Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / ઇતિવુત્તક-અટ્ઠકથા • Itivuttaka-aṭṭhakathā

    ૩. સઙ્ઘાટિકણ્ણસુત્તવણ્ણના

    3. Saṅghāṭikaṇṇasuttavaṇṇanā

    ૯૨. તતિયે સઙ્ઘાટિકણ્ણેતિ ચીવરકોટિયં. ગહેત્વાતિ પરામસિત્વા. અનુબન્ધો અસ્સાતિ અનુગતો ભવેય્ય. ઇદં વુત્તં હોતિ – ‘‘ભિક્ખવે, ઇધેકચ્ચો ભિક્ખુ અત્તનો હત્થેન મયા પારુતસ્સ સુગતમહાચીવરસ્સ કણ્ણે પરામસન્તો વિય મં અનુગચ્છેય્ય, એવં મય્હં આસન્નતરો હુત્વા વિહરેય્યા’’તિ. પાદે પાદં નિક્ખિપન્તોતિ ગચ્છન્તસ્સ મમ પાદે પાદં નિક્ખિત્તટ્ઠાને પાદુદ્ધારણાનન્તરં અત્તનો પાદં નિક્ખિપન્તો. ઉભયેનાપિ ‘‘ઠાનગમનાદીસુ અવિજહન્તો સબ્બકાલં મય્હં સમીપે એવ વિહરેય્ય ચેપી’’તિ દસ્સેતિ. સો આરકાવ મય્હં, અહઞ્ચ તસ્સાતિ સો ભિક્ખુ મયા વુત્તં પટિપદં અપૂરેન્તો મમ દૂરેયેવ, અહઞ્ચ તસ્સ દૂરેયેવ. એતેન મંસચક્ખુના તથાગતદસ્સનં રૂપકાયસમોધાનઞ્ચ અકારણં, ઞાણચક્ખુનાવ દસ્સનં ધમ્મકાયસમોધાનમેવ ચ પમાણન્તિ દસ્સેતિ. તેનેવાહ ‘‘ધમ્મઞ્હિ સો, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ ન પસ્સતિ, ધમ્મં અપસ્સન્તો ન મં પસ્સતી’’તિ. તત્થ ધમ્મો નામ નવવિધો લોકુત્તરધમ્મો. સો ચ અભિજ્ઝાદીહિ દૂસિતચિત્તેન ન સક્કા પસ્સિતું, તસ્મા ધમ્મસ્સ અદસ્સનતો ધમ્મકાયઞ્ચ ન પસ્સતીતિ. તથા હિ વુત્તં –

    92. Tatiye saṅghāṭikaṇṇeti cīvarakoṭiyaṃ. Gahetvāti parāmasitvā. Anubandho assāti anugato bhaveyya. Idaṃ vuttaṃ hoti – ‘‘bhikkhave, idhekacco bhikkhu attano hatthena mayā pārutassa sugatamahācīvarassa kaṇṇe parāmasanto viya maṃ anugaccheyya, evaṃ mayhaṃ āsannataro hutvā vihareyyā’’ti. Pāde pādaṃ nikkhipantoti gacchantassa mama pāde pādaṃ nikkhittaṭṭhāne pāduddhāraṇānantaraṃ attano pādaṃ nikkhipanto. Ubhayenāpi ‘‘ṭhānagamanādīsu avijahanto sabbakālaṃ mayhaṃ samīpe eva vihareyya cepī’’ti dasseti. So ārakāva mayhaṃ, ahañca tassāti so bhikkhu mayā vuttaṃ paṭipadaṃ apūrento mama dūreyeva, ahañca tassa dūreyeva. Etena maṃsacakkhunā tathāgatadassanaṃ rūpakāyasamodhānañca akāraṇaṃ, ñāṇacakkhunāva dassanaṃ dhammakāyasamodhānameva ca pamāṇanti dasseti. Tenevāha ‘‘dhammañhi so, bhikkhave, bhikkhu na passati, dhammaṃ apassanto na maṃ passatī’’ti. Tattha dhammo nāma navavidho lokuttaradhammo. So ca abhijjhādīhi dūsitacittena na sakkā passituṃ, tasmā dhammassa adassanato dhammakāyañca na passatīti. Tathā hi vuttaṃ –

    ‘‘કિં તે, વક્કલિ, ઇમિના પૂતિકાયેન દિટ્ઠેન? યો ખો, વક્કલિ, ધમ્મં પસ્સતિ સો મં પસ્સતિ; યો મં પસ્સતિ, સો ધમ્મં પસ્સતી’’તિ (સં॰ નિ॰ ૩.૮૭).

    ‘‘Kiṃ te, vakkali, iminā pūtikāyena diṭṭhena? Yo kho, vakkali, dhammaṃ passati so maṃ passati; yo maṃ passati, so dhammaṃ passatī’’ti (saṃ. ni. 3.87).

    ‘‘ધમ્મભૂતો બ્રહ્મભૂતો’’તિ (મ॰ નિ॰ ૧.૨૦૩; પટિ॰ મ॰ ૩.૫) ચ.

    ‘‘Dhammabhūto brahmabhūto’’ti (ma. ni. 1.203; paṭi. ma. 3.5) ca.

    ‘‘ધમ્મકાયો ઇતિપિ, બ્રહ્મકાયો ઇતિપી’’તિ (દી॰ નિ॰ ૩.૧૧૮) ચ આદિ.

    ‘‘Dhammakāyo itipi, brahmakāyo itipī’’ti (dī. ni. 3.118) ca ādi.

    યોજનસતેતિ યોજનસતે પદેસે, યોજનસતમત્થકેતિ અત્થો. સેસં વુત્તવિપરિયાયેન વેદિતબ્બં. અરિયમગ્ગાધિગમવસેન ચસ્સ અનભિજ્ઝાલુઆદિભાવો દટ્ઠબ્બો.

    Yojanasateti yojanasate padese, yojanasatamatthaketi attho. Sesaṃ vuttavipariyāyena veditabbaṃ. Ariyamaggādhigamavasena cassa anabhijjhāluādibhāvo daṭṭhabbo.

    ગાથાસુ મહિચ્છોતિ કામેસુ તિબ્બસારાગતાય મહાઇચ્છો. વિઘાતવાતિ પદુટ્ઠમનસઙ્કપ્પતાય સત્તેસુ આઘાતવસેન મહિચ્છતાય ઇચ્છિતાલાભેન ચ વિઘાતવા. એજાનુગોતિ એજાસઙ્ખાતાય તણ્હાય દાસો વિય હુત્વા તં અનુગચ્છન્તો. રાગાદિકિલેસપરિળાહાભિભવેન અનિબ્બુતો. રૂપાદિવિસયાનં અભિકઙ્ખનેન ગિદ્ધો. પસ્સ યાવઞ્ચ આરકાતિ અનેજસ્સ નિબ્બુતસ્સ વીતગેધસ્સ સમ્માસમ્બુદ્ધસ્સ ઓકાસવસેન સમીપેપિ સમાનો મહિચ્છો વિઘાતવા એજાનુગો અનિબ્બુતો ગિદ્ધો બાલપુથુજ્જનો ધમ્મસભાવતો યત્તકં દૂરે, તસ્સ સો દૂરભાવો પસ્સ, વત્તુમ્પિ ન સુકરન્તિ અત્થો. વુત્તઞ્હેતં –

    Gāthāsu mahicchoti kāmesu tibbasārāgatāya mahāiccho. Vighātavāti paduṭṭhamanasaṅkappatāya sattesu āghātavasena mahicchatāya icchitālābhena ca vighātavā. Ejānugoti ejāsaṅkhātāya taṇhāya dāso viya hutvā taṃ anugacchanto. Rāgādikilesapariḷāhābhibhavena anibbuto. Rūpādivisayānaṃ abhikaṅkhanena giddho. Passa yāvañca ārakāti anejassa nibbutassa vītagedhassa sammāsambuddhassa okāsavasena samīpepi samāno mahiccho vighātavā ejānugo anibbuto giddho bālaputhujjano dhammasabhāvato yattakaṃ dūre, tassa so dūrabhāvo passa, vattumpi na sukaranti attho. Vuttañhetaṃ –

    ‘‘નભઞ્ચ દૂરે પથવી ચ દૂરે,

    ‘‘Nabhañca dūre pathavī ca dūre,

    પારં સમુદ્દસ્સ તથાહુ દૂરે;

    Pāraṃ samuddassa tathāhu dūre;

    તતો હવે દૂરતરં વદન્તિ,

    Tato have dūrataraṃ vadanti,

    સતઞ્ચ ધમ્મો અસતઞ્ચ રાજા’’તિ. (અ॰ નિ॰ ૪.૪૭; જા॰ ૨.૨૧.૪૧૪);

    Satañca dhammo asatañca rājā’’ti. (a. ni. 4.47; jā. 2.21.414);

    ધમ્મમભિઞ્ઞાયાતિ ચતુસચ્ચધમ્મં અભિઞ્ઞાય અઞ્ઞાય ઞાતતીરણપરિઞ્ઞાહિ યથારહં પુબ્બભાગે જાનિત્વા. ધમ્મમઞ્ઞાયાતિ તમેવ ધમ્મં અપરભાગે મગ્ગઞાણેન પરિઞ્ઞાદિવસેન યથામરિયાદં જાનિત્વા. પણ્ડિતોતિ પટિવેધબાહુસચ્ચેન પણ્ડિતો. રહદોવ નિવાતે ચાતિ નિવાતટ્ઠાને રહદો વિય અનેજો કિલેસચલનરહિતો ઉપસમ્મતિ, યથા સો રહદો નિવાતટ્ઠાને વાતેન અનબ્ભાહતો સન્નિસિન્નોવ હોતિ, એવં અયમ્પિ સબ્બથાપિ પટિપ્પસ્સદ્ધકિલેસો કિલેસચલનરહિતો અરહત્તફલસમાધિના વૂપસમ્મતિ, સબ્બકાલં ઉપસન્તસભાવોવ હોતિ. અનેજોતિ સો એવં અનેજાદિસભાવો અરહા અનેજાદિસભાવસ્સ સમ્માસમ્બુદ્ધસ્સ ઓકાસતો દૂરેપિ સમાનો ધમ્મસભાવતો અદૂરે સન્તિકે એવાતિ.

    Dhammamabhiññāyāti catusaccadhammaṃ abhiññāya aññāya ñātatīraṇapariññāhi yathārahaṃ pubbabhāge jānitvā. Dhammamaññāyāti tameva dhammaṃ aparabhāge maggañāṇena pariññādivasena yathāmariyādaṃ jānitvā. Paṇḍitoti paṭivedhabāhusaccena paṇḍito. Rahadova nivāte cāti nivātaṭṭhāne rahado viya anejo kilesacalanarahito upasammati, yathā so rahado nivātaṭṭhāne vātena anabbhāhato sannisinnova hoti, evaṃ ayampi sabbathāpi paṭippassaddhakileso kilesacalanarahito arahattaphalasamādhinā vūpasammati, sabbakālaṃ upasantasabhāvova hoti. Anejoti so evaṃ anejādisabhāvo arahā anejādisabhāvassa sammāsambuddhassa okāsato dūrepi samāno dhammasabhāvato adūre santike evāti.

    તતિયસુત્તવણ્ણના નિટ્ઠિતા.

    Tatiyasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / ખુદ્દકનિકાય • Khuddakanikāya / ઇતિવુત્તકપાળિ • Itivuttakapāḷi / ૩. સઙ્ઘાટિકણ્ણસુત્તં • 3. Saṅghāṭikaṇṇasuttaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact