತ್ತಿಸಞ್ಞೀ ವಾ ಹೋತಿ, ಅಞ್ಞಾಪತ್ತಿಕ್ಖನ್ಧಸಞ್ಞೀ ವಾ ವೇಮತಿಕೋ ವಾ ಹುತ್ವಾ ‘‘ನ ದಾನಿ ನಂ ಕಸ್ಸಚಿ ಆರೋಚೇಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಏವಂ ಛಾದೇತುಕಾಮೋವ ಧುರಂ ನಿಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಅರುಣಂ ಉಟ್ಠಾಪೇತಿ, ಅಚ್ಛನ್ನಾವ ಹೋತೀತಿ ಆನೇತ್ವಾ ಯೋಜೇತಬ್ಬಂ। ಅನಾಪತ್ತಿ ಪನ ಆಪತ್ತಿಸಞ್ಞಾಯಪಿ ಅನಾಪತ್ತಿಸಞ್ಞಾಯಪಿ ಛಾದೇನ್ತೇನ ಅಚ್ಛಾದಿತಾವ ಹೋತಿ। ಲಹುಕಂ ವಾ ‘‘ಗರುಕಾ’’ತಿ ಗರುಕಂ ವಾ ‘‘ಲಹುಕಾ’’ತಿ ಛಾದೇತಿ, ಅಲಜ್ಜಿಪಕ್ಖೇ ತಿಟ್ಠತಿ, ಆಪತ್ತಿ ಪನ ಅಚ್ಛನ್ನಾ ಹೋತಿ। ಗರುಕಂ ‘‘ಲಹುಕಾ’’ತಿ ಮಞ್ಞಮಾನೋ ದೇಸೇತಿ, ನೇವ ದೇಸಿತಾ ಹೋತಿ ನಚ್ಛನ್ನಾ।
Vatthuvasena vāti asucimocanādivītikkamamattavasena vā. Idanti idaṃ vītikkamaṃ. Nāmamattavasena vā ayaṃ itthannāmā āpattīti ‘‘ayaṃ saṅghādiseso nāma āpattī’’ti evaṃ vinā vatthuṃ nāmavasena vā. Mattasaddena cettha vatthuṃ paṭikkhipati. Potthakesu pana katthaci ‘‘nāmagottavasena vā’’ti likhanti, taṃ na sundaraṃ ‘‘ayaṃ itthannāmā āpattī’’ti vuttattā. Idāni naṃ kassaci na ārocessāmīti sambandho. Dhuraṃ nikkhipitvāti ārocane ussāhaṃ ṭhapetvā. Na kevalaṃ vatthunāmavaseneva āpattisaññī hutvā chādentasseva, atha kho yopi evaṃ ajānanto kevalaṃ ‘‘āpattiṃ chādemī’’ti āpattisaññāya chādeti, tassapi channā hotīti veditabbaṃ. Sace panettha anāpattisaññī vā hoti, aññāpattikkhandhasaññī vā vematiko vā hutvā ‘‘na dāni naṃ kassaci ārocessāmī’’ti evaṃ chādetukāmova dhuraṃ nikkhipitvā aruṇaṃ uṭṭhāpeti, acchannāva hotīti ānetvā yojetabbaṃ. Anāpatti pana āpattisaññāyapi anāpattisaññāyapi chādentena acchāditāva hoti. Lahukaṃ vā ‘‘garukā’’ti garukaṃ vā ‘‘lahukā’’ti chādeti, alajjipakkhe tiṭṭhati, āpatti pana acchannā hoti. Garukaṃ ‘‘lahukā’’ti maññamāno deseti, neva desitā hoti nacchannā.
ಪಕತೋ ಸಭಾವಭೂತೋ ಅತ್ತಾ ಅಸ್ಸಾತಿ ಪಕತತ್ತೋ, ನ ಕಮ್ಮೇಹಿ ವಿಕತತ್ತೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ತೇನಾಹ ‘‘ಅನುಕ್ಖಿತ್ತೋ ಸಮಾನಸಂವಾಸಕೋ’’ತಿ। ವುತ್ತನಯೇನೇವಾತಿ ‘‘ನ ದಾನಿ ನಂ ಕಸ್ಸಚಿ ಆರೋಚೇಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿಆದಿನಾ ವುತ್ತನೇವ ನಯೇನ। ಅಥ ‘‘ಮಯ್ಹಂ ಸಙ್ಘೇನ ಕಮ್ಮಂ ಕತ’’ನ್ತಿ (ಚೂಳವ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧೦೨) ಅಪಕತತ್ತಸಞ್ಞೀ ಹುತ್ವಾ ಛಾದೇತಿ, ಅಚ್ಛನ್ನಾವ ಹೋತಿ। ಅಪಕತತ್ತೇನ ಪನ ಪಕತತ್ತಸಞ್ಞಿನಾ ವಾ ಪಕತತ್ತೇನ ಅಪಕತತ್ತಸಞ್ಞಿನಾ ವಾ ಛಾದಿತಾಪಿ ಅಚ್ಛನ್ನಾವ ಹೋತಿ। ವುತ್ತಮ್ಪಿ ಚೇತಂ –
Pakato sabhāvabhūto attā assāti pakatatto, na kammehi vikatattoti attho. Tenāha ‘‘anukkhitto samānasaṃvāsako’’ti. Vuttanayenevāti ‘‘na dāni naṃ kassaci ārocessāmī’’tiādinā vuttaneva nayena. Atha ‘‘mayhaṃ saṅghena kammaṃ kata’’nti (cūḷava. aṭṭha. 102) apakatattasaññī hutvā chādeti, acchannāva hoti. Apakatattena pana pakatattasaññinā vā pakatattena apakatattasaññinā vā chāditāpi acchannāva hoti. Vuttampi cetaṃ –
‘‘ಆಪಜ್ಜತಿ ಗರುಕಂ ಸಾವಸೇಸಂ।
‘‘Āpajjati garukaṃ sāvasesaṃ;
ಛಾದೇತಿ ಅನಾದರಿಯಂ ಪಟಿಚ್ಚ।
Chādeti anādariyaṃ paṭicca;
ನ ಭಿಕ್ಖುನೀ ನೋ ಚ ಫುಸೇಯ್ಯ ವಜ್ಜಂ।
Na bhikkhunī no ca phuseyya vajjaṃ;
ಪಞ್ಹಾಮೇಸಾ ಕುಸಲೇಹಿ ಚಿನ್ತಿತಾ’’ತಿ॥ (ಪರಿ॰ ೪೮೧)।
Pañhāmesā kusalehi cintitā’’ti. (pari. 481);
ಅಯಞ್ಹಿ ಪಞ್ಹೋ ಉಕ್ಖಿತ್ತಕೇನ ಕಥಿತೋ।
Ayañhi pañho ukkhittakena kathito.
ದಸಸು ಅನ್ತರಾಯೇಸು ಯಂ ವತ್ತಬ್ಬಂ, ತಂ ಹೇಟ್ಠಾ ವುತ್ತಮೇವ। ಸಚೇ ಪನ ಯೋ ಭೀರುಕಜಾತಿಕತಾಯ ಅನ್ಧಕಾರೇ ಅಮನುಸ್ಸಚಣ್ಡಮಿಗಭಯೇನ ಅನ್ತರಾಯಿಕಸಞ್ಞೀ ಹುತ್ವಾ ಛಾದೇತಿ, ಅಚ್ಛನ್ನಾವ ಹೋತಿ। ಯಸ್ಸಪಿ ಪಬ್ಬತವಿಹಾರೇ ವಸನ್ತಸ್ಸ ಕನ್ದರಂ ವಾ ನದಿಂ ವಾ ಅತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಆರೋಚೇತಬ್ಬಂ ಹೋತಿ, ಅನ್ತರಾಮಗ್ಗೇ ಚ ಚಣ್ಡವಾಳಅಮನುಸ್ಸಾದಿಭಯಂ ಅತ್ಥಿ, ಮಗ್ಗೇ ಅಜಗರಾ ನಿಪಜ್ಜನ್ತಿ, ನದೀ ಪೂರಾ ಹೋತಿ, ಏತಸ್ಮಿಂ ಸತಿಯೇವ ಅನ್ತರಾಯೇ ಅನ್ತರಾಯಿಕಸಞ್ಞೀ ಹುತ್ವಾ ಛಾದೇತಿ, ಅಚ್ಛನ್ನಾವ ಹೋತಿ। ಅನ್ತರಾಯಿಕಸ್ಸ ಪನ ಅನ್ತರಾಯಿಕಸಞ್ಞಾಯ ವಾ ಅನನ್ತರಾಯಿಕಸಞ್ಞಾಯ ವಾ ಛಾದಯತೋ ಅಚ್ಛನ್ನಾವ।
Dasasu antarāyesu yaṃ vattabbaṃ, taṃ heṭṭhā vuttameva. Sace pana yo bhīrukajātikatāya andhakāre amanussacaṇḍamigabhayena antarāyikasaññī hutvā chādeti, acchannāva hoti. Yassapi pabbatavihāre vasantassa kandaraṃ vā nadiṃ vā atikkamitvā ārocetabbaṃ hoti, antarāmagge ca caṇḍavāḷaamanussādibhayaṃ atthi, magge ajagarā nipajjanti, nadī pūrā hoti, etasmiṃ satiyeva antarāye antarāyikasaññī hutvā chādeti, acchannāva hoti. Antarāyikassa pana antarāyikasaññāya vā anantarāyikasaññāya vā chādayato acchannāva.
ಭಿಕ್ಖುನೋತಿ ಸಭಾಗಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ। ಸಚಸ್ಸ ಮುಖೇ ಅಪ್ಪಮತ್ತಕೋ ಗಣ್ಡೋ ವಾ ಹೋತಿ, ಹನುಕವಾತೋ ವಾ ವಿಜ್ಝತಿ, ದನ್ತೋ ವಾ ರುಜ್ಜತಿ, ಭಿಕ್ಖಾ ವಾ ಮನ್ದಾ ಲದ್ಧಾ ಹೋತಿ, ತಾವತಕೇನ ಪನ ನೇವ ವತ್ತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋತಿ, ನ ಗನ್ತುಂ। ಅಪಿಚ ಖೋ ‘‘ನ ಸಕ್ಕೋಮೀ’’ತಿ ಸಞ್ಞೀ ಹೋತಿ, ಅಯಂ ಪಹು ಹುತ್ವಾ ಅಪ್ಪಹುಸಞ್ಞೀ ನಾಮ। ಇಮಿನಾ ಛಾದಿತಾಪಿ ಅಚ್ಛಾದಿತಾ। ಅಪ್ಪಹುನಾ ಪನ ವತ್ತುಂ ವಾ ಗನ್ತುಂ ವಾ ಅಸಮತ್ಥೇನ ಪಹುಸಞ್ಞಿನಾ ವಾ ಅಪ್ಪಹುಸಞ್ಞಿನಾ ವಾ ಛಾದಿತಾಪಿ ಅಚ್ಛಾದಿತಾವ।
Bhikkhunoti sabhāgassa bhikkhuno. Sacassa mukhe appamattako gaṇḍo vā hoti, hanukavāto vā vijjhati, danto vā rujjati, bhikkhā vā mandā laddhā hoti, tāvatakena pana neva vattuṃ na sakkoti, na gantuṃ. Apica kho ‘‘na sakkomī’’ti saññī hoti, ayaṃ pahu hutvā appahusaññī nāma. Iminā chāditāpi acchāditā. Appahunā pana vattuṃ vā gantuṃ vā asamatthena pahusaññinā vā appahusaññinā vā chāditāpi acchāditāva.
ಇದಂ ಉತ್ತಾನಮೇವಾತಿ ಇದಂ ಅಙ್ಗದ್ವಯಂ ಉತ್ತಾನತ್ಥಮೇವ। ಸಚೇ ಪನ ‘‘ಛಾದೇಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಧುರನಿಕ್ಖೇಪಂ ಕತ್ವಾ ಪುರೇಭತ್ತೇ ವಾ ಪಚ್ಛಾಭತ್ತೇ ವಾ ಪಠಮಯಾಮಾದೀಸು ವಾ ಲಜ್ಜಿಧಮ್ಮಂ ಓಕ್ಕಮತಿ, ಅನ್ತೋಅರುಣೇಯೇವ ಆರೋಚೇತಿ, ಅಯಂ ಛಾದೇತುಕಾಮೋ ನ ಛಾದೇತಿ ನಾಮ।
Idaṃ uttānamevāti idaṃ aṅgadvayaṃ uttānatthameva. Sace pana ‘‘chādessāmī’’ti dhuranikkhepaṃ katvā purebhatte vā pacchābhatte vā paṭhamayāmādīsu vā lajjidhammaṃ okkamati, antoaruṇeyeva āroceti, ayaṃ chādetukāmo na chādeti nāma.
ಯಸ್ಸ ಪನ ಅಭಿಕ್ಖುಕೇ ಠಾನೇ ವಸನ್ತಸ್ಸ ಆಪತ್ತಿಂ ಆಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ಸಭಾಗಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ ಆಗಮನಂ ಆಗಮೇನ್ತಸ್ಸ ವಾ, ಸಭಾಗಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕಂ ವಾ ಗಚ್ಛನ್ತಸ್ಸ ಅಡ್ಢಮಾಸೋಪಿ ಮಾಸೋಪಿ ಅತಿಕ್ಕಮತಿ, ಅಯಂ ನಚ್ಛಾದೇತುಕಾಮೋ ಛಾದೇತಿ ನಾಮ। ಅಯಮ್ಪಿ ಅಚ್ಛನ್ನಾವ ಹೋತಿ।
Yassa pana abhikkhuke ṭhāne vasantassa āpattiṃ āpajjitvā sabhāgassa bhikkhuno āgamanaṃ āgamentassa vā, sabhāgassa santikaṃ vā gacchantassa aḍḍhamāsopi māsopi atikkamati, ayaṃ nacchādetukāmo chādeti nāma. Ayampi acchannāva hoti.
ಯೋ ಪನ ಆಪನ್ನಮತ್ತೋವ ಅಗ್ಗಿಂ ಅಕ್ಕನ್ತಪುರಿಸೋ ವಿಯ ಸಹಸಾ ಅಪಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಸಭಾಗಟ್ಠಾನಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಆವಿ ಕರೋತಿ, ಅಯಂ ನಚ್ಛಾದೇತುಕಾಮೋವ ನ ಛಾದೇತಿ ನಾಮ। ಸಭಾಗಮತ್ತಮೇವ ಪಮಾಣನ್ತಿ ಅವೇರಿಸಭಾಗಮತ್ತಮೇವ ಪಮಾಣಂ। ಅವೇರಿಸಭಾಗಸ್ಸ ಹಿ ಸನ್ತಿಕೇ ಆರೋಚೇತಬ್ಬಂ। ಯೋ ಪನ ವಿಸಭಾಗೋ ಹೋತಿ ಸುತ್ವಾ ಪಕಾಸೇತುಕಾಮೋ, ಏವರೂಪಸ್ಸ ಉಪಜ್ಝಾಯಸ್ಸಪಿ ಸನ್ತಿಕೇ ನ ಆರೋಚೇತಬ್ಬಾ। ತತ್ಥ ಪುರೇಭತ್ತಂ ಆಪತ್ತಿಂ ಆಪನ್ನೋ ಹೋತು, ಪಚ್ಛಾಭತ್ತಂ ವಾ ದಿವಾ ವಾ ರತ್ತಿಂ ವಾ, ಯಾವ ಅರುಣಂ ನ ಉಗ್ಗಚ್ಛತಿ, ತಾವ ಆರೋಚೇತಬ್ಬಂ। ಉದ್ಧಸ್ತೇ ಅರುಣೇ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಾ ಹೋತಿ, ಪಟಿಚ್ಛಾದನಪಚ್ಚಯಾ ಚ ದುಕ್ಕಟಂ ಆಪಜ್ಜತಿ। ಸಙ್ಖೇಪತೋತಿ ಸಮಾಸತೋ। ವಿತ್ಥಾರತೋ ಪನ ಸಮನ್ತಪಾಸಾದಿಕಾಯಂ ವುತ್ತೋತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ।
Yo pana āpannamattova aggiṃ akkantapuriso viya sahasā apakkamitvā sabhāgaṭṭhānaṃ gantvā āvi karoti, ayaṃ nacchādetukāmova na chādeti nāma. Sabhāgamattameva pamāṇanti averisabhāgamattameva pamāṇaṃ. Averisabhāgassa hi santike ārocetabbaṃ. Yo pana visabhāgo hoti sutvā pakāsetukāmo, evarūpassa upajjhāyassapi santike na ārocetabbā. Tattha purebhattaṃ āpattiṃ āpanno hotu, pacchābhattaṃ vā divā vā rattiṃ vā, yāva aruṇaṃ na uggacchati, tāva ārocetabbaṃ. Uddhaste aruṇe paṭicchannā hoti, paṭicchādanapaccayā ca dukkaṭaṃ āpajjati. Saṅkhepatoti samāsato. Vitthārato pana samantapāsādikāyaṃ vuttoti adhippāyo.
ಅಕಾಮಾ ಪರಿವತ್ಥಬ್ಬನ್ತಿ ಅಪ್ಪಟಿಕಮ್ಮಕತಾಯ ಆಪತ್ತಿಯಾ ಸಗ್ಗಮೋಕ್ಖಾವರಣಭಾವತೋ ಅನಿಚ್ಛನ್ತೇನಾಪಿ ಪರಿವಸಿತಬ್ಬನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ತೇನಾಹ ‘‘ನ ಕಾಮೇನಾ’’ತಿಆದಿ। ಪರಿವಾಸಂ ಸಮಾದಾಯಾತಿ ಪರಿವಾಸವತ್ತಂ ಸಙ್ಘಮಜ್ಝೇ ಸಮಾದಿಯಿತ್ವಾ। ಯದಿಪಿ ಚತುಬ್ಬಿಧೋ ಪರಿವಾಸೋ ಅಪ್ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಪರಿವಾಸೋ, ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಪರಿವಾಸೋ, ಸುದ್ಧನ್ತಪರಿವಾಸೋ, ಸಮೋಧಾನಪರಿವಾಸೋತಿ, ತಥಾಪಿ ಅಪ್ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಪರಿವಾಸೋ ಇಧ ನ ಅಧಿಪ್ಪೇತೋತಿ ಆಹ ‘‘ತತ್ಥ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನ…ಪೇ॰… ತಿವಿಧೋ ಪರಿವಾಸೋ’’ತಿ। ತತ್ಥಾತಿ ತಸ್ಮಿಂ ವಾಕ್ಯೇ। ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಾಯ ಆಪತ್ತಿಯಾ ಸತಿ ದಾತಬ್ಬೋ ಪರಿವಾಸೋ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನವಿಸಯತಾಯ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಪರಿವಾಸೋ। ಸುದ್ಧನ್ತತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ದಾತಬ್ಬೋ ಪರಿವಾಸೋ ಸುದ್ಧನ್ತಪರಿವಾಸೋ। ಸಮೋದಹಿತ್ವಾ ದಾತಬ್ಬೋ ಪರಿವಾಸೋ ಸಮೋಧಾನಪರಿವಾಸೋ।
Akāmā parivatthabbanti appaṭikammakatāya āpattiyā saggamokkhāvaraṇabhāvato anicchantenāpi parivasitabbanti attho. Tenāha ‘‘na kāmenā’’tiādi. Parivāsaṃ samādāyāti parivāsavattaṃ saṅghamajjhe samādiyitvā. Yadipi catubbidho parivāso appaṭicchannaparivāso, paṭicchannaparivāso, suddhantaparivāso, samodhānaparivāsoti, tathāpi appaṭicchannaparivāso idha na adhippetoti āha ‘‘tattha paṭicchanna…pe… tividho parivāso’’ti. Tatthāti tasmiṃ vākye. Paṭicchannāya āpattiyā sati dātabbo parivāso paṭicchannavisayatāya paṭicchannaparivāso. Suddhantato paṭṭhāya dātabbo parivāso suddhantaparivāso. Samodahitvā dātabbo parivāso samodhānaparivāso.
ಇದಾನಿ ತೇ ತಿವಿಧೇಯೇವ ಪರಿವಾಸೇ ಸರೂಪತೋ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ತತ್ಥಾ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ಹೀತಿ ಯಸ್ಮಾ। ಏಕಾಹಂ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಾ ಏಕಾಹಪ್ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಾ। ವುತ್ತನಯೇನಾತಿ ‘‘ಆಪತ್ತಿ ಚ ಹೋತೀ’’ತಿಆದಿನಾ ವುತ್ತೇನ ನಯೇನ। ಏಕಾಹಪ್ಪಟಿಚ್ಛನ್ನನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಇತಿಸದ್ದೋ ‘‘ಇತಿ ವಾ, ಇತಿ ಏವರೂಪಾ ವಿಸೂಕದಸ್ಸನಾ ಪಟಿವಿರತೋ’’ತಿಆದೀಸು (ದೀ॰ ನಿ॰ ೧.೧೩, ೧೯೭) ವಿಯ ಆದಿಅತ್ಥೋ। ತೇನ ‘‘ಸೋಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಸಙ್ಘಂ ಏಕಿಸ್ಸಾ ಆಪತ್ತಿಯಾ ಸಞ್ಚೇತನಿಕಾಯ ಸುಕ್ಕವಿಸಟ್ಠಿಯಾ ಏಕಾಹಪ್ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಾಯ ಏಕಾಹಪರಿವಾಸಂ ಯಾಚಾಮೀ’’ತಿ ಇಮಂ ಪಾಳಿಸೇಸಂ (ಚೂಳವ॰ ೧೦೨) ಸಙ್ಗಣ್ಹಾತಿ। ಏವಂ ಪರಿವಾಸಂ ಯಾಚಾಪೇತ್ವಾತಿ ಏವಂ ಯಾವತತಿಯಂ ಯಾಚಾಪೇತ್ವಾ। ಖನ್ಧಕೇ ಆಗತನಯೇನಾತಿ ಸಮುಚ್ಚಯಕ್ಖನ್ಧಕೇ (ಚೂಳವ॰ ೯೭ ಆದಯೋ) ಆಗತನಯೇನ। ತತೋತಿ ಪಕ್ಖತೋ ಪಟ್ಠಾಯ। ಅತಿರೇಕಪಕ್ಖಪ್ಪಟಿಚ್ಛನ್ನನ್ತಿ ಪಕ್ಖಸ್ಸ ಅತಿರೇಕೋ ಅತಿರೇಕಪಕ್ಖೋ, ತಂ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ತತೋತಿ ತಿಂಸತಿಮದಿವಸತೋ ಪಟ್ಠಾಯ। ಮಾಸಪ್ಪಟಿಚ್ಛನ್ನನ್ತಿ ಸತ್ತಾನಂ ಆಯುಂ ಮಿನನ್ತೋ ವಿಯ ಸಿಯತಿ ಅನ್ತಂ ಕರೋತೀತಿ ಮಾಸೋ, ತಿಂಸರತ್ತಿನ್ದಿವೋ, ತಂ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸಂವಚ್ಛರೇ ಪುಣ್ಣೇತಿ ತಂ ತಂ ಸತ್ತಂ, ಧಮ್ಮಪ್ಪವತ್ತಿಞ್ಚ ಸಙ್ಗಮ್ಮ ವದನ್ತೋ ವಿಯ ಸರತಿ ಪವತ್ತತೀತಿ ಸಂವಚ್ಛರೋ, ದ್ವಾದಸ ಮಾಸಾ, ತಸ್ಮಿಂ ಪರಿಪುಣ್ಣೇ।
Idāni te tividheyeva parivāse sarūpato dassetuṃ ‘‘tatthā’’tiādimāha. Hīti yasmā. Ekāhaṃ paṭicchannā ekāhappaṭicchannā. Vuttanayenāti ‘‘āpatti ca hotī’’tiādinā vuttena nayena. Ekāhappaṭicchannanti ettha itisaddo ‘‘iti vā, iti evarūpā visūkadassanā paṭivirato’’tiādīsu (dī. ni. 1.13, 197) viya ādiattho. Tena ‘‘sohaṃ, bhante, saṅghaṃ ekissā āpattiyā sañcetanikāya sukkavisaṭṭhiyā ekāhappaṭicchannāya ekāhaparivāsaṃ yācāmī’’ti imaṃ pāḷisesaṃ (cūḷava. 102) saṅgaṇhāti. Evaṃ parivāsaṃ yācāpetvāti evaṃ yāvatatiyaṃ yācāpetvā. Khandhake āgatanayenāti samuccayakkhandhake (cūḷava. 97 ādayo) āgatanayena. Tatoti pakkhato paṭṭhāya. Atirekapakkhappaṭicchannanti pakkhassa atireko atirekapakkho, taṃ paṭicchannanti attho. Tatoti tiṃsatimadivasato paṭṭhāya. Māsappaṭicchannanti sattānaṃ āyuṃ minanto viya siyati antaṃ karotīti māso, tiṃsarattindivo, taṃ paṭicchannanti attho. Saṃvacchare puṇṇeti taṃ taṃ sattaṃ, dhammappavattiñca saṅgamma vadanto viya sarati pavattatīti saṃvaccharo, dvādasa māsā, tasmiṃ paripuṇṇe.
ವತ್ಥುಕಿತ್ತನವಸೇನ ವಾತಿ ನಾಮೇನ ಸಹ ವತ್ಥುಕಿತ್ತನವಸೇನ ವಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ತೇನೇವ ಹಿ ಉಪರಿ ‘‘ನಾಮಮತ್ತವಸೇನ ವಾ’’ತಿ ಮತ್ತಗ್ಗಹಣಂ ಕತನ್ತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ನಾಮಮತ್ತವಸೇನಾತಿ ವತ್ಥುಕಿತ್ತನಂ ವಿನಾ ಕೇವಲಂ ನಾಮಸ್ಸೇವ ವಸೇನ। ತಸ್ಮಾತಿ ಯಸ್ಮಾ ದುವಿಧೇ ನಾಮೇ ‘‘ಆಪತ್ತೀ’’ತಿ ಸಬ್ಬಸಾಧಾರಣಂ ನಾಮಂ, ತಸ್ಮಾ । ಸುಕ್ಕವಿಸ್ಸಟ್ಠೀತಿ ಸುಕ್ಕವಿಸ್ಸಟ್ಠಿ ನಾಮಾಯಂ। ಇತಿಸದ್ದೋ ಹೇತ್ಥ ವಚನೀಯತ್ಥಂ ನಿದಸ್ಸೇತಿ। ನಿದಸ್ಸನಮತ್ತಞ್ಚೇತಂ ‘‘ಸುಕ್ಕವಿಸ್ಸಟ್ಠೀ’’ತಿ ಕಾಯಸಂಸಗ್ಗಾದೀನಮ್ಪಿ ವತ್ಥುಆದಿಭಾವೇನ ಇಚ್ಛಿತಬ್ಬತ್ತಾ। ವತ್ಥು ಚೇವ ಗೋತ್ತಞ್ಚಾತಿ ವೀತಿಕ್ಕಮತ್ತಾ ವತ್ಥು ಚೇವ ಅನಞ್ಞಸಾಧಾರಣತ್ತಾ ಗೋತ್ತಞ್ಚ। ಗಂ ತಾಯತೀತಿ ಗೋತ್ತಂ, ಸಜಾತಿತೋ ಅಞ್ಞತ್ಥ ಕಾಯಸಂಸಗ್ಗಾದೀಸು ಗನ್ತುಂ ಅದತ್ವಾ ಬುದ್ಧಿಂ, ವಚನಞ್ಚ ರಕ್ಖತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸೋತಿ ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸೋ ನಾಮಾಯಂ। ಏತ್ಥ ಪನ ಇತಿಸದ್ದೋ ವಚನವಚನೀಯಸಮುದಾಯಂ ನಿದಸ್ಸೇತಿ। ತೇನಾಹ ‘‘ನಾಮಞ್ಚೇವ ಆಪತ್ತಿ ಚಾ’’ತಿ, ಸಜಾತಿಸಾಧಾರಣನಾಮತ್ತಾ ನಾಮಞ್ಚೇವ ತೇನ ತೇನ ವೀತಿಕ್ಕಮೇನಾಪಜ್ಜಿತಬ್ಬತ್ತಾ ಆಪತ್ತಿ ಚಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಇದಮ್ಪಿ ನಿದಸ್ಸನಮತ್ತಮೇವ ‘‘ಆಪತ್ತಿಯೋ’’ತಿ ಇಮಸ್ಸಾಪಿ ನಾಮಾದಿಭಾವೇನ ಇಚ್ಛಿತಬ್ಬತ್ತಾ। ಇತಿಸದ್ದೋ ವಾ ಆದಿಅತ್ಥೋ। ಏವಞ್ಚ ಕತ್ವಾ ‘‘ಕಾಯಸಂಸಗ್ಗನ್ತಿಆದಿವಚನೇನಾಪೀ’’ತಿಆದಿಕಮ್ಪಿ ಸಮತ್ಥಿತಂ ಹೋತಿ।
Vatthukittanavasena vāti nāmena saha vatthukittanavasena vāti attho. Teneva hi upari ‘‘nāmamattavasena vā’’ti mattaggahaṇaṃ katanti daṭṭhabbaṃ. Nāmamattavasenāti vatthukittanaṃ vinā kevalaṃ nāmasseva vasena. Tasmāti yasmā duvidhe nāme ‘‘āpattī’’ti sabbasādhāraṇaṃ nāmaṃ, tasmā . Sukkavissaṭṭhīti sukkavissaṭṭhi nāmāyaṃ. Itisaddo hettha vacanīyatthaṃ nidasseti. Nidassanamattañcetaṃ ‘‘sukkavissaṭṭhī’’ti kāyasaṃsaggādīnampi vatthuādibhāvena icchitabbattā. Vatthu ceva gottañcāti vītikkamattā vatthu ceva anaññasādhāraṇattā gottañca. Gaṃ tāyatīti gottaṃ, sajātito aññattha kāyasaṃsaggādīsu gantuṃ adatvā buddhiṃ, vacanañca rakkhatīti attho. Saṅghādisesoti saṅghādiseso nāmāyaṃ. Ettha pana itisaddo vacanavacanīyasamudāyaṃ nidasseti. Tenāha ‘‘nāmañceva āpatti cā’’ti, sajātisādhāraṇanāmattā nāmañceva tena tena vītikkamenāpajjitabbattā āpatti cāti attho. Idampi nidassanamattameva ‘‘āpattiyo’’ti imassāpi nāmādibhāvena icchitabbattā. Itisaddo vā ādiattho. Evañca katvā ‘‘kāyasaṃsaggantiādivacanenāpī’’tiādikampi samatthitaṃ hoti.
ತಯಿದಂ ಕಮ್ಮವಾಚಾಯ ಕೇನ ವಚನೇನ ಗಹಿತನ್ತಿ ಅನುಯೋಗಂ ಸನ್ಧಾಯ ‘‘ತತ್ಥಾ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ‘‘ಆಪತ್ತೀ’’ತಿ ಸಬ್ಬಸಾಧಾರಣನಾಮತ್ತಾ, ವೀತಿಕ್ಕಮೇನ ಆಪಜ್ಜಿತಬ್ಬತ್ತಾ ಚ ನಾಮಞ್ಚೇವ ಆಪತ್ತಿ ಚ ಹೋತೀತಿ ಆಹ ‘‘ಆಪತ್ತಿಯೋತಿ ವಚನೇನಾಪೀ’’ತಿ। ತಸ್ಮಾತಿ ಯಸ್ಮಾ ಇದಂ ಪರಿವಾಸಾದಿವಿನಯಕಮ್ಮಂ ವತ್ಥುವಸೇನ, ಗೋತ್ತವಸೇನ, ನಾಮವಸೇನ, ಆಪತ್ತಿವಸೇನ ಚ ಕಾತುಂ ವಟ್ಟತಿಯೇವ, ತಸ್ಮಾ। ಏತೇಸೂತಿ ವತ್ಥುಆದೀಸು, ಸುಕ್ಕವಿಸ್ಸಟ್ಠಿಆದೀಸು ವಾ। ವತ್ತಂ ಸಮಾದಾತಬ್ಬನ್ತಿ ಯಥಾವುತ್ತೇಸು ದ್ವೀಸು ಪದೇಸು ಏಕೇನಪಿ ಸಮಾದಾತಬ್ಬಂ। ದ್ವೀಹಿ ಪನ ಸುಸಮಾದಿನ್ನಂಯೇವ। ತೇನೇವ ವಕ್ಖತಿ ‘‘ಸಮಾದಾನೇಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ’’ತಿ (ಕಙ್ಖಾ॰ ಅಟ್ಠ॰ ನಿದಾನವಣ್ಣನಾ)।
Tayidaṃ kammavācāya kena vacanena gahitanti anuyogaṃ sandhāya ‘‘tatthā’’tiādimāha. ‘‘Āpattī’’ti sabbasādhāraṇanāmattā, vītikkamena āpajjitabbattā ca nāmañceva āpatti ca hotīti āha ‘‘āpattiyoti vacanenāpī’’ti. Tasmāti yasmā idaṃ parivāsādivinayakammaṃ vatthuvasena, gottavasena, nāmavasena, āpattivasena ca kātuṃ vaṭṭatiyeva, tasmā. Etesūti vatthuādīsu, sukkavissaṭṭhiādīsu vā. Vattaṃ samādātabbanti yathāvuttesu dvīsu padesu ekenapi samādātabbaṃ. Dvīhi pana susamādinnaṃyeva. Teneva vakkhati ‘‘samādānepi eseva nayo’’ti (kaṅkhā. aṭṭha. nidānavaṇṇanā).
ಆರೋಚೇತ್ವಾತಿ –
Ārocetvāti –
‘‘ಅಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಏಕಂ ಆಪತ್ತಿಂ ಆಪಜ್ಜಿಂ ಸಞ್ಚೇತನಿಕಂ ಸುಕ್ಕವಿಸ್ಸಟ್ಠಿಂ ಏಕಾಹಪ್ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಂ, ಸೋಹಂ ಸಙ್ಘಂ ಏಕಿಸ್ಸಾ ಆಪತ್ತಿಯಾ ಸಞ್ಚೇತನಿಕಾಯ ಸುಕ್ಕವಿಸ್ಸಟ್ಠಿಯಾ ಏಕಾಹಪ್ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಾಯ ಏಕಾಹಪರಿವಾಸಂ ಯಾಚಿಂ, ತಸ್ಸ ಮೇ ಸಙ್ಘೋ ಏಕಿಸ್ಸಾ ಆಪತ್ತಿಯಾ ಸಞ್ಚೇತನಿಕಾಯ ಸುಕ್ಕವಿಸ್ಸಟ್ಠಿಯಾ ಏಕಾಹಪ್ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಾಯ ಏಕಾಹಪರಿವಾಸಂ ಅದಾಸಿ, ಸೋಹಂ ಪರಿವಸಾಮಿ, ವೇದಯಾಮಹಂ, ಭನ್ತೇ, ‘ವೇದಯತೀ’ತಿ ಮಂ ಸಙ್ಘೋ ಧಾರೇತೂ’’ತಿ (ಚೂಳವ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧೦೨) –
‘‘Ahaṃ, bhante, ekaṃ āpattiṃ āpajjiṃ sañcetanikaṃ sukkavissaṭṭhiṃ ekāhappaṭicchannaṃ, sohaṃ saṅghaṃ ekissā āpattiyā sañcetanikāya sukkavissaṭṭhiyā ekāhappaṭicchannāya ekāhaparivāsaṃ yāciṃ, tassa me saṅgho ekissā āpattiyā sañcetanikāya sukkavissaṭṭhiyā ekāhappaṭicchannāya ekāhaparivāsaṃ adāsi, sohaṃ parivasāmi, vedayāmahaṃ, bhante, ‘vedayatī’ti maṃ saṅgho dhāretū’’ti (cūḷava. aṭṭha. 102) –
ಏವಮಾದಿನಾ ತಂ ತಂ ಯೋಜನಾನುರೂಪಂ ಆರೋಚೇತ್ವಾ। ಇಮಞ್ಚ ಪನತ್ಥಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಯಾಯ ಕಾಯಚಿ ಭಾಸಾಯ ಆರೋಚೇತುಂ ವಟ್ಟತಿಯೇವ (ಚೂಳವ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧೦೨)। ‘‘ಪುನ ಆಗತಾಗತಾನಂ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಆರೋಚೇನ್ತೇನಾ’’ತಿ ಇದಂ ಆಗನ್ತುಕಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ। ಏತ್ಥ ಚ ಏಕಸ್ಸ ಆರೋಚೇನ್ತೇನ ಅವಸಾನೇ ‘‘ವೇದಯತೀತಿ ಮಂ ಆಯಸ್ಮಾ ಧಾರೇತು’’, ದ್ವಿನ್ನಂ ‘‘ಆಯಸ್ಮನ್ತಾ ಧಾರೇನ್ತು’’, ತಿಣ್ಣಂ ‘‘ಆಯಸ್ಮನ್ತೋ ಧಾರೇನ್ತೂ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬಂ। ವತ್ತಭೇದಞ್ಚ ರತ್ತಿಚ್ಛೇದಞ್ಚ ಅಕತ್ವಾತಿ ‘‘ನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪಾರಿವಾಸಿಕೇನ ಭಿಕ್ಖುನಾ ಸಾದಿತಬ್ಬಂ ಪಕತತ್ತಾನಂ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಅಭಿವಾದನಂ ಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನ’’ನ್ತಿಆದಿನಾ (ಚೂಳವ॰ ೭೫) ಪಾರಿವಾಸಿಕಕ್ಖನ್ಧಕೇ ಯಾನಿ ಚತುನವುತಿ ವತ್ತಾನಿ ವುತ್ತಾನಿ, ತೇಸಂ ಭೇದಞ್ಚ, ಯೋ ಚ ‘‘ತಯೋ ಖೋ, ಉಪಾಲಿ, ಪಾರಿವಾಸಿಕಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ ರತ್ತಿಚ್ಛೇದಾ ಸಹವಾಸೋ ವಿಪ್ಪವಾಸೋ ಅನಾರೋಚನಾ’’ತಿ (ಚೂಳವ॰ ೮೩) ರತ್ತಿಚ್ಛೇದೋ ವುತ್ತೋ, ತಞ್ಚ ಅಕತ್ವಾ।
Evamādinā taṃ taṃ yojanānurūpaṃ ārocetvā. Imañca panatthaṃ gahetvā yāya kāyaci bhāsāya ārocetuṃ vaṭṭatiyeva (cūḷava. aṭṭha. 102). ‘‘Puna āgatāgatānaṃ bhikkhūnaṃ ārocentenā’’ti idaṃ āgantukaṃ bhikkhuṃ sandhāya vuttaṃ. Ettha ca ekassa ārocentena avasāne ‘‘vedayatīti maṃ āyasmā dhāretu’’, dvinnaṃ ‘‘āyasmantā dhārentu’’, tiṇṇaṃ ‘‘āyasmanto dhārentū’’ti vattabbaṃ. Vattabhedañca ratticchedañca akatvāti ‘‘na, bhikkhave, pārivāsikena bhikkhunā sāditabbaṃ pakatattānaṃ bhikkhūnaṃ abhivādanaṃ paccupaṭṭhāna’’ntiādinā (cūḷava. 75) pārivāsikakkhandhake yāni catunavuti vattāni vuttāni, tesaṃ bhedañca, yo ca ‘‘tayo kho, upāli, pārivāsikassa bhikkhuno ratticchedā sahavāso vippavāso anārocanā’’ti (cūḷava. 83) ratticchedo vutto, tañca akatvā.
ಅಯಂ ಹೇತ್ಥ ವಿನಿಚ್ಛಯೋ – ಸಚೇ (ಚೂಳವ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೭೬) ಆಗನ್ತುಕಾ ಮುಹುತ್ತಂ ವಿಸ್ಸಮಿತ್ವಾ ವಾ ಅವಿಸ್ಸಮಿತ್ವಾ ಏವ ವಾ ವಿಹಾರಮಜ್ಝೇನ ಗಚ್ಛನ್ತಿ, ತೇಸಮ್ಪಿ ಆರೋಚೇತಬ್ಬಂ। ಸಚೇ ತಸ್ಸ ಅಜಾನನ್ತಸ್ಸೇವ ಗಚ್ಛನ್ತಿ, ಅಯಞ್ಚ ಗತಕಾಲೇ ಜಾನಾತಿ, ಗನ್ತ್ವಾ ಆರೋಚೇತಬ್ಬಂ। ಸಮ್ಪಾಪುಣಿತುಂ ಅಸಕ್ಕೋನ್ತಸ್ಸ ರತ್ತಿಚ್ಛೇದೋವ ಹೋತಿ, ನ ವತ್ತಭೇದದುಕ್ಕಟಂ। ಯೇಪಿ ಅನ್ತೋವಿಹಾರಂ ಅಪ್ಪವಿಸಿತ್ವಾ ಉಪಚಾರಸೀಮಂ ಓಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಗಚ್ಛನ್ತಿ, ಅಯಞ್ಚ ನೇಸಂ ಛತ್ತಸದ್ದಂ ವಾ ಉಕ್ಕಾಸಿತಸದ್ದಂ ವಾ ಖಿಪಿತಸದ್ದಂ ವಾ ಸುತ್ವಾವ ಆಗನ್ತುಕಭಾವಂ ಜಾನಾತಿ, ಗನ್ತ್ವಾ ಆರೋಚೇತಬ್ಬಂ। ಗತಕಾಲೇ ಜಾನನ್ತೇನಾಪಿ ಅನುಬನ್ಧಿತ್ವಾ ಆರೋಚೇತಬ್ಬಮೇವ। ಸಮ್ಪಾಪುಣಿತುಂ ಅಸಕ್ಕೋನ್ತಸ್ಸ ರತ್ತಿಚ್ಛೇದೋವ ಹೋತಿ, ನ ವತ್ತಭೇದದುಕ್ಕಟಂ। ಯೋಪಿ ರತ್ತಿಂಯೇವ ಆಗನ್ತ್ವಾ ರತ್ತಿಂಯೇವ ಗಚ್ಛತಿ, ಸೋಪಿಸ್ಸ ರತ್ತಿಚ್ಛೇದಂ ಕರೋತಿ। ಅಞ್ಞಾತತ್ತಾ ಪನ ವತ್ತಭೇದದುಕ್ಕಟಂ ನತ್ಥಿ। ಸಚೇ ಅಜಾನಿತ್ವಾವ ಅಬ್ಭಾನಂ ಕರೋತಿ, ಅಕತಮೇವ ಹೋತೀತಿ ಕುರುನ್ದಿಯಂ (ಚೂಳವ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೭೬) ವುತ್ತಂ। ತಸ್ಮಾ ಅಧಿಕಾ ರತ್ತಿಯೋ ಗಹೇತ್ವಾ ಕಾತಬ್ಬಂ। ಅಯಂ ಅಪಣ್ಣಕಪ್ಪಟಿಪದಾ।
Ayaṃ hettha vinicchayo – sace (cūḷava. aṭṭha. 76) āgantukā muhuttaṃ vissamitvā vā avissamitvā eva vā vihāramajjhena gacchanti, tesampi ārocetabbaṃ. Sace tassa ajānantasseva gacchanti, ayañca gatakāle jānāti, gantvā ārocetabbaṃ. Sampāpuṇituṃ asakkontassa ratticchedova hoti, na vattabhedadukkaṭaṃ. Yepi antovihāraṃ appavisitvā upacārasīmaṃ okkamitvā gacchanti, ayañca nesaṃ chattasaddaṃ vā ukkāsitasaddaṃ vā khipitasaddaṃ vā sutvāva āgantukabhāvaṃ jānāti, gantvā ārocetabbaṃ. Gatakāle jānantenāpi anubandhitvā ārocetabbameva. Sampāpuṇituṃ asakkontassa ratticchedova hoti, na vattabhedadukkaṭaṃ. Yopi rattiṃyeva āgantvā rattiṃyeva gacchati, sopissa ratticchedaṃ karoti. Aññātattā pana vattabhedadukkaṭaṃ natthi. Sace ajānitvāva abbhānaṃ karoti, akatameva hotīti kurundiyaṃ (cūḷava. aṭṭha. 76) vuttaṃ. Tasmā adhikā rattiyo gahetvā kātabbaṃ. Ayaṃ apaṇṇakappaṭipadā.
ನದಿಆದೀಸು ನಾವಾಯ ಗಚ್ಛನ್ತಮ್ಪಿ ಪರತೀರೇ ಠಿತಮ್ಪಿ ಆಕಾಸೇ ಗಚ್ಛನ್ತಮ್ಪಿ ಪಬ್ಬತತಲಅರಞ್ಞಾದೀಸು ದೂರೇ ಠಿತಮ್ಪಿ ಭಿಕ್ಖುಂ ದಿಸ್ವಾ ಸಚೇ ‘‘ಭಿಕ್ಖೂ’’ತಿ ವವತ್ಥಾನಂ ಅತ್ಥಿ, ನಾವಾದೀಹಿ ವಾ ಗನ್ತ್ವಾ, ಮಹಾಸದ್ದಂ ಕತ್ವಾ ವಾ ವೇಗೇನ ಅನುಬನ್ಧಿತ್ವಾ ವಾ ಆರೋಚೇತಬ್ಬಂ, ಅನಾರೋಚೇನ್ತಸ್ಸ ರತ್ತಿಚ್ಛೇದೋ ಚೇವ ವತ್ತಭೇದದುಕ್ಕಟಞ್ಚ। ಸಚೇ ವಾಯಮನ್ತೋಪಿ ಸಮ್ಪಾಪುಣಿತುಂ ವಾ ಸಾವೇತುಂ ವಾ ನ ಸಕ್ಕೋತಿ, ರತ್ತಿಚ್ಛೇದೋವ ಹೋತಿ, ನ ವತ್ತಭೇದದುಕ್ಕಟಂ।
Nadiādīsu nāvāya gacchantampi paratīre ṭhitampi ākāse gacchantampi pabbatatalaaraññādīsu dūre ṭhitampi bhikkhuṃ disvā sace ‘‘bhikkhū’’ti vavatthānaṃ atthi, nāvādīhi vā gantvā, mahāsaddaṃ katvā vā vegena anubandhitvā vā ārocetabbaṃ, anārocentassa ratticchedo ceva vattabhedadukkaṭañca. Sace vāyamantopi sampāpuṇituṃ vā sāvetuṃ vā na sakkoti, ratticchedova hoti, na vattabhedadukkaṭaṃ.
ಅಞ್ಞಂ ಕಞ್ಚಿ ವಿಹಾರಂ ಗತೇನಪಿ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಆರೋಚೇತಬ್ಬಮೇವ (ಚೂಳವ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೭೬)। ಸಚೇ ಸಬ್ಬೇ ಏಕಟ್ಠಾನೇ ಠಿತೇ ಪಸ್ಸತಿ, ಏಕಟ್ಠಾನೇ ಠಿತೇನೇವ ಆರೋಚೇತಬ್ಬಂ। ಅಥ ರುಕ್ಖಮೂಲಾದೀಸು ವಿಸುಂ ವಿಸುಂ ಠಿತಾ ಹೋನ್ತಿ, ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಗನ್ತ್ವಾ ಆರೋಚೇತಬ್ಬಂ। ಸಞ್ಚಿಚ್ಚ ಅನಾರೋಚೇನ್ತಸ್ಸ ರತ್ತಿಚ್ಛೇದೋ ಚ ಹೋತಿ, ವತ್ತಭೇದೇ ಚ ದುಕ್ಕಟಂ। ಅಥ ವಿಚಿನನ್ತೋ ಏಕಚ್ಚೇ ನ ಪಸ್ಸತಿ, ರತ್ತಿಚ್ಛೇದೋವ ಹೋತಿ , ನ ಚ ವತ್ತಭೇದದುಕ್ಕಟಂ। ಸಞ್ಚಿಚ್ಚ ಅನಾರೋಚೇನ್ತಸ್ಸ ಪನ ರತ್ತಿಚ್ಛೇದೋ ಚೇವ ಹೋತಿ, ವತ್ತಭೇದೇ ಚ ದುಕ್ಕಟಂ।
Aññaṃ kañci vihāraṃ gatenapi bhikkhūnaṃ ārocetabbameva (cūḷava. aṭṭha. 76). Sace sabbe ekaṭṭhāne ṭhite passati, ekaṭṭhāne ṭhiteneva ārocetabbaṃ. Atha rukkhamūlādīsu visuṃ visuṃ ṭhitā honti, tattha tattha gantvā ārocetabbaṃ. Sañcicca anārocentassa ratticchedo ca hoti, vattabhede ca dukkaṭaṃ. Atha vicinanto ekacce na passati, ratticchedova hoti , na ca vattabhedadukkaṭaṃ. Sañcicca anārocentassa pana ratticchedo ceva hoti, vattabhede ca dukkaṭaṃ.
ತತ್ಥೇವಾತಿ ಮಾಳಕಸೀಮಾಯಮೇವ। ಮಾಳಕತೋ ಪನ ಭಿಕ್ಖೂಸು ನಿಕ್ಖನ್ತೇಸು ಏಕಸ್ಸಪಿ ಸನ್ತಿಕೇ ನಿಕ್ಖಿಪಿತುಂ ವಟ್ಟತಿ (ಚೂಳವ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೯೭)। ಮಾಳಕತೋ ನಿಕ್ಖಮಿತ್ವಾ ಸತಿಂ ಪಟಿಲಭನ್ತೇನ ಸಹ ಗಚ್ಛನ್ತಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕೇ ನಿಕ್ಖಿಪಿತಬ್ಬಂ। ತೇನಾಹ ‘‘ಏಕಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ವಾ ಸನ್ತಿಕೇ’’ತಿ। ಸಚೇ ಸೋಪಿ ಪಕ್ಕನ್ತೋ, ಅಞ್ಞಸ್ಸ ಯಸ್ಸ ಮಾಳಕೇ ನಾರೋಚಿತಂ, ತಸ್ಸ ಆರೋಚೇತ್ವಾ ನಿಕ್ಖಿಪಿತಬ್ಬಂ। ಪಕತತ್ತಟ್ಠಾನೇತಿ ಸಙ್ಘಕಮ್ಮಾನಂ ಅರಹಟ್ಠಾನೇ। ದ್ವೇ ಲೇಡ್ಡುಪಾತೇ ಅತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾತಿ (ಸಾರತ್ಥ॰ ಟೀ॰ ಚೂಳವಗ್ಗ ೩.೯೭) ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಸಜ್ಝಾಯನಸದ್ದಸವನೂಪಚಾರವಿಜಹನತ್ಥಂ ವುತ್ತಂ। ಮಹಾಮಗ್ಗತೋ ಓಕ್ಕಮ್ಮಾತಿ ಮಗ್ಗಪ್ಪಟಿಪನ್ನಭಿಕ್ಖೂನಂ ಉಪಚಾರವಿಜಹನತ್ಥಂ ವುತ್ತಂ। ಗುಮ್ಬೇನ ವಾ ವತಿಯಾ ವಾ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಟ್ಠಾನೇತಿ ದಸ್ಸನೂಪಚಾರವಿಜಹನತ್ಥಂ ವುತ್ತಂ। ವತ್ತಂ ಸಮಾದಿಯಿತ್ವಾ ಆರೋಚೇತಬ್ಬನ್ತಿ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ವತ್ತಂ ಸಮಾದಿಯಿತ್ವಾ ಪರಿವಾಸೋ ಆರೋಚೇತಬ್ಬೋ। ‘‘ಆರೋಚೇತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ ಪನ ಸಾಮಞ್ಞೇನ ವುತ್ತಂ। ಆರೋಚೇನ್ತೇನ ಚ ಸಚೇ ನವಕತರೋ ಹೋತಿ, ‘‘ಆವುಸೋ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬಂ। ಸಚೇ ವುಡ್ಢತರೋ, ‘‘ಭನ್ತೇ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬಂ। ಸಚೇ ಅಞ್ಞೋ ಕೋಚಿ ಭಿಕ್ಖು ಕೇನಚಿದೇವ ಕರಣೀಯೇನ ತಂ ಠಾನಂ ಆಗಚ್ಛತಿ। ಸಚೇ ಏಸ ನಂ ಪಸ್ಸತಿ, ಸದ್ದಂ ವಾ ತಸ್ಸ ಸುಣಾತಿ, ಆರೋಚೇತಬ್ಬಂ। ಅನಾರೋಚೇನ್ತಸ್ಸ ರತ್ತಿಚ್ಛೇದೋ ಚೇವ ವತ್ತಭೇದೋ ಚ। ತೇನಾಹ ‘‘ಯಮ್ಪಿ ಅಞ್ಞಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ಪಸ್ಸತಿ, ತಸ್ಸಾಪಿ ಆರೋಚೇತಬ್ಬಮೇವಾ’’ತಿ। ಅಥ ದ್ವಾದಸಹತ್ಥಂ ಉಪಚಾರಂ ಓಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಅಜಾನನ್ತಸ್ಸೇವ ಗಚ್ಛತಿ, ರತ್ತಿಚ್ಛೇದೋ ಹೋತಿಯೇವ, ವತ್ತಭೇದೋ ಪನ ನತ್ಥಿ। ಉಟ್ಠಿತೇತಿ ಉಗ್ಗತೇ। ಯಂ ಸಬ್ಬಪಠಮಂ ಭಿಕ್ಖುನ್ತಿ ವಿಹಾರತೋ ನಿಕ್ಖಮನ್ತಂ ವಾ ಆಗನ್ತುಕಂ ವಾ ಸಬ್ಬಪಠಮಂ ಯಂ ಅಞ್ಞಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ಪಸ್ಸತಿ। ತಸ್ಸ ಆರೋಚೇತ್ವಾ ನಿಕ್ಖಿಪಿತಬ್ಬನ್ತಿ ಅನಾರೋಚೇನ್ತಸ್ಸ ದುಕ್ಕಟಂ ಸಿಯಾ, ತಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ, ನ ತು ರತ್ತಿಚ್ಛೇದಂ ಸನ್ಧಾಯ। ಇತರಥಾ ಹಿ ‘‘ವಿಹಾರಸೀಮಾಪರಿಯಾಪನ್ನಾನಂ ಸಬ್ಬೇಸಂ ಆರೋಚೇತ್ವಾ’’ತಿ ವದೇಯ್ಯ। ಯಾವ ರತ್ತಿಯೋ ಪೂರೇನ್ತೀತಿ ಯತ್ತಕಾ ರತ್ತಿಯೋ ಆಪತ್ತಿ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಾ ಹೋತಿ, ತತ್ತಕಾ ರತ್ತಿಯೋ ಯಾವ ಪೂರೇನ್ತಿ, ತಾವ ಪರಿವತ್ಥಬ್ಬಂ। ಸಮನ್ತಪಾಸಾದಿಕಾಯಂ ಪನ ‘‘ಏವಂ ಯತ್ತಕಾನಿ ದಿವಸಾನಿ ಆಪತ್ತಿ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಾ ಹೋತಿ, ತತ್ತಕಾನಿ, ತತೋ ಅಧಿಕತರಾನಿ ವಾ ಕುಕ್ಕುಚ್ಚವಿನೋದನತ್ಥಾಯ ಪರಿವಸಿತ್ವಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ವಿತ್ಥಾರೋತಿ ಪಪಞ್ಚೋ।
Tatthevāti māḷakasīmāyameva. Māḷakato pana bhikkhūsu nikkhantesu ekassapi santike nikkhipituṃ vaṭṭati (cūḷava. aṭṭha. 97). Māḷakato nikkhamitvā satiṃ paṭilabhantena saha gacchantassa santike nikkhipitabbaṃ. Tenāha ‘‘ekapuggalassa vā santike’’ti. Sace sopi pakkanto, aññassa yassa māḷake nārocitaṃ, tassa ārocetvā nikkhipitabbaṃ. Pakatattaṭṭhāneti saṅghakammānaṃ arahaṭṭhāne. Dve leḍḍupāte atikkamitvāti (sārattha. ṭī. cūḷavagga 3.97) bhikkhūnaṃ sajjhāyanasaddasavanūpacāravijahanatthaṃ vuttaṃ. Mahāmaggato okkammāti maggappaṭipannabhikkhūnaṃ upacāravijahanatthaṃ vuttaṃ. Gumbena vā vatiyā vā paṭicchannaṭṭhāneti dassanūpacāravijahanatthaṃ vuttaṃ. Vattaṃ samādiyitvā ārocetabbanti vuttanayeneva vattaṃ samādiyitvā parivāso ārocetabbo. ‘‘Ārocetabba’’nti pana sāmaññena vuttaṃ. Ārocentena ca sace navakataro hoti, ‘‘āvuso’’ti vattabbaṃ. Sace vuḍḍhataro, ‘‘bhante’’ti vattabbaṃ. Sace añño koci bhikkhu kenacideva karaṇīyena taṃ ṭhānaṃ āgacchati. Sace esa naṃ passati, saddaṃ vā tassa suṇāti, ārocetabbaṃ. Anārocentassa ratticchedo ceva vattabhedo ca. Tenāha ‘‘yampi aññaṃ bhikkhuṃ passati, tassāpi ārocetabbamevā’’ti. Atha dvādasahatthaṃ upacāraṃ okkamitvā ajānantasseva gacchati, ratticchedo hotiyeva, vattabhedo pana natthi. Uṭṭhiteti uggate. Yaṃ sabbapaṭhamaṃ bhikkhunti vihārato nikkhamantaṃ vā āgantukaṃ vā sabbapaṭhamaṃ yaṃ aññaṃ bhikkhuṃ passati. Tassa ārocetvā nikkhipitabbanti anārocentassa dukkaṭaṃ siyā, taṃ sandhāya vuttaṃ, na tu ratticchedaṃ sandhāya. Itarathā hi ‘‘vihārasīmāpariyāpannānaṃ sabbesaṃ ārocetvā’’ti vadeyya. Yāva rattiyo pūrentīti yattakā rattiyo āpatti paṭicchannā hoti, tattakā rattiyo yāva pūrenti, tāva parivatthabbaṃ. Samantapāsādikāyaṃ pana ‘‘evaṃ yattakāni divasāni āpatti paṭicchannā hoti, tattakāni, tato adhikatarāni vā kukkuccavinodanatthāya parivasitvā’’ti vuttaṃ. Vitthāroti papañco.
ಇತರೇಸು ಪನ ದ್ವೀಸೂತಿ ಸುದ್ಧನ್ತಪರಿವಾಸೋ, ಸಮೋಧಾನಪರಿವಾಸೋತಿ ದ್ವಿನ್ನಂ ಮಜ್ಝೇ। ಖನ್ಧಕೇತಿ ಸಮುಚ್ಚಯಕ್ಖನ್ಧಕೇ (ಚೂಳವ॰ ೧೫೬ ಆದಯೋ)। ಚೂಳಸುದ್ಧನ್ತೋ ಮಹಾಸುದ್ಧನ್ತೋತಿ ಏತ್ಥ ಯೋ ಉಪಸಮ್ಪದತೋ (ಚೂಳವ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧೦೨; ವಿ॰ ಸಙ್ಗ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೨೪೨) ಪಟ್ಠಾಯ ಅನುಲೋಮಕ್ಕಮೇನ ವಾ ಆರೋಚಿತದಿವಸತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಪಟಿಲೋಮಕ್ಕಮೇನ ವಾ ‘‘ಅಸುಕಞ್ಚ ಅಸುಕಞ್ಚ ದಿವಸಂ ವಾ ಪಕ್ಖಂ ವಾ ಮಾಸಂ ವಾ ಸಂವಚ್ಛರಂ ವಾ ತವ ಸುದ್ಧಭಾವಂ ಜಾನಾಸೀ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿಯಮಾನೋ ‘‘ಆಮ, ಭನ್ತೇ, ಜಾನಾಮಿ , ಏತ್ತಕಂ ನಾಮ ಕಾಲಂ ಅಹಂ ಸುದ್ಧೋ’’ತಿ ವದತಿ, ತಸ್ಸ ದಿನ್ನೋ ಸುದ್ಧನ್ತಪರಿವಾಸೋ ‘‘ಚೂಳಸುದ್ಧನ್ತೋ’’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ।
Itaresu pana dvīsūti suddhantaparivāso, samodhānaparivāsoti dvinnaṃ majjhe. Khandhaketi samuccayakkhandhake (cūḷava. 156 ādayo). Cūḷasuddhanto mahāsuddhantoti ettha yo upasampadato (cūḷava. aṭṭha. 102; vi. saṅga. aṭṭha. 242) paṭṭhāya anulomakkamena vā ārocitadivasato paṭṭhāya paṭilomakkamena vā ‘‘asukañca asukañca divasaṃ vā pakkhaṃ vā māsaṃ vā saṃvaccharaṃ vā tava suddhabhāvaṃ jānāsī’’ti pucchiyamāno ‘‘āma, bhante, jānāmi , ettakaṃ nāma kālaṃ ahaṃ suddho’’ti vadati, tassa dinno suddhantaparivāso ‘‘cūḷasuddhanto’’ti vuccati.
ತಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಪರಿವಸನ್ತೇನ ಯತ್ತಕಂ ಕಾಲಂ ಅತ್ತನೋ ಸುದ್ಧಭಾವಂ ಜಾನಾತಿ, ತತ್ತಕಂ ಅಪನೇತ್ವಾ ಅವಸೇಸಂ ಮಾಸಂ ವಾ ದ್ವೇಮಾಸಂ ವಾ ಪರಿವಸಿತಬ್ಬಂ। ಸಚೇ ‘‘ಮಾಸಮತ್ತಂ ಅಸುದ್ಧೋಮ್ಹೀ’’ತಿ ಸಲ್ಲಕ್ಖೇತ್ವಾ ಪರಿವಾಸಂ ಅಗ್ಗಹೇಸಿ, ಪರಿವಸನ್ತೋ ಚ ಪುನ ಅಞ್ಞಂ ಮಾಸಂ ಸರತಿ, ತಮ್ಪಿ ಮಾಸಂ ಪರಿವಸಿತಬ್ಬಮೇವ, ಪುನ ಪರಿವಾಸದಾನಕಿಚ್ಚಂ ನತ್ಥಿ। ಅಥ ‘‘ದ್ವೇಮಾಸಂ ಅಸುದ್ಧೋಮ್ಹೀ’’ತಿ ಸಲ್ಲಕ್ಖೇತ್ವಾ ಅಗ್ಗಹೇಸಿ, ಪರಿವಸನ್ತೋ ಚ ‘‘ಮಾಸಮತ್ತಮೇವಾಹಂ ಅಸುದ್ಧೋಮ್ಹೀ’’ತಿ ಸನ್ನಿಟ್ಠಾನಂ ಕರೋತಿ, ಮಾಸಮೇವ ಪರಿವಸಿತಬ್ಬಂ, ಪುನ ಪರಿವಾಸದಾನಕಿಚ್ಚಂ ನತ್ಥಿ। ಅಯಞ್ಹಿ ಸುದ್ಧನ್ತಪರಿವಾಸೋ ಉದ್ಧಮ್ಪಿ ಆರೋಹತಿ, ಹೇಟ್ಠಾಪಿ ಓರೋಹತಿ, ಇದಮಸ್ಸ ಲಕ್ಖಣಂ।
Taṃ gahetvā parivasantena yattakaṃ kālaṃ attano suddhabhāvaṃ jānāti, tattakaṃ apanetvā avasesaṃ māsaṃ vā dvemāsaṃ vā parivasitabbaṃ. Sace ‘‘māsamattaṃ asuddhomhī’’ti sallakkhetvā parivāsaṃ aggahesi, parivasanto ca puna aññaṃ māsaṃ sarati, tampi māsaṃ parivasitabbameva, puna parivāsadānakiccaṃ natthi. Atha ‘‘dvemāsaṃ asuddhomhī’’ti sallakkhetvā aggahesi, parivasanto ca ‘‘māsamattamevāhaṃ asuddhomhī’’ti sanniṭṭhānaṃ karoti, māsameva parivasitabbaṃ, puna parivāsadānakiccaṃ natthi. Ayañhi suddhantaparivāso uddhampi ārohati, heṭṭhāpi orohati, idamassa lakkhaṇaṃ.
ಯೋ ಪನ ಯಥಾವುತ್ತೇನ ಅನುಲೋಮಪ್ಪಟಿಲೋಮವಸೇನ ಪುಚ್ಛಿಯಮಾನೋಪಿ ರತ್ತಿಪರಿಯನ್ತಂ (ಚೂಳವ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧೦೨) ನ ಜಾನಾತಿ ನಸ್ಸರತಿ, ರತ್ತಿಪರಿಯನ್ತೇ ವೇಮತಿಕೋ ವಾ ಹೋತಿ, ತಸ್ಸ ದಿನ್ನೋ ಸುದ್ಧನ್ತಪರಿವಾಸೋ ‘‘ಮಹಾಸುದ್ಧನ್ತೋ’’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ತಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಗಹಿತದಿವಸತೋ ಯಾವ ಉಪಸಮ್ಪದದಿವಸೋ, ತಾವ ರತ್ತಿಯೋ ಗಣೇತ್ವಾ ಪರಿವಸಿತಬ್ಬಂ। ಅಯಂ ಉದ್ಧಂ ನಾರೋಹತಿ, ಹೇಟ್ಠಾ ಪನ ಓರೋಹತಿ। ತಸ್ಮಾ ಸಚೇ ಪರಿವಸನ್ತೋ ರತ್ತಿಪರಿಚ್ಛೇದೇ ಸನ್ನಿಟ್ಠಾನಂ ಕರೋತಿ ‘‘ಮಾಸೋ ವಾ ಸಂವಚ್ಛರೋ ವಾ ಮಯ್ಹಂ ಆಪನ್ನಸ್ಸಾ’’ತಿ, ಮಾಸಂ ವಾ ಸಂವಚ್ಛರಂ ವಾ ಪರಿವಸಿತಬ್ಬಂ। ಏತ್ಥ ಚ ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ‘‘ಏತ್ತಕಂ ಕಾಲಂ ಅಹಂ ಸುದ್ಧೋ’’ತಿ ವದನ್ತಸ್ಸ ಚೂಳಸುದ್ಧನ್ತೋ ದೀಯತಿ, ತಥಾಪಿ ನಿಯಮೇನೇವ ಜಾನನಾಭಾವಾ ‘‘ದುವಿಧೋಪಿ ಚೇಸ…ಪೇ॰… ದಾತಬ್ಬೋ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ತಸ್ಸ ದಾನವಿಧಿ ಖನ್ಧಕೇ ಆಗತೋತಿ ತಸ್ಸ ದುವಿಧಸ್ಸಾಪಿ ಸುದ್ಧನ್ತಸ್ಸ ದಾನವಿಧಿ ‘‘ತೇನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖುನಾ ಸಙ್ಘಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ…ಪೇ॰… ಏವಮಸ್ಸ ವಚನೀಯೋ’’ತಿಆದಿನಾ ಸಮುಚ್ಚಯಕ್ಖನ್ಧಕೇ (ಚೂಳವ॰ ೧೫೬) ಆಗತೋ। ತಸ್ಮಾ ತತ್ಥ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ವೇದಿತಬ್ಬೋತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ಏಸ ನಯೋ ವಿನಿಚ್ಛಯಕಥಾ ಪನ ವಿತ್ಥಾರತೋ ಸಮನ್ತಪಾಸಾದಿಕಾಯಂ ವುತ್ತಾತಿ ಏತ್ಥಾಪಿ।
Yo pana yathāvuttena anulomappaṭilomavasena pucchiyamānopi rattipariyantaṃ (cūḷava. aṭṭha. 102) na jānāti nassarati, rattipariyante vematiko vā hoti, tassa dinno suddhantaparivāso ‘‘mahāsuddhanto’’ti vuccati. Taṃ gahetvā gahitadivasato yāva upasampadadivaso, tāva rattiyo gaṇetvā parivasitabbaṃ. Ayaṃ uddhaṃ nārohati, heṭṭhā pana orohati. Tasmā sace parivasanto rattiparicchede sanniṭṭhānaṃ karoti ‘‘māso vā saṃvaccharo vā mayhaṃ āpannassā’’ti, māsaṃ vā saṃvaccharaṃ vā parivasitabbaṃ. Ettha ca kiñcāpi ‘‘ettakaṃ kālaṃ ahaṃ suddho’’ti vadantassa cūḷasuddhanto dīyati, tathāpi niyameneva jānanābhāvā ‘‘duvidhopi cesa…pe… dātabbo’’ti vuttaṃ. Tassa dānavidhi khandhake āgatoti tassa duvidhassāpi suddhantassa dānavidhi ‘‘tena, bhikkhave, bhikkhunā saṅghaṃ upasaṅkamitvā…pe… evamassa vacanīyo’’tiādinā samuccayakkhandhake (cūḷava. 156) āgato. Tasmā tattha vuttanayeneva veditabboti adhippāyo. Esa nayo vinicchayakathā pana vitthārato samantapāsādikāyaṃ vuttāti etthāpi.
ಓಧುನಿತ್ವಾ ಅವಧುಯ ಪಹಾಯ ಸಮೋಧಾನೋ ಓಧಾನಸಮೋಧಾನೋ। ಚಿರಪ್ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಾನಂ ಅಗ್ಘೇನ ಸಮೋಧಾನೋ ಅಗ್ಘಸಮೋಧಾನೋ। ಮಿಸ್ಸಕಾನಂ ಸಮೋಧಾನೋ ಮಿಸ್ಸಕಸಮೋಧಾನೋ। ಇದಾನಿ ತಂ ತಿವಿಧಮ್ಪಿ ಸಮೋಧಾನಪರಿವಾಸಂ ಸಙ್ಖೇಪತೋ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ತತ್ಥಾ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ಅನ್ತರಾಪತ್ತಿಂ ಆಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ಪಟಿಚ್ಛಾದೇನ್ತಸ್ಸಾತಿ ಯೋ ಪರಿವಾಸಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಅನಿಕ್ಖಿತ್ತವತ್ತೋ ಹುತ್ವಾ ಪರಿವಸನ್ತೋ ಅಪರಿನಿಟ್ಠಿತೇಯೇವ ಪರಿವಾಸೇ ಅನ್ತರಾ ವೇಮಜ್ಝೇ ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸಾಪತ್ತಿಂ ಆಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ಪಟಿಚ್ಛಾದೇತಿ, ತಸ್ಸ। ಪರಿವುತ್ಥದಿವಸೇತಿ ಲಕ್ಖಣವಚನಮೇತಂ, ತೇನ ‘‘ಮಾನತ್ತಚಿಣ್ಣದಿವಸೇ ಚಾ’’ತಿಪಿ ವುತ್ತಮೇವ ಹೋತಿ। ಮಕ್ಖೇತ್ವಾತಿ ಞತ್ತಿಚತುತ್ಥೇನ ಕಮ್ಮೇನ ಮೂಲಾಯ ಪಟಿಕಸ್ಸನವಸೇನ ಮಕ್ಖೇತ್ವಾ। ಸಮೋದಹಿತ್ವಾತಿ ಮೂಲಾಪತ್ತಿಟ್ಠಾನೇ ಠಪೇತ್ವಾ, ಪಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ದಾತಬ್ಬಪರಿವಾಸೋತಿ ‘‘ಸುಣಾತು ಮೇ, ಭನ್ತೇ, ಸಙ್ಘೋ’’ತಿಆದಿನಾ ಞತ್ತಿಚತುತ್ಥೇನ ಕಮ್ಮೇನ ದಾತಬ್ಬಪರಿವಾಸೋ। ಇದಂ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ – ಯೋ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಾಯ ಆಪತ್ತಿಯಾ ಪರಿವಾಸಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಪರಿವಸನ್ತೋ (ಚೂಳವ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧೦೨; ವಿ॰ ಸಙ್ಗ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೨೪೩) ವಾ ಮಾನತ್ತಾರಹೋ ವಾ ಮಾನತ್ತಂ ಚರನ್ತೋ ವಾ ಅಬ್ಭಾನಾರಹೋ ವಾ ಅನಿಕ್ಖಿತ್ತವತ್ತೋ ಅಞ್ಞಂ ಆಪತ್ತಿಂ ಆಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ಪುರಿಮಾಪತ್ತಿಯಾ ಸಮಾ ವಾ ಊನತರಾ ವಾ ರತ್ತಿಯೋ ಪಟಿಚ್ಛಾದೇತಿ, ತಸ್ಸ ಮೂಲಾಯ ಪಟಿಕಸ್ಸನೇನ ತೇ ಪರಿವುತ್ಥದಿವಸೇ ಚ ಮಾನತ್ತಚಿಣ್ಣದಿವಸೇ ಚ ಸಬ್ಬೇ ಓಧುನಿತ್ವಾ ಅದಿವಸೇ ಕತ್ವಾ ಪಚ್ಛಾ ಆಪನ್ನಾಪತ್ತಿಂ ಮೂಲಾಪತ್ತಿಯಂ ಸಮೋಧಾಯ ಪರಿವಾಸೋ ದಾತಬ್ಬೋತಿ।
Odhunitvā avadhuya pahāya samodhāno odhānasamodhāno. Cirappaṭicchannānaṃ agghena samodhāno agghasamodhāno. Missakānaṃ samodhāno missakasamodhāno. Idāni taṃ tividhampi samodhānaparivāsaṃ saṅkhepato dassetuṃ ‘‘tatthā’’tiādimāha. Antarāpattiṃ āpajjitvā paṭicchādentassāti yo parivāsaṃ gahetvā anikkhittavatto hutvā parivasanto apariniṭṭhiteyeva parivāse antarā vemajjhe saṅghādisesāpattiṃ āpajjitvā paṭicchādeti, tassa. Parivutthadivaseti lakkhaṇavacanametaṃ, tena ‘‘mānattaciṇṇadivase cā’’tipi vuttameva hoti. Makkhetvāti ñatticatutthena kammena mūlāya paṭikassanavasena makkhetvā. Samodahitvāti mūlāpattiṭṭhāne ṭhapetvā, pakkhipitvāti attho. Dātabbaparivāsoti ‘‘suṇātu me, bhante, saṅgho’’tiādinā ñatticatutthena kammena dātabbaparivāso. Idaṃ vuttaṃ hoti – yo paṭicchannāya āpattiyā parivāsaṃ gahetvā parivasanto (cūḷava. aṭṭha. 102; vi. saṅga. aṭṭha. 243) vā mānattāraho vā mānattaṃ caranto vā abbhānāraho vā anikkhittavatto aññaṃ āpattiṃ āpajjitvā purimāpattiyā samā vā ūnatarā vā rattiyo paṭicchādeti, tassa mūlāya paṭikassanena te parivutthadivase ca mānattaciṇṇadivase ca sabbe odhunitvā adivase katvā pacchā āpannāpattiṃ mūlāpattiyaṃ samodhāya parivāso dātabboti.
ಸಚೇ ಪನ ಅನ್ತರಾಪತ್ತಿ ಮೂಲಾಪತ್ತಿತೋ ಅತಿರೇಕಪ್ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಾ ಹೋತಿ (ಚೂಳವ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧೦೨), ತಂ ಮೂಲಾಪತ್ತಿಂ ಕತ್ವಾ ತತ್ಥ ಇತರಂ ಸಮೋಧಾಯ ಪರಿವಾಸೋ ದಾತಬ್ಬೋ। ಸಚೇ ಪನ ಅನ್ತರಾಪತ್ತಿ ಅಪ್ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಾ ಹೋತಿ, ಮೂಲಾಯ ಪಟಿಕಸ್ಸನಂ ಅಕತ್ವಾ ಪುಬ್ಬೇ ಗಹಿತಪರಿವಾಸೇನೇವ ಪರಿವಸಿತಬ್ಬಂ।
Sace pana antarāpatti mūlāpattito atirekappaṭicchannā hoti (cūḷava. aṭṭha. 102), taṃ mūlāpattiṃ katvā tattha itaraṃ samodhāya parivāso dātabbo. Sace pana antarāpatti appaṭicchannā hoti, mūlāya paṭikassanaṃ akatvā pubbe gahitaparivāseneva parivasitabbaṃ.
ಯಾ ಏಕಾ ವಾ…ಪೇ॰… ಸಬ್ಬಚಿರಪ್ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಾಯೋತಿ ಯಾ ಏಕಾ ವಾ ಆಪತ್ತಿ ಸಬ್ಬಚಿರಪ್ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಾ, ಯಾ ದ್ವೇ ವಾ ತಿಸ್ಸೋ ವಾ ಸಮ್ಬಹುಲಾ ವಾ ಆಪತ್ತಿಯೋ ಸಬ್ಬಚಿರಪ್ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಾಯೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ತಾಸನ್ತಿ ಸಬ್ಬಚಿರಪ್ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಾನಂ ಆಪತ್ತೀನಂ। ದಾನವಿಧಿ ಪನಸ್ಸ ಖನ್ಧಕೇ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।
Yā ekā vā…pe… sabbacirappaṭicchannāyoti yā ekā vā āpatti sabbacirappaṭicchannā, yā dve vā tisso vā sambahulā vā āpattiyo sabbacirappaṭicchannāyoti attho. Tāsanti sabbacirappaṭicchannānaṃ āpattīnaṃ. Dānavidhi panassa khandhake vuttanayeneva veditabbo.
ಯಸ್ಸ ಪನ ಸತಂ ಆಪತ್ತಿಯೋ ದಸಾಹಪಟಿಚ್ಛನ್ನಾ, ಅಪರಮ್ಪಿ ಸತಂ ಆಪತ್ತಿಯೋ ದಸಾಹಪಟಿಚ್ಛನ್ನಾ, ಅಪರಮ್ಪಿ ಸತಂ ಆಪತ್ತಿಯೋ ದಸಾಹಪಟಿಚ್ಛನ್ನಾತಿ ಏವಂ ದಸಕ್ಖತ್ತುಂ ಕತ್ವಾ ಆಪತ್ತಿಸಹಸ್ಸಂ ದಿವಸಸತಪಟಿಚ್ಛನ್ನಂ ಹೋತಿ, ತೇನ ಕಿಂ ಕಾತಬ್ಬನ್ತಿ? ಸಬ್ಬಂ ಸಮೋದಹಿತ್ವಾ ದಸ ದಿವಸೇ ಪರಿವಸಿತಬ್ಬಂ। ಏವಂ ಏಕೇನೇವ ದಸಾಹೇನ ದಿವಸಸತಮ್ಪಿ ಪರಿವಸಿತಮೇವ ಹೋತಿ। ವುತ್ತಮ್ಪಿ ಚೇತಂ –
Yassa pana sataṃ āpattiyo dasāhapaṭicchannā, aparampi sataṃ āpattiyo dasāhapaṭicchannā, aparampi sataṃ āpattiyo dasāhapaṭicchannāti evaṃ dasakkhattuṃ katvā āpattisahassaṃ divasasatapaṭicchannaṃ hoti, tena kiṃ kātabbanti? Sabbaṃ samodahitvā dasa divase parivasitabbaṃ. Evaṃ ekeneva dasāhena divasasatampi parivasitameva hoti. Vuttampi cetaṃ –
‘‘ದಸಸತಂ ರತ್ತಿಸತಂ, ಆಪತ್ತಿಯೋ ಛಾದಯಿತ್ವಾನ।
‘‘Dasasataṃ rattisataṃ, āpattiyo chādayitvāna;
ದಸ ರತ್ತಿಯೋ ವಸಿತ್ವಾನ, ಮುಚ್ಚೇಯ್ಯ ಪಾರಿವಾಸಿಕೋ’’ತಿ॥ (ಪರಿ॰ ೪೭೭)।
Dasa rattiyo vasitvāna, mucceyya pārivāsiko’’ti. (pari. 477);
ಅಯಂ ಅಗ್ಘಸಮೋಧಾನೋ ನಾಮ।
Ayaṃ agghasamodhāno nāma.
ಇದಾನಿ ಮಿಸ್ಸಕಸಮೋಧಾನಂ ನಿದ್ದಿಸಿತುಂ ‘‘ಮಿಸ್ಸಕಸಮೋಧಾನೋ ನಾಮಾ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ರಾಯಂ ನಯೋ –
Idāni missakasamodhānaṃ niddisituṃ ‘‘missakasamodhāno nāmā’’tiādimāha. Tatrāyaṃ nayo –
‘‘ಅಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಸಮ್ಬಹುಲಾ ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸಾ ಆಪತ್ತಿಯೋ ಆಪಜ್ಜಿಂ ಏಕಂ ಸುಕ್ಕವಿಸ್ಸಟ್ಠಿಂ, ಏಕಂ ಕಾಯಸಂಸಗ್ಗಂ, ಏಕಂ ದುಟ್ಠುಲ್ಲವಾಚಂ, ಏಕಂ ಅತ್ತಕಾಮಂ, ಏಕಂ ಸಞ್ಚರಿತ್ತಂ, ಏಕಂ ಕುಟಿಕಾರಕಂ, ಏಕಂ ವಿಹಾರಕಾರಕಂ, ಏಕಂ ದುಟ್ಠದೋಸಂ, ಏಕಂ ಅಞ್ಞಭಾಗಿಯಂ, ಏಕಂ ಸಙ್ಘಭೇದಂ, ಏಕಂ ಭೇದಾನುವತ್ತಕಂ, ಏಕಂ ದುಬ್ಬಚಂ, ಏಕಂ ಕುಲದೂಸಕಂ, ಸೋಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಸಙ್ಘಂ ತಾಸಂ ಆಪತ್ತೀನಂ ಸಮೋಧಾನಪರಿವಾಸಂ ಯಾಚಾಮೀ’’ತಿ –
‘‘Ahaṃ, bhante, sambahulā saṅghādisesā āpattiyo āpajjiṃ ekaṃ sukkavissaṭṭhiṃ, ekaṃ kāyasaṃsaggaṃ, ekaṃ duṭṭhullavācaṃ, ekaṃ attakāmaṃ, ekaṃ sañcarittaṃ, ekaṃ kuṭikārakaṃ, ekaṃ vihārakārakaṃ, ekaṃ duṭṭhadosaṃ, ekaṃ aññabhāgiyaṃ, ekaṃ saṅghabhedaṃ, ekaṃ bhedānuvattakaṃ, ekaṃ dubbacaṃ, ekaṃ kuladūsakaṃ, sohaṃ, bhante, saṅghaṃ tāsaṃ āpattīnaṃ samodhānaparivāsaṃ yācāmī’’ti –
ತಿಕ್ಖತ್ತುಂ ಯಾಚಾಪೇತ್ವಾ ತದನುರೂಪಾಯ ಕಮ್ಮವಾಚಾಯ ಪರಿವಾಸೋ ದಾತಬ್ಬೋ। ಏತ್ಥ ಚ ‘‘ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸಾ ಆಪತ್ತಿಯೋ ಆಪಜ್ಜಿಂ ನಾನಾವತ್ಥುಕಾಯೋ’’ತಿಪಿ ‘‘ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸಾ ಆಪತ್ತಿಯೋ ಆಪಜ್ಜಿ’’ನ್ತಿಪಿ ಏವಂ ಪುಬ್ಬೇ ವುತ್ತನಯೇನ ವತ್ಥುವಸೇನಪಿ ಗೋತ್ತವಸೇನಪಿ ನಾಮವಸೇನಪಿ ಆಪತ್ತಿವಸೇನಪಿ ಯೋಜೇತ್ವಾ ಕಮ್ಮವಾಚಂ ಕಾತುಂ ವಟ್ಠತಿಯೇವಾತಿ। ಅಯಂ ಮಿಸ್ಸಕಸಮೋಧಾನೋ। ಸಬ್ಬಪರಿವಾಸಕಮ್ಮವಾಚಾವಸಾನೇ ಪನ ನಿಕ್ಖಿತ್ತಾನಿಕ್ಖಿತ್ತವತ್ತಾದಿಕಥಾ ಪುರಿಮನಯೇನೇವ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ತಿವಿಧೇಪಿ ಸಮೋಧಾನಪರಿವಾಸೇ ಅತ್ಥಮತ್ತಸ್ಸೇವ ವುತ್ತತ್ತಾ, ವಿನಿಚ್ಛಯಾದೀನಂ ವಾ ಅನಾಮಟ್ಠತ್ತಾ ‘‘ಅಯಂ ತಿವಿಧೇಪಿ ಸಮೋಧಾನಪರಿವಾಸೇ ಸಙ್ಖೇಪಕಥಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಮಹಾವಿಸಯತ್ತಾ ಸಮೋಧಾನವಿಚಾರಣಾಯ ಸಾ ನಿರವಸೇಸಾ ಕುತೋ ಲದ್ಧಬ್ಬಾತಿ ಆಹ ‘‘ವಿತ್ಥಾರೋ’’ತಿಆದಿ।
Tikkhattuṃ yācāpetvā tadanurūpāya kammavācāya parivāso dātabbo. Ettha ca ‘‘saṅghādisesā āpattiyo āpajjiṃ nānāvatthukāyo’’tipi ‘‘saṅghādisesā āpattiyo āpajji’’ntipi evaṃ pubbe vuttanayena vatthuvasenapi gottavasenapi nāmavasenapi āpattivasenapi yojetvā kammavācaṃ kātuṃ vaṭṭhatiyevāti. Ayaṃ missakasamodhāno. Sabbaparivāsakammavācāvasāne pana nikkhittānikkhittavattādikathā purimanayeneva veditabbā. Tividhepi samodhānaparivāse atthamattasseva vuttattā, vinicchayādīnaṃ vā anāmaṭṭhattā ‘‘ayaṃ tividhepi samodhānaparivāse saṅkhepakathā’’ti vuttaṃ. Mahāvisayattā samodhānavicāraṇāya sā niravasesā kuto laddhabbāti āha ‘‘vitthāro’’tiādi.
ಛಾರತ್ತನ್ತಿ ರಾ ಸದ್ದೋ ತೀಯತಿ ಛಿಜ್ಜತಿ ಏತ್ಥಾತಿ ರತ್ತಿ, ಸತ್ತಾನಂ ಸದ್ದಸ್ಸ ವೂಪಸಮನಕಾಲೋತಿ ಅತ್ಥೋ, ಛ ರತ್ತಿಯೋ ಸಮಾಹಟಾ, ಛನ್ನಂ ರತ್ತೀನಂ ವಾ ಸಮಾಹಾರೋ ಛರತ್ತಂ, ಛರತ್ತಮೇವ ಛಾರತ್ತಂ, ಅವಯವಬ್ಯತಿರೇಕೇನ ಸಮುದಾಯಸ್ಸಾಭಾವತೋ ಛ ರತ್ತಿಯೋತಿ ಅತ್ಥೋ ವುತ್ತೋ।
Chārattanti rā saddo tīyati chijjati etthāti ratti, sattānaṃ saddassa vūpasamanakāloti attho, cha rattiyo samāhaṭā, channaṃ rattīnaṃ vā samāhāro charattaṃ, charattameva chārattaṃ, avayavabyatirekena samudāyassābhāvato cha rattiyoti attho vutto.
ಪರಿವಾಸಂ ಅದತ್ವಾ ಮಾನತ್ತಮೇವ ದಾತಬ್ಬನ್ತಿ ಯಸ್ಮಾ ಆಪತ್ತಿ ಅಪ್ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಾ, ಯಸ್ಮಾ ಚ ಆಪನ್ನಭಾವೇನೇವ ಮಾನತ್ತಾರಹೋ ಹೋತಿ, ತಸ್ಮಾ ಪರಿವಾಸಂ ಅದತ್ವಾ ಕೇವಲಂ ಮಾನತ್ತಮೇವ ದಾತಬ್ಬಂ। ಯಂ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಾಯ ಆಪತ್ತಿಯಾ ಪರಿವುತ್ಥಪರಿವಾಸಸ್ಸ ದೀಯತಿ, ಇದಂ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಮಾನತ್ತಂ ನಾಮಾತಿ ಆಹ ‘‘ಯಸ್ಸ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಾ ಹೋತೀ’’ತಿಆದಿ। ಇದನ್ತಿ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಮಾನತ್ತಂ। ಇಧಾತಿ ಇಮಸ್ಮಿಂ ವಾಕ್ಯೇ। ಕಥಂ ಪನ ತೇಸಂ ದ್ವಿನ್ನಂ ಮಾನತ್ತಾನಂ ದಾನವಿಧಿ ಚ ವಿನಿಚ್ಛಯಕಥಾ ಚ ವೇದಿತಬ್ಬಾತಿ ಆಹ ‘‘ಉಭಿನ್ನಮ್ಪಿ ಪನಾ’’ತಿಆದಿ।
Parivāsaṃ adatvā mānattameva dātabbanti yasmā āpatti appaṭicchannā, yasmā ca āpannabhāveneva mānattāraho hoti, tasmā parivāsaṃ adatvā kevalaṃ mānattameva dātabbaṃ. Yaṃ paṭicchannāya āpattiyā parivutthaparivāsassa dīyati, idaṃ paṭicchannamānattaṃ nāmāti āha ‘‘yassa paṭicchannā hotī’’tiādi. Idanti paṭicchannamānattaṃ. Idhāti imasmiṃ vākye. Kathaṃ pana tesaṃ dvinnaṃ mānattānaṃ dānavidhi ca vinicchayakathā ca veditabbāti āha ‘‘ubhinnampi panā’’tiādi.
ಅಯನ್ತಿ ವಕ್ಖಮಾನಂ ಸನ್ಧಾಯಾಹ। ಪರಿವಾಸೇ ವುತ್ತಪ್ಪಕಾರಂ ಪದೇಸನ್ತಿ ಪರಿಕ್ಖಿತ್ತಸ್ಸ ವಿಹಾರಸ್ಸ ಪರಿಕ್ಖೇಪತೋ , ಅಪರಿಕ್ಖಿತ್ತಸ್ಸ ಪರಿಕ್ಖೇಪಾರಹಟ್ಠಾನತೋ ದ್ವೇ ಲೇಡ್ಡುಪಾತೇ ಅತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಮಹಾಮಗ್ಗತೋ ಓಕ್ಕಮ್ಮ ಗುಮ್ಬೇನ ವಾ ವತಿಯಾ ವಾ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಟ್ಠಾನಂ। ಸಮಾದಿಯಿತ್ವಾತಿ ಅನ್ತೋಅರುಣೇಯೇವ ಸಮಾದಿಯಿತ್ವಾ। ಆರೋಚೇತ್ವಾತಿ –
Ayanti vakkhamānaṃ sandhāyāha. Parivāse vuttappakāraṃ padesanti parikkhittassa vihārassa parikkhepato , aparikkhittassa parikkhepārahaṭṭhānato dve leḍḍupāte atikkamitvā mahāmaggato okkamma gumbena vā vatiyā vā paṭicchannaṭṭhānaṃ. Samādiyitvāti antoaruṇeyeva samādiyitvā. Ārocetvāti –
‘‘ಅಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಏಕಂ ಆಪತ್ತಿಂ ಆಪಜ್ಜಿಂ ಸಞ್ಚೇತನಿಕಂ ಸುಕ್ಕವಿಸ್ಸಟ್ಠಿಂ ಅಪ್ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಂ, ಸೋಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಸಙ್ಘಂ ಏಕಿಸ್ಸಾ ಆಪತ್ತಿಯಾ ಸಞ್ಚೇತನಿಕಾಯ ಸುಕ್ಕವಿಸ್ಸಟ್ಠಿಯಾ ಅಪ್ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಾಯ ಛಾರತ್ತಂ ಮಾನತ್ತಂ ಯಾಚಿಂ , ತಸ್ಸ ಮೇ ಸಙ್ಘೋ ಏಕಿಸ್ಸಾ ಆಪತ್ತಿಯಾ ಸಞ್ಚೇತನಿಕಾಯ ಸುಕ್ಕವಿಸ್ಸಟ್ಠಿಯಾ ಅಪ್ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಾಯ ಛಾರತ್ತಂ ಮಾನತ್ತಂ ಅದಾಸಿ, ಸೋಹಂ ಮಾನತ್ತಂ ಚರಾಮಿ, ವೇದಯಾಮಹಂ, ಭನ್ತೇ, ವೇದಯತೀ’ತಿ ಮಂ ಸಙ್ಘೋ ಧಾರೇತೂ’’ತಿಆದಿನಾ (ಚೂಳವ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೯೭) –
‘‘Ahaṃ, bhante, ekaṃ āpattiṃ āpajjiṃ sañcetanikaṃ sukkavissaṭṭhiṃ appaṭicchannaṃ, sohaṃ, bhante, saṅghaṃ ekissā āpattiyā sañcetanikāya sukkavissaṭṭhiyā appaṭicchannāya chārattaṃ mānattaṃ yāciṃ , tassa me saṅgho ekissā āpattiyā sañcetanikāya sukkavissaṭṭhiyā appaṭicchannāya chārattaṃ mānattaṃ adāsi, sohaṃ mānattaṃ carāmi, vedayāmahaṃ, bhante, vedayatī’ti maṃ saṅgho dhāretū’’tiādinā (cūḷava. aṭṭha. 97) –
ಆಪತ್ತಿದಿವಸಾನುರೂಪಂ ಆರೋಚೇತ್ವಾ। ಇಮಞ್ಚ ಪನ ಅತ್ಥಂ ಗಹೇತ್ವಾ (ಚೂಳವ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೯೭) ಯಾಯ ಕಾಯಚಿ ಭಾಸಾಯ ಆರೋಚೇತುಂ ವಟ್ಟತಿಯೇವ। ಆರೋಚಿತಕಾಲತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಚ ಏಕಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ಠಪೇತ್ವಾ ಸೇಸೇಹಿ ಸತಿ ಕರಣೀಯೇ ಗನ್ತುಮ್ಪಿ ವಟ್ಟತಿ। ಅರುಣೇ ಉಟ್ಠಿತೇ ತಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕೇ ವತ್ತಂ ನಿಕ್ಖಿಪಿತಬ್ಬಂ। ಸಚೇ ಸೋಪಿ ಕೇನಚಿ ಕಮ್ಮೇನ ಪುರೇ ಅರುಣೇಯೇವ ಗಚ್ಛತಿ, ಅಞ್ಞಂ ವಿಹಾರತೋ ನಿಕ್ಖನ್ತಂ ವಾ ಆಗನ್ತುಕಂ ವಾ ಯಂ ಪಠಮಂ ಪಸ್ಸತಿ, ತಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕೇ ಆರೋಚೇತ್ವಾ ನಿಕ್ಖಿಪಿತಬ್ಬಂ। ಅಯಞ್ಚ ಯಸ್ಮಾ ಗಣಸ್ಸ ಆರೋಚೇತ್ವಾ, ಭಿಕ್ಖೂನಞ್ಚ ಅತ್ಥಿಭಾವಂ ಸಲ್ಲಕ್ಖೇತ್ವಾವ ವಸಿ, ತೇನಸ್ಸ ಊನೇ ಗಣೇ ಚರಣದೋಸೋ ವಾ ವಿಪ್ಪವಾಸೋ ವಾ ನ ಹೋತಿ। ಸಚೇ ಪನ ಕಞ್ಚಿ ನ ಪಸ್ಸತಿ, ವಿಹಾರಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಯಂ ಪಠಮಂ ಪಸ್ಸತಿ, ತಸ್ಸ ಆರೋಚೇತ್ವಾ ನಿಕ್ಖಿಪಿತಬ್ಬಂ। ತೇನಾಹ ‘‘ತತೋ ತೇಸು ಗತೇಸು ವಾ ಅಗತೇಸು ವಾ ಪುರಿಮನಯೇನ ಪಟಿಪಜ್ಜಿತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ।
Āpattidivasānurūpaṃ ārocetvā. Imañca pana atthaṃ gahetvā (cūḷava. aṭṭha. 97) yāya kāyaci bhāsāya ārocetuṃ vaṭṭatiyeva. Ārocitakālato paṭṭhāya ca ekaṃ bhikkhuṃ ṭhapetvā sesehi sati karaṇīye gantumpi vaṭṭati. Aruṇe uṭṭhite tassa bhikkhussa santike vattaṃ nikkhipitabbaṃ. Sace sopi kenaci kammena pure aruṇeyeva gacchati, aññaṃ vihārato nikkhantaṃ vā āgantukaṃ vā yaṃ paṭhamaṃ passati, tassa santike ārocetvā nikkhipitabbaṃ. Ayañca yasmā gaṇassa ārocetvā, bhikkhūnañca atthibhāvaṃ sallakkhetvāva vasi, tenassa ūne gaṇe caraṇadoso vā vippavāso vā na hoti. Sace pana kañci na passati, vihāraṃ gantvā yaṃ paṭhamaṃ passati, tassa ārocetvā nikkhipitabbaṃ. Tenāha ‘‘tato tesu gatesu vā agatesu vā purimanayena paṭipajjitabba’’nti.
ಯತ್ಥ ಸಿಯಾತಿ ಯಸ್ಸಂ ಸಮಾನಸಂವಾಸಕಸೀಮಾಯಂ ವೀಸತಿಗಣೋ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘೋ ಅತ್ಥಿ। ಅವ್ಹಾತಬ್ಬೋತಿ ಅಬ್ಭಾನಕಮ್ಮವಸೇನ ಪಕ್ಕೋಸಿತಬ್ಬೋ। ಅಬ್ಭಾನಕಮ್ಮಂ ಪನ ಕಥನ್ತಿ ಆಹ ‘‘ಅಬ್ಭಾನಕಮ್ಮಂ ಪನಾ’’ತಿಆದಿ। ಪಾಳಿವಸೇನಾತಿ ‘‘ಸುಣಾತು ಮೇ, ಭನ್ತೇ, ಸಙ್ಘೋ’’ತಿಆದಿನಾ (ಚೂಳವ॰ ೧೦೧) ಪಾಳಿವಸೇನ। ವಿನಿಚ್ಛಯವಸೇನಾತಿ ‘‘ಅಬ್ಭನ್ತೇಹಿ ಚ ಪಠಮಂ ಅಬ್ಭಾನಾರಹೋ ಕಾತಬ್ಬೋ। ಅಯಞ್ಹಿ ನಿಕ್ಖಿತ್ತವತ್ತತ್ತಾ ಪಕತತ್ತಟ್ಠಾನೇ ಠಿತೋ, ಪಕತತ್ತಸ್ಸ ಚ ಅಬ್ಭಾನಂ ಕಾತುಂ ನ ವಟ್ಟತಿ, ತಸ್ಮಾ ವತ್ತಂ ಸಮಾದಪೇತಬ್ಬೋ। ವತ್ತೇ ಸಮಾದಿನ್ನೇ ಅಬ್ಭಾನಾರಹೋ ಹೋತಿ। ತೇನಾಪಿ ವತ್ತಂ ಸಮಾದಿಯಿತ್ವಾ ಆರೋಚೇತ್ವಾ ಅಬ್ಭಾನಂ ಯಾಚಿತಬ್ಬಂ। ಅನಿಕ್ಖಿತ್ತವತ್ತಸ್ಸ ಪನ ವತ್ತಸಮಾನಕಿಚ್ಚಂ ನತ್ಥಿ। ಸೋ ಹಿ ಛಾರತ್ತಾತಿಕ್ಕಮೇನೇವ ಅಬ್ಭಾನಾರಹೋ ಹೋತೀ’’ತಿಆದಿನಾ (ಚೂಳವ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೯೭) ವಿನಿಚ್ಛಯವಸೇನ। ತಂ ಪನೇತಂ ಸಬ್ಬಂ ಪರಿವಾಸಾದಿಕಮ್ಮಂ ಪಾಳಿವಸೇನ (ಚೂಳವ॰ ೭೫) ಚ ಅಟ್ಠಕಥಾವಸೇನ (ಚೂಳವ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೭೫, ೯೭) ಚ ಸುವಿಞ್ಞೇಯ್ಯತ್ತಾ ಅತಿವಿತ್ಥಾರಭಯೇನ ನ ವಿತ್ಥಾರಯಿಮ್ಹ, ಅತ್ಥಿಕೇಹಿ ಪನ ತತೋವ ಗಹೇತಬ್ಬಂ। ಇಮಸ್ಸ ಪನ ಕಮ್ಮಸ್ಸ ವೀಸತಿವಗ್ಗಕರಣೀಯತ್ತಾ ತತೋ ಊನತರೇನ ಕತಂ ಕುಪ್ಪತಿ। ತೇನಾಹ ‘‘ಏಕೇನಾಪಿ ಚೇ…ಪೇ॰… ಅನಬ್ಭಿತೋ’’ತಿ। ಅಯನ್ತಿ ಅಯಂ ಯಥಾವುತ್ತಾ। ಸಾಮೀಚೀತಿ ವತ್ತಂ।
Yattha siyāti yassaṃ samānasaṃvāsakasīmāyaṃ vīsatigaṇo bhikkhusaṅgho atthi. Avhātabboti abbhānakammavasena pakkositabbo. Abbhānakammaṃ pana kathanti āha ‘‘abbhānakammaṃ panā’’tiādi. Pāḷivasenāti ‘‘suṇātu me, bhante, saṅgho’’tiādinā (cūḷava. 101) pāḷivasena. Vinicchayavasenāti ‘‘abbhantehi ca paṭhamaṃ abbhānāraho kātabbo. Ayañhi nikkhittavattattā pakatattaṭṭhāne ṭhito, pakatattassa ca abbhānaṃ kātuṃ na vaṭṭati, tasmā vattaṃ samādapetabbo. Vatte samādinne abbhānāraho hoti. Tenāpi vattaṃ samādiyitvā ārocetvā abbhānaṃ yācitabbaṃ. Anikkhittavattassa pana vattasamānakiccaṃ natthi. So hi chārattātikkameneva abbhānāraho hotī’’tiādinā (cūḷava. aṭṭha. 97) vinicchayavasena. Taṃ panetaṃ sabbaṃ parivāsādikammaṃ pāḷivasena (cūḷava. 75) ca aṭṭhakathāvasena (cūḷava. aṭṭha. 75, 97) ca suviññeyyattā ativitthārabhayena na vitthārayimha, atthikehi pana tatova gahetabbaṃ. Imassa pana kammassa vīsativaggakaraṇīyattā tato ūnatarena kataṃ kuppati. Tenāha ‘‘ekenāpi ce…pe… anabbhito’’ti. Ayanti ayaṃ yathāvuttā. Sāmīcīti vattaṃ.
ಇತಿ ಕಙ್ಖಾವಿತರಣಿಯಾ ಪಾತಿಮೋಕ್ಖವಣ್ಣನಾಯ
Iti kaṅkhāvitaraṇiyā pātimokkhavaṇṇanāya
ವಿನಯತ್ಥಮಞ್ಜೂಸಾಯಂ ಲೀನತ್ಥಪ್ಪಕಾಸನಿಯಂ
Vinayatthamañjūsāyaṃ līnatthappakāsaniyaṃ
ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Saṅghādisesavaṇṇanā niṭṭhitā.
